Flyer, Lentis levend monument

Een levend monument Het zwijgen verbroken. Een boek over de reis van vier joodse psychiatrische patiĂŤnten van Wagenborgen naar Sobibor Anne Koopmans Rense Schuurmans

Een levend monument Op 9 maart 1943 om 10.50 uur begint in Wagenborgen bij de bushalte voor de instelling waar ze woonden, de reis van Betje, Sientje, Heintje en Heiman, vier joodse psychiatrische patiënten. Ze weten niet wat de bedoeling is, ze weten niet waar ze naar toe gaan, ze hebben niets misdaan. De reis is gepland, ze gaan een wisse dood tegemoet, ze moeten worden opgeruimd omdat ze joods zijn, maar dat weten ze niet. Op 13 maart eindigt hun reis in Sobibor, in de dood. Over hen gaat dit boek. Zonder hun lot zou dit boek er niet zijn.

Wie waren ze, waar woonden ze, kregen ze hulp, waarom werd hun geschiedenis zo lang verzwegen en wat waren de omstandigheden waaronder de meest

radicale vorm van uitsluiting van mensen, hen doden, plaatsvond?

Ieder jaar weer brengen scholieren van de basisschool in Wagenborgen met hun gedichten en verhalen nieuw leven in het verhaal van deze vier mensen. De leerlingen uit groep 5 en 6 zijn jaarlijks op 9 maart om 10.50 uur aanwezig tijdens de herdenking van het wegvoeren van Betje, Sientje, Heintje en Heiman. Zij maken de verbinding tussen verleden, heden en toekomst; een ‘levend monument’ als symbool van insluiting. Niemand mag om reden van handicap, seksuele geaardheid, ziekte, leeftijd, geloof, ras, afkomst, sekse of overtuiging worden buitengesloten. We blijven herinneren. Het boek Een levend monument moet daaraan bijdragen.

J a , ik wil g r aag he t b o e k ‘ E e n l e ve nd monume nt ’ ont v ang e n.

De intekenprijs is € 15,- plus eventuele verzendkosten.

Naam Adres Postcode/woonplaats

Een levend Monument Genaaid gebonden, harde kaft, full color, 128 pagina’s, rijk geïllustreerd.

ISBN 978 90 76321 33 2

Bestelt exemplaar/exemplaren van Een levend monument voor de speciale prijs van € 15,- per exemplaar. ❏❏ Ik haal mijn bestelling af bij Lentis Erfgoed Zuidlaren of bij de familie Koopmans in Wagenborgen. ❏❏ Ik ontvang mijn bestelling per post op mijn thuisadres, de verzendkosten worden hiervoor in rekening gebracht Hierbij machtig ik Lentis om eenmalig het verschuldigde bedrag af te schrijven van mijn bankrekeningnummer: IBAN Datum Handtekening

Sturen aan Lentis Erfgoed, E6, Economiegebouw, 9471 KA Zuidlaren.

Mailen mag ook naar: erfgoed@lentis.nl.

Alleen volledig ingevulde formulieren worden in behandeling genomen.

Erg

Herdenken

Ik vind he t heel erg wat er gebeurd is.

Wij zijn bij he t monument ge weest en we hebben een verhaal gehoord van een meneer.

He t verhaal ging over dat vier Joden vergast werden.

Vooral dat ze vergast zijn.

En dat ze geen e ten kregen in de trein.

Ik voelde me t rot toen ik he t hoorde.

Vreselijk .

Bram

Dus: Wij gingen hen herdenken bij he t monument.

We hoorden hun namen, we gingen blokfluiten, we gingen een gedicht voordragen en kransen leggen.

Stenen en bloemen.

Bernedette

Gro ot Brons wijk; w at is dat e ig e nl ijk?

In 1873 stichten de broers Jan en Wolter Brons samen met hun zus Trijntje de inrichting van de Vereniging tot Christelijke Liefdadigheid (TCL). Ze stellen hun boerderij open voor –zoals zij dat zelf noemen- ‘lichamelijk en geestelijk gebrekkigen’. In 1960 wordt de naam veranderd in Groot Bronswijk. Lange tijd leefden patiënten hun hele leven op het terrein van Groot Bronswijk. In 2004 komt er een eind aan het bestaan van Groot Bronswijk in Wagenborgen. Het ziekenhuis is dan al onderdeel van GGz Groningen en patiënten worden na 2000 steeds vaker thuis behandeld.