Russische inval in Oekraïne: één jaar later

Op 24 februari is het exact één jaar geleden dat het Russische leger Oekraïne binnenviel. De oorlog veroorzaakt veel leed: naast de duizenden militaire en burgerslachtoffers, ontvluchtten bijna 10 miljoen mensen hun land. De voortdurende bombardementen en militaire dreiging dwongen hen om hun huis te verlaten en andere oorden op te zoeken. Ruim 50.000 Oekraïners vonden een veilig onderkomen in België. Ook Merelbeke toonde zijn solidariteit en ving Oekraïners op. We spraken met Jekaterina Demidova, Coördinator opvang Oekraïense vluchtelingen en met Kateryna Glavanar, een Oekraïense die aan de slag is bij de gemeentelijke dienst Onthaal.

Jekaterina Demidova

W. De Moor

DE ONGEZIENE VLUCHTE LINGENSTROOM DIE SINDS DE OORLOG OP GANG KWAM, HEEFT IEDEREEN VERRAST. HOE HEEFT MERELBEKE DEZE VLUCHTELINGENCRISIS AANGEPAKT?

Jekaterina Demidova: Merelbeke heeft vrij snel een opvangcentrum voor Oekraïense vluchtelingen uit de grond gestampt. In het begin was er dagelijks een instroom van mensen en moesten we snel schakelen. De kamers van de afdeling Zilverberk op de site van het woonzorgcentrum stonden op dat ogenblik leeg en vormden een ideale locatie om mensen tijdelijk op te vangen. De vluchtelingen kwamen via bussen met 10 of 15 tegelijk vanuit Brussel aan in onze gemeente. Van zodra hun papieren in orde waren, konden ze doorstromen naar gastgezinnen of een eigen woning op de particuliere huurmarkt zoeken.

HOEVEEL OEKRAÏNERS VONDEN IN MERELBEKE ONDERDAK? WAAR KONDEN ZIJ TERECHT?

Jekaterina: In totaal vingen we 239 mensen op. Velen vonden een plekje bij een gastgezin of huren hier een studio of appartement. Maar er zijn ook Oekraïners teruggekeerd of verhuisd naar een andere gemeente. Daarnaast krijgen we vanuit Fedasil of buurgemeentes nog dagelijks vragen voor opvang van nieuwe mensen.

OEKRAÏENSE MANNEN MOCHTEN HET GRONDGEBIED NIET VERLATEN. DAT BETEKENT DAT ER VOORAL VEEL VROUWEN EN KINDEREN GEVLUCHT ZIJN. HOE VERLOOPT HUN INTEGRATIE

Jekaterina: Iedereen die hier aankomt, moet zich onmiddellijk aanmelden bij het Agentschap Integratie en Inburgering. Ze schrijven zich ook in voor Nederlandse lessen en bij de VDAB. De integratie verloopt heel verschillend: sommigen hebben weinig moeite om zich aan te passen, anderen hebben veel heimwee. Je mag ook niet vergeten dat veel vrouwen hun man en/of oudere zonen moesten achterlaten. Veel (jonge) mannen strijden momenteel aan het front. Bij die gezinnen en families is de link met het thuisland zeer groot. Over het algemeen vult iedereen zijn verblijf hier zo efficiënt mogelijk in, o.a. met de Nederlandse lessen. De Oekraïense vluchtelingen beseffen dat ze Nederlands nodig hebben in de winkel of voor een gesprek met de leerkracht van hun kinderen.

WAT STAAT ER DE KOMENDE PERIODE OP DE PLANNING VOOR HET TEAM VLUCHTELINGEN?

Jekaterina: We merken dat er nog maar weinig doorstroom is naar gastgezinnen en dat de particuliere huurmarkt krap is. We proberen de Oekraïense vluchtelingen maximaal te ondersteunen bij het zoeken naar een woonplaats. Daarnaast zetten we ook in op ontspanningsmogelijkheden en integratie. We willen de Oekraïense vluchtelingen naast de verplichte taallessen ook een waaier aan vrijetijdsactiviteiten aanbieden zodat ze hun gedachten even kunnen verzetten en minder zouden piekeren over de situatie in hun vaderland.

Kataryna Glavar

W. De Moor

Kateryna Glavanar treffen we bij de gemeentelijke dienst Onthaal waar ze instaat voor de balie en telefonie. Sinds het begin van de oorlog treedt Kateryna ook op als tolk voor de Oekraïense vluchtelingen.

HOE GA JE OM MET DEZE OORLOG EN DE IMMENSE IMPACT ERVAN OP JE LANDGENOTEN?

Kateryna Glavanar: Ik woon zelf al 20 jaar in België en het was mijn zoon die me in de nacht van 24 februari 2022 vanuit Oekraïne opbelde en zei dat de Russen onze stad Mykolaiv aanvielen. Ik begreep het niet, ik sliep niet meer en checkte elk uur of er nieuws was van familie, vrienden en landgenoten. In het begin van de oorlog was ik samen met veel andere Oekraïners in België zeer actief: we protesteerden in Brussel, zamelden geld en hulpmiddelen in en maakten vlaggen om uit te delen. Na verloop van tijd geraakten we emotioneel volledig uitgeput. Nu nog voel ik vooral woede en hulpeloosheid. Ik vraag me af of ik ooit weer zal kunnen lachen en genieten van het leven na al wat ik heb gezien en meegemaakt. Ik ben, net als zovele anderen, gebroken door de oorlog. We kunnen gewoon niet begrijpen waarom we in deze zinloze strijd zijn gestort. Wat Oekraïners wel typeert, is dat ze strijdvaardig blijven en niet opgeven.

JE GING ZELF ONLANGS TERUG NAAR OEKRAÏNE. HOE HEB JE DAT ERVAREN?

Kateryna: Ik vond het mijn plicht om te helpen waar ik kon. Gewoon toekijken hoe mijn familie en landgenoten leden terwijl ik op veilige afstand bleef, was geen optie. Ik ben naar mijn geboortestad Mykolaiv teruggekeerd en wat ik daar aantrof, was pure ellende. De stad lag in puin, gebouwen waren verwoest door bombardementen en de straten lagen bezaaid met rommel en puin. Overal waar ik keek, zag ik huilende mensen. Ik ben toen aangenomen als vrijwilliger bij een hulporganisatie en bracht voedsel en medische hulp rond.

HOE KUNNEN MERELBEKENAREN OEKRAÏNERS HET BEST HELPEN? WAT ZIJN DE GROOTSTE NODEN EN UITDAGINGEN VOOR OEKRAÏENSE VLUCHTELINGEN?

Kateryna: Er zijn verschillende rechtstreekse en onrechtstreekse manieren om Oekraïne te helpen. Je kunt organisaties steunen die actief zijn in het oorlogsgebied en hulp bieden aan de bevolking. Het is belangrijk om de oorlog onder de aandacht te brengen en te houden van de regering en internationale organisaties zodat ze werk kunnen maken van duurzame vrede. Een blijvende sensibilisering over de situatie is nodig zodat zoveel mogelijk mensen actie blijven ondernemen en doneren. Voor de gevluchte Oekraïners kun je van groot nut zijn door hen emotionele en praktische ondersteuning te bieden. Denk maar aan psychologische hulp, hulp bij het vinden van onderdak en voedsel, enz.

HOE ZIE JE JOUW TOEKOMST EN DIE VAN JE LANDGENOTEN IN BELGIË?

Kateryna: Ik heb 20 jaar geleden de keuze gemaakt om mijn toekomst uit te bouwen in dit kleine, fascinerende en multiculturele land. België is mijn hart, maar Oekraïne blijft mijn ziel. De rol van jongeren is uiterst belangrijk bij het herstel van Oekraïne. Als we de oorlog kunnen overwinnen, moeten we ervoor zorgen dat de interesse in Oekraïne behouden blijft. Hoe verschrikkelijk de oorlog ook is, we moeten proberen om er iets goed uit te halen. We moeten ook beseffen dat een heropbouw jaren zal duren. Er zijn aanwijzingen dat het ontmijnen van het oostelijk deel van het land meer dan twee jaar zal duren. Ik hoop dat we de steden snel kunnen heropbouwen om zo een nog aantrekkelijker land te creëren.