Jaarbrochure Broeders van Liefde 2012

de toekomst uitdagende toekomst jaarbrochure broeders van liefde contactgegevens Provincialaat der Broeders van Liefde Stropstraat 119 9000 Gent 09 221 45 45 info@fracarita.org www.fracarita.org

Colofon Redactie: Dienst communicatie Broeders van Liefde Fotografie: Francis Tilborghs, François Dehombreux, Filip Erkens, Pieter Morlion, Frank Bahnmßller, Joke Verbeke, Annelies Adam, Bart Moens, Natalie Dolmans, Jeroen Brejou Verantwoordelijke uitgever: Br. Veron Raes

2011 2012

Ecole Prof. Sec. Inférieur St-Lambert, Bonneville

Uitdagen en uitgedaagd worden.

Beide zijn voor elke organisatie cruciaal om de toekomst op een innovatieve en professionele manier tegemoet te kijken. Dat is niet anders voor onze organisatie Broeders van Liefde.

De uitdagingen die voor ons liggen zijn groot en dat in de verschillende sectoren binnen onze groep Broeders van Liefde. Binnen de sector verzorgingsinstellingen willen we de zorg dichter brengen bij de patiënt, volledig in het kader van de vermaatschappelijking van zorg. In de sector welzijn staan we dan weer voor de immense uitdaging de wachtlijsten weg te werken, wat zeker niet uitsluitend de verantwoordelijkheid van de overheid alleen is. Ook de voorzieningen en organisatie, werkzaam binnen dat werkveld, moeten nagaan hoe ze mee kunnen helpen om die problematiek te ondervangen. Vanuit de sector willen wij actief en innovatief meedenken en meewerken. In het onderwijs staan we voor een grote hervorming in het secundair onderwijs, waar we het onderwijssysteem grondig willen hertekenen.

De verschillende verbonden en het ministerie voeren daarover momenteel een heel actieve dialoog. ‘Elke leerling op de juiste plaats met kansen op de beste ontwikkeling’ moet het uitgangspunt zijn. Dat alles zijn slechts enkele voorbeelden van uitdagingen waar wij samen voor staan. We willen ze niet uit de weg gaan, maar ze met gedrevenheid en creativiteit aanpakken.

Uitgedaagd worden, impliceert ook elkaar uitdagen. Elkaar uitdagen om innovatief te zijn, om de blik resoluut naar de toekomst te richten, om elkaar in vraag te stellen, om de vragen van leerlingen, bewoners, patiënten en cliënten als échte uitdagingen te zien. Bovendien dienen we heel behoedzaam om te gaan met de vragen die door hen gesteld worden. Vaak reageren we op symptomen veeleer dan de reële problematiek aan te pakken. Symptomen in onze maatschappij zoals het stijgend aantal depressies bij jongeren en het toenemend aantal zelfdodingen, vragen om gepaste antwoorden. De kern van die symptomen zijn vaak te vinden in het ontbreken van de nodige zingevingskaders. Waarom leven wij?

Wat is de zin van het leven? Als organisatie

Broeders van Liefde die zingedreven is en zelf vanuit een duidelijk christelijk zingevingskader vertrekt, is het evident dat we ook over vragen rond depressie en zelfdoding passende ondersteuning ontwikkelen en aanbieden.

Maar ook onze medewerkers en directies willen we uitdagen om samen met ons aan de toekomst te bouwen. Een toekomst die niet los staat van onze geschiedenis, bronnen en roots. Het is een

1 uitdagingen

2 initiatieven en tendensen

organisatie (4)

organisatie (32)

verzorgingsinstelingen (8)

verzorgingsinstellingen (33)

3 feiten & cijfers (40)

welzijn (16) buitengewoon onderwijs (18)

welzijn - buitengewoon onderwijs (36)

gewoon onderwijs (37)

gewoon onderwijs (24)

de toekomst uitdagende toekomst broeders van liefde

uitdaging ons vandaag te laten inspireren en antwoorden te zoeken op de noden van vandaag, met de techniek, de kennis en de inzichten waarover we nu beschikken.

Wie zich laat uitdagen en wie zich uitgedaagd weet, zal meeschrijven aan de toekomst.

We hopen dat we, samen met het bestuur, veel gelijkgezinden vinden die hun schouders willen zetten

onder ‘onze’ organisatie. Samen kunnen we echt het verschil maken. Samen kunnen we iets betekenen voor onze maatschappij. Samen kunnen we een heel klein beetje wereldverbeteraars worden. Is dat alles niet de moeite om aan mee te werken?

Br. Veron Raes Regionale Overste en voorzitter van de Raad van Bestuur

C.O. Saint-Lambert, Bonneville

q 2 / broeders van liefde

de toekomst uitdagende toekomst / 3

O.C. Broeder Ebergiste, Vurste

organisatie 4 / broeders van liefde

topprioriteiten

als extra stimulans

Eén van de mogelijkheden om de missie of opdrachtverklaring van onze organisatie op een actieve manier te gebruiken, is de geregelde vertaling ervan in doelstellingen (Wat wil de organisatie realiseren tegen wanneer?) en strategieën (In welke richting moet de organisatie werken?). De doelstellingen en de strategieën zijn de ingrediënten van een strategisch beleidsplan en uit dat strategisch beleidsplan puurden de directies 5 topprioriteiten.

Raf De Rycke gedelegeerd bestuurder van de Broeders van Liefde

“In 2008 kwam voor de sector verzorgingsinstellingen het eerste sectoraal strategisch beleidsplan tot stand”, vertelt gedelegeerd bestuurder Raf De Rycke. “In 2009 volgden de sectoren welzijn & buitengewoon onderwijs en het gewoon onderwijs. In 2011 was het de beurt aan een overkoepelend strategisch beleidsplan. Om de sectoren daarbij zo veel mogelijk te betrekken en een zo groot mogelijk draagvlak te creëren, werd uitdrukkelijk gekozen om via een strategische beleidsdag de algemeen directeurs van alle (sub)sectoren te laten reflecteren over dat strategisch beleidsplan”, gaat hij verder.

“Aan de directies werd op die dag een 14-tal thema’s voorgesteld: identiteit, cliënten + omgeving, medewerkers, financieel beleid, toenemende zorgvragen bij kinderen en jongeren, infrastructuurbeleid, concretisering van commercialisering in de zorg en in het onderwijs, standpuntbepaling op ethisch en maatschappelijk vlak, auditfunctie, communicatiebeleid, innovatie, managementmodellen, intersectorale samenwerking en netwerken en organisatiestructuur.” De 14 thema’s vormden de basis voor 20 strategische beleidsopties waaruit de directies dan 5 topprioriteiten aanduidden: Stimuleren en ondersteunen van onderwijs- en zorginnovatie; w Opvolgen van het maatschappelijk debat over de toenemende zorgvragen bij kinderen en jongeren; e Uittekenen van een aangepaste, toekomstige organisatiestructuur;

r

Uitbouwen van netwerken met actoren en partners buiten de organisatie;

t Organiseren van bijscholing en vorming op het vlak van competentiemanagement en leiderschap.

“Bijna al deze prioritaire punten kregen in het verleden al de nodige aandacht op bestuurs- en beleidsniveau.

De gelegde prio­riteiten betekenen een extra stimulans voor de werking, zonder daarom de overige thema’s uit het oog te verliezen.”

q

» De 5 topprioriteiten zijn een extra stimulans voor de werking. » de toekomst uitdagende toekomst / 5

Taalvaardigheidsonderwijs: een werk van (heel) lange adem Niet alleen voor elke school én elke leraar, maar ook voor elke leerling geldt dat men ‘veroordeeld is tot taal’. Als school daarin met elke leerling op weg gaan, is een échte uitdaging, want elke leerling is zeer verschillend. De laatste jaren komen er steeds vaker leerlingen met een erg verschillende, (vreemd)talige achtergrond. Het is een maatschappelijk-demografische evolutie waaraan geen enkele school ontsnapt. Extra ondersteuning is voor hen geen overbodige luxe. In elk vogelnest zijn er nu eenmaal kuikentjes die meer aandacht nodig hebben dan andere. Ze moeten wat bijgevoederd worden, moeten iets meer groeitijd krijgen,… maar uiteindelijk vliegen ook zij taalvaardig genoeg het nest uit. Mét vallen en opstaan, mogen taalvaardigheidsonderwijs en taalbeleid voor scholen geen lege containerbegrippen blijven.

Carine Van Hautem en Annick Delcourt – leerkrachten Visitatie Mariakerke

Een evenwicht tussen zorg en kwaliteit in onderwijs De toenemende diversiteit van jongeren vraagt in het onderwijs een enorme flexibiliteit en gedifferentieerde aanpak van ons onderwijzend personeel. Aangezien de meerderheid van onze werknemers niet vertrouwd is met een uitgebreide differentiatie, zal sterk geïnvesteerd moeten worden in een goed nascholingsbeleid om alle betrokkenen te professionaliseren. Het betreft een breed spectrum van uitdagingen. Hoe gaan we om met zeer verschillende taalniveaus in de klas? Hoe laten we meerdere culturen op een verrijkende manier van elkaar leren? Op welke manieren stemmen we onze onderwijsstijl beter af op de veelheid van leerstijlen van onze leerlingen? Hoe differentiëren we intensiever binnen een klasgroep nu steeds meer leerlingen die voordien in het buitengewoon onderwijs terecht kwamen ervoor zorgen dat klasgroepen nog heterogener worden,… Die prangende vragen dwingen ons om met open blik naar de toekomst te kijken en helpen ons blijvend te streven naar een ideaal evenwicht tussen zorg en kwaliteit in onze scholen.

Els Heirman adjunct-directeur Sint-Eduardus, Merksem

6 / broeders van liefde

Sint-Laurens, Sint-Kruis-Winkel

de toekomst uitdagende toekomst / 7

P.C. Sint-Jan-Baptist, Zelzate

verzorgingsinstellingen

8 / broeders van liefde

“We willen een optimalere geestelijke gezondheidszorg ontwikkelen.”

Om de stijgende noden binnen de sector verzorgingsinstellingen beter en gerichter te kunnen beantwoorden zal de sector in de toekomst grondige wijzigingen ondergaan. De hervorming die mogelijk gemaakt wordt via de toepassing van het inmiddels befaamde artikel 107 van de ziekenhuiswet brengt op korte termijn een drieledige uitdaging met zich mee.

Koen Oosterlinck sectorverantwoordelijke verzorgingsinstellingen

trische aandoeningen kunnen rekenen op continuïteit “In de toekomst moeten we nieuwe, meer gemeenvan zorg in de vorm van een zorgtraject op maat. Dat schapsgerichte zorgvormen ontwikkelen”, vertelt laatste wordt cruciaal om de genoemde uitdaging op sectorverantwoordelijke Koen Oosterlinck. “Daareen effectieve manier aan te pakken”, gaat hij verder. bij liggen grote uitdagingen voor ons bij de cliën“Als organisatie zullen we die zorgtrajecten enkel vorm ten die acute of chronische psychiatrische zorg en inhoud kunnen geven in de thuissituatie nodig hebben. Die evolutie van via een intensieve samenresidentiële zorg naar ambulante teams om psywerking met partners buichiatrische zorg in de thuissituatie uit te bouwen ten de eigen organisatie, kadert geheel binnen de hervorming via de toewat de nodige afstemming passing van het artikel 107. Via de toepassing van en organisatie met zich dat artikel van de ziekenhuiswet bouwen de in de meebrengt. De psychiatriprojecten betrokken psychiatrische ziekenhuizen sche centra van de Broede exploitatie van een deel van hun bedden af. Ze ders van Liefde hebben wenden de aan deze afbouw verbonden middelen zich daar ook ten volle in voornamelijk aan voor de creatie van nieuwe zorggeëngageerd en moeten vormen, met name thuisbehandelingsteams en/of zich de komende jaren rehabilitatieteams. ook volop inschrijven in Daarnaast worden deze middelen ook deels aandie uitdaging.” gewend voor de intensifiëring van de intramurale werking. De uitdaging bestaat erin een betere geestelijke gezondheidszorg te ontwikkelen enerzijds via een vermaatschappelijking van de zorg en anderzijds via het inbed» De psychiatrische centra van de Broeders den van deze zorg in een voorzievan Liefde engageren zich ten volle in het ningen- en dienstenoverstijgend zorgcircuit en -netwerk zodat ontwikkelen van nieuwe zorgvormen. » patiënten met ernstige psychia-

de toekomst uitdagende toekomst / 9

P.C. Sint-Amedeus Mortsel ‘Polikliniek’ opgestart 2011 was voor P.C. Sint-Amedeus de start van de werking van de polikliniek. Vier psychiaters zijn bereid gevonden om mee te participeren aan de uitbouw van deze nieuwe zorgvorm. Na de aanpassing van de infrastructuur is er gestart met de bekendmaking naar huisartsenkringen. Een pilootproject is opgestart rond spoedconsultaties ter ondersteuning van huisartsen.

Een verdere uitwerking en bijsturing en mogelijke verbreding naar andere professionele groepen zal zich in de komende jaargangen afspelen. ¯

P.C. Sint-Jan-Baptist, Zelzate

10 / broeders van liefde

P.C. Sint-Jan-Baptist Zelzate Prijs voor Mensenrechten

W.Z.C. Sint-Alexius Tienen Busje komt zo

P.C. Sint-Jan-Baptist heeft de jaarlijkse Prijs voor Mensenrechten gewonnen voor het Canine Assisted Therapy (CAT)-project. De prijs werd overhandigd door de Liga voor Mensenrechten. In het CAT-project krijgen geïnterneerden de zorg en verantwoordelijkheid over een asielhond. Ze trainen en verzorgen het dier en zoeken er een nieuwe thuis voor. Het project beoogt hersocialisatie van zowel mens als dier. Het initiatief bestaat al vijf jaar.

De Liga loofde bovendien het hele zorgcircuit voor geïnterneerden in Zelzate, van gevangenis tot beschut wonen. ¯

Het woon- en zorgcentrum SintAlexius heeft voortaan een busje om minder mobiele ouderen van en naar het dagcentrum te brengen.

De voorziening kreeg van de provincie Vlaams-Brabant 10.000 euro toegestopt voor het project ‘Busje komt zo’. Het volstaat immers niet om een goed aanbod te hebben in het dagcentrum, de senioren moeten ook ter plaatse geraken.

De provincie wil zulke initiatieven stimuleren omdat het zorgaanbod in Vlaams-Brabant ontoereikend is. ¯

» verzorgingsinstellingen » kort

De Sleutel Over drugs praten in de klas Hoe zorg je ervoor dat jongeren geen drugs gebruiken en hun alcoholconsumptie uitstellen tot ten vroegste 16 jaar? En hoe maak je zoiets bespreekbaar in de klas? De Sleutel ontwikkelde ‘Unplugged’, didactisch materiaal op maat van leerkrachten van het secundair onderwijs. Eén van de ­invalshoeken is het gebruik van film in preventie. ‘Afblijven’, een film naar het gelijknamige jeugdboek van Carry Slee is zeer bruikbaar in de eerste graad van het secundair onderwijs. Voor leerlingen uit het buitengewoon secundair onderwijs is er een spelbord beschikbaar om op een laagdrempelige manier met jongeren met een licht verstandelijke beperking een gesprek te voeren over alcohol en drugs. ¯

P.C. Zoete Nood Gods, Lede

P.z. Asster Sint-Truiden P.C. Ziekeren en P.Z. Sancta Maria worden P.Z. Asster In Sint-Truiden werd uitvoering gegeven aan het in 2010 afgesloten raamakkoord met de vzw P.Z. Sancta Maria. De werking van het P.C. Ziekeren en van het P.Z. Sancta Maria werden geïntegreerd en ondergebracht in een vzw waarin zowel de regionale verankering als de verankering in de organisatie Broeders van Liefde verzekerd is.

Met die integratie ging een kanteling van de organisatie gepaard, waarbij de voorziening gestructureerd wordt vertrekkend vanuit de primaire zorgprocessen. Diverse veranderingsprocessen werden opgestart met een betere zorg als gedeelde doelstelling. Het sluitstuk van het integratieproces tussen beide centra werd in mei voltooid: toen maakten ze hun nieuwe naam en logo bekend. Ze kozen voor de naam ‘Asster’, een naam die veel symbolische lagen bevat. ¯

Huize Mariatroon Dendermonde Blootgelegd Op de site van Huize Mariatroon in Dendermonde komt een nieuwbouw van de congregatie.

Archeologisch onderzoek op deze plek bracht zekerheid dat zich hier honderden jaren geleden een brigitinessenklooster en een begraafplaats bevonden. Tijdens het archeologisch onderzoek op de site werden 92 skeletten blootgelegd, slachtoffers van een pestepidemie op het einde van de 16de eeuw.

Een unieke vondst, dus kwamen er zelfs fysisch antropologen van de Universiteit van Bordeaux naar Dendermonde. Ze spendeerden een maand aan het blootleggen en onderzoeken van de skeletten. ¯

P.C. Zoete Nood Gods Lede Nieuwe campus In november 2011 hebben 42 bewoners van het psychiatrisch centrum Zoete Nood Gods hun vertrouwde woonomgeving in Lede verlaten om een nieuwe thuis te krijgen in Dendermonde. De ingebruikname van dit psychiatrische verzorgingstehuis betekende een belangrijke stap in de verdere vernieuwing en modernisering van het psychiatrisch Centrum Zoete Nood Gods.

Het verzorgingstehuis kreeg de naam Leilinde. De lindeboom staat immers symbool voor rust, trouw en liefde, bescherming en verbondenheid van de gemeenschap.

Het PVT Leilinde wil met andere zorgpartners uit de regio (o.a. het nabijgelegen Huize Mariatroon) ook een netwerk uitbouwen voor langdurige zorg aan psychiatrische patiënten. ¯

de toekomst uitdagende toekomst / 11

» verzorgingsinstellingen » kort P.C. dr. Guislain Gent Mobiele Interventie Cel gecreëerd De MIC (Mobiele Interventie Cel) ‘Outreach De Steiger – De Meander’ is een pilootproject dat door de FOD Volksgezondheid werd toegewezen aan P.C. Dr. Guislain en P.C. Caritas. Beide ziekenhuizen hebben al 15 jaar een functionele samenwerking rond (o.m.) de doelgroep (jong) volwassen personen met een verstandelijke beperking en bijkomende psychiatrische en/of gedragsproblemen.

Met de MIC werd een nieuwe, outreachende module gecreëerd in het steeds naadlozer wordend netwerk en zorgcircuit voor die doelgroep. Concreet komt de module hier op neer dat cliënten niet langer uit hun vertrouwd milieu worden gehaald voor bv. residentiële opname, maar dat de outreach-medewerkers zelf (tijdelijk) ter plekke gaan naar het gezin, het internaat, de school, het Begeleid Wonen, het bezigheidstehuis,… om expertise in te brengen en actief te ondersteunen. ¯

U.P.C. Sint-Kamillus Bierbeek Toepassing artikel 107 opgestart

C.P. Saint-Martin, Dave

P.C. dr. Guislain Gent safe Binnen het P.C. Dr. Guislain en in coöperatie met enkele leden van de G.U.I.S.L.A.I.N. onderzoeksgroep, werd van het UFOV (Utility Field of View)-rijvaardigheid-meettoestel, een Windowsimplementatie uitgebouwd genaamd SAFE. SAFE is een onderzoeksinstrument dat kan gebruikt worden om de invloed van diverse medicamenteuze behandelingen en combinaties ervan op de rijvaardigheid van een individu in kaart te brengen. Op die manier wil men een bijdrage leveren tot meer toegepast onderzoek in de psychiatrie waar functies als vigilantie, rijvaardigheid en concentratie, niet zonder maatschappelijk belang zijn. ¯

12 / broeders van liefde

In de Leuvense regio werd in de zomermaanden en het najaar van 2010 een dossier in het kader van de toepassing van art. 107 van de ziekenhuiswet voorbereid. Naast U.P.C. Sint-Kamillus (Bierbeek), zijn ook Papiermoleken, Psychosociaal Centrum en P.K. Broeders Alexianen (Tienen) hierbij betrokken. Begin 2011 keurde de overheid het ingediende project als enige in België goed. In het voorjaar werd de realisatie voorbereid op de campus en in de regio. Concreet betekende de afbouw van het aantal bedden immers ook de sluiting van een afdeling op de campus van het U.P.C. Sint-Kamillus. In september startte dan aan de Oude Baan in het Nakuurhome Papiermoleken het mobiele team met een aantal medewerkers die voorheen op de campus tewerkgesteld waren. ¯

W.Z.C. Sint-Alexius, Tienen

Het pad voor Artikel 107 ontwikkelen Met de gelanceerde projecten rond artikel 107 is een proces in gang gezet waarvan we kunnen verwachten dat het ons nog een decennium lang zal bezighouden en waarvan we op vandaag de ultieme consequenties nog niet kennen. Het is voor de sector een uitdagende onderneming om met talrijke, regionale GGZpartners werk te maken van die zorgvernieuwing. Dat daarbij ook een centrale rol is weggelegd voor de gebruiker/cliënt en diens familie en belangrijke naasten is één van de cruciale uitdagingen en een belangrijke factor van succes. Een Chinese spreuk luidt “al gaande ontwikkelt zich het pad” en wellicht is deze wijsheid ook van toepassing op dit ingrijpend proces van zorgvernieuwing.

Rik Ouvry Algemeen directeur P.C. Sint-Amandus, Beernem

Een gestructureerd en mensgericht medewerkersbeleid Als gespecialiseerde zorgvoorziening moeten we anticiperen op de uitdaging om verder voldoende geschoolde medewerkers te kunnen inzetten. Daarvoor voeren we een gestructureerd en mensgericht medewerkersbeleid. We hebben daarvoor een groot gamma aan mensen en middelen ter beschikking dat we nog zullen optimaliseren in de volgende jaren. We stellen een introductiebegeleider voltijds vrij voor inscholing en onthaal, de coördinatie van het stageaanbod en de ontvangst van externen. Daarnaast houden we ook kennismakingsavonden voor studenten, krijgen nieuwe medewerkers een peter of meter… We bieden een duidelijk takenpakket aan en voeren een competentiebeleid dat samengaat met een uitdagende identiteitsverklaring en waardenladder. We willen de uitdaging écht aangaan.

Wim Crommelinck Administratief directeur P.C. Sint-Amandus, Beernem de toekomst uitdagende toekomst / 13

Plan van minister Smet in realiteit brengen Op dit moment telt onze basisschool 830 leerlingen. De uren omkadering voor volgend schooljaar werden bekend gemaakt samen met de beloftes van minister Pascal Smet van kleuterklassen met max. 20 kleuters.

Vanuit onze populatie (recrutering uit grootstedelijke context) worden we eindelijk naar waarde ondersteund.

Onze uitdaging zal erin bestaan om de vele extra uren goed aan te wenden, ­wetende dat de vacatures niet ingevuld geraken, er een capaciteitsprobleem is in Antwerpen waardoor we voor zoveel mogelijk leerlingen een plek willen voorzien en onze infrastructuur beperkt is. We zullen nog eens heel goed moeten nadenken hoe we het project van minister Smet in realiteit gaan brengen zodat leerlingen, leerkrachten en ouders ervaren dat er voor én in het ­onderwijs geZORGd wordt.

Katrijn Nys pedagogisch directeur Sint-Eduardus, Schoten

14 / broeders van liefde

Ecole Prof. Sec. Inférieur Saint-Lambert, Bonneville

Het takenpakket van directeur rond krijgen Als beginnende directeur is elke dag een nieuwe uitdaging! Een stagebegeleider die even verslag komt uitbrengen, een ouder die nood heeft aan een gesprek, een telefoontje, nieuw jaarthema of financiële balans… Als directeur in het onderwijs is je takenpakket zo uitgebreid dat het een uitdaging is om overal de gepaste aandacht aan te geven en de diversiteit aan taken rond te krijgen. Als beginnend directeur is die uitdaging des te groter.

Els Nemmegeer Directeur Emmaüsinstituut kleuterschool, Aalter

de toekomst uitdagende toekomst / 15

O.C. Broeder Ebergiste, Vurste

welzijn 16 / broeders van liefde

“Onze topprioriteiten

kaderen volledig binnen de ministriële visienota Perspectief 2020.”

In samenspraak met alle directies zijn begin 2011 een aantal topprioriteiten voor de sector welzijn vooropgesteld. Daarin is het vooral belangrijk dat de cliënt en zijn netwerk nog meer als actieve partner betrokken moeten worden op individueel en collectief niveau.

Hendrik Delaruelle sectorverantwoordelijke welzijn en buitengewoon onderwijs “Om van de cliënt en zijn netwerk een actieve partdig ingeschreven op die visie en we willen hier dan ook ner te maken, zijn de uitgangspunten van het burgeractief aan meewerken. Met de directies denken we na schapsparadigma richtinggevend (o.a. leven in eigen hoe deze concepten en evoluties binnen de huidige werhanden nemen). We willen tegelijk de grenzen ervan in king geconcretiseerd kunnen worden. Sociaal ondernekaart brengen (o.a. niet louter vertrekken van het rechmerschap, (nog) meer zorg op maat bieden, werken op tendiscours)”, aldus sectorverantwoordelijke Hendrik basis van een persoonsvolgende financiering,… het zijn Delaruelle. Ook willen we werk maken van visieontmaar enkele van de thema’s. Zo zijn we vorig jaar gestart wikkeling en standpuntbepaling op vlak van Human met een onderzoek om bij minResources. Daaronder zie ik vooral competentiebeleid derjarigen factoren in kaart te (i.p.v. diplomagericht werken), diversiteitsbeleid, retenbrengen die de zorgzwaarte tiebeleid, loopbaanplanning en verloningsbeleid als bepalen. In de toekomst zal de voornaamste actieterreinen. Bij dat alles moet de conzorg immers zorgzwaartegeretinuïteit en (de kwaliteit van de) zorg en het onderwijs lateerd gefinancierd worden en gegarandeerd blijven”, voegt hij er nog aan toe. daaraan wilden we pro-actief Ook de intersectorale samenwerking (onderwijs – welmeewerken. Dat onderzoek is zijn – geestelijke gezondheidszorg) binnen de eigen eind 2011 afgerond en kan verorganisatie is voor hem cruciaal. “We bepleiten hetder meegenomen worden naar zelfde op niveau van de koepels en de overheid. We blijde verschillende beleids- en ven ons open stellen voor moeilijke tot zeer moeilijke overheidsfora. Vanuit de resulleerlingen en cliënten met gedrags- en emotionele taten van dat onderzoek willen stoornissen (GES (+)), zowel minderjarigen als volwaswe aandacht vragen voor de senen. Zorg en onderwijs dienen zich hiertoe zowel specificiteit van onze doelgroeinhoudelijk als qua organisatie aan te passen. We wilpen”, besluit hij. len evolueren naar multifunctionele centra. Zorg en onderwijs dienen naadloos in elkaar over te gaan. De finaliteit van het samenwerkingsconcept tussen het buitengewoon onderwijs en welzijn dient uitgeklaard te zijn. De posi» Zorg en onderwijs dienen zich zowel tie binnen de scholengemeenschap dient in inhoudelijk als qua organisatie aan rekening te worden gebracht.”

“Van die topprioriteiten willen we echt te passen. We willen evolueren naar werk maken. We kunnen ze ook kaderen in multifunctionele centra. Zorg en onderwijs de visienota van minister Vandeurzen Perdienen naadloos in elkaar over te gaan. » spectief 2020 die in Vlaanderen verspreid is.

Vanuit onze groep hebben we ons volmonde toekomst uitdagende toekomst / 17

BuLO Sint-Ferdinand, Lummen

buitengewoon onderwijs 18 / broeders van liefde

“We willen evolueren

van een medisch naar een sociaal model”

Het (buitengewoon) onderwijs staat voor een aantal bijzondere uitdagingen. Ondanks het feit dat de overheid beslist heeft niet in te zetten op het leerzorgkader, blijft ze verplicht het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap binnen de Vlaamse context toe te passen.

Die evenwichtsoefening wordt voor de sector een belangrijke uitdaging.

Nicolas Vandeweerd adjunct-sectorverantwoordelijke buitengewoon onderwijs

Wat dat concreet betekent, legt adjunct-sectorverantwoordelijke Nicolas Vandeweerd verder uit: “Men moet maatregelen treffen om het recht om onderwijs te volgen binnen het gewoon onderwijs te garanderen voor alle kinderen en jongeren. Het hebben van een handicap is m.a.w. geen reden meer tot uitsluiting uit het gewoon onderwijs. Slechts wanneer deze integratie onredelijke aanpassingen zou vergen, wordt van het basisprincipe afgeweken.”

De dringende en andere maatregelen die de overheid voorstelt om het VN-verdrag toe te passen, bouwen echter voort op het oude paradigma dat stelt dat kinderen met een handicap in types kunnen worden onderverdeeld. “Volledig in de lijn van deze verouderde logica stelt de minister niet alleen een verfijning en striktere toepassing voor van de 8 bestaande types, hij creëert

er nog een 9de bij. De uitdaging zal er dus in bestaan het nieuwe decreet toe te passen zonder uit het oog te verliezen dat we in wezen willen evolueren van een medisch model (types) naar een sociaal model, want dat is waar het VN-verdrag naartoe wil. Zo denken we er bijvoorbeeld over na hoe we onderwijs-zorgtrajecten op maat van leerlingen kunnen organiseren vanuit een samenwerkingsverband tussen ouders en verschillende zorgpartners”, aldus Nicolas Vandeweerd.

» Het hebben van een handicap is geen reden meer tot uitsluiting uit het gewoon onderwijs. »

de toekomst uitdagende toekomst / 19

O.C. Sint-Idesbald Roeselare Onderzoek Professionele hulpverleners in centra voor jongeren met gedragsen emotionele stoornissen zien minderjarigen als agressief en zelfs gevaarlijk. De jongeren daarentegen geven vooral aan dat ze angstig, depressief of teruggetrokken zijn. Dat bleek uit een onderzoek bij 434 jongeren in orthopedagogisch centrum Sint-Idesbald in Roeselare, waarvan de resultaten in De Morgen verschenen zijn.

Die verschillende kijk staat een goede aanpak van probleemgedrag soms in de weg. “Als we met zulke jongeren aan de slag willen gaan om hun problematische gedrag te veranderen, zullen we in de eerste plaats aan die angsten en depressieve gevoelens moeten werken. Je moet inzien dat dat storend gedrag daaruit voortvloeit”, zegt onderzoeker Bram Soenen. ¯

De Winning, Lummen

K.O.C. Sint-Gregorius, Gentbrugge

20 / broeders van liefde

De Winning Lummen Paardenkracht

BuSO De Regenboog Lier Buitenlandse reis

Sinds 2011 zet De Winning trekpaarden in voor bos- en natuurbeheerwerken, toeristische activiteiten en therapeutische doeleinden. Het is niet alleen een efficiënte en ecologische manier van natuurbeheer, de trekpaarden worden in samenwerking met O.C. Sint-Ferdinand ook ingezet om bij volwassenen en jongeren uit kansengroepen een verbetering op fysiek, motorisch en psychisch vlak te verkrijgen. Het leert hen beter omgaan met zichzelf, met elkaar, met dieren en met hun leefomgeving. De Winning biedt verder ook huifkartochten aan met natuurgids en streekeigen picknick. Daarnaast worden er teambuildings georganiseerd voor bedrijven en instellingen. Om het werken met trekpaarden een nieuwe functie te geven, ontwikkelt De Winning bovendien innoverende technieken en werktuigen. ¯

Met onze leerlingen van de hoogste jaren gaan we tweejaarlijks op buitenlandse reis. Zo heeft elke leerling de kans om die unieke ervaring mee te maken. Wij weten dat er een aantal doelstellingen zijn, eigen aan de school, die wij op die manier beter kunnen bereiken.

We denken dan aan het trainen van sociale vaardigheden, het nuttig invullen van de vrijetijdsbesteding, genieten van het uitkijken naar en sparen voor een reis en samen afspraken maken.

Onder begeleiding van de leerkrachten doen de leerlingen enkele culturele bezoeken (Barcelona,...) en zuiver ontspannende activiteiten.

De tiendaagse reis is dan ook altijd een hoogtepunt in de schoolloopbaan van onze leerlingen. ¯

» sector welzijn – buitengewoon onderwijs » kort BuO Sint-Gregorius Gentbrugge Gebarenbad Eind september werd ‘Gebarenbad’ voorgesteld, een website en film met de basisprincipes van de gebarentaal. Bedoeling van het project is om een groter publiek warm te maken om met doven te leren communiceren. Het begon allemaal met een oproep van de Proximus Foundation om projecten in te dienen om kinderen die het moeilijk hebben beter te integreren in de maatschappij. Marijke Lippens, leerkracht in Sint-Gregorius, dacht eraan om een DVD te maken met de basisprincipes van de gebarentaal. Met de steun van de Proximus Foundation en de Koning Boudewijnstichting en met vele enthousiaste medewerkers werd het project Gebarenbad een feit.

De website moet de leek in een mum van tijd wegwijs maken in het letteralfabet voor doven en de gebarentaal zelf. ¯

VIBSO Leieland Machelen-Zulte GOK-project Yes W’Can

BuSO Kristus-Koning Brecht Gescheiden auti-werking

Het voorbije jaar gingen we op zoek naar de talenten van onze leerlingen. Het buitengewoon onderwijs is georganiseerd op basis van de T van types, waarbij de beperking van de jongere bepalend is. Wij zijn er van overtuigd dat elke jongere een T van talent in zich heeft en we legden onze focus op negen talenten. Onze leerlingen maakten een keuze en werkten rond hun talent op meerdere workshopdagen onder begeleiding van professionelen en leerkrachten. De resultaten werden gebundeld en naar voren gebracht tijdens een slotshow.

Het project werd op een schitterende manier gerealiseerd dankzij het enthousiasme van alle actoren, leerlingen en medewerkers, die model staan voor echte teamspirit. Dit project is een motivatie om verder op zoek te gaan naar het positieve dat in elke jongere schuil gaat! ¯

Omdat we vaststelden dat zich een aantal leerlingen met een autismediagnose aanboden die we niet op een goede manier konden helpen in de gewone werking, werd in 2009 de gescheiden auti-werking De Schakel opgericht. We startten met 6 leerlingen, maar de werking groeide uit naar momenteel 64 leerlingen. Oorspronkelijk was De Schakel idyllisch gehuisvest in een villa in het dorp, maar wegens plaatsgebrek en in afwachting van een nieuwbouw verblijven de leerlingen in 8 nieuwe containerklassen.

De Schakel is succesvol dankzij de grote professionaliteit, motivatie en gedrevenheid van het team, dat verplicht het postgraduaat autisme volgde en regelmatig extra intervisiemomenten organiseert. De doorgedreven individuele aanpak van àlle leerlingen en het maximaal actief inschakelen van het volledige netwerk rond de leerling bij de handelingsplanning dragen ook bij tot dat succes. ¯

O.C. Broeder Ebergiste, Vurste

de toekomst uitdagende toekomst / 21

Les Sauverdias, Jambes

De werking dynamiseren De sterke vergrijzing, verzilvering en tegelijkertijd ontgroening van onze bevolking stelt alle zorgverstrekkers in de ouderenzorg voor immense uitdagingen. De groep van 65-plussers kende een stijging met 50.000 eenheden van zeer zwaar zorgenbehoevende ouderen over een periode van 10 jaar, een toename met bijna een kwart. Woonzorgcentra én thuiszorg worden op korte tijd geconfronteerd met een grote explosie aan zorgenbehoevende ouderen die onvoldoende toegang hebben tot georganiseerde zorg. De groep van (potentiële) informele zorgverstrekkers, zoals de gekende mantelzorgers nemen af in aantal terwijl de zorgvragers sterk toenemen. Daarbij komt nog dat jonge verpleegkundigen die afstuderen eerder kiezen om in een ‘hype’ ziekenhuis aan de slag te gaan dan in een ouderenzorgvoorziening, zoals een woonzorgcentrum, dat nog vaak als saaie werkomgeving gepercipieerd wordt. Dat woonzorgcentra nog oubollige werkomgevingen zijn, is gelukkig achterhaald. Juist door de stijging van de zorggraad in deze voorzieningen, de complexere en meer gespecialiseerde zorg worden woonzorgcentra uitgedaagd om hun werking te dynamiseren.

In zo’n uitdagende omgeving omgaan met schaarse middelen én de kwaliteit van zorg en wonen bewaken vraagt heel wat creativiteit en een niet aflatende waakzaamheid. En dit kan opnieuw een aantrekkelijke verhaal worden voor verpleegkundigen en andere zorgverleners die ouderenzorg vroeger niet uitdagend genoeg vonden.

Johan Vermoesen Directeur W.Z.C. Mariatroon, Dendermonde

22 / broeders van liefde

de toekomst uitdagende toekomst / 23

Technisch Heilig Hart-Instituut, Tessenderlo

gewoon onderwijs

24 / broeders van liefde

“De stijgende complexiteit van de maatschappij daagt onze scholen en medewerkers zeer sterk uit.”

De maatschappij zit steeds complexer in elkaar. In de school en in de klas liggen de uitdagingen dan ook dik bezaaid. Het opvoedingsproject, de infrastructuur en de beleidsmatige samenwerking tussen scholen onderling zijn er alvast drie cruciale uitdagingen voor de toekomst.

Luk De Staercke sectorverantwoordelijke gewoon onderwijs

“De realisatie van een gemeenschappelijk pedagogisch de Vlaamse samenleving voor een onnoemlijke uitdaproject veronderstelt niet enkel een eenduidige pedaging. Gezien het bouwen van scholen zonder overheidsgogische visie, maar vraagt tevens een doelgerichte subsidies bij gebrek aan middelen binnen de scholen pedagogische begeleiding over de leeftijden, studiezelf compleet onmogelijk is en een groot deel van de richtingen en onderwijsvormen heen", zegt sectorveronderwijsinfrastructuur echt antwoordelijke Luk De Staercke. “Daartoe wordt een aan nieuw- of vernieuwbouw grotere samenwerking tussen de pedagogische begetoe is, zullen er nieuwe financileiders van het gewoon en het buitengewoon basis- en ële middelen gevonden moeten secundair onderwijs uitgebouwd. Die samenwerking worden wil men vermijden dat moet niet alleen een groter continuüm in ons zorgbeonze jongeren in een stilaan leid tot gevolg hebben, ze zal ook een betere implemenonleefbare onderwijsomgeving tatie van het opvoedingsproject bevorderen.” worden ondergebracht. En dan “Via collegiale samenwerking in het school- en onderlaten we nog in het midden in wijsbeleid willen wij ook het beleidsvoerend vermogen welke mate de nakende onderbinnen onze scholen optimaliseren. In het gewoon wijsvernieuwing nieuwe infrasecundair onderwijs werden directieteams opgericht structurele eisen met zich zal en bij gebrek aan de nodige organieke omkadering meebrengen.” van het basisonderwijs willen we dezelfde doelstellingen via nauwere beleidsmatige samenwerking tussen de directies van onze scholen binnen eenzelfde regio bereiken”, legt hij uit. “In een tweede fase wordt een aanvang gemaakt om binnen een regionale cluster van scholen, zowel van ons basis- als van ons secundair onderwijs, via een grotere » De structurele onderfinanciering van samenwerking op administratief vlak een grotere doelmatigheid te bereiken.” de scholenbouw in Vlaanderen dreigt “Legendarisch”, zo noemt Luk De Staelegendarisch te worden. » rcke de structurele onderfinanciering van de scholenbouw in Vlaanderen. “Hier staat

de toekomst uitdagende toekomst / 25

basisOnderwijs

Secundair Onderwijs

2011 was een overgangsjaar voor de begeleidingsdienst van het basisonderwijs. Bij het begin van het jaar werd Veronique De Kock de nieuwe begeleider kleuteronderwijs en na het vertrek van Freddy Van Hyfte, kwam Raf Missorten als begeleider lager onderwijs het team compleet maken.

Een school is geen eiland in de maatschappij.

Veranderingen in de omgeving en een toename van zorgvragen en eisen zorgen voor meer druk om de (werk-)organisatie aan te passen en met die veranderingen rekening te houden.

Voor een school is het een uitdaging om op een kwaliteitsvolle manier in te spelen op die maatschappelijke prikkels en tendensen.

Wim Tratsaert Adjunct-sectorverantwoordelijke gewoon basisonderwijs “Voor onze nieuwe begeleidingsdienst was het in eerste instantie kennismaken met elkaar. We leerden elkaars sterktes maar ook zwaktes kennen en kunnen zeer open met elkaar communiceren”, zegt adjunct-sectorverantwoordelijke Wim Tratsaert. “Een must in het samen begeleiden van scholen. De scholen moeten weten wie en wat er nu van aanbod op hen afkomt. Ze moeten ons gewoon worden. Wij moeten de scholen leren kennen met hun sterktes en zwaktes, maar boven alles moet de open sfeer die er de voorbije jaren heerste binnen de deelsector basisonderwijs behouden kunnen blijven.

Een open en ongedwongen communicatie waarbij we de dubbele richting ‘top down’ en ‘bottom up’ als heel vanzelfsprekend vinden. We willen de tijd nemen om die communicatie op te bouwen met de nieuwe ploeg.

Als nieuwe begeleider lager onderwijs heeft Raf vooral kennisgemaakt met de verschillende teams binnen de lagere afdelingen. Zoals hierboven beschreven was het zijn zorg om voor een open en duidelijke communicatie te zorgen waarbij hij de teams, maar ook de teams hem, beter leerden kennen. In het lager onderwijs gingen we vooral de uitdagingen rond rapportering en ICT-werking aan. Voor kleuteronderwijs was één van de focussen het geïntegreerd gebruik van ICT-middelen in de dagelijkse werking in de kleuterklas. Daarnaast werd in vele scholen kennisgemaakt met de 'zoeker', een digitaal systeem, door VVKBaO aangeboden, dat kleuterleidsters toelaat om het verband tussen ontwikkelingsplan van het katholiek onderwijs en de leerplannen beter te duiden. Door het gebruik van de zoeker kunnen kleuterleidsters nog efficiënter en doelgerichter werken.”

» Open communiceren is een must in het samen begeleiden van scholen. » 26 / broeders van liefde

Yves Demaertelaere Adjunct-sectorverantwoordelijke gewoon secundair onderwijs “Scholen, directies en leerkrachten komen in een steeds complexere omgeving terecht”, vertelt adjunct-sectorverantwoordelijke Yves Demaertelaere. “Vernieuwde pedagogisch-didactische inzichten door informatievermenigvuldiging, maatschappelijke evoluties in en buiten de school, toenemende zorgvragen en flexibilisering in onderwijs, meer participatie en inspraak in schoolorganisatie, vergrijzing en langer werken in onderwijs, krapte op de arbeidsmarkt en het tekort aan leerkrachten, internationalisering in onderwijs door te leren van andere culturen, multiculturaliteit en interculturaliteit, digitalisering en het internet, schaalvergrotingen, werken aan competenties als motor van innovatie, teamondernemerschap: het zijn maar enkele van de belangrijke uitdagingen waar we voor staan.”

Om die aan te pakken, moet de cultuur van samenwerking in de schoolorganisatie de norm worden: ‘wij zijn als team verantwoordelijk voor het hele proces die de leerling doormaakt’. “We zullen leerkrachten in een vorm van teamwerking moeten plaatsen waarin zij alle uitvoerende en regeltaken (planning, voorbereiding, randvoorwaarden, …) zelf organiseren. Het (multidisciplinaire) team draagt de verantwoordelijkheid voor het volledige proces van de leerling. In zelfsturende teams is er minder (verticale) controle, minder hiërarchisch denken, maar meer ruimte en meer verantwoordelijkheid, wat de betrokkenheid ten goede komt”, zo omschrijft hij het.

» De stijgende complexiteit van de maatschappij daagt onze scholen en medewerkers zeer sterk uit. »

Technisch Heilig Hart-Instituut, Tessenderlo

de toekomst uitdagende toekomst / 27

» sector gewoon onderwijs » kort

THHI, Tessenderlo

Kleuterschool Sint-Eduardus, Schoten

28 / broeders van liefde

Sint-Paulusinstituut Gent Verkeersdag

Visitatie Mariakerke Zin en Zorg

Wat aanvankelijk begon als een kleinschalig project waarbij een tuimelwagen naar de school zou komen, groeide al snel uit tot een volledige dag waarbij verkeer en verkeersveiligheid centraal stonden.

Naast de tuimelwagen was er ook een doorschuifsysteem uitgewerkt waarin praktijkervaringen werden afgewisseld met theoretische uiteenzettingen. Zo was er een parcours waarbij leerlingen met promillebrillen een rondje met de fiets moesten rijden. Er waren ook voorstellingen rond de dode hoek, info over wat te doen bij een ongeval, een quiz, … Heel beklijvend waren de verschillende getuigenissen van verkeersslachtoffers.

Het initiatief bleek zo waardevol dat er meteen beslist werd om volgende schooljaar opnieuw een verkeersdag te plannen. ¯

Onze school stapte mee in het Zin en Zorg (ZIeZO)-project dat zich richt tot leerlingen van de derde graad van de scholen van de Broeders van Liefde. Centraal staat de relatie met één persoon die – om welke reden dan ook – extra zorg en aandacht nodig heeft. Leerlingen die kiezen voor dit project, engageren zich om minstens 12 uur van hun tijd door te brengen met hun ‘zorgpersoon’. Er wordt van hen ook verwacht dat ze even reflecteren over deze ervaring.

De ‘starters’ uit 5 Handel en Secretariaat Talen vorig jaar getuigden voor het volledige 5de jaar. Hun enthousiasme sloeg over, want niet minder dan 14 leerlingen gaven zich op als ZIeZO-vrijwilliger. Ze brachten tijd door bij bejaarden, begeleidden kinderen met leerstoornissen, gingen op bezoek in psychiatrische centra, enzomeer. ¯

Sint-Laurensschool Wachtebeke Peer Mediation

THHI,

THHI,

Tessenderlo

Tessenderlo

THHI Tessenderlo Leerlingen ontwerpen deuren Vier leerlingen van het zevende jaar BuSO "Stijl- en Designmeubelen" trokken samen met hun vakleerkracht Luc Verheyen op stage in Portugal, bij Vicaima, marktleider in Portugal inzake deuren. Aan de leerlingen werd gevraagd om deuren en voorwerpen te ontwerpen met afval. De directie van de multinational was zo verbaasd over de creativiteit van de leerlingen dat ze volgend jaar meteen mogen teruggaan. Enkele van hun ontwerpen worden zelfs in productie opgenomen, samen met twee unieke scharnieren die ze samen met hun leerkracht hebben ontworpen. Normaal is dat werk voor ingenieurs.

De deelnemers hebben daarom allemaal een papier moeten ondertekenen dat ze afstand doen van het eigendomsrecht. ¯

Sint-Victor Turnhout Hergo-label Sint-Victor behaalde in 2011 als allereerste school in Vlaanderen het label voor herstellend handelen, het zogenaamde ‘HERGO-label’.

Dat is een methodiek om conflicten op een positieve manier op te lossen. HERGO brengt overtreder en benadeelde bij elkaar: ze vertellen allebei hun kant van de feiten en hun meningen en gevoelens.

Overtreders beseffen dan beter wat de gevolgen zijn van hun gedrag en kunnen zich gemakkelijker oprecht verontschuldigen. Verschillende leerkrachten en CLB-medewerkers van Sint-Victor volgden een HERGO-training. Het label is dan ook een erkenning voor het streven van de school om bij eventuele problemen en conflicten steeds het herstel van de goede samenwerking prioritair te stellen. ¯

In onze school werd gestart met een nieuw project rond leerlingenbemiddeling: peer mediation. Juffen Griet Mariën en Afra Haemelynck volgden daartoe een 8-daagse cursus. De techniek draait rond het voeren van een gesprek met ruziënde partijen en het zoeken naar een oplossing die voor de beide partijen aanvaardbaar is. Het is de bedoeling dat de gesprekken geleid worden door kinderen van het 5de of 6de leerjaar. Daarvoor investeerde de school in een tuinhuisje, dat omgetoverd werd tot VIP-huisje. VIP staat voor ‘vrienden in problemen’.

Heel wat leerlingen stelden zich kandidaat; 18 onder hen werden geselecteerd en konden starten met de ‘opleiding’. Ze leerden stap voor stap hoe ze bij een ruzie op een verantwoorde manier andere leerlingen kunnen helpen. Begin oktober stelden zij het project voor aan de andere leerlingen van de school en kregen ze een ‘peer mediationdiploma’. ¯

Emmaüs Bovenbouw Aalter Anderstalige nieuwkomers In februari 2011 is Emmaüs bovenbouw gestart met een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers (OKAN). In de onthaalklas bereiden anderstalige nieuwkomers van 12 tot 18 jaar zich voor op het reguliere onderwijs. De nadruk ligt op het verwerven van het Nederlands, het zich eigen maken van schoolse vaardigheden en het leren functioneren in onze maatschappij. Elke nieuwkomer heeft een meter en/of peter die voor een warm onthaal en een betere integratie zorgt. ¯

de toekomst uitdagende toekomst / 29

w

initiatieven & 30 / broeders van liefde

& tendensen de toekomst uitdagende toekomst / 31

organisatie De denkoefening over een aangepaste organisatiestructuur startte reeds in 2009. Als gevolg van een aantal ontwikkelingen in de social profit in het algemeen en in de verschillende sectoren waar onze organisatie actief is in het bijzonder werd het stilaan tijd een aangepast conceptueel model van organisatiestructuur uit te werken. Ook de start van een nieuwe congregationele legislatuur voor een periode van 6 jaar in 2012 was een directe aanleiding om de strategische denkoefening af te ronden.

Bij de algemene ontwikkelingen moeten we zeker melding maken van de principes van deugdelijk bestuur.

Zoals in de profitsector doen codes inzake corporate governance ook in de social profit zeer nadrukkelijk hun intrede. Eén van de belangrijke toepassingen van corporate governance bestaat erin onafhankelijke of externe bestuurders op te nemen in de Raad van Bestuur. Concreet zou dat kunnen neerkomen in het aantrekken van een 3de categorie van bestuurders, met name de onafhankelijke bestuurders, naast de reeds bestaande bestuurders die zetelen namens de stichter en de professionele bestuurders. Op het niveau van de (sub)sectoren merken we meerdere evoluties op.

Zo is er de toenemende complexiteit als gevolg van de

vele (sub)sectoren met meer en meer uiteenlopende wetgevingen en reglementeringen. Voorts zien we dat scholen en voorzieningen steeds meer een regionale verankering krijgen via allerlei netwerken, gaande van een functionele samenwerking tot en met een bestuurlijke samenwerking. Die belangrijke tendens vraagt niet alleen een meer extern gerichte oriëntatie van het bestuur, maar ook een bestuurlijke participatie aan deze netwerken. Vermelden we ook nog de groei van de organisatie die zich vertaalt in de overname van een aantal voorzieningen en scholen. Een organisatiestructuur dient voldoende rekening te houden met de omvang van de organisatie.

Verschillende mogelijkheden werden op een rijtje gezet ten einde een verantwoorde keuze te maken van een aangepaste organisatiestructuur. In 2012 zal de uiteindelijke keuze gemaakt worden. De kans is groot dat de overkoepelende vzw-structuur wordt behouden, maar wel met een delegatie van beslissingsbevoegdheden vanuit de Raad van Bestuur naar beheerscomités op sectorniveau, in combinatie met de opname van onafhankelijke bestuurders met voldoende waarborgen voor stabiliteit en continuïteit.

U.P.C. Sint-Kamillus, Bierbeek

32 / broeders van liefde

O.C. Broeder Ebergiste, Vurste

verzorgingsinstellingen Net als 2010 zal ook het jaar 2011 als een belangrijk jaar de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg ingaan. De Interministriële Conferentie Gezondheidszorg keurde immers de opstart goed van 10 projecten die moeten zorgen voor de implementatie van het in 2010 uitgewerkte hervormingsplan voor de sector. Naast de al in 2010 verworven goedkeuring van het project voor de regio Leuven-Tervuren (met betrokkenheid van het U.P.C. Sint-Kamillus (Bierbeek), het P.S.C. en het Nakuurhome Papiermoleken (Leuven) en de P.K. Broeders Alexianen (Tienen); het U.P.C. KUL en andere actoren en partners uit de regio) bekwamen ook de projecten voor de regio Gent-Eeklo (met betrokkenheid van o.a. het P.C. Dr. Guislain (Gent) en het P.C. SintJan-Baptist (Zelzate)), de regio Noord-West-Vlaanderen (o.a. met P.C. Sint-Amandus (Beernem), de regio WestLimburg (o.a. met Asster) en de regio Namen (o.a. met C.P. Saint-Martin). Tevens leeft de verwachting dat de gedurende het voorbije jaar verder uitgewerkt projectvoorstellen voor andere regio’s alsnog in 2012 zullen kunnen opstarten. Dit betreft de regio’s Halle-Vilvoorde (o.a. met P.C. Sint-Alexius (Grimbergen)), Arrondissement Antwerpen (o.a. met P.C. Sint-Amedeus (Mortsel) en P.C. Broeders Alexianen (Boechout)) en Hainaut Centre (o.a. met C.P. Saint-Bernard).

Zowel centraal als lokaal werd opnieuw actief ingezet op diverse verbeterprojecten: de verdere opbouw van het electronisch patiëntendossier, een onderzoek naar de mogelijkheden van verdere automatisering van de werking van de ziekenhuisapotheek, de invoering van een meld- en leersysteem in het kader van het project patiëntveiligheid, een initiatief rond permanente vorming voor zorgkundigen, ….

De samenwerking met de vzw woonzorgcentrum Avondvrede uit Gent werd geïntensifieerd door een ruimere bestuurmatige participatie en het afsluiten van een erfpachtovereenkomst waarbij deze voorziening een nieuwbouw zal kunnen realiseren op de campus gelegen aan de Stropkaai te Gent.

Er werden ook opnieuw heel wat inspanningen geleverd tot verfraaiing van de infrastructuur. Dat bracht de opening van diverse nieuwbouwprojecten met zich mee: therapiegebouw Asster (Sint-Truiden); PVT De Leilinde (Dendermonde).

Op advies van het wetenschappelijk adviescomité werden in 2011 opnieuw aan twee onderzoeksprojecten (Manage en Tienen) middelen toegekend vanuit het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Broeders van Liefde.

In het Centraal Overleg GGZ werd er voor de Vlaamse psychiatrische centra een bedrijfscao afgesloten voor de periode 2012-2015. Dit houdt voornamelijk een verlenging in van de afspraken uit de voorheen geldende bedrijfscao. Nieuw zijn de eenmalige uitbetaling van ecocheques in 2012, de invoering van een gratis hospitalisatieverzekering vanaf 2013 en een regeling met betrekking tot een reeds lang lopende betwisting rond de toepassing van een sectoriële cao betreffende de startleeftijden. In het overkoepelend overleg voor de Waalse psychiatrische centra werd de cao inzake brugpensioen verlengd tot eind 2013.

Het Vlinderakkoord, het resultaat van de lang aanslepende federale regeringsvorming, voorziet de overdracht van een aantal belangrijke bevoegdheden van het federale niveau naar het niveau van de gemeenschappen. Het gaat hier om de volgende materies: de psychiatrische verzorgingstehuizen en de initiatieven beschut wonen, verschillende revalidatieconventies (o.a. verslavingszorg), de overlegplatforms geestelijke gezondheidszorg, de financiering van de ziekenhuisinfrastructuur en de opmaak van de erkenningsnormen van de ziekenhuizen. De precieze betekenis en de gevolgen van deze belangrijke bevoegdheidsoverdracht zijn nog niet meteen duidelijk. Het Vlinderakkoord voorziet tevens de overdracht van de ouderenzorg, met uitzondering van de thuisverpleging, van het federale niveau naar het niveau van de gemeenschappen. Ook hier zullen de precieze gevolgen pas later blijken. de toekomst uitdagende toekomst / 33

?????????????????????????????

De zorg voor onze medewerkers.

Competentieontwikkeling en professionalisering zijn belangrijke randvoorwaarden om een antwoord te bieden op de vraag naar een passend aanbod voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en met meervoudige zorgvragen. Onze medewerkers slagen erin om dagdagelijks met een groot engagement, inzet en betrokkenheid leerlingen/jongeren te begeleiden tijdens hun schoolloopbaan. De grote uitdaging ligt erin om onze medewerkers te begeleiden in het verhogen van hun competenties, zodat ze naast kindgericht werken ook systeemondersteunend werken.

Enerzijds kan dat door de algemene pedagogisch-didactische en meer specifieke competenties (communicatie, differentiatie, probleemoplossend denken, creativiteit, …) te verhogen. Anderzijds biedt de samenwerking met welzijn kansen. Expertise van medewerkers van de school en welzijn bij elkaar brengen creëert een expertisecentrum dat ondersteunend kan werken naar de leerling / jongere en zijn context (gezin, …) in het gewoon en buitengewoon onderwijs.

De zorg voor onze medewerkers is een fundament om de zorg voor onze leerlingen / jongeren waar te maken.

Nadine Van de Sompel Algemeen directeur BuBaO St-Gregorius, Gentbrugge

34 / broeders van liefde

de toekomst uitdagende toekomst / 35

welzijn & buitengewoon onderwijs Begin 2011 vond een symposium plaats met als thema ‘stijgende zorgvragen bij jongeren?!’ We willen blijvend de noden en vragen van deze jongeren en hun ouders in beeld houden en ook bijdragen aan de ondersteuning van deze jongeren en hun netwerk. Vanuit het uitbreidingsbeleid zijn drie van onze voorzieningen voor minderjarigen opgenomen in het experiment rond multifunctionele centra (MFC’s). Ze engageren zich om meer kinderen en jongeren te begeleiden door op een flexibele manier met verschillende werkingstelsels om te gaan. Verder kent het verhaal van de GES+-units ook binnen onze groep een vervolg in het uitbreidingsbeleid 2011. Deze plaatsen zijn in de eerste plaats bedoeld om jongeren op te vangen die doorstromen vanuit de gemeenschapsinstellingen.

Verschillende van onze voorzieningen zijn betrokken bij de oprichting van de nieuwe ‘Diensten Ondersteuningsplan’ (D.O.P.’s). Deze diensten moeten samen met cliënten een ondersteuningsplan opmaken waarin gekeken wordt voor welke levensdomeinen welke ondersteuning nodig is en wie deze zorg het best biedt (netwerk, reguliere dienst, VAPH-dienst).

In juni 2012 is een groot maatschappelijk debat gepland waar men in navolging van perspectief 2020 aanbevelingen wenst te verkrijgen t.a.v. rollen en verantwoordelijkheden van de overheid enerzijds en de persoon met een beperking anderzijds. Een aantal vragen waar men zicht op wil krijgen zijn: wat is billijke zorg? Wat kan men verwachten van de overheid en wat niet? Wat is een aanvaardbare kwaliteit van leven? Welke verantwoordelijkheid heeft de samenleving en wat is individuele verantwoordelijkheid (van de cliënt en/of zijn netwerk)? In 2011 zijn we gestart met de voorbereidingen om ook binnen onze groep hierover een standpunt te formuleren.

Tenslotte nog vermelden dat we zeer verheugd waren dat er naar aanleiding van de mede door ons aangekaarte problematiek van de personeelsomkadering (de ‘pr-pn’-problematiek) dit jaar een protocol is afgesloten met alle stakeholders waarin de overheid zich engageert om gespreid over de komende vier jaar 500 extra fulltime equivalenten in de sector in te zetten.

O.C. Broeder Ebergiste, Vurste

36 / broeders van liefde

O.C. Het Roerhuis, Leuven

gewoon onderwijs Pas in het voorjaar van 2012 worden de teksten verwacht rond de aangekondigde onderwijshervorming van onze minister Pascal Smet. Het afschaffen van de onderwijsvormen ASO, TSO, BSO wordt daarin onderschreven. Een vaak aangehaald nadeel van de huidige structuur van het secundair onderwijs is immers de strakke indeling in onderwijsvormen. Binnen de Broeders van Liefde bleven we evenwel niet bij de pakken zitten en gingen we pro-actief op zoek naar een project om dergelijke hervormingen uit te proberen. In Zelzate is zo een pilootproject opgestart met twee secundaire scholen van de Broeders van Liefde, nl. een ASOschool en een TSO/ BSO-school. Vanuit het beleid werd gekozen om met één directieteam te starten voor de 2 scholen en een meer gemeenschappelijk beleid na te streven. De verschillende studierichtingen in ASO, TSO en BSO werden anders gegroepeerd in functie van de – vooruitgeschoven – belangstellingsgebieden en geclusterd in zogenaamde departementen taal, economie, wiskunde-wetenschappen, … Binnen elke cluster zitten er dus leerlingen uit het vroegere ASO, TSO of BSO. Leerlingen van eenzelfde leeftijd – ongeacht de vroegere onderwijsvorm – zitten op dezelfde speelplaats, in hetzelfde gebouw,… Een duidelijk geformuleerde visie,

sterk empathisch leiderschap en zeer veel communicatie verhogen de betrokkenheid van het personeel bij zo’n veranderingsproces.

We moeten durven inzetten op meer schoolbegeleiding vanuit een multidisciplinair begeleidersteam. Hier ontmoeten het pedagogische beleid en het algemeen schoolbeleid elkaar. Vanuit de pedagogische begeleidingsdienst Broeders van Liefde werd een quickscan ontworpen voor het meten van het beleidsvoerend vermogen van onze scholen. De quickscan is een middel voor een meer kwalitatief beleid en geen evaluatieinstrument. Het feit dat het secundair onderwijs de stap zet naar meer schoolbegeleiding zorgt er voor dat er meer mogelijkheden tot samenwerking met andere begeleidingsdiensten van de Broeders van Liefde ontstaan (basisonderwijs en buitengewoon onderwijs).

Vorig schooljaar 2010-2011 werden scholen bezocht en het personeel bevraagd rond het opvoedingsproject. Die bevraging leverde een reeks waarden op die de leerkrachten belangrijk vonden. Respect, communicatie, zelfstandigheid, verdraagzaamheid en eerlijkheid werden daarbij als uiterst belangrijk aangestipt. de toekomst uitdagende toekomst / 37

We merken dat ICT steeds prominenter in het onderwijs binnendringt. De uitdaging is dan ook om informatieen communicatietechnologie gericht in te zetten in lessen en meteen een antwoord te bieden aan de nood aan differentiatie. Dat zal slechts kunnen als elke leerling op elk moment toegang heeft tot ICT. We formuleerden die visie als “Everytime everywhere ICT”. Ook binnen kleuteronderwijs werd speciaal aandacht besteed aan het gebruik van ICT in de klassen. Hoe kan een computer in de klas de ontwikkeling van kleuters ondersteunen? Hoe kan je als kleuteronderwijzer op een zinvolle manier omgaan met de computer?

Vanuit onze inrichtende macht werden volgende contracten getekend en werd een projectdefinitie opgemaakt voor de bouw of renovatie van onze scholen in Merksem, Gentbrugge, Mariakerke, Brakel, Brecht, Sint-Denijs-Westrem en Aalter. DBFM (Design, Build, Finance, Maintain) is een constructie waarbij een private vennootschap de school en de gebouwen bouwt en ze dertig jaar tegen een gesubsidieerde gebruiksvergoeding ter beschikking stelt van de inrichtende macht.

Op vlak van imago en promotie organiseerden we een ondersteuning voor de scholen. Tijdens de vorming ondernam Jan Bryssinck (Why5Research) – vanuit identiteitsverklaringen, publiciteitsmateriaal en SWOT – een poging om de scholen te typeren en het imago te beschrijven. Vanuit die classificatie was het de bedoeling om tips te geven over publicaties, reclame,…. Onze directies kregen professioneel advies om hun publiciteitsmateriaal aan te passen, logo’s te herdenken en

alles meer te stroomlijnen in functie van wat de identiteitsverklaringen willen uitstralen.

Door een systeem van collegiale visitatie op te zetten tussen onze eigen scholen van de Broeders van Liefde, willen we een eerste (kleine) stap zetten in de professionalisering van leerkrachten. Leerkrachten brengen een bezoek aan een andere school gedurende één volledige dag. Zo’n techniek bevindt zich tussen een zelfevaluatie en een (externe) doorlichting. Het is de bedoeling om een soort intervisie te organiseren en intercollegiaal van elkaar te leren. Dat initiatief werd enorm goed gewaardeerd. Het is de bedoeling dit uit te breiden met andere personeelsleden en categorieën (bv. secretariaat, coördinatoren, directieleden,…).

Sinds enkele jaren ervaren onze boekhouders enige druk. Door de evolutie van een eenvoudige kasboekhouding naar het principe van een volwaardige dubbele boekhouding zijn heel wat secretariaatsmedewerkers die met boekhouden werden belast geëvolueerd naar (bijna) volwaardige boekhouders. Maar niet alleen onze boekhouders dienen de nodige technische expertise aan te leren om een realistische registratie mogelijk te maken, ook onze directies moeten bijkomend worden gevormd in het lezen van resultatenrekeningen en balansen. Op onze vraag werd het revisorenkantoor ingeschakeld om onze directies in te wijden in enkele financiële ratio’s inzake liquiditeit, solvabiliteit en rentabiliteit met als bedoeling een meer oordeelkundig financieel en investeringsbeleid te kunnen voeren.

THHI, Tessenderlo

38 / broeders van liefde

War for talent Een van de belangrijkste uitdagingen is het vinden van voldoende medewerkers, specifiek voor de bestaande knelpuntberoepen in onze sector.

Ik denk daarbij niet alleen aan verpleegkundigen maar ook aan technisch geschoolde mensen zoals elektriciens, schrijnwerkers, loodgieters,… In die ‘war for talent’ bestaat nog steeds de tegenstelling tussen profit en non-profit. En toch hebben we ook in de nonprofit voldoende sterke troeven.

Automatische baremaverhogingen, vrij te kiezen verlofdagen en een werkzekerheid die minder afhangt van economische recessies. De uitdaging zal er dus in bestaan die voordelen uit te spelen naar mogelijke nieuwe medewerkers toe om zo voldoende goede werkkrachten te kunnen aantrekken.

Alex Vuylsteke Facilitair directeur P.C. Sint-Jan Baptist, Zelzate

Vernieuwingen succesvol realiseren Asster is volop in beweging.

Niet alleen zijn we projectpromotor van een goedgekeurd art. 107-project, maar tegelijkertijd zitten we volop in een fusieoperatie en worden er samenwerkingsprojecten met algemene ziekenhuizen gerealiseerd. Die operaties leiden tot heel wat veranderingen voor directieleden, leidinggevenden, maar ook en vooral voor basismedewerkers. Asster staat voor de gigantische uitdaging om die vernieuwingen – in eerste instantie voor de patiënt – succesvol te realiseren en dat “met respect voor de medewerker, in een warme betrokken sfeer en in open dialoog”.

De uitdaging zal erin bestaan om de interne (en externe) communicatie uit te bouwen en de vorming en coaching van leidinggevenden te optimaliseren om zo de gekantelde organisatiestructuur verder en concreter vorm te geven. Want het is op de werkvloer – bij de patiënt en de bewoner – dat het welslagen van deze operaties “voelbaar” moet zijn.

P.C. Asster, Sint-Truiden

Jaak Poncelet Algemeen directeur P.C. Asster, Sint-Truiden de toekomst uitdagende toekomst / 39

O.C. Broeder Ebergiste, Vurste

e feiten & cijfers 40 / broeders van liefde

Streven naar gespecialiseerde hulp Met het Perspectiefplan 2020 wil minister Vandeurzen onder andere meer cliënten begeleiden. Concreet moet dat georganiseerd worden via het stimuleren van intersectorale samenwerking, het werken met persoonsvolgende financiering, de uitbouw van de centrale zorgvraagregistratie en zorgbemiddeling, de DOP-diensten, de pilootprojecten MFC, vermaatschappelijking van zorg… Dat zijn stuk voor stuk waardevolle beleidsintenties die op termijn ook het sociaal ondernemerschap binnen de sector zullen stimuleren. Maar dreigt de hulpverlening anderzijds niet al te generalistisch te worden op termijn waardoor heel complexe zorgvragen in de toekomst uit de boot dreigen te vallen?

Op de werkvloer komen er zowel binnen de zorgsector als binnen sociale economie steeds meer cliënten met een complexere zorgvraag naar ons toe. Cliënten die vaak een vraag hebben naar een heel specialistische ondersteuning, waarbij het vinden van hulp binnen het breed toegankelijk maatschappelijk aanbod niet vanzelfsprekend of onmogelijk is. Vanuit die vaststelling lijkt mij, het verder behouden of streven naar voldoende gespecialiseerde hulp, de grootste uitdaging.

Een sterk doorgedreven personeels- en vormingsbeleid en samenwerking met de academische wereld – universiteiten en hogescholen – zijn de uitdagingen voor onze voorziening in een hulpverleningslandschap dat te generalistisch dreigt te worden. Naast het accent op de structuren en de organisatie van de hulpverlening dat in het perspectiefplan wordt gelegd, moeten we immers de inhoud van onze dienstverlening en de hiermee samengaande expertise, blijven vooropstellen.

Pascal Van Parys Directeur O.C. Sint-Idesbald, Roeselare en vzw Werkspoor

de toekomst uitdagende toekomst / 41

Organisatiestructuur Sint-Vincentiusregio (België) Broeders van Liefde Congregatie Broeders van Liefde

Sint-Vincentiusregio

feitelijke vereniging

vzw deus caritas est

vzw De Broeders van Liefde (eigenares)

vzw projecten broeders van Liefde

centrale coordinatiestaf

vzw Provincialaat der Broeders van Liefde (uitbaatster Vlaamse instellingen)

Apostolaatswerken

Waalse coördinatiestaf

a.s.b.l. Oeuvres des Frères de la Charité (uitbaatster Waalse instellingen)

Strategische adviesraad

vzw Vormingscentrum Guislain

Sector onderwijs

Centre de Formation P.-J. Triest

School voor buitengewoon onderwijs

Psychiatrische centra

Psychiatrische centra + De Sleutel (incl. sociale werkplaats)

Woon- en zorgcentra

Sectorverzorgingsinstellingen

Beschutte en Sociale Werkplaatsen

Kinderdagverblijven

Buitengewoon onderwijs

Gewoon secundair onderwijs

minderjarige zorg en/of volwassenwerking

Sector welzijn buitengewoon onderwijs

Sector gewoon onderwijs

Gewoon basisonderwijs

Comité de gestion

Sector zorg

Orthopedagogisch centrum

Kloostergemeenschap

centrale coördinatiestaf Broeders van Liefde bureau

dienst archief

voorzitter

persoonlijk secretariaat

bouwkundig technische dienst en milieu

gedelegeerd bestuurder

persoonlijk secretariaat

bestuurder sectorverantwoordelijke gewoon onderwijs

bestuurder sectorverantwoordelijke welzijn en buitengewoon onderwijs

adjunct-sector­ verantwoordelijke gewoon basisonderwijs

adjunct-sectorverantwoordelijke gewoon secundair onderwijs

dienst pedagogische begeleiding gewoon basisonderwijs

dienst pedagogische begeleiding gewoon secundair onderwijs

algemeen secretariaat en onthaal bestuurder sectorverantwoordelijke verzorgingsinstellingen

personeels­ administratie

adjunct-sector-verantwoordelijke buitengewoon onderwijs

dienst pedagogische begeleiding buitengewoon onderwijs

juridische dienst

vertaaldienst

pedagogische dienst

dienst patiënten- en bewonerszorg

dienst informatica financieel economische dienst

dienst boekhouding dienst preventie

42 / broeders van liefde

dienst communicatie dienst identiteit facilitaire dienst vrijwilligerswerking

» welzijn - buitengewoon onderwijs Ortho(ped)agogische Zorg

Buitengewoon Onderwijs

O.C. Br. Ebergiste » Vurste O.C. Clara Fey » Brecht O.C. De Troon » Vorselaar O.C. De Beweging » Gijgenzele O.C. Het Roerhuis » Leuven O.C. Huize Terloo » bellingen K.I. Woluwe » Brussel O.C. Sint-Ferdinand » Lummen K.O.C. Sint-Gregorius » Gentbrugge O.C. Sint-Idesbald » Roeselare O.C. Sint-Jozef » Gent O.C. Engelbewaarder » Aartrijke C.O. Saint-Lambert » Bonneville O.C. Nursingtehuis Sint-Jan de Deo » Handzame

BuSO Sint Juliaan, School ad waterkant » Gent BuLO, BuSO Sint-Jozef » Gent BuBaO Sint-Rafaël » Brecht BuLO / BuSO Kristus-Koning » Brecht BuBaO / BUSO Woluwe » Brussel BUBAO / BuSO De Regenboog » Lier BuLO / BuSO Sint Ferdinand » Lummen BuSO / BuBaO Sint-Gregorius » Gent BuBaO, BuSO Sint-Idesbald » Roeselare BuSO Vibso Leieland » Machelen-Zulte Ecole prof. sec. inférieure Saint-Lambert » Bonneville BuBaO De Regenboog » Kessel

Kinderdagverblijven Sociale Economie De Winning » Lummen Vzw De Enter » Brecht Vzw Werkspoor » Roeselare vzw TWI Kanunnik Triest » Woluwe

KDV Zwalmnestje » Brakel KDV Woluland » Brussel

» gewoon onderwijs Basisonderwijs

Secundair onderwijs

Emmaüs basisschool » Aalter Sint-Augustinus » Brakel Zelfstandige kleuterschool Valkenberg » Brakel Zelfstandige kleuterschool Parike » Brakel Sint-Paulus » Drongen Sint-Paulus » Sint-Denijs-Westrem Sint-Paulus Ebergiste De Deynestraat & Rerum Novarum » Gent Sint-Paulus Ottergemsesteenweg » Gent Sint-Paulus Smidsestraat » Gent Sint-Franciscus » Knesselare Sint-Medardus » Ursel Sint-Michiel » Leopoldsburg De Kei » Lierde Sint-Eduardus » Merksem Hartelust » Tessenderlo Zelfstandige kleuterschool Schoot » Tessenderlo Sint-Victor » Turnhout Sint-Laurens basisschool » Wachtebeke Sint-Laurens Overslag » Wachtebeke Sint-Laurens Assenedesteenweg » Zelzate Sint-Laurens Patronagestraat » Zelzate

Emmaüs » Aalter VISO Cor Mariae » Brakel Sint-Paulus » Gent Sint-Michiel Middenschool » Leopoldsburg Sint-Michiel Bovenbouw » Leopoldsburg Visitatie, Mariakerke Sint-Eduardus » Merksem Technisch Heilig-Hart Instituut » Tessenderlo Sint-Victor » Turnhout Sint-Laurens ASO » Zelzate Zelzate/Wachtebeke TSO & BSO » Zelzate

Internaten Sint-Paulus » Gent Sint-Victor » Merksem Sint-Laurens » Zelzate

de toekomst uitdagende toekomst / 43

» verzorgingsinstellingen Geestelijke gezondheidszorg P.Z. Sint-Amandus » Beernem U.P.C. Sint-Kamillus » Bierbeek P.C. Broeders Alexianen » Boechout P.C. Saint-Martin » Dave P.C. Dr. Guislain » Gent Centra voor Drughulpverlening en Preventie De Sleutel » Gent P.Z. Sint-Alexius » Grimbergen P.C. Zoete Nood Gods » Lede Nakuurhome Papiermoleken » Leuven Psycho-Sociaal Centrum » Leuven P.C. St.-Bernard » Manage P.C. Sint-Amedeus » Mortsel P.C. Ziekeren » Sint-Truiden P.K. Broeders Alexianen Tienen » Tienen P.C. Sint-Jan-Baptist » Zelzate

Ouderenzorg

Huize Sint-Arnold » Beernem Klooster-Rustoord Sint-Jan » Zelzate Huize Mariatroon » Dendermonde Woon- en zorgcentrum St.-Alexius » Tienen

» congregationele initiatieven Armoedebestrijding

Opvang voor mensen met HIV/aids

Huize TriestGemeenschapshuis Tabor » Gent Les Sauverdias » jambes

Effeta » Ronse

Opvang voor mensen met zingevingsvragen

Centra voor jonge asielzoekers

Jona » Knesselare en Eeklo

Huize Betanië » Knesselare

Naast België zijn de Broeders van Liefde in de geestelijke gezondheidszorg, zorg voor mensen met een handicap en onderwijs actief in 31 landen.

44 / broeders van liefde

T.W.I. Kannunik Triest, Woluwe

kerncijfers toestand op 31/12/2011 » Verzorgingsinstellingen

Aantal patiënten of cliënten

Geestelijke gezondheidszorg 5.899 De Sleutel residentieel 352 ambulant 1.299

Ouderenzorg 357

Aantal personeelsleden Geestelijke gezondheidszorg 5.470 Ouderenzorg 143 » Welzijn - buitengewoon onderwijs

Aantal bewoners/cliënten/leerlingen Ortho(ped)agogisch zorg 3.132 Buitengewoon onderwijs 3.668 Kinderopvang 67 Sociale economie 533

Aantal personeelsleden Ortho(ped)agogisch zorg Buitengewoon onderwijs Kinderopvang sociale economie

2.566 1.449 21 767

» gewoon onderwijs

Aantal leerlingen Basisonderwijs Secundair onderwijs

6.258 6.425

Aantal personeelsleden Basisonderwijs Secundair onderwijs

683 1.020