LUD - Sgríoḃ Gaeḋealaċ - 21-25

LUD

DEASAĊAḊ 21 GEARR. / MART. 2025

Naiḋeaċd 'us Dòiġ-Ḃeaṫa De Na Gleann Uisge Ḋearg

Baile nan Granndaċ, Gleann Uisge Ḋearg Le Iain Luim Dòṁnullaċ

Laoiḋ an Amadain Ṁòir Le Maiġread Stiùḃart

Pìob Ḃatarlúḋ Le Alasdair MacṀaoirn

AM MAIĠSTIR IAIN ḊONNĊAIḊ LE MÒRAG ḂEAG ḂUIḊE

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis MhicMhaghnuis

DEASAĊAḊ 21

Dè a Steaċ Air Cuiḃrinn

06

Am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ

Poblaċd nan Gàiḋeal Tunailean Nasgan

20

Le Iain Mòr Mac Ḃeaṫain

Seann Facail

25

Le Uinseann F. Pintado

Cúpla Focla Casga, Aoine Ċeasta, agus Earraiċ

Cunḃalaċ 02 Nòta Ḋeasaiċe 04 Nuaiḋeaċd Ionadail 08 Nuaiḋeaċd nan Dùṫaiċnal 13 Nuaiḋeaċd na Cruinne 18 Sean Ġàeḋealtaċd 23 Fòram Coiṁearsnaċd 28 Dànaċ, Òranaċ ⁊ Sgeulaċ 35 Turas nan Doṁain

26

LITRIĊEAN GU 'N DEASAIĊE

Leoḃar a' Ḟiċead!

Coṁġardais ṁór oirḃ muinntear LUD, ṡroiċ siḃ gu Leoḃar uiṁir a' Fiċead agus ḃa sin turas an-ḟada 's an-ġarḃ 's an-ċruaḋ oirḃ ḟé gun teagaṁ! Oċ ṫa siḃ annseo 'nis an-diuġ agus biṫiḋ 2025 nas ṁaṫ agaiḃ le cuidiċ Ḋia Uileṁor! Ċuir siḃ obair fada 's an-ṁaṫ ċun rudan litireaċas nan Gàiḋeal agus airson litireaċas agus àrd-litireaċas nan Gàiḋeal trì Gàilig aṁàin agus ṫa 'n obair siḃ ḋeunaṁ nas móran táḃaċtaċ mar sin aṁàin! Leanaiḋ air aġaiḋ air an t-saoġal t-sliġe a ċaraiḋean!

Mórag Nic Ḋùġaill (Gàilig na h-Àpalaid)

Sáḃáil na h-Ainṁiṫe Ḟiaḋan Iarraiḋ linn do ṡáḃáil na h-ainṁiṫe ḋúṫċais san Sean Ġaeḋealtaċd go h-áiriḋ. Ba móran móran truaġ ċuir fear aṁáin ceaṫaraḋ Cat Feusag amaċ faoin tuaṫ faoi na Monaiḋ Ruaḋ le linn an t-seaċdainn seo cáite. Ċa raḃ sin cóir 's ceart, aċ iarraiḋ linn do ṫoir le ċéile do ċainnt ċoṁraḋ a ḋéanaṁ faoi 'obair do ċur na h-ainṁiṫe ḋútċais amaċ faoin tuaṫ ar ais aríst, aċ iarraiḋ linn sin do ḋéanaṁ mar ba ċeart iarraiḋ linn Mac Tíre, Cat Feusag, Maṫġaṁna, Taġan agus an Torc ċun an Gaeḋealtaċd aríst gan ṁall.

Pádruig Ṁíċeál Ó Daire (Gaeilig Ṫír Boġaine)

NÒTA ḊEASAIĊE Le Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis, Àrd-deasaiċe (Gàeḋlig Uisge Ḋearg)

Dé droċ-àite 's droċ-sgeul an Doṁan an-diuġ a ċairdean. Ṫa mo ċroiḋe ḃristeaṁ airson duine 'ġaḃal ṡuas leis an droċ-sgeultan ann an Staidean Aonaiċtean. 'S oraic leinn, am muinntir ḃoċda air aġaiḋ nuair a ċuir aintiġearna ġarḃ nuair a cuirinn e 'gus do ċairdean sgrios ṫairis nan Doṁan, agus taḃair e cuidiċ ċun sgrios-ċinniḋ nan duine boċd 's neaṁċionntaċ. Ṫa mòran dòċas agam tiocaiḋ Tìr na Craoḃ / Ċanada asteaċ san Aonaḋ Eòrapaiċ gun ṁall le cuidiċ Ḋia Ṁór. Ṫa mòran dòċas agam ḟé faiġiḋ muinntear ḋuṫċais ag an Sean Gàeḋealtaċd ead ḟé ri ċéile gun ṁall cuideaċd mar ṫa e sin nas táḃaċtaċ. Tiocaiḋ cogaḋ ṁór air an t-sliġe ċugainn gun daḃt. Ċall na Gàeḋeil an spiorad òglaiċ oirnne, 'gus ċan e mòran àm againn do ḟaiġ e ri ċéile air ais ariṫisd.

Feumaiḋ na Gàeḋeil do spéileaċan a' ḟoġluim leis do ċionn againn suas agus leis do uillinn a-maċ! Sin e!

'S Mòran Mòran Maṫ Ṫu Trìnda!

Mòran mòran taing a Trìnda airson gaċ uile rudan ṫu a ḋeunaṁ airson litireaċas agus ard-litireaċas nan Gàiḋeal agus Gàilig! Ṫa ḟios agam ṫa rudan cruaḋ 's ġarḃ agad ḃo àm gu h-àm, aċ ḋ'ḟan ṫu leis an obair litireaċas seo 'gus ċa roḃ sin easga 'gus ċan e sin easga 's ṁaṫ an-diuġ a ċaraid ċòir. 'S Fìor Gàiḋeal ṫu 's Fìor Bean-Ġaiḋeal ṫu gun teagaṁ! 'S breaġ mòr agam airson gaċ uile rud a ċuirinn ṫu ri ċeile 'nn an gaċ uile àm nuair ṫiġinn LUD amaċ. Leanaiḋ air aġaiḋ leis an obair litireaċas Gàilig a ċaraid le do ṫuil.

Mòran mòran mòran taing a-riṫisd!

Niall Gordan (Gàilig Sgiṫeannaċ)

02

lionra-uisge-dhearg.ca

'Ṁaṫ Leiḃ gu Sgríoḃ le LUD?

POST-D SINN

POST D'AR BOGSA PO

Sgriobh@lionra-uisgedhearg.ca

ATTN: LUD PO BOX 42112 RPO FERRY ROAD WINNIPEG, MB, CA R3J 3X7

lionra-uisge-dhearg.ca

TURAS DO www.lionra-uisge-dhearg.ca /LUD/sgriobh-chugainn/

03

Michael Blume, Portage Online

NUAIḊEAĊD IONADAIL

Baile nan Granndaċ, Gleann Uisge Ḋearg Le Iain Luim Dòṁnullaċ (Gàilig Sgiṫeannaċ) Ann an bliaḋna 1824, ċaiḋ Cùiṫbeirt mac Cùiṫbeirt ‘ic Ṡeumais às nan Granndaċ, air aġaiḋ do ḃunaiḋ baile ṁaṫ ann an Gleann Uisge Ḋearg. Ḃa sin baile leis na Gàiḋeil, na Méitis, na Frangaiċ agus na Daoine Maċairean ri ċéile.

Agus ḃunaiḋ iad am baile seo mar ḋ’ iarr iad saorsa ‘s sìocàint a-maċ às nan Gall ann an Gleann Uisge Ḋearg gun teagaṁ. Ḃunaiḋ iad sgìre san àite ‘gus ṫàinig àireiṁ ṁaṫ ṁór nan daoine ṫugu do ṡaoġlan a ḋeunaṁ mar ḋ’ iarr iad saorsa ‘ca gun teagaṁ. Agus ḃa Cùiṫbeirt Òg am ḟear ṁaṫ airson an obair seo. Ḃuaiḋ e caiṫream ṁaṫ airson nan daoine ‘n aġaiḋ nan Gall ann an 19ṁ Òg-ṁios 1816 – ḃa sin oċd bliaḋna ṡoin, agus ḃa taoiseaċ e eadar na Méitis agus na Gàiḋeil ri ċéile. Ḃa Baile nan Granndaċ am baile ṁaṫ airson na Sealgairean na Buaḃaill (ḃa Méitis orṫa cuid ṁór) agus ċaiḋ na Sealgairean Ḃuaḃaill a-maċ gaċ bliaḋan do sealgaireaċd biaḋ airson am muinntir ùr, agus do ḟaiġ fuil nam buaḃall mar ḃa sin an-ṁaṫ às am ṁalairt agus do ṁalairt a ḋeunaṁ leis nan Gall agus le gaċ duin’ eile ‘nn an Maċairean Móra, ‘gus ṫairis Dùṫaiċ nan Craoḃ cuideaċd.

04

lionra-uisge-dhearg.ca

Ċuir Cùiṫbeirt Òg an ainm-àite Baile nan Granndaċ ann am baile seo mar ḃ’ às Clann Grannd e ḟéin, agus ḃa na Gàiḋeil aig do ċriḋ’ aige gaċ àm gun teagaṁ. Agus ḃa e gu maṫ aige b’ḟeudar.

Ann an Iuċar 1851, ċaiḋ an t-Aṫair Luġaiḋ Francois Riċer Laflèċe ‘maċ air an sealgaireaċd leis na Sealgairean Buaḃall.

Agus ċaiḋ iad air turas ḟada ‘steaċ Dacòta Tuaṫ ‘sealgaireaċd am buaḃall. Nuair ḃa iad ann an Dacòta Tuaṫ, ṫàinig iad fo ‘n ionnsaiġ le 2,000 (ḋà ṁìle) òglaċ às naisean Gangtonaiċ. Ḃ’ eadar trì fiċead seaċd gu trì ḟiċid seaċd ḋeug fear aig na Méitis. Agus ḃa ‘n blar seo ‘nn an 13ṁ gu 14ṁ Iuċar 1851. Ḟuair an sagart gaċ duine ri ċéile ‘gus ċuir e ‘n Crann-Ceusta do’n obair leoṫa, ‘gus ċuir e spiorad làidir ‘s misneaċd ṁór aca. An ḋeiḋ sin, ḃuaiḋ iad an ḃlar, agus ċaoċail ceaṫar ḟiċead nan Gangtonaiċ ann an laṫa sin. Agus ċar ḋeun nan Gangtonaiċ an ionnsaiġ ùr air na Méitis mar ḃa creid aca ḃa Spiorad Ṁór aca – na Méitis ann an laṫa sin. Agus ḃa seo blàr deireannaċ eadar na Méitis agus an Gangtonaiċ.

Agus ḋ’ ḟàs Baile nan Granndaiċ ṫuas mar an caiṫream an aġaiḋ nan Gangtonaiċ. Agus ṫa rud an-ùiḋ san uaiġ am baile. Ṫa sin sgeul mu nuair a ċaoċail Cùiṫbeirt Òg ann an 1854. Ċuir am muinntir e fo ṫalaṁ ann an Uaiġ Caitligiċ, agus ċaiḋ e gu Ḋia ‘maċ às an Eaglais Caitligeaċ cuideaċd. Aċ ṫa ‘n eòlas ann an Eaglais Cléiriċ ann an Montréal, ḟuair e fo ‘n uisge (Baisteaḋ) leoṫa ‘nn an bliaḋna 1801 no 1810. Agus ṫa Cùiṫbeirt Òg ann an Uaiġ Caitligeaċ san baile seo ‘nis.

Agus san an Cunntas-Ṡluaiġ airson 2021, ṫuḃairt e ḃa 845 duine ‘nn an baile, ‘gus ḃa e ṡuas às am bliaḋna 2016 nuair ḃa 662 duine ‘ca. Agus ṫa e gasta gun teagaṁ do’n aṁarc Baile nan Granndaċ ‘fàs suas ann an diuġ.

lionra-uisge-dhearg.ca

05

Trìnda NicÉigeir MhicMhaghnuis

Am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ (1880 gu 1951) Le Mòrag Bheag Bhuidhe (Gàilig Bharraigh) ‘S ṁac ainmeil àiriḋ nam Ḃarraiġ e ḟéin seo gun teagaṁ.

Rugaḋ e ann an Tràiġ Tuaṫ nam Barraiġ sa ḃliaḋna 1880, agus ‘na ḋeiḋ ḟuair e ċrìoċ leis sgoiltean, ḟuair e 'staiġ gu Colaisde Naoṁ Moire, ri ṫaoḃ Obar Ḋeaṫain san an 1894. Ḃa e ‘staidear ṁòr airson an Sagartaċd nuair a ḃa e 'nn an àite seo. às annsin, ċaiḋ e air aġaiḋ gu Issaiċ-e-Molanau agus gu Naoṁ Sulpice san an Ḟraing agus ċuir e fo do làṁan Easbuig Seòras Mac a’ Ġoḃainn san an Àrd-Eaglais aig an t-Òban, Laṫarna, Arra Ġàiḋeal ann an 1903. As ḋeiḋ àm ṁaṫ nuair a ḋ’ oibriġ e aig an t-Òban, ḟuair e ‘n obair-àite sa ċeannard nan Eaglais air Eige agus an t-Eilein Ḃige, agus as ḋeiḋ sin air ball, ċaiḋ e air aġaiḋ gu Beinn na Faoġla ‘gus ḃa sin ann an 1908.

As ḋeiḋ Ċiad Ċogaḋ an Ḋà Ġall (1914 gu 1919), ḋ' ḟàg sluaġan ṁòr nan teaġlaiċ ‘s muinntirean à Eilein Deas a-muiġ turas ḟada ṁòr gu Ċanada air an long Marloċ san am bliaḋna 1923 agus ḟuair iad talṁan aca aig Áṫ a’ Ḟiaḋ san an Tìr a’ Ḃuaċaille. Ṫairg Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ do ṫaisteil a ḋeanaṁ leoṫa ḟéin agus ḋ’ ḟan e san an Ċanada airson ḋà bliaḋna ‘cuir cuidiċ ċugu gu h-àiriḋ gun teagaṁ. Nuair a ḃa e ‘nn an àite sin ḟuair e san sabaid an-ṁor an aġaiḋ riaġaltas Ċanada mar ḃris iad an cunnraḋ le nam Barraiċ mar rinn iad rudan cruaḋ agus mì-ċeart an aġaiḋ nan Gàiḋeil agus

06

lionra-uisge-dhearg.ca

ḃa ḟearg ṁòr aige mu sin. Ṫòisiċ e do ċur fianais an aġaiḋ an riaġaltas Ċanada ‘gus an aġaiḋ riaġaltas Ṫìr a’ Ḃuaċaille cuideaċd! Ḃa sin ann an cunnraḋ, faiġiḋ nan Gàiḋeil sgoiltean Eaglais Caitligeaċ aca, ‘gus bioḋ iad sgoiltean tro Gàilig cuideaċd. Aċ ċa roḃ e ‘n sgeul nuair aḋ’ ḟuair iad aig an àite. Ċaiḋ e do ċainnt leis nan duine riaġaltas, aċ ċa roḃ aon ùiḋ aca do ‘n eisteaċd leis an Sagart Mòr. Ḋ’ ḟuair e nam pàistean a-muiġ às sgoiltean Beurla-Ġallda ‘gus ḃunaiḋ e sgoiltean Caitligeaċ Gàiḋealaċ tro cànan nan Gàiḋeal annsin gun ṁall. Ḋeun e sin ṫairis Meaḋon Ṫìr a’ Ḃuaċaille 'gus ṫàinig eagal an-ṁòr aig nan duine riaġaltas mar sin gun teagaṁ. Ṫòisiċ e 'gus Barraiċ, Uiḃistiċ agus Gàiḋeil eile 'm pàistean san Eaglaisean agus ḃa e glic do ṡin a ḋeunaṁ gun teagaṁ. Ċaiḋ an strìġ seo air aġaiḋ airson trì bliaḋna no mu sin, agus ḃa e eadar 1924 gu 1926. Ċuir poileas ḋearg no na saiġdearan ḋearg am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ fo ġaḃail ann am Beultaine 1926, agus ḟuair e ḋibir a-muiġ às Tìr nan Craoḃ annsin gun ṁall.

Nuair a ḋ’ ḟill e ċun daċaiġ rinn an Easbuig e 'n t-Sagart Paraiste Baile Ċaolais, agus trì bliaḋna 's ḋeiḋ sin ṫug an Easbuig e 'n t-Sagart gu 'm Baġ a' Tuaṫ, Barraiġ, agus às ḋeiḋ sin a-riṫisd, ḋ’ ḟill e ċun an daċaiġ ḋùṫais ann an Tràiġ Tuaṫ san an 1926. Ḃa e ‘nn an àite gu ruige ḋ’ éiriċ e 'muiġ às an obair mar ṫàinig tinn ṁòr air ann an 1943. Ċaiḋ sluaġ ṁaṫ nan duine do ċuairt leis ḟéin ri linn am bliaḋniċean. Rinn Calum mac Ċaluim ‘ic Ċaluim ‘ic Iain 'ic Ṫarmaid 'ic Iain 'ic Ṫarmaid (bràṫair gu Soṁairle nam Bàrd) cuairtean ċuige ri linn nam bliaḋniċean mar ḃa 'n ùiḋ ṁòr aige nan seannċus aig am Maiġstir gun teagaṁ. Ḃa 'n eòlas aig nan duine ḃa bàrd ṁòr e ḟéin cuideaċd, agus sgrìoḃ e òrain an-ṁaṫ agus ṫa Fàilte do Ḃarraiġ an t-òran nas ṁòr sgrìoḃ e a’ ḋeunaṁ.

Sgrìoḃ an 2/4 marsáil san onair do ċuiṁn’ am Maiġstir Iain Ḋonnċaiḋ, agus ċuir e ri ċéile mu bliaḋna 1938, le Tormod Dòṁnallaċ nan Eilean a' Ċeò. Ṫug Tormod Dòṁnallaċ an t-ainm san onair Iain Ḋonnċaiḋ, an Sagart Mòr nam Maċairean.

lionra-uisge-dhearg.ca

07

NUAIḊEAĊD NAN DÙṪAIĊNAL

Pìob Ḃatarlúḋ Le Alasdair MacṀaoirn (Gàilig Ḋùṫaiċ Ṁic Aoiḋ) Ċaiḋ iarraiḋ orm beagan eaċdraiḋ a ċur sìos mu ḋeiḋinn seann ṗìob a ṫàinig ṫugam tron teaġlaċ, air an taoḃ màṫaireil agam, MacAoiḋ. Ṫa rud no ḋà gu maṫ inntinneaċ agus ṫa cuid ḋiuḃ gu maṫ neònaċ. Ṫa an eaċdraiḋ a’ gaḃail a-steaċ seann saoġal nan Gàiḋeal, na Fuadaiċean, eilṫireaċd agus an saoġal eile. Ṫa min dòċas gun còrd e ruiḃ.

A rèir na ċuala mi, ċaiḋ a’ ṗìob a ṡeinn aig Blàr Ḃatarlúḋ (21ṁ Ṁios Dàrna 'n Saṁraiḋ 1815). B’ e cuideigin Roṫaċ à taoḃ Bioraċan, faisg air Dòrnaċ a ḃa ga seinn. Airson a ḋearḃaḋ ċoiṁead mi air liosta de ḋaoine a ḟuair am Bonn Ḃatarlúḋ, agus ḃa Roṫaiċ à Dòrnaċ ann aċ ċa roḃ mòran a ḃarraċd de ḟiosraċaḋ ann. A rèir na h-eaċraiḋ, ċaiḋ am pìobair seo a leòn aċ ṫàinig e ḋaċaiġ beò.

Mun an àm seo, ḃa na Fuadaiċean ann air feaḋ a’ Ċinn a Tuaṫ. Abair fàilte ḋaċaiġ ṡuaraċ ḋa na saiġdearan a ḃa dìleas ḋa na seann dòiġean! Ċuala mi mu ṡaiġdearan a rinn an t-sliġe ḋaċaiġ ḋa na bailtean far na rugaḋ ’s na ṫogaḋ iad aċ ċa roḃ bailtean ann, dìreaċ totaiċean! Ron na Fuadaiċean ḃa mo ṫeaġlaċ a’ fuireaċ ann an Sgìre Ḋiùranais san Iar Ṫuaṫ. Anns na bliaḋnaiċean dorċa sin ċaiḋ cuid aca ḟuadaċaḋ ḋan ċost a tuaṫ agus ċaiḋ cuid eile ḋiuḃ, mo ṫeaġlaċ nam measg, gu deas. Mu ḋeireaḋ ḟuair mo ṫeaġlaċ lot tuaṫ air Droċaid a’ Ḃann-Àṫ, an iar air Bioraċan. Ṫa an àṫ ċeum mì-ċinnteaċ, aċ ṫa mi a’ smaointinn gun do ṗòs boireannaċ à mo ṫeaġlaċ Roṫaċ am Pìobair agus ṫàinig a’ ṗìob ḋa mo ṫeaġlaċ tron ṗòsaḋ sin.

Gu cinnteaċ, ge b’ e a ṫaċair, ṫàinig a’ ṗìob ḋa mo ṡì-ṡeanair, Sandaiḋ MacAoiḋ (Alasdair ’ic Nìl ’ic Uilleim’ic Iain) 1865 gu 1953. Ḃa Sandaiḋ na ċlaċair, agus ċaiḋ e ḋa Embro, Ontario, Ċanada airson greis. Ṫàinig e ḋaċaiḋ ge-tà airson pòsaḋ. Ċa roḃ am boireannaċ a ḃa fo ċeangail pòsaiḋ ḋa airson Albainn ḟàgail. ’S ann oirrese a ḃa an t-uallaċ airson a pàrantan. Co-ḋiù, ċuala mi gu roḃ Sandaiḋ a’ seinn na pìoba air a’ ḃàta air an t-sliġe gu Ċanada 'gus sa ċoiṁearsnaċ nuair a ràinig e. Dar a ḃa mi 08

lionra-uisge-dhearg.ca

ann an Ċanada ṫaḋail mi air Embro agus ṫaċair mi ri boireannaċ aosta ’s cuiṁne aice mu ḋeiḋinn. Ṫuirt i rium, “Ḃa bàlaċ ṁaṫ e 'gus ḃa ciùin e ċuideaċd!” Ċaiḋ na bliaḋnaiċean seaċad agus tràṫ san ḟiċeadaiḃ linn ḃa co-oġa againn, Niall Suṫarlanaċ (air a ràḋ col’aċ ri Sù-lan no Sù-lanaċ), gu ḃiṫ a’ falḃ ḋa na Stàitean Aonaiċte. Air an oiḋċe mus do ḋ’ḟalḃ e ḃa cèiliḋ ṁòr ann ann an Taiġ Ṡandaiḋ (far a ḃeil mi a’ fuireaċ an-dràsta). An aṫ là ḃa Niall air falḃ agus ḃa a’ ṗìob air falḃ cuideaċd. Ṫa cuid a’ cumail a-maċ gun deaċ a’ ṗìob a ṫoirt ḋa, agus ṫa stòraiḋ eile ann cuideaċd. Cò aig a ṫa fios, agus dèn diofar an-dràsta co-ḋiù? Ḃa Niall na “Rainsear” ann am Montana (Tìr an Airgid), faisg air Billings. Ċan eil mòran fiosraċaḋ agam ma ḋeiḋinn, aċ gu roḃ peata naṫair aige! Ḃa bràṫair aige, Dòṁnall, a ḃa na ṗìobair agus ḃa esan sna Stàitean cuideaċd. Rinn e puirt air Niall, “Niall Suṫarlanaċ na Baile Creag”, “Soraiḋ Niall Suṫarlanaċ gu Rainse EU” agus “Fàilte Niall Suṫarlanaċ gu h-Oragain”. Gu mì-ḟortanaċ, ċaiḋ Niall a leòn gu dona nuair a ṫuit càr air dar a ḃa e ag obair air. Ḃa e a’ fuireaċ na aonar agus ċan eil ḟios ’am dè ċo fada sa ḃa e na laiġe air ruḋa a’ ḃàis gus an deaċ a lorg le Tùsanaiċ “Feannag” a ḃa a’ dol seaċad. Rinn iad na b’ urrainn ḋaiḃ agus ċaiḋ Niall a ṫoirt ḋan ospadal far na ċaoċail e. An uair sin ḟuair a ḃràṫair Dòṁnall a’ Ṗìob.

Rinn Dòṁnall gu leòr siuḃal. Dar a ḋ’ḟàg e Sgìr Raoird ċaiḋ e gu Perú far na ḋ’obraiċ e mar ċìobair. Ṫaṫar a ràḋ gun do ċaill e feadan anns na h-Andes. Saoil an deaċ a lorg le cuideigin? Ḃa e greis ann an Astràilia (Tìr an t-Saṁraiḋ) cuideaċd far an roḃ bùṫ nan gleoc agus nan uaireadairean aige. Ḟad sa ḃa Dòṁnall ann

lionra-uisge-dhearg.ca

09

an Astràilia (Tìr an t-Saṁraiḋ) ḃa a’ ṗìob cuide ris agus turas ḃa e ann am boṫan san “Fàsaiċ” a ċaiḋ a losgaḋ gu làir. Gu mìorḃaileaċ ċaiḋ a’ ṗìob a lorg ceart gu leòr san spruilleaċ! Mu ḋeireaḋ, ċo ḟad sa ṫa fios agam, ḃa e air ais anns na Stàitean agus a’ fuireaċ ann an Glide, Oragain.

Dar a ḃa ann an Oragain, rinn e pìob ḋa ḟèin. Ḟuair e am fioḋ agus am meatailt à “Ceann an Carbad” a ċaiḋ a-null leis an luċd-tuineaċaiḋ. Rinn e a h-uile rud aċ an t-seannsair a ṫàinig à Ċanada. Ċaiḋ a’ ṗìob seo a ṫoirt ḋa mac bràṫar aige ann an Albainn agus ṫug esan ḋoṁsa i. Ḃo ċionn beagan ḃliaḋnaiċean ṫug mi seaċad i ḋan taiġ-tasgaiḋ ann an Fàr faisg air a’ Blàran Oḋar.

Nuair a ċaoċail Dòṁnall ann an Oragain, ċuir a’ ḃanntraċ na pìoban a ḃ’ aig Dòṁnall ḋa co-oġaiċean ann an Albainn, a’ Ṗìob Ḃatarlúḋ nam measg. ’S ann aig co-oġa agam a ḃa a’ ṗìob agus ḃa e airson a toirt ḋoṁ. Nuair a ċaoċail e ṫàinig a’ ṗìob ṫugam ceart gu leòr aċ le taċartas neònaċ. Ḃa mi ag obair aig Saḃal Mòr Ostaig, Colaisde na Gàilig anns an Eilean Sgiṫeanaċ aig an àm. Ḃa ḟios ’am naċ bioḋ mo ċo-oġa a’ maireann fada agus ḃiṫinn taḋal air san ospadal ann an Inḃir Nis dar a ḃa mi air t-sliġe ḋan eilean. Oiḋċe a ḃ’ ann, ḃa mi nam ṡuain cadal agus ṫàinig a’ ṗìob ṫugam ann an aisling. Ṫuirt a’ ṗìob rium, ann an Gàilig ġrinn, “Ṫa an t-àm ann ḋoṁs’ a ḃiṫ a’ tiġinn ṫugadsa.” Ḋùisg mi sa spot!

Smaoiniċ mi gur e rud fìor neònaċ a ḃ’ ann aċ naċ roḃ ann aċ aisling. An aṫ là, ḃa neaċ-laġa air a fòn a’ cantainn gun do ċaoċail mo ċo-oġa. Neònaċ! Ḋ’innis caraid ḋoṁ (Fear Slànair à Ċanada) a ḃa eòlaċ air an leiṫid de rud gur roḃ spiorad ann an iomaḋ rud gu h-àraiḋ rudaigin ċo aosta sa ḃa a’ ṗìob. Ṫuirt e rium cuideaċd gun a ḃiṫ ga seinn gus an roḃ i fo ṡolas na 10

lionra-uisge-dhearg.ca

gealaiċ làin fad trì làiṫean. Smaoiniċ e gun do ṫog a’ ṗìob lùṫs mì-ḟallain agus gun glanaḋ solas na gealaiċ i. Lean mi an stiùireaḋ mar a ċaiḋ innse ḋoṁ. Ḃa a’ ṗìob ann an droċ stàit dar a ḟuair mi i. Ċuir mi i ḋa cuideigin air an Eilean Ḃòideaċ air son a caraḋ. Rinn e an obair fìor maṫ gun a ḃiṫ a’ dèanaṁ cus no a ḃiṫ ga h-aṫarraċaḋ mòran. ’S e a ḃeaċd gur ann ann an A a ḃa a’ ṗìob ḃo ṫùs, aċ le gaoṫaiċean (riḃeidean anns na dosan) ceart ṫa i a-nis faisg air Bb. Biḋ mi ga seinn ḃo àm gu àm aċ nam aonar dìreaċ on a ṫa i ro ìosal an taca ri pìoban san là andiuġ. ’S caoṁ leam am fuaim ìosal agus cluiċiḋ mi i aig taċartasan speisealta.

Cuide ris a’ ṗìob ḃa seannsair aosta a ḃa briste. Ċaiḋ a ràḋ gun deaċ a briseaḋ aig Ḃatarlúḋ. Air bann an t-seannsair ṫa ainmean sgrìoḃte agus “93ṁ”. Ḃioḋ an Rèiseamaid 93ṁ, freagarraċ ’son a’ ċinn a tuaṫ aċ ċa roḃ an 93rd aig Ḃatarlúḋ. Dè ’s ciall ḋa seo? A ḃeil an eaċdraiḋ mu Laṫa Ḃlàr Ḃatarlúḋ ceàrr no an tàinig an seannsair à cuideigin no àiteaċan eile? Ċan eil ḟios ’am. Ṫa ainm air na dosan, D C Camṡron, Dùn Dèaġ. Leuġ mi gu roḃ S C Camṡron a’ dèanaṁ pìoban ann an Dùn Dèaġ airson an airm. ’S dòċa gu roḃ iad càirdeaċ. Ḃa S C ag obair anns na 1840an, agus ’s dòċa gu roḃ D C ann na bu tràiṫe. Ṡin agaiḃ eaċdraiḋ na pìoba mar a ṫ’ agams’ e. Ṫa an eaċdraiḋ a’ gaḃail a-steaċ seann saoġal nan Gàiḋeal, na Fuadaiċean, eilṫireaċd agus an saoġal eile. Ṫa min dòċas gun do ċòrd e riḃ.

lionra-uisge-dhearg.ca

11

Na turas de màṫair òg aig aodann na diagnosaċd de Aillse marḃaċ.

BOOKS2READ.COM/AG-GEATAIDH-NA-HEADOCHAS

NUAIḊEAĊD NA CRUINNE

Sgeul Iain a' Sgalpaiċ Le Cioḃa Nic Ġille Ġuirm (Gàeḋlig Caraliana) Ċa roḃ ḟios againn mòran sgeul aig Iain Caimbeul a' Sgalpaiċ. Ṫeiċ e ‘maċ às an Sean Ġàeḋealtaċd (às Sgalpaiċ) do ḋèan éalaiċ a-muiġ às na tiġearnan talaṁ agus a-muiġ às na Fuadaiċean. Ḃa ḟear boċd e gun teagaṁ mar ċa roḃ mòran eòlas faoi roiṁe Caṫ Droċaid Ḃristeaṁ (27ṁ Gearran 1776) nuair rinn e ionnsaiġ doċreidsinn ṫairs an droċaid gu luaṫ sa ṁadainn air an laṫa aca. Agus ṫa ḟios againn ḋ’ainm air mar ċaoċail e nuair a rinn e ‘n ionnsaiġ seo ċuideaċd. Agus ċan e mòran suim aig duine mu’n am fear so cuideaċd, agus 's mòran truaġ sin! Ċa roḃ aon suim no draġ aig ceannardan Gàeḋeil Eilein a' Tuaṫ airson na muinntir Gàeḋeal san Caraliana ri linn an aimsear so. Ṫa ḟios againn sin mar ċar ċuir ead strìġ an aġaiḋ nan Gall aig daċaiġ ḋùṫċais ri linn am Fuadaiċean, agus ċar ċuir ead coṁaireaċd an aġaiḋ nan Gall agus an aġaiḋ rudan nan Gall air ḋaċaiġ agus air Dùṫaiċ nan Craoḃ. Ċa roḃ gaċ uile rud gu maṫ airson nan Gàeḋeil sa Caraliana ri linn an àm so. Ḃa saiġdear air taoḃ nan Gaill a Iain Caimbeul no Iain a’ Sgalpaiċ mar rugaḋ ’s togaḋ e air Sgalpaiġ no Sgalpaiġ na Hearaḋ gu muinntir Eilein. Ḃa e an sgeul leis na Gàiḋeil Eilein a' Tuaṫ airson ċuid ṁòr. Ċaiḋ Iain Caimbeul ṫairs nan tonn gu Gleann Gàiḋeal san ann Caraliana Tuaṫ mu’n eadar bliaḋna

lionra-uisge-dhearg.ca

13

Ḃa saiġdear air taoḃ nan Gaill a Iain Caimbeul no Iain a’ Sgalpaiċ mar rugaḋ ’s togaḋ e air Sgalpaiġ no Sgalpaiġ na Hearaḋ gu muinntir Eilein. Ḃa e an sgeul leis na Gàiḋeil Eilein a' Tuaṫ airson ċuid ṁòr. Ċaiḋ Iain Caimbeul ṫairs nan tonn gu Gleann Gàiḋeal san ann Caraliana Tuaṫ mu’n eadar bliaḋna 1760an no 1770an b’ḟeudar, agus ḟuair e ġaḃail airson sluaġ Gallda mar ḃa e ’s nan Eileanan, agus ḃa ḟios aig ceannardan Gàiḋeal Eilein san Caraliana Tuaṫ aca – Dòṁnall Dòṁnullaċ, Dòṁnull Mac Leòid agus Ailean Dòṁnullaċ – an àite a ḋ’ḟan Iain a’ Sgalpaiċ agus na h-Eileanaiċ eile ‘beò san aimsear sin. Ḟuair e rug ṡuas san Éiriġ A-maċ na Dòṁnullaiċ no Éiriġ A-maċ Féill Ḃríġde (1ṁ Gearran gu 27ṁ Gearran 1776) agus ċaiḋ e leis na Triúir Dòṁnullaċ ri linn an marsail ḟada ṫairs Gleann Gàiḋeal ri linn an agus ḃ' Iain a’ Sgalpaiġ ann ri linn Caṫ Droċaid Ḃristeaṁ san ann Caraliana Tuaṫ. Ċaiḋ nan Gàeḋeil Eilein a’ Tuaṫ ċun air taoḃ nan Gall mar ṫánaig ead mall gu Caraliana Tuaṫ, agus ṫánaig móran sluaġan aca gu ’n cúige seo eadar 1768 gu 1774. Ḃ’ eagal an-ṁor aca mar ḟuair ead ḃristeaṁ air làṁ nan Gaill air daċaiġ, agus ċar iarraiḋ ead bristeaṁ ùr aca ’nis ṫairs nan tonn gu Dùṫaiċ nan Craoḃ mìltean ’s mìltean mìle a-muiġ às an daċaiġ ḋùṫċas.

Ri linn an ṁarsail ḟada ċun an tráiġ Caraliana do ċeangail ri ċéile leis sluaġ mór nan Gall, ċaiḋ na Fíor Gàeḋeil air an ionnsaiġ an aġaiḋ na Sluaġ Dòṁnullaċ gun ṁall. Ḃa naoi mìle (9,000) saiġdear air ḋà Sluaġ Mìlteaċ Caraliana Tuaṫ, agus ḃ’ eadar oċd ciad, ḋà ḟiċead a' deiċ (850) gu mìle, trì ċiad (1,300) saiġdear air Sluaġ Dà Dòṁnallaċ.

14

lionra-uisge-dhearg.ca

Nuair a ṫosaiḋ an caṫ a-maċ sa ṁadainn Fiċead Seaċad (27ṁ) Gearran 1776, ċaiḋ Iain a’ Sgalpaiċ ċun an ċaṫ leis misneaċd ṁór aige. Ḃ’ e ceannard no caiptean sluaġ ḃige nuair a ḋ’ionnsaiġ ead ṫairs nan Droċaid Ḃristeaṁ ċun lìntean Aimearaga. Agus ḋ’ḟan na h-Aimearagaiċ air taoḃ eile nan aḃainn annsein, aċ ċa roḃ an eòlas so aig Iain a' Sgalpaiċ agus aig na Gàeḋeil aige. Ṫánaig ead fo ‘n teine gunnaiċean ġèarr nuair a ṫosaiḋ ead do ṫig ṫairs nan droċaid ḃristeaṁ. Ḃa Gàeḋeil Arra Gàeḋeal, Gàeḋeil Arainn, Gàeḋeil Ulaiḋ, Gàeḋeil Ṁiḋe, Gàeḋeil Ṫìr Iḋe ‘s Gàeḋeil Ċolla eadar measg an Sluaġ Aimearaga; agus ċa raḃ ead gu maṫ leis an eòlas ḃa Gàeḋeil ‘sabaid airson nan Gall agus a-teaċ san sluaġ Ġall aig an laṫa so. Ḃa 'n iarr ṁór aca do ċur sgrios ḟola orṫa mar ḃ’ ead leis nan Gall, san ṡluaġ Ġall cuideaċd. Ḃa ḟearg an-ṁór aca mar sin!

Nuair ḟuair e ‘n òrduiġ, ċuaiḋ Iain a’ Sgalpaiċ agus na sluaġ ḃig aige air an ionnsaiġ an aġaiḋ an droċaid gun teagaṁ. Ḃa sin an-luaṫ sa ṁadainn agus ḃa sin dorċa mar ċar ṫánaig an ġrian ṡuas air ḟaṫast. Nuair ṡroiċ ead an ḋroċaid, ṡiuḃal sluaġ Iain a’ Sgalpaiċ le h-aon gu h-aon, agus ḃa sin an-ṁall mar sin. Aċ ċunnaic na h-Aimearagaiċ ead, agus ḋ’ḟan ead aig an àite aca airson an t-àm ċeart do ċur bàs ṁòr air Sluaġ Dòṁnallaiċ. Ḃa claiḋeaṁ mór ṁaṫ aig Iain a’ Sgalpaċ nuair ċaiḋ e air an ionnsaiġ. Ḃa fear misneaċd doċreidsinn e ḟé ’nnsin gun teagaṁ, agus ḟuair e ṫairs an droċaid ḃristeaṁ leis claiḋeaṁ a-staiġ do làṁ.

Aċ ċuir na Fíor Gàiḋeil air taoḃ Aimearaga ’sabaid san Sluaġ Caraliana teine beò ġarḃ ċuige air Iain

lionra-uisge-dhearg.ca

15

a’ Sgalpaċ gun ṁall, agus ḋéan ead sin a-riṫist ’s a-riṫist ’s a-riṫist ċun gu a ḟuair e bàis ann san ċaṫ. Ċuir ead fiċead ’s ceaṫar ball-ṗilear musgaide ’staiġ an ċorp Iain a’ Sgalpaċ, aċ duḃairt daoin’ eile ḟuair eadar ḋà ḟiċead a’ deiċ (50) gu ceaṫar ḟiċead (80) ball-ṗilear musgaide sa ċorp aige ri linn an caṫ. Ṫuit do ċorp a-staiġ an aḃann as ḋeiḋ sin agus ċaiḋ e ṡìos san uisge mar nam ball-pilearan cuideaċd gun teagaṁ. Ḃa saiġdear doċreidsinn ’s misneaċd a roḃ Iain a’ Sgalpaċ, aċ ċaiḋ e ċun air taoḃ nan Gaill agus ḃa e mì-ċeart do ḋeun sin! Aċ ḃa e fear misneaċd gun teagaṁ.

Brianna R., Unsplash Ċaiḋ Caṫ Droċaid Ḃristeaṁ air aġaiḋ airson mu trì mionad gu leṫ-uair a-ṁàin b’ḟeudar. Agus ḃa sin caiṫream an-ṁaṫ 's an-ṁor airson Stàd Caraliana Tuaṫ. Ċaiḋ Dàil Caraliana Tuaṫ air aġaiḋ do ċur toġċáin caiṫream airson saorsa 'muiġ às Sasuinn agus a-muiġ às nan Gall, agus ṫánaig e umpa mar an sabaid aig Caṫ Droċaid Bristeaṁ ri linn maduinn dorċa 'nn an 27ṁ Gearran 1776. Ċa raḃ sin ṁaduinn ṁaṫ airson na Gàeḋeil boċd!

16

lionra-uisge-dhearg.ca

TT OO II ĠĠ Ṁ ṀA A II N N II SS II R R DOIRE A' ĊOLM CILLE

Leaba 's Bricfeasta Óstán Trí Realta Áit Stairiúil Bialann ⁊ Crannog Ceol Beo Dúṫċas www.abbeyhoteldonegal.com

SEAN ĠÀEḊEALTAĊD

Sabaid air Aġaiḋ Airson an Cànan!

Le Uinseann F. Pintado (Gàilig Chataibh) Ḃa mi ‘cainnt leis sluaġ ḃeag duine ‘s Éirinn ri linn an seaċdainn seo ċaiḋ, agus ṫuḃairt aid facal fogairt ċo h-annsaċ ċugam! Ṫuḃairt aid ċan eil aon eòlas aca, 'gus ċan e tuigsinn aid mu Gàilig nan Eilein, Gàilig na h-Albainn agus Gàilig Ṁannain. Ċan e sin ceart mar ṫa ‘n ceart eòlas 's sgeul agam mu’n uile dualċainnt Gàilig ṫairis Tìr nan Gàiḋeal no 'n t-Seann Ġaiḋealtaċd, agus ċuir mi aid ceart mu sin gun ṁall. Ṫa ḟios agam an sgeul ċeart mar rinn mi staidear ḟada nan cànan Gàilig, agus ṫa ḟios agam agus ṫa 'n eòlas agam mà-tà cuiriḋ ṫu 'n t-àm do’n éisd gu duine 'cainnt Gàilig ann an Éirinn, ann an Ṁannain, ann nan Eilein agus ann an Albainn; biṫiḋ ṫu tuigsinn gaċ uile facail às do ḃeul aca mà cuiriḋ ṫu ‘n obair agus an t-àm do’n éisd gu duine. Ḃa e sin annsaċ dar a ṫuḃairt sluaġ Éirinneaċ an ḟacail mì-ċeart ċugam san àm sin, agus ċa roḃ ḟios aca ḃa ṁic-leinn mi ḟèin agus ċa roḃ ḟios aca rinn mise staidear móran ḟada cànan nan Gàiḋeal - Gàilig. Ċa roḃ spiorad nan Gàiḋeal aca gun aṁaras, agus ċa roḃ Fìor Gàiḋeil aid ċuideaċd!

Dar a ċaiḋ leinn air aġaiḋ leis an ċoṁraḋ annsaċ, ṫuḃairt aid mu ċan e ùiḋ aca do Gàilig a’ ḟoġluim ann an Éirinn, agus ṫuḃairt aid ċan e leinn - an Ġaiḋeil - duine ‘ṁàin a’ ċéile. Agus dar a ċaiḋ leinn air aġaiḋ leis an ċoṁraḋ nas ḟaide, ḋ’ḟoġluim mi ḃa / ṫa mòran ùiḋ aca gu spòrs sacair Sasannaċ, agus spòrs sacair nan Gall ann am Maċairean Ġallda (san Albainn) ċuideaċd. Ċa roḃ sonas orm dar a ċuala mi sin, aċ ṫuḃairt aid am ḟaclan seo ċugainn agus ḃa mi ‘éisdeaċd leoṫa do ḟoġluim mu na Seann Ġall. Agus ḋ’ḟoġluim mi rudan an-ċeart agus an-ṁòr umpa gun aṁaras. ‘S mòran truaġ ċan e aon ùiḋ aca mu Gàilig agus mu Gàilig a’ ḟoġluim. Ṫuḃairt bean a-ṁàin ċugam mu ḃa

18

lionra-uisge-dhearg.ca

Gàilig aice ‘gus ṫoisiċ mi coṁraḋ leaṫa 'nnsein. Agus ḃa coṁraḋ ġearr sin, aċ ḃa sin deise! Ṫuḃairt i ċugam mu ċa tuigsinn i 'gus ċa tuigsinn na Gàiḋeil Éirinneaċ aon facal trì Gàilig nan Eilein agus trì Gàilig na h-Albainn, agus ṫàinig mòran seoc orm dar a ċuala mi sin! Agus ṫuḃairt aid ċan e Gàilig cànan ṁaṫ ann an Éirinn an-diuġ, aċ ċan e aon ùiḋ agam do’n éisdeaċd agus do ċur creidsinn ċugu mu sin! Ṫa ḟios agam ṫa rudan ċo ḋeacaiḋ airson duine ‘obair trì Gàilig agus airson ceartan trì Gàilig an-diuġ. Ṫa e sin an sgeul ann an Éirinn gu h-àiriḋ, aċ ċan e ‘n eòlas aig mòran duine ‘nn an tìr sin agus ṫairis àitean eile nan Gàiḋealtaċd. Ṫ’ aid creidsinn ṫa uile rud gu maṫ airson Gàilig ann an Éirinn mar ṫa e sin ‘ciad cànan oifigeal’ san am Bunreaċd aca ‘nn. Aċ ċan e sin fìor! Ṫa rudan ċo ḋeacaiḋ airson na Fìor Gàiḋeil agus airson na duine leis ùiḋ aca gu Gàilig ann an Éirinn! Ċan e aid do ḟaiġ pas-portan trì Gàilig, obair trì Gàilig, cuidiċ sgoil trì Gàilig agus cuidiċ riaġaltas trì Gàilig ri ṫaoḃ uile rudan eile trì Gàilig.

Dar ḋ’ḟàg na Saiġdearan Ġall a-muiċ às Bail’ Áṫa Cliaṫ agus Sia ‘s Ḟiċid Cunndaḋ ann an 1922 gu 1923; ḋ’ḟan nan Seann Ġall ann an tìr, agus ċuir aid am Brataċ Trì Ḋaṫ ṡuas air an uile taiġ, aċ ḋ’ḟan aid leis uile rudan eile nan Gall. Ḟuair rudan nas uaṁasaċ agus ċo ġarḃ 's ċo ċruaḋ airson duine do ċainnt agus do ḟaiġiḋ rudan trì Gàilig san àite sin. Aċ leanann Fìor Gàiḋeil air aġaiḋ leis an obair do Ġàilig a ṡàḃàil agus airson do ċur beò ṁaṫ ùr gu Gàilig cuideaċd. Ċa ḟaiġinn aid aon cuidiċ às nan riaġaltas. Ṫa rudan ċo ġarḃ airson na Fìor Gàiḋeil ann an Ġaiḋealtaċd agus ann an eadar Clann na Gàiḋeal an-diuġ gun aṁaras! Aċ deunann aid obair ċo táḃaċtaċ do ċur beò ‘s ùiḋ ṁòr gu Gàilig agus do ṡàḃàil seannċas agus gaċ uile rudan eile trì Gàilig a-muiċ às muinntir Gàilig ri linn an t-àm ġearr aca. 'S obairinn aid gun airgid agus gun cuidiċ agus a-ṁàin, agus deunann aid sin an aġaiḋ rudan obair ġarḃ nan riaġaltas / na Seann Ġall airson cuid ṁòr cuideaċd.

Feumaiḋ leinn (na Fìor Gàiḋeil) do ṫig ri ċéile ṫairis an Seann Ġaiḋealtaċd agus a-maċ às an Ġaiḋealtaċd Ùr do Ġàilig a’ ṡàḃàil gun ṁall, agus deunaiḋ leinn do ċur cuidiċ ċun gaċ uile Fìor Gàiḋeal a-ṁàin agus gu gaċ uile sluaġ Fìor Gàiḋeal cuideaċd gun ṁall 's gun stad 's gun eagal. Ṫa mòran mòran obair againn do ċur beò ùr gu Gàilig, agus do ḟaiġ 's do ṡroiċ a-maċ gu muinntir Gàiḋeal ṫairis nan Doṁan do ċur an ùiḋ aca do Ġàilig a ḟoġluim agus do ċur strìġ 's sabaid airson an t-anam agus saoġal nan Gàilig. Feumaiḋ leinn do ṡeasaṁ ri ċéile 'n aġaiḋ na Gall, na Seann Ġall, na droċ-duine nan acadaṁ gun anam agus an aġaiḋ droċduine gun eòlas 's gun cionn aca san an Ġaiḋealtaċd ċuideaċd. 'S amadánan aid agus sin e!

Beir Buaḋ.

lionra-uisge-dhearg.ca

19

Trìnda NicÉigeir MhicMhaghnuis

Poblaċd nan Gàiḋeal Tunailean Nasgan Le Iain Mòr Mac Ḃeaṫain (Gàilig Ros an Ear) Feumaiḋ leinn nasgan ṁòr againn orson Poblaċd nan Gàiḋeal. Bu ċeart feumaiḋ leinn ċun na Sgigiriḋ orson tunailean ṁaṫ idireann ḟìn. Ṫa mise 'cainnt 's aig sgrìoḃ mu nasgan idir Albainn 's Èirinn 's Ṁannan annseo.

Biṫiḋ leinn a-nonn do ċur nasgan tunailean idir na h-Eileanan Siar no na hInnse Goill a ċéile, 'gus biṫiḋ sin nas ṁaṫ orson daoine 'taistil fo na hEileanan seo mar biṫiḋ an tunailean nas sàḃàile mar ṫa rudan cunntartaċ ri linn aimsir ġaoṫ ġarḃ. Cuiriḋ sinn sliġean orson carbadan 's tràenaiċean ri ċèile 'steaċ san tunailean seo cuideaċd gun aṁaras. Ṫa 'n pleann againn seo orson an tuaṫanaċ ann an Maiġ Eo do ċur am biaḋ air an tràeniċean ann, agus biṫiḋ aid 'taistil ṡuas an tìre gu na tunailean agus air aġaiḋ gu h-Albainn an Ear ċun nam margaiḋean san àite sin. Agus deunaiḋ sin gu ṁaṫ orson rudan / biaḋ 's gaċ aon rud eile do ṫaistil às an Taoḃ Tuaṫ gu Muṁain; agus orson rudan às Laiġean gu Gall-Gáeḋealaiḃ agus bu ṁaṫ leinn do'n osgail am margaiḋean ṫairis a' Ġaiḋealtaċd orson nam muinntir Gàiḋeal agus do'n osgail leinn ċun margaiḋean idirnàiseanta cuideaċd.

20

lionra-uisge-dhearg.ca

'S feudar leinn do ċur droċaidean ḟada idir Cárn Ríoġain gu Laṫarna 'gus idir Baile Ċaistil gu Ceann Loċ Ċille Ċiarain agus idir Maċair an Sgiṫiċ gu Beul Feirsde. Agus 's feudar leinn do ċur droċaid ḟada ṁòr às Bail' Áṫ Cliaṫ gu Ṁanann cuideaċd, agus às Manann gu Gall-Ġáeḋealaiḃ gu Ceann Tìre. 'S ḟeudar leinn do ċur tunailean ùr idir Mallaig, Loċ Abar gu Glasċu agus bioḋ sin an-ṁaṫ orson nam muinntir Eileanaiċ gun aṁaras. Biṫiḋ sinn do 'n obair orson tunailean idir an Cataiḃ gu Corcaiġ Muṁain, agus biṫiḋ sin gasta orson nan daoine 'gus orson an eaconomaċd cuideaċd.

Agus biṫiḋ nasgan soisealtaċ nas làidir mar an tunailean ùr cuideaċd mar tiginn nan daoine ri ċéile leis na tunailean agus cuiriḋ aid spiorad 's neart ùr ṁòr gu Gàilig mar aṁarcaiḋ muinntir Ċataiḃ am muinntir Corcaiġ 'cainnt Gàilig, agus deunaiḋ Gàilig air sliġe nas ṁaṫ mar sin gun aṁaras. Agus biṫiḋ leinn naisean ṁòr nan Gàiḋeal annsein - Poblaċd nan Gàiḋeal.

lionra-uisge-dhearg.ca

21

lionra-uisge-dhearg.ca/scriobh

ÁILLIḊ

NAN URRAIḊE

BIṪIḊ AN ÀITE SEO ĊUGAD

SAN GÀILIG

'ḂEIL SUIM AGAD DO ĊUR SANAS LE LUD? CUIRIḊ SGAIRT ĊUGAINN AIRSON MÒRAN EÒLAS

FÒRAM COIṀEARSNAĊD

Làiṫean Mór A' Ṁìos - An Gearran 01 - Imbolg - Féill Bríġde 10 - Féill Bliaḋ ain Úr na Sìonaiċ 12 - Gaelaċ Lán 13 - Tu B'Ṡevat 14 - Là Naoṁ Ḃ aileintin 17 - Là Luġaiḋ Ua Raġallaiġ 27 - Gaelaċ Úr 28 - Ciad Laṫ a Ramadáin

Aṫ Ṁìos - Am Màrt 08 - Là Eadar-Nàiseanta nam Mnàiṫ 14 - Gaelaċ Lán - Purim 17 - Féill Pàdraig 20 - Co-Ḟ ad-Ṫ ràṫ an Earraiṁ 29 - Gaelaċ Úr

Aṫ Làrna Ṁìos - An Giblean 12 - Gaelaċ Lán 18 - Di-hAoine na Ceusta 20 - Di-Doṁnaiċ na Càisge 21 - Di-Luain na Càisge 27 - Gaelaċ Úr

lionra-uisge-dhearg.ca

Di-hAoine na Ceusta Ṫa laṫa seo 'n-naoṁṫa san áite Gáiḋealaċd. Ċa biṫiḋ daoine 'obair air laṫa seo. Ṡiuḃail Mac Ḋé gu bás le láṁan Róiṁniċ air laṫa seo cuideaċd.

Raċaiḋ daoine gu h-Aifreann 's Seirḃeis Creideaṁ eile cuideaċd. Fanaiḋ daoin' eile sa daċaiġ le do clainn agu 'gus ṫa sin laṫa mór le daoine na Críosda.

Di-Doṁnaiċ na Càisge

Di-Luain na Càisge

Ṫa laṫa 'n-ṁor le daoine na Críosda. Ḋ'éiriċ Críosd ṡuas a-muiġ as am Marḃ air laṫa seo 'gus ċaiḋ e gu Flaiṫeas annsein cuideaċd. 'S laṫa mór le Fíor Gáiḋeil cuideaċd, mar ḃuaiḋ Briain Bóraiṁ an Caṫ Ċluain Tarḃ air laṫa seo sa 1014 nuair a ḃristeaṁ e na Loċlannaiċ a-muiġ as Éireann agus cuid ṁor nan Gáiḋealtaċd mar ḃ' Ard-Ríġ nan Gáiḋeal e ḟé.

Ṫa laṫa mór eile le daoine na Críosda, 'ċ le daoine Gáiḋealaċ na Críosda gu h-áiriḋ. Ḋ'éiriċ Críosd ṡuas a-muiġ as am marḃ an laṫa roiṁe. Ṫa sin laṫa mór na Fíor Gáiḋeil mar ṫosaiḋ an Éiriġ A-maċ na Cáisge sa 1916 sa Bail' Áṫa Cliaṫ. Rugaṁ Poblaċd na h-Éireann air an laṫa seo cuideaċd mar sin.

23

4. eò . 199 n le S , n c a i l l ,F ae , 94 iain oG . 58 t p O'R y , a 1994 yW yf., Laz C lfa Y Lo

Jo ras

nes

,

LORG FOCAL

EARRAIĊ BALLAN-BUIḊ E CÉITEAN EARRAIĊ FUARANAĊ SGEIR BONNAG GRUNNASG

CASGA CARĠAS CÉADAOIN SPIAIRE AOINE ĊEASTA MÀRT BREAGAN AISEIRIĠ AN CEUSTA

24

lionra-uisge-dhearg.ca

CÚPLA FOCLA

CASGA

Dealḃ Le Carolin Voelker, Corelens

AOINE ĊEASTA Dealḃ Le Tumisu, Pixabay

'Ḃeil focal, abairt, no dealḃ agad airson Cúpla Focla?

Cuir e ċugainn air làraċ-lìn LUD ag: https://lionra-uisge-dhearg.ca/LUD/sgriobh-chugainn/

EARRAIĊ Dealḃ Le Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

lionra-uisge-dhearg.ca

25

SEANN FACAIL UINSEANN F. PINTADO

Gearr an gad is foisge do'n sgórnaċ.

(Gaeilig Ṫír Aṁalaiġ) Gerros indo gasdom esti agosos doindo scernacus.

(Gallaic)

An té naċ g-cuiriḋ snaim, cailliḋ se a ċeud ġreim.

(Gaeilge Ċonnaċt Soir) Indo eti necue cerdis nesmen, colletis es indo centu gremmen.

(Gallaic)

An té naċ g-cleaċtann marcaiġeaċt, dearmadann se na spuir.

(Gaeḋilge Cuiḋbéig) Indo eti necue clextana marcacaxta, diromentana es indo spuri.

(Gallaic)

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis 26

lionra-uisge-dhearg.ca

Gleannsaṁ agus Aṫ-saoġail 's faclair nuaḋ seo BOOKS2READ.COM/THEOLDCELTICDICTIONARY

DÀNAĊ, ÒRANAĊ ⁊ SGEULAĊ LÁ NAOṀ ḂAILINTÍN Le Caṫal Mac Grianna (Gaeilig Ċloċ Ċeann Ḟaola) (I)

(V)

Anois teaċt an Earraiġ

Feaḃra, Márta, Aibreán, An t-Earraċ,

Beiḋ an lá ag dul ċun síneaḋ

An spád amaċ – Ag róṁar, ag róṁar,

Is taréis na Féile Bríġde

Ag déanaṁ an talaṁ réiḋ do ċur,

Ar dóiḋ mé mo ṡeol.

Prátaí, Prátaí Luaṫ, Leas, Leasú.

(II)

(VI)

Ó ċuir mé i mo ċeann é,

Ċuir mé roinnt síolta,

Ní stopfaiḋ mé ċoíċe,

Léitíse, Oinniún, Cabáiste. Cál,

Go seasaiḋ mé síos,

Tá fá maiṫ ann leis an teas,

I Lár Conntae Ṁaiġ Eo.

Ag baint an Lustan – Na Fiailí.

(III)

(VII)

Síneaḋ is síneaḋ,

Déan do, Déanaim.

Beiḋ an lá ag éiriġ níos faide

Rinn mé, Déanaiḋ mé,

Beiḋ an oiḋċe ag éiriġ níos giorra

Ní ḋearna mé, Ag déanaṁ déanta.

Bun ċéim, Breis ċéim, Sár ċéim.

Ċa ḋearna mé, Ag déanaṁ déanta.

(IV)

28

Fada, Níos Faide, Is Faide,

Sgríoḃ Caṫal an píosa bardaċd, danaċd seo ar

Gearr, Níos Giorra, Is Giorra,

Lá Féile Ḃailintín 2025, nó 14aḋ Feaḃra 2025.

Maiṫ, Níos Fearr, Is Fearr,

Ḋéan sé sin mar ṫánaig cúpla focail deas istiġ

Ola, Níos Measa, Is Measa.

do ċeann aige ḟéin, agus ḃí sin galánta.

lionra-uisge-dhearg.ca

fortyforks, Getty Images Pro

CEITIḊ NÍ ĠAḊRA Le Briain Ó Cianaiġ (Gaeilig Óméiṫ) (I) Is fada mé ag imeaċt fá ṁullaċ na n-ardán donn Mar i ndúil is go ḃfeicfinn mo leanḃ nó sgáil a cinn; A cúl trom, triopallaċ, fairsing, fáinneaċ, fionn, Seo mo ṫriall ċugaiḃ is ċan ḟeil Ceitiḋ Ní Ġaḋra liom.

(II) Tá 'n Éirne ar buile is an t-Sionainn go léir faoi ḃrúċt Fá éag na bruinneal’ a ḃí soineanta, lán den stuaim.

A leiṫéid ní ḟaca mé ó Ċorcaiġ go Clár na Bóinn’ Is é mo léan gur imiġ mo Ceitiḋ Ní Ġaḋra uaim.

(III) Dá ḃfeicfeaḋ siḃ aréir í i ndiaiḋ an bás í a ċloiḋ, A cuid ribíní óir anuas fá ċeann uirṫi; Gaċ ribeog dá gruaig mar cuaċa de ṫrilsí buiḋe Is é mo sgéal truaġ naċ ḃfuair mé an ċainnt aici.

(IV) A ḋearṫáir ḋílis, dá ḃfeicfeá sa teampall í, Is a cónair déanta réiḋ i lár an toiġ, A com seang, séiṁ agus í gan smál ina luiḋe, Sínte i gcré is é mo léan gur fágaḋ í.

(V) Go dtigiḋ an Ċáisc i lár an ḟóṁair ḃuiḋe Is go dtigiḋ an Ḟéil’ Pádraig seaċtain nó ḋó ina diaiḋ, Go ḃfásaiḋ bláṫ bán fríd ċlár mo ċónra aníos Cuṁaiḋ mo ġráḋ is go bráċ ċa ċuiriḋ mé díom.

lionra-uisge-dhearg.ca

29

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

'S Éireann a Lán Seán Mór Ó Daimhín (Gaeilig Árainn Mhór) “'S Éireann a lán" "Tá 'n cultar againne faoi brúgh" a deir an t-Éireannach / Gaedheal indiu, Agus a bhéal lán Béarla mór, Sásta le teanga na gcoilineach, Agus ag iarraidh é a chosaint.

Mise? B'fhearr liom a bheith Faoi réimeas teanga eile, Seachas an Béarla, Ar feadh tamall beag.

Tabhair an Ghaeilig Isteach i do shaol, Comhroinn í Lenár bpobail úra, A bhfuil teangacha iomadúla acu.

Féach an meas a bheas acu uirthi Agus orainne.

Níor chuir an Béarla, Fáilte roimh an Ghaeilig riamh.

30

lionra-uisge-dhearg.ca

Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

Beiḋ do Ḋeora Sáḃáil sa Sruṫ Seo Le Máirtín Eoġan Mac Giolla Eoin (Gaeḋealg Ṫír Eoġain) 'Cuimilt na gráinníní gainiṁe, Eadar do ṁéara ḃristeaṁ, 'S solas na gealaiḋ ar na dtonnta, 'Déan obair doċreidte le mo ċeann, 'Taisteal ar aġaiḋ leis gaoṫ saṁraiḋ, Faoi mo ġruaig lag anois, 'Smaoiniġ ar faoi sean sgéalanna, Gan eagal 's gan buairt.

Mar tá ḟios agam na h-eagail na h-oiḋċe seo, 'Obair tar na dtonnta faoi mo ċosan agam, Beiḋ do Ḋeora Sáḃáil sa Sruṫ seo.

Aṁarcaim air na Gréine Mór, Tá ḟios agam, ċan ḟuil sin liom, Ḃa mé 'nnseo míle h-ám roiṁe, 'Aṁrán go bráċ air fad go beo.

lionra-uisge-dhearg.ca

31

LAOIḊ AN AMADAIN ṀÒIR Le Maiġread Stiùḃart (Gàilig Leòḋais) Mur ṫaċair don Ċeann Suiḋe, Ḃolodamar Olagsandroṁaċ Séalansgaiḋ - Uaċdaran Poblaċd na h-Ùcràin: (I) Là do ḃi an t-amadan ṁòr, An t-seòṁar uġaċ an taiġ-ġil', Ċunnacas tiġinn an curaiḋ òg, Ċùm tràċdaḋ casg air ionnsaiġ Ruis'.

(II) Seaċ tairgsinn mòr ċoḃair dò, An t-amadan, don laoċ òg, ṫuirt, ”Càit' am ḃeil do ḋeis, ġrinn, ùr Gus noċdaḋ urram ḋòṁ-s' an seo?”

(III) Ḟreagair sin an òglaċ tapaiḋ, ”'S neònaċ leam do ḃriaṫran faoin, Cleaċdaiḋ mi, gu deònaċ, culaiḋ, Nuair a ḃios mo ḋùṫaiċ saor”.

32

lionra-uisge-dhearg.ca

(IV) Sin laḃair, le guṫ àrd, Am Pluicean, 'S ḋ' ḟaiġneaċd e don ċuraiḋ òg ”Don amadan, an tug ṫu taing, Neo buiḋeaċas a' ṡealltainn dò?”

(V) ”Ḃuam-sa ḟuair siḃ taing is spèis, Aċ! ri mo ġlaoḋ ċa d' ṫug siḃ èisd, Ged ‘s maṫ ur 'n airgead is ur 'n òr, B’ e siṫ, ceann uiḋe 's fàṫ mo lò.”

Airson mar a ṫaċair don Ċeann Suiḋe Séalansgaiḋ anns an Taiġ Ġeal, air Seaċdain na Gàilig, 2025. Air a ḋeanaṁ ann an caḃaig agus ṫa e caran robaċ, aig an ìre seo, aċ ṫa mi ga cur a-maċ, gu deatamaċ, mus biṫ seaċdain na Gàilig seaċad.

lionra-uisge-dhearg.ca

33

MeganSteve5050, Pixabay

AN CARĠAS Le Caṫal Mac Grianna (Gaeilig Ċloċ Ċeann Ḟaola)

(I)

(IV)

Ag tosnú Céadaoin an Luaiṫriġ,

’S maiṫ, 's Breáġ le daoine dul

Fuinseog, Crann Fuiseoige,

Amaċ ag éisteaċt agus ag féaċaint ar na bannaí.

Troscaḋ agus tréanas

Tá an cleaċtaḋ i riṫ an Ġeiṁriḋ déanta.

Luaiṫ ar do ċlár éadain.

Mórtas Cine is Ceantair.

(II)

(V)

An Ċéadaoin an Luaiṫriġ

An Ċéad Doṁnaċ indiaiḋ an ċéad

Máirt na hInide,

Doṁnaċ Cásga, Aoine an Ċéasta

Máirt na bPancéid

Ġealaċ iomlán inḋiaiḋ an 21aḋ Márta

Daiċead ‘s Ceaṫraca Lá san Ḟásaċ.

Ġealaċ iomlán inḋiaiḋ an 21aḋ Márta.

(III)

(VI)

Bionn bannaí ceoil amuiġ ag máirseail

Duine - Duine aṁáin, 2 Beirt

Banna Máirseála

3 Triúir, 4 Ceaṫrar, 5 Cúigear, 6 Seisear,

Tá traidisiún láidir banna mairseála

7 Seaċtar, 8 Oċtar, 9 Naonúr, 10 Deiċniúir.

i dTír Ċonaill.

34

lionra-uisge-dhearg.ca

TURAS NAN DOṀAIN

MO ṪAISTEAL FRÍD MEIRICEÁ ṪEAS

AN AIRGINTÍN lionra-uisge-dhearg.ca

35

PÁDRAIG MAC DIARMADA (GAEILIG INIS EOĠAIN)

Pádraig is ainm dom agus is as Leitir Ceanainn, Tír Ċonaill mé ó ḋúċas. Faoi láṫair táim ag taistil fríd Meiriceá Ṫeas Agus le linn an am seo beiḋ mé ag scríoḃ fá dtaoḃ de na eispéireais agus na eaċtraí a ḃíonn agam.

36

lionra-uisge-dhearg.ca

Ċuir mé tús le mo ṫuras fríd an Airgintín in Iar Ṫuaisceart na tíre, i gCúige darḃ ainm Suaiḋ Suaiḋ.

Cúige iargúlta atá ann i lár Sliaḃraon na h-Andaí.

Tá teorainn aige le t-Sile agus an Ḃolaiḃ, agus tá na cultúir ar an teorainn an cosúil lena ċéile. Tá cultúr láidir dúṫċasaċ acu sa ċeanntar agus tá ceangal ag an áite le iar impireaċt na h-Inciġ.

Clúdaiġ an impireaċt talaṁ ó Ċolóim síos go dtí Iar Ṫuaisceart na h-Airgintíne. Ḃí iarsmaí 'gus sean struċtúr na h-Inciġ fós le feiceáil sa ċeanntar.

I Suaiḋ Suaiḋ í féin, ṫug mé cuairt ar sliaḃ mór ildaite, ċoṁ maiṫ le ceanntar mór a ḃí clúdaiṫe le salann agus mianraí eile. Nuair a ċríoċnaiġ mé i Suaiḋ Suaiḋ, ṫaisteal mé ó ḋeas ċuig caṫair Salta. Ċaiṫ mé deireaḋ seaċtaine sa ċaṫair sular ḃog mé ar aġaiḋ go dtí Meandosa, caṫair eile níos faide ó ḋeas agus cóngaraċ go dtí t-Sile fosta.

I n-diaiḋ turas bus millteanaċ fada, sroiċ mé Meandosa. Ḃí an aimsir níos teo arís i Meandosa. Tá

clú ar Meandosa mar go n-déanann siad cuid is mó den fíon san Airgintín. Ḃí sí éasga sin a ḟeiceáil mar go raḃ an ceanntar ṫart ar Meandosa clúdaiṫe le fíonġoirt, agus ḃí siopaí fíon aċan áit ar fud an ċaṫair. Caiṫ mé cúpla lá i Meandosa (ag baint sult as an fíon) sular ḃog mé ar aġaiḋ go dtí Cordoba. Ċár caiṫ mé móran am i gCordoba, aċ ḃí fós am agam an caṫair í féin a ḟeiceáil, agus ċuala mé fosta go ḃfuil loċ mór agus sléiḃte deas taoḃ amuiġ den caṫair. (Turas eile sa toḋċaí b’ḟéidir).

Ċuala mé neart dea-sgéala fá dtaoḃ de Buenos Aires, idir na daoine agus an caṫair í féin. Caṫair le stíl meascṫa de tíorṫa difriúla an Eoraip. Ḃí mé ċun cúpla seaċtain a ċaiṫeaṁ sa ċaṫair, mar go raḃ neart le feiceáil agus ḃí mé ag iarraiḋ moṫúċáin na

lionra-uisge-dhearg.ca

37

caṫraċ a ḟeiceáil. Ċaiṫ mé gaċ lá ag siúl ṫart ar na ceanntair difriúla. Ḃí léir mór páirceanna beaga glasa, agus ḃí sé an deas na spásanna glas agus an t-saoġail a ḟeiceáil i measg an caṫair mór seo. Ḃí fiú páirc aṁáin ann in onóir de na n-Gaeḋeil a ṫáinig trasna na bliaḋanta ó ṡin, le dealḃ beag de Pádraig Mac Piarais sa ċoirnéal fosta. Taoḃ leis an ṗáirc ḃí Coláiste Naoṁ Bríde, a ḃunaiġ na Bráṫaire Críostaiṫe nuair a ṫáinig siad trasna, le brat an Airgintín agus na h-Éireann ag eitilt taoḃ le taoḃ. Ómós maiṫ eile den ceangal idir na ḋá tíre.

I n-diaiḋ dom coicís a ċaiṫeaṁ sa ṗríoṁċaṫair, ḃí sé in am dom bogaḋ ar aġaiḋ aríst. Ḃí mé an sásta Buenos Aires a ḟeiceáil, agus ḃí mé ábalta rá go raḃ an ċaṫair ċoṁ deas is a dúraḋ liom. Ḃí an ċéad stad eile an Patagóin. D’eitilt mé síos ċuig Uṡuaia, an stop deireanaċ sula ḃuaileann tú an Antartaice. Ó Uṡuaia, ċaiṫ mé roinnt seaċtain ag taisteal ó ṫuaiḋ fríd an Patagóin, ag stopaḋ i bPunta Arenas agus Puerto Natales sa t-Sile, agus san El Calafate, leis an oiġear-ṡruṫ mór

Perrito

Moreno,

El

Ċalten,

an

ceanntair is cáiliúla fá ċoinne siúlóidí san Airgintín, agus San Carlos de Bariloċe, Baile mór ina ḃfuil stíl Alpaċa ar mar ġeall ar tionċar na Gearmánaiġ, Ostaraċ, agus Eilḃéiseaċ a ḃog ansin sa 20aḋ Aois. Sna seaċtainí sin, ḃí léir mór deiseanna agam siúlóidí mór sna sléiḃte a ḋéanaṁ. Agus ḃí siad cuid de na siúlóidí ba déise a rinne mé i riṫ mo am i Meiriceá Ṫeas. Ḃí deis maiṫ agam triail a ḃaint as an lann áitiúil ċoṁ maiṫ. Beoir deas a ḃí ann, aċ níl aon comparáid ann le deoċanna na h-Éireann, agus an

38

lionra-uisge-dhearg.ca

Ġaeḋealtaċd.

I n-diaiḋ roinnt seaċtainí ar ċiuil, ḃí mé ar ais i mBuenos Aires fá ċoinne oiḋċe aṁáin sular ḃog mé ar aġaiḋ go dtí Eas Iaguasú, ar teorann Brasaíl agus Paraguaiḋ, in Oir Ṫuaisceart na tíre. Ċaiṫ mé lá annsin ag cinn de na h-easanna is mór ar doṁain. Ḃí na raḋarcanna go h-álainn ag an eas ċoṁ maiṫ. Ḃí an aeráid sa ċeanntar i ḃfad níos doiliġ, mar go sí saġas trópaiceaċ (té agus táis). Aċ ċár ṫug seo ar ċiuil óna raḋarcanna fíor speisialta ag an eas.

Faoi ḋeireaḋ, i n-diaiḋ os cionn mí san Airgintín, ḃí sé in am bogaḋ ar aġaiḋ arís. Tír an ṁór atá ann le daoine an ḃródúil as a tír, cultúr, bia, agus peil.

Daoine oscailte agus cairdiúil iad a déanann iarraċt mór a ḃeiṫ cuidiúil le gaċ duine. Bain mé an sult as an tír agus aċan rud a ḃí in san tír, agus le cuidiú Dé beiḋ mé ar ais la éigean sa toḋċaí.

lionra-uisge-dhearg.ca

39

Taig air làraċ-lìn againn www.lionra-uisge-dhearg.ca

Sgrìoḃaḋ Mìosail

Leaḃar-lann Làn

'Digiteaċ ⁊ Corporra h-irisean ùr agad mìosail eile

Faiġ 'inntrigeaḋ air ais cùisean uile

Post-d Sinn An So Sgriobh@lionra-uisge-dhearg.ca

Post do'r Bogsa PO ATTN: LUD PO BOX 42112 rpo FERRY ROAD WINNIPEG, mb, ca R3J 3X7

No Turas Do www.lionra-uisge-dhearg.ca /LUD/sgriobh-chugainn/ Trìnda NicÉigeir ṀicṀaġnuis

LUD LÌONRA H-UISGE DHEARG

Is fuirist breag a ċur ar na mairḃ.

(Sean Ḟocail)