Ergonomie verbeteren met het Surround Light daglichtsysteem

Mensen beter laten presteren, begint met goede ergonomie. Gaat het om een kantooromgeving dan kijk je naar het meubilair, het klimaat, maar óók naar de verlichting. Goede verlichting, bij voorkeur in de vorm van een daglichtsysteem, is aantoonbaar beter voor een hogere productiviteit.

Lichtexpert Loerakker: “Bij een werkplekanalyse staat ‘het licht’ doorgaans niet zo op de voorgrond. Als de verlichting aan de normwaarde voldoet, is het al gauw goed. Dat is jammer, want hier is veel meer winst te halen. Zowel voor de partij die het licht aanschaft als voor het personeel dat erin mag werken”.

Principes van een ergonomisch lichtsysteem

• We verblijven allemaal graag in een ‘wolk van licht’, zoals het natuurlijke daglicht buiten. Geen sterke slagschaduwen, maar diffuus licht om je heen. Daglichtsystemen benaderen dit licht het beste.

• Ogen werken bij de gratie van variatie: als ze niks te doen hebben, vallen ze in slaap. Daarom vullen we diffuus licht aan met aangestraalde, directe verlichting: zo houden we het levendig, niet saai. Daarmee houd je makkelijker focus op het werk.

• Een goede balans tussen hard en zacht licht: grote contrasten werken niet prettig. Je ogen moeten dan te hard werken en je komt in discomfort terecht: droge ogen, spanningshoofdpijn.

Wat kun je zelf al doen?

Dim felle lichtbronnen Last van droge ogen en spanningshoofdpijn? Zoiets kan makkelijk door té fel licht veroorzaakt worden. Ons oog zoekt automatisch de meest heldere lichtbron op, en komt dan weer terug bij het beeldscherm. Als we dit continu doen (en dat doen we, want het gaat automatisch!) bouw je veel spanning op in je oogspieren, die spieren spannen weer andere spieren aan en voor je het weet heb je behoorlijk hoofdpijn.

Werknemers optimaal laten functioneren met verlichting

In Nederland werken wij doorgaans onder Tl-verlichting, wat letterlijk ‘een bak’ licht geeft. Veel mensen klagen hierover, en dat is zeker niet onterecht als we kijken naar ons visuele systeem, de ogen en de verwerking in de hersenen. Want met natuurlijk licht, dat aansluit bij onze fysiologie en biologie, voelen we ons simpelweg lekkerder. Het past gewoon bij ons!

Meer welzijn, hogere productiviteit

Dat vertaalt zich direct in minder klachten: minder oogproblemen, spanningshoofdpijn en concentratieproblemen. En dus doorgaans ook: minder ziekteverzuim. Daglichtsystemen voorkomen hinder en discomfort, ondersteunen het bioritme van de werkende mens en dragen zo bij aan een hogere productiviteit.

Verklein contrasten Hetzelfde gebeurt als het contrast in de ruimte te groot is. Met direct licht, zoals een TL-bak, is er veel schaduwvorming. Je ogen werken dan extra hard, omdat ze continu in beweging zijn om de verschillen te overbruggen.

Wat is licht precies? En watdoet het met ons?

Kijk eens om je heen. Alles wat je nu ziet, zie je bij de gratie van reflectie. Reflectie van licht op voorwerpen. Zoals je beeldscherm, toetsenbord en vloerbedekking. Of denk maar aan een zaklamp in het donker, je ziet de lichtbundel pas als deze ergens op schijnt, tegen een mistvlaag of stofdeeltjes. Licht als zodanig, is onzichtbaar. Pas door reflecties tegen een voorwerp of vlak, wordt het zichtbaar.

Onzichtbare invloed van licht oog, is er begin deze eeuw een nieuwe sensor in het oog ontdekt. Deze sensor heeft geen taak op het gebied van de waarneming, maar stuurt –via de hormoonhuishouding- onze innerlijke klok, onze slaap- en waakcyclus en onze mentale alertheid aan. Maak kennis met je retinale ganglioncel of pRGC (photosensitive retinal ganglion cell).

Er zijn plekken waar je je meteen lekker voelt als je er binnenkomt en zin krijgt om aan de slag te gaan. En je hebt gebouwen waar je het liefst zo snel mogelijk vandaan wilt; waar je na een dag werken uitgeput naar buiten komt. Wat kan hiervoor de oorzaak zijn?

Al het goede komt van boven

Daarnaast is ook lichtinval van groot belang. De sensoren die je hormoonhuishouding aansturen, zijn gefocust op het bovenste deel van je blikveld. Dat komt omdat natuurlijk licht (daglicht) van nature van boven invalt. Het zonlicht reflecteert in principe op de aardse atmosfeer; dit is het reflectievlak.

Net als direct licht vanuit het plafond, komt het licht van de zon ook van boven, maar wordt door het gigantische reflectievlak boven ons omgebogen en ervaren we de lucht als een groot, diffuus lichtvlak. Het bovenste deel van je blikveld is daardoor extra gevoelig voor de regulering en aanmaak van cortisol en melatonine, twee hormonen die een belangrijke rol spelen bij ons bioritme.

Vaak wordt ‘de schuld’ gegeven aan de airconditioning of aan het felle licht van beeldschermen, of aan een verkeerde werkhouding. Zelden wordt het licht onder de loep genomen. Terwijl dit – aantoonbaar – een grote invloed heeft op ons welbevinden.

Dat zit zo: naast de kegels en staafjes, die we allemaal kennen van de biologieles en die verantwoordelijk zijn voor de visuele waarneming met ons

Wat zien we in veel kantoren? Het licht komt recht van boven (direct licht) en reflecteert onder ons op ons werkblad. Voor ons gezichtsveld, de retinale ganglioncel en ons bioritme is dit de meest ongewenste situatie. De ideale hoek van inval voor deze sensor is tussen de 45° en 90°, omdat we evolutionair ontwikkeld zijn voor natuurlijk daglicht. Helaas kunnen we er niet omheen: we verblijven voor het grootste deel van de dag in kunstmatig licht. En dat veroorzaakt onbewust klachten. Veel van de standaard werk gerelateerde klachten, zijn terug te voeren naar standaard verlichting, die onbewust ons bioritme in de war gooit.