Het is september, de tijd van het jaar waarop in Zuid-Limburg de hop van het land wordt gehaald.
HOPOOGST
Hop is een essentieel onderdeel van het brouwproces van bier. De Gulpener Bierbrouwerij zag decennia geleden al de meerwaarde in van het regionaal produceren van grondstoffen. Naast de biergerst is de hop daar een van. De hoogste tijd om eens wat dieper op de hopteelt in te gaan.
In 1997 benaderde Gulpener Bierbrouwerij de familie Wouters uit Reijmerstok om een proefveld met hop aan te leggen. De familie zag daar de uitdaging wel in als een aanvulling op de bestaande bedrijfsvoering. Dit resulteerde destijds in de aanleg van 0,3 hectare aan hop. De start was gemaakt en door de jaren heen groeide het areaal naar 3,5 hectare wat uniek is in Nederland.
TRADITIE NIEUW LEVEN IN GEBLAZEN
De hopteelt kent een eeuwenlange traditie in Nederland. Als essentieel onderdeel van bier, dat sinds de middeleeuwen een primaire levensbehoefte was, is dat niet verwonderlijk. Toch verdween deze teelt 120 jaar geleden uit ons landschap. De basisvoorwaarde voor een goede teelt is vruchtbare grond. Grond die zich redelijk goed laat bewerken. De zanderige leemgrond van Zuid-Limburg biedt een uitstekende, vruchtbare bodem.
UITDAGING
De grootste uitdaging voor de agrariër met betrekking tot deze teelt is het bestrijden van schimmels. Hij kan dit risico beperken door zijn percelen te plaatsen op plekken waar het waait. Hierdoor droogt het gewas sneller op en heeft de schimmel ‘valse meeldauw’ minder kans om vat op de oogst te krijgen.
Het hopareaal van de familie Wouters wordt nu deels biologisch geteeld en dekt 70 procent van de totale hopbehoefte van de brouwerij. De overige 30 procent komt van elders. Vanaf 2023 is het bedrijf voornemens de teelt volledig biologisch te gaan doen. Dit is een nieuwe grote stap voor het bedrijf.
SOORTEN
Op dit moment bestaat de teelt uit twee types hop, bitterhop en aromahop. Binnen deze types zijn er verschillende rassen die allemaal effect hebben op de eigenschappen van het te brouwen bier. De bitterhop zorgt voor de zuren in het bier, waardoor het bier beter geconserveerd wordt en een mooie, stabiele schuimkraag krijgt.
De aromahop geeft smaak aan het bier, waarmee de brouwmeester aan elk bier dat unieke karakter kan geven. Houd je meer van een fruitig of kruidig bier? Met de aromahoppen wordt dit deels bepaald. De hopplanten zijn vaste planten die in de grond staan. Tijdens de jaarlijkse oogst worden ze kort gesnoeid. De plant groeit dan niet meer, maar sterkt aan. De plant is dan winterklaar.
TEELTPROCES DOOR DE MAANDEN HEEN
In de wintermaanden vindt met name onderhoudt aan de velden plaats, waarna in het voorjaar de groei weer op gang komt. De agrariër heeft dan met name veel werk aan het onkruidvrij houden van zijn perceel.
Als de plant in april weer een halve meter boven de grond komt, wordt ze in de grond terug gesneden, waardoor de groei wordt geremd, waarna alle energie van de plant naar de nieuwe scheuten gaat die nu kunnen groeien tot aan de oogstperiode. Daarnaast heeft dit bijsnoeien een reinigend effect op de plant om eventuele ziektes te voorkomen.
De oogst van de hop vindt in september plaats. De brouwerij maakt daar altijd een groot feest van, het hopoogstfeest. In die periode plukken vrijwilligers de hop van de planten die inmiddels zijn uitgegroeid naar planten van meer dan vijf meter. Dit is een arbeidsintensief proces en niet te vergelijken met de mechanische processen, zoals die op grote schaal in Duitsland en Tsjechië plaatsvinden. De brouwerij heeft nadrukkelijk gekozen voor deze aanpak waarbij men kan bouwen op een groot aantal enthousiaste vrijwilligers.
Tijdens de pluk worden zowel de stengels als de bellen geplukt. Daarna worden ze in een hopoogstmachine van elkaar gescheiden. De bellen worden vervolgens gedroogd en tot een soort brok geperst. Nu is de hop gebruiksklaar om in het brouwproces te worden gebruikt voor de lekkerste bieren van Gulpener. Laat het je smaken!