Kaleidoscope October 2016

take me home

/ zabierz mnie

lot.com

10/2016

south korea

dlaczego warto odwiedzić Erywań ❚ Hamburg – niemieckie wrota na świat ❚ mads mikkelsen ❚ koreańska technologia ❚ winobranie w Europie ❚ Adele ❚ moda na minimalizm

Ko r e a p o ł u d n i o wa

magazyn pokładowy PLL LOT S.A. egzemplarz bezpłatny/free copy ISSN 0239-9032

ul. Chocimska 7, Warsaw, tel. 22 848 12 25, tel./fax 22 848 15 90 www.restauracjarozana.com.pl

is an elegant, cosy and unpretentious restaurant whose delicate and light Polish cuisine will surprise you with new flavours and specialties every day.

There is nothing else like it in Warsaw‌

n ot e f ro m c eo Dear Ladies and Gentlemen, LOT Polish Airlines is planning to expand even further. Last month, we unveiled our profitable growth strategy. This envisages us carrying nearly 10.5 million passengers to roughly 90 cities around the world in 2020. This means that there will be new routes, some of which will be launched next year, as well as new aircraft. We will be welcoming some new additions to our fleet in a few months.

There is no doubt that the number of people using air transport is going to increase dramatically on the domestic market, i.e. in Poland and in Central and Eastern Europe. LOT Polish Airlines would like to play a crucial role in this growth. Our development plans are not imperial in nature. On the contrary, this is a very realistic strategy – one that will allow us to regain a 25% market share by 2020.

Our plans are grounded on five pillars. In addition to taking advantage of the growing market, expanding our flight network and our hub, improving efficiency, and building a dedicated team, there is the fight to win your – our Customers’ – hearts.

As part of this strategy, we promise to continuously monitor your satisfaction with our services at every stage of your trip. Our aim is to do away with the image of LOT Polish Airlines as an expensive airline once and for all. We can now guarantee a pleasant flight at an accessible price.

We plan to implement many promotional offers to prove that we are true to our word.

We are also working intensively on expanding and improving our customer service – both on-ground and on-board. We want to be your airline of choice, irrespective of whether you are flying for business or going on holidays.

I am well aware that actions speak louder than words. Our strategy is being implemented as we speak. We are launching direct LOT Polish Airlines flights to Seoul in October. This is the second Asian destination introduced this year. And we have more new offers in store. Next year, you will be able to fly direct with us to NYC’s second airport (after JFK) – Newark.

We hope to see you on board soon!

© p l l lot. o k ł a d k a /c ov e r : s h u t t e r sto c k

Z pozdrowieniami ❚ Best regards,

Prezes PLL LOT ❚ LOT Polish Airlines CEO Rafał Milczarski

edytorial

S

zanowni Państwo, LOT planuje dalszy rozwój. W ubiegłym miesiącu zaprezentowaliśmy strategię rentownego wzrostu naszej firmy, która zakłada, że w 2020 r. przewozić będziemy prawie 10,5 mln pasażerów do blisko 90 miast na świecie. To oznacza kolejne nowe połączenia, z których część wystartuje już w przyszłym roku, oraz nowe samoloty. Pierwsze maszyny pojawią się w naszej flocie już za kilka miesięcy.

Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że na naszym rodzimym rynku, a więc w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej, liczba osób korzystających z transportu lotniczego będzie dynamicznie rosnąć. LOT chce odegrać w tym wzroście jak największą rolę. Plany naszego rozwoju nie są zatem mocarstwowe. Wręcz przeciwnie – to bardzo realna strategia, dzięki której do 2020 r. tylko w Polsce odzyskamy 25 proc. udziałów w rynku.

Nasze plany oparte są na pięciu filarach, wśród których oprócz wykorzystania ros­nącego rynku, rozwoju siatki połączeń i hubu, wzrostu efektywności oraz budowy zaangażowanego zespołu pracowników jest także walka o serca Państwa, naszych Klientów.

Przyjmując strategię, złożyliśmy obietnicę, że będziemy na bieżąco monitorować poziom Państwa zadowolenia z naszych usług na każdym etapie podróży z nami. Chcemy też jednoznacznie zerwać z wizerunkiem LOT-u jako drogiej linii lotniczej. Już dziś zapewniamy przyjemną podróż w przystępnej cenie. Planujemy wiele promocji, którymi zamierzamy to Państwu udowodnić.

Pracujemy też intensywnie nad rozwojem naszego serwisu, zarówno na ziemi, jak i w powietrzu. Chcemy być dla Państwa linią pierwszego wyboru, niezależnie od tego, czy wybierają się Państwo na wakacje, czy w podróż biznesową.

Zdaję sobie sprawę z tego, że czyny znaczą więcej niż słowa. Realizacja naszej strategii już trwa. W październiku rusza bezpośrednie połączenie LOT-u do Seulu.

To drugi azjatycki kierunek otworzony w tym roku. A to nie koniec nowości. Już w przyszłym roku będą Państwo mogli polecieć z nami bezpośrednio na drugie po JFK nowojorskie lotnisko – Newark.

Zapraszamy na pokłady naszych samolotów!

Sprawdź nowe połączenia LOT-u do Seulu i Newarku – więcej informacji na lot.com ❚ Check out the new lot flights to seoul and newark – more information on lot.com

3

Zegarki Albert Riele dostępne w salonach Apart i na www.apart.pl

WWW.ALBERTRIELE.CH

L I F E

I S

A B O U T

M O M E N T S

C E L E B R AT I N G E L E G A N C E S I N C E 1 8 3 0

CLIFTON STAHL, 43 MM AUTOMATIK www.baume-et-mercier.com

n ot e f ro m t h e e d i to r

od naczelnej

J

estem jakieś 12 tys. km od domu, w środku Papui. Siadam na klepisku w chacie krytej strzechą. Od razu pakuje mi się na kolana dwoje usmarkanych dzieci, obwąchuje mnie pies. Po chwili pani domu siada obok i uważnie ogląda moje tatuaże, gładząc mi skórę. Mruczy z aprobatą i przytula mnie jak dobrą przyjaciółkę. Mówi coś do córki, która siada po drugiej stronie i po chwili zaczyna przeczesywać mi włosy, układając je w zapewne najlepszym lokalnym stylu. Nie potrafimy mówić w tym samym języku, ale za to potrafimy się uśmiechać. I to wystarczy. Choć widzimy się pierwszy raz w życiu, to czuję się akceptowana, bezpieczna i spokojna.

Bliskość i dotyk mają w naszym życiu ogromne znaczenie, choć chcielibyśmy wierzyć, że zastąpimy je rozmowami przez Skype’a czy lajkami na Facebooku. Tymczasem wirtualnie trudno sprawić, żeby u drugiego człowieka podniósł się poziom oksytocyny, czyli hormonu budowania więzi. Naukowcy, jak wiadomo, potrafią wszystko zbadać i zmierzyć. Nawet to, że odległość pomiędzy ludźmi, która sprawia, że na co dzień czujemy się komfortowo, to 1,2 m. 45 cm to już strefa osobista, a poniżej 15 cm to strefa intymna i lepiej jej nie przekraczać...

A ja podczas moich podróży na krańce świata zbadałam, zmierzyłam i doświadczyłam, że kiedy ludzie są bliżej siebie i dotykają się częściej – mają lepsze relacje, częściej się uśmiechają i są szczęśliwsi.

O tym, czym jest potrzeba dotyku, piszemy na 56 stronie tego wydania Kaleidoscope.

Polecam wypróbować na sobie.

podczas moich podróży na krańce świata doświadczyłam, że kiedy ludzie są bliżej siebie i dotykają się częściej – mają lepsze relacje, częściej się uśmiechają i są szczęśliwsi.

During my journeys to the ends of the earth, I have learned that when people are closer to one another and touch each another more often, they form better relationships, smile more often and are happier.

redaktor naczelna ❚ editor in chief Martyna Wojciechowska

8

© MAREK ARCIMOWICZ

I am some 12,000 kilometres away from home in the middle of Papua. I sit down on the dirt floor of a hut with a straw roof. Two children instantly sit on my lap and the family dogs sniffs me. After a short while, the mother sits beside me and takes a close look at my tattoos, caressing my skin. She murmurs in appreciation and hugs me as if I were a dear friend. She says something to her daughter, who sits on my other side and starts doing my hair in the local style. We do not speak the same language but we can smile. This is enough. Although we have never seen each other before, I feel accepted, safe and calm here.

Physical contact and the human touch are crucial in our lives, even if we would like to believe that they can be replaced with talking via Skype or Facebook “likes”. It’s hard to boost another person’s oxytocin levels, i.e. the bonding hormone, through virtual communication. We all know that scientists can measure and study everything. Well, they have established that the distance between people that makes us feel comfortable in everyday situations is 1.2 metres. A distance of 45 centimetres is our personal space, and anything less than 15 cm is an intimate zone that should not be crossed.

During my journeys to the ends of the earth, I have learned that when people are closer to one another and touch each another more often, they form better relationships, smile more often and are generally happier.

You can read about the need for human touch on page 56 of this issue of Kaleidoscope. I strongly recommend putting the knowledge into practice afterwards.

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

OD TERAZ DOSTĘPNE W POLSCE! Wyłącznie w Salonach ANDY & MAG SA LO N O P T YCZN Y

Plac Dąbrowskiego 2/4, Warszawa, tel. (22) 423 01 86 C.H. Atrium Promenada, ul. Ostrobramska 75c lok. 0.54, Warszawa, tel. (22) 611 77 68 ul. Mokotowska 51-53, Warszawa - tel. (22) 622 15 41 salon@andyandmag.pl | www.andyandmag.pl

ANDY & MAG

SA LO N O P T YCZN Y

contents

spis treści

102

24

60

3 N ote from the ceo 8 N ote from the editor 12 d id you know...? sauna fińska finnish sauna

16 w hat’s on

wydarzenia, festiwale festivals, concerts

20 t he best of

inteligentne zwierzęta smart animals

people and the world 66 k oreańska technologia

118 must have

74 c zas winobrania

120 make a wish

Korean technology

jesień autumn

80 pOLISH HITS

wydawnictwo dwie siostry dwie siostry publishing house

88 LIFE STORY

Hamburg

film, teatr, książka, muzyka, sztuka films, theatre, books, music, art

potrzeba dotyku the need for touch

tel. 22 360 39 60, e-mail: kaleidoscope@burdamedia.pl redaktor naczelna Martyna Wojciechowska z–ca redaktor naczelnej Agnieszka Franus redaktor prowadząca Agnieszka Michalak korekta Tomasz Cholaś Produkcja: dyrektor Tomasz Gajda, Stanisław Siemiński Tłumaczenia: Agnieszka Chrościcka Magdalena Szwedowska red. wersji angielskiej Stephen Canty Dział graficzny: projekt, dyrektor artystyczna Ewa Borowska fotoedytorka Magdalena Rudzka DTP Krzysztof Stypułkowski Koordynator LOT: Katarzyna Szablowska

strefa prestiżu prestige zone

130 behind the scenes

96 celebrating life

programy lojalnościowe loyalty programs

minimalizm minimalism

102 good food

kuchnia koreańska Korean cuisine

108 take a look swetry sweaters

Mads Mikkelsen

56 g ood life

122 good address

Made C oncept

94 culture

34 journey of a lifetime 48 i nterview

niezbędnik podróżnika traveller’s kit

126 good job

Adele

30 w hy

Erywań Yerevan

zegarki watches

wine harvest season

24 inspirations

10

48

96

114 beauty

pielęgnacja body and facial care

Wydawnictwo: Burda Publishing Polska sp. z o.o. ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa, tel. 22 360 38 00 www.burdamedia.pl

New business & Corporate Media Director Małgorzata Nocuń-Zygmuntowicz 692 440 088 Project Manager Monika Siwiec 504 807 193 Dyrektor Dystrybucji i Obsługi Klienta / Director of Distribution and Subscriptions Jerzy Janczak

T. +33 1 72 71 25 24, marion.badolle-feick@burda.com UK & Ireland: Jeannine Soeldner T. +44 20 3440 5832, jeannine.soeldner@burda.com USA, Canada & Mexico: Salvatore Zammuto T. +1 212 884 48 24, salvatore.zammuto@burda.com

T. +39 02. 91 32 34 66, mariolina.siclari@burda.com

burda community network Germany: Vanessa Noetzel T. +49 (89) 9250 3532, vanessa.noetzel@burda.com Michael Neuwirth T. +49 89 9250 3629, michael.neuwirth@burda.com

Chief Financial Officer Dobrosława Snarska-Pełka

France & Luxembourg: Marion Badolle-Feick

International Ad Sales Representatives Italy: Mariolina Siclari, International Advertising Sales Director

ZARZĄD Chief Executive Officer Alexander Sorg General Director Poland Justyna Namięta

80

Austria & Switzerland: Goran Vukota T. +41 44 81 02 146, goran.vukota@burda.com

Reklama: Burda Publishing Polska sp. z o.o.

Sekretariat Biura Reklamy / Advertising Secretariat Tel. 022 360 36 03, fax. 22 360 39 80, e-mail: reklama@ burdamedia.pl Dyrektor Biura Reklamy Corporate Media / Head of Advertising Team of Corporate Media Jolanta Kurek advertising department Anna Dembska, Katarzyna Paśnicka, Ewa Porycka, Katarzyna Emerla

© SIME / FREE , EAST NEWS , s h u t t e r s t o c k , m . p .

34

d i d yo u k n o w

sauna fińska

W y p o ć t o w s z y s t ko sweat it out Przyspiesza przemianę materii, podnosi odporność, oczyszcza skórę. Zalety sauny fińskiej można wyliczać w nieskończoność.

Nic dziwnego, że pokochał ją świat. ❚ It accelerates metabolism, boosts immunity and purifies the skin. The advantages of the Finnish sauna are legion. No wondeR the whole world has fallen in love with it. tekst | by adam robiński

Nie ma przeciwwskazań do częstego korzystania z sauny, nawet kilka razy w tygodniu, o ile nie cierpimy na przewlekłe dolegliwości.

Przybyłem, zobaczyłem, wypociłem i came, i saw, i sweated Choć pierwsze wzmianki o saunie w jej ojczyźnie – Finlandii – pochodzą z XII w., spokrewnione z nimi łaźnie parowe początki miały w czasach Imperium Rzymskiego. ❚ Although the first mentions of the sauna come from 12th-century Finland – its home country – its distant kinsman – the steam bath – was invented in the days of the Roman Empire.

Ubranie jest w saunie zbytkiem, poza czapką. Głowa, jako część ciała położona najwyżej, narażona jest na najwyższe temperatury.

Czapka chroni ją przed przegrzaniem. ❚ With one exception, clothing is not required. Being the top part of the body, the head is exposed to the highest temperatures. The hat is meant to protect it.

Na dzień dobry – chłosta

whipping for a start

Choć może to zabrzmieć dziwnie, to przed wejściem do sauny warto delikatnie biczować gołe ciało suchą witką brzozową. Poprawia to krążenie i ułatwia późniejsze otwieranie porów skóry, a więc jej oczyszczanie. ❚ It might sound strange, but you should lightly whip your naked body with birch twigs before you enter the sauna. This promotes circulation and helps open the pores, thus cleansing the skin.

12

Gorąco. Bardzo gorąco it’s hot, extremely hot Tradycyjna sauna fińska jest sauną suchą. Wilgotność nie przekracza w niej 20 proc. (a zwykle jest niższa), co pozwala na osiąganie wysokich temperatur, nawet do 110 st. C. Tylko w takich warunkach gorąc ten jest do zniesienia. ❚ The traditional Finnish sauna is a dry sauna.

Humidity never exceeds 20 per cent (and is usually much lower), but the temperature can get to 110˚C. That sort of heat is only bearable in dry conditions.

© a l a m y/ b e w , s h u t t e r s t o c k ( 4 )

włóż czapkę!

put on your hat

d i d yo u k n o w

sauna fińska

Sauna na kółkach

sauna on wheels

Finowie są tak rozkochani w saunie, że nie potrafią się z nią rozstać nawet podczas wakacji. Żaden obóz skautów nie może obejść się bez namiotu z sauną, a majsterkowicze montują je w samochodach, busach i przyczepach. Corocznie w Teuvie, w południowej Finlandii, organizowany jest nawet festiwal mobilnej sauny. ❚ The Finns are so passionate about their saunas that they cannot live without them, even on their summer holidays. No scout camp would be complete without a sauna tent, and home handymen even fit saunas in their cars, vans and trailers.

A mobile sauna festival is staged annually in Teuva in southern Finland.

A po saunie – do lodowatej wody an icy bath immediately afterwarded

Seniorka wśród saun

the oldest sauna

Drewno i kamienie

wood and stone

W piecu tradycyjnej sauny pali się zwykle brzozowym drewnem, którego w Finlandii jest pod dostatkiem.

Nieodłącznym elementem są rozgrzane kamienie. Finowie mawiają, że gdy polejemy je wodą, sauna odsłoni przed nami swoją duszę, a my odczujemy uderzenie jeszcze większego gorąca. ❚ The traditional sauna stove is usually heated with birch wood, which is plentiful in Finland. Hot stones are an indispensable component. The Finns say that when you pour water over hot stones, the sauna bares its soul, and you experience an even bigger heat wave.

Najstarsza sauna fińska ma już ponad sto lat. Jest nią Rajaportin, sauna w Pispali, dzielnicy Tampere. Powstała w 1906 r. i od tamtej pory funkcjonuje bez przerwy. Dziś jest własnością miasta. W zależności od dnia tygodnia wstęp kosztuje od 6 do 10 euro. ❚ Rajaportin sauna in Pispala, Tampere is the oldest working public sauna in Finland. It is more than a hundred years old. It was opened in 1906 and has been working ever since.

Admission is EUR 6-10, depending on the day.

Na 5,3 mln Finów przypada 2 mln saun.

Finland has a population of 5.3 million people and 2 million saunas.

Nie ma Fina bez sauny

the sauna makes the finn

Sauna to integralna część tożsamości narodowej Fina. Własną saunę mają m.in. parlament oraz kopalnia cynku i miedzi w Pyhäjärvi (znajduje się 1,4 km pod ziemią). Skąd ta popularność? Sauna jest chyba najlepszą odpowiedzią na chłodne i ciemne dni tamtejszej zimy. ❚ The sauna is an integral part of the Finnish national identity. In-house saunas are available at the parliament and the Pyhäjärvi Mine (1.4 km underground). Why is it so popular? The sauna is probably the best answer to the long, cold nights of a Finnish winter.

14

© a n z e n b e r g e r / f o r u m , a l a m y/ b e w , s h u t t e r s t o c k ( 4 )

Lista korzyści, które osiąga nasz organizm w wyniku lodowatej kąpieli po wyjściu z sauny, jest długa: zwiększenie tolerancji na ból, szybsza regeneracja mięśni, wzrost odporności dróg oddechowych, obniżenie ciśnienia, lepsza produkcja hormonów to tylko niektóre z nich.

Tarzanie się w śniegu daje podobne efekty! ❚ The list of benefits of taking an ice-cold bath straight after leaving a sauna is a long one: higher tolerance to pain, faster muscle regeneration, reinforced immunity of the higher respiratory tract, lower blood pressure, and enhanced hormone production to name but a few. You can get similar results by rolling around in the snow.

SEIKO DRIVE Wyraźne widzenie.

Bezstresowa podróż.

Prowadzenie samochodu nocą jeszcze nigdy nie było bezpieczniejsze: SEIKO DRIVE to innowacyjne połączenie wyjątkowej konstrukcji soczewek i specjalnej powłoki antyrefleksyjnej SEIKO RoadClearCoat.

Irytujące i dekoncentrujące refleksy świetlne zostają wyeliminowane, zapewniając wyraźne i niczym nieograniczone widzenie w każdych warunkach. Dla bezstresowej podróży i bezpiecznego dojazdu na miejsce. www.seiko-eyewear.pl

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Nie tylko Grolsch i Heineken more than just grolsch and heineken Piwo piwu nierówne, o czym przekonacie się na dorocznym święcie złocistego napoju w Amsterdamie. Szczególnie godne polecania są piwa z niewielkich lokalnych browarów, a takich w Holandii jest ponad 150. ❚ There are good and bad beers, as you will see for yourself during this annual beer festival in Amsterdam. Keep an eye out for the varieties from small craft breweries – the Netherlands has more than 150 of them. There will be plenty to choose from. amsterdam

Bokbierfestival, Amsterdam, Netherlands, 28–30.10

v Stolica Francji stolicą książki paris, the world book capital paryż

Migracjami zajmują się nie tylko politycy, ale także literaci. M.in. książkom „nomadycznym” poświęcone będą targi księgarskie nad Sekwaną. Poza tym cykl spotkań o literaturze dla młodzieży oraz spektakle dla naprawdę małych czytelników. ❚ Migration has captured the attention of politicians and writers alike. This French book fair is dedicated to “nomadic” books. The event also has a young reader’s section and performances for children.

Targi książki | Book Fair, Paris, France, 08–09.10 Praga

Kreml kojarzy się głównie z wielką polityką i zabytkami. Daje nazwę także rozgrywanemu od 1989 r. turniejowi tenisowemu kobiet i mężczyzn. Przed rokiem triumfowali gospodarze, kto zwycięży w tym roku? ❚ The Kremlin is mainly associated with international politics, huge edifices, and large-scale monuments, but in 1989, it lent its name to tennis tournament for male and female competitors. Last year, the Russians emerged triumphant, who’s going to bag the cup this year?

c The Sound of Simon the sound of simon Będący ciągle w znakomitej formie wokalista i autor piosenek obchodzi w październiku 75. urodziny.

W prezencie dla fanów wyda nowy album Stranger to stranger oraz wyruszy w trasę, która obejmie m.in.

Pragę. Nie zapomnijcie zaśpiewać artyście Happy birthday! ❚ Paul Simon is still in top condition. The celebrated vocalist and songwriter turns 75 in October. As a special gift to his fans, he has released a new album, Stranger to Stranger, and is embarking on a concert tour whose itinerary includes Prague. Remember to sing Happy birthday.

Kremlin Cup, Moscow, Russia 15–23.10

Paul Simon’s concert, Prague, the Czech Republic 17.10

v Kino po warszawsku cinematic warsaw moskwa

Pierwsze żeńskie zawody w ramach Kremlin Cup odbyły się w 1989 r., natomiast męskie w 1990 r.

16

Największe święto kina w stolicy w 32. odsłonie. Obok premier i specjalnych pokazów także warsztaty Warsaw Next dla młodych filmowców i studentów szkół artystycznych, którzy jeszcze nie zadebiutowali na ekranie. ❚ Brace yourself for the 32nd edition of Warsaw’s biggest film festival. There will be Warsaw Next workshops for young filmmakers and art school students still waiting for their big silver-screen break in addition to the usual premieres and special screenings.

Warsaw Film Festival, Warsaw, Poland, 07–16.10

warszawa

© m . p.

x Kto pokona gospodarzy? who’s going to beat the home side?

MIŁO CIĘ WIDZIEĆ, JAK LECI?

w h at ’ s o n

nasze rekomendacje

c Idą wieki

down the centuries Największą atrakcją dorocznego festiwalu jest parada w japońskich strojach z różnych epok, należących do różnych klas społecznych. Aby zobaczyć niemal 2 tys. uczestników i przeżyć tysiąc lat historii Kraju Kwitnącej Wiśni, trzeba zarezerwować dwie godziny. ❚ The highlight of this annual festival is a parade of revellers clad in authentic Japanese costumes from various periods and social strata. It takes at least two hours to see the nearly 2,000 participants and experience a thousand years of the history of the Land of Cherry Blossoms.

The Jidai Matsuri Festival, Kyoto, Japan, 22.10

c Zrobieni w balona when the balloon goes up

EVENTS

kyoto

x Swingujące zdjęcia swinging snaps Miłośnicy fotografii mogą przez cały październik podziwiać kilkadziesiąt wystaw w ośmiu stolicach Europy. Polecamy Berlin, gdzie organizatorzy zaprezentują m.in. prace Jeana-Marie Périera poświęcone gwiazdom lat 60.

Wśród nich portrety Micka Jaggera czy Beatlesów. ❚ Photography buffs have it made in October. There will be dozens of exhibitions in eight European capitals. We especially recommend Berlin, where Jean-Marie Périer’s portraits of 1960s icons, including Mick Jagger and the Beatles will be on display.

European Month of Photography, Berlin, Germany, 01–31.10

albuquerqe

berlin

Balonowe regaty przyciągną śmiałków, którzy chcą wzbić się ponad ziemię, oraz tych, którzy wolą pooglądać same balony z bezpiecznej odległości. Dla obu grup przeznaczony jest konkurs fotograficzny z nagrodami. ❚ The balloon regatta draws brave people who want to rise above the Earth, as well as those who prefer to watch from a safe distance. Both groups can enter a photo contest with some great prizes up for grabs.

Balonowa fiesta | Balloon Fiesta, Albuquerque, US, 01–09.10

x Wielki teatr w wielkim jabłku

big theatre in the big apple

Jesienią Brooklyn Academy of Music prezentuje najciekawsze filmy oraz spektakle teatralne i taneczne z całego świata. W tym roku silny akcent polski: Danuta Stenka zagra monodram Koncert życzeń. Czy nowojorska publiczność przyjmie go tak owacyjnie jak europejska?

Bilety jeszcze w sprzedaży. ❚ The Brooklyn Academy of Music is presenting the most exciting movies, theatrical and dance productions from all over the world this autumn. The event has a strong Polish connection too – Danuta Stenka stars in the monodrama Request Concert.

Will it be as enthusiastically received in New York as it was in Warsaw? There are still some tickets left.

Next Wave Festival, New York, US, 07.09–18.12

c Filmy nad Tybrem movies in rome

Żeby z bliska zobaczyć Meryl Streep czy Toma Hanksa, nie trzeba wyprawiać się aż do Hollywood. Autograf można też zdobyć na festiwalu filmowym w Wiecznym Mieście.

Na imprezie odbędzie się pokaz najnowszego obrazu Andrzeja Wajdy Powidoki. ❚ You don’t need to go to Hollywood to see Meryl Streep and Tom Hanks at close range. You can ask for their autograph at the Rome Film Festival too. This year’s programme features a screening of Andrzej Wajda’s latest film, Afterimage, which stars Bogusław Linda.

Rome Film Fest, Rome, Italy, 13–23.10

18

xxxxx

nowy Jork

© s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p.

rzym

SKŁADAJĄC HOŁD WSZYSTKIM NIEPOKORNYM! Carrera przedstawia kolekcję Maverick i jej pierwszego ambasadora – Jareda Leto.

Wyjątkowe okulary z kolekcji Maverick imponują lekkością oraz komfortem noszenia.

Przekonały już prawdziwego indywidualistę – Jareda Leto. Teraz czas na Ciebie!

Kup okulary Carrera* i odbierz swój rabat!

25 lat x 3 = 75zł *Oferta dotyczy okularów przeciwsłonecznych i korekcyjnych w wybranych salonach optycznych. Sprawdź adresy na www.viscom.pl. Oferta ważna od 1.09 do 31.12.2016.

10

the best of

inteligentne zwierzęta

byst r z a k i

super smart animals Spryt, umiejętność przewidywania, a nawet poczucie humoru – bywa, że mają lepiej rozwinięte niż ludzie. oto najinteligentniejsze gatunki w królestwie zwierząt. ❚ they are clever, have the ability to anticipate events and some even have a sense of humour – sometimes a better one than some humans. meet some of the smartest animals on earth. tekst | by agnieszka michalak

wyszkolony indywidualista

a to zagadka

quite a puzzle solver

the trained individualist

Ta mądrala może ułożyć puzzle, naśladować ludzką mowę, a nawet ją zrozumieć. Papuga ma inteligencję sześcioletniego dziecka i potrafi kopiować zachowania innych zwierząt. Gatunek kea potrafi nawet rozwiązywać zagadki. ❚ This wise bird can solve jigsaw puzzles, imitate human speech, and even understand it. It has the IQ of a six-year-old child and can mimic the behaviour of other animals. The kea species can even solve puzzles.

Te sprytne futrzaki mają świetną pamięć i potrafią nauczyć się wielu poleceń. Badania wykazały, że umiejętności sensoryczne kotów można porównać do umiejętności 2-letniego dziecka. ❚ These clever furry creatures have excellent memories and can carry out a variety of tasks.

Research has revealed that the sensory abilities of cats are comparable to those of a two-year-old child.

gatunek empatyczny

empathic species

Świnie potrafią używać myszy komputerowej i odróżniać kształty. Mają 20 tys. kubków smakowych. ❚ Pigs can move computer mice with their snout and also recognise shapes. They have 20,000 taste buds.

Kiedy umiera zwierzę ze stada, pozostałe słonie wydają głośne lamentacyjne dźwięki i długo nie odchodzą od zmarłego. Poza tym potrafią porozumiewać się między sobą, rycząc lub uderzając łapami o ziemię. ❚ When a herd member dies, other elephants make weeping sounds and remain near the body for a long time.

They can also communicate with each other by bellowing and stomping their feet.

kruk przed lustrem

magpie in the mirror

Kruki mają zdolność rozpoznawania ludzkich twarzy i mają dobrą pamięć. A sroki przeszły pozytywnie test lustra – nad dziobem namalowano ptakowi czerwoną kropkę, a ten po zobaczeniu jej próbował ją zmyć, co świadczy o samoświadomości ptaka. ❚ Ravens can recognise human faces and have excellent memories. Magpies from the Corvidae family have passed the “mirror test” – when a red dot was painted above the beak of the bird, it tried to take it off. This confirms its self-recognition abilities.

20

the best of

inteligentne zwierzęta

rudy uparciuch

the doggedly stubborn redhead Sprytne, zwinne, rezolutne, uparte i obdarzone dobrą pamięcią.

Wiewiórki świetnie opanowują liczne triki pomagające im w dotarciu do pożywienia. Ostatnie badania wykazały, że gryzonie te potrafią sporządzać mapy pomagające im znaleźć ukryte pożywienie. ❚ Cunning, agile, sassy and blessed with an excellent memory. The squirrel has mastered all sorts of tricks to help get to its food stash. Recent research shows that these rodents can produce maps to guide them to buried caches.

Ośmiornica świetnie planuje, szybko się uczy i potrafi nawet odkręcić słoik (oczywiście w poszukiwaniu przysmaku). ❚ The octopus is is well-versed in planning, learns fast and is even able to open a jar (obviously to get to the tasty contents).

delfinia samoświadomość

rati de volesed

Ekspresyjny matematyk

the expressive mathematician

Rozumieją polecenia, potrafią używać nawet 20 typów narzędzi, komunikować się za pomocą gestów, płakać i śmiać się podczas zabawy. A w testach sprawdzających pamięć krótkotrwałą szympansy okazały się lepsze od ludzi, szybciej zapamiętując i odtwarzając ciąg cyfr. ❚ They understand instructions, can use up to 20 types of tools, communicate with gestures, cry, and laugh when romping. Chimpanzees outperform humans in short-term memory tests – they can memorise and reproduce a sequence of numbers more quickly.

Są empatyczne, rozumieją język migowy i potrafią rozpoznawać konkretne struktury gramatyczne, a co najważniejsze, mają samoświadomość.

Budowa i wielkość mózgu delfinów wskazują, że prawdopodobnie zachodzą w nich złożone procesy kognitywne. Według współczynnika encefalizacji inteligencja delfina wynosi 4–5 (człowieka – 7, a szympansa 2,5). ❚ They are empathic, they understand sign language, and recognise specific grammatical structures. On top of all that, they have self-awareness. The structure and size of a dolphin’s brain suggest that it supports extremely complex cognitive processes. The dolphin’s encephalization quotient (EQ) is 4-5 (compared with 7 for humans and 2.5 for chimpanzees).

najlepszy przyjaciel

man’s best friend

Posiadacze psów dobrze wiedzą, że ich pupile nie tylko potrafią wyczuwać nastroje właściciela, ale też są w stanie zapamiętać nawet 160 różnych słów. Potrafią też odnaleźć jedzenie, otrzymując jedynie niewerbalne wskazówki. ❚ Dog owners know all too well that their pets can not only tell how they feel, but can also memorise up to 160 different words.

Tests confirm that canines can also find food, even if they are only given non-verbal clues.

Nieśmiały gryzoń

Materiał genetyczny człowieka i szympansa jest zgodny w 94 proc. ❚ Human and chimpanzee DNA have 94 percent in common.

22

Potrafią pokonać nawet najbardziej skomplikowane labirynty, są zaradne i sprytne. Ponadto reagują na swoje imię i szybko się uczą prostych poleceń. Szczury są jednak nieśmiałe i tchórzliwe, wolą uciec, niż zmierzyć się z potencjalnym zagrożeniem. I potrafią dłużej niż wielbłądy wytrzymać bez wody. ❚ They can negotiate the trickiest of mazes, and are ingenious and smart. They respond to their given names and quickly learn simple instructions. Rats are also shy and timid. They prefer to flee than fight. And they can go without water longer than camels.

©shut terstock (11)

the shy rodent

i n s p i r at i o n s

jesień

p o r a m ag i i the time of magic podobno jesień to najpiękniejsza pora roku. Podobno? wiele miejsc na świecie właśnie wtedy wygląda najbardziej zjawiskowo. Oto niektóre z nich. ❚ Autumn is said to be the most beautiful season. Is it? There are many places around the world which look their best in autumn. Here are some of them.

24

Okolice wioski Magura w rumuńskiej Transylwanii niedaleko Brasowa w południowych Karpatach. Siano zbiera się tu tylko ręcznie, bez użycia maszyn. ❚ The countryside around the village of MAGURA, near Brasov, in the Southern Carpathians, Romanian Transylvania. After the hay has been cut, it is collected by hand, without any machines.

25

i n s p i r at i o n s

jesień

Przełom października i listopada to szczyt „klonowego sezonu” w rejonie Arashiyama w obrębie Kioto. jezioro pięciu kwiatów w prowincji Syczuan w Chinach jest otoczone bujną roślinnością mieniącą się (zwłaszcza jesienią) wieloma barwami m.in. dzięki minerałom występującym w podłożu. ❚ The turn of October and November is the peak of the “maple season” in the Arashiyama district of Kyoto. Five-Flower Lake in Sichuan province in China is surrounded by lush greenery. It glistens in different colours and shades (especially in autumn), thanks to mineral deposits on its bottom.

26

27

jesień

Šshut terstock (7)

i n s p i r at i o n s

28

Bujna roślinność w górzystym rejonie Highlands na północy Szkocji jesienią jest jeszcze lepiej wyeksponowana. Podobnie jak ta w wiedeńskim Parku Pałacowym Schönbrunn. Na zdj. poniżej: Wodospad Bond Falls na Górnym Półwyspie w stanie Michigan. ❚ The lush greenery of the undulating Highlands region in the north of Scotland becomes even more prominent in autumn. Equally impressive are the gardens of the Schönbrunn Palace in Vienna. Below: Bond Falls in the Upper Peninsula in Michigan.

29

why

erywań E NOW NIE CZE Ą Ł PO

NE

po

E OUT WR

Erywań

E r y wa ń yerevan stolica Armenii ma 3 tys. lat, A to znaczy, że jest jednym z najstarszych Miast na Świecie. ❚ Yerevan, the capital of Armenia, is 3,000 years old. This makes it one of the world’s oldest cities. tekst | by agnieszka franus

schody do nieba

Erywań ma dwa centra. Plac Republiki, otoczony muzeami i budynkami rządowymi, latem kusi fontannami.

Northern Avenue z butikami i kawiarniami dojdziemy na pl. Wolności, a stamtąd do Kaskad, schodów, pod którymi znajduje się Cafesjian, muzeum sztuki. Z ich szczytu roztacza się panorama na miasto i magiczny Ararat. ❚ Yerevan has two centres.

Flanked by museums and government buildings, the Republic Square attracts visitors with its fountains in the summer.

Lined with shops and cafe bars, Northern Avenue leads to the Freedom Square, and later to the Cascade, a giant stairway with the Cafesijan Museum of Art

at its foot. From the top of the stairs, you can take in the panorama of the city and the magical Mount Ararat.

Ormianie uwielbiają owoce w każdej postaci. ❚ Armenians love fruit in all guises, including dried fruit.

30

Plac Republiki to serce Erywania, tu zawsze dzieje się coś ciekawego, jak chociażby obchody dnia miasta.

Armenia to pierwszy kraj, który przyjął chrześcijaństwo. ❚ Armenia was the first country to adopt Christianity.

znajdź swój skarb

find your treasure Erywań nazywają różowym miastem, bo wiele budynków wzniesiono z różowego tufu. ❚ Yerevan is known as the “Pink City” because many of its buildings are made of pink tuff.

Vernissage Market od placu Republiki dzieli kilka kroków – to weekendowy pchli targ. Oprócz prac ormiańskich artystów znajdziemy tu dywany, biżuterię, monety, książki, porcelanę. Z kolei Pak Shuka to królestwo owoców, serów, warzyw, przypraw, które podbiją nasze podniebienie. ❚ Just a stone’s throw from the Republic Square is Vernissage Market, a huge weekend flea market.

Alongside works by Armenian artists, you can find rugs, jewellery, coins, books and china.

©credits

stairway to heaven

why

erywań

Books from Matenadaran Institute of Ancient Manuscripts in Yerevan.

Najstarsze buty Świata

the world’s oldest shoes

smak Armenii

the flavour of Armenia W ormiańskiej kuchni używa się ponad 300 gatunków ziół, liści i kwiatów. Do wszystkiego serwowany jest lawasz, cienki chleb. Inne przysmaki to paneer – słony ser, dolmy czy pahlava – kruche ciasto z masą orzechową, a do tego ararat, ormiański koniak. ❚ Armenian cuisine uses over 300 kinds of herbs, leaves and flowers.

Lavash, thin flatbread, is served with just about everything. Other local delicacies include paneer, a salty cheese variety, dolmas, and pahlava, rich pastry with nuts, washed down with Armenian cognac, Ararat.

Symbol Armenii, góra Ararat, leży w... Turcji. Na pierwszym planie monastyr Khor Virap. ❚ Mount Ararat, the symbol of Armenia is located in... Turkey.

The Khor Virap monastery is seen in the foreground.

32

LOT poleca ❚ Recommends Aleksandra Wojtasik, kierownik/Manager LOT Flight Academy: Poszukiwacze legendarnej arki Noego nie mogą pominąć leżących na północ od centrum miasta Kaskad. Dzisiaj mieści się tam Muzeum Sztuki Cafesjiana, ale w słoneczny dzień to właśnie z tamtego miejsca jest najlepszy widok na świętą górę Ararat. ❚ The seekers of the legendary Noah’s Ark cannot miss the Yerevan Cascade located to the North of the city. Today, it is home to the Cafesijan Art Museum, but on sunny days it is also the best vantage point to observe the sacred Mount Ararat.

W Armenii znajdują się najstarsze kościoły na świecie. Na zdjęciu średniowieczny monastyr Geghard. ❚ Armenia is home to some of the world’s oldest churches – the photo depicts the medieval Geghard Monastery.

WAW–EVN pon., śr., pt., sb. ❚ Mo., Wed., Fri., Sat. LO 727 22.30–4.00 Czas przelotu ❚ Flight duration 3:30

EVN–WAW wt., czw., sb., ndz. ❚ Tue., Thu., Sat., Su.

LO 728 4.45–6.35 Czas przelotu ❚ Flight duration 3:30

Więcej informacji na ❚ more information lot.com

©shut terstock (8), bew (5), east news, get tyimages

Gata to tradycyjne słodkie pieczywo. Nie tylko pyszne, ale też pięknie ozdabiane w zależności od okazji. ❚ Gata is a traditional sweet pastry. It is not only delicious, but also beautifully embellished to suit the occasion.

Można podziwiać w Państwowym Muzeum Historycznym. Mają 5,5 tys. lat i są wykonane ze skóry. Kolejny hit to muzeum Matenadaran – w zbiorach ma ponad 17 tys. starożytnych manuskryptów. A w Muzeum Folkloru zobaczycie, jak żyli dawni mieszkańcy Armenii. ❚ You can see them at the History Museum of Armenia. They are 5,500 years old and are made of leather.

Another must-see is the Matenadaran, whose collection boasts more than 17,000 ancient manuscripts. The Museum of Folk Art offers a rare glimpse into the traditional lifestyle of Armenia.

Czytaj w w w.co nnec ted m a g a z i n e. p l

hamburg

Šcredits

journey of a lifetime

34

W r o ta n a ś w i at gateway to the world Na styku mórz Bałtyckiego i Północnego leży niemiecki kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn, a w nim historyczne miasto, które dziś kusi szeroką ofertą handlową i kulturalną, siecią krętych uliczek, zielenią oraz liczbą mostów przewyższającą Wenecję czy Amsterdam. ❚ Straddling the Baltic and the North Sea lies the German state of Schleswig-Holstein, and a historical city that has more shopping attractions, cultural highlights, winding streets, greenery and bridges than Venice and Amsterdam. tekst | by tomasz kondr

35

Rathausmarkt, który swoją nazwę zawdzięcza imponującemu budynkowi tutejszego ratusza. ❚ The Rathausmarkt owes its name to the impressive building of the local Town Hall.

36

H

amburg przed ponad pół wiekiem stał się trampoliną do kariery dla Beatlesów. Urodzili się tu kompozytorzy Händel i Brahms. Tutaj swoje siedziby mają wpływowe tygodniki Der Spiegel i Die Zeit. W średniowieczu był jednym z najważniejszych członków Hanzy (związek miast handlowych Europy Północnej), co znacznie wpłynęło na rozkwit handlu i wzmocniło potęgę miasta. Dziś tę świetność widać na każdym kroku.

Wizytówką Hamburga jest największy w Niemczech port z gęsto ustawionymi żurawiami, w którym każdego roku cumuje ponad 13 tys. statków z całego świata.

Wędrówkę po dokach warto zacząć od wizyty w którymś z licznych spichlerzy stojących tu od XIX w., połączonych brukowanymi uliczkami. W jednym z nich mieści się jedyne na świecie muzeum przypraw. W stylowo urządzonym wnętrzu ze starymi drewnianymi podłogami obok przypraw zgromadzono sita, maszyny do sortowania ziół czy gigantyczne moździerze. Olbrzymie worki w pobliskim sklepie kryją m.in. herbaty ziołowe, pospolity rozmaryn, cynamon, goździki, odmiany papryki z całego świata, ale także prawdziwą arystokrację, czyli szafran. Tuż obok swoje wrota otwiera muzeum cła i przemytu. A samo miasto, nierozerwalnie związane z wodą, najlepiej podziwiać, pływając łodziami wycieczkowymi (można też prywatnymi) po obu jeziorach i kanałach Alsteru.

hamburg

Hamburg is the birthplace of the composers Händel and Brahms, and the place where the Fab Four got their start more than 50 fifty years ago. This is also where the influential German weeklies Der Spiegiel and Die Zeit have their head offices. Hamburg was one of the most prominent members of the Hanseatic League (a confederation of market towns in Northern Europe) in the Middle Ages. This added momentum to the development of trade and cemented the power of the city. Its past glory is still visible today.

Hamburg is also Germany’s largest port, and 13,000 ships from all over the world moor here every year.

The phalanx of waterfront cranes is a city landmark.

Any of the many granaries in the popular warehouse district of Speincherstadt would be a good place to start exploring. The area dates back to the 19th century, and buildings as high as seven stories are connected by cobblestone streets. One houses the world’s only spice museum. The interiors are stylishly laid out, and the floors are old and wooden. Spices are displayed alongside sieves, herb sorting machines, and gigantic mortars. Mammoth sacks in the nearby store are packed with herbal teas, rosemary, cinnamon, cloves, pepper from around the world, and the finest spice of all – saffron. The customs and smuggling museum is next door. As Hamburg is dominated by water, it is best viewed from a cruise boat that sails around the two lakes and the Alster canals.

© h e m i s / e a s t n e w s , s i m e / f r e e . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : f i g a r o p h o t o / e a s t n e w s

journey of a lifetime

Spichlerze powstałe w 1881 r. służą dziś za biura, galerie, muzea i sklepy. ❚ The granaries erected in 1881 today house offices, galleries, museums and shops.

38

Serce miasta Niepowtarzalnego kolorytu Hamburgowi od wieków nadają marynarze, którzy przyczyniają się też do wysokich obrotów w handlu i usługach. Te ostatnie często bywają mało zbożne, zatem hamburczycy w trosce o sumienia wilków morskich wybudowali dla nich kościół pod wezwaniem patrona marynarzy – św. Mikołaja. Neogotycką świątynię zniszczyły amerykańskie i brytyjskie siły lotnicze w czasie II wojny światowej. Paradoksem historii jest fakt, że neogotycką wersję (pierwsza drewniana spłonęła w pożarze,

hamburg

który strawił miasto w połowie XIX w.) zaprojektował rodak tych drugich – George Gilbert Scott. Do dziś zachowały się ruiny, ale również (pozostawiona ku przestrodze) wieża z punktem widokowym. Warto sprawdzić repertuar koncertów i wrócić tu na chwilę, by wieczorem posłuchać muzyki. Podobny los, co kościół Mikołaja, spotkał wiele nie tylko zabytkowych budynków w mieście. Niedaleko świątyni, przy placu Ratuszowym (to stąd ruszają najciekawsze – jak twierdzą turyści – wycieczki po mieście Free Walking Tours), znajduje się oblegany przez miejscowych targ Rathausmarkt, który swoją nazwę zawdzięcza imponującemu budynkowi tutejszego ratusza. Z wysokości pierwszego piętra gmachu spogląda na miasto dwudziestu niemieckich cesarzy. Targ uznawany jest za jeden z najpiękniejszych w Europie. Warto wpaść tu szczególnie przed Bożym Narodzeniem na zakupy robione z grzanym winem w dłoni.

Kolejnym punktem charakterystycznym Hamburga jest kościół św. Michała zwany przez hamburczyków po prostu „Grosse Michel” (Duży Michał). Protestancką świątynię wieńczy charakterystyczny miedziany dach.

Budowlę na wzgórzu widać z wielu miejsc, zatem dla przyjezdnych jest dobrym punktem orientacyjnym.

Warte odwiedzenia są także krypty, w których spoczywa m.in. syn Jana Sebastiana Bacha – Carl Philipp Ema-

©sime/free, shut terstock

journey of a lifetime

The heart of the city Seafarers have been lending colour to Hamburg, and contributing to its impressive turnover of goods and services, for centuries. As few of the latter were of a godly nature, the good folk of Hamburg built St Nicholas church, named after the patron saint of sailors, to salve their consciences. The neo-Gothic building was bombed by the US and British air forces during World War II. Paradoxically, it was designed by an English architect – George Gilbert Scott. The original wooden church fell victim to a fire that ravaged the city in the mid-19th century. The ruins have been preserved, complete with a viewing platform (erected as a warning). You might want to check the concert programme and come back in the evening. Many other buildings in the city shared the sad fate of St Nicholas church. A short walk away, is the City Hall Marketplace (this is the starting point of the Free Walking Tours, the most exciting tours around the city, as any tourist will tell you), where you will find all sorts of fairs packed with people. Twenty emperors who once ruled the city gaze down from the first floor. The marketplace is one of the most beautiful in Europe. It’s a great place to go shopping just before Christmas with a glass of mulled wine in your hand.

St Michael's Church, dubbed “Michel” by the locals, is another Hamburg landmark. This protestant church has a distinctive copper roof. Standing on top of a hill, it is visible from many places in the city, which makes it a useful orientation point for out-of-towners. And, as you can imagine, the tower offers an impressive view of the city skyline. Another place worth visiting are the crypts. These are the resting place of e.g. the composer Carl Philipp Emanuel Bach, son of Johann Sebastian.

And while on the subject of music, the opera house is considered to be one of the best in Europe. It is near Peterstrasse, the most picturesque street in the city.

The red brick Hansa houses, with their slanting roofs, have been meticulously restored.

Herring on a bun Hamburg’s foremost promenade is Jungfernstieg. This is a shopaholic’s paradise. The gigantic shopping centre Alsterhaus, which opened in 1912, has 100 stores and nearly 30 restaurants. This is a place where large shopping centres rub shoulders with numerous art galleries. The nearby Neuer Wall is lined with luxury boutiques. This street is perfect for leisurely shopping and refreshing yourself with a glass of champagne. The prices around here keep the hipsters away.

REKLAMA

EGZOTYKA 2016/17

odkryj prawdziwą egzotykę

rabat do

37%

39

journey of a lifetime

hamburg

nuel – także kompozytor. Skoro o muzyce mowa – melomani nie odmówią sobie wizyty w tutejszej Operze, a w pobliżu jej gmachu położona jest Peterstrasse – najpiękniejsza uliczka w mieście, z pieczołowicie odrestaurowanymi wąskimi hanzeatyckimi budynkami z czerwonej cegły i spadzistymi dachami.

Bułka ze śledziem Najbardziej okazała promenada Hamburga to Jung­ fernstieg, czyli raj dla zakupoholików. Otwarte przed 10 laty olbrzymie centrum handlowe Alsterhaus mieści ponad 100 sklepów i niemal 30 punktów gastronomicznych. Obok świątyń handlu na Jungfernstieg znajduje się sporo galerii sztuki. Pobliska ulica Neuer Wall wabi luksusowymi butikami – idealne miejsce na niespieszne zakupy i lampkę szampana dla orzeź-

40

Places like the Hate Harry bar in Beim Grünen Jäger are definitely more their speed. The building is instantly recognisable, as the facade is covered in graffiti. This unassuming hangout, whose walls have been papered over with newspaper clippings, serves select beef burgers, as well as vegetarian and vegan versions. But if you want to try the local specialties, head for the Kartoffelkeller. This place serves potato-based dishes and other fare that includes this extremely popular vegetable. Apart from soups, salads and baked potatoes that won’t even set you back EUR 10, you can also order a local rustic specialty known as hoppel-poppel – chopped potatoes with an egg, bacon, onion and tomatoes. The Fischbrötchen is another excellent takeaway option. This tasty snack is a symbol of the city, and it’s easy on the wallet. It’s a bun with herring, lettu-

©get tyimages

Wizytówką Hamburga jest największy w Niemczech port z gęsto ustawionymi żurawiami, w którym każdego roku cumuje ponad 13 tys. statków z całego świata.

Hamburg is also Germany’s largest port, and 13,000 ships from all over the world moor here every year. The phalanx of waterfront cranes is a city landmark.

journey of a lifetime

hamburg

Hamburg to miasto kompaktowe, a tym samym łatwe do zwiedzania i piechotą, i na rowerze.

Hamburg is a compact city, so it’s easy to get around on foot or by bicycle.

W Hamburgu swoje siedziby mają wpływowe tygodniki, m.in. Der Spiegel. ❚ The editorial offices of Influential German weeklies such as Der Spiegel are based in Hamburg.

42

wienia. Hamburscy hipsterzy z powodu cen omijają tę okolicę szerokim łukiem. Zdecydowanie wolą miejsca takie jak bar Hate Harry przy Beim Grünen Jäger.

Budynek rozpoznacie od razu, bo jego fasadę pokryli napisami grafficiarze. W tym oklejonym wycinkami z gazet niezobowiązującym miejscu zjecie burgery nie tylko z wyselekcjonowanej wołowiny, ale też wegetariańskie i wegańskie. Ci, którzy wolą spróbować miejscowych smakołyków, powinni iść do Kartoffelkeller – restauracji słynącej głównie z potraw z ziemniaka.

A cageless zoo Come evening, and you won’t be bored in Hamburg.

The most popular after-dark destination is the Reeperbahn – a street in the St Pauli district. Hit musicals are performed here every day. That’s because Hamburg has more music theatres than anywhere, apart from the West End in London and Broadway in New York.

This season, Andrew Lloyd Webber’s Love Never Dies, the Phantom in the Opera sequel, and the football musical Das Wunder von Bern, are showing. And if you have your children with you, don’t forget to take them to the Elton John musical The Lion King. The show has been running continuously at the Theater im Hafen for 15 years. You can get their by car or on foot via a tunnel under the river. The tunnel is 24 metres under the water table of the Elbe, and nearly half a kilometre long. It was hailed as a major engineering achievement when it opened more than a century ago.

You can get away from it all for a while by going to the Planten un Blomen park in the heart of the city. Here you will find botanical gardens (with 18,000 plant species), an orangery, and a traditional Japanese garden. There is also a zoo with over 7 km of pathways in the suburbs. One of the main attractions is the Tropical Aquarium, which has sharks, crocodiles and lizards. Interestingly, most of the animals do not live in cages – those that pose danger to humans are separated by moats and canals.

And if you’re going to be in Hamburg for more than a couple of days, make sure you see some of the nearby cities. Lübeck, once a major port, and the birthplace of Thomas and Heinrich Mann, is especially attractive with its quaint old city and Hanseatic architecture, while Bremen has many historical buildings and a famous Rhododendron Park. But that’s a story for another article. ■

© s i m e / f r e e , l a i f/ p h oto n m e d i a

ce and slices of gherkin. For the best ones, pop into the Brücke 10 or Fischpfanne restaurants.

Zapierające dech w piersiach widoki! Fascynujące krajobrazy i wspaniała przyroda – Niemcy to raj dla miłośników aktywnego wypoczynku. Zobacz zachwycające formy skalne oraz bogaty świat fauny i flory. Odkryj nieznane zakątki Niemiec.

_naturalne piękno

Saksońska Szwajcaria © Panthermedia

Znajdź własną ścieżkę na www.germany.travel

Hamburczycy przychodzą na niedzielny targ rybny Fischmarkt nie tylko na zakupy, ale także by spotkać się z przyjaciółmi. ❚ The people of Hamburg come to the Fischmarkt fish market on Sundays to shop and meet their friends.

Obok zup, sałatek, ziemniaków pieczonych za niecałe 10 euro można zamówić tutejszy rustykalny specjał zwany hoppel-poppel, czyli posiekane ziemniaki zapieczone z jajkiem, bekonem, cebulą i pomidorami.

Doskonałą opcją do wzięcia do ręki i jedzenia podczas spaceru będzie też przysmak symbol miasta, czyli Fisch­brötchen. To bułka ze śledziem, sałatą i plastrami kiszonego ogórka. Najlepiej zjeść ją w porcie w restauracji Brücke 10 albo Fischpfanne. zoo bez klatek Wieczorem w Hamburgu nie można się nudzić, a najbardziej popularny adres to Reeperbahn – ulica w dzielnicy St. Pauli. Każdego dnia grane są przy niej musicalowe hity. Po londyńskim West Endzie i nowojorskim Broadwayu trzecie miejsce pod względem liczby teatrów musicalowych zajmuje właśnie Hamburg. W najbliższym sezonie zobaczyć tam można między innymi Love Never Dies Andrew Lloyda Webbera, czyli sequel Upiora w operze, oraz piłkarski musical Das Wunder von Bern. A jeśli przyjechaliście do Hamburga z dziećmi, to koniecznie zabierzcie je na musical Eltona Johna Król lew. Grany jest nieprzerwanie od 15 lat w znajdującym się w dokach Teatrze

44

hamburg

Muzycznym, do którego dostać się można tunelem dostępnym zarówno dla pojazdów, jak i pieszych, bo Hamburg to miasto kompaktowe, a tym samym łatwe do zwiedzania piechotą. Wydrążony 24 m pod lustrem Łaby tunel ma niespełna pół kilometra długości i przed ponad stu laty uznawany był za cud techniki.

By na chwilę uciec przed wszędobylskim hałasem miasta, warto odpocząć w położonym w centrum parku Planten un Blomen z ogrodem botanicznym, oranżerią i klasycznym ogrodem japońskim utworzonym przy wsparciu ogrodników z Kraju Kwitnącej Wiśni.

Na przedmieściach aglomeracji znajduje się także liczący 7 km ścieżek ogród zoologiczny (żyje w nim ponad 1850 zwierząt), którego jedną z głównych atrakcji jest Tropen-Aquarium, gdzie można odwiedzić rekiny, płaszczki, krokodyle czy jaszczurki. Co ciekawe, w ogrodzie większość zwierząt nie ma klatek – niebezpieczne stworzenia odseparowane są fosami i kanałami.

A jeśli zatrzymujecie się w Hamburgu na dłużej niż trzy dni, warto się wybrać do okolicznych miast. Lubeka, niegdysiejszy wielki port, miasto Tomasza i Henryka Mannów, urzeka imponującą starówką i jej hanzeatycką architekturą, a Brema kusi zabytkami i parkiem rododendronów, ale to już opowieść na inny artykuł. ■

© s i m e / f r e e , s h u t t e r sto c k ( 3 ) , m . p. ( 2 )

journey of a lifetime

Kompleks Muzeum Sztuki Kunsthalle tworzą trzy gmachy: galerii sztuki współczesnej z dziełami doby modernizmu i pop-artu, Kuppelbau ze sztuką dawną oraz Backsteinbau z pracami XIX-wiecznymi.

good to know

1

3

Targ rybny, Muzeum sztuki Kunsthalle czy kościół św. Michała – te punkty warto zobaczyć w Hamburgu. the Fischmarkt, kunsthalle art museum and st michael's church are all must-sees in Hamburg.

Katarzyna Lopko, specjalista ds. administracji PLL LOT, poleca w Hamburgu: ❚ Katarzyna Lopko, LOT Polish Airlines Administrative Specialist recommends these sites in Hamburg:

co zwiedzić What to see ■ Kościół Św. Michała | st michael's church

Ewangelicko-augsburska świątynia wzniesiona w latach 1750–1762 jest najważniejszym i najpiękniejszym kościołem barokowym w północnych Niemczech. ❚ An EvangelicalAugsburg church erected in 1750-1762 is the most important and the most beautiful Baroque church in Northern Germany.

■ Fischmarkt

W niedzielny poranek warto wybrać się na targ rybny, żeby spróbować tutejszego przysmaku – Fisch­brötchen. Co tydzień spotykają się tu tysiące hamburczyków. ❚ On Sunday mornings we recommend pating a visit to the fish market to try the local delicacy – the Fischbroetchen.

Thousands of locals come to the market each weekend.

3 Muzeum Sztuki Kunsthalle ■

| kunsthalle art museum

W zbiorach muzeum m.in. dzieła: Rembrandta, Claude’a Lorraina, Sebastiano Ricci, Adolpha Menzla czy Caspara Davida Friedricha. ❚ The museum boasts a collection of works by Rembrandt, Claude Lorrain, Sebastiano Ricci, Adolph Menzel or Caspar David Friedrich.

Fisch­brötchen, czyli bułka ze śledziem, to przysmak miasta. ❚ Fisch­brötchen – it’s a bun with herring. This tasty snack is a symbol of the city.

gdzie nocować Where to sleep ■ Renaissance Hamburg Hotel

Hotel w centrum Hamburga, blisko jeziora Alster i miejskiego ratusza. Mieści się w budynku z zabytkową fasadą i oferuje przestronne pokoje.

Idealny hotel na podróż biznesową. Od 850 zł za osobę. ❚ A hotel in central Hamburg, close to the Alster lake and the Town Hall. It is located in a historical building and offers spacious rooms. Pefect for business trips. From EUR 195 per person.

Grosse Bleichen, 20354 Hamburg

■ Steigenberger Hotel Hamburg

Hotel w dzielnicy Fleetinsel oferuje bezpłatny wstęp do ekskluzywnego spa z panoramicznym widokiem. Od 1400 zł za osobę. ❚ A hotel in the Fleetinsel district offers complimentary access to a luxurious spa with a panoramic view. From EUR 322 per person.

Heiligengeistbrücke 4, 20459 Hamburg

■1 Barceló Hamburg

Czterogwiazdkowy hotel o podwyższonym standardzie. Pokoje urządzone są w stylu hiszpańskim. I coś dla lubiących jogging – wokół oddalonego o 100 m od hotelu jeziora Binnenalster usytuowana jest trasa biegowa. Od 730 zł za osobę. ❚ A four-star hotel. The rooms are decorated Spanish-style. Joggers will be pleased to hear that a jogging route around the Binnenalster lake is just 100 metres from the hotel. From EUR 170 per person.

Ferdinandstrasse 15, 20095 Hamburg

WAW–HAM pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 393 17.10–18.55 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:45

pon.–sb. ❚ Mo.–Sat. LO 399 8.45–10.35 pon.–pt., ndz. ❚ Mo.–Fri., Su. LO 401 20.05–21.55 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:50

HAM–Waw pon.–nd. ❚ Mo.–Su. LO 394 19.35–21.10 pon.–sb. ❚ Mo.–Sat. LO 400 11.10–12.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:35

pon.–sb. ❚ Mo.–Sat. LO 402 7.05–8.45 Czas przelotu ❚ Flight duration 1:40

Więcej informacji na ❚ more information on lot.com

45

KIA NIRO: HYBRYDA DLA KAŻDEGO KIA NIRO: A HYBRID FOR ALL Hybrydy takie jak Kia Niro to przyszłość motoryzacji, bo zwyczajnie jeździ się nimi taniej.

Such hybrids like Niro are the future of mobility because they are simply more economic.

K

ierowcy zmieniają podejście do samochodów. Jeszcze kilka lat temu na topie były diesle, ale – pomimo tego, że są oszczędne – mają też swoje wady. Chodzi głównie o zanieczyszczenie środowiska, są też bardziej skomplikowane i droższe w serwisie, a przy tym zimą wolniej się rozgrzewają – pasażerowie na krótszych dystansach nie pojadą w wystarczającym termicznym komforcie.

Silniki benzynowe wprawdzie mają wyższą kulturę pracy, ale też bywają paliwożerne. Co w takim razie wybrać? Nowoczesną hybrydę!

Ale tu od razu małe zastrzeżenie – hybryda hybrydzie nierówna. W modelach japońskich używa się np. bezstopniowych przekładni, które nie gwarantują wystarczającej dynamiki i są źródłem hałasu. Takich wad nie ma najnowszy koreański crossover Kia Niro, w którym postawiono na całkiem nową skrzynię z dwoma sprzęgłami. Niro to crossover czyli ma nieco podwyższony prześwit i wsiada się do tego samochodu wygodniej. Auto jest kompaktowe, ale gdy porównać je z Sportage to ma o 3 cm większy rozstaw osi (270 cm). To ważny parametr, bo wprost łączy się z przestrzenią w kabinie i pojemnością bagażnika (421 l).

CHRONI PORTFEL Niro ma – i to naprawdę radykalna zmiana – nowatorski układ napędowy. Napęd główny stanowi silnik spalinowy (1,6-litrowy benzynowy GDI

Wnętrze Niro imponuje przestronnością i ilością nowoczesnego wyposażenia.

Niro’s interior is spacious and packed with state-of-the-art equipment options.

o mocy 105 koni) oraz wspomagający go motor elektryczny (moc 32 kilowatów). Inteligentne połączenie silników (obydwa dają łącznie 141 KM) przekłada się na niskie zużycie paliwa – 3,8 l na setkę oraz emisję CO2 na rekordowym poziomie tylko 88 g/km. Kia jest nie tylko oszczędna, ale też żwawa. Wystarczy lekkie wciśnięcie pedału gazu, żeby samochód od razu zaczął przyspieszać. Nie ma tu też problemu masy baterii, bo zastosowano takie najnowszej generacji (polimerowe akumulatory litowo-jonowe), które ważą tylko 33 kg. Dla odpowiedniego zrównoważenia całej konstrukcji ukryto je pod kanapą.

KIA BEZPIECZNA Podobnie jak w wypadku pozostałych modeli sprzedawanych w Europie także Niro jest oferowana z 7-letnią gwarancją (do przebiegu 150 tys. km). Dla potencjalnego użytkownika liczy się fakt, że to jest samochód bezpieczny. Wystarczy wspomnieć o konstrukcji z aluminium i stali o podwyższonej wytrzymałości, która jest lekka ale zarazem sztywna. I dodać, że ten samochód jest wyposażony w szereg systemów elektronicznych podnoszących poziom bezpieczeństwa. Wśród nich jest asystent utrzymywania auta na pasie ruchu, automatyczny system hamowania awaryjnego z funkcją rozpoznawania pieszych lub innych pojazdów oraz system wykrywania samochodów znajdujących się w tzw. martwym polu lusterka.

I... MULTIMEDIALNA! Czego oczekują użytkownicy po nowoczesnych samochodach? Nie tylko oszczędności i poczucia bezpieczeństwa za kierownicą. Liczy się również wygoda codziennego użytku, a także – choć wydaje się to banalne – rozrywka za kółkiem. Dlatego Kia zadbała o nowoczesne multimedia. W samochodzie montowane są systemy z 7- lub 8-calowymi ekranami na desce rozdzielczej, które gwarantują – poprzez funkcję Kia Connected Services, z wykorzystaniem bazy danych TomTom – informacje o natężeniu ruchu czy też ostrzegają przed fotoradarami. Bezpośrednio z kabiny można sprawdzić pogodę na trasie, łatwo łącząc elektronikę samochodu ze smartfonami różnych systemów. Co jakiś czas system trzeba aktualizować, ale tu dobra wiadomość – przez 7 lat, czyli przez cały czas działania gwarancji na samochód i jego komponenty, aktualizacja map jest darmowa.

Ten ekologiczny i oszczędny crossover idealnie wypełnia niszę między kompaktowym cee’demi SUV-em Sportage.

This eco-friendly and sober crossover fills the niche between the compact cee’d and the SUV Sportage.

PROMOCJA Automatyczny system hamowania awaryjnego z funkcją rozpoznawania pieszych i innych pojazdów.

Autonomous Emergency Braking with detection of pedestrians and other vehicles.

System ostrzegający o niezamierzonej zmianie pasa ruchu.

Lane Keeping Assist System.

D

rivers are redefining their attitude to cars.

Vehicles fitted with diesel units were all the rage several years ago but these fuel-sober engines also have their drawbacks.

The main one is environmental pollution, but diesel units are also more complex and more expensive to service plus they take time to warm up in winter, what compromises the thermal comfort of occupants on shorter routes. Petrol units offer better performance but consume more petrol. So what should we opt for? A modern hybrid! You need to keep in mind that not all hybrids are the same. Japanese models benefit from variable transmission which fails to guarantee sufficient dynamics and is rather noisy. Instead of this imperfect system, the latest Korean crossover Kia Niro comes with a whole new twin-clutch gearbox. Niro is a crossover, what means that it has slightly higher ground clearance for more comfortable access. The car is compact and compared to Sportage has a wheelbase longer by 3 cm (270 cm).

It’s a vital parameter that ties directly to cabin space and boot capacity (42 l).

WALLET-FRIENDLY Niro comes with – and this is a truly revolutionary change – an innovative drivetrain. The main source of power is the internal combustion engine (1.6 litre petrol 105 HP GDI unit) paired with a 32 kW electric motor. This smart combination of two units (with total power of 141 HP) translates into high fuel efficiency – 3.8 litres per 100 km and record-breaking CO2 emission at 88 g/km. Kia is not only sober but also extremely robust. All you need is to lightly depress the pedal to accelerate quickly off the line. The weight of the battery is not a problem as the latest generation battery pack (lithium-ion polymer) weights only 33 kilos. It sits under the rear bench for optimum balance.

KIA IS SAFE Just like other models marketed in Europe, Niro is available with 7-year warranty (up to 150,000 km). What comes first for potential users is that this car is safe. Just to mention the body made from aluminium and strengthened steel which

is light and rigid. For maximum safety, the car benefits from a variety of electronic driver assist systems, including Lane Departure Warning System, Autonomous Emergency Braking with pedestrian or vehicle recognition function or Blind Spot Detection.

PLUS .... THE MULTIMEDIA! What do users expect from modern cars? Not only fuel economy, but a peace of mind at the driving wheel. Equally important is comfort of daily use and - although it may sound trite - on-board entertainment. Which is why Kia comes with an impressive array of modern media. Inside Kia Niro you will find an infotainment system with a 7” or 8” display screen mounted on the dashboard that offers easy access – via Kia Connected Services functionality and TomTom database – to traffic information or speed camera alerts. Sitting in the passenger compartment, you may check weather forecast for a given route and easily pair onboard electronic systems with various smartphones. The system needs to be updated from time to time, but we have good news – map update is free-of-charge for 7 years which is the warranty period for the car and its components.

System monitorowania ruchu pojazdów podczas cofania. Ostrzega o autach nadjeżdżających z boku i zapobiega kolizji.

Rear Cross Traffic Alert warns against other cars driving behind while reversing to prevent collisions.

Jeżeli nawet dojdzie do kolizji to 7 poduszek powietrznych znacznie zmniejszy ryzyko odniesienia obrażeń.

Seven airbags significantly reduce the risk of injury in case of collision.

i n t e rv i e w

mads mikkelsen

T r o c h ę n u d n y fa c e t ? is he really a tad boring?

W domu bywa pantoflarzem, odwozi dzieci do szkoły, zmywa naczynia i jest łagodny jak baranek. A na dużym ekranie to etatowy łajdak i złoczyńca.

Z Madsem Mikkelsenem rozmawiamy o fascynacji Bruce’em Lee, artystycznym kinie europejskim, o Jamesie Bondzie i ostatniej roli w Doktorze Strange’u. Film na polskich ekranach od 26 października. ❚ he claims to be kept under the thumb at home, takes his children to school, does the dishes and is as gentle as a lamb. on the big screen, however, he is usually cast as the perfect villain. we talked to mads mikklesen about his fascination with bruce lee, auteur european cinema, james bond and his latest role in doctor strange.

©credits

tekst | by mariola wiktor zdjęcia | photos loic venance/afp/east news

48

49

Z

i n t e rv i e w

Znów grasz łotra w filmie Doktor Strange, który w październiku na ekranach polskich kin… (śmiech!) A właśnie, że nie… Gram wprawdzie antagonistę tytułowego bohatera, który walczy z siłami ciemności, by ocalić świat, ale to nie znaczy, że automatycznie jestem tym „złym”. Kaecilius, czyli moja postać, nie jest złoczyńcą, ale człowiekiem, który nie podziela niektórych sposobów myślenia dr. Strange’a.

Jednak tak samo jak on chce uczynić ten świat lepszym, piękniejszym, tylko innymi metodami. Film jest adaptacją popularnego komiksu, w którym mój bohater był uczniem barona Mordo i potrafił posługiwać się magicznymi mocami. Jednak Kaecilius nie występował we wszystkich zeszytach serii, a więc twórcy filmu dali mi dużo swobody w kreowaniu tej wieloznacznej postaci. A ja lubię role, który pozwalają mi na wychwycanie niuansów, sprzeczności.

No właśnie. Etatowy łajdak. Tak się kojarzysz. Odpowiada ci to czy ten image cię irytuje?

Nie, bo ciemne, mroczne postaci są zwykle ciekawe do zagrania, bardziej mięsiste. To jest dla mnie najważniejsze. Mogę być etatowym łajdakiem. Mnie to nie przeszkadza, nie analizuję tego w takich kategoriach, że oto ktoś mnie gdzieś zaszufladkował.

Pytam o to, bo do twojej galerii krwiożerczych brutali, po takich filmach jak Pusher II-Krew na rękach, przeciwnik Bonda w Casino Royale, doszedł także demoniczny Hannibal Lecter.

Jestem tzw. aktorem charakterystycznym, więc takie role częściej otrzymuję. Ale to nie oznacza, że stoję w miejscu i powielam sposoby ich budowania, że przestałem się aktorsko rozwijać. Czuję, że wciąż mam wielkie pole do popisu. Robię to, co mnie interesuje. Świadomość, że przede mną w Hannibala wcielali się tak wspaniali aktorzy jak Brian Cox czy Anthony Hopkins, jest niezwykle motywująca do działania, kreatywności, szukania czegoś nowego. Zresztą to był film mniej mroczny i krwawy, bardziej blockbusterowy, niemal kino rozrywkowe, choć z elementami czar-

50

mads mikkelsen You are playing the villain again in Doctor Strange, which opens in Poland in October. (laughs!) No, not this time. Sure, I play the antagonist of the main character, who is fighting the forces of darkness to save the world. But that doesn’t make me a villain. Kaecilus, my character, is not an evil person, but a man who doesn’t always share Doctor Strange’s way of looking at things. He also wants to make the world a better and more beautiful place. It’s just that he goes about it differently. The movie is an adaptation of a popular comic book series. My character is a student of Baron Mordo who has learnt to tap into magic powers. And as Kaecilus does not feature in many of the comics in the series, the makers of the movie gave me a lot of freedom in creating this ambiguous character. I really like roles that let me seek out nuances or highlight contradictions.

Exactly. The archetypical villain. At least, that’s how you come across.Does it bother you?

No, because dark and menacing characters like that are usually challenging to play. They’re “meatier”.

That’s the main thing. I can be the perfect villain.

I don’t mind, because I don’t analyse my roles in those sorts of categories. It doesn’t bother me that someone has pigeonholed me somewhere.

The reason I ask is that you have already assembled a rogues gallery that ranges from movies like Pusher II, to Bond’s adversary in Casino Royal, right on to the demonic Hannibal Lecter.

I’m a character actor, so I usually land these sorts of roles. But that doesn’t mean that I’m standing still, that I keep churning out the same role, that I’ve ceased to grow as an actor. I still feel that I have a lot to offer.

I feel that I’m doing things that interest me. Knowing that such great actors as Brian Cox and Anthony Hopkins have played Hannibal before me motivates me to try things, to be creative and look for something new. This movie is not quite as dark and bloody.

It’s more in the blockbuster vein. It’s like an adventure film, but laced with black humour. In any case, it’s not entirely true that I only play villains. I’ve also appeared in crazy comedies like Adam’s Apples, and I played an innocent teacher accused of child abuse in Tomas Vinterberg’s The Hunt.

This poignant role won you the Palm d’Or for the best actor in Cannes. Privately, you are anything but a brute or a villain...

Thank you. (laughs!) I’m kept under the thumb at home. Seriously. I drive the kids to school and do the dishes after lunch. I’m as gentle as a lamb. When I’m at home and my choreographer wife is at work, I do the shopping as well. I’m just your everyday, no-frills guy.

I’m even a tad boring. I’m certainly not a demon or a psychopath. I don’t take my work home. That’s how I protect my mental wellbeing. I’m not schizophrenic

nego humoru. I to nie jest jednak do końca prawda, że grywam tylko czarne charaktery. Grałem przecież w zwariowanych komediach, np. w Jabłkach Adama, a kilka lat temu wcieliłam się w niewinnie oskarżonego o pedofilę nauczyciela w Polowaniu.

Za tę kreację otrzymałeś w Cannes Złotą Palmę dla najlepszego aktora. Prywatnie wydajesz się całkowitym zaprzeczeniem brutala i łajdaka…

Dziękuję (śmiech). W domu robię za… pantoflarza.

Naprawdę! Odwożę dzieci do szkoły, zmywam naczynia po obiedzie i jestem łagodny jak baranek. Kiedy przebywam w domu, a moja żona, która jest choreografką, akurat pracuje, to robię też zakupy. Po prostu zwyczajny, normalny do bólu i nawet trochę nudny facet. Żaden ze mnie demon czy psychopata. Grubą kreską oddzielam życie prywatne od mojej pracy.

W ten sposób chronię psychikę. Nie popadam w schizofrenię, jak aktorzy, którzy nie potrafią wyjść z postaci, kiedy kończy się praca na planie. Choć emocji, które są zazwyczaj bardzo silne, nie da się szybko z siebie wyrzucić, ale pracuję też nad tym. Dzięki temu umiem się cieszyć tym, że mam zawód, który pozwala mi co jakiś czas zamieniać wygodne mieszczańskie życie na coś szalonego, dziwacznego, na co w normalnym

– unlike some actors, who cannot shed their characters once they’re off the set. It’s not easy to cool down after expressing really strong feelings, but I’m working on it. I’m glad that I have a profession that occasionally lets me swap my comfortable, bourgeois, peaceful life for something crazy and bizarre that I would never dare try in real life. I think that’s a healthy approach.

At home, I’m a husband and a father.

You seem equally at home in European art films and US blockbusters. Do you ever have a sense of rupture?

I might be a little odd, but I’ve never been in the dilemmas in which European actors, who have only ever been cast in low-budget art productions, often find themselves. I’ve never felt that I’ve betrayed my ideals or sold out. It’s a different kind of acting.

It’s not true that Hollywood doesn’t have any interesting roles. Besides, it’s a lot of fun and a refreshing change after some of those extremely dramatic European roles. I don’t look down my nose at popular films like The Three Musketeers or Clash of the Titans.

I would probably age faster if I only appeared in Bergman or Lars von Trier films all my life. It’s wonderful to be able to work in both systems.

51

i n t e rv i e w

52

mads mikkelsen

życiu nigdy bym się nie odważył. Myślę, że to zdrowe podejście.

Grasz z powodzeniem w artystycznym kinie europejskim, ale i w największych amerykańskich hitach. Nie masz czasem poczucia rozdwojenia?

Może jestem dziwakiem, ale nie miałem takich dylematów, o jakie zwykle posądza się aktorów europejskich, którzy do tej pory grywali w kinie artystycznym, niskobudżetowym. Nigdy nie miałem poczucia zdrady swoich ideałów i tego, że się sprzedałem za kasę.

W kinie hollywoodzkim uprawia się po prostu inny rodzaj aktorstwa. I to nieprawda, że nie ma w nim ciekawych ról. Poza tym to wielka zabawa i oddech po europejskich niezwykle dramatycznych rolach. Nie mam uprzedzeń wobec blockbusterów takich jak np. Trzej muszkieterowie albo Starcie tytanów. Szybciej pewnie bym się zestarzał, gdybym grywał na przykład całe życie u Bergmana albo u Larsa von Triera. Cudownie jest móc pracować w obu systemach.

A jako młody człowiek byłeś fanem Gwiezdnych wojen?

Szczerze mówiąc, nie. Kiedy byłem nastolatkiem, fascynował mnie Bruce Lee i wschodnie sztuki walki. Co więcej, nigdy nie oglądałem ani Gwiezdnych wojen, ani serii o Bondzie, bo chyba wiem, do czego zmie-

I have to ask: Were you a Star Wars fan when you were young?

I have to be honest: No. Seriously. When I was a teenager, I got into Bruce Lee and Asian martial arts. What’s more, I never saw any of the Star Wars or Bond movies... I think I can see what you’re getting at... (laughs!) I only began to take an interest in these massive hits when I was offered roles in them.

Uh oh, you’ve probably just offended Star Wars fans everywhere. Rogue One: A Star Wars Story, the long-awaited spin-off of the saga, is set for release in December. What’s the spin-off about, and what’s your role?

Generally speaking, it’s a new film product created in response to the massive popularity of the characters and plots from the original productions. It often follows the adventures of the supporting characters and develops the side plots of the original series. For instance, Shrek’s spin-off was Puss in Boots, while the spin-off of The X-Files was the series The Lone Gunmen, etc. I can tell you right now that our spin-off doesn’t differ as much from the original series as some expect, but I can’t reveal any details. I can only tell you that I play Galen Erso, the father of a young lady, and the scientist who was forced to design the Death Star.

Żaden ze mnie demon czy psychopata. Grubą kreską oddzielam życie prywatne od pracy.

W ten sposób chronię psychikę. i Nie popadam w schizofrenię. i’m certainly not a demon or a psychopath. i don’t take my work home. that’s how i protect my mental well-being. i’m not schizophrenic.

rzasz (śmiech!). Zacząłem się tymi hitami interesować dopiero wtedy, gdy zaproponowano mi w nich role.

Oj, to chyba narazisz się fanom Gwiezdnych wojen. W grudniu w polskich kinach pojawi się długo wyczekiwany spin-off tej sagi pod tytułem nomen omen Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie. Co to w ogóle jest ten spin-off i co ty w nim robisz?

Najogólniej mówiąc, to jest nowy produkt filmowy powstały na bazie dużej popularności bohaterów lub wątków produkcji oryginalnych. Często prezentuje się wtedy przygody drugoplanowych bohaterów lub rozwija wątki poboczne serii pierwotnej. Spin-offem np. Shreka był Kot w butach, a serialu Z Archiwum X – Samotni strzelcy itd. Z tym że w naszym spin-offie zmiany w stosunku do pierwowzoru są nie takie wielkie, jak niektórzy się spodziewają. Jednak aż do premiery nie mogę ujawniać szczegółów. Mogę jedynie powiedzieć, że gram tam Galena Erso, ojca pewnej młodej kobiety oraz naukowca, który został zmuszony do

The plot focuses on the efforts of the rebels to get the plans of the Death Star. Galen is neither good nor evil. Just tragic. That’s what interested me about him.

You’re from Denmark. The road to US megaproductions must have been a long and hard one.

It was, but that does not make me unique. The way to Hollywood had already been paved by other Scandinavian actors. I might just mention such greats as Greta Garbo, Max von Sydow, Stellan Skarsgård and Liv Ullman, Peter Stormare or Viggo Mortensten. And it didn’t just happen. They were all fluent in English, had a great deal of experience, and had been theatrically trained. It probably also had to do with the strong work ethic in this part of Europe. As for me, I got my start in Hollywood with the Bond franchise.

It was a different type of acting and cinematic experience, and I’ve never regretted it.

How do you land a role in a Bond movie? You played Le Chiffre, 007’s archrival.

53

i n t e rv i e w zaprojektowania Gwiazdy Śmierci. A akcja koncentruje się na staraniach rebeliantów, którzy chcą zdobyć jej plany. Galen nie jest postacią ani dobrą, ani złą, ale naznaczoną tragizmem. I to mnie w nim zainteresowało.

Pochodzisz z Danii. Twoja droga do grania w amerykańskich superprodukcjach nie była łatwa…

Tak, ale nie jestem wyjątkiem. Drogę do Hollywood przetarli już przede mną inni skandynawscy aktorzy, że wspomnę takich gigantów jak Greta Garbo, Max von Sydow, Stellan Skarsgård, Liv Ullmann, a z młodszych kolegów Peter Stormare, Viggo Mortensen. To nie przypadek. Wszyscy dobrze znali angielski i mieli za sobą doświadczenie i role teatralne. Moja przygoda z kinem hollywoodzkim zaczęła się od Bonda.

Jak dostaje się takie role? Zagrałeś Le Chiffre’a, głównego wroga agenta 007.

Organizatorzy międzynarodowych castingów nieustająco przeglądają katalogi europejskich agencji aktorskich. Kiedy szukają aktora do roli, to biorą pod uwagę te kinematografie narodowe, które odnoszą

mads mikkelsen International casting directors are always browsing the catalogues of European acting agencies. They take successful national films into account whenever they’re looking for an actor to play a specific role.

And in recent years, Danish cinema has captured the attention of the movie industry. I was invited to a casting session in Los Angeles, and it was the most bizarre one I’d ever been to. I met the producers of Casino Royale, and then did the screen test. I was asked to act out a scene where Daniel Craig was being tortured. The set was swarming with people, something was going on in the background the whole time, and we just couldn’t get started. Finally, they thanked me and told me to go back to the hotel – because I had got the part. I was speechless. Obviously, the producers had seen my movies, but I was still shocked. But never mind me. The situation left Daniel even more bewildered. He came up and asked “Who the hell are you?

I had five screen tests before they told me I had the job.” (laughs!) I still don’t understand it.

W kinie hollywoodzkim uprawia się inny rodzaj aktorstwa. I to nieprawda, że nie ma w nim ciekawych ról. to wielka zabawa i oddech po europejskich dramatycznych rolach.

It’s not true that Hollywood doesn’t have any interesting roles. Besides, it’s a lot of fun and a refreshing change after some of those extremely dramatic European roles.

sukcesy. Tak się składa, że w ostatnich latach kino duńskie przyciągało uwagę branży. Więc zaproszono mnie na casting do Los Angeles, ale był to zarazem najdziwniejszy casting, jaki przytrafił mi się do tej pory. Najpierw odbyło się spotkanie z producentami Casino Royale, a dopiero potem sam casting. Miałem zagrać w scenie torturowania Daniela Craiga. Cały czas jednak na planie kręciło się mnóstwo ludzi, coś się działo, był bałagan, nie mogliśmy zacząć. W końcu usłyszałem, że mi dziękują i żebym poszedł już do hotelu, bo… dostałem angaż! Zamurowało mnie. Oczywiście wcześniej producenci widzieli moje filmy, ale mimo tego byłem w szoku. Ale co tam ja. W o wiele większe osłupienie ta sytuacja wprawiła samego Daniela. Podszedł do mnie i spytał: „A kim ty, do licha, jesteś? Ja aż pięć razy podchodziłem do prób na castingu, zanim powiedzieli, że mam tę robotę”… (śmiech!)

Do dziś tego nie rozumiem.

A co myślisz o kobiecie Bondzie?

Słyszałem, że Daniel Craig chce się wycofać, ale może to się jeszcze zmieni. Natomiast gdyby jednak Daniel się nie zdecydował, a Bondem zostałaby Gillian Anderson, to byłoby cudowne. Uwielbiam tę aktorkę.

To byłaby prawdziwa rewolucja i jaka ciekawa… ■

54

What do you think about a female Bond?

I’ve heard that David Craig wants to quit, although he might change his mind. But if Daniel does not, it’d be wonderful if Gillian Anderson was the next Bond.

I love her. That’d be a real revolution, and it’d be fascinating. ■

Mads Mikkelsen (rocznik 1965), duński aktor. Zaczynał jako zawodowy tancerz. Na dużym ekranie zadebiutował w dramacie kryminalnym Dealer w 1996 r. Polskiej publiczności znany jest przede wszystkim z ról: Tristana w hicie Król Artur, nauczyciela w Polowaniu (Złota Palma) oraz Hannibala Lectera w serialu Hannibal. Ma też na koncie rolę Le Chiffre’a u boku Jamesa Bonda w Casino Royale. ❚ Danish actor born n in 1965. He first worked as a dancer. He debuted on the big screen in the crime drama Dealer in 1996. Audiences around the world may know hom best from his roles as Tristan in King Arthur, a teacher in The Hunt (Palme d’Or) and Hannibal Lecter in the Hannibal TV show. He also played Le Chiffre along James Bond in Casino Royale.

good life

potrzeba dotyku

Ręce, które leczą hands that heal Muśnięcia, żółwiki, całusy… Można unikać ich i żyć. Ale czy bez dotyku można się rozwijać, osiągać emocjonalną równowagę i tworzyć długotrwałe więzi? ❚ Stroking, fist bumps, kisses... You can live without them. But can you grow, achieve emotional balance, and form longlasting and sustainable bonds without touching?

©credits

tekst | by mirosław konkel rysunki | illustrations agata zarzycka

56

Z

ałóżmy, że mamy dobić z kimś targu. Tuż przed podpisaniem umowy wyciągamy do swojego partnera rękę. „Nie, nie” – słyszymy. „Nie potrzebuję uścisku dłoni. Zgodziłem się na wszystkie warunki i cieszę się, że będziemy robili z sobą interesy”. „Świetnie” – odpowiadamy. „Więc uściśnijmy sobie dłonie”. „Nie musimy” – powtarza rozmówca. „Zgodziłem się na wszystko i jestem gotów podpisać umowę i zabrać się do interesów”.

Ten hipotetyczny dialog z książki Simona Sinka Liderzy jedzą na końcu pokazuje, jak ważny w relacjach międzyludzkich jest dotyk. Autor, który wykłada komunikację na Uniwersytecie Columbia, lubi podkreślać, że fizyczny kontakt to znak gotowości do zaufania, czyli coś znacznie ważniejszego niż wspólny biznes. „Z racjonalnego puntu widzenia masz wszystko, czego żądałeś w kontrakcie, lecz prosta odmowa fizycznego kontaktu – uściśnięcia swoich dłoni i wzmocnienia więzi odrobiną chemicznego zaufania – oznacza, że stanie się jedna z dwóch rzeczy. Albo zrezygnujesz z całej umowy, albo postanowisz zawrzeć kontrakt, lecz będziesz się czuł nieco nerwowo. To jest potęga oksytocyny” – pisze prof. Simek.

Chemia zaufania i współpracy Oksytocyna, najważniejszy z tzw. hormonów głaskania, wywołuje to błogie uczucie, które rozlewa się po naszym ciele, gdy lubianą osobę obejmujemy o kilka sekund dłużej. Z tego samego powodu niemowlę przytula się do mamy, a dziewczyna do swojego chłopaka. Ta magiczna substancja sprawia też, że cierpiące na depresję kobiety szybciej wracają do równowagi.

U mężczyzn natomiast zmniejszają się ciśnienie tętnicze i stres. Dowiedziono też niezbicie, że dzieci, które rzadko są całowane i pieszczone, rosną z wysokim poziomem agresji i w przyszłości mogą mieć problemy z budowaniem trwałych, zdrowych związków.

Jak twierdzi fizjoterapeuta Maciej Zieliński, oksytocyna zapewnia ukojenie i radość. Ale nie tylko. Przede wszystkim wzmacnia tęsknotę za byciem razem, poczucie przynależności i lojalność. Zachęca nas do robienia rzeczy miłych dla innych. I zrzucania masek.

– Podczas moich zabiegów wielu pacjentów odpręża się i rozluźnia na tyle, że rezygnują z nadmiernej ostrożności, mechanizmów obronnych – mówi Zieliński. – Otwierają się, nabierają odwagi, wyjawiają osobiste sprawy. Dotyczy to nawet introwertyków, których zwykle trudno namówić na zwierzania.

Do myślenia daje eksperyment ze szczurami – poddawane łagodnemu masażowi uspokajały się do tego stopnia, że można było je operować bez znieczulenia.

Co do ludzi – szczególnie przyjemne doznania towarzyszą nam, gdy jesteśmy głaskani około 40 razy na minutę. Przy tej częstotliwości zalewają nas takie ilości hormonów dobrego nastroju, że zapominamy

Imagine you’re about to finalise a business transaction. Before you sign, you extend your hand towards the other party. “No, no”, he responds. “I don’t need a handshake. I’ve agreed to all the terms and conditions, and I’m glad that we’re doing business together.” “Great”, you say. “So give me a handshake.”

“We don’t have to do that”, he responds. “I’ve agreed to everything, and I’m ready to sign the deal and get down to business.” This hypothetical dialogue, taken from Simon Sinek’s Leaders Eat Last, highlights the importance of touch in interpersonal relationships. The author, who lectures in communication at Columbia University, likes to stress that physical contact signals our readiness to trust, which is much more important than doing business together. “Rationally speaking, you just got everything you wanted in the contract, but their simple refusal to make physical contact, to shake your hand to reinforce the social bond with a little chemical trust means one of two things will happen. You will either call the whole deal off or you will go into it a little more nervous. That’s the power of oxytocin”, writes Prof. Simek.

The chemistry of trust and cooperation Oxytocin, the most important of the “cuddle hormones”, induces that sense of bliss that permeates our bodies when we hug someone we like a few seconds longer. For the same reason, newborn babies snuggle up to their mothers and girlfriends hold on tight to their boyfriends. This magical substance also helps depressed women pick up the pieces much faster, and reduces blood pressure and stress levels in men. It has also been conclusively proved that children who are seldom kissed and hugged grow up with higher aggression levels, and often find it difficult to form healthy and sustainable relationships.

Physiotherapist Maciej Zieliński says that oxytocin brings solace, joy, and much more besides. It bolsters our longing to be together, our sense of belonging, and loyalty. It encourages us to do good things for other people. And to take off the masks we’re wearing.

“Many of my patients relax during therapy. Some of them loosen up so much that they let their hair down and turn off their defence mechanisms”, he says.

“They open up, muster their courage, and reveal intimate facts. It even happens to introverts, who are extremely reluctant to confide in other people.”

An experiment involving rats provides even more food for thought – after a mild massage they became so calm that they could be operated on without anaesthesia. As for people, we feel really pampered when we are stroked about 40 times a minute. This frequency causes such an upsurge of uplifting hormones that we forget everything else. And by the

57

good life o świecie. Na marginesie: w takim rytmie instynktownie gładzimy dzieci i zwierzęta. – Nie każdy uścisk czy pocałunek można porównać do elektrycznego spięcia.

Podobno jednak wystarczy od czasu do czasu przytulić swojego partnera na 6 sek., aby ocalić związek. Ale kto patrzy na zegarek, kiedy dotykiem okazuje przywiązanie i czułość? – uśmiecha się Zieliński.

Równie zaskakujące jest odkrycie, że więcej przyjemności z dotyku czerpią dawcy niż biorcy. Uczestnicy pewnego eksperymentu albo masowali kogoś, albo sami byli poddani temu zabiegowi. Niższy poziom hormonów stresu – kortyzolu i epinefryny, stwierdzano u tych, którzy akurat innym sprawiali radość.

Matthew Hertenstein, psycholog z Uniwersytetu DePauw, co wieczór przed snem masował plecy swojego synka, a chwile te nie tylko pogłębiały ich relację, ale też pokazywały mu dwustronną naturę fizycznej bliskości. „Nie można dotykać, nie będąc jednocześnie dotykanym. Dotyk przynosi wiele korzyści także mnie, osobie dotykającej” – wyjaśnia uczony.

Lęk przed bliskością Skoro produkowana w trakcie dotykowego kontaktu oksytocyna wywiera na nas tak dobroczynny wpływ, dlaczego żyjemy w społeczeństwie, które panicz-

panicznie boimy się dotyku. to rodzaj samoobrony.

Trudniej nam odmówić komuś, komu pozwoliliśmy wejść w swoją przestrzeń osobistą.

We are terrified of touching. it’s a self-defence mechanism. it’s harder to refuse a person whom we have allowed into our personal space.

58

potrzeba dotyku way, this is the rhythm of caressing children and pets.

“Not every embrace or kiss is comparable to a short circuit. Apparently, hugging your partner for 6 seconds is enough to save your relationship. But who’s going to keep track of time while demonstrating tenderness by touching?” smiles Zieliński.

No less surprising is the finding that touching gives more pleasure to the giver than the taker. Participants in one experiment either massaged someone or had someone massage them. Lower levels of the stress hormones cortisol and epinephrine were found in those subjects who gave massages.

Every evening at bedtime, Matthew Hertenstein, a psychologist at DePauw University, gave his son a back rub. This experience not only deepened their relationship, but also demonstrated to him the twoway nature of physical closeness. “You can’t touch without being touched. Touch brings many benefits to me, the person doing the touching”, he explains.

The fear of intimacy If the oxytocin released when touching has such an impact on us, why do we live in a society that is so terrified of touching? The answer is simple: it’s a self-defence mechanism. It’s harder to refuse a person whom we have allowed into our personal space.

That’s why, apart from utilitarian reasons, we invented desks, counters, and uniforms. These are what distinguish the clerk from the inquirer, the officer from the civilian, and the sales assistant from the consumer.

The rules of savoir-vive maintain these barriers in our private lives. These include polite terms of address, e.g. “Sir” and “Madam.” “Any sort of interaction with a stranger is a violation of our comfort zone. That’s why we don’t let everyone address us in the first person”, explains coach Mirosław Słowikowski. “Caution demands that we sit apart from other passengers on

promocja ibis Gdańsk Stare Miasto

RODZINA HOTELI IBIS ROŚNIE W SIŁĘ!

Dlaczego lubimy hotele marki ibis?

Za komfort w przystępnej cenie i niezobowiązującą atmosferę oraz wyjątkowo wygodne łóżka, stworzone specjalnie na potrzeby hoteli – Sweet Bed by ibis.

W tym roku powstało w Polsce 7 nowych obiektów.

KOMFORTOWY IBIS Wiosną 2016 roku zostały otwarte dwa obiekty – ibis Wrocław Centrum i ibis Poznań Północ. Pierwszy z nich jest częścią nowatorskiego konceptu combo, gdzie pod jednym dachem funkcjonują dwa hotele różnych klas – ibis i Novotel. W ibis Poznań Północ można natomiast odpocząć od zgiełku miasta. Usytuowany w zielonej dzielnicy Suchy Las, hotel sprzyja relaksowi.

W każdym z hoteli ibis nikogo nie zawiedzie funkcjonalność i estetyka otwartych przestrzeni wspólnych według projektu Avanzi, w których goście poczują się swobodnie dzięki ciepłej kolorystyce i przyjaznemu oświetleniu. W restauracji hotelowej ibis kitchen na każdego czeka bogate śniadanie i nie tylko.

W sierpniu do sieci dołączył pierwszy w Polsce ibis nad morzem – ibis Gdańsk Stare Miasto. Największą zaletą tego obiektu jest jego położenie – kilka kroków od najważniejszych atrakcji miasta ibis Styles Gniezno Stare Miasto

ibis Styles Białystok

– Bazyliki Mariackiej, Długiego Targu z pomnikiem Neptuna czy Żurawia. Goście docenią też bliskość dworca Gdańsk Główny.

UNIKALNY IBIS STYLES Każdy z hoteli tej marki jest inny. Projektanci obiektów szukają inspiracji w otoczeniu, ale i historii miejsca. W Białymstoku otoczy nas bogactwo ptaków i drzew Podlasia, a w Gnieźnie odkryjemy dziedzictwo miasta, które było pierwszą stolicą Polski. W hotelu w Siedlcach Goście mogą odprężyć się pośród motywów kwiatów i ziół. Fantazji nie zabrakło też twórcom obiektu w Nowym Sączu, gdzie zaskakuje wykreowany świat rodem z pracowni mistrza Sędziwoja, najsłynniejszego alchemika z przełomu XVI i XVII wieku.

PRZYSTĘPNY IBIS BUDGET Hotele ibis budget przyciągają prostotą i wyjątkowo atrakcyjnymi cenami. W specjalnej ofercie można zarezerwować tu pokój dla 1 lub 2 osób już od 39zł! Każdy z Gości może całą dobę korzystać ze specjalnej strefy przekąsek i napojów. Wszystkie obiekty położone są w pobliżu głównych dróg i lotnisk oraz w turystycznych centrach miast. www.ibis.com

good life

Dowiedziono, że dzieci, które rzadko są całowane i pieszczone, w przyszłości mogą mieć problem z budowaniem trwałych, zdrowych związków.

It has also been proven that children who are seldom kissed and hugged Often find it difficult to form healthy and sustainable relationships.

nie boi się dotyku? Odpowiedź jest prosta: to rodzaj samoobrony. Trudniej odmówić komuś, komu pozwoliliśmy wejść w swoją przestrzeń osobistą. Właśnie dlatego – bo nie tylko z powodów praktycznych – wymyślono lady, okienka, uniformy, które oddzielają urzędnika od petenta, funkcjonariusza od cywila i sprzedawcę od kupującego. W życiu prywatnym naturalną barierą są natomiast zasady savoir-vivre’u, w tym formy grzecznościowe w rodzaju „pan” i „pani”.

– Jakakolwiek interakcja z nieznajomym oznacza przekroczenie naszej sfery komfortu. Dlatego nie z każdym przechodzimy od razu na „ty” – tłumaczy trener Mirosław Słowikowski. – Ostrożność każe nam również w niezatłoczonym autobusie usiąść z dala

60

potrzeba dotyku

od współpasażerów, a w windzie odwrócić od innych wzrok. Nawet przypadkowe muśnięcie w takim miejscu mogłoby wywołać w nas irytację.

Dyskomfort, oburzenie albo – przeciwnie – radość, przyjemny dreszcz, ekstaza – reakcja na dotyk zależy głównie od tego, kim dla nas jest dotykający.

Bliskim pozwalamy na więcej, obcy – lepiej niech trzymają ręce przy sobie. Wynika to m.in. z uwarunkowań kulturowych. O ile mieszkańcy północy Europy są zdystansowani i chłodni, o tyle południowcy uwielbiają kontakt fizyczny z rozmówcą. Warto o tym pamiętać w czasie zagranicznych wojaży. Inaczej może dojść do nieporozumień – łatwo spontanicznego Hiszpana czy Włocha posądzić o molestowanie, choć czułe powitanie traktuje jako rodzaj przywileju, dowód szacunku i sympatii.

Fizyczna bliskość dla wielu nacji ma seksualny kontekst.

Nie dotyczy to momentów, w których inni potrzebują wsparcia. „Dotyk to najlepszy sposób, by dodać komuś otuchy” – argumentuje Laura Guerrero, amerykańska badaczka komunikacji niewerbalnej i emocjonalnej. „Kiedy zapytamy ludzi, jak pocieszyliby kogoś w danej sytuacji, wymieniają zwykle poklepywanie po plecach, przytulanie i inne tego typu gesty. Nawet przyjaciele płci przeciwnej, którzy zazwyczaj rzadko się dotykają z obawy o to, by nie wysłać drugiej stronie niewłaściwego sygnału, nie obawialiby się w tej sytuacji, że ich zachowanie zostanie źle zinterpretowane”.

– Ludzie nie byliby zdolni do łączenia się w grupy i współpracy, gdyby ich naturalną ostrożność, czujność

good life nie równoważyło poczucie akceptacji, bezpieczeństwa będące produktem oksytocyny, która uwalnia się podczas dotyku – komentuje Maciej Zieliński.

Doskonale widać to na przykładzie sportowców, którzy chętnie przybijają sobie piątki, zderzają się klatkami piersiowymi. Badanie przeprowadzone wśród zawodników pewnej drużyny NBA wykazało, że im częściej dotykali się podczas meczów na początku sezonu, tym skuteczniejsi okazywali się na jego zakończenie.

Podróbki szczęścia Unikać dotyku to jedno, a nie potrzebować go to coś innego. Nic dziwnego, że znani z powściągliwości Skandynawowie, Austriacy i Niemcy nie żałują pieniędzy, aby korzystać z ośrodków spa. Z kolei branża modowa wzbogaciła ostatnio ofertę o miękkie kapcie, lekką bieliznę i szale. W tyle nie pozostają producenci wyposażenia domowego, o czym świadczy rosnąca sprzedaż kominków, pledów i termoforów obszytych futrem z norek. Błogostan w skumulowanej formie.

Kerstin Greiner na łamach Süddeutsche Zeitung ochrzciła to nowe zjawisko mianem kaszmiryzacji codzienności. Jej zdaniem kaszmir nie oznacza dziś tylko włókna pozyskiwanego z wełny kóz kaszmirskich, wykorzystywanego do produkcji przyjemnych w dotyku swetrów, poduszek i skarpet. To przede wszystkim symbol komfortu. Jedno wszak nie ulega wątpliwości: udostępniana przez rynek przytulność, miękkość jest bardzo miła. W żaden sposób nie zastąpi jednak szczerego, spontanicznego dotyku, który ofiarowuje nam małżonek, przyjaciel lub chociażby partner w interesach, na którego zawsze możemy liczyć. ■

62

potrzeba dotyku an uncrowded bus and avoid eye contact with other people in a lift. In such situations, even accidentally brushing against someone can put us on edge.

Discomfort, outrage, or their opposites – joy, shivers, ecstasy. Our reaction to being touched mainly depends on who is doing the touching. People close to us are given greater licence, while strangers are advised to keep their hands to themselves. This is partly due to cultural factors. Northern Europeans are cold and distanced, whereas southerners love to touch while talking.

Physical proximity has sexual undertones in many countries, but not when others need support. “Touch is the best way to comfort someone”, says Laura Guerrero, a US researcher of non-verbal and emotional communication. “If you ask people how they’d comfort someone in a given situation, they tend to list pats, hugs, and other kinds of tactile behaviours.” “People wouldn’t be able to form groups or work together if their inherent wariness and vigilance wasn’t offset by the sense of approval and security induced by the oxytocin released while being touched”, says Zieliński.

A telling example is athletes, who are keen to give each other high fives, fist bumps, or chest bumps.

A study on an NBA team revealed that the more they touched each other during the early season games, the more effective they were during the final phase.

Substitutes for happiness Not touching is one thing, but not needing it is a completely different story. It’s not surprising that Scandinavians, Austrians and Germans, famous for their reserve, spare no expense to enjoy the cosiness of spa resorts and comfort hotels. Spa and wellness companies lure customers with yoga, cosmetic treatments, and massages. Recently, the fashion industry has ramped up its range with soft slippers, ultra-light lingerie and stylish scarves. Household appliance manufacturers are following suit, as can be seen by the growing sales of fireplaces, blankets, and hot water bottles with genuine mink trimming. An accumulation of bliss.

Writing for Süddeutsche Zeitung, Kerstin Greiner dubbed this new phenomenon the “cashmerisation” of daily life. Greiner says that cashmere no longer denotes the wool obtained from cashmere goats to make sweaters, pillows and socks that are pleasant to the touch. It has become a symbol of comfort. One thing is certain – the cosiness and softness you can buy might be extremely pleasant, but it can never replace the honest, spontaneous touch of a spouse, friend, or even an ever reliable business partner. ■

Najlepszy

widok na Warszawę Cosmopolitan Twarda 4 to nowoczesny, prestiżowy budynek, którego mieszkańcy mogą cieszyć się ekskluzywnymi apartamentami. To jedyny tego typu obiekt w Warszawie, w którym można zamieszkać już dziś!

Cosmopolitan Twarda 4 pokazuje nowe podejście do zakupu mieszkań. Apartamenty przekazywane są z gotowym wykończeniem o najwyższym standardzie. Architekci pracując nad wnętrzami, mieli na uwadze komfort przyszłych właścicieli, bezkonkurencyjną jakość użytych materiałów i ponadczasową elegancję. Pełne klasy wnętrza i przemyślane wykończenie podkreślają przestronność oferowanych apartamentów. Dodatkowym atutem jest zachwycający widok z okien. Stanowi on idealne dopełnienie i pozwala z dystansu obserwować życie miasta. W każdym pomieszczeniu znajdują się uchylne i otwierane okna, co stanowi rzadkość w budynkach tej klasy i wysokości.

Oferowane apartamenty spełnią oczekiwania nawet najbardziej wymagających lokatorów. Przez całą dobę mieszkańcy mają dostęp do pomocy oferowanej przez Concierge’a, który wyręczy mieszkańców zarówno w organizacji codziennych spraw, jak i realizacji niestandardowych zleceń. Z jego usług można skorzystać przez inteligentny system zarządzania apartamentem HMS. Umożliwia on także sterowanie klimatyzacją, oświetleniem, roletami czy telewizją. Na czwartym piętrze budynku mieszkańcy znajdą ekskluzywną przestrzeń relaksu. Poza strefą fitness, umieszczono tam sale przeznaczone na spotkania towarzyskie i biznesowe. Na parterze powstały wyjątkowe koncepty kulinarne, otwierające apartamentowiec na miasto i ludzi w nim żyjących. Dzięki temu Cosmopolitan Twarda 4 to wspólna przestrzeń wszystkich miłośników dobrego stylu i niespotykanych rozwiązań.

APARTAMENTY COSMOPOLITAN I +48 535 10 10 10 I www.apartamentycosmopolitan.pl

TOMASZ STAŃKO

Zapraszamy do oglądania wykończonych i wyposażonych apartamentów w samym sercu Warszawy.

APARTAMENTY COSMOPOLITAN +48 535 10 10 10 www.apartamentycosmopolitan.pl

people and the world

technologia koreańska

Kr a j j a k t yg r y s Co statystyczny Polak wie o Korei Południowej? Po głowach chodzi wam zapewne fermentowana kapusta kimczi. wiemy też, że produkują tam samochody i elektronikę. Inne skojarzenia? Są daleko, gdzieś tam na wschodzie, ledwie 10 godzin bezpośredniego lotu na pokładzie Dreamlinera... ❚ What does the average Pole know about South Korea? Kimchi (fermented cabbage) is probably the first thing that springs to mind. We also know that cars and high-tech equipment are manufactured there. Anything else? It’s a long way away, somewhere in the Far East, but only 10 hours from here if you fly direct on a Dreamliner. tekst | by rafał jemielita/playboy/automaniak tvn turbo

66

©credits

the tiger country

67

W Seulu jest największe metro na świecie. Na zdj. stacja Gangnam. ❚ Seoul boasts having the largest underground train service in the world.

Below: Gangnam station.

orea to nowoczesny kraj nie tylko z lotu ptaka – gdy samolot zbliża się do lotniska Incheon w Seulu, 10-mln stolicy „Południa”. Nowoczesny, bo kochający tradycję, ale też wybiegający w przyszłość.

Nie bez racji zaliczany do „azjatyckich tygrysów” (krajów ostro rozwijających się) dawno już i pod każdym względem przegonił Stary Kontynent. Wprawdzie przewodniki po Seulu uparcie zachwalają tradycyjne domy z podgiętymi filuternie dachami hanok, z których słynie dzielnica Bukchon, oraz ludowe malarstwo minhwa, ale do Korei nie przyjeżdża się dla zabytków czy obrazków z tygrysem.

Wizyta w tej części świata jest niczym skok na głęboką wodę technologii, bo w tym kraju 92 proc. obywateli ma dostęp do internetu. W dodatku najlepszego na świecie, w którym zdolność przesyłu danych wynosi blisko 300 Mbit na sek. Koreańczycy kochają gadżety – typowy geek (miłośnik elektroniki) ma w kieszeni więcej niż jeden telefon (zwykle marki LG bądź Samsung, co akurat nie dziwi – Koreańczycy są dumni z własnego przemysłu), co najmniej jeden smartwatch i anipang, czyli grę podobną nieco do puzzli lub tetris.

Aplikacje na smartfony schodzą tu niczym woda na Saharze. Weźmy choćby KakaoTalk – platformę umożliwiającą darmowe czatowanie i wymianę plików. Tej aplikacji używa, bagatela, około 49 mln ludzi. Dzięki nim Kim „Brian” Beom-Su jest na 16. miejscu wśród koreańskich miliarderów z majątkiem na poziomie 2 mld dol.

Dużo? Tak, ale znacznie mniej niż ma koreański numer

technologia koreańska South Korea is a modern country, and not just from the aerial view as the plane approaches Incheon International Airport in Seoul, the capital, and a city of 10 million. This is a modern country that is as passionate about its traditions as it is forward looking. It’s no accident that South Korea, one of the “Asian tigers”, has outperformed Europe in just about every respect you care to mention. Seoul Guidebooks doggedly praise traditional hanok houses with their intricately shaped roofs – the main attraction of the Bukchon district – and minhwa folk art, but people don’t come to South Korea to admire its heritage or look at paintings of tigers with sunsets in the background.

Coming to this part of the world is like plunging into a sea of technology. This is a country where 92 per cent of the people have Internet access. The best in the world too. Data is transferred at nearly 300 Mbits per second here. Koreans love gadgets. In this respect, they’re not all that different from the Japanese. Your average geek has more than one phone in his pocket (usually an LG or a Samsung, as Koreans take pride in their industry), at least one smartwatch, and an anipang (a game bearing a slight resemblance to a jigsaw puzzle) or Tetris (traditional or digital version). Exciting smartphone apps sell like water in the Sahara. This is best illustrated by KakaoTalk, a free chat messenger that supports file exchange. The app has an impressive base of approx. 49 million users. Its success has seen Kim “Brian” Beom-soo placed 16th on the list of Korean billionaires and earned him an estimated USD 2 billion.

That is certainly a lot, but he’s a long way behind the top spot. Lee Kun-hee, Samsung Group chairman, now replaced in business (for health reasons) by his daughter, Lee Boo-jin, is still No. 1. According to Forbes, Lee senior is worth USD 12.6 and his daughter 6.2 billion.

This is hardly surprising. Samsung is a multinational behemoth and one of the chaebols that dominate the South Korean economy. Historically, family-run busi-

WAW–ICN pon., śr., sb. ❚ Mo., Wed., Sat. LO 097 14.20–7.55 Czas przelotu ❚ Flight duration 10:35

ICN–WAW wt., czw., nd. ❚ Tue., Thu., Su. LO 098 10.05–15.50 Czas przelotu ❚ Flight duration 12:45

Więcej informacji na ❚ more information on lot.com

68

© s i m e / f r e e , m . p . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

K

people and the world

Kensington?

Mayfair? Hyde Park?

You don’t need to travel far to experience world-class concierge services.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw.

With luxuries previously reserved for only the most expensive residences in London, ZŁOTA 44 is the only residential building in Central and Eastern Europe to provide concierge services designed by Harrods Estates Asset Management.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

jeden – Lee Kun-Hee, prezes Samsung Electronics. Pozostaje na topie najgrubszych portfeli, choć w biznesie zastąpiła go córka, Lee Boo-Jin. Senior na koncie ma – jak podaje Forbes – 12,6, a córka 6,2 mld dol. Samsung to przecież biznesowy gigant i jeden z typowych dla koreańskiej gospodarki tzw. czeboli.

Historycznie rzecz biorąc, to właśnie takie rodzinne biznesowe konglomeraty – powstałe w czasach gen. Park

w Korei 92 proc. obywateli ma dostęp do internetu.

W dodatku najlepszego na świecie, w którym zdolność przesyłu danych to blisko 300 Mbit na sek.

In south korea 92 per cent of the population have Internet access. The best in the world too. Data is transferred at nearly 300 Mbits per second here.

Chung-Hee, który zapoczątkował industrializację – sprawiły, że dotychczasowe małe handlowe firmy rozrosły się do rozmiarów wszechświatowych korporacji.

Dziś dzięki czebolom kraj ma tylko 3,5-procentowe bezrobocie, zaś inflacja wynosi 1 proc. PKB. Na głowę statystycznego mieszkańca przypada 25 tys. dol.

– 10 tys. więcej niż w Polsce. A skoro padła nazwa naszego kraju – Polacy lubią i doceniają produkty koreańskie. Chętnie kupujemy elektronikę, jeździmy samochodami Kia, Hyundai i Ssangyong, używamy nawet kosmetyków z tej części Dalekiego Wschodu.

Suh Kyung-Bae, prezes kosmetycznej kompanii AmorePacific zalewającej świat produktami kosmetyczny-

70

technologia koreańska ness conglomerates, founded in the days of General Park Chung-hee, who gave the green light to industrialisation, evolved from small companies into multinational corporations.

It’s the chaebols that keep South Korea’s unemployment rate at 3.5 percent and inflation at barely 1 per cent. GDP per capita is USD 25,000.

South Korean products are certainly liked and respected in other parts of the world. Their consumer electronics, cars (Kia, Hyundai and SsangYong), or even cosmetics are especially popular. Suh Kyung-bae, the head of the cosmetic maker AmorePacific, which owns the brands Etude, Laneige and Mamonde (and nearly 30 others) has already made USD 8 billion in this business.

South Korea’s industrial giants were literally born in green fields. Take Hyundai, whose visionary chairman Chung Ju-yung, started out with an ordinary repair garage. Then came the dream of building a shipyard.

It’s a long way from word to deed, but the South Korean entrepreneur was persistent and he had a vision.

Despite South Korea’s lack of shipbuilding history and necessary infrastructure, he opened a shipyard in Ulsan in just three years. His focus then switched to the automotive industry. Hyundai launched its first mass-produced car, the Pony, in 1975. The Pony sold well outside the country. The car was noticed, but the going was tough on foreign markets. The first cars were exported to South America. Uptake soared a few years later and the world soon got used to the new brand. Hyundai and its sister company Kia are now part of a single corporation that is one of the world’s largest automakers. But to get back to Samsung, this brand is mainly associated with electronics, TV sets and home appliances but one of its divisions – Samsung Heavy industries – also builds ships. Its credits include the Prelude, a floating gas platform expected to be put into service next year. The Prelude was designed to extract, store

© s h u t t e r sto c k , m . p. ( 2 )

people and the world

ct etion ob of er recre 26 ation , 2 al flo 01 or: 6

O

Co m pl

Monaco?

Singapore? Dubai?

You don’t need to travel far to experience five-star amenities.

Enter the world of ZŁOTA 44 in Warsaw.

With Poland’s largest indoor swimming pool, a spa with a Jacuzzi, sauna and a private cinema, ZŁOTA 44 provides a 1,800 square meter recreational floor at your doorstep.

ZŁOTA 44 in Warsaw See you on the 50th floor.

luxury apartments by

Daniel Libeskind

+48 22 250 14 44

www.zlota44.com

Investors: BBI Development & Amstar

people and the world

Najnowszy smartfon LG V20 – z 4-rdzeniowym procesorem i ekranem o rozdzielczości 2560x1440 pikseli. Zdj. poniżej: Zakrzywiony telewizor – model LG lG Curved. ❚ The latest smartphone

by LG, the V20 has a quad core processor and a 2560x1440 pixels screen display. Below: the LG IG Curved television model.

mi marek Etude, Laneige czy Mamonde (oraz blisko 30 innymi), zarobił już na nich 8 mld dol. i wskoczył na II miejsce w rankingu miliarderów Forbesa za 2015 r.!

Koreańskie giganty przemysłowe rodziły się dosłownie w szczerym polu. Tak było w przypadku Hyundaia, którego prezes Chung Ju-Young zaczynał od warsztatu samochodowego. Potem było marzenie o stworzeniu nowoczesnej stoczni, która powstała trzy lata później w Ulsan. Później przyszedł czas na biznes samochodowy. Ju-Young doprowadził do tego, że w 1975 r. pojawił się pierwszy samochód, który odniósł sukces poza Koreą – Hyundai Pony. Auto

technologia koreańska ry wejdzie do służby najpewniej za rok. Przeliczyć? „Prelude”, który ma służyć wydobyciu, magazynowaniu i transportowi skroplonego gazu ziemnego, ma długość czterech boisk piłkarskich ustawionych jedno za drugim. Parametry giganta są szokujące i rekordowe, ale to dotyczy wielu innych produktów „made in Korea”. Np. telewizory LG OLED Signature G6. Najważniejsza wprawdzie jest jakość obrazu, ale model ma też głośniki z membranami Harman/ Kardon oraz panel z podświetleniem diodami osadzony w szkle, który ma grubość 2,57 mm. Dziwnie to może zabrzmiało, ale łatwo daje się wytłumaczyć – technologia LG pozwala, żeby telewizor wyglądał jak obraz na ścianie. Całość wydaje się delikatna, ale – i tym koreańscy inżynierowie powinni się chwalić – starczy na 30 lat i to nawet, jeśli telewizję będziemy oglądać przez 8 godz. każdego dnia. Cóż, technologia koreańska robi wrażenie. ■

było całkiem ładne (za sylwetkę odpowiadał włoski stylista Giugiaro), a w dodatku z silnikiem i zawieszeniem adaptowanym z Mitsubishi. Samochód został zauważony, ale debiut na rynkach zagranicznych był trudny. Jedynie kilka pierwszych egzemplarzy wyeksportowano do Ameryki Płd. W Ekwadorze uznano, że świetnie się będą nadawały na... taksówki. Dopiero później ruszyła lawina i zaczęliśmy przyzwyczajać się do nowej marki. Dziś Hyundai, który wraz z siostrzaną Kia tworzą jeden koncern, jest w czołówce rankingu największych kompanii motoryzacyjnych. Pytanie, skąd sukces? Jednym z szefów tego imperium jest Peter Schreyer, designer rodem z Niemiec. To właśnie on skutecznie unowocześnił gamę Kii i Hyundaia, na dobre zakotwiczając Koreę w światowej motoryzacji.

Wracając do Samsunga. W Polsce kojarzymy koncern głównie z elektroniką, telewizorami oraz AGD, ale jedna z dywizji Samsung Heavy Industries buduje też statki. Na koncie mają np. „Prelude” – pływający terminal gazowy z kadłubem długości 488 m, któ-

72

and ship liquefied natural gas. It is 488 m long – equivalent to four football pitches placed end to end. The specifications of this floating giant are both shocking and record-breaking, but the same can be said about many other products “Made in Korea”. Take for example the LG OLED Signature C6 TV. The video quality obviously comes first, but this model comes with loudspeakers fitted with Harman/Kardon membranes and an ultra-thin OLED panel-on glass (only 2.57 mm). This might sound strange, but it can be easily and raphically explained –- the LG technology makes the TV look like a picture hanging on the wall. The whole thing looks ultra-fine, but – and this is a source of pride for South Korean engineers – has a life of 30 years, even if you watch TV for 8 hours a day every single day. A truly impressive technology. ■

© m . p. ( 2 )

w Korei jest tylko 3,5-procentowe bezrobocie, zaś inflacja wynosi 1 proc. pkb.

South Korea’s unemployment rate is at 3.5 percent and inflation at barely 1 per cent.

Także w Badenii, czyli najdalej wysuniętym na południe regionie winiarskim Niemiec, jest uprawiany riesling, chociaż lokalnym specjałem jest tu różowe wino Badisch Rotgold. ❚ Riesling is also cultivated in Baden, Germany’s farthest south wine region, although the local specialty is pink Badisch Rotgold wine.

74

winobranie

©credits

people and the world

I n v i n o v e ri ta s in vino veritas Elegancki Riesling, aromatyczna Saphira czy orzeźwiające Prosecco. W Europie czas zbiorów to nie tylko święto wina, to też świetna okazja, by odwiedzić winnice i poznać etapy produkcji napoju bogów oraz by aktywnie spędzić czas w gospodarstwach agroturystycznych i smacznie zjeść. ❚ Elegant Riesling, aromatic Saphira or refreshing Prosecco. Harvest time in Europe is not just a season of wine festivals, but a great opportunity to visit vineyards, learn more about the stages of production of the drink of gods, engage in some active leisure at agritourism farms, and pamper yourself with food. tekst | by agnieszka michalak

© l a i f/ p h oto n m e d i a , s h u t t e rsto c k

P

roszę spojrzeć na ten krzak. Są pełne, soczyste, już prawie całkiem dojrzałe – mówi Marek Krojcig, właściciel położonej w pradolinie Odry winnicy Starej Winnej Góry w Górzykowie w województwie lubuskim, trzymając kiść białych winogron ze szczepu rieslinga. I dodaje: – Zbiory zapowiadają się udane. To był dobry rok dla winorośli.

I chociaż wiosną brakowało słońca, w sierpniu i wrześniu natura wszystko nadrobiła. Dlatego winobranie zaczęliśmy dwa tygodnie wcześniej niż zwykle, czyli w pierwszym tygodniu września.

Tymczasem pod ratuszem w Zielonej Górze tłumy miejscowych i turystów. Kontrolę nad miastem właśnie przejął bóg wina Bachus i w najlepsze trwa tu coroczny jarmark winobraniowy poprzedzający

“Take a look at this vine. They’re full, juicy, lush and almost ripe” says Marek Krojcig, the owner of the Stara Winna Góra vineyard in the glacial valley of the Oder River in Górzykowo, Lubusz Voivodeship, with unconcealed pride, as he holds a bunch of white Riesling grapes in his hand. “It’s going to be a great harvest”, he adds. “It’s been a good year for grapes. There wasn’t much sun in spring, but August and September made up for it. The grape harvest started two weeks earlier than usual, which is the first week in September.”

Meanwhile, crowds of locals and tourists are gathering in front of the town hall in Zielona Góra. The wine god Bacchus has taken over the city, so it’s no surprise to see that the annual wine festival is in full swing just ahead of the grape harvest. Densely packed stalls offer

75

people and the world zbiory – na licznych stoiskach można posmakować i gołąbków z ziemniakami oraz kaszą w liściach winorośli, pierogów z Kresów Wschodnich, kluch na parze z Wielkopolski, pasztetu z królika lub zupy kurkowej.

Bo jak podkreślają kucharze z okolicznych gospodarstw agroturystycznych, kuchnia lubuska to kolaż zwyczajów z całej Polski. W drewnianych domkach swoje wyroby prezentują także winiarze, można od nich kupić nie tylko sadzonki winorośli, ale też posłuchać o etapach produkcji wina i oczywiście smakować napój bogów w kilkudziesięciu odsłonach.

Historia zielonogórskiego winiarstwa to istotny element lokalnej tożsamości: – Pierwsze winnice przy klasztorach zakładali cystersi w XIV w. Ponadto położenie miasta i regionu na nasłonecznionych wzgórzach plus sprzyjający klimat przyczyniły się do powstania kolejnych winnic – opowiada Marek Krojcig i dodaje: – Oficjalnie święto winobrania zostało powołane w mieście w 1842 r. A w 2006 r. wyznaczono ponad 300-kilometrowy Lubuski Szlak Wina i Miodu zrzeszający blisko 300 winnic i 8 pasiek.

Wśród nich znalazła się prowadzona przez Rodzinę Krojcigów Stara Winna Góra, w której uprawianych jest siedem gatunków winorośli: czerwone – regent, czyli główna odmiana, która dojrzewa najwcześniej, bo już w połowie września, a leżakuje osiem miesięcy, pinot noir, który doskonale koncentruje się w beczkach dębowych, a dojrzewa w nich 1,5 roku, i saint laurent, z którego powstaje lekko przyprawowy, muśnięty nutą owoców leśnych trunek, oraz cztery odmiany białych winorośli: saphira (serwowana m.in. na pokładach samolotów Polskich Linii Lotniczych LOT), traminer, pinot gris oraz duma winnicy, czyli riesling, który dojrzewa najpóźniej w połowie października.

– Główną cechą wyróżniającą nasz Riesling Liryczny jest kwasowość. Dzięki niej to trunek lekki, rześki, o łagodnym owocowym aromacie. Leżakuje w dębowych owalnych beczkach, dzięki czemu nabiera rasowości – opowiada Marek Krojcig.

Dostojny riesling Jednak największa powierzchnia uprawna rieslinga na świecie, który – jak podkreślają koneserzy – jest tu wyrazisty w smaku, złożony, aromatyczny, z wyczuwanymi owocowymi nutami, leży w niemieckim regionie Palatynat położonym pomiędzy Lasem Palatyńskim na zachodzie, Hesją Nadreńską na północy, Badenią, po drugiej stronie Renu, na wschodzie i Alzacją. Dzięki niemal śródziemnomorskiemu klimatowi kwitną tu migdałowce, figowce, drzewa cytrynowe i oliwne. Winogrona uprawiane są na południowym wschodzie doliny. Kiedy wiosną biegnący przez region najstarszy szlak winny na świecie (Deu­tsche Weinstrasse otwarto w 1935 r.) tonie w różowym kwieciu migdałowców, to znak, że czas zacząć pierw-

76

grape leaves stuffed with potatoes and grouts, pierogi from Eastern Poland, steamed round dumplings from Wielkopolska, rabbit paté, chanterelle soup. Chefs from the surrounding agritourism farms stress that Lubusz cuisine is a combination of culinary traditions from all over Poland. Vintners display their produce alongside grape cuttings in wooden stalls. They are keen to talk about the stages of wine production and happy to treat people to dozens of wine varieties.

The history of winemaking is a key element of the Zielona Góra identity. “The first monastic vineyards were established by Cistercian monks in the 14th century. As the city and the region are situated on sunny hills, and enjoy a mild climate, the new vineyards began to mushroom”, says Marek Krojcig, adding: “The official wine harvest festival was first held in the city in 1842. In 2006, the official Lubusz Wine and Honey Route spanning more than 300 km, which passes through over 300 vineyards and apiaries, was established.

One of the stops is Stara Winna Góra, a vineyard established by the Krojcig family in 1997. Seven varieties of red grape are grown: Regent, the key cultivar, which first ripens in mid-September, and is matured for eight months; Pinon Noir whose concentrated flavour develops in oak casks and matures for 18 months; and Saint Laurent, grown to make delicate and slightly spicy wine with a touch of forest fruit. And there are four white grape varieties: Saphira (served on LOT Polish Airlines flights); Traminer; Pinot gris; and the pride of the vineyard – Riesling, which ripens last (midOctober). “Acidity is the main distinctive feature of our Riesling Liryczny wine. This lends it a light, fruity and refreshing aroma. It matures in large, oval oak casks, which lends it its distinctive flavour. It’s best to leave it to mature in a cask for a year, and in a bottle for another year”, stresses Krojcig.

Distinguished Riesling The biggest Riesling area, a wine that connoisseurs say has a tangy, refreshing, aromatic and complex bouquet with perceptible fruity notes is Palatinate, which is between the Palatinate Forest in the west, Rhenish-Hesse in the north, Baden, on the other side of the Rhine in the east, and Alsace in the south. With an almost Mediterranean climate, it is home to almond, fig, citrus and olive trees. Wine grapes are cultivated in the southern tip of the valley. When the world’s oldest Wine Trail (Deutsche Weinstraße established in the region in 1935) is awash with pinkish almond blossoms, then you know that the first wine festivals are about to begin. The largest festival, which is held in mid-September every year, is Wurstmarkt (sausage market) in Bad Durkheim. The event was staged for the 600th time this year. “I came to Bad Durkheim to see the world’s

© m a r c i n o l i va s o t o / u r z ą d m a r s z a ł ko w s k i w o j e w ó d z t wa l u b u s k i e g o

W 2006 r. oficjalnie wyznaczono ponad 300-kilometrowy Lubuski Szlak Wina i Miodu zrzeszający blisko 300 winnic i 8 pasiek. ❚ In 2006, the official Lubusz Wine and Honey Route spanning more than 300 km, which passes through over 300 vineyards and apiaries, was established.

winobranie

77

people and the world

największa powierzchnia uprawna Rieslinga na świecie leży w niemieckim regionie Palatynat.

The biggest Riesling area in the world is located in germany’s Palatinate region.

deszczowy i winiarze walczyli o ocalenie owoców przed pleśnią, plony zapowiadają udany rocznik. w królestwie Prosecco – Nie ma win niedobrych, pij wszystko, co ci smakuje – mówi Enrico Bedin z rodzinnej winnicy Bedin – Colli Asolani, przechylając cienki kieliszek ubiegłorocznego prosecco z górzystego regionu Veneto na północnym wschodzie Włoch, położonego w pobliżu kameralnego Treviso i zatłoczonej Wenecji. – Jasne, soczyste grona glery wskazują, że w tym roku winobranie będzie obfite – dodaje Bedin. Najlepsze winnice z winoroślą glera, z której robi się musujący trunek, rozciągają się między miasteczkami Conegliano i Valdobbiadene. Tutejsze prosecco perli się długo w kieliszku, a wyraźne kwiatowo-owocowe nuty o kremowej fakturze są orzeźwiające. Włosi łączą trunek ze wszystkimi możliwymi daniami, od aperitivo, poprzez makarony, ryby, owoce morza, białe mięsa i risotto, po desery. Winobranie, któremu towarzyszą okoliczne festyny, trwa tu do połowy października. Wiele winnic, tak jak Colli Asolani, oferują towarzystwo enologa, który opowiada o procesach produkcji wina.

– Od 15 lat przyjeżdżam na święto wina we Włoszech.

Chodzi się tu od winnicy do winnicy. Producenci zapraszają na darmową degustację win, serów czy wędlin. Często w agroturystykach serwują lunche na bazie tego, co sami produkują – opowiada Katarzyna Miziołek, właścicielka włoskich rodzinnych bistro Heritage Shop & Wine w Warszawie.

Bąbelki w prosecco pochodzą z fermentacji wina, co oznacza, że są naturalne. Jednak w odróżnieniu od metody szampańskiej druga fermentacja odbywa się w kadziach. Potem trunek przelewa się do butelek. – Jest to sposób nieco tańszy niż méthode champenoise i stosowany głównie we Włoszech – tłumaczy Miziołek. – Włosi piją niefiltrowane, mętne, czyli spago, które ma mniej gazu, Polacy jednak wolą prosecco słodsze i klarowne. Pasja, z jaką Włosi je produkują, spowodowała, że parę lat temu trunek stał się popularniejszy niż francuski szampan i zostawił daleko w tyle hiszpańską cavę – dodaje. Słowem, mondo pazzo di prosecco (pol. świat zwariował na punkcie prosecco), jak mawiają Włosi. ■

biggest wine barrel, try the local Riesling, and eat some saumagen, which is pig’s stomach stuffed with minced meat and potatoes – allegedly Helmut Kohl’s favourite dish”, laughs Eric from Berlin, who, like many others, is touring the local vineyards on his bike.

The festival, during which you can literally buy and taste everything (nearly 40 regional inns present their specialties), is held after the main wine harvest, which begins sometime in mid-September. The date can vary

78

© l a i f/ p h oto n m e d i a

Niemieccy winiarze podkreślają, że aromaty, owocowość i kwasowość win będą w tym roku wyjątkowo silne. ❚ German vintners stress that this year’s wines will have exceptionally good aroma, fruitiness and acidity.

sze festyny. Największy z nich, odbywający się co roku w połowie września, to Wurstmarkt (kiełbasiany rynek) w Bad Dürkheim. W tym roku odbył się po raz 600. – Przyjechałem do Bad Dürkheim, by zobaczyć największą na świecie beczkę na wino i spróbować rieslinga oraz zjeść saumagen, czyli świński żołądek faszerowany mielonym mięsem i ziemniakami, ponoć przysmak Helmuta Kohla – śmieje się Eric z Berlina, który podobnie jak inni turyści okoliczne winnice, które chętnie witają gości, objeżdża rowerem.

Festyn, na którym można kupić i posmakować absolutnie wszystkiego (swoje specjały prezentuje blisko 40 regionalnych karczm), poprzedza główne winobranie, które rozpoczyna się mniej więcej w połowie września. W zależności od regionu i odmiany krzewów czas winobrania przesuwa się o kilka tygodni.

Późno dojrzewające grona rieslinga są zwożone z pól nawet do drugiej połowy października, czasami jeszcze na początku listopada. I chociaż początek lata był

winobranie

between several weeks, depending on the region and the variety of wine. Bunches of late ripening Riesling are brought from the fields until the second half of October, and sometimes even in early November.

Early summer was wet and winemakers struggled to protect their crops from mould, but the harvest promises to be good. in the kingdom of Prosecco “There is no such things as good or bad wine. Drink whatever you like”, says Enrico Bedin from the familyrun Bedin–Colli Asolani vineyard, as he sips a fine glass of last year’s Prosecco from the verdant, mountainous region of Veneto in north-eastern Italy. Veneto is wedged in between the Treviso and Venice.“Clear, juicy Glera grapes promise a good harvest this year”, adds Bedin. The best Glera vineyards, which grow the variety used to make this sparkling wine, can be found between the towns of Conegliano and Valdobbiadene.

The local Prosecco has a long-lasting perlage, refreshing floral and fruity notes that are highly distinctive, and a creamy texture. Italians serve it with every kind of dish imaginable, from aperitivo, through pasta, fish, seafood, white meat, risotto to desserts. Grape harvests and wine festivals last until mid-October. Many

vineyards, including Colli Assolani, have an oenologist on hand to explain how wine is made. “I’ve been coming to Italy for wine festivals for 15 years. You simply follow a route that will guide you from one vineyard to the next. Producers inviting people to free tastings of wine, cheese, and cold cuts. The local farms often serve lunches based on home-grown produce”, explains Katarzyna Miziołek, the owner of the Italian family bistro Heritage Shop & Wine in Warsaw. “The best shot is to meet the wine growers, as they will be more than happy to recommend other friendly vineyards”, she adds.

The bubbles in Prosecco are a result of fermentation, i.e. they are natural. Unlike Champagne, Prosecco is left in vats, or giant hermetically sealed tanks, for a second fermentation. Only later is the pressurised wine poured into bottles. “This method is more economical than the méthode champenoise and is mainly used in Italy”, explains Miziołek who adds: “Italians drink unfiltered, cloudy (spago) Prosecco which has less gas, while Poles prefer the sweeter and clearer variety.

A few years ago, due to the passion with which Italians produce Prosecco, this wine outsold Champagne and left the Spanish cava far behind.” In other words, the Italians are right when they say Mondo pazzo di Prosecco (The world has gone mad about Prosecco). ■ REKLAMA

REWOLUCYJNY PRZESZCZEP WŁOSÓW REVOLUTIONARY HAIR TRANSPLANT Przeszczep włosów rewolucyjnym robotem ARTAS to zabieg, który nie pozostawia liniowych blizn na głowie, gwarantuje szybką i bezbolesną rekonwalescencję oraz naturalne rezultaty.

Wykształcony na Harvardzie dr Grzegorz Turowski jest pionierem tej technologii, a klinika New Horizons, w której przeprowadzany jest zabieg, to jeden z najbardziej profesjonalnych ośrodków na świecie z setkami zadowolonych pacjentów.

Przyleć do Chicago tylko na 2 dni, odzyskaj utracone włosy i pewność siebie.

Wyglądaj młodziej i bardziej atrakcyjnie.

Zadzwoń Chicago/USA 847 674-4646 www.SmartHairTransplant.com

Robotic hair transplant – revolutionary hair restoration procedure using robotic technology and no linear scar on the back of the head. Dr Gregory Turowski is one of the most experienced robotic hair restoration surgeons in the world.

Fly in to Chicago for only 2 days and change your life forever. Restore your confidence.

Look younger and more attractive.

Chicago /USA 847 674-4646 www.smarthairtransplant.com

Now also in Katowice tel. +48 32 506 59 66

Teraz również w Katowicach tel +48 32 506 59 66

po

©credits

przed

79

PROMOCJA

polish hits

wydawnictwo dwie siostry

Ni e w c i s k a m y bajeczek three sisters act Podbiły wyobraźnię dzieci i rodziców na całym świecie. Wydane przez nich Mapy, D.O.M.E.K. czy Pod ziemią, pod wodą zdobywają kolejne międzynarodowe nagrody. Bo książki Wydawnictwa Dwie Siostry czyta się wszystkimi zmysłami. ❚ They have captured the imagination of children and parents all over the world. Their book Maps, and their other publications, H.O.U.S.E., and Under Earth, Under Water, are raking in international awards. That’s because you read Dwie siostry books with all your senses.

©credits

tekst | by jacek tomczuk

80

M

apy sprawiają wrażenie pożółkłych ze starości, nieco przybrudzonych papirusów odnalezionych w pudełku na strychu. I podobnie jak mapy piratów kryją w sobie skarby. Każdy z 51 obrazów to przeprawa przez lądy, morza i oceany. Przyglądamy się arktycznym lodowcom i egipskim piramidom, smakujemy indyjskie curry, słyszymy meksykańskich mariachi, wąchamy holenderskie tulipany, czujemy rytm brazylijskiej samby. Bo Mapy czyta się wszystkimi zmysłami.

Może temu zawdzięczają międzynarodowy sukces?

W Polsce pierwszy nakład wyczerpał się po miesiącu.

W ciągu stu dni od chińskiej premiery sprzedało się 60 tys. egzemplarzy. We Francji zdobyły prestiżową nagrodę Prix Sorcières 2013 przyznawaną przez stowarzyszenie księgarzy, a magazyn The New York Times umieścił je na liście sześciu najpiękniejszych graficznie książek dziecięcych.

Za sukcesem Map stoją jednak nie tylko autorzy Aleksandra i Daniel Mizielińscy (duet grafików, założyciele

© m . p.

Mapy, czyli największy hit wydawnictwa, to obrazkowa podróż po lądach, morzach i kulturach świata. Książka ukazała się w 25 krajach i sprzedała w ponad 2 mln egzemplarzy. ❚ Maps, the publishing house’s top bestseller, takes readers on an illustrated journey across lands, oceans and cultures. The book was published in 25 countries and sold in more than 2 million copies.

Hipopotam Studio), ale i polska oficyna Dwie Siostry, która w tym roku obchodzi jubileusz 10-lecia istnienia. „Przez te lata przeszliśmy długą drogę, na której nie brakowało ryzyka i niepewności, ale jeszcze więcej było radości i satysfakcji. Drogę od pierwszej książki do niemal 200 tytułów w katalogu i dziesiątek wydań zagranicznych. Od minimagazynu pod biurkiem do setek metrów sześciennych książek w wielkich halach.

Od wyczekiwania na czytelników na targach książki do targowego stoiska obleganego przez tłumy” – czytamy na stronie Dwóch Sióstr, które dziś są jednym

81

polish hits

z najpopularniejszych wydawnictw książek dla dzieci, ale nie tylko. Na czym polega jego fenomen? – To, że nasze książki osiągnęły sukces za granicą, nie jest naszą zasługą – mówi Daniel Mizieliński – Mieliśmy szczęście, trafiając na Dwie Siostry, które niezwykle skutecznie „wywożą” je w świat. Razem omawiamy pomysły, reakcje czytelników i dalsze plany wydawnicze.

Starzy mistrzowie i świeża krew Nazywają się Dwie Siostry, choć ani nie są dwie, ani nie są siostrami. To trzy wspólniczki – Ewa Stiasny, Joanna Rzyska i Jadwiga Jędryas. Ich biuro mieści się na szóstym piętrze przedwojennej kamienicy na Powiślu, starej warszawskiej dzielnicy. Zaczynały, kiedy polska książka dziecięca przeżywała zapaść. Wydobywała się ze zgrzebnych lat 90., kiedy artyści starszego pokolenia zostali odsunięci razem ze wszystkim, co kojarzyło się z PRL. Na ich miejsce pojawiła się postdisneyowska produkcja: kolorowa, dosłowna, łopatologiczna.

To wtedy, na początku XXI w., wyrosło kilka małych oficyn, które proponowały coś radykalnie innego: poważne tematy, wyrafinowane ilustracje i mądre teksty.

Choć dzisiaj wizytówką Dwóch Sióstr są książki polskich autorów, zaczynały od tłumaczeń. Pierwsze, zatytułowane Nie każdy umiał się przewrócić holen-

The book Maps give the impression of being dusty papyri, yellowed with age, discovered in a box in the attic. And just like the pirate maps of old, they reveal great treasures. Each of the 51 drawings takes the reader on a journey through many lands, and over many seas and oceans, to see arctic glaciers and Egyptian pyramids, savour Indian curry, listen to Mexican mariachi and sway to the rhythms of Brazilian sambas. You read the maps with all your senses.

This may well be the secret behind their international success. The first print run was sold out in Poland after a month, and the book sold 60,000 copies within a hundred days of its release in China. It won the prestigious French Prix Sorcières in 2013, and The New York Times ranked it among the top six most beautiful graphic children’s books. Maps has been published in 25 countries and sold in more than 2 million copies.

Aleksandra and Daniel Mizieliński (the graphic duo who founded Hipopotam Studio) are not the only ones behind this runaway success story. There is also Dwie Siostry (Two Sisters), a Polish publishing house which celebrates its 10th anniversary this year. “It’s been a long road paved with risk and uncertainty, but even more with joy and satisfaction, all these years. The road from the first book to nearly 200 catalogue titles and tens of foreign language editions. From a tiny storage area under the desk to hundreds of cubic metres of books in giant warehouses. From waiting for readers at book fairs to a booth besieged by crowds”, reads the Two Sisters website, which has grown to become one of Poland’s most popular publishers of juvenile fiction and other kinds of books. What’s their secret? “We’re not the only ones behind the huge international success of our books”, says Daniel Mizieliński. “We had the good luck to meet Two Sisters, who are extraordinarily effective in ‘exporting’ them. We discuss projects, readers’ feedback, and follow-up publishing plans together.

Old masters and fresh blood They might be called Two Sisters, but they are neither two nor sisters. The company consists of three

© m . p.

Dwie Siostry stworzone przez (od lewej): Joannę Rzyską, Ewę Stiasny i Jadwigę Jędryas, zaczynały od dwóch–trzech książek rocznie, dzisiaj wydają co sezon 40 tytułów. ❚ The Dwie Siostry (Two Sisters) publishing house was founded by: (left to right) Joanna Rzyska, Ewa Stiasny and Jadwiga Jedryas They started off with two or three books a year, but are now publishing 40 titles every season.

wydawnictwo dwie siostry

82

polish hits

wydawnictwo dwie siostry 1

1. Pożyczalscy w przestworzach.

2. Różnimisie.

3. Animalium. ❚ 1. The Borrowers Aloft 2. Różnimisie 3. Animalium

84

3

derskiego autora Toona Tellegena, przyniosła Jadwiga Jędryas. We trzy – z Ewą Stiasny i Joanną Rzyską – zdecydowały, że wydadzą ją pod własnym szyldem.

A ponieważ pomysł powstał w czasie ferii w Sudetach, w górskim pensjonacie Dwie Siostry, nie trzeba było długo szukać nazwy dla wspólnej inicjatywy. – Nie wiedziałyśmy, jak działa wydawnictwo – opowiada Ewa Stiasny. – Co prawda jedna z nas pracowała jako tłumaczka, a druga była graficzką z doświadczeniem w projektowaniu i produkcji książek, ale nie miałyśmy pojęcia, jak to wszystko połączyć w całość.

Kolejny przekład angielskiej serii – o słoniu Elmerze Davida McKee – chociaż na Zachodzie to kultowa pozycja, u nas nie zdobyła wielkiego uznania. – A jednak radość z tego, że ma się w ręku swoją książkę, że znalazła jakieś grono czytelników, napędza apetyt na więcej. To jest jak hazard. Nie można przestać. Jak się nie uda, to tym bardziej chcesz wydać kolejną książkę, żeby się odbić – tłumaczy Stiasny. Założycielki przyznają, że pieniądze na pierwsze tytuły musiały pożyczyć od mężów, którzy nosili też pierwsze paczki z książkami.

Skoro nie chwycił światowy bestseller, wpadły na pomysł, żeby wznawiać legendarnych polskich ilustratorów. – Sentyment do starych tytułów, zwłaszcza tych z lat 60., kiedy polska książka była poważana w świecie, i zachwyt nad młodymi artystami grafikami skłoniły

at prestigious book fairs are now the hallmark of Two Sisters, but they began with translations. Their first book, Almost Everyone Can Fall Over, by Dutch writer Toon Tellegen, was recommended by Jadwiga Jędras.

The trio decided to release it under their own brand.

And as the idea came to them during a winter break in the Sudety Mountains (in a guesthouse called “Two Sisters”), they had a ready-to-use name for their business. “We didn’t know much about how a publishing house operates”, says Stiasny. “One of us was a translator and another was a graphic designer with experience in book design and production, but we had no idea of how to put it all together.”

The next translation was David’s McKee English series about Elmer the elephant. This was a cult classic, complete with a full range of merchandise, in the West, but it received little acclaim in Poland. “But the joy of having a book in your hand, knowing that it has found readers, gives you an appetite for more. It’s like gambling. You just can’t stop. If it doesn’t work out, you want to publish another book more than ever to recoup your losses”, explains Stiasny. The three say that to release their first titles, they had to borrow from their husbands. When an international bestseller failed to sell in Poland, they hit upon the idea of reprinting books by legendary Polish illustrators. “A penchant for

© m . p.

2

partners – Ewa Stiasny, Joanna Rzyska and Jadwiga Jędryas. Their office is on the sixth floor of a post-war tenement in the Warsaw Old Town precinct of Powiśle.

When they started the company, the bottom had fallen out of the Polish children’s book market. This was the tough 1990s, when the older generation was being shunted aside, along with everything else associated with Socialist Poland. What followed was a post-Disney aesthetic – gaudy, unimaginative, and shallow. In the early 21st century, several small publishers arrived on the scene with a radically different offering – serious topics that were exquisitely illustrated and which challenged the reader. Polish writers who win awards

polish hits

wydawnictwo dwie siostry old titles, especially those from the 1960s, when Polish books enjoyed worldwide recognition, as well as our admiration for young graphic artists, prompted us to reprint classic titles and release new ones”, says Rzyska. Their first foray into this area was Mira Lobe’s The Grandma in the Apple Tree with Mirosław Pokora’s illustrations. This time, they hit pay dirt. The book opened their Masters of Illustration series and made them a force to be reckoned with.

Już w pierwszym dniu targów książek dla dzieci w Szanghaju sprzedało się 8 tys. egzemplarzy Pod ziemią, pod wodą.

To Książka Roku 2015 według The Beijing News Weekly Review. ❚ Eight thousand copies of Under Earth, Under Water were sold on the first day of the Children’s Book Fair in Shanghai and The Beijing News Weekly Review proclaimed it the Book of the Year 2015.

86

nas do wznawiania oraz wydawania kolejnych pozycji – mówi Joanna Rzyska. Wydana w tej serii Babcia na jabłoni Miry Lobe z ilustracjami Mirosława Pokory sprzedała się już dużo lepiej. Tą książką zaczęły cykl „Mistrzowie ilustracji”. I stało się o nich głośno.

Pierwsze lekcje życia Przełomem w działalności wydawnictwa okazał się D.O.M.E.K., książeczka o architekturze prezentująca różnorodne domy, napisana i zilustrowana również przez Aleksandrę i Daniela Mizielińskich (kolejne pozycje z serii „S.E.R.I.A.”, czyli D.E.S.I.G.N. z tekstem Ewy Solarz (2010) oraz S.Z.T.U.K.A. Sebastiana Cichockiego, również zostały opracowane graficznie przez duet).

W Niemczech odniosła większy sukces niż w Polsce, w hamburskim Museum für Kunst und Gewerbe zorganizowano nawet wystawę inspirowaną D.O.M.K.I.E.M. Wkrótce też posypały się nagrody i wyróżnienia dla wydawnictwa: Bologna Ragazzi Award na Międzynarodowych Targach Książek dla Dzieci w Bolonii, a Internationale Jugendbibliothek wpisał książki Dwóch Sióstr na listę Białych Kruków.

Najnowszym hitem wydawnictwa jest Pod ziemią, pod wodą, czyli podróż do wnętrza naszej planety przez podziemne labirynty i morskie przestworza. Spis treści przypomina planszę do gry, której historia rozwija się wraz ze wzrostem głębokości. Obie ścieżki łączą się mniej więcej w środku książki – jądrze Ziemi.

– Traktujemy dzieci jako odbiorcę ważnego i poważnego, takiego samego jak dorosły. Nie wciskamy bajeczek – tłumaczy Ewa Stiasny. Dlatego wydają książki o rozwodach rodziców, emigracji zarobkowej, śmierci.

Dają najmłodszym pierwsze lekcje architektury, mody, sztuki i... życia. ■

© m . p.

Traktujemy dzieci jako odbiorcę ważnego i poważnego, takiego samego jak dorosły.

We treat children as important and serious readers on a par with adults.

First lessons in life Their big break came with the release of H.O.U.S.E., a book about modern architecture that introduced children to different kinds of houses. It was written and illustrated by Aleksandra and Daniel Mizieliński (other titles from the S.E.R.I.A. series include D.E.S.I.G.N, penned by Ewa Solarz (2010), and A.R.T., written by Sebastian Cichocki, both illustrated by the Mizielińskis).

The book was more successful in Germany than in Poland, the Hamburg Arts and Crafts Museum even staged an exhibition inspired by H.O.U.S.E. The publishers were showered with awards: e.g. the Bologna Ragazzi Award at the Bologna Children’s Book Fair, and the International Youth Library put Two Sisters books on their White Ravens List. Their latest bestseller is Under Earth, Under Water, or a journey to the centre of the earth via underground labyrinths and into the depths of the oceans. The table of contents is like a board game that expands as you go deeper underground.

“We treat children as important and serious readers on a par with adults”, adds Stiasny. Their books focus on divorcing parents, economic migration, and death.

Two Sisters publications introduce young readers to architecture, fashion, art, and... life. ■

L i f e Sto ry

adele

K o p c i u s z e k n a s z yc h czasów a modern cinderella story Nie rozbiera się, nie szokuje ani nie wywołuje skandali. Przy tym klnie jak szewc, nie wygląda jak supermodelka i wycofała się na kilka lat z rynku, by urodzić oraz odchować dziecko. A mimo to jest dziś największą gwiazdą na scenie muzycznej. Na czym polega fenomen Adele? ❚ She doesn’t strip off, or do anything designed to shock or cause a scandal. She does, however, swear like a trooper, is no supermodel, and took several years off to raise her child. But despite all that, she’s still the brightest star on the music scene. What makes Adele such a phenomenon? tekst | by diana rymuza

Gwiazda w starym stylu 28-letnia Angielka jest bowiem kompletnym przeciwieństwem współczesnych idoli. Nie zgodziła się na

88

“There is nobody bigger in the world than Adele right now, but signing her up would break the bank”, is how an NHL representative supposedly summed up their courting of Adele to perform at the Super Bowl in February 2017. The event, which is an unofficial public holiday in the US (the match is watched by millions every year), only invites megastars to perform. This is further evidence of the star status of the British singer, who sells out all her tours, and is the most sough-after pop artist in the world. Her appearance on the market reversed years of declining album sales (known in the industry as the “Adele effect”). Her releases have sold a total of more than 100 million copies, and her career proves that people don’t just want to listen to music contrived to achieve commercial success. They want songs, which Adele Laurie Blue Adkins stresses, are made “not for eyes, but for ears.”

A retro-style star The 28-year-old British singer could not be more different from today’s typical pop idol. She refused to have her last album streamed on digital music services, but her album 25, which came out in November, broke every record for 2015 and 2016.

©east news

N

ie ma nikogo większego na świecie niż Adele, a ściągnięcie jej będzie rozbiciem banku” – miał powiedzieć przedstawiciel narodowej ligi futbolu amerykańskiego NFL, która zabiega, by to właśnie autorka Rolling in the Deep zaśpiewała podczas wielkiego finału Super Bowl w lutym 2017 r. Na imprezie, która w USA jest nieformalnym świętem narodowym (jej transmisja co roku przyciąga przed telewizory wielomilionową publiczność), występują tylko najwięksi z największych. To kolejne potwierdzenie gwiazdorskiego statusu Brytyjki, która wyprzedaje każdy koncert na trasie i jest dziś najbardziej rozchwytywaną artystką pop na świecie. Jej pojawienie się na rynku, po latach spadku, spowodowało wzrost sprzedaży płyt (w branży nazywa się to „efekt Adele”). Jej wydawnictwa rozeszły się w nakładzie przekraczającym 100 mln, dlatego kariera Brytyjki jest dowodem na to, że ludzie nie chcą słuchać muzyki nastawionej wyłącznie na komercyjny sukces.

A piosenek tworzonych – jak podkreśla sama Adele Laurie Blue Adkins – nie „dla oczu, ale dla uszu”.

©credits

Debiutancki album studyjny 19 wydany w 2008 r. zawierał piosenki w większości napisane i skomponowane przez Adele. Trzy lata później ukazał się album 21.

Adele przyznała, że materiał na płytę napisała po zerwaniu ze swoim chłopakiem. Płyta 25 pojawiła się na rynku w ubiegłym roku. ❚ The debut studio album 19 released in 2008 featured songs mostly written by Adele. Three years later the album 21 came out.

Adele said that she wrote the songs for the album after a break-up.

The newest album 25 was released last year.

90

zamieszczenie ostatniego albumu w serwisach strea­ mingowych, a pomimo tego wydany w listopadzie krążek 25 pobił wszystkie rekordy 2015 i 2016 r. Nie zamęcza widowni swoją obecnością we wszelkich możliwych mediach. Przeciwnie – nagrywa płytę, udziela niewielkiej liczby wywiadów, rusza w trasę, a potem woli zniknąć publice z oczu. Nie musi widzów szokować golizną czy skandalami obyczajowymi, żeby zdobyć ich uwagę i miłość (a fanów ma tak wiernych, że stworzyli nawet „Kościół Adele”). Bo po co, skoro i tak teledysk do singla Hello obejrzano na YouTubie w dwie doby ponad 50 mln razy?

Siła Adele tkwi w jej naturalności. Lubimy ją za tych kilka zbędnych kilogramów i otwartość, z jaką przyznaje, że nigdy nie zmieni się w plastikową anorektyczkę, jakich na scenie wiele: „Będę kochać swoje ciało, dopóki moja waga nie będzie kolidować z moim zdrowiem albo życiem miłosnym”. Za to, że choć jest jedną z najbogatszych brytyjskich wokalistek w historii (jej majątek szacuje się na 112 mln dol.), odwiedza outlety i robi zakupy na wyprzedażach. Nawet za to, że – jak zdradziła w wywiadzie dla Rolling Stone’a – boi się publiczności: „Zdarza mi się wymiotować z nerwów przed wyjściem na scenę. W Brukseli zrobiłam to nawet na kogoś! Często mam ataki paniki, ale nauczyłam się z nimi żyć”. Przede wszystkim jednak za niepowtarzalny głos, który czasem łamie się i chrypnie pod wpływem emocji, oraz niezwykłą dojrzałość tekstów piosenek, w których obnaża serce i wnętrze, bowiem Adele śpiewa, jakby miała o 20 lat więcej. Inna sprawa, że już na starcie od życia zdążyła dostać w kość.

Rodzinne traumy Historia Adele Adkins jest jak współczesna wersja opowieści o Kopciuszku. Urodziła się w jednej z najbiedniejszych dzielnic Londynu, Tottenhamie.

Jej mama Penny była wówczas 18-letnią licealistką marzącą o studiach. „Nigdy nie wypomniała mi tego poświęcenia. Staram się sama o tym pamiętać” – wspomina wokalistka. Penny uczyć się dalej nie mogła, ale robiła wszystko, by jak najlepsze wykształcenie dać jedynaczce. Adele traktowała przy

adele She does not wear us out with a ubiquitous and unrelenting media presence. On the contrary, she gives few interviews – she simply records an album, does a tour, and then disappears from the public eye. She doesn’t have to shock anyone with nudity or scandals to attract their attention or win their love (her devoted fans have even founded “the Church of Adele”). And why would she? The video for the hitsingle Hello had more than 50 million YouTube views in its first two days.

Adele derives her power from her naturalness. We like her because she weighs a couple of kilos more than she should, and openly declares that she will never become another one of those plastic anorexics that abound in the industry. “I will keep on loving my body until my weight threaten my health or love of life.” We also like her because one of Britain’s richest singers ever (her net worth has been estimated at USD112 million), goes to factory outlets and sales. We even like her because – as she revealed in an interview for Rolling Stone magazine – she suffers from stage fright. “I’ve thrown up a couple of times.

Once in Brussels, I projectile-vomited on someone.

I have anxiety attacks a lot. I just gotta bear it.” But what we love most about her is that unique voice of hers, which sometimes breaks and goes hoarse under the emotional pressure and the extraordinarily mature lyrics in which she bares her heart and soul.

Adele sings as if she was 20 years older. That might be because she did not exactly have it easy as a child.

Family traumas The life of Adele Adkins reads like a modern Cinderella story. She was born in Tottenham, one of London’s most unprivileged boroughs. Her mother, Penny, was an 18-year old high school student who had dreamt of going to university. “She never, ever reminds me of that. I try to remember it”, she says. Penny was unable to continue her studies, but she did whatever she could to give her only daughter the best possible education. And she treated Adele like a partner. They are still very close. They spent three years living in an ugly three-storey block of flats next to a petrol station, where they struggled to make ends meet. This is where the teenage Adele mustered the courage to write the songs for her debut album 19 and post her demos online. This is how she got noticed and her musical career began. The story with her father is a little more complicated. Adele’s biographers claim that her Welsh father, Mark Evans, was either an alcoholic plumber or worked on ships (this is where opinions are divided). He cleared out when Adele was three, but is now selling whatever he can remember about his famous daughter to the tabloids. For her part, she wants nothing to do with him.

© m . p.

L i f e Sto ry

tym po partnersku. Do dziś są blisko związane. Przez lata mieszkały w brzydkim trzypiętrowym bloku, tuż obok stacji benzynowej, ledwo wiążąc koniec z końcem. To tam nastolatka z nadwagą napisała piosenki na swój pierwszy album 19 i umieściła je w internecie, co dało początek jej muzycznej przygodzie. Z ojcem sprawa jest bardziej skomplikowana. Walijczyk Mark Evans według biografów artystki był uzależnionym od alkoholu hydraulikiem albo pracował na statkach (bo tu zdania są podzielone). Zwinął żagle, gdy Adele miała trzy lata, a dziś sprzedaje tabloidom resztki pamiątek po sławnej córce, która nie chce mieć z nim nic wspólnego.

Someone Like You Trudno się więc dziwić, że dla samotnie wychowanej przez matkę gwiazdy tak ważna jest jej własna rodzina stworzona z Amerykaninem Simonem Koneckim. „Bardzo mnie wspiera, a to trudna rzecz.

Mój poprzedni chłopak nie mógł pogodzić się z tym, że tak dużo osiągnęłam i że musiał się mną dzielić z mnóstwem ludzi” – mówiła Adele o swym partnerze w wywiadzie dla magazynu Rolling Stone’a, podkreślając równocześnie, że nie czuje potrzeby, by brać z nim ślub: „Mamy dziecko. Myślę, że to wystarczająco duże zobowiązanie”. Dla mężczyzn swego życia

Someone Like You It’s hardly surprising that, having been raised by a single mother, Adele would give top priority to the family she started with the American-born Simon Konecki. “He’s so supportive… and that takes a very big man… My last boyfriend was uncomfortable with how successful I was, and the fact that he had to share me with lots of people”, she said in a Rolling Stone interview. She pointed out, however, that she doesn’t feel any need to marry him. “We’ve got a kid together. I feel like that’s a big enough commitment.”

After the massive success of 21, she took a four-year break to spend more time with the men in her life – Simon and their son Angelo born in 2012 (the two are never apart, and she drives him everywhere in her Mini Cooper). But not without some fear. Adele was worried that she would have nothing to come back to, saying: “I was terrified that no one would be interested in me.” She was very wrong. Interestingly, just before she released 25, Adele recorded a very different album – about maternal bliss. It was so boring that she dumped it into the rubbish bin.

A star is born The story Adele’s meteoric rise to international stardom reads like a fairy tale. According to one of the

„Nauczyłam się śpiewać, słuchając w domu Etty James. W szkole nauczyli mnie tylko, jak działa ten biznes” – przyznaje adele.

“I learnt to sing listening to Etta James at home. At school, I was only taught how the business worked”, adele says.

– Simona i urodzonego w 2012 r. synka Angelo (z którym się nie rozstaje i którego wszędzie wozi swym minicooperem) – tuż po ogromnym sukcesie krążka 21 na cztery lata zawiesiła karierę. Ale nie bez obaw, myślała bowiem, że już nie będzie do czego wracać: „Byłam przerażona, że nikt już nie będzie mną zainteresowany”. Bardzo się pomyliła. Co ciekawe, przed 25 Adele nagrała zupełnie inną płytę – o szczęściu, jakie dało jej macierzyństwo. Była jednak tak nudna, że... wyrzuciła ją do kosza.

Narodziny gwiazdy Opowieść o tym, jak Adele świat zawojowała, też brzmi bajkowo. Według jednej z wielu zalewających rynek biografii wokalistki – Być jak... Adele autorstwa Caroline Sanderson – miłość do muzyki zaczęła się u panny Adkins od kupionej na przecenie płyty Etty

countless biographies of the singer, Caroline Sanderson’s Someone Like Adele, Ms Adkins became hooked on music when she bought an Etta James record that had been marked down. She only picked it up to show her hairdresser how she wanted her hair done. Her fascination with the music of the legendary blues singer began when she got back home from the hairdresser. “I learnt to sing listening to Etta James at home. At school, I was only taught how the business worked”, she says. Adele’s other musical inspiration was the girl group, the Spice Girls. But the knowledge acquired at the famous BRIT School soon came in handy when the songs the prodigiously talented 18-year-old had posted online caught the attention of the A&R people at XL Recordings, and they offered to sign her up. A year later, British critics were hailing her as the country’s most promising artist.

91

James. Nabyła ją jednak tylko po to, żeby pokazać swej fryzjerce, jak chce być uczesana. Fascynacja twórczością mistrzyni bluesa przyszła dopiero po powrocie od fryzjera. „Nauczyłam się śpiewać, słuchając w domu Etty James. W szkole nauczyli mnie tylko, jak działa ten biznes” – przyznaje gwiazda, której inną muzyczną miłością były panie z... girlsbandu Spice Girls. Wiedza nabyta w słynnej BRIT School przydała się jednak, gdy umieszczonymi w sieci nagraniami utalentowanej 18-latki zainteresowali się ludzie z wytwórni XL Recordings i zaproponowali jej kontrakt.

Już rok później brytyjscy krytycy ogłosili ją najbardziej obiecującą artystką. Równie szybko pokochała Adele publiczność, a jej piosenka Chasing Pavements z miejsca stała się hitem. Tak rozpoczęło się zjawisko

„Zdarza mi się wymiotować z nerwów przed wyjściem na scenę. W Brukseli zrobiłam to nawet na kogoś!

Często mam ataki paniki, ale nauczyłam się z nimi żyć”.

“I’ve thrown up a couple of times. Once in Brussels, I projectile-vomited on someone. I have anxiety attacks a lot. I just gotta bear it.”

o globalnym zasięgu, które można by nazwać „adelomanią” i które rok po premierze ostatniego albumu Brytyjki nie traci na sile.

Adele zawsze coś chlapnie Hello, it’s me – to były pierwsze słowa, jakie fani usłyszeli po długiej nieobecności Adele, i jeszcze bardziej oszaleli na jej punkcie. Uwielbiają ją mimo (a może z powodu) wpadek, które laureatce dziesięciu statuetek Grammy, ośmiu nagród Brit, Złotego Globa i Oscara nieustannie się przydarzają. Bo Adele rechocze jak gęś i klnie niczym szewc. Aż 33 przekleństwa rzuciła ze sceny podczas koncertu na jednej z najsłynniejszych imprez muzycznych w Wielkiej Brytanii, co oznacza, że nieparlamentarne słowa padały z jej ust średnio co 2,7 minuty. Jamiego Olivera bezpardonowo zaatakowała, gdy twierdził, że karmienie piersią jest czymś łatwym („Do wszystkich, którzy wywierają na nas presję, by karmić piersią, piep**cie się!”), a słynnego producenta Tony’ego Viscontiego, kiedy zasugerował, że jej śpiew może być poprawiany komputerowo. Duma Brytyjczyków z jednej strony słynie z ogromnego poczucia humoru (jak wtedy, gdy zaśpiewała hity Spice Girls czy wzięła udział w castingu na najlepszego sobowtóra... Adele), lecz z drugiej – bez kompleksów deklaruje swoje uzależnienie od

92

adele papierosów, na scenie czasem beka i opowiada historie trochę nie na miejscu, takie jak te o grzebaniu w nosie: „To mój naprawdę zły zwyczaj. Wiecie, gdy wygrzebiesz to z nosa, trzymasz w ręku, zrolujesz i strzelasz. Coś trzeba robić ze smarkami”.

Bo choć Adele Adkins nie jest idealna, to z całą pewnością jest autentyczna i w tym również tkwi tajemnica jej międzynarodowej kariery. Byle tylko nie kazała nam na siebie i swój czwarty album (za który ponoć zaproponowano jej rekordowe honorarium) znów tak długo czekać, o czym niedawno wspomniała: „Myślę, że będę musiała zakończyć swoją karierę i zostać nauczycielem muzyki w szkole mojego synka”. Koledzy Angelo z pewnością będą zachwyceni, ale co na to fani? ■

It wasn’t long before the public fell in love with Adele, and her song “Chasing Pavements” became a hit. This was the advent of the global phenomenon known as “Adele Mania”, which is as strong as eve.

The girl with the big mouth “Hello, it’s me” were the first words Adele said to her fans after her long hiatus, and they went even crazier about her. They love her despite (or because of ) the howlers this winner of ten Grammies, eight Brit Awards, a Golden Globe, and an Academy Award continues to make. Because Adele cackles like a goose and swears like a trooper. She dropped 33 expletives during her 90-minute headline set at one of the UK’s biggest music events. That’s one every 2.7 minutes on average. She lashed out at Jamie Olivier, who had said that breast feeding was easy (“You know what, the pressure on us is f**king ridiculous…!”), and foul-mouthed producer Tony Visconti, who had suggested that her vocals might have been digitally manipulated. On the one hand, the UK’s top singer is famous for her sense of humour (evidenced by singing Spice Girls’ hits, and appearing at an Adele look-alike contest.) But she also offhandedly declares her addiction to nicotine, sometimes burps on stage, and even tells us things we don’t want to know, e.g. about picking her nose: “It’s a really bad habit that I have. You know when you pick one, put it in your hand, roll them and flick them. You have to do something with the bogeys.”

Adele Adkins might not be perfect, but she’s the genuine article. That may well be another secret of her success. As long as she doesn’t keep us waiting too long for her fourth album. She recently said: “I think I’ll have to quit my career in music and become a music teacher at my child’s school.” Angelo’s friends will be certainly delighted, but what will her fans say? ■

©get tyimages

L i f e Sto ry

Šcredits

Ene porem accum experferat la nam nitem facit parum quo ea volores a a ne laut expliqu atinctemq experferat la nam nitem Uam necusci pienimint, sequi volesTo in res dit asin nem sim digendit Epel exceruptur aut quam ilis nossinverum vendic tem iur, iunt ut rem id ut et explibeat eum intiossime

93

c u lt u r e

film nasze rekomendacje

Droga do piekła

road to hell

Druga adaptacja bestsellerowej książki – w tym przypadku jednak bohatera dobrze znamy. To historyk sztuki Robert Langdon, który błyszczał wiedzą i detektywistycznym talentem w powieściach Kod da Vinci, Anioły i Demony oraz filmach pod tymi samymi tytułami. W Inferno naukowiec budzi się w szpitalu we Florencji z amnezją i potwornym bólem głowy.

Ale zaraz musi ruszać do pracy, a dokładnie iść tropem poematu Dantego i uratować ludzkość przed zagładą. W roli głównej ponownie Tom Hanks. ❚ This is the second adaptation of the bestselling novel by Dan Brown. And we all know the main character. Once more, we meet the art historian Robert Langdon, who dazzled us with his knowledge and sleuthing talents in the novels The Da Vinci Code, Angels & Demons and their film adaptations. Inferno opens with him waking up in a hospital in Florence with amnesia and an excruciating headache. But there is no time to rest. He has to follow the clues from Dante’s epic poem to save humanity. Tom Hanks reprises his role as Langdon.

Inferno dir. Ron Howard, opens 14.10

Listy od m.

letters from patti

O Patti Smith najczęściej mówi się w kontekście jej muzyki. A „matka chrzestna punku” to też poetka i pisarka. Co siedzi w jej głowie?

Odpowiedź w Pociągu linii M, w którym opisuje literackie zachwyty, wspomina zmarłego w 1994 r. męża Freda „Sonica” Smitha. ❚ Patti Smith is usually discussed in the context of her music. But the “godmother of punk” is also a poet and a writer. What goes on in her head? Find out in M Train, a memoir that describes her literary inspirations and recalls her late husband, Fred “Sonic” Smith, who died in 1994.

94

Dziennik łowcy przygód. Extremalne Borneo, Szymon Radzimierski, Wyd. Burda

v Porozmawiaj ze mną! talk to me Jak ze sobą rozmawiać, żeby się porozumieć? Ten temat wziął na warsztat Iwan Wyrypajew, rosyjski dramaturg oraz reżyser filmowy i teatralny. Uwaga! Jego nowa sztuka to komedia, choć czasem nie ma się z czego śmiać. W obsadzie Karolina Gruszka i sam Wyrypajew, którzy prowadzą dialog od lat. W życiu zawodowym i prywatnym. ❚ Communication that supports understanding? This topic has been tackled by Ivan Vyrypaev, a Russian playwright and director. But beware. His latest play is a comedy, although not all that funny in places. The cast is led by Karolina Gruszka and Vyrypaev –- a duo that has carried on a dialogue for years, on stage and in their private lives.

Słoneczna linia | dir. Iwan Wyrypajew, Teatr Polonia, Warsaw, opens 14.10

© m . p.

heatre

Pociąg linii M, Patti Smith, Wydawnictwo Czarne

Nurkuje z wodnymi wężami, ratuje modliszkę, żeby nie utonęła, a sam... staje się zabawką dla młodego orangutana, który strzela z jego gumy od majtek – łowca przygód Szymon Radzimierski w tym roku kończy 10 lat. Jego pierwsza książka to zabawny, zaskakujący, ale przede wszystkim inspirujący dziennik, który do podróży zachęci niejednego leniwca. No to w drogę! ❚ He dives with water snakes, saves a praying mantis from drowning, and becomes the plaything of a young orangutang that keeps snapping the elastic band of his underpants. The blogger and adventurer Szymon Radzimierski turns 10 this year. His first book is humorous, inspiring and will encourage even the laziest of readers to embark on a journey. © m . p.

book

c w głąb dżungli deep in the jungle

m art zagramy?

shall we play?

Z inicjatywy Fundacji Rodziny Staraków powstała eksperymentalna przestrzeń dedykowana sztuce współczesnej SPECTRA ART SPACE. W ramach cyklu MASTERS odbywają się tu wystawy prezentujące twórczość najwybitniejszych polskich artystów. Najnowsza ekspozycja jest poświęcona Ryszardowi Winiarskiemu i jego koncepcji realizowanej w latach 70. jako tzw. Salony Gier. ❚ A new experimental space dedicated to contemporary art was founded by the Starak Family Foundation. The MASTERS series presents the works of Poland’s most eminent artists. The latest exhibition puts the spotlight on Ryszard Winiarski and the “Games” concept he pursued in the 1970s.

Ryszard Winiarski Gry Spectra Art Space MASTERS, Warszawa, ul. Bobrowiecka 6, until 29.01.2017

Obrazy bez granic

images without frontiers

Zmarły dwa lata temu filmowiec, teoretyk kina i myśliciel Harun Farocki był jednym z najciekawszych umysłów naszych czasów.

Tematem przewodnim wystawy w Barcelonie jest „empatia”, którą zdaniem Farockiego przemysł rozrywkowy zagarnął i wykorzystywał w celu zbijania kapitału. Jego twórczość zachęca do krytycznej refleksji, ale i podziwiania nieskończonych możliwości kina. ❚ Filmmaker, film theorist, and philosopher, Harun Farocki, who died two years ago, was one of the most intriguing minds of our time.

The leitmotif of this exhibition in Barcelona is “empathy”, a quality that, according to Farocki, was exploited by the entertainment industry to make money. His work promotes critical reflection and admiration for the unlimited possibilities of the cinema.

Harun Farocki. Empathy, Fundació Antoni Tàpies, Barcelona, until 16.10 REKLAMA

c e l e b r at i n g l i f e

minimalizm

Prosta rzecz, a cieszy simple but rewarding Sukienka, projekt wnętrza, a nawet sam budynek, muzyka, sztuka, ale także ilość garderoby w szafie – minimalizm ma wiele twarzy i rosnące grono wyznawców na całym świecie. Czyżbyśmy w czasach nadprodukcji wszystkiego tęsknili za prostotą? ❚ A dress, an interior design (and even the building itself), music, art, and much of the clothing we own – minimalism has many faces and a growing band of followers around the world. Is this a longing for simplicity in an age of excessive production? tekst | by tomasz kondr

M

Zacznij od szafy „Po pierwsze zastanów się, jak zmieniłoby się twoje życie, gdybyś miał wszystkiego mniej. Po drugie pozbywaj się regularnie jednej rzeczy dziennie. Po

96

©credits

inimalizm często zaczyna się od długów.

Przy średniej pensji trudno je spłacić i dodatkowo żyć na dotychczasowym poziomie. Na szczęście oszczędność nie musi powodować utraty stylu. A kiedy już życie ascety wejdzie nam w krew, możemy zacząć się nim dzielić i opisywać dzień po dniu, wydatek po wydatku – na blogu. Obietnica złożona publicznie ułatwi przestrzeganie narzuconych sobie reguł. Względy praktyczne to jedno, ale minimalizm może się stać filozofią życiową. I to filozofią właśnie kieruje się całe grono fanów na świecie, projektując domy, urządzając mieszkania, sprzedając na aukcjach stosy niepotrzebnych rzeczy czy gotując. Co ciekawe, najwięcej zwolenników minimalizmu można znaleźć wśród tzw. millenialsów, czyli w pokoleniu urodzonym między 1980 a 1995 rokiem, pokoleniu jednostek uznawanych za niezorganizowane i mało zaradne, ale też nieowładniętych potrzebą kupowania markowych rzeczy. Millenialsi nie chcą już składować mebli i pielęgnować przydomowych ogródków – wolą rozwijać pasje nierzadko wymagające sporych wydatków, ale przynoszące więcej satysfakcji niż najpiękniejszy nawet loft. Bo minimalizm stał się nowym symbolem pozycji społecznej.

Start with the wardrobe “First of all, think about how your life would change if you had less of everything. Secondly, get rid of one item you own every day. Thirdly, find a minimalism pal to motivate you from among your friends”, recommend Americans Joshua Fields Millburn and Ryan Nicodemus, who started a blog entitled The Minimalists in late 2010. The bloggers explain that minimalism is primarily about getting rid of material possessions.

This helps you make space for more: time, hobbies and interests, experiences and freedom. Millburn has counted all his possessions. He owns 288 items. He has no Internet connection at home and lives without a mobile phone or a television, and also without any goals. Among his favourite things, Nicodemus lists sandwiches and sports, while his greatest passions are coaching and mentoring.

The ascetic lifestyle is often associated with Japan. No wonder then that a Japanese woman, Marie Kondo, is considered to be one of the foremost experts and proponents of an organised lifestyle. “First throw things away, and then tidy up”, is her mantra. Her book The Life-Changing Magic Of Tidying Up, along with

©credits

Minimalism often starts with debt. It’s hard to pay off debts and maintain your existing standard of living on an average salary. Fortunately, frugality does not necessarily mean a loss of style. Once the ascetic lifestyle gets into your blood, you can start sharing the experience by writing about it on a blog. Day by day.

Expense by expense. A publicly stated promise makes it easier to observe the rules you’ve set yourself. Practicalities are one thing, but minimalism can become a philosophy of life. It has in fact become the raison d’être for many people around the world who are design homes, rearranging their apartments, selling heaps of things they no longer need, and cooking at home. Interestingly, most minimalism aficionados are millennials, i.e. they were born between 1980 and 1995. This generation might be considered disorganised and not particularly resourceful, but they’re not obsessed with buying brand-name goods either.

Millennials have no interest in storing furniture and caring for small gardens – they would rather pursue their passions. This might be more costly, but it is more satisfying than even the most beautiful loft apartments. Minimalism has become a new status symbol.

97

Japonka Marie Kondo jest właścicielką firmy uczącej ludzi, jak sprzątać swój dom. Na odbycie z nią kursu grupowego trzeba jednak czekać co najmniej kilka miesięcy. ❚ Marie Kondo of Japan is the owner of a company that teaches people how to tidy up their homes. The waiting list is long, though – you will have to wait a few months.

trzecie znajdź sojusznika wśród przyjaciół. Będziecie się nawzajem motywować” – zachęcają Amerykanie Joshua Fields Millburn i Ryan Nicodemus, którzy pod koniec 2010 r. założyli bloga The Minimalists, który dziś ma już 4 mln czytelników. Jego autorzy tłumaczą, że minimalizm to przede wszystkim pozbycie się zdobyczy materialnych, co daje przestrzeń na więcej: czasu, pasji, doznań i wolności. Introwertyk Millburn policzył przedmioty, które posiada. Wyszło ich 288.

Nie ma internetu w domu, żyje bez telefonu i telewizora, ale i – jak twierdzi – bez celu. Wśród ulubionych rzeczy Nicodemus wymienia kanapki i sport, zaś jego największą pasją jest coaching i mentoring.

Ascetyczny tryb życia często kojarzony jest z Japonią.

Nic dziwnego, że to właśnie Japonka Marie Kondo uznawana jest za znawczynię i propagatorkę zorganizowanego stylu życia. „Najpierw wyrzucaj, potem sprzątaj” – powtarza. Jej Magia sprzątania i pozostałe Minimalizm odzieżowy to mniej decyzji, ale też mniej wydatków i… sposób na budowanie wizerunku. Bill Gates od kilkudziesięciu lat widywany jest w niemal jednakowym zestawie: marynarka i dżinsy (rzadziej) lub sweter i dżinsy (częściej). Żadnej stylizacji czy gadżetów. Steve Jobs prawie wyłącznie pokazywał się w czarnym golfie, a Barack Obama mówi: „Noszę tylko szare lub niebieskie garnitury. Próbuję w ten sposób zredukować liczbę swoich decyzji”. ❚ Clothing minimalism means fewer decisions and expenses, and into conscious image building. Bill Gates has not been seen in anything other than a jacket and jeans or a sweater and jeans for decades. No other items of clothing or accessories can be spotted on him. Steve Jobs nearly always wore a black turtleneck and jeans while Barack Obama is on record as saying: You’ll see I wear only grey or blue suits. I’m trying to pare down decisions”.

98

minimalizm other self-help books on cleaning and arranging stuff, have transformed the lives of thousands of readers around the world, and Kondo has been voted one of the 100 most influential people in the world by Time magazine. Where to begin your journey towards a different mind-set and how to declutter wisely? Kondo recommends starting with clothes. It’s best to get all the items of clothing you own into one room, pick up each one, and ask yourself whether wearing it brings you any joy. If so, put it back into the wardrobe, if not – into the rubbish bin. Getting rid of clothes you no longer need is only the tip of the iceberg. Kondo has a host of recipes on how to bid farewell to books, souvenirs, and furniture. This makes her the perfect inspiration for all minimalist wannabes.

Sally Crosland, a 32-year-old Briton and blogger at One Empty Shelf, has been an ardent follower of the minimalism trend for several years. She has curbed her consumer lifestyle by implementing Project 333. Every three months you replace or supplement your wardrobe – which has 33 items of clothing. The blogger wants the 333 idea to be approached positively and be treated more as a fun project than a mortification.

A few years ago, Crosland, a successful business woman who worked as a manager in a clothing company, was hooked on buying expensive things she did not really need. She did not come to her senses until it dawned on her that she was spending more than she was earning. Her path to minimalism was not easy.

Crosland began by cutting down on her spending.

This then morphed into a new lifestyle – she started growing her own fruit and vegetables, and buying her clothes in charity shops. Like other minimalists, Crosland claims that less really does mean more.

British journalist Michelle McGagh is undergoing a similar lifestyle makeover and has set herself a challenge to live a year without shopping (she only buys food and pays bills). She started her new life on 27 November last year and claims to never have been happier. She has learned to appreciate her friends more, has become more resourceful, and is more open to accepting help. “People are happy to exchange food or tickets, and even accommodation, for your time or skills”, she says.

You can begin your transformation straight away.

But don’t force it. Some like to listen to Bach, while others prefer 4’33, a totally silence piece by Cage. “Small things amuse small minds”, British writer Doris Lessing once said. The saying “For the person for whom small things do not exist, the great is not great” was coined

by Spanish philosopher and essayist José Ortega y Gasset. It’s all right if you find it hard to part with something of sentimental value, but it might be worthwhile to see whether you place too much value on memories. ■

© m . p . p o p r z e d n i e s t r o n y/ p r e v i o u s p a g e s : s h u t t e r s t o c k

c e l e b r at i n g l i f e

INWESTUJ W POKOJE HOTELOWE TO NAJBEZPIECZNIEJSZY SPOSÓB INWESTOWANIA Kup apartament i zarabiaj.

Comiesięczna wypłata zysków niezależnie od wynajmu Twojego pokoju.

Hotel Krakowska WARSZAWA

NIE PRZES

ZKADZAĆ!

ZARABIAM

Hotel Poloneza WARSZAWA

Hotel CZĘSTOCHOWA W sprzedaży również apartamenty wakacyjne – Janów Podlaski.

Inwestycje hotelowe w przygotowaniu: Hotel LUBLIN, Folwark ŁOCHÓW.

c e l e b r at i n g l i f e Pomysł na minimalistyczną szafę, czyli kapsułową garderobę, został ukuty przez Brytyjkę Susie Faux w latach 70. ubiegłego wieku. Właścicielka butiku Wardrobe zaproponowała klientkom zestaw ponadczasowych ubrań, które pasowałyby (w odpowiednich konfiguracjach) na każdą okazję. ❚ Briton Susie Faux came up with the idea of the capsule wardrobe in the 1970s. The owner of the Wardrobe boutique offered her clients a set of evergreen items of clothing that could be mixed and matched for any occasion.

minimalizm Podobnie Brytyjka Sally Crosland, 32-letnia autorka bloga Empty Shelf, od kilku lat jako wierna wyznawczyni minimalizmu ogranicza konsumpcyjny styl życia, wcielając w życie „Projekt 333”. Na czym polega? Co 3 miesiące wymieniamy lub uzupełniamy garderobę, która składa się z 33 ubrań. Spokojnie, nie wliczamy w to bielizny osobistej, nocnej ani dresu na siłownię!

Stosując „333”, dobrze pomyśleć o zbliżających się porach roku. Autorka postuluje, by 333 było kojarzone pozytywnie i raczej z zabawą niż umartwianiem się. Jeszcze parę lat temu Sally – jako kobieta sukcesu (menedżer w firmie odzieżowej) – była uzależniona od kupowania tyle drogich, co niepraktycznych rzeczy. Otrzeźwienie przyszło, kiedy okazało się, że Sally znacznie więcej wydawała, niż zarabiała. Jej droga od maksymalistki do minimalistki nie była łatwa. Sally zaczęła od ograniczenia drobnych wydatków, za tym poszedł styl życia – hodowla własnych warzyw i owoców, zakupy w charytatywnym second-handzie, a nawet przerobienie starego volkswagena na kampera, którym można tanio podróżować po Anglii. Podobnie jak inni minimaliści Brytyjka także przyznaje, że mniej w jej przypadku dziś oznacza… więcej.

W trakcie podobnej metamorfozy jest brytyjska dziennikarka Michelle McGagh, która postanowiła przeżyć rok bez kupowania (wydaje pieniądze jedynie na jedzenie i rachunki). Nowe życie zaczęła 27 listopada ubiegłego roku i przyznaje, że nigdy nie była szczęśliwsza, nauczyła się doceniać przyjaciół, z którymi nie spotyka się już w zatłoczonych pubach, stała się

poradniki o porządkach odmieniły życie tysięcy czytelników na świecie, a Marie znalazła się w pierwszej setce najbardziej wpływowych osób według amerykańskiego Time. Od czego zacząć zmianę myślenia i jak mądrze wyrzucać? Marie radzi, by na pierwszy ogień poszły ubrania. Najlepiej zgromadzić wszystkie z całego domu w jednym miejscu i po kolei zastanowić się, czy noszenie danej rzeczy sprawia nam przyjemność.

Jeśli tak – ubranie wędruje z powrotem do szafy, jeśli nie – do śmieci. Pozbywanie się niepotrzebnych ubrań to jednak wierzchołek góry lodowej, Marie ma też całą masę przepisów, jak innym rzeczom mówić „do widzenia”, np. książkom, pamiątkom czy meblom. Dla minimalistów stała się zatem doskonałą inspiracją.

100

bardziej zaradna (dba o rower – jedyny jej środek lokomocji) i otwarta na przyjmowanie pomocy: „Ludzie chętnie wymieniają żywność na bilety, a nawet mieszkania za poświęcony im czas czy pomoc” – tłumaczy.

Przemianę można zacząć oczywiście od razu. Jednak nic na siłę. Jedni rozkoszują się kompozycjami Bacha, inni wolą 4 minuty i 33 sekundy ciszy Cage’a. „Małe rzeczy bawią małe umysły” – powiedziała kiedyś brytyjska pisarka Doris Lessing. „Dla osoby, dla której małe rzeczy nie istnieją, wielkie nie jest wielkie – zauważył z kolei hiszpański filozof i eseista José Ortega y Gasset.

Jasne, że nie musisz rozstawać się z czymś, co ma walor sentymentalny, ale może warto sprawdzić, czy nie przeceniamy wspomnień? ■

©shut terstock

Jak mądrze wyrzucać? Najlepiej zgromadzić wszystkie ubrania z całego domu w jednym miejscu i po kolei zastanowić się, czy noszenie danej rzeczy sprawia nam przyjemność. how to get rid of clothes wisely? Get all the items of clothing you own into one room, pick up each one, and ask yourself whether wearing it brings you any joy.

good food

dania koreańskie

1 Kimczi

W Polsce znamy je jako kapustę kiszoną na ostro, ale kimczi to tak naprawdę sposób konserwowania warzyw – w specjalnych zalewach, które zależnie od regionu Korei są mniej lub bardziej ostre, zawierają ryby, cytrusy albo owoce morza. Kisi się wszystko: od ogórków, przez łodygi słodkich ziemniaków, po cebulę. Dziś prawie każdy Koreańczyk ma w domu oddzielną lodówkę na kimczi. ❚ Known in Poland as hot sauerkraut, kimchi is actually a method of preserving vegetables in special pickles.

How hot it is depends on the region, as do the contents, e.g. fish, citrus fruit, seafood etc. Anything can be pickled in kimchi – cucumbers, sweet potato stems, onions… you name it. Nearly every Korean household has a separate fridge for kimchi.

Ko r e a s ł o d ko - k wa ś n a owszem, niektóre trudno wymówić, ale za to jak smakują! soczyste, ostre, owocowe, słodko-kwaśne i zaskakujące. Bo Koreańska kuchnia to nie tylko kimczi. ❚ Some of the names are hard to pronounce, but the taste more than makes up for it. Juicy, spicy, fruity, sweet and sour, and completely unexpected. There’s a lot more to Korean cuisine than kimchi. tekst | by katarzyna boni

102

© sto c k f o o d/ f r e e , s h u t t e r sto c k ( 5 ) , m . p.

sweet and sour korea

2

Gimbap To koreańska wersja sushi maki, czyli ryżu z dodatkami zawiniętego w wodorosty nori. Pozostałość po japońskiej okupacji – tyle że Koreańczycy zmienili maki według własnego gustu. Zamiast surowej ryby dodają grillowanego rib-eye’a i oczywiście kimczi, a zamiast octu ryżowego do zaprawienia ryżu używają oleju sezamowego. ❚ This is the Korean take on sushi maki, i.e. rice rolled in nori seaweed. Gimhap was a leftover from the Japanese occupation, and has since evolved to suit local preferences. Raw fish has been replaced with barbecued rib-eye and kimchi, and the rice is seasoned with sesame oil instead of rice vinegar.

3

Kimczi jjigae W koreańskim jadłospisie nie mogło zabraknąć zupy z… kimczi. To potrawka, w której długo dojrzewające kimczi z kapusty jest gotowane razem z tofu, szklanym makaronem, dymką i wieprzowiną albo owocami morza. Na talerzu obok, jako dodatek, kładzie się oczywiście kimczi. ❚ No Korean table would be complete without kimchi soup. This is a dish made with long-fermented cabbage kimchi cooked together with tofu, rice noodles, spring onions and pork or seafood. It is served with kimchi as a side dish.

5

Haemul Pajeon Pajeon to naleśnik, ale daleko mu do francuskich crêpes. Przypomina je tylko okrągłym kształtem i jajeczno-mączną masą. Dzięki dodaniu dymki i chili, a w przypadku haemul pajeon – owoców morza, naleśnik robi się tak gruby, że bardziej przypomina quiche. Jedno z ulubionych dań na koreańskich przyjęciach – jest pyszny, łatwo się go przyrządza i świetnie pasuje do soju, koreańskiego alkoholu. ❚ Pajeon is a pancake, although it has little in common with French crêpes, apart from the round shape and the eggs and flour used to make it. Add spring onions and chilli, and the seafood which is its essential ingredient, and it will look more like a quiche. This is a firm favourite at Korean parties – it’s delicious, easy to make, and goes down well with soju, a Korean alcoholic spirit.

4

Bingsu Letni deser z drobno pokruszonego lodu, słodkiej czerwonej fasolki azuki i ciągnących się ryżowych kuleczek. Całość posypana proszkiem ze zmielonych orzechów. To wersja tradycyjna. Ta nowoczesna to lód plus pokrojone owoce i skondensowane mleko. ❚ A traditional summer treat made from shaved ice, sweet red azuki beans and chewy rice cakes sprinkled with ground nut powder. The modern version is made from crushed ice, chopped fruit, and condensed milk.

Naengmyeon Kluski na zimno, ale jakie! Ciasto na cienkie i długie noodle może mieć w sobie słodkie ziemniaki, kaszę gryczaną, mąkę z manioku, a czasem dodaje się do nich zieloną herbatę albo wodorosty. Podawane w metalowej misce z delikatnym rosołem ochłodzonym kostkami lodu, jajkiem na twardo i gruszką chińską są idealnym obiadem na upalne koreańskie lato. ❚ Cold, but irresistible, noodles. These long, thin noodles can be made from sweet potatoes, buckwheat, or arrowroot starch. Green tea or seaweed is sometimes added for flavouring. Served in a metal bowl with a delicate iced broth, hard-boiled egg and Asian pear, it is the perfect luncheon in the heat of a Korean summer.

6 103

7

good food

dania koreańskie

8

Jokbal

Hobakjuk To jedzenie, które dodaje energii: ryżowy kleik o jedwabistej teksturze zmieszany z upieczoną dynią. Do smaku można dosypać orzechy albo prażone ziarna sezamu.

Często do środka wrzuca się też kuleczki z kleistego ryżu. Całość ma lekko słodki smak, współcześnie często dodaje się syrop klonowy. ❚ This dish is a genuine energy booster – rice porridge with a silky texture mixed with roast squash. It is often topped with nuts or roasted sesame seeds to taste and served with sticky rice balls. It has a slightly sweetish flavour and is often served with maple syrup.

Co można zrobić z nogą świni? Marynuje się ją w ziołowej zalewie, potem gotuje, aż zrobi się miękka. Mięso kroi się na plasterki i stawia obok kieliszków z wytrawnym soju. Jokbal jest dość tłusty, dlatego Koreańczycy kładą go na liściu sałaty i dodają warzywa. ❚ What can you do with a pig’s trotter? Marinate it in herbs, cook it until it’s tender, slice it, and serve with dry soju.

As jokbal is a little on the heavy side, Koreans arrange it on a lettuce leaf with vegetables on the side.

9

Beondegi To, co turyści uznają za kulinarną przygodę, dla Koreańczyków jest codziennością – gotowane larwy jedwabnika to uliczna przekąska (jej drażniący zapach czuć już z daleka). Larwy są tak popularne, że w supermarketach można kupić je w puszce i samemu przygotować w domu. ❚ What is exotic to the tourist is mundane to the local. Cooked silkworm pupae are a popular street food (the pungent aroma makes itself felt from quite a distance). The pupae are so popular that supermarkets stock them canned to be prepared at home.

10

Bibimbap

Gejang Czemu Koreańczycy nazywają marynowane surowe kraby złodziejami ryżu? Bo są tak pyszne (kilka godzin maceruje się je w zalewie z sosu sojowego, imbiru, czosnku i cebuli), że nie można przestać ich jeść. A jako że tradycyjnie do przepołowionych skorupek kraba wkłada się ryż, miesza z sosem, mięsem i ikrą – to im więcej je się cierpko-gorzkich krabów, tym więcej ryżu znika z miseczki. ❚ Why do Koreans dub marinated raw crabs “rice thieves”? Because they are so delicious (marinated for several hours in a sauce of soy, ginger, garlic and onion) that you just can’t stop eating them. Halved crab shells are stuffed with rice mixed with sauce, meat and roe.

The tangier and more bitter the crabs, the more rice you pick from the bowl.

104

11

©shut terstock (3), get tyimages, bew

Ta dźwięczna nazwa oznacza wymieszany ryż. Ale w Korei wymieszany ryż to danie numer jeden. Do miski z parującymi ziarenkami dorzuca się warzywa (cukinię, ogórek, rzodkiew, szpinak i kiełki fasoli), grzyby, pastę chili, sos sojowy, ziarna sezamu, smażone albo surowe jajko i kawałki wołowiny. ❚ This mellifluous word denotes mixed rice – the no. 1 dish in Korea. Vegetables (zucchini, cucumber, radishes, spinach and bean sprouts), mushrooms, chilli paste, soy sauce, sesame seeds, eggs (fried or raw), and chopped beef are simply tossed into a bowl with steaming rice.

snapchat/aiolixmini

good food

12

dania koreańskie

Hotteok Rozpływająca się w ustach słodycz. Puchate racuszki z posiekanymi orzechami, brązowym cukrem, miodem i cynamonem. Koreańczycy, którzy raczej jedzą naleśniki na ostro, uważają, że hotteok pojawił się w ich kraju razem z chińskimi sprzedawcami pod koniec XIX w. Dzisiaj popularne są warianty: z kukurydzą, z zieloną herbatą i z koreańską jeżyną. ❚ A sweet treat that melts in your mouth.

Fluffy cakes made from chopped nuts, brown sugar, honey and cinnamon. Koreans, who normally like their pancakes hot and savoury, believe that Chinese merchants brought hotteok to the country in the late 19th century. The most popular varieties feature sweet corn, green tea, and Korean blackberry.

15

13

Najstarszy koreański alkohol, o którym Koreańczycy mówią: zdrowy. Zawiera bakterie mlekowe – tak samo jak jogurt. Dlatego nie podrażnia żołądka. To 6–8-procentowe niefiltrowane wino ryżowe. Ma biały kolor i słodki smak. Dzięki fermentacji jest lekko musujące. Naukowcy odkryli, że makgeolli zawiera skwalen, o którym mówi się, że chroni przed rakiem. ❚ Korea’s oldest alcohol, which the locals describe as healthy. And yes, just like yoghurt, it contains lactic bacteria, so it doesn’t irritate the stomach. Makgeolli is unfiltered rice wine which is about 6–8% alcohol by volume. It has a milky colour and is sweet and a little fizzy. Scientists claim makgeolli contains squalene, which is said to keep cancer at bay.

14

Bulgogi Cienkie plasterki wołowiny zamarynowane w sosie sojowym, oleju sezamowym, czosnku, pieprzu i cukrze.

Czasem do mieszanki dorzuca się szczypiorek, kolendrę albo grzyby. Gotowe grillowane mięso zawija się w liść sałaty i polewa sosem. ❚ Thin slices of beef are marinated in soy sauce, sesame oil, garlic, pepper and sugar, and occasionally garnished with chives, coriander, or mushrooms. The meat is barbecued, wrapped in a lettuce leaf, and sprinkled with sauce.

16

Japchae Szklany makaron zrobiony z mąki ze słodkich ziemniaków, krótko smażony z wcześniej ugotowanymi (i dzięki temu ciągle soczystymi) warzywami. A na to dużo sosu sojowego. I czasem jeszcze wieprzowina. To właściwe dodatek do głównego dania, ale jego wielbiciele zamawiają większe porcje i mieszają z ryżem. ❚ Glass noodles made from sweet potato starch, stir-fried with previously cooked (and thus juicy) vegetables served with generous helpings of soy sauce and sometimes pork. This is a side dish that goes with main courses, but more generous portions are often ordered and mixed with rice.

106

W Seulu całe ulice – tak jak Sindangdong Tteokbokki Alley – specjalizują się tylko w tej potrawie. To kawałki ciągnącego się ryżowego ciasta przypominające polskie kopytka. W podstawowej wersji zasmażone na patelni z warzywami i słodko-kwaśno-ostrym sosem chili gochujang. W wersji rozbudowanej m.in. z kimczi i makaronem ramen, takim, jaki można znaleźć w chińskich zupkach. ❚ There are entire streets in Seoul, including Sindangdong Tteokbokki Alley, that specialise in this dish. These bits of sticky rice cake resemble Polish potato dumplings. The basic variant features stir-fried vegetables, and sweet, sour, spicy chilli gochujang sauce. Finer versions have kimchi and ramen (the noodles you find in Chinese soups).

©shut terstock (5)

Tteokbokki

Makgeolli

swetry

Šcredits

ta k e a l o o k

108

ciepło,cieplej winter is coming kaszmirowe, wełniane, moherowe – Tej jesieni nie bójmy się za dużych swetrów, nawet w rozmiarze xxl. gdzie takich szukać? na przykład w działach męskich. ❚ cashmere, wool or mohair – pick any fibre but fashionistas will not have much choice when it comes to size this season – the bigger, the better. Where can you get them? Try the men’s section. zdjęcia| photos lukas limlicka / marianne / sunray / east news

Mes Demoiselles sweter z moheru i akrylu ❚ mes demoisellees a mohair and acrylic blend sweater (na str. obok) set sweter z wełny i poliamidu, Marc O’Polo spódnica, Zdenka Imreczeová jedwabny top, htc szal ❚ (opposite page) set wool and polyamide blend sweater, marc o’polo skirt, Zdenka Imreczeová silk top, HTC shawl

109

ta k e a l o o k

110

swetry

H&M sweter z bawełny i lnu, Forte_forte spodnie � H&M cotton and linen blend sweater, Forte_forte trousers

111

ta k e a l o o k

swetry

cos moherowy sweter, Escada Sport sukienka ❚ cos mohair sweater, escada sport dress (na str. obok) Narnish wełniany sweter ❚ (opposite page) narnish wool sweater

112

113

b e au t y

pielęgnacja

M ę s k a s t r e fa it’s a man’s world Czasy, kiedy prawdziwi twardziele nie używali kremów, już dawno minęły. Dziś męska pielęgnacja jest kulturową normą. A statystki pokazują, że zadbani mężczyźni osiągają większe sukcesy. ❚ the days when macho men never used cream are long gone.

Masculine facial, body and hair care has now become the new cultural norm.

Statistics reveal that men who care about their appearance are more successful.

Neauvia, serum z witaminą C dla mężczyzn. ❚ Neauvia, a serum with vitamin C for men.

114

P

anowie dłużej wyglądają młodziej. Nie bez powodu. Ich skóra jest o 20 proc. grubsza od kobiecej i dwukrotnie bardziej odporna na warunki klimatyczne. Wytwarza też o połowę więcej ochronnego sebum. Choć błyskawicznie rośnie też odsetek mężczyzn z nadwrażliwością skóry (związaną m.in. ze stresem i wyniszczającym trybem życia).

Podstawą męskiej pielęgnacji jest nawilżanie. Szczęśliwie nowe preparaty po goleniu są dziś witaminowymi żelami z zawartością składników antybakteryjnych i kojących (m.in. wit. B, cynkiem i aloesem). Aby cera zachowała świeżość, warto ją oczyszczać (np. codziennie żelem lub dwa razy w tygodniu peelingiem) i używać złuszczających toników z kwasami. Do tego krem nawilżający (na dzień) i silniejszy przeciwzmarszczkowy (na wieczór). Przy cerze tłustej warto sięgać po kosmetyki żelowe z witaminami i minerałami. Przy skórze wrażliwej i podrażnionej goleniem lepiej używać tych na bazie aloesu, aptecznych kremów bez zapachu i stosować filtr dla ochrony przed promieniowaniem.

Men look younger longer because male skin is nearly 20% thicker than female skin, and is twice as resistant to climatic factors. It also produces 50% more protective sebum. For all that, though, the percentage of men with hypersensitive skin (a condition triggered by stress, pollution, and a hectic lifestyle) is growing rapidly. Hydration is the staple of men’s facial care. Luckily, new aftershave formulas are no longer the alcoholbased eau de cologne that used to dry the skin. These are vitamin-packed gels containing antibacterial and soothing ingredients (including Vitamin B, zinc, and hydrating aloe vera). You need to cleanse your skin regularly (e.g. wash daily with gel or a scrub twice a week), and use exfoliating acid toners. Add to that a moisturising (day) cream and a more potent antiwrinkle formula (for the night). Gel cosmetics with vitamins and minerals work wonders on oily skin. Sensitive skin or skin irritated by shaving will benefit from aloe vera-based cosmetics, fragrance-free dermocosmetics, and sunscreens to keep irritating rays out.

© s h u t t e r sto c k , m . p.

tekst | by joanna winiarska

3. Janda. Krem nawilżający na dzień i na noc 4. Avene Men. Krem przeciwzmarszczkowy 5. Rahua Body. Organiczny żel do mycia ciała. ❚ 4.

Janda. Moisturising day and night cream 4. Avene Men. An anti-wrinkle cream. 5. Organic Rahua Body Shower Gel

Czy kosmetyki dla mężczyzn różnią się od tych dla kobiet? Tak, ale głównie przekazem. Mają inne opakowania, mocniejsze zapachy i lżejsze konsystencje.

Co do składu kosmetyków – witaminy, minerały, antyoksydanty, polifenole i peptydy są składnikami „unisex”. Znajdziesz je w podobnych stężeniach i w kremach dla kobiet i kosmetykach dla mężczyzn.

Zmarszczki, które pojawiają się na czole i w okolicach oczu, sprawiają, że mężczyźni wyglądają na zmęczonych, a taka twarz budzi mniejsze zaufanie. Rozwiązanie? Igłowa mezoterapia, botox, wypełnienie głębokich bruzd (są na rynku już wypełniacze specjalnie dedykowane grubszej męskiej skórze, np. Neauvia).

Z badań jednak wynika, że największym estetycznym problemem, z którym trudno się pogodzić mężczyźnie, jest utrata włosów. Na wcieranie kosmetyków pobudzających ich wzrost niewielu panom wystarcza cierpliwości (potrzeba minimum trzech miesięcy).

Prostszym, a skutecznym rozwiązaniem jest mezoterapia skóry głowy osoczem bogatopłytkowym, a najbardziej obiecującym – przeszczep włosów. Dr Grzegorz Turowski, chirurg plastyk pracujący w New Horizons w Chicago (planujący ze swoim zespołem otwarcie filii w Katowicach), wykonuje je za pomocą innowacyjnego robota ARTAS, który umożliwia przeszczep podczas jednej wizyty, bez blizn i przy minimalnym bólu. ■

Spa Express ❚ Spa Express Gdzie? ❚ Where? www.instytut.yonelle.pll Autorska terapia pleców oraz refleksologia twarzy i głowy to idealny dwugodzinny relaks dla panów przeciążonych siedzącą pracą lub długą jazdą samochodem. ❚ An original back therapy plus facial and head reflexology that gives men overburdened with sedentary work or long periods of driving a perfect excuse to relax for two hours.

Mezoterapia igłowa twarzy ❚ Mesotherapy Gdzie? ❚ Where? www.ambasadaurody.pl

2

1

116

1. Thalgo. Odświeżający balsam po goleniu.

2. Stem Cellular. Nawilżający krem przeciw­zmarszczkowy ❚ 1.Thalgo After Shave Balm 2. Stem Cellular Anti-Wrinkle Moisturizer

pielęgnacja Przeszczep włosów przy użyciu robota ARTAS ❚ ARTAS Robotic Hair Transplant Gdzie? ❚ Where? www.newhorizonscenter.com, www.smarthairtransplant.com Zabieg, który pozwala na precyzyjne pobranie i zaimplementowanie włosów wraz z cebulkami w nowe miejsce. Rezultaty zabiegu są trwałe i naturalne, a towarzyszący mu ból minimalny. Brak rozległych blizn na głowie. ❚ A procedure that helps accurately harvest and implant hair along with the follicles to thinning areas. The results are durable and natural, while the pain involved is almost negligible. No extensive scars are left on the head.

Men’s cosmetics are different from women’s. But the main difference is the “message”. Men’s cosmetics are packaged differently, have a more powerful masculine fragrance, and are lighter in texture. As far as the ingredients – vitamins, minerals, anti-oxidants, polyphenols and peptides – go, they are unisex and can be found in the same concentrations in both women’s creams and men’s cosmetics.

The wrinkles that appear on the forehead and around the eyes, can make men look tired, and this inspires less confidence. So, what can be done about it?

Mesotherapy injections, botox, and fillers for deep lines (there are now special fillers for thicker male skin on the market, e.g. Neuvia).

Research reveals that hair loss is the biggest aesthetic issue that most men struggle to come to terms with.

Not too many men have the patience to rub cosmetics into their heads to stimulate hair growth. Simpler, but no less effective, is platelet-rich plasma mesotherapy of the head skin, or, most promising of all – hair transplants. Dr Grzegorz Turowski, a plastic surgeon from the New Horizons clinic in Chicago (planning to open a branch in Katowice with his team) uses the innovative ARTAS robot to transplant hair during a single visit, with a minimum of pain, and no scars. ■

Zapewnia długotrwałe rezultaty zagęszczenia i rewitalizacji oraz uniesienia wiotkiej skóry. W okolicach oczu pozwala pozbyć się zasinień i wygładzić zmarszczki.

W przypadku wypadania włosów doskonałe rezultaty daje mezoterapia igłowa z wykorzystaniem osocza bogatopłytkowego lub gotowych koktajli służących do zagęszczenia i odsiwiania włosów. ❚ It guarantees long-lasting results, including suppler, firmer and youngerlooking skin. It also eliminates dark circles around the eyes, and smoothes out wrinkles. As for hair loss, platelet-rich plasma mesotherapy, and injections of specially prepared cocktails that densify hair and restore its colour, both offer excellent results.

3

4 5

© s h u t t e r sto c k , m . p.

b e au t y

PROMOCJA Ambasadorzy portalu Odmładzanie Stawów Ambassadors of the Rejuvenation of the joints portal

TERAPIE REGENERACYJNE PRZYSZŁOŚCIĄ KAŻDEGO Z NAS REGENERATIVE THERAPIES ARE THE FUTURE FOR US ALL Odmładzanie stawów to nowoczesna profilaktyka i leczenie za pomocą skutecznych terapii regeneracyjnych oraz zabiegów operacyjnych. Damian Zaborowski – specjalista ortopeda traumatolog, po badaniu klinicznym i obrazowym Pacjenta przedstawia indywidualny program profilaktyki i leczenia stawów. lek. Damian Zaborowski, specjalista ortopeda-traumatolog Damian Zaborowski MD, Specialist in Orthopedic Traumatology

Joint rejuvenation is a modern prevention and treatment technique driven by effective regenerative therapies and operating procedures. After the physical examination and diagnostic imagining of the patient, orthopaedics and traumatology expert Damian Zaborowski presents a customised programme for prevention and treatment of joint conditions.

Posiadamy systemy i technologie na najwyższym światowym poziomie. Począwszy od zastosowania viscosuplementacji – wykorzystującej specjalnie dedykowany kwas hialuronowy w formie dostawowej. System Angel, czyli komputerowy separator komórkowy do pozyskiwania osocza bogatopłytkowego z odpowiednio zagęszczonym stężeniem czynników wzrostu niezbędnych do uzyskania efektu leczniczego.Terapię Orthokine, której celem jest interwencja bezpośrednio w źródło zapalenia oraz terapię Cytori – opatentowaną technologię pozyskiwania komórek macierzystych i regeneracyjnych z tkanki tłuszczowej.

Komórki macierzyste znacznie przyspieszają gojenie uszkodzonych struktur a nawet potrafią je zregenerować. Technologia Cytori to terapia unikatowa, przebadana klinicznie. To opatentowany i bezpieczny sposób pozyskiwania komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej metodą enzymatyczną za pomocą specjalistycznego urządzenia medycznego Celution 800/CRS, które w Polsce do niedawna było dostępne tylko w ośrodkach naukowych.

Odmładzanie stawów to również zabiegi operacyjne, które wykonuje lekarz z bogatym doświadczeniem klinicznym z zastosowaniem najnowszych technologii w zakresie ortopedii.

Naszym celem jest przekazanie wiedzy i możliwości o tym, jak możesz zadbać o swoje stawy, aby długo cieszyć się sprawnością bez bólu.

Zapraszamy na www.odmladzaniestawow.pl For more information, please visit www.odmladzaniestawow.pl

We have world-class systems and technologies, ranging from viscosupplementation based on dedicated hyaluronic acid injections, to the Angel computer-controlled cell separator system, which harvests platelet-rich plasma with high concentrations of the growth factors essential for therapeutic results, to Orthokine therapy, which directly targets the source of inflammation, and on to Cytori, a patented technology of harvesting stem and regenerative cells from fat tissue. Stem cells substantially accelerate the healing of damaged structures and can even regenerate them.

Cytori technology is a unique, clinically proven therapy. This patented and perfectly safe enzymatic method of isolating stem cells from adipose tissue uses specialist Celution 800/CRS equipment. Until recently, this was only available in Poland at scientific centres.

Joint rejuvenation includes surgical procedures that utilize the latest orthopaedic technologies, and which are performed by medical professionals with vast clinical experience.

Our goal is to share our knowledge and ability to take care of your joints, so that you can remain active and be free of pain for a long time.

ul. Wielicka 43 lok. 2, 02-657 Warszawa +48 22 863 19 23, www.goldclinic.pl

m u s t h av e

zegarki

Podstawowa klasyfikacja męskich zegarków: formalne i casualowe. Typ pierwszy powinien być dyskretnym uzupełnieniem stylizacji, typ drugi może, a nawet powinien odgrywać pierwszoplanową rolę.

2

1

sy m b o l e osobowości

3

symbols of personality The basic classification of men’s timepieces is formal and casual. The former should be an unobtrusive stylistic accessory, while the latter is meant to stand out.

4

5

1. Certina DS Podium WRC Limited Edition Poland, model sportowy przede wszystkim dla miłośników rajdów motorowych, 3290 zł 2. zenith/ apart Chronomaster 1969 Tour Auto Edition, od 46 060 zł 3. Citizen model z kolekcji Satellite Wave z funkcją Eco-Drive, 6990 zł 4. Edox/Apart Chronoffshore-1 Sharkman, model z limitowanej edycji posiada w komplecie dodatkowo pasek kauczukowy, 6770 zł 5. Maurice Lacroix Aikon Chronograph z szafirowym szkłem odpornym na zarysowania i antyrefleksyjną powłoką, od 4900 zł 6. Albert Riele/Apart z kolekcji Challenger, idealnie sprawdzi się podczas uprawiania sportów wodnych (wodoszczelność do 300 m), 4980 zł ❚ 1. Certina DS Podium WRC Limited Edition Poland; a sporty model made with rally fans in mind, PLN 3,290 2. Zenith/Apart Chronomaster 1969 Tour Auto Edition, from PLN 46,060 3. Citizen Eco-Drive model from the Satellite Wave collection, PLN 6,990 4. Edox/Apart Chronoffshore-1 Sharkman; a limited edition model with an additional rubber strap, PLN 6,770 5. Maurice Lacroix Aikon Chronograph, in scratch resistant sapphire crystal with an anti-reflective coating, from PLN 4,900 6. Albert Riele/Apart from the Challenger collection; the perfect choice for water sports (waterproof up to 300 m); PLN 4,980.

118

© m . p.

6

make a wish

niezbędnik podróżnika

Wybierasz się na długą, ekstremalną zimową wyprawę?

Podpowiadamy, co warto wziąć ze sobą, by nawet najtrudniejsza podróż w wielostopniowym mrozie była przyjemnym wyzwaniem.

4 3 2

sztuka p r z e t r wa n i a

5

the art of survival

1 8

7 9

6

1. Fjällräven parka o wyjątkowych parametrach ocieplających na ekstremalny mróz, ok. 2999 zł 2. Enlightened Equipment Revelation, śpiwór puchowy, $255 3. Leatherman Juice najlepszy multitool 2016 r. według portalu CleverHiker, 250 zł 4. Goal Zero Llampa Lighthouse Mini jest tak mała, że mieści się w ręku, świeci do 500 godz., 350 zł 5. Fjällräven plecak trekkingowy KAIPAK 58, 1019 zł 6. Primus model Lite+ łączy gaz, palnik i garnek, dzięki czemu jest bezpieczniejszy w użyciu, 549 zł 7. PRIMUS TRAILBREAK pojemniki ergonomiczne na jedzenie z podwójnymi ściankami ze stali nierdzewnej, ok. 98 zł 8. Fjällräven Endurance 3 to wyjątkowo trwały namiot typu tunelowego przeznaczony na arktyczne wyprawy, od 2605 zł 9. HANWAG model Vetur GTX, lekkie zimowe buty do wędrówek z antypoślizgową podeszwą, ¤179,95 ❚ 1. Fjällräven a parka with exceptional parameters for freezing temperatures, approx. PLN 2,999 2. Enlightened Equipment Revelation, a down sleeping bag, $255 3. Leatherman Juice the best multitool of 2016 according to CleverHiker, PLN 250 4. Goal Zero the Lighthouse Mini lamp is so small that it fits in your palm and delivers up to 500 h of light, PLN 350 5. Fjällräven KAIPAK 58 trekking backpack, PLN 1,019 6. Primus the Lite+ model is a compact all in one stove that is safe to use, PLN 549 7. PRIMUS TRAILBREAK ergonomic food storage boxes with stainless steel walls, approx. PLN 98 8. Fjällräven Endurance 3 is an exceptionally durable tunnel tent perfect for Arctic expeditions, from PLN 2,605 9. HANWAG Vetur GTX, light winter shoes with an anti-slip soles, ¤179,95

120

©credits

Planning a long, extreme winter expedition? Here are some tips on what to take with you to make even the hardest journey in very low temperatures a pleasant challenge.

PROMOCJA

SPOKOJNIE, LECI Z NAMI...

NASODREN

Znacie biznesmena Adama? Zapewne nieraz spotkaliście go na lotnisku (granatowy garnitur, nieśmiały uśmiech).

Właśnie wsiada do samolotu, rozkłada laptop na kolanach i zamierza dopracować swoją prezentację na poranne spotkanie w Paryżu. Niestety nie będzie lekko – zapalenie zatok wróciło. A w samolocie staje się to podwójnym problemem.

Jednak tym razem Adam panuje na sytuacją. Gdy tylko dyskretny ból zatok dał o sobie znać kilka dni temu, zdążył zapisać się na wizytę do lekarza. Nasodren – tak nazywa się rozwiązanie jego problemu. To chętnie polecany przez laryngologów, pierwszy silnie działający spray donosowy roślinnego pochodzenia, który natychmiast radzi sobie z objawami ostrego zapalenia zatok przynosowych. Jako jedyny na rynku zawiera wyciąg pozyskiwany z bulw fiołka alpejskiego. Zawarte w nim naturalne saponiny idealnie oczyszczają nos i zatoki, odblokowując je. Poza tym działają łagodząco, choć nie natychmiast. Kilka chwil po aplikacji kichanie i pieczenie w nosie to normalna, krótkotrwała reakcja na aplikację preparatu. To uczucie mija po kilku minutach i jest drobiazgiem wobec ulgi jaką przynosi. Nasodren wystarczy stosować raz na dobę, najlepiej przed snem, przez 7 – 14 dni. Działa miejscowo nie wchłaniając się do krwiobiegu i może być stosowany w pełnej dawce również przez osoby starsze.

Całkowicie naturalny skład bez konserwantów i parabenów cieszy Adama, który stara się unikać chemii w używanych produktach. Adam stosuje preparat przez kilka kolejnych dni przed snem, mimo to czuje niepokój, że lot będzie męczący z powodu infekcji. Niepotrzebnie. To z czym zwykle musi radzić sobie w samolocie w podobnych przypadkach – ból głowy i problemy z oddychaniem skutecznie się zmniejszyły. Po aplikacji wydzielina wydostaje się na zewnątrz, zatoki zostają sprawnie oczyszczone, a ból szybko mija, bez konieczności stosowania dodatkowych leków przeciwbólowych.

Adam postanawia na stałe dopisać Nasodren do swojej listy podróżnych must have’ów. Nie chce stresować się więcej bólem zatok w podróży, którą lubi wykorzystać jako czas do pracy.

Pierwszy poranny samolot do Paryża ląduje o czasie, prezentacja skończona. Adam może odetchnąć pełną piersią.

NAS/009/07/16

g o o d a d d r e ss

nasze rekomendacje

Hard Rock Cafe Warsaw to pierwsza restauracja Hard Rock Cafe w Europie Centralnej i jedyna w Europie, w której mieści się profesjonalne studio radiowe.

prestige zone

1

2

3 4

W zakopiańskim Aries Hotel & SPA mieści się wyjątkowa restauracja Halka. Tradycja Podhala splata się tu z nowoczesnością. Autorskie menu oparte jest na świeżych, lokalnych produktach oraz na delikatnych, soczystych i aromatycznych mięsach z opalanego węglem drzewnym pieca Pira. ❚ Aries Hotel & SPA in Zakopane is home to the unique HALKA restaurant. This is where traditional Podhale meets modernity. The menu is highly original and based on fresh local produce and fine, tender and aromatic meats cooked on a wood-fired stove. hotelaries.pl

2. amerykańska legenda the american legend Unikatowe miejsce w Warszawie, w którym kultura amerykańskiego barbecue przeplata się z muzycznym ukłonem w kierunku legendarnych artystów. Niepowtarzalny zbiór memorabiliów, wieczory z żywą muzyką i smak, którego nie sposób zapomnieć, to fundamenty, na których powstała legenda światowej gastronomii – Hard Rock Cafe. ❚ This is a very special place in Warsaw.

American barbecue culture is celebrated, and legendary musicians are honoured.

An exceptional collection of memorabilia, live music in the evening, and unforgettable food are the foundations on which this legend of world cooking – the Hard Rock Cafe – was built. hardrock.com

3. komfort i relaks comfort and leisure Warszawski apartamentowiec ZŁOTA 44 i jego piętro sportowo-rekreacyjne nie mają sobie równych w Europie.

Mieszkańcy wieżowca na 1800 m² znajdą basen, salę kinową z symulatorem do gry w golfa, siłownię, gabinety masażu oraz strefę spa.

Przestrzeń (zostanie oficjalnie zaprezentowana 26 października br.) zachwyciła też Roberta Lewandowskiego, który kupił tu apartament. ❚ Warsaw’s ZŁOTA 44 tower and its sports and leisure floor are unequalled in Europe. The 1,800 sq. m. of floor space has a swimming pool, a cinema with a golf simulator, a gym, a massage parlour and a spa zone. This floor (officially opened on 26 October 2016) has also captured the interest of Robert Lewandowski, who has bought an apartment here. zlota44.com

122

4. w zamku najpiękniej beautiful castle Przepięknie położony na wzniesieniu w Janowie Podlaskim, w dolinie rzeki Bug, Zamek Biskupi przyciąga pasjonatów historii, miłośników koni i amatorów pięknych krajobrazów. Nominowany w konkursie World Travel Award do tytułu Najlepszego Europejskiego Nowego Hotelu 2016 jest doskonałym miejscem na organizację spotkań biznesowych i dużych konferencji. ❚ The Bishop’s Castle is perched on top of a picturesque hill in Janów Podlaski in the Bug River Valley. It draws history buffs, avid equestrians, and people who love beautiful landscapes. The Castle was nominated for the 2016 Best New Hotel in Europe in the World Travel Award competition, and is an ideal venue for business meetings and large conferences. zamekjanowpodlaski.pl

© m . p.

1. halka smaków

fine flavours

PROMOCJA

PIĘKNA

OD STÓP DO GŁÓW Gęste, lśniące włosy

Peptydowa Terapia Włosów Dr.Cyj Hair Filler to unikalna formuła 7 peptydów i kwasu hialuronowego podawanych w formie wkłuć, która hamuje wypadanie oraz stymuluje odrastanie włosów, zagęszcza je i pogrubia. Innowacyjność preparatu polega na opatentowanej technologii przedłużonego uwalniania i wnikania substancji aktywnych. Zabieg wskazany jest w przypadkach takich jak m.in. wypadanie włosów związane ze stresem, łysienie androgenowe u mężczyzn i kobiet, sezonowe wypadanie włosów czy ich osłabienie związane z częstą koloryzacją. Terapia trwa dwa miesiące i wymaga 4 sesji.

Młoda twarz

Zaffiro to nowoczesne urządzenie do niechirurgicznego i bezbolesnego termoliftingu skóry dzięki zastosowaniu światła podczerwonego IR. Zabieg likwiduje wszelkie zwiotczenia, poprawia owal twarzy, podnosi opadające policzki, spłyca bruzdy wargowo-nosowe, widocznie poprawia napięcie i elastyczność skóry.

Skóra zostaje zagęszczona i ściągnięta, zmianom ulega również jej struktura, zmarszczki zostają wygładzone, co widać od razu po zabiegu.

Ponętne usta

Neauvia Intense Lips to usieciowany, czysty kwas hialuronowy, który został opracowany specjalnie do modelowania, konturowania i rewitalizacji ust. Podajemy go w obszar ust, po to by je powiększyć i wymodelować, ale również nawilżyć. Wypełniacz koryguje też asymetrię ust, nadając atrakcyjny, zawsze pożądany wyraz twarzy. Dużym atutem produktu jest jego żelowa konsystencja, która bezpośrednio po aplikacji jest bardzo plastyczna a efekty, dzięki organicznemu pozyskiwaniu, utrzymują się bardzo długo.

Piękna szyja i dłonie

Skin booster Cytocare S-line przeznaczony jest do biorewitalizacji i naprawy DNA skóry. To jedyny na rynku kompleks wielkocząstoczkowego kwasu hialuronowego, pięćdziesieciu składników aktywnych oraz putrescyny i kwasu alfa liponowego o ultra silnym działaniu antyoksydacyjnym (chroni przed fotostarzeniem). Zabieg daje natychmiastowy i długotrwały efekt rozświetlenia, wygładzenia i napięcia.

Jędrne pośladki i smukłe uda

VelaShape III to najskuteczniejsze urządzenie do modelowaniea sylwetki wykorzystujące dwie unikalne technologie: Elos (podczerwień IR + prąd RF) do podgrzewania tkanek oraz Vela (podciśnienie i masaż) mające działanie mechaniczne na tkanki. To najnowsze połączenie technologiczne ujędrnia, poprawia napięcie i strukturę skóry, likwiduje cellulit i redukuje obwody ciała. VelaShape posiada certyfikat FDA (agencji rządowej USA) potwierdzający skuteczność działania urządzenia. Dziennie wykonuje się około 10 tys. zabiegów, z których korzystają gwiazdy i celebrytki na całym świecie.

AMBASADA URODY MEDICAL SPA ul. Hlonda 2, Miasteczko Wilanów tel: 604 502 501

Płaski brzuch

Kriolipoliza Cooltech to skuteczna, bezinwazyjna metoda modelowania sylwetki poprzez kontrolowane, selektywne mrożenie komórek tłuszczowych. Cooltech na tle innych dostępnych urządzeń wyróżnia unikalna konstrukcja aplikatorów - do trudniej dostępnych obszarów ciała (np. boczki, talia) zostały opracowane specjalne, zakrzywione aplikatory, umożliwiające precyzyjne wykonanie zabiegu. Zabieg daje rezultaty co najmniej porównywalne z liposukcją chirurgiczną - już po jednej aplikacji w miejscu zabiegowym następuje redukcja komórek tłuszczowych o 20-30%.

Gładkie stopy

Pedicure E-Z Callus Peel z użyciem zaawansowanych technologicznie substancji kosmetycznych pozwala z łatwością usunąć twardy, zrogowaciały naskórek bez moczenia stop i użycia frezarki. Działa w głębi naskórka, dzięki czemu stopy zachowują perfekcyjny wygląd dłużej niż po tradycyjnym pedicure.

AMBASADA URODY DAY SPA ul. Wilcza 9a, Warszawa Śródmieście tel: 606 909 009 www.ambasadaurody.pl

AMBASADA URODY WELLNESS SPA ul. Klimczaka 1, (Artis Club) Budynek Royal Wilanów tel: 602 424 024

g o o d a d d r e ss

nasze rekomendacje

prestige zone

1

2

The SculpSure, a non-invasive laser body sculpting treatment, available at Elite clinic takes 25 minutes only.

3

1. nowe miejsce w trójmieście a new spot in the tri-city Nowo otwarty hotel Ibis w Gdańsku to nowoczesny design i ekologiczne rozwiązania w towarzystwie klimatycznego Starego Miasta. W hotelu dostępnych jest 120 pokoi, w tym 80 dwuosobowych. Hotel oferuje również wygodne miejsce na spotkania biznesowe, czyli 86 m² nowoczesnej, klimatyzowanej przestrzeni konferencyjnej. ❚ The recently opened Ibis Gdańsk Stare Miasto hotel has a modern design, ecofriendly fixtures and appliances, and is close to the atmospheric old town. The hotel has 120 rooms, including 80 double rooms. With 86 sq. m. of modern, air conditioned conference space, it is also a convenient location for business meetings. ibis.com

2. luksus treningu

the luxury of training

ARTIS Wellness Club to najnowocześniejszy klub w Polsce zlokalizowany na warszawskim Wilanowie. Pełen komfort zapewnia luksusowy sprzęt Technogym i specjalna aplikacja, dzięki której zapiszesz rezultaty i uzyskasz dostęp do planów treningowych w telefonie. Po ćwiczeniach zrelaksujesz się w spa lub saunie. ❚ ARTIS Wellness Club is the most up-to-date fitness club in Poland located in Wilanów (Warsaw). Luxurious equipment made by Technogym gives you full comfort while a dedicated app enables you to record your results and access training plans using your smartphone. After the workout you can relax in our SPA or sauna. artisclub.pl

3. Światowy hit wreszcie w Polsce international sensation finally available in poland

4. przełom w wygładzaniu a breakthrough in skin smoothing

Sen z powiek spędza ci tłuszczyk na brzuchu czy boczkach?

W warszawskiej klinice Elite łatwo się go pozbędziesz dzięki nieinwazyjnej laserowej metodzie modelowania sylwetki SculpSure. Wiązka wykorzystanego w niej lasera ma taką długość, by mogła dotrzeć bezpośrednio do komórek tłuszczowych zlokalizowanych pod skórą, omijając jednocześnie sąsiadujące tkanki. ❚ Worried about belly and hip fat? You can easily get rid of it at Warsaw’s Elite Clinic thanks to ScupSure, a non-invasive laser body sculpting treatment. The laser beam used is long enough to target fat cells under the dermis without damaging the surrounding tissue.

Klinika La Perla na warszawskim Mokotowie oferuje: od nieinwazyjnej kosmetologii, przez medycynę estetyczną, po chirurgię plastyczną. W ofercie m.in. przełomowy ultraformer wykorzystujący wiązkę ultradźwięków, które docierają do głębokich warstw skóry.

W rezultacie skóra wygładza się i napina jak przy liftingu. ❚ La Perla Clinic, in the Warsaw district of Mokotów, offers a wide range of treatments ranging from non-invasive cosmetology to aesthetic medicine and plastic surgery. The clinic now has the breakthrough Ultra Performer, which deploys ultrasound beams to target deep skin layers.

As a result, the skin becomes smoother and firmer. The result is comparable to a facelift.

elite.waw.pl

klinikalaperla.pl

124

© m . p.

4

Twój dom jest tam gdzie Twoje łóżko Nie ma wspanialszego uczucia niż powrót do domu, do swojego łóżka, które kochasz. co więcej, nie musisz być podróżnikiem, aby wiedzieć, że sekret udanego dnia tkwi w dobrze przespanej nocy. Wiedzieć musisz jednak, że jedynym łóżkiem, dla którego warto wracać do domu, jest Hästens. łóżka Hästens od sześciu pokoleń wytwarzane są ręcznie, wyłącznie z naturalnych, pozyskiwanych w sposób przyjazny środowisku materiałów. W tym tkwi sekret prawdziwie odprężającego snu. hastens.com lozkahastens.pl

WARSZAWA ul. Malborska 41, 03-286 WarszaWa warszawa@lozkahastens.pl tel.: 22 331 17 07 SOPOT al. Niepodległości 940, 81-861 sopot sopot@lozkahastens.pl tel.: 58 342 47 35 POZNAŃ ul. głogoWska 265a, 60-104 pozNań poznan@lozkahastens.pl tel.: 61 646 00 66 REKLAMA

Ekspresem do superfigury!

Fast to a super figure!

Marzysz o idealnej figurze, ale mimo diet i ćwiczeń nie udaje ci się jej osiągnąć?

Pozbądź się niechcianej tkanki tłuszczowej w błyskawicznym tempie!

You keep dreaming of an ideal figure but despite diets and exercises you are not successful? Get rid of the unwanted fat tissue in no time!

Teraz jest skuteczna, bardziej komfortowa metoda – Palomar SlimLipo 3D. Unikalność metody polega na rozpuszczaniu tłuszczu przy użyciu sondy laserowej, która nakierowuje strumień lasera bezpośrednio na tkankę tłuszczową – mówi dr n.med. Konrad Januszek, chirurg plastyk, szkoleniowiec metody SlimLipo w Polsce. Laser jednocześnie rozpuszcza tłuszcz i obkurcza włókna kolagenowe (tzw. termolifting 3D), co zapobiega powstawaniu efektu „obwisłej skóry”. Wymaga jedynie miejscowego znieczulenia. SlimLipo może odchudzić brzuch, uda, ramiona, ale także podbródek.

Sculspure, nieinwazyjne modelowanie sylwetki w 25 minut Światowa nowość jest już dostępna w Klinice Elite.

To pierwszy nieinwazyjny laser do niszczenia uporczywej, lokalnie zgromadzonej tkanki tłuszczowej.

Jako pierwszy na świecie otrzymał certyfikat FDA, potwierdzający jego skuteczność i bezpieczeństwo dla nieinwazyjnej lipolizy brzucha i tzw. boczków.

Stosowany też na okolice ramion, ud czy kolan.

Now an effective, more comfortable method exists - Palomar SlimLipo 3D. The unique nature of the method is that it dissolves fat with a laser probe which directs the laser beam directly to the fat tissue” says dr Konrad Januszek, plastic surgeon, trainer of the SlimLipo in Poland. The laser dissolves fat and constricts collagen fibres (3D thermolifting) which prevents the effects of „saggy skin”. It requires only local anesthesia.

SlimLipo can help you slim your belly, thighs, arms end even the chin.

Sculpsure, non-invasive 25 minutes Body Contouring World novelty is already available in the Elite Clinic. The first non-invasive laser to destroy persistent locally gathered fat tissue. As the first in the world, it was granted FDA certificate for non-invasive abdominal lipolysis and so called „bacon” confirming its efficiency and safety. It can be used on shoulders, tights or knees either.

Klinika Elite Centrum Laseroterapii/ Clinic Elite Laser Therapy Centre: ul. Złota 61, tel. 22 400 36 55; ul. Wąwozowa 8, tel.: 22 894 83 84, www.elite.waw.pl Wyłączny dystrybutor/Exclusive distributor: ITP S.A., ul. Domaniewska 37, Warszawa, tel. +48 722 008 002, www.itpsa.pl

Na hasło Kaleidoscope bezpłatna konsultacja.

Free consultation with Kaleidoscope.

good job

made concept

Luksus tkwi w szczególe the luxury is in the detail Mieszkania w XIX-wiecznej kamienicy Hoża 42 połączą zabytkowe wnętrza z nowoczesnym wykończeniem i najnowszą technologią. O ekskluzywnych apartamentach szytych na miarę opowiada Michał Borowski. ❚ The apartments in the 19th-century tenement house in Hoża 42 combine historical interiors with modern finishes and advanced technologies. Michał Borowski talks about these luxurious custom-designed apartments.

Hoża 42 to 16 mieszkań. I każde inne.

Tak. Odtworzyliśmy pierwotną liczbę mieszkań, czyli po cztery na trzech piętrach – dwa od ulicy i dwa od podwórka – oraz cztery penthouse’y. Różnią się wielkością – od mniejszych 70-metrowych po 350-metrowe. Odtwarzamy i restaurujemy także część oryginalnych pomieszczeń – salony, jadalnie, klatki schodowe. Mieszkania w stanie deweloperskim plus będą gotowe pod koniec przyszłego roku.

Co znaczy „plus”?

To więcej niż stan deweloperski. Po pierwsze to mieszkanie w zabytkowej kamienicy i pewne elementy też są zabytkiem, np. sztukaterie, drzwi, okna czy działający

126

Hoża 42 has 16 apartments and each one of them is different.

Yes, we’ve restored the original number of apartments – four on three storeys – two overlooking the street, two facing the courtyard, and four penthouses.

They vary in size. There are small 70-metre apartments and spacious 350-metre ones.

We recreate and restore parts of the original layout, including living rooms, dining rooms and staircases. Shell and core plus apartments will be ready by the end of next year.

What does the “plus” stand for?

It’s more than just shell and core. First of all, it’s an apartment in a period build-

ing and certain elements such as coving, doors, windows, or a fully operational tiled stove or fireplace are also part of the historical heritage. Everything has been restored. Secondly, the premium quality of the finishing and the modern installations – air conditioning, a garage, and a wall box for charging electric vehicles.

It takes eight hours to charge EV batteries from a standard socket, but no more than 30 minutes from a charging station.

Other merits of Hoża 42 include a swimming pool, a gym and a garden. The interior design of the kitchens and bathrooms is left to the owners, but we do get clients who expect “turnkey” apartments finished

© m . p.

tekst | by magda cybulska

piec kaflowy albo kominek. Wszystko odrestaurowane. Po drugie to wysoka jakość wykończenia i nowoczesne rozwiązania – klimatyzacja, garaż, stacja do ładowania samochodów elektrycznych. Ze zwykłego gniazdka samochód ładuje się osiem godzin, ze stacji ładowania – maksymalnie 30 minut. W kamienicy Hoża 42 będą też basen, siłownia, ogród. To, jak właściciele mieszkań urządzą kuchnie czy łazienki, pozostaje do ich decyzji. Chociaż zdarzają się klienci, którzy życzą sobie mieszkania „pod klucz”, czyli kompletnie wykończonego według ich wskazówek. Możemy wziąć odpowiedzialność za każde wnętrze.

To dla nas wyzwanie, ale i przyjemność.

Od ponad 30 lat jeździ pan na Fiera Milano, czyli Targi Designu w Mediolanie.

Czy Polacy nadążają za światowymi trendami wnętrzarskimi?

Na pewno świadomość Polaków na temat wartości kultury materialnej, w tym wnętrz, z roku na rok rośnie. Wojny sprawiły, że żyjemy w kulturze tymczasowości, na szybko skleconych konstrukcji, które z trudem wytrzymują kilkanaście lat. I jeszcze komunizm – przez pół wieku nie mieliśmy kontaktu z tym, co dzieje się w światowym designie. Ale przez ostatnie 10 lat widać, jak szybko nadrabiamy zaległości.

Jak określiłby pan podejście Polaków do designu dzisiaj?

Polacy to indywidualiści. Każdy chciałby mieć mieszkanie urządzone trochę inaczej.

Hoża 42 daje taką możliwość?

Jak żadne inne miejsce w Warszawie. Dla nas ważny jest każdy detal. Pracujemy niczym rzemieślnicy. W tej chwili na przykład restaurujemy przejazd bramowy, który pierwotnie był wyłożony płytką krzemionkową – czyli prekursorem dzisiejszego gresu. I chociaż jest to materiał trudniejszy do pozyskania, droższy od gresu i położenie go jest bardziej czasochłonne, to postanowiłem tę zabytkową płytkę odtworzyć.

Inny przykład – zabytkowe sosnowe drzwi wejściowe do mieszkań pokryte były pierwotnie mazerunkiem. Najpierw je malowano, a potem wydrapywano słoje – taka była w XIX w. technika uszlachetniania drewna. Z sosny można było w ten sposób zrobić coś, co udaje orzech. Postanowiłem, że odnowimy drzwi w tej starej technice.

Wewnętrzne, zachowane drzwi pomalujemy ręcznie matową farbą kredową, która

to their expectations. We can bear the responsibility for any interior. It might be a challenge, but it’s also a pleasure.

You’ve been visiting Fiera Milano, the Design Expo in Milan for more than 30 years. Are Poles keeping abreast of international trends in interior design?

Our awareness of the value of the material culture, including interiors, is growing year by year. Wars have made us live in a culture of temporariness and makeshift structures that are lucky to last more than a decade. And then came Communism – for half a century we had no contact with world design. But we’ve been catching up very fast over the past ten years.

How would you define the modern attitude to design in Poland?

Poles are individualists and want to have a slightly different interior design at home.

Will Hoża 42 make that possible?

Like no other place in Warsaw. We focus on each and every detail and work like artisans. For instance, we are now restoring the gateway, which was originally

cobbled with siliceous stone – the forerunner of modern gres tiles. And despite the fact that this material is more difficult to get, more expensive to buy, and more time-consuming to fit than gres tiles, I’ve decided to restore it. And another example – period pine doors to apartments were originally covered with faux bois.

The surface was first painted and wood grains were then etched on it. This was how wood was decorated in the 19th century. This way pine could be transformed into something that emulated walnut.

I decided to restore the doors using this old technique. All preserved interior doors will be hand painted with matt chalk paint coated with wax. And while we’re on the subject of interiors, we believe that the client is always right, but we have set limits.

Such as?

Many of the apartments in Hoża 42 have 19th-century tiled stoves. I’d rather the client didn’t purchase the apartment than have to demolish it. But if he wants to put 3D wallpaper on the wall, what can I say?

hoża 42 to wysoka jakość wykończenia i nowoczesne rozwiązania – klimatyzacja, garaż, stacja do ładowania samochodów elektrycznych. Plus basen, siłownia i ogród. hoża 42 offers premium quality of the finishing and modern solutions – air conditioning, a garage, and a charging station for electric cars. plus a swimming pool, gym and garden.

Michał Borowski (ur. 1950) – architekt i historyk sztuki.

Absolwent Wydziału Architektury Królewskiej Politechniki w Sztokholmie.

Od 1967 r. pracował jako architekt w biurach architektonicznych w Szwecji, Portugalii, Niemczech i Polsce. W latach 2003–2006 był naczelnym architektem Warszawy. ❚ (born 1950), an architect and art historian. He graduated from the Department of Architecture at the Royal Institute of Technology in Stockholm. He has been working as an architect for design studios in Sweden, Portugal, Germany and Poland since 1967. He was the Chief Architect of Warsaw from 2003 until 2006.

And what if the client wants to paint the windows blue?

I’m sorry, but the windows are the property of the homeowner association. They cannot be painted on the inside or the outside. You need to keep in mind that these are replicas of 19th century dual windows but made using modern technologies. But we do have a client who wants his apartment to look like a loft. He prefers raw bricks instead of plastered walls.

Great! It’s period brickwork from 1893 and we both realise that it’s a 19th century house and not an old factory. Other changes will have to follow, too. As a rule, all the apartments in Hoża 42 are going to have a floor that takes its cue from the

127

zostanie zabezpieczona woskiem. A jeśli chodzi o wnętrza mieszkań – staramy się pracować wg zasady, że klient ma zawsze rację. Chociaż stawiamy pewne granice.

Na przykład?

Wiele mieszkań na Hożej 42 ma zabytkowe, XIX-wieczne piece kaflowe. Gdyby klient powiedział mi, że mam mu ten piec wyburzyć albo przemalować na żółto, to wolałbym, żeby mieszkania nie kupował.

Jeśli jednak zażyczyłby sobie na ścianach trójwymiarowej tapety, to trudno.

A jeśli będzie chciał pomalować okna na niebiesko?

Bardzo mi przykro, ale okna są własnością wspólnoty. Nie można ich malować ani od wewnątrz, ani na zewnątrz. Tym bardziej że są to okna skrzynkowe, wzorowane na XIX-wiecznych, tyle że zrobione w nowoczesnej technologii. Ale mam klienta, który chce urządzić swoje mieszkanie w stylu loftowym. Zamiast otynkowanych ścian woli gołą cegłę. I super!

Tym bardziej że to cegła zabytkowa, z 1893 r. Obaj mamy świadomość, że to XIX-wieczna kamienica, a nie stara fabryka. To niesie za sobą także inne zmiany. Z zasady każde mieszkanie Hożej 42 będzie miało podłogę nawiązującą do oryginalnej drewnianej mozaiki. Ale taka podłoga nie pasuje do loftowego wnętrza – zamiast niej położymy więc dębowe, postarzane deski.

128

made concept

A na ile elastyczni są klienci?

Jak na razie nie było problemów. Zresztą ja porozumiem się z każdym. Mam w tym zawodzie 40-letnie doświadczenie, zrobiłem już kilka podobnych projektów za granicą – w Szwecji, Norwegii, Niemczech, Portugalii – i uważam, że jestem w tym lepszy niż przypadkowy deweloper.

Poza tym jestem architektem – nie kupuję gotowych projektów, tylko sam je tworzę.

Jeśli mogłem robić wnętrza dla Roxette i wytrzymałem ze słynącą z humorów Marie Fredriksson, to poradzę sobie i teraz.

Projektował pan też wnętrza dla szwedzkiej rodziny królewskiej.

Dla księcia Bernadotte, wuja króla Karola Gustawa. Miał piękny apartament przy ulicy Strandvagen w Sztokholmie. Dwanaście pokoi w amfiladzie pełne stylowych mebli z przeróżnych epok, które dostał w spadku po rozlicznych ciotkach i wujach.

Typowe mieszkanie paradne. Poprosił, żebym urządził mu „jakiś kącik, w którym będzie fajnie”. I tak jeden z pokoi zaprojektowałem mu na wzór marokańskiego namiotu. Bardzo się ucieszył.

Jak wyobraża pan sobie mieszkańca Hożej 42?

To człowiek zamożny i doświadczony.

Wolałbym, żeby kupił mieszkanie na Hożej 42, po to żeby w nim mieszkać, niż w celu lokaty kapitału – kamienica, w której mieszkają jej prawdziwi mieszkańcy, a nie przypadkowo wynajmujące osoby, ma zupełnie inną atmosferę. Ale dopuszczam oczywiście obie opcje.

Wspomniał pan o ogrodzie… …chcemy nawiązać do klimatu florenckich XIX-wiecznych ogrodów pałacowych.

Podwórko kamienicy kojarzy się w Polsce z trzepakiem i ogrodzonym płotkiem kawałkiem trawy. Zerwiemy z tą tradycją. ■ Tekst postał we współpracy z Made Concept.

original wooden parquet. This sort of floor would look out of place in a loft, so we’ll replace it with a weathered oak floor.

How flexible are your clients?

So far, everything has been going smoothly and I’ve been able to communicate with practically everyone. I have 40 years of experience in this line of work and have completed similar projects in Sweden, Norway, Germany and Portugal. I’m convinced that I’m better suited to this job than a random developer. Besides, I’m an architect myself.

I don’t buy ready-to-implement projects.

I design them too. If I can manage to design interiors for Roxette and put up with Marie Fredriksson, whose mood swings are legendary, then I can manage this.

You’ve designed interiors for the Swedish royal family.

For Duke Bernadotte, the uncle of King Carl Gustaf. He had a charming apartment in Stockholm. Twelve enfilade rooms packed with stylish furniture from different periods that he’d inherited. A typical stately apartment. He asked me to arrange “a place with a great feel.” So I designed a room that looks like a Moroccan tent. He was very happy with it.

How do you picture a Hoża 42 resident?

An affluent and experienced person.

I’d be happier if our residents bought apartments in Hoża 42 to live there and not as capital investments – a house with regular residents and not random tenants has a completely different ambience. But I’ve allowed for both options.

You’ve mentioned the garden... ... we wanted to allude to the atmosphere of the 19th-century palazzo gardens.

Courtyards are mainly associated with tiny patches of lawn with low fences in Poland.

We’ll break away from that stereotype. ■ Written in cooperation with Made Concept.

Odtwarzamy i restaurujemy także część oryginalnych pomieszczeń – salony, jadalnie, klatki schodowe. Mieszkania będą gotowe pod koniec przyszłego roku.

We recreate and restore parts of the original layout – living rooms, dining rooms and staircases. Shell and core plus apartments will be ready by the end of next year.

© m . p.

good job

WE MAKE EVEN THE SMALLEST MEETINGS OUR BIGGEST PRIORITY Courtyard by Marriott Gdynia Waterfront is a great location to organize meetings of all kinds. ®

Enjoy the intelligently designed, flexible 1100 square meters of modern event space, featuring a panoramic foyer and a stunning sea view terrace.

19 Jerzego Waszyngtona Street 81-342 Gdynia +48 58 743 07 00 Marriott.com/gdncy

BOOK NOW hotel@courtyardgdynia.com

REKLAMA

Courtyard do Kaleidoscope_1016.indd 1

09/09/16 17:51

BEHIND THE S CENE S

programy lojalnościowe

Gromadź I wymieniaj earn & spend

Miles & More to blisko 30 mln uczestników. ❚ Miles & More has nearly 30 million members.

Programy lojalnościowe to szansa na podziękowanie Klientom za ich zaufanie i odwdzięczenie się nagrodami. W LOcie Pasażerowie mogą skorzystać z dwóch programów: Miles & More dla Pasażerów indywidualnych oraz LOT Dla Firm. ❚ Loyalty programs are a way of thanking customers for their trust and rewarding them with awards. LOT passengers can benefit from two programs: Miles & More for individuals; and LOT dla firm for business travellers. tekst | by paula bernaciak

Miles & More jest jednym z największych na świecie lotniczych programów lojalnościowych. Europa, Azja, Ameryka Płn. i Płd., Afryka, Australia – wszędzie tam docierają linie partnerskie programu.

Zgromadzone mile możesz wymienić nie tylko na bilety lotnicze, ale też na pobyt w hotelu, podwyższenie klasy podróży czy wypożyczenie samochodu. ❚ Miles & More is one of the world’s largest loyalty programs. Our airline partners operate flights to Europe, Asia, North and South America, Africa, and even Australia. Earned miles can be spent not only on award flights but also on hotel stays, upgrades and car rentals.

Zbieranie mil nie ogranicza się wyłącznie do przelotów. Karta kredytowa, nocleg w hotelu, ubezpieczenie podróżne – to także sposoby na gromadzenie mil. ❚ Flying is not the only way to earn miles.

A credit card purchase, hotel stays, travel insurance – these are other ways to earn precious miles.

Aby gromadzić cenne mile w Miles & More, nie musisz ograniczać swoich podróży wyłącznie do jednej linii lotniczej. Będąc uczestnikiem Miles & More, gromadź i wydawaj mile na wszystkie linie partnerskie sojuszu Star Alliance. ❚ You don’t have to limit yourself to a single airline to earn Miles & More miles. Miles & More members can earn and spend miles on all Star Alliance member airlines.

Jedna podróż to nawet 15 TYSIĘCY mil! clock up 15,000 miles!

A

single trip can

Rejs w obie strony na trasie Warszawa–Chicago w LOT Business Class (klasa Z) ❚ A return flight on the Warsaw to Chicago route in LOT Business Class (class Z) 14 020 Zapisanie się do newslettera: ❚ Newsletter subscription: 500mil Pobyt w hotelu partnerskim: ❚ Stay in a partner hotel: 500mil

130

Daje razem: ❚ Total:

14 020 + 500 mil + 500 mil 15 020 mil

oszczędna podróż | travel for less

LOT przygotował opcję dla małych i średnich przedsiębiorstw. Dzięki niej można gromadzić punkty za przeloty służbowe LOT-em pracownika swojej firmy.

Zgromadzone punkty można wymieniać na m.in.: bilet lotniczy, hotel czy pakiet weekendowy. ❚ LOT has a special offer for small and medium-sized enterprises. Earn points every time you or your employee travel on business trips with LOT. You can redeem the points for award flights, hotel stays or weekend packages.

Uczestnictwo w programie to nie tylko gromadzenie i wydawanie zebranych mil. Uczestnikom o wyższym statusie, takim jak Frequent Traveller, Senator lub HON Circle, podczas podróży przysługują dodatkowe korzyści, m.in.: zwiększony limit bagażu, odprawa przy stanowisku biznes czy wstęp do saloników Business Lounge. ❚ Being a member is not only earning and spending miles. Members with higher statuses, e.g. Frequent Traveller, Senator, and HON Circle, can enjoy benefits such as bigger baggage allowance, check-in at the Business desk and access to Business Lounges.

©shut terstock

odkryj świat podróży z MILES & MORE | discover the world of travel with Miles & More

content

SPIS TREŚCI SIATKA P OŁĄCZEŃ

132

Route map

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

134

Warsaw Chopin Airport

MILES & MORE

135

Miles & More

F LOTA

136

Fleet

WYDARZENIA

138

LOT news

LOT DLA FIRM

142

LOT dla firm

PRZYDATNE INFORMACJE

144

Useful information

ROZRYWKA P OKŁADOWA

148

In-flight entertainment

MENU LOT GOURMET

151

LOT gourmet menu 131

131_KA_10_LOTINFO_01.indd 131

14.09.2016 19:23

Fort McMurray Edmonton Saskatoon Vancouver

route map

Seattle

SIATKA P OŁĄCZE Ń

Halifax

Toronto Detroit

Cleveland

New York JFK Newark

Pittsburgh

Cincinnati

Dallas

Québec Montreal

Chicago

Denver Las Vegas

Los Angeles San Diego

Ottawa Minneapolis

Portland San Francisco

Winnipeg

Calgary

Charlotte

Houston

Atlanta

Phoenix

Orlando

Tampa Santa Clara

Varadero Cancun

La Romana

Holguin

EUROPA ❚ EUROPE BLISKI WSCHÓD ❚ MIDDLE EAST

Helsinki

Oslo

St Petersburg Stockholm Edinburgh

Moscow

Tallinn

Copenhagen

Palanga

Riga Vilnius

Dublin

Amsterdam

Minsk

Hamburg

Warsaw London

Dusseldorf Frankfurt

Paris Luxembourg

Linz

Geneva Lyon

Turin

Milan Nice

Madrid

Vienna

Graz

Salzburg Klagenfurt

Kosice

Zagreb

Zadar

Split Tivat

Rome

Chisinau

Budapest

Venice Ljubljana

Cluj-Napoca

Belgrade

Kharkiv

Lviv

Munich

Innsbruck

Zurich

Kiev

Prague

Brussels

Odessa

Bucharest Tbilisi

Sofia Istanbul

Barcelona

Yerevan Ankara

lot.com

Lisbon

Ateny

Larnaca

Tel Aviv

132

_KA_10_LOTINFO_01.indd 132

Beirut Amman

Cairo

13.09.2016 20:21

Yekaterinburg

WARSAW

Kazan Samara

SIAT KA P OŁ ĄCZEŃ

Krasnodar

Beijing Seoul

Tokyo

route map

Bangkok Ho Chi Minh Krabi Ho Chi Minh

Colombo

Singapore

Zanzibar

Denpasar

POLSKA ❚ POLAND

Gdańsk Olsztyn Szczecin

Prague

Połączenia

operat T ❚ flights własne LO

Lisbon

code -sha Połączenia

re ❚ code -s

Poznań

ed by LOT

hare flight

Warsaw

s

Newark

Denpasar

czar tero Połączenia Połączen

we ❚ char te

dnie ❚ di ie bezpośre

131_KA_10_LOTINFO_01.indd 133

Rzeszów

Katowice

r flights

rect flight

Wrocław

s

Kraków

133

lot.com

y w sprzedaż – niedługo sale T od 2017 – soon on LO 17 ia 20 en cz om Połą LOT fr erated by ❚ flights op

14.09.2016 19:24

WARSZAWA LOTNISKO CHOPINA

Warsaw Chopin Airport WARSZAWA – LOTNISKO CHOPINA, POLSKA

Terminal A Gates 13-16

WARSAW CHOPIN AIRPORT, POLAND

Terminal A Gates 1-12

Terminal A Gates 17-26

Informacja lotniskowa ❚ Airport information +48 22 650 4220

3

MAPY LOTNISK

Airport Maps

1 1

LOT Transfer Center

2

Check-in LOT

3

Kasy LOT ❚ LOT Ticket desk

2 3 Terminal A Gates 27-37

Business Lounge Bolero

1 3

LOT Business Lounge Polonez Pass control Security check

Terminal A Gates 38-45

Rail

To

th

it ec

yc

ent

re

Bus

BEZPIECZEŃSTWO

safety

BEZPIECZEŃSTWO NA POKŁADZIE SAMOLOTÓW LOT ❚ SAFETY ON BOARD LOT AIRCRAFT

zakaz palenia (również papierosów elektronicznych) ❚ no smoking (including e-cigarettes)

nie pijemy alkoholu wniesionego na pokład lub kupionego w Duty Free ❚ do not drink alcohol brought on board or purchased in Duty Free

lot.com

DEKLARACJE CELNE ❚ CUSTOMS DECLARATIONS Wzór wypełnienia deklaracji celnych znajdą Państwo w systemie rozrywki pokładowej (w rejsach dalekodystansowych). ❚ Sample of custom declaration form can be found in the inflight entertainment system (on long-haul flights)

podczas lotu ❚ during the flight

podczas startu i lądowania ❚ during take-off and landing laptop musi być umieszczony w kieszeni fotela lub na półce ❚ laptop must be placed in seat pocket, or the locker above

bez możliwości połączeń, wysyłania SMS-ów czy używania bluetootha ❚ without the possibility of calls, send SMS or use the bluetooth

FILMOWANIE/FOTOGRAFOWANIE PERSONELU LOTNICZEGO I POKŁADOWEGO ❚ FILMING/PHOTOGRAPHING OUR FLIGHT AND CABIN CREW Uprzejmie prosimy o uszanowanie prywatności naszych pracowników podczas nagrywania filmów i robienia zdjęć na pokładach samolotów PLL LOT. ❚ Please respect personal privacy of our staff when filming and photographing on board PLL LOT aircraft.

134

_KA_10_LOTINFO_01.indd 134

13.09.2016 20:27

Często podróżujesz?

Do you travel a lot?

Skorzystaj z przywilejów programu Miles & More i odkryj świat wygodnych podróży

Take advantage of the Miles & More loyalty program and discover the world of comfortable journeys

Gromadź i wykorzystuj mile z LOT-em oraz wszystkimi liniami lotniczymi sojuszu Star Alliance

Earn and spend miles with LOT and all Star Alliance airlines partners

Gromadź i wykorzystuj mile nie tylko w liniach lotniczych, ale także w hotelach, sklepach oraz wielu innych partnetów

Earn and spend miles not only for award tickets but also hotel stays, shopping and many more

Korzystaj z bezpłatnej rejestracji

Registration is free

Dzieci od 2-go roku życia mogą być uczestnikami programu i gromadzić mile

2 years old children can also be members of the program and earn miles

Zapisz się do newslettera i zyskaj aż 500 mil premiowych

Subscripe to our newsletter and earn 500 award miles

Skorzystaj z promocji i poleć do Luksemburga, Dusseldorfu oraz wielu innych miast już za 10 000 mil do końca września

Take advantage of our promotion and fly to Luxembourg, Düsseldorf and many more cities for just 10,000 miles until the end of September

135

_KA_10_LOTINFO_01.indd 135

13.09.2016 20:28

SAMOLOTY DALEKODYSTANSOWE

Long-haul aircraft

FLOTA fleet

Boeing 787 Dreamliner

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

LOT ECONOMY CLASS

Dla Twojego komfortu fotele rozkładają się do pełnej pozycji leżącej.

Specjalnie dla Ciebie klasa ekonomiczna o podwyższonym standardzie. ❚ A premium economy class designed especially with you in mind.

System rozrywki pokładowej z indywidualnymi monitorami

❚ The seats fully recline to a flat position for ultimate comfort.

lot.com

SAMOLOTY ŚREDNIO- I KRÓTKODYSTANSOWE

136

6 56,72 m 60,13 m 875 km/h 14 700 km* 18/21/213

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc BC/PEC/EC ❚ capacity

❚ An in-flight entertainment system with individual screens

Medium- and short-haul aircraft

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

Na krótkich i średnich dystansach miejsce obok Ciebie jest zarezerwowane specjalnie dla Twojego komfortu. ❚ On short- and medium-haul flights the seat next to you is reserved with your comfort in mind.

Korzystaj z podwyższonego komfortu podróży w przystępnej cenie. ❚ Enjoy higher travel comfort at an affordable price.

C

LOT ECONOMY CLASS DOMESTIC LOT ECONOMY CLASS

M

Wysoki standard podróży w najatrakcyjniejszej cenie. ❚ The high standard of travel in the most attractive price.

Y

CM

MY

CY

Boeing 737-400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

3 36,40 m 28,90 m 795 km/h 3 500 km* 162

Embraer 195

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 38,65 m 28,72 m 870 km/h 3990 km* 112

Embraer 175**

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

14 31,68 m 26,00 m 870 km/h 3300 km* 82

Embraer 170

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

6 29,90 m 26,00 m 870 km/h 3700 km* 70

Bombardier DHC-8Q400

liczba ❚ number in fleet długość ❚ length rozpiętość ❚ wing span pr. przelotowa ❚ cruising speed zasięg ❚ range liczba miejsc ❚ capacity

10 32,83 m 28,42 m 666 km/h 2500 km* 78

CMY

K

* dla kompletu pasażerów ❚ * with a full passenger load ** w tym dwa egzemplarze samolotów do dyspozycji rządu ❚ ** including two aricraft at the disposal of the Polish government

_KA_10_LOTINFO_01.indd 136

13.09.2016 20:28

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

_KA_10_LOTINFO_01.indd 137

13.09.2016 20:32

LOT news WYDARZE NIA

LOT PLANUJE DALSZY ROZWÓJ LOT plans further growth NOWE SAMOLOTY I NOWE POŁĄCZENIA JUŻ W PRZYSZŁYM ROKU ❚ NEW AIRCRAFT AND NEW CONNECTIONS NEXT YEAR    |      PLL LOT

lot.com

L

OT zaprezentował strategię rentownego rozwoju do roku 2020.

W tym czasie przewoźnik zamierza osiągnąć trwałą rentowność i stać się liderem przewozów lotniczych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, obsługując ponad 10 milionów pasażerów rocznie, sukcesywnie powiększając flotę i otwierając kolejne nowe połączenia.

Strategia LOT-u opiera się o pięć filarów: wykorzystanie potencjału rosnącego rynku, rozwój siatki połączeń i hubu, walkę o kilenta, wzrost efektywności oraz budowę zaangażowanego zespołu. „Punktem wyjścia dla planu naszego dalszego rozwoju jest jak najlepsze wykorzystanie faktu, że rynek przewozów

lotniczych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej będzie rosnąć i to o wiele szybciej niż w innych krajach Europy.

Szacujemy, że tylko w Polsce będzie przybywać pasażerów w tempie około 5% w skali roku. To dla nas ogromna szansa” – mówi Rafał Milczarski, prezes LOT-u.

LOT zamierza odzyskać utracone udziały w rynku w Polsce do poziomu około 25%.

Oznacza to przewiezienie już w 2020 roku ponad 10 mln pasażerów, względem 4,3 mln, które LOT przewiózł w ubiegłym roku. W związku z tym przewoźnik zapowiada dalszy rozwój siatki połączeń, której najważniejszym elementem będą połączenia dalekiego zasięgu. „Rejsy dalekodystansowe to najbardziej dochodowa część biznesu lotniczego,

LOT presented its 2020 profitable growth strategy. During that time the carrier plans to achieve sustainable viability and become a leading airline in Poland and Central and Eastern Europe servicing over 10 million passengers per year, gradually increasing its fleet and launching new flights.

LOT’s strategy is based on five pillars: taking advantage of potential that lies in a growing market, developing a network of connections and a hub, competition, boosting effectiveness and building a committed team.

“Taking maximal advantage of the fact that the market of air services in Poland and the Central and Eastern Europe is bound to grow at a much quicker pace than in other European countries is a starting

138

_KA_10_LOTINFO_01.indd 138

13.09.2016 20:32

point for our plan of further growth. We have estimated that in Poland alone the number of passengers is going to grow at about 5% per year. It is a huge opportunity for us,” says Rafał Milczarski, LOT’s CEO. LOT is going to regain its lost market share in Poland, aiming for approx. 25%. It means that the number of its passengers as early as in 2020 is going to exceed 10m vis-a-vis 4.3m in 2015. Hence the airlines have announced that they are going to continue to develop their network of connections with long-haul flights being its most important element.

“Long-distance flights are the most profitable part of our business and being the only airlines in the region, LOT has the related growth potential. We are mostly going to focus on developing flights to North America and most important business centers in Asia. Connections to Central Asia and to the Middle East are particularly interesting from our perspective.

Warsaw’s geographical location allows to develop an unmatched offering of flights to countries such as Kazakhstan or Iran.

We are going to take advantage of that potential,” adds Rafał Milczarski.

In October LOT is going to launch a direct flight to Seoul and next year another connection to Newark in the USA is scheduled to be opened. Flights to the NYC’s second airport will be initially operated 4 and then 5 times a week, starting from the beginning of the 2017 summer season.

“We are happy to return to Newark because it is an important connection to the Polish community. Newark is also an important interchange for passengers who continue their travel to other destinations in the United States and it simply extends our offering,” says Rafał Milczarski.

Soon LOT is going to announce more new destinations. LOT’s CEO points out that as the network of connections keeps developing, the carrier’s Warsaw hub must keep pace as well. Ensuring the shortest and most convenient transfers is one of key conditions underlying the strategy’s implementation.

“As new long-distance flights are launched, the number of short-distance flights, especially from the Central and Eastern Europe, is going to go up as well.

We assume that the percentage of trans-

LOT news 139

_KA_10_LOTINFO_01.indd 139

lot.com

Dogodny rozkład rejsów to nie jedyna przewaga konkurencyjna LOT-u. Polski przewoźnik zamierza walczyć o klienta najlepszym stosunkiem jakości do ceny.

LOT planuje coraz więcej promocji dostosowanych do poszczególnych grup klientów oraz rozwój oferty produktów i usług dodatkowych. „To oznacza koniec z wizerunkiem LOT-u jako drogiej linii lotniczej. Podróżowanie Polskimi Liniami Lotniczymi LOT może być tanie i jednocześnie zapewniać to, czego nie nie oferują pasażerom linie niskokosztowe, czyli na przykład możliwość bezpłatnego przewiezienia bagażu czy bezpłatny poczęstunek na pokładzie” – mówi Rafał Milczarski. „Walka o klienta wymaga od nas zbudowania silnej struktrury sprzedażowej na wszystkich rynkach, na których jesteśmy obecni. Będziemy umacniać współpracę z agentami, którzy stanowią trzon naszej sprzedaży w segmencie korporacyjnym, a z drugiej strony chcemy zwiększyć zasięg i udział w sprzedaży naszej strony lot.com, która ma być źródłem najlepszych ofert dla pasażerów najbardziej wrażliwych na cenę” – dodaje prezes LOT-u.

LOT zamierza regularnie mierzyć poziom zadowolenia pasażerów ze swoich usług.

Wskaźnik ten będzie elementem monitorowania realizacji strategii.

Do poprawy swojej oferty produktowej oraz rozwoju siatki połączeń LOT będzie potrzebował silnej i efektywnej floty.

Przewoźnik szacuje, że w 2020 roku będzie użytkował w sumie około 70 maszyn, w tym 16 Dreamlinerów i około 15 nowych samolotów wąskokadłubowych powyżej 150 foteli. „LOT może sam realizować rozwój floty.

Narzędzie, które na to pozwala, to leasing operacyjny, który w dużo mniejszym stopniu obciąża finanse spółki, a także daje większą dostępność i szybsze dostawy samolotów. Już w przyszłym roku do naszej floty dołączy kilka pierwszych ezgemplarzy nowych maszyn wąskokadłubowych. Jesteśmy na ostatnim etapie negocjacji w tej sprawie. Do tego spodziewamy się dostawy dwóch nowych Boeingów 787 Dreamliner. Docelowo będziemy dążyć do uproszczenia i ujednolicenia naszej floty” – tłumaczy Rafał Milczarski.

WY DARZE NIA

a LOT jako jedyna linia lotnicza w regionie ma potencjał, by je rozwijać. Koncentrować będziemy się głównie na rozwoju połączeń do Ameryki Północnej oraz do najważniejszych ośrodków biznesowych w Azji. Szczególnie interesujące z naszej perspektywy są połączenia do Azji Centralnej i na Bliski Wschód. Położenie geograficzne Warszawy pozwala na stworzenie bezkonkurencyjnej oferty połączeń do krajów takich jak Kazachstan czy Iran.

Zamierzamy ten potencjał wykorzystać” – dodaje Rałał Milczarski.

Już w październiku LOT otwiera bezpośrednie połączenie do Seulu, a w przyszłym roku kolejne połączenie do Ameryki Północnej, do Newark. Rejsy na drugie lotnisko Nowego Jorku obsługiwane będą początkowo 4, a następnie 5 razy w tygodniu już od początku sezonu letniego 2017. „Cieszymy się z powrotu do Newark, bo to ważne połączenie dla polonii. Newark to też ważny węzeł przesiadkowy na dalsze połączenia w obrębie Stanów Zjednoczonych, a więc nasza oferta stanie się dzięki temu jeszcze bogatsza” – mówi Rafał Milczarski.

Wkrótce LOT ogłosi kolejne nowe kierunki. Jak zauważa prezes LOT-u, razem z rozwojem siatki połączeń, rozwijać musi się też hub przewoźnika w Warszawie. Zapewnienie jak najkrótszych i najwygodniejszych przesiadek to jedno z kluczowych warunków realizacji strategii. „W miarę otwierania kolejnych nowych połączeń dalekiego zasięgu, przybywać będzie też połączeń krótkodystansowych, szczególnie z regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Zakładamy, że odsetek pasażerów transferowych, czyli tych, którzy korzystają z przesiadek w Warszawie, wyniesie w 2020 roku około 50%. Lotnisko, które jest naszym hubem, musi nadążać za naszym rozwojem, a więc zapewnić odpowiednią infrastrukturę i przepustowość. To duże wyzwanie dla Lotniska Chopina, które w okolicach roku 2020 będzie się już zbliżać do granic swojej przepustowości. LOT będzie w najbliższych latach kontynuować rozwój hubu na Lotnisku Chopina w Warszawie, ale docelowo konieczne będzie przeniesienie oferty na inne, centralnie zlokalizowane lotnisko w Polsce” – mówi prezes LOT-u.

13.09.2016 20:32

LOT news

lot.com

WYDARZE NIA

Jednym z kluczy do osiągniecia przez LOT trwałej rentowności jest stałe zwiększanie efektywności we wszystkich obszarach działalności spółki. Już dziś polski przewoźnik jest pod względem kosztów jedną z najbardziej efektywnych linii lotniczych w Europie. Wskaźnik efektywności kosztowej ma się jednak nadal poprawiać, tak by osiągnąć poziom 5,5 USc/ASK z dzisiejszych 6,51 USc/ASK. LOT będzie też dbał o jak najwyższy poziom niezawodności operacyjnej. Cel to utrzymanie regularności połączeń na poziomie 99% i punktualności na poziomie 87%. To zapewni LOT-owi miejsce w ścisłej czołówce najpunktualniejszych linii lotniczych na świecie.

Razem z rozwojem skali swojej dzialalności, LOT zamierza inwestować w rozwój swojego zespołu. Do 2020 roku zamierza pozyskać około 400 nowych pilotów oraz ponad 1000 nowych członków personelu pokładowego. „To wiąże się z wypracowaniem rynkowego mechanizmu wynagradzania i motywacji osób, które z nami współpracują.

Będziemy kładli duży nacisk na budowę dojrzałej kultury organizacyjnej, tworzenie jasnych i transparentnych ścieżek karier i zarządzanie talentami. Wszystko to oczywiście przy intensywnym, otwartym dialogu ze związkami zawodowymi działającymi w naszej firmie” – mówi prezes Milczarski.

Realizacja strategii rentownego wzrostu LOT-u już się rozpoczęła. Od początku tego roku LOT otworzył 23 nowe połączenia, w tym dalekodystansowe połączenie do Tokio. Przewoźnik znacząco poprawił też wyniki finansowe. Już w czerwcu zaczął zarabiać na lataniu osiągając dodatni wynik na działalności podstawowej. ■

fer passengers, that is, those who change planes in Warsaw, is going to approximate 50% in 2020. Being our hub, the airport must keep up with our development, that is, ensure appropriate infrastructure and capacity. It is a huge challenge for the Warsaw Chopin Airport which in 2020 is going to reach its capacity limits. In the years to come LOT is going to continue with developing its hub at the Warsaw Chopin Airport but ultimately its offering will have to be transferred to another, centrally located airport in Poland,” says LOT’s CEO. A convenient timetable of flights is not the only competitive edge LOT enjoys. The Polish carrier is going to compete on the market offering the best value for money.

LOT has been planning more customized promotions and working on developing additional products and services.

“LOT will no longer be perceived as expensive airlines. Travelling with LOT Polish Airlines can be inexpensive, plus we are capable of going beyond what other low-budget airlines can ensure, namely, for example, free checked baggage or free meals on board,” says Rafał Milczarski.

“Competition requires us to build a strong sales structure on all markets on which we are present. We are going to strengthen our co-operation with travel agents who are the backbone of our sales operations in the corporate sector and on the other hand we want to increase the footprint and sales via our lot.com Website which is intended to be the source of best deals for passengers who are most sensitive to price,” adds LOT CEO. LOT intends to measure customer satisfaction with its services on a regular basis.

That ratio is one of the elements that help monitor the strategy’s implementation.

To improve its product portfolio and de-

velop its network of connections LOT will need a strong and efficient fleet. The company estimates that in 2020 it will operate a total of approximately 70 aircraft, including 16 Dreamliners and approximately 15 new single-aisle planes with 150-plus seating capacity.

“LOT is able to develop its fleet on its own thanks to operating leases in that way significantly reducing a burden on the company’s finances and improving availability and delivery time for the planes. In 2017 the first few single-aisle aircrafts are going to be added to our fleet. We are in the final phase of negotiations. We also expect the delivery of two new Boeing 787 Dreamliners. We are going to simplify and standardize our target fleet,” says Rafał Milczarski.

One of key factors allowing LOT to achieve sustainable viability involves steadily increasing the company’s effectiveness in all areas of its operations. Today LOT is one of the most effective airlines in Europe in terms of costs. However, its cost effectiveness ratio is planned to improve to reach 5.5 USc/ASK vis-a-vis the present level of 6.51 USc/ASK. LOT will also ensure the highest possible operational reliability. Its goal is to maintain service regularity at 99% and punctuality at 87%. Thanks to that, it will be among the most punctual airlines in the world.

Apart from developing the scale of its operations LOT is going to invest in the development of its team. Until 2020 it plans to hire approx. 400 new pilots and over 1,000 new on-board crew members.

“That entails working out a market remuneration mechanism and motivating people who work with us. We will be placing large emphasis on building a mature corporate culture, developing clear and transparent career paths and talent management, at the same time maintaining an intensive, open dialogue with trade unions operating in our company,” says Milczarski.

LOT has already begun the implementation of its profitable growth strategy.

Early this year 23 new flights have been launched, including a long-distance one to Tokyo. It has also significantly improved its financial performance. In June the company started to make money on its air services with a net profit on ordinary activities. ■

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

140

_KA_10_LOTINFO_01.indd 140

13.09.2016 20:33

lotcom_kaleidoscope_205x265_spad5mm.pdf

1

30.08.2016

11:42

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Leć z nami prosto do Seulu!

Już od października startujemy z bezpośrednim połączeniem z Warszawy

Fly with us straight to Seoul!

This October, we are launching new direct route from Warsaw

LOT.COM

_KA_10_LOTINFO_01.indd 141

13.09.2016 20:33

LOT DL A F IRM

lot.com _KA_10_LOTINFO_01.indd 142

13.09.2016 20:34

Marzysz, by zostać pilotem?

LOT Flight Academy zaprasza na teoretyczne i praktyczne kursy pilotażu pod okiem najlepszych pilotów LOT-u.

Do you dream of becoming a pilot?

LOT Flight Academy invites you to its flying courses with theory lessons and practical training under the guidance of the best LOT pilots.

_KA_10_LOTINFO_01.indd 143

LOTFLIGHTACADEMY.PL

lfa@lot.pl +48 22 606 99 22

13.09.2016 20:35

BAGAŻ REJESTROWANY checked baggage BAGAŻ REJESTROWANY PRZEWOŻONY W LUKU BAGAŻOWYM ❚ CHECKED LUGGAGE ALLOWANCES LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na długie dystanse ❚ on long haul flights

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

+

23 kg max

32 kg max

+

+

32 kg max

32 kg max

23 kg max

PRZYDATNE INFORMACJE useful information

LOT BUSINESS CLASS

+

+

23 kg max

23 kg max

fotelik samochodowy ❚ car seat

LUB OR

wózek składany ❚ folding buggy

+

23 kg max o maksymalnym wymiarze do 158 cm ❚ a maximum of up to 158 cm

BAGAŻ PODRĘCZNY carry-on baggage

9 kg max

+

9 kg

8 kg max

+

= 12 kg

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

8 kg max

Dodatkowo do kabiny można zabrać albo torbę z latopem, albo torebkę damską o maksymalnych wymiarach 40 x 30 x 8 cm oraz o maksymalnej wadze 2 kg. Ze względów bezpieczeństwa, cały bagaż kabinowy musi zmieścić się w szafkach nad głowami lub pod fotelem przed pasażerem.

Wszystkie bagaże przekraczające dozwolone wymiary, będą musiały być przepakowane lub zostaną nadane jako bagaż rejestrowany i będzie pobrana opłata według cennika. ❚

ZWIERZĘTA NA POKŁADZIE ❚ ANIMALS ON BOARD

144

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

(max waga jednej sztuki: 8kg ❚ max unit weight: 8kg)

= 18 kg

Suma trzech wymiarów bagażu podręcznego (długości, szerokości i wysokości) nie może przekraczać 118 cm ❚ The sum of three dimensions ( length, width and height) should not exceed 118 cm

8 kg max 55

In addition one of the following items (max. 40 cm x 30 cm x 8 cm; 2 kg) may be taken into the cabin free of charge: a laptop case or a lady’s handbag, a lady’s purse or a gentlemen’s handbag.

Hand luggage must fit in the overhead shelf on board or under the preceding front passenger’s seat. All luggage exceeding the permitted size, will have to be packaged or to be given as checked baggage and will be charged according to the price list.

Ze względów bezpieczeństwa podróżujące na pokładzie samolotu zwierzęta muszą pozostać w trakcie całej podróży w przeznaczonej do tego celu torbie lub klatce. ❚ For safety reasons, animals travelling on board the aircraft must remain in a dedicated bag or cage during the entire trip.

>> 22

20

PŁYNY W BAGAŻU PODRĘCZNYM ❚ LIQUIDS IN YOUR HAND LUGGAGE

LOT ECONOMY CLASS

23

LOT BUSINESS CLASS

LOT PREMIUM ECONOMY

na długie dystanse ❚ on long haul flights

40

BAGAŻ PODRĘCZNY PRZEWOŻONY NA POKŁADZIE ❚ CARRY-ON LUGGAGE ALLOWANCES

na krótkie i długie dystanse ❚ on short and long haul flights

lot.com

Suma trzech wymiarów bagażu rejestrowanego nie powinna przekraczać 158 cm. ❚ The sum of three dimensions should not exceed 158 cm

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

BAGAŻ DLA DZIECI DO LAT DWÓCH ❚ LUGGAGE ALLOWANCES FOR CHILDREN UP TO 2 YEARS OF AGE

23 kg max

LOT PREMIUM ECONOMY

na krótkie dystanse ❚ on short haul flights

32 kg max

LOT ECONOMY CLASS

100 ml MAX

Szczegółowe informacje na temat wymienionych ograniczeń na stronie www.lot.com. ❚ Detailed Information regarding the abovementioned limitations is available at www.lot.com

Informacje zamieszczone w magazynie są aktualne na dzień oddania magazynu do druku. Aktualna oferta i wysokość opłat za przewóz dodatkowego bagażu dostępne są w biurach sprzedaży, Call Center bądź na stronie internetowej lot.com ❚ The information published in the magazine is valid as at the date the magazine goes to print and it does not constitute a commercial offer within the meaning of the Civil Code. In order to confirm the validity of this information please consult LOT Polish Airlines sales assistants at sales offices, contact the Call Centre or visit the website: lot.com.

Na niektórych połączeniach obsługiwanych małymi samolotami mogą obowiązywać dodatkowe restrykcje odnośnie wielkości bagażu podręcznego. ❚ Additional carry-on luggage restrictions may apply for certain flights operated by small aircraft.

Torba-kosz do przewozu niemowląt lub fotelik samochodowy mogą być zabierane na pokład w miarę wolnego miejsca. A baby basket or a car seat can be taken on board, if space is available.

Z rynku polskiego obowiązuje dodatkowa opłata serwisowa. ❚ An extra charge applies to outbound flights from Poland.

_KA_10_LOTINFO_01.indd 144

13.09.2016 20:35

_KA_10_LOTINFO_01.indd 145

13.09.2016 20:35

PAŹDZIERNIK POD ZNAKIEM RÓŻOWEJ WSTĄŻKI October in pink LOT news

LOT ZOSTAŁ PARTNEREM KAMPANII NA RZECZ WALKI Z RAKIEM PIERSI 2016 ❚ LOT IS TAKING PART IN THE 2016 BREAST CANCER AWARENESS CAMPAIGN

lot.com

WYDARZE NIA

 |  B P PLL LOT  |   Październik na pokładach LOT-u będzie ponownie miesiącem spod znaku „Różowej Wstążki”. Przez cały miesiąc personel pokładowy LOT-u będzie nosić w klapach mundurów charakterystyczne różowe wstążeczki. Mają one przypominać wszystkim pasażerom o tym, jak ważna jest dbanie o zdrowie i profilaktyka antynowotworowa. LOT już po raz szósty został partnerem globalnej kampanii Estée Lauder Companies.

Październik to miesiąc, który na całym świecie obchodzony jest jako miesiąc walki z rakiem piersi. W tym roku LOT ponownie przyłączył się do akcji promującej profilaktykę, szerząc tym samym ideę projektu – wczesne wykrycie choroby może uratować życie!

Problem raka piersi jest niezwykle istotny, dotyka bowiem miliony osób na całym świecie. Od 2016 roku przewoźnik rozpoczął intensywny rozwój siatki połączeń, i już dziś wykonuje rejsy do blisko 60 destynacji na całym świecie - od Europy, po Amerykę Północą i Azję – a od października, miesiąca różowej wstążki - wyruszy również do Seulu. Dzięki temu kampania wzrośnie w siłę, a informacja o profilaktyce raka piersi dotrze do jeszcze większej rzeszy osób. Cieszymy się, możemy przypomnieć naszym pasażerom oraz wszystkim pracownikom LOT, jak istotne jest dobanie o zdrowie.

W październiku personel pokładowy LOT oraz obsługa naziemna na Lotniska Chopina, czyli w warszawskim hubie przewoźnika będą nosić na klapach mundurów różowe wstążeczki symbolizujące akcję. Dodatkowo na pokładach samolotów pojawią się zapowiedzi, uświadamiające jak istotna jest profilaktyka antynowotworowa.

Kampania realizowana jest na całym świecie przez Estée Lauder Companies, po raz kolejny odbywa się pod hasłem „Pokonajmy raka piersi. Razem mamy większą siłę”. LOT włączył się w nią już po raz szósty. ■

October is once more “pink ribbon” month at LOT. Cabin crew staff will be wearing the distinctive pink ribbons in their lapels to remind passengers of the importance of health awareness and cancer prevention. This is the sixth time that LOT is taking part in this global campaign launched by Estée Lauder Companies.

October is international breast cancer awareness month, and LOT is taking part in this prevention-promotional campaign again this year to spread the message that early detection saves lives.

Breast cancer is a serious illness that affects a million women worldwide. LOT embarked on an intensive expansion of its route network this year, and now operates flights to nearly 60 destinations in Europe, North America, and Asia, and from October - “pink ribbon” month - we will be flying to Seoul. This gives the campaign an added boost, and helps information on preventing breast cancer reach an even wider audience. It gives us great pleasure to be able to remind our passengers and staff about the importance of taking care of their health.

LOT cabin crews and ground handling personnel at Warsaw Chopin Airport, the Warsaw hub of the Polish flagship carrier, will be wearing pink ribbons symbolising the campaign in October. In addition, there will be campaign announcements on board to build awareness of the importance of cancer prevention.

The campaign slogan is “Let’s fight breast cancer. We’re stronger together” again this year. The campaign was launched by Estée Lauder Companies. LOT is taking part for the sixth time. ■

146

131_KA_10_LOTINFO_01.indd 146

14.09.2016 19:27

147

131_KA_10_LOTINFO_01.indd 147

14.09.2016 19:26

SYSTEM ROZRYWKI POKŁADOWEJ

SYSTEM ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

FILMY ❚ MOVIES

GRY ❚ GAMES

TV ❚ TV

AUDIO ❚ AUDIO

DLA DZIECI ❚ KIDS

O NAS ❚ ABOUT US

E-READER

W październiku w ramach oferty PLL LOT oferujemy Państwu ponad 100 filmów (w tym filmy chińskie, rosyjskie i japońskie), box-sety seriali (w tym hity HBO), koncerty, wiele programów rozrywkowych, nowych gier i prasy elektronicznej. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami wewnątrz systemu oraz z zakładkami „O nas” i kategorią „Zmieniamy się dla Ciebie” w sekcji „TV”, aby mogli Państwo przekonać się, co jeszcze postanowiliśmy zrobić, aby umilić Państwu podróż. ❚ In October we would like to offer you over 100 movies (including Chinese, Russian and Japanese movies), TV series’ box-sets (including HBO blockbusters), concerts, a selection of entertaining shows and a collection of new games and e-magazines. We encourage you to check it out yourself. Please take a look at the “About us” section and the “We’re changing for You” category in the TV section to see what else we have decided to do to make your travel experience even better.

GDZIE JEST DORY ❚ FINDING DORY (2016)

New in October:

RANDKA NA WESELU ❚ MIKE AND DAVE NEED WEDDING DATES (2016)

STAR TREK: W NIEZNANE ❚ STAR TREK: BEYOND (2016)

KOPCIUSZEK ❚ CINDERELLA (2015)

EKIPA ❚ ENTOURAGE (2015)

© TWENTIETH CENTURY FOX FILM CORPORATION. ALL RIGHTS RESERVED, © DISNEY ENTERPRISES, INC.

NOWOŚCI FILMOWE

DZIEŃ NIEPODLEGŁOŚCI: ODRODZENIE ❚ INDEPENDENCE DAY: RESURGENCE (2016)

lot.com

in-flight entertainment

148

131_KA_10_LOTINFO_01.indd 148

14.09.2016 19:27

FILMY POLSKIE

Polish movies

WSZYSTKO CO KOCHAM ❚ ALL THAT I LOVE (2009)

SALA SAMOBÓJCÓW ❚ SUICIDE ROOM (2011)

OBŁAWA ❚ MANHUNT (2012)

BOGOWIE ❚ GODS (2014)

KATYŃ (2007)

MAŁA MOSKWA ❚ LITTLE MOSCOW (2008)

IMAGINE (2012)

MUNDIAL. GRA O WSZYSTKO ❚ MUNDIAL (2013)

SYST E M ROZRYWKI P OKŁADOWEJ in-flight entertainment system

W CIEMNOŚCI ❚ IN DARKNESS (2011)

JOANNA (2013)

KINO POLSKIE

Polish cinema

KILER-ÓW 2 ❚ KILLER 2 (1999)

ZIEMIA OBIECANA ❚ THE PROMISED LAND (1974)

CHŁOPAKI NIE PŁACZĄ ❚ BOYS DON’T CRY (2000)

KRÓL ŻYCIA ❚ KING OF LIFE (2015)

REZERWAT (2007)

149

131_KA_10_LOTINFO_01.indd 149

lot.com

KILER ❚ KILLER (1997)

14.09.2016 19:29

2 7

N

_KA_10_LOTINFO_01.indd 150

13.09.2016 20:40

GOURMET

PRZEKĄSKI / SNACKS ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

NEW

5 PLN

2 x Snickers 75 g

5 PLN

Twix Xtra 75 g

4 PLN

Baton zbożowy Ba! Cereal bar Ba! 40 g

Żelki Haribo Haribo jelly bears 100 g

M&M’s 100 g

Mieszanka Studencka Mix of nuts, raisins, almonds 100 g

8 PLN

10 PLN

8 PLN

Pringles Original, Paprica 40 g

Zupa pomidorowa Tomato soup 65 g

10 PLN

8 PLN

NOWOŚCI / NEW

Śliwka Nałęczowska w czekoladzie Plum in Chocolate 190 g

Czekoladki z klasą Pistachio Premium Chocolates Pistachio 400 g

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

_KA_10_LOTINFO_01.indd 151

35 PLN

NEW

20 PLN

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

NEW

20 PLN Rejsy czarterowe Charter flights

lot.com

NEW

Złota Wiśnia w likierze Golden Cherry 190 g

13.09.2016 20:41

GOURMET

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

POSIŁKI / MEALS

Kanapka z szynką / Ham sandwich

Kanapka caprese / Caprese sandwich

Kanapka z szynką, sałatą endywia, ogórkiem konserwowym i musztardą gruboziarnistą z miodem

Chleb żytni ze świeżymi pomidorami i mozzarellą, sałatą endywia, pastą z cieciorki i pesto

Ham sandwich with endive salad, pickled cucumber and honey mustard

12 PLN

Rye bread with fresh tomatoes and mozzarella cheese, endive salad, chick peas paste and pesto

Sałatka z kurczakiem / Chicken salad

Danie ciepłe* / Hot meal*

Mix sałat ze smażonym kurczakiem, marynowaną gruszką, serem Corregio, ziarnami słonecznika, czarnej soczewicy i sosem miodowo-balsamicznym

Gnocchi buraczane ze smażonym kurczakiem i blanszowanym groszkiem cukrowym z sosem śmietanowym i odrobiną wina

Salad mix with fried chicken, marinated pear, Corregio cheese, sunflower seeds, black lentils and honey-balsamic sauce

12 PLN

Beetroot gnocchi with fried chicken and blanched snow peas with wine based cream sauce

12 PLN

12 PLN

Świeże posiłki są dostępne podczas wszystkich rejsów krótkiego zasięgu z wyjątkiem BUD, KSC, LWO, PRG i VNO / Fresh meals offer available on all short haul flights except BUD, KSC, LWO, PRG i VNO *Menu serwowane podczas większości rejsów trwających powyżej 2 godzin. Na rejsach charterowych dodatkowo serwujemy „Wrap wegetariański” / Menu available on selected flights over 2 hours. On charter flights we also served „Wegetarian wrap”

Propozycje na śniadanie / Breakfast proposals Owsianka

NEW DayUp green

Oatmeal 50 g

NEW

Mus owocowy: jabłkowo-truskawkowy -śliwkowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: apple-strawberry-plum, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

6 PLN

DayUp blue Mus owocowy: bananowo-gruszkowo-jagodowy z ziarnami zbóż i jogurtem Stewed fruit: banana-pear-berry, grains cereals and yoghurt 120 g

6 PLN

Danie obiadowe* / Lunch meal* W czasie rejsów czarterowych z najdalszych zakątków świata zapraszamy na obiad. Zapytaj załogę o aktualną ofertę apetycznych dań dostępnych podczas Twojego rejsu. Smacznego!

Enjoy your lunch on chartered flights form the most remote parts of globe. Ask cabin crew for the current offfer of delicious available during your flight. Bon appetite!

30 PLN

K

*Dostępne tylko na rejsach czarterowych powracających do Warszawy / Available only on chartered flights returning to Warsaw

lot.com

Zestaw dla dzieci / Set for kids

20 PLN

Mus owocowy Kubuś, M&M’s oraz samolot-zabawka Fruit mousse Kubuś, M&M’s and airplane toy Zestaw dostępny podczas wybranych rejsów Set available during selected flights Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

_KA_10_LOTINFO_01.indd 152

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

13.09.2016 20:41

GOURMET

NAPOJE / BEVERAGES

N

Lipton Ice Tea Lemon, Lipton Green Ice Tea 0,33 l

Soki Tymbark: pomarańcza, jabłko, pomidor Tymbark Juices: orange, apple, tomato 0,3 l

Woda gazowana i niegazowana Nałęczowianka Sparkling or still water Nałęczowianka 0,5 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

N

ME NU LOT GOURMET LOT gourmet menu

NEW

”

wy

Napój aloesowy Aloe Vera drink 0,24 l

Napój energetyczny Energy drink BLACK 0,25 l

Tonik Schweppes Schweppes tonic water 0,33 l

Pepsi, Pepsi Max 0,33 l

5 PLN

5 PLN

5 PLN

5 PLN

KAWA I HERBATA / COFFEE & TEA

6 PLN

we

_KA_10_LOTINFO_01.indd 153

Herbata / Tea Perfect Ceylon Tea Elegant Earl Grey Ceylon Green Tea Arabian Mint Tea with Honey Lively Lime and Orange Fusion

6 PLN

lot.com

Kawa / Coffee Kawa espresso / Espresso Coffee Kawa bezkofeinowa / Decaffeinated coffee

13.09.2016 20:43

GOURMET

ALKOHOLE*

MENU LOT GOURMET

LOT gourmet menu

/ ALKOHOLIC BEVERAGES*

Prosecco Ponte 0,2 l

Wino wytrawne białe, czerwone Dry white or red wine 0,187 l

Cydr Lubelski Lubelski Cider 0,33 l

15 PLN

10 PLN

8 PLN

Piwo Heineken Heineken Beer 0,33 l

Whisky Grant’s 0,05 l

Beefeater Gin 0,05 l

Wódka Wyborowa Vodka Wyborowa 0,05 l

8 PLN

12 PLN

12 PLN

10 PLN

*Uprzejmie informujemy, że alkohol sprzedajemy tylko osobom powyżej 18. roku życia. Mogą wystąpić różnice w asortymencie dostępnym na pokładzie / Please note that the sale of alcohol is allowed for persons over 18 years of age only. There may be differences in the assortment available on board.

Ceny towarów podawane są w złotych polskich (PLN). Płatność może być realizowana gotówką w złotych polskich (PLN) oraz w euro (EUR) – również w bilonie, w dolarach amerykańskich (USD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) – z wyłączeniem bilonu, lub za pomocą kart kredytowych. Maksymalna wartość jednorazowych zakupów dla kart kredytowych: VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express i PolCard jest limitowana do 3000 PLN, a dla kart debetowych 50 PLN. Prices are quoted in Polish zloty (PLN). We gladly accept credit cards, or cash in Polish Zloty (PLN), Euro (EUR)– including coins, and US Dollars (USD) or Canadian Dollars (CAD)– except for coins. The maximum value of one-off purchases for VISA, MasterCard, Diners Club, JCB International, American Express and Polcard credit cards is limited to 3000 PLN, for debit cards to 50 PLN. Uprzejmie prosimy o przygotowanie odliczonej kwoty za posiłek. Dziękujemy!

To speed up the process please prepare the exact amount of money if possible. Thank you for your cooperation!

Asortyment jest uzależniony od trasy i długości rejsu. Przepraszamy za ewentualne ograniczenia w wyborze pozycji z menu.

We do our best to provide full selection, however please accept our sincere apologies if some items are not available during this flight.

Rejsy europejskie i na Bliski Wschód European and Middle East flights

_KA_10_LOTINFO_01.indd 154

Alkohol jest sprzedawany pasażerom powyżej 18. roku życia. Spożywanie własnego alkoholu jest zabronione.

We offer alcoholic beverages for passengers above 18 years old only. Consumption of your own alcohol on board is not permitted.

PLL LOT SA zastrzegają sobie możliwość zmiany cen bez wcześniejszego uprzedzenia. Z góry przepraszamy za ewentualne utrudnienia.

All information is valid at the time of the publication. However, we reserve the right to make price alterations without prior notice.

In case of such situation please accept our sincere apologies.

Jeżeli chcą Państwo otrzymać fakturę za zakupy dokonane na pokładach naszych samolotów (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) prosimy o przesłanie danych do faktury wraz ze skanem potwierdzenia zakupuz terminala na adres mailowy: callcenter.faktury@lot.pl If you wish to receive an invoice for purchases made on board of our planes (Upgrade, Duty Free, LOT Gourmet) please send your invoicing details along witha scan of the proof of purchase from the terminal to the email address: callcenter.faktury@lot.pl

Rozkładowe rejsy międzykontynentalne Scheduled intercontinental flights

Rejsy czarterowe Charter flights

13.09.2016 20:45

samsonite.pl

Samsonite_kaleidoscope_1016.indd 1

09/09/16 15:02