Strijdkreet #9

Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 9

Bert van Leeuwen:

EEN HAPJE ETEN IS NIET ALTIJD GENOEG JOACHIM DUYNDAM Vergeven is tijdreizen WAT ALS JE MISBRUIKT BENT? Stephan over vergeving WILLEM VAN LEEUWEN Als je vergeeft, bevrijd je jezelf

Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 9

VERGEEF ONS ONZE SCHULDEN

Bert van Leeuwen:

EEN HAPJE ETEN IS NIET ALTIJD GENOEG JOACHIM DUYNDAM Vergeven is tijdreizen WAT ALS JE MISBRUIKT BENT? Stephan over vergeving

Vergeving is iets waarmee ieder

WILLEM VAN LEEUWEN Als je vergeeft, bevrijd je jezelf

SK-9.indd 1

mens in zijn/haar leven weleens

13-08-14 10:46

worstelt. Het is niet alleen in de christelijke maar

redactie Hoofdredacteur

nr. 9

Majoor Robert Paul Fennema

Eindredacteur Menno de Boer

Redactie | redactie@legerdesheils.nl Jurjen Sietsema Willemijn de Jong Nathan Sudmeier Marko Mellema

Vormgeving

Nathan Sudmeier

Traffic

Arnoud van Roosmalen

wereld

ook

een

begrip,

daarbuiten

speelt

vergeving een belangrijke rol in het sociale verkeer. Vergeven is het niet meer toerekenen van kwade daden. Vergeven is het loslaten van en

boosheid, oordelen.

beschuldigingen Vergeving

vragen

en/of schenken is vaak een van de moeilijkste dingen om te doen voor een mens. Misschien wel het moeilijkste… In het bekendste gebed uit de Bijbel – het ‘Onze Vader’ – komt de zin voor: ‘vergeef ons onze schulden, zoals wij ook aan anderen Hierin

hun

schuld

wordt

vergeven’.

gevraagd

om

vergeving op basis van het feit dat

reageren & abonnementen

wij ook anderen vergeven. Maar

LEGER DES HEILS T.A.V. REDACTIE POSTBUS 3006, 1300 EH, ALMERE Redactie | redactie@legerdesheils.nl Abonnement | www.legerdesheils.nl

In

deze

we

verschillende

druk

je kunt vergeven.

Senefelder Misset BV Mercuriusstraat 35 7006 RK Doetinchem

strijdkreet Magazine van het leger des heils Stichter | William Booth Internationaal leider | Generaal André Cox Leider Nederland | Commissioner Hans van Vliet www.legerdesheils.nl | info@legerdesheils.nl © Leger des Heils 2014 Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in Zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.

doen we dat? En: hoe moeilijk is dat?

Strijdkreet

belichten

aspecten

van

vergeving; hoe moeilijk het is om te vergeven en wat het met je doet als

INHOUD Een hapje eten is niet altijd genoeg

4

Vergeven is tijdreizen 8 Wat als je misbruikt, gepest en vernederd bent?

10

zeven maal zeventig maal 14 als je vergeeft, bevrijd je jezelf en de ander

18

Waarom is vergeven zo moeilijk?

22

strijdkreet | 3

Bert van Leeuwen: Een hapje eten is niet altijd genoeg Bert van Leeuwen probeert al meer dan elf jaar met het programma ‘Het Familiediner’ mensen bijeen te brengen die elkaar vanwege een familieruzie niet meer aankijken.

“Familieleden die elkaar na jaren van verwijdering weer in de armen vallen, dat raakt me nog elke keer.”

4 | strijdkreet

strijdkreet | 5

Willemijn de jong

EO

muurvast zit, probeer ik mensen wat milder te stemmen, zodat ze het later misschien nog eens kunnen proberen.

Al elf jaar. Blijkbaar doet het ook iets met de kijkers…

Er zijn dus ook mensen die later, buiten het programma

“Ja. Je kunt met tv bereiken wat anders niet zo snel

om, nog eens proberen de relatie te herstellen.”

gebeurt. Ik vind het mooi dat je echt dingen kunt veranderen met zo’n programma. Natuurlijk, de ene keer

En als ze elkaar wél vergeven?

werkt de camera achter mijn schouder mee en de andere

“Het is vaak nog niet eens vergeven. Wat bij Het

keer juist tegen. Maar meestal zitten mensen vast in de

Familiediner gebeurt, is vaak alleen dat wat nodig is

situatie. Dan helpt het als een neutraal persoon met beide

om tot vergeving te komen. Ik probeer mensen te laten

partijen praat. Ik oordeel niet en die neutrale insteek

inzien dat deze situatie eigenlijk niet wenselijk is. En dan

helpt vaak wel. Het is prachtig om ruzies op te lossen die

geldt het cliché: waar een wil is, is een weg. Maar er zijn

soms al jaren voortduren.”

soms zoveel dingen gebeurd, dat samen een hapje eten niet genoeg is. We bieden na het programma dan ook

Wat leer je van het maken van zo’n programma?

mediation aan. Het gebeurt wel eens dat mensen na het

“Het leert mij veel over hoe mensen in elkaar steken.

diner zeggen ‘zand erover, we zijn heel dom geweest,

Een familieband is heel sterk. Ik loop het leven in van

maar we hoeven het niet meer uit te praten’. Meestal

mensen die vroeger een sterke band hadden, elkaar al

moet er echter nog wél worden gepraat. In veel gevallen

heel lang kennen en elkaar toch niet meer zien. Wat heel

zit er nog iets dwars. Het is goed om dan later een stap

pijnlijk is, want het blijft familie – ze komen elkaar nog

dieper te gaan, met een professionele mediator.”

steeds tegen op bruiloften of begrafenissen. Dat zo’n ruzie toch moeilijk is op te lossen, zegt wel iets over de kwetsbaarheid van mensen. Ze zijn teleurgesteld in het gedrag van familieleden van wie ze hielden. En je weet zelf ook wel hoe dat werkt: als je boos bent, gooi je er eens goed uit wat je allemaal niet zint aan de ander. Daarna kun je het weer goedmaken, maar veel

“Je moet eerst leren om

anders naar de situatie te kijken.”

mensen zetten dan juist ook de hakken in het zand. En dat kunnen mensen heel lang volhouden. Je vertelt aan je hele omgeving wat een loser de ander wel niet is. En

Vergeven kan toch ook gewoon een verstandelijke

iedereen geeft je groot gelijk, waardoor de situatie alleen

keuze zijn?

maar verslechtert. Wat me opvalt, is dat in al die pijnlijke

“Niet alleen. Er moet ook iets in je hoofd gebeuren. Ik

gevallen, de familieleden eigenlijk niet willen dat het zo

volgde eens voor een ander programma een cursus tegen

gaat. Ze willen elkaar niet haten. Eigenlijk willen ze niets

vliegangst. Daar leerde ik dat de eerste stap is: gewoon

liever dan het weer goedmaken. Maar mensen zijn, plat

anders in de vliegtuigstoel gaan zitten. Niet zo verkrampt.

gezegd, heel eigenwijs en koppig. En daaronder zit de

Dat betekent niet dat je ineens je angst kwijt bent, maar

angst om opnieuw teleurgesteld te worden. Als ik dan

het is een eerste stap die je gewoon kunt doen. Zo

op een haast frivole manier de nare situatie probeer te

nuchter kun je ook naar vergeving kijken: je moet eerst

doorbreken, kan dat heel bevrijdend zijn!”

leren om anders naar de situatie te kijken. Ik vind het belangrijk om te zeggen dat ik echt niet te gemakkelijk

6 | strijdkreet

En als een familielid niet ingaat op de uitnodiging om

denk over vergeven, want dat is iets heel groots. Maar

weer te gaan praten? Wat doet dat met degene die

het begint wel met het aanpassen van je perspectief.

het goed wilde maken?

Als je echt met elkaar in gesprek gaat, bijvoorbeeld met

“Dat is verschillend. Soms zijn mensen zo teleurgesteld

hulp van een mediator, kun je op een punt komen dat je

dat ze er dan ook helemaal klaar mee zijn. Zij komen

begrijpt waarom iemand iets heeft gedaan. Zo waren er

opnieuw in die oude boosheid terecht. Ik probeer het dan

eens twee broers waarvan er één zo ontzettend boos was

altijd wel op te nemen voor degene die niet komt, ook na

en tijdens een gesprek zei: ‘Ik begrijp niet dat je me zelfs

de opname nog. Weet je, ik banjer ook maar gewoon hun

links liet liggen toen ik in het ziekenhuis lag.’ De andere

leven binnen. Daarom doe ik alle moeite om problemen

broer antwoordde daarop dat hij toen zelf zo tot zijn nek

op te lossen, ook buiten het programma. Als de situatie

toe in de ellende zat, dat hij dat echt niet kon. Toen zag

ik dat ze zich begonnen te realiseren dat de ander het óók

weer zien. Dat zijn delicate dingen, het is niet aan mij om

niet gemakkelijk had gehad. Het kan gaan ontdooien als

zo’n jongen te pushen om zijn vader weer te zien. Ik ben

je elkaars situatie begint te begrijpen.”

door de jaren heen wel voorzichtiger geworden in zulke situaties.”

Wat doet vergeving met mensen?

“Ik zie dat er een last van mensen afvalt. Soms zeggen

Je pusht mensen wel eens om toch over de drempel

mensen: ‘Ik kom wel naar Het Familiediner om het

te stappen?

goed te maken met mijn zus, maar ik doe dat voor mijn

“Ik sta er nu wat relaxter in dan jaren terug. Maar ik

dochter. Dat is degene die het heeft gearrangeerd.’ Dan

weet dat het mensen enorm kan helpen om het goed te

zeg ik: ‘Dat heeft niet zoveel zin, doe het gewoon voor

maken, dat ik daar ook wel mijn best voor doe. Het is

jezelf. Je wordt er zelf gelukkiger van.’ In ruzie leven kost

vaak een kwestie van mensen helpen om anders naar de

zoveel onnodige negatieve energie. Het helpt als mensen

situatie te kijken. Dan ga ik met hen mee naar vroeger,

zich realiseren dat de andere partij het vaak ook niet zo

toen het nog goed was. ‘Toen had je dit toch niet kunnen

gewild heeft. Ook als de ander hele nare dingen heeft

bedenken?’, zeg ik dan, ‘Nou, dan wil je het nu toch ook

gedaan of gezegd. Het kan zijn dat hij of zij nooit de

niet op deze manier?’ Ik laat het niet gemakkelijk los,

bedoeling heeft gehad zo’n ruzie te veroorzaken.”

maar zeg soms wel tegen mensen ‘het is mijn probleem niet’, om te laten zien dat het goed voor hén is om

Wat is er nodig om te kunnen vergeven?

het goed te maken. Maar het is echt beter om zulke

“Soms moeten mensen ook een beetje naar zichzelf leren

slepende familieruzies te voorkomen. Leren vergeven en

kijken. Dat is echt een voorwaarde voor vergeving. Het

verzoenen is in de praktijk gewoon leren communiceren

is niet altijd zo dat de schuld van een conflict ‘eerlijk

met elkaar, met een open opstelling. En discussie leidt

verdeeld’ is. Waar twee vechten, hebben vaak twee

nooit tot verzoening. Even goed tegen de ander vertellen

schuld – maar dat hoeft niet gelijk te liggen. Mensen zijn

hoe het zit, is nooit de insteek van een mediationgesprek.

ook vaak onhandig, of geven betekenis aan dingen die

De kunst van het goedmaken, is luisteren naar de ander.

helemaal niet zo bedoeld waren. Maar als je weet dat je

Wat dat betreft is er nog veel te leren.”

zelf ook een mens bent die fouten maakt, kun je milder zijn naar een ander.”

Wat heb je zelf geleerd van al die familieruzies die je nu voorbij hebt zien komen?

“Altijd als het lukt om iets op te lossen, doet me dat weer goed. Het heet niet voor niets goedmaken. Ik kijk zelf redelijk nuchter naar dingen, maar ik denk dat ik het nu wel meer zonde vind dat je jaren voorbij kunt laten gaan in onvrede. Dat is niet nodig! Ik ben nog meer dan eerst gefocust op het meteen oplossen en goedmaken van dingen die niet goed gaan. Blijf niet hangen in je koppigheid. Familie kies je niet, maar zorg dat het goed blijft.”

Moeten mensen elkaar dan altijd vergeven?

“Soms kom ik bij mensen, hoor ik hun verhaal aan en denk ik: Bert, dit is nu niet aan jou. Soms zijn mensen nog niet klaar om een situatie op te lossen. Het klinkt misschien raar, maar voor vergeving moet de tijd ook rijp zijn. Mensen zeggen dan tegen me: ‘Je bent een aardige jongen Bert, maar dat kan ik niet.’ En de wil dat het goed komt, moet ook van twee kanten komen. Soms wil een vader jaren na een moeilijk scheiding zijn zoon strijdkreet | 7

Vergeven is niet eenvoudig. Het is een lang proces en het kan mislukken. Wat is er nodig om iemand die je iets heeft aangedaan echt te vergeven en om die vergeving te laten slagen? Filosoof Joachim Duyndam ontwierp een stappenplan voor vergeving. “Vergeven kun je niet alleen, daar zijn twee partijen voor nodig.”

Filosoof Joachim Duyndam ontwierp een stappenplan voor vergeven:

Vergeven is tijdreizen

Jurjen sietsema

Waar gaat je stappenplan over?

dader moet het ook weten, zodat die ook verder kan

“Over de geschonden relatie tussen twee partijen

met zijn of haar leven. Ik denk dat het ritueel van het

die door vergeving misschien hersteld kan worden.

uitspreken van vergeving belangrijk is om het moment

Dat kunnen individuen zijn, maar bijvoorbeeld ook

te markeren, als resultaat van alle stappen die daarvoor

complete staten.”

zijn gezet. De uitspraak ‘ik vergeef het je’ verwijst niet naar de vergeving, maar ís de vergeving. Vergelijk het

Waarom heb je het ontworpen?

met een voorzitter die een vergadering opent en die

“Om een duidelijk verschil aan te brengen tussen de

met zijn hamer op de tafel slaat en zegt: “Ik verklaar

rol van de dader en het slachtoffer bij vergeving. We

deze vergadering voor geopend”. Dat verwijst niet naar

verwarren die twee rollen tegenwoordig nogal eens.

de opening, maar ís de opening.

Vergeving wordt vaak gezien als iets dat van jezelf is.

Dat je jezelf zou kunnen vergeven. Daar neem ik met het stappenplan stelling tegen. Ik denk dat dat niet

Voelen de twee partijen het dan ook echt?

kan. Voor vergeving zijn twee partijen nodig.”

“Als het goed is wel. Dat wil zeggen: als de vergeving echt gelukt is. Maar dat weet je pas daarna. Is er

Waarom is vergeving eigenlijk zo belangrijk?

nog wrok over bepaalde dingen bij bijvoorbeeld het

“Omdat het relaties kan herstellen die anders

stappenplan is daarom ook geen garantie voor succes,

onherstelbaar beschadigd zouden kunnen raken. Het

ook al houden de partijen zich eraan. Vergeving is

is een manier om als mens verder te komen, vooruit te

groter dan de intenties van beide partijen.”

slachtoffer, dan is de vergeving dus niet gelukt. Het

gaan met je leven.”

Wat voor gevolg heeft vergeving?

Een belangrijk onderdeel van het stappenplan is het uitspreken van de vergeving. Waarom?

“Als vergeving gelukt is, dan kan de relatie tussen

“De dader moet van het slachtoffer weten dat die

van hen vertelde mij over de moeilijke verhouding die

hem/haar vergeeft. Een slachtoffer kan voor zichzelf

ze had met haar vader. Ze maakten veel ruzie en op

zeggen ‘ik heb het vergeven’ en verdergaan met zijn

een gegeven moment escaleerde het. Ze woonde nog

leven, maar dat is wat mij betreft niet voldoende. De

thuis en ging naar haar kamer. Op de deur van haar

8 | strijdkreet

dader en slachtoffer dieper en intenser zijn dan daarvoor. Ik had het er eens met studenten over en één

kamer zat een haakje. Als dat haakje dicht was, dan

dan heeft vragen om vergeving geen zin. Als je al weet,

was dat een teken dat ze niet gestoord wilde worden.

als dader, dat je zo weer de fout in kunt gaan en je

Haar vader was zo boos en duwde zo hard tegen de

de vergeving, het vertrouwen, weer schendt, dan is

deur dat hij daarmee het haakje kapot maakte. Op dat

vragen om vergeving volgens mij zinloos.”

moment besefte hij dat hij te ver was gegaan en bood hij zijn excuses aan. Vanaf dat moment is die relatie

Hoe moeilijk is vergeving?

verbeterd en is het nooit meer zo geëscaleerd.”

“Voor de dader is het vragen om vergeving een hele stap.

Hij/zij stelt zich daarmee heel kwetsbaar en afhankelijk

Kun je een voorbeeld noemen van hoe vergeving in een groter verband werkt?

op. Voor het slachtoffer is de bereidheid om te vergeven

“Denk aan Willy Brandt, de voormalige Duitse

lange weg met veel obstakels en valkuilen.”

heel moeilijk. Dat moet iemand wel echt willen. Je moet een vergevingsproces niet onderschatten. Het is een

bondskanselier, die in Polen letterlijk op zijn knieën ging en daarmee een eerste stap zette naar vergeving voor wat er in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd.

Zo’n gebaar heeft een enorme waarde. Het betekent

De hoofdpunten uit Joachims stappenplan

voor de slachtoffers heel veel. Dat iemand in zijn positie, als vertegenwoordiger van een groter geheel, in de openbaarheid schuld belijdt. Als dat altijd wordt ontkend en weggestopt, dan blijven de slachtoffers met de ellende zitten. Nu kunnen de slachtoffers het echt verwerken.”

Je zegt in een artikel dat vergeven tijdreizen is. Kun je dat uitleggen?

“Een bekende uitspraak van de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu is: “Zonder vergeving is er geen toekomst”. Je kunt misstappen uit het verleden natuurlijk niet letterlijk ongedaan maken, maar door vergeving kun je wel samen de betekenis van die misstappen veranderen, waardoor er weer een toekomst mogelijk is.”

Heb je persoonlijk vergeving?

ervaring

met

“Wie niet, zou ik haast zeggen. Ik heb weleens te maken gehad met een verbroken relatie waaraan ik ook zelf schuld had en waarbij ik wist dat vergeving geen zin zou hebben omdat ik de belofte dat het niet weer zou gebeuren, niet kon doen.”

Vergeving heeft soms dus ook geen zin?

“Een van de stappen tot vergeving is de belofte van de dader om zo’n misstap niet opnieuw te begaan.

Als je weet dat je zo’n belofte niet waar kunt maken,

De dader:

• Vraagt het slachtoffer om vergeving.

• Erkent zijn misstap als misstap, weet van zijn aandeel en neemt de verantwoordelijkheid voor de misstap op zich.

• Geeft de misstap openlijk toe tegenover het slachtoffer en spreekt de bekentenis ervan uit.

• Heeft wroeging en spijt van zijn misstap.

• Belooft een dergelijke misstap in de toekomst niet meer te begaan.

Het slachtoffer:

• Spreekt de dader op zijn misstap aan.

• Neemt de misstap serieus, realiseert zich de pijn, de krenking en de gekwetstheid die er het gevolg van zijn.

• Toont openlijk de pijn, krenking en gekwetstheid aan de dader.

• Wacht met het voltrekken (uitspreken) van de vergeving totdat de dader om vergeving vraagt.

Het vergevingsproces vereist een juiste timing. De stappen moeten niet te vroeg, maar ook niet te laat worden gezet. Een te snel gevraagde vergeving is ongeloofwaardig en te snel gegeven vergeving heelt niet.

Maar het kan ook te laat zijn voor vergeving: de vergiftigende werking van de misstap is te groot geworden, of de betrokkenen kunnen elkaar niet meer bereiken, bijvoorbeeld omdat zij uit elkaar gegroeid zijn of omdat een van beiden is overleden.

Het slachtoffer voltrekt (spreekt uit) de vergeving in vrijheid; heeft dus de vrijheid de dader vergeving te weigeren. Morele of fysieke druk op het slachtoffer om te vergeven maakt deze waardeloos.

strijdkreet | 9

10 | strijdkreet

Wat als je misbruikt, gepest en vernederd bent? willemijn de jong

Je zal maar als kind seksueel misbruikt zijn. Er zal

een man die puberjongens heeft misbruikt. En hij praat

maar een pedofiel in je wijk komen wonen. Je zal

met andere slachtoffers van misbruik, die het niet

hem maar te spreken krijgen. Je zal het maar voor

kunnen verkroppen dat een vrijgekomen pedofiel in

hem willen opnemen tegenover een woedende

hun buurt is komen wonen. “Ik heb degenen die mijn

wijk. Dat overkwam Stephan. Hij heeft geleerd om

leven hebben verpest, kunnen vergeven. Daarom ben

te vergeven.

ik niet boos op daders. Ik kan weer naast ze staan.”

S

tephan is als tienerjongen seksueel misbruikt

“Ik kan me voorstellen dat er mensen zijn die dat bijna

door een man uit zijn stad. Hij was er naar eigen

‘goedkoop’ vinden klinken. Zoiets doe je ook niet van

zeggen vatbaar voor, omdat hij thuis werd

de een op de andere dag. Mijn verhaal is heel complex.

geterroriseerd door zijn vader en op school structureel

Het is een levensverhaal waar een proces in zit. Maar

werd gepest. Hij was al slachtoffer, een makkelijke

zo is het verhaal van iedereen. Van slachtoffers, maar

prooi voor een pedofiel. Nu is Stephan bevriend met

ook van daders. Door alle dingen die ik in mijn leven

strijdkreet | 11

heb meegemaakt, heb ik geleerd de mens van zijn daden te scheiden. Ik weet dat dat makkelijk klinkt, daarom zal ik iets meer van dat proces in mijn leven vertellen. Want door wat ik heb meegemaakt, ben ik mild geworden tegenover anderen. Ben ik het leven anders gaan zien.”

Stephan had geen gemakkelijke jeugd. Zijn vader verloor zijn tweelingbroertje, die vlak naast hem werd overreden door een vrachtwagen. Zelf liep hij daarbij hersenletsel op, met manische depressiviteit en schizofrenie als gevolg. Stephan en zijn vier zussen waren bang voor hun agressieve vader en kregen weinig steun van hun moeder, die de boel enkel wat probeerde te sussen. Op school werd Stephan gepest. “Ik was ontzettend eenzaam. Ik moest constant alert zijn, altijd op mijn hoede. Elke avond als ik ging slapen, wist ik dat de volgende dag weer een gevecht zou zijn. Niemand die voor me op kwam. Toen ik wat ouder werd, probeerde ik mijn zussen te beschermen tegen mijn vader.

Maar niemand die ooit voor mij was opgekomen.

Op mijn zestiende vluchtte ik weg van huis en ging ik bij de marine op een onderzeeër werken. Daar ben ik jarenlang alleen maar bezig geweest met ‘de beste’ te zijn. Dat lukte prima tot ik op een gegeven moment werkloos raakte. Ik zat op de bank, keek toe hoe mijn vrouw voor de kinderen zorgde en ik voelde me waardeloos. Ik was niet meer de beste, voelde me nutteloos. Toen moest ik wel nadenken over wie ik was. En dan komt je jeugd en de pijn die daarbij hoort vanzelf terug.”

“Als je zoveel onrecht in je leven meemaakt als ik, maar ook binnen je gezin – er zijn ook heel moeilijke dingen gebeurd in het leven van mijn kinderen – dan krijg je een ander perspectief. Maar dat gaat niet buiten mijn geloof om. Weetje, ik ging wel met mijn vrouw naar de kerk, maar daar voelde ik echt niks bij. Als er een God was, dan had Hij mij wel een hele slechte vader gegeven. En met zo’n God wilde ik niks te maken hebben. En waar was Hij toen ik werd getreiterd, toen de enige man die me aandacht gaf, me in zijn bed werkte? Toen ik jaren later een bevriende, oude man naar een business-meeting bracht, werd ik mee naar binnen gebracht. Het leek

12 | strijdkreet

me onbeleefd niet mee te gaan en het was de gewoonte

heb ik niet gesproken, maar ik ben er in mijn hart vrij

om jezelf kort voor te stellen en wat over je leven te

van. Mijn vader hoefde het niet te vragen, ik voelde dat

zeggen. Ik vertelde iets over mijn thuissituatie. Na de

ik hem moest vergeven. Ik had het zelf nodig om vrij te

bijeenkomst kwam er een christelijke man naar me toe,

worden. Ook de jongens die me vroeger pestten heb ik

legde zijn hand op mijn schouder en zei: “Geloof je in

verteld dat ik hen heb vergeven. Ik had het niet meer

God?” Ik knikte. Hij vroeg of ik het ‘Onze Vader’ wel

nodig om de beste te zijn. Door te vergeven, bevrijdde

eens bad. Ja, dat bad ik voor ik ging eten. “Ken je dat

ik mezelf.”

stukje ‘Vergeef me mijn schulden, zoals ik ook anderen vergeef’?” vroeg hij en vervolgde: “Heb je je vader al

‘Tijd heelt alle wonden’ luidt het gezegde. Welke rol

vergeven?” Ik vond het een nare vraag, schudde hem

speelt tijd bij vergeving? “Er is wel tijd voor nodig, maar

van me af en dacht er niet meer aan. Later moest ik

dat zorgt er niet voor dat je vergeeft. Ik moest God

de oude vriend nog eens naar zo’n business-meeting

vinden voor ik kon vergeven. Door God te leren kennen,

brengen. Ik wilde dat graag voor hem doen, maar

besefte ik dat elk mens fouten maakt. Maar ook dat

hoopte dat die irritante christelijke man er niet zou zijn.

God vergeeft. Jezus, Gods zoon, strafte Zichzelf om

Die was er wel. Hij lette tijdens de vergadering niet op

ons te kunnen vergeven. Dat klinkt ingewikkeld, maar

me, maar kwam na de meeting wel weer naar me toe

als je gaat begrijpen hoe dat zit, verandert alles. Ik zag

lopen. “Hoe gaat het met je? Heb je al met je vader

dat ik zelf ook geen lieverdje was geweest. Ik zag in dat

gepraat?” vroeg hij weer. “Ik zal er over nadenken,” zei

achter elke dader een verhaal zit, dat elke dader ook

ik tegen de man. Het liet me niet meer los, ik heb er

slachtoffer is. En dat alleen vergeving vrijmaakt. Zowel

diep over nagedacht. Heb in de Bijbel gezocht wat er

de dader als het slachtoffer. De dag nadat ik mijn

over vergeving stond. Ik las soms tot mijn ogen het niet

vader had vergeven, belde mijn moeder. Ze vertelde

meer deden, want er ging een wereld voor me open

dat mijn vader die nacht plotseling ernstig dement was

toen ik de Bijbel op deze manier ging lezen. Op een

geworden. Drie weken later overleed hij. Ik denk dat

dag zei ik tegen mijn vrouw: “Ik ga naar mijn ouders.”

ik met het uitspreken van mijn rust, hem ook rust heb

Dat deden we nooit, hooguit bij de feestdagen, want

gegeven. En ik zie om mij heen wat het niet vergeven

we waren niet zo dik met mijn ouders, zoals je kunt

van degene die je pijn heeft gedaan, met je kan doen.

begrijpen. Mijn vrouw vroeg niets, ze zei: “Dat moet je

De verbittering, de kou waar je jezelf in laat. Door te

doen.” Ik herinner het me nog goed. Mijn oude ouders

vergeven, doorbreek je de duisternis. Je zet jezelf los

zaten in de woonkamer, mijn moeder schonk thee in,

van de wrok. En als je vergeving ontvangt, zet je jezelf

alsof er niets aan de hand was. Ze vroeg niet waarom

los van de veroordeling. Je kunt weer verder.”

ik zo opeens kwam. Ik ging tegenover mijn vader zitten en keek hem aan. “Pa, ik ben vroeger geen enkele dag

Stephan besluit: “Vergeven is iets wat je alleen zelf kunt

gelukkig geweest. Er zijn dingen gebeurd die me erg

doen. Niemand kan tegen een ander zeggen: je moet

hebben beschadigd. Maar voor mij is het nu goed zo, ik

degene die je pijn heeft gedaan vergeven. We hebben

heb het je vergeven.” Mijn vader keek me aan en knikte

het recht niet om dat voor een ander te beslissen. Ik

alleen. Het was zes minuten rijden, terug naar mijn

geloof dat het iets tussen jou en God is. God is de

huis. Maar de zon scheen tien keer feller dan normaal,

enige die jou kan leren wat vergeving is. Omdat Hij

de bomen langs de weg waren diep-diepgroen en mijn

ons ook heeft vergeven. De ontrouw waarmee we

hoofd juichte. Ik was zo intens gelukkig! Ik was nog

Hem hebben gekwetst, is erger dan de dingen die we

nooit zó ontzettend gelukkig geweest. Die zes minuten

elkaar hebben aangedaan. God wil dat we elkaar ook

reed ik door het paradijs.” Stephan heeft tranen in zijn

vergeven. Omdat Hij weet dat het oplucht, dat er dan

ogen, een lach om zijn mond.

weer ruimte voor geluk is, dat je weer relaties kunt aangaan. Maar Hij weet ook dat we dat niet zomaar

“Mijn vader heeft me geen vergeving gevraagd. De

kunnen, dat het een proces is. En Hij vergeeft het zelfs,

man die me misbruikte heeft me nooit vergeving

als we een ander nooit zullen kunnen vergeven. Een

gevraagd. Maar ik heb hen wel vergeven. De pedofiel

betere Vader dan Hij is er niet. Echt niet.”

strijdkreet | 13

Menno de boer

Zeven maal zeventig maal Zenuwachtig liep de man heen en weer door de gang.

nu goed? Al zijn schulden, die al zolang als lood op

Aan alles kon je zien dat hij zich niet op zijn gemak

zijn schouders drukten, zomaar kwijtgescholden? Hij

voelde. Hij mompelde wat in zichzelf en keek geregeld

keek op naar ‘de baas’. Die zat hem glimlachend aan

naar de grote dubbele deur aan het eind van de gang.

te kijken. “Ik weet niet wat ik moet zeggen meneer.

Kleine zweetdruppeltjes parelden op zijn voorhoofd en

Ik kan het bijna niet geloven. Ben ik u dan niets meer

zo nu en dan stond hij even stil om met een zakdoek

schuldig? Dat is, dat is… ja dat is fantastisch nieuws!”

het zweet van zijn hoofd te wissen. Na ruim twintig minuten ging de deur open. “Meneer De Vries?!” klonk

Bijna huppelend verliet de man het pand. Op de

het een tikje bars. De man leek even te schrikken,

weg naar huis floot hij een vrolijk

herstelde zich en stapte een tikje aarzelend richting

deuntje. Totdat hij aan de overkant

deur. “Komt u verder…”

van de straat een bekende zag.

Zijn gezicht betrok, het gefluit

De tafel leek wel een kilometer lang. Aan het eind

verstomde en met stevige, ietwat

zat ‘de baas’ met aan weerszijden zijn juridisch

geïrriteerde, pas snelde hij op de

adviseurs. “Zo De Vries, het wordt nu toch wel

man toe. “Ik krijg nog duizend euro

tijd dat we eens gaan afrekenen,” klonk het nors.

van je! En dat zou vorige maand

“Honderdtwintigduizend euro was het toch?”

allemaal al betaald zijn.” Geschrokken

“Dat geld heb ik niet meneer…” klonk het bedeesde

keek de ander hem aan. “Och meneer

antwoord. “Weet u, het gaat niet zo goed met de

De Vries, het gaat niet zo goed met de

zaken enneh…” “Nou, dat is dan niet zo mooi. Mijn

zaken. Ik heb het geld nu niet. Kunt u mij

geduld is eigenlijk wel op. We hebben je vaak genoeg

nog wat tijd geven? Ik beloof u dat ik het

de gelegenheid gegeven om je schulden terug te

zo snel mogelijk terugbetaal.” Maar De

betalen, maar nu ben ik er wel klaar mee. We zullen

Vries was niet te vermurwen en liet de man

een gerechtelijke procedure in gang zetten.” “Maar

oppakken en aanklagen.

dan raak ik alles kwijt. De zaak, mijn huis en alles wat erin staat. Dan komen we op straat te staan.

Vergeving is vaak niet zo eenvoudig. Stel

Hoe moet ik dan mijn gezin onderhouden?” klonk het

dat het niet om geld gaat, zoals hierboven,

wanhopig. “Als u mij nog wat meer tijd geeft, zorg ik

maar om verraad, bedrog, fysiek geweld of

ervoor dat de business weer gaat draaien. En dan zal

misschien nog erger… moord en doodslag.

ik u alles tot de laatste cent terugbetalen.”

Wat is het moeilijk om de ander te vergeven als hij of zij jou iets heel ergs heeft aangedaan.

Even was het stil. De man stond met gebogen hoofd

En: wat is het moeilijk om vergeving te vragen

het vonnis af te wachten. “De Vries, ik geloof niet

(en hopelijk te krijgen) als jij de ander iets

dat je dat gaat lukken. Maar weet je wat we doen?

heel ergs hebt aangedaan. In het eerste geval

Ik scheld je al je schulden kwijt, zodat je je helemaal

zijn we vaak bezig met de pijn die de ander ons

op je business en je gezin kunt richten. Wat zou je

heeft aangedaan. Pijn die zo erg is, dat het allerlei

daarvan zeggen?”

emoties oproept. Woede, teleurstelling, bitterheid, wraakgevoelens, enzovoort. Het is enorm lastig hier

De man wist niet wat hem overkwam. Hoorde hij het 14 | strijdkreet

goed mee om te gaan, omdat het vaak je hele leven

gaat beheersen. In het tweede geval durf je de ander bijna niet meer onder ogen te komen en is er vaak sprake van een enorme schuldenlast die je leven beheerst. In beide gevallen is vergeving de weg tot bevrijding. Alleen door de ander te vergeven (zonder dat je hoeft goed te keuren wat hij/zij je heeft aangedaan!) wordt het mogelijk om innerlijke belemmeringen zoals boosheid, wrok, bitterheid, te laten verdwijnen. En alleen door de ander vergeving te vragen kun je die vervelende schuldenlast van je schouders krijgen. Uiteindelijk zijn we op zoek naar genezing. En of iemand ons nu iets heeft aangedaan of dat wij de ander iets hebben aangedaan, de weg naar genezing begint via vergeving. Toch blijft het moeilijk. Hoe vergeef je iemand die jouw meermalen intens gekwetst of zelfs mishandeld heeft? Hoe vergeef je iemand die iets heel dierbaars van je heeft afgenomen? Hoe vergeef je iemand die jouw leven heeft geruïneerd? Dat lijkt soms een onmogelijke opgave. Dat kun je niet alleen. Het verhaal van meneer De Vries komt bijna letterlijk uit de Bijbel (Mattheüs 18: 21-30). Daarin zegt Jezus dat je iemand die jou iets heeft aangedaan ‘zeventig maal zeven maal’ moet vergeven.

En daarmee wordt bedoeld dat als iemand die je om vergeving vraagt je daartoe altijd bereid moet zijn. Kun je dat alleen? Waarschijnlijk niet.

Maar God is er altijd. Psalm 37 vers 5 zegt: “Vertrouw uw weg aan de Here toe en vertrouw op Hem: Hij zal het doen.” Hij is ‘de baas’ uit ons verhaal.

Bereid om ons altijd te vergeven als wij daarom vragen.

Bij Hem krijg je nooit een ‘nee’.

strijdkreet | 15

Hoe kan ik verder leven, hoe moet ik verder gaan.

Kan ik ooit vergeven wat mij is aangedaan.

De woorden in mijn ziel, de haat en bitterheid, lijken niet te helen niet door woorden, niet door tijd.

Maar als er vergeving is, kan er genezing zijn van de pijn en het verdriet diep van binnen.

Als er vergeving is, kan er genezing zijn en de weg van herstel kan beginnen.

16 | strijdkreet

Als er vergeving is, kan er genezing zijn

O God, ik heb U nodig ik kan het zelf niet.

Ik lijk haast te verstikken in angst en in verdriet.

Want waar Uw vergeving is, zal genezing zijn van de pijn en het verdriet diep van binnen.

Hoe kan ik ooit vergeven zoals U mij vergeeft, dwars door alles heen, wat mij beschadigd heeft.

Waar Uw vergeving is, zal genezing zijn en de weg van herstel kan beginnen.

Geef mij de kracht van Uw liefde om verder te gaan,
 ook al zal er een litteken blijven bestaan.

Want is Uw liefde niet sterker dan de dood en Uw vergeving niet dieper dan mijn nood?

Tekst: Marcel Zimmer

copyright 2004 Celmar Music

strijdkreet | 17

Als je vergeeft bevrijd je jezelf en de ander Willemijn de jong

18 | strijdkreet

Tessa Posthuma de boer

Willem van Leeuwen is interviewer en journalist.

Toen een uitgever op een dag vroeg of hij nog een aardig idee had voor een boek, zei hij direct: “Ja, over vergeving”. Volgens Willem zijn begrippen als schuld, genoegdoening en gerechtigheid vandaag meer in trek dan vergeving. In ‘De andere wang, vergeven in tijden van vergelding’, spreekt hij met tal van mensen die gebeurtenissen meemaakten waardoor ze te maken kregen met begrippen als vergeving, verzoening, genoegdoening, wrok en berusting. Maar hij onderzocht ook zijn eigen -gebrekkige- vergevingsgezindheid.

geleden, tijdens een grote storm, viel me iets soortgelijks op. De volgende dag kwamen de landelijke dagbladen met vragen als: Hadden organisatoren

dit

niet

kunnen

voorkomen?

Wie was verantwoordelijk voor die tent? Vijf dagen later stond in een landelijk dagblad een ingezonden brief van een nabestaande met daarin: ‘terwijl wij hier in België bezig zijn

met

rouwen,

wordt

in

Nederland

de

schuldvraag gesteld’. Deze persoon vond dat een beetje onkies. En ik begreep dat gevoel.

Het lijkt me voor slachtoffers en nabestaanden heel onprettig om direct na een vreselijke gebeurtenis te worden geconfronteerd met

“We leven in tijden van vergelding. Kijk maar

daders en schuld. Maar dat is wel wat onze

eens naar de televisieprogramma’s die we

maatschappij doet.”

tegenwoordig

hebben.

Radar,

Kassa,

De

Rijdende Rechter, Medische Missers – allemaal

“Zelf ben ik ook wel bezig met de schuldvraag.

programma’s

recht

Als kind had ik al een klein zwart boekje in

compensatie,

mijn hoofd met daarin de namen van mensen

genoegdoening, lik-op-stukbeleid, voor wat

die me iets hadden aangedaan of gekwetst

hun is aangedaan. In die programma’s speelt

en die ik nog wel eens terug zou pakken. Als

vergevingsgezindheid of empathie geen rol. Ik

een jongen me had geschopt, kwam hij in mijn

denk dat ze wel iets zeggen over het huidige

zwarte boekje. Dat boekje hield ik altijd bij, ook

sentiment

komen

halen.

in

waarin

mensen

Mensen

onze

willen

hun

2009

als volwassene. Eens in de zoveel jaar kwam er

stortte tijdens een festival in Utrecht een

maatschappij.

In

dan iemand bij. Maar ik moet zeggen dat het

trap in. Een ernstig ongeluk waarbij doden

op de duur een last was, het voedde namelijk

te betreuren vielen. Diezelfde avond werd op

mijn wrok, ik onthield op deze manier alle nare

de radio de schuldvraag al gesteld. Ook toen

dingen die me waren aangedaan.

het vliegtuig van Turkish Airlines neerstortte,

Daarbij komt ook nog dat ik nooit hele vreselijke

kwamen de kranten de volgende dag meteen

dingen heb meegemaakt in mijn leven. Geen

met de schuldvraag op de proppen. En bij het

vrouw die is verkracht of een familielid dat is

instorten van een tent bij Pukkelpop twee jaar

vermoord.

strijdkreet | 19

Ik dacht: als ik nu al zo wrokkig ben, wat

Rachid heeft wel zijn excuses aangeboden in

gebeurt er dan als er echt iets ergs gebeurd?

het ziekenhuis, maar maakte daarbij vrijwel

In mijn boek is mijn eigen zoektocht naar

geen contact met Niels. Misschien had het met

meer

zijn Marokkaanse achtergrond te maken, de

vergevingsgezindheid,

de

rode

draad

geworden.”

schaamtecultuur waarin hij is grootgebracht.

Rachid hield zijn hoofd naar de grond en keek

“In ‘De andere wang’ sprak ik onder meer met

hem niet aan. Niels gaf aan dat hij die excuses

Tonnie en Max. Tonnie liet jaarlijks een uitstrijkje

wel heeft geaccepteerd, maar dat hij deze

maken. Na een van die routine onderzoeken

jongen nooit heeft vergeven. Daaruit bleek voor

vertelde

het

mij dat er voor vergeving wel iets nodig is. Er

helemaal mis was. Baarmoederhalskanker in

haar

gynaecoloog

moet contact zijn tussen dader en slachtoffer.

een ver gevorderd stadium. Ze liet zich direct

Empathie of iets van begrip. Met Niels gaat het

opnemen

wel weer prima, hij is ondernemer en ook weer

en

opereren.

plots

Daarna

dat

ontstonden

er complicaties. Ze lag nog tien weken in het

actief in de sportwereld.”

ziekenhuis met ontstekingen en moest daarna voor altijd een katheter gebruiken. Drie maanden

“Het verbaasde me wel dat Niels geen wrok

na haar ontslag, belde de directeur van het

meer koesterde. Hij had de feiten uitgegumd.

ziekenhuis met de vraag of ze langs wilde komen.

Hij dacht er niet meer over na. Ik vond dat wel

Wat bleek was dat de laborant twee uitslagen

in onze maatschappij passen. We nemen heel

had verwisseld; Tonnie had helemaal geen

snel afstand van nare dingen. Ik weet niet of het

kanker. Ze voelde zich machteloos en woedend.

zo is, maar voor mijn idee zoeken we in onze

Tonnie heeft uiteindelijk het ziekenhuis en de

individualistische samenleving heel gauw het

laborant wel vergeven, maar haar man Max kon

pad weer op. Nare dingen laten we gauw achter

dat niet. Hij was nog altijd woedend over de

en dan rennen we weer door.”

gevolgen van die operatie. Ik vroeg me af hoe Tonnie dit zo gemakkelijk had kunnen vergeven en ontdekte dat ze wel moest. Vergeven is vaak ook doorgaan met leven. Zonder vergeving blijf je verlamd achter. Vreemd was wel dat Tonnie na mijn gesprek met haar, bij de deur, zei: ‘Maar wat ik niet kan vergeven, is dat mijn schoonzoon mijn dochter in de steek laat’. Dat ‘kunnen vergeven’ is blijkbaar ook selectief.

Misschien dacht ze dat ze aan de scheiding van haar kind nog iets kon doen. Of was de liefde voor haar kinderen intenser dan die voor haar eigen lichaam.”

Maar de boosheid bleef en ik bleef er ook op terug komen bij degene die me iets vervelends had aangedaan

“Niet vergeven betekent niet dat je dan ook

“Begrijpen wat je de ander hebt aangedaan

altijd wrokkig blijft, moet ik zeggen. Oud-

en

profvoetballer

Niels

ook

voor vergeving. Ik heb iemand geïnterviewd

geïnterviewd.

Zijn

Kokmeijer

hebben,

is

belangrijk

doormidden

die op een hele nare manier was bedrogen door haar vriend. Ze heeft foto’s van zijn

was

dader,

vreemdgaan achter de ruiten geplakt van haar

Rachid Bouaouzan, had de trap uit pure woede

vakantiehuisje, waar het bedrog plaatshad.

gegeven, het was absoluut niet nodig geweest.

Toen hij dat zag, snapte hij beter de pijn en

20 | strijdkreet

meteen

werd

ik

contact

getrapt door een tegenstander. Zijn carrière daarna

been

heb

daarover

afgelopen.

De

machteloosheid die zij moest voelen. Hij heeft

willen hebben in wat de ander heeft bewogen

daarna ook het contact gezocht en vergeving

om een vreselijke daad te plegen, terwijl je

gevraagd. Ze heeft hem vergeven, maar de

eigen pijn zo groot is. Dat is vaak onmogelijk.

relatie is wel gestopt. Ook als je niet met elkaar

Hank Heijn, de vrouw van Aholdtopman Gerrit

doorgaat, dan kun je elkaar na vergeving wel

Jan Heijn, die in de jaren tachtig werd ontvoerd

weer in de ogen kijken. Degene die vergeving

en vermoord heeft naar eigen zeggen de dader

vraagt, geeft erkenning voor de schade en de

uit wanhoop vergeven: ze moest vergeven om

pijn die hij/zij heeft berokkend en degene die

zelf door te kunnen. Ze heeft er vreselijk hard

vergeving schenkt, geeft erkenning voor het

aan gewerkt om te kunnen vergeven. Vergeving

feit dat mensen fouten kunnen maken. Je gaat

geeft bevrijding. Je kunt, ondanks iets heel

eigenlijk weer naast elkaar staan. Maar dat

verdrietigs, toch weer door met je leven. Jezelf

contact, begrip over en weer, dat lijkt essentieel

bevrijden van de last van wrok, dat is moeilijk,

te zijn. Hoewel ik met begrip niet bedoel dat je

maar uiteindelijk beter voor jezelf. Dat is wat ik

het echt hoeft te begrijpen. Je kunt nog steeds

zag bij de mensen die konden vergeven.”

zeggen: ‘Ik had het nooit zo gedaan.’ Maar je erkent wel dat de ander, in zijn/haar situatie, die fout heeft kunnen maken. Vergeving is niet per se relatieherstel, maar wel contactherstel.”

Inzicht willen hebben in wat

“Je moet er klaar voor zijn om iemand echt te

de ander heeft bewogen

kunnen vergeven. Ik geloof niet in het ‘zeggen dat je iemand vergeeft’ en dat de rust daarover daarna vanzelf komt. Ik heb het zelf eens geprobeerd. Ik dacht toen: ‘Ach kom, dat moet ik toch kunnen, zeg gewoon dat je het hebt vergeven.’ Maar de boosheid bleef en ik bleef er ook op terug komen bij degene die me iets

om een vreselijke daad te plegen, terwijl je eigen pijn zo groot is.

vervelends had aangedaan. Dat werkt dus niet.

Vergeven is pas een opluchting als je er ook aan

“Als we in onze maatschappij elkaar meer

toe bent, als je merkt dat het jou zal bevrijden

zouden vergeven, dan zou er veel minder

van de wrok die je koestert.”

onzinnige strijd zijn tussen mensen! Zoveel onvrede ontstaat en bestaat vaak doordat we

“Ik kan het wel begrijpen als mensen niet

geen echt contact hebben met elkaar. Als Joden

vergeven. De ouders van Joes Kloppenburg,

en Arabieren meer van elkaar zouden weten en

een jongen die in 1996 door zinloos geweld om

meer met elkaar zouden praten, zouden ze zien

het leven is gekomen, hebben de dader niet

dat ze niet zo veel verschillen. Als we zien dat

vergeven. Ook zij hadden weinig contact met de

we allemaal uit dezelfde lap zijn gescheurd, zijn

dader gehad en het hielp ook niet dat hij na vijf

we milder voor elkaar. En kunnen we makkelijker

jaar alweer vrij rondliep en maar weinig oprecht

vergeven. Er zou veel minder ellende en strijd

berouw had getoond. Daarbij komt ook dat ze

zijn, als we dat meer deden.”

gelovige, Bijbelvaste mensen zijn. Dat maakt het niet kunnen vergeven extra zwaar en pijnlijk.

Maar ik zag ook dat de mensen die niet vergaven de boosheid met zich mee bleven dragen. Om te vergeven, moet je afstand kunnen nemen van jezelf. Naar je gevoel kunnen kijken. Inzicht

strijdkreet | 21

Bitter of beter - waarom is vergeven zo moeilijk?

Willemijn de jong

keantian

Vergeven is moeilijk. Het lijkt soms wel onmogelijk. Waarom is het zó moeilijk om te vergeven?

Het zit in onze natuur om te willen ‘terugslaan’ als we gekwetst zijn door een ander. Onze trots of eigenwaarde is

gedeukt, onze dromen zijn in duigen of we verliezen iets heel kostbaars. Die schade moet worden vergoed. Het moet

•

erkenning van het feit dat je daad slecht was;

•

het voornemen om de daad nooit meer te doen.

•

het betreuren van die daad;

Als we iemand die oprecht berouw heeft, vergeven, kan het

proces van verzoening beginnen. Met verzoening wordt een relatie hersteld. Je staat weer naast elkaar en gaat weer met elkaar om als gelijken.

worden rechtgetrokken. Op zich een logische neiging, dat

Beschuldigen

willen rechtzetten – dat is een goede natuur. Maar vaak

samen met de gedachten die we over de dader hebben. We

we iets dat kapot is gegaan willen herstellen, dat we onrecht

Dat we het zo moeilijk vinden om te vergeven, hangt vaak

kan dat niet meer. Als datgene wat is vernield niet meer te

vertellen onszelf dat de ander de verantwoordelijkheid niet

herstellen is, blijft er alleen wraak over. Vergelden is niet herstellen, het is kwaad bestraffen met kwaad. Wraak maakt

je niet vrij, het lucht niet op; het maakt je ellende vaak alleen maar erger.

Begrijpen Blaise Pascal, een bekende filosoof zei eens: ‘to understand is

to forgive’ . Hij stelde dat vergeven begint bij begrijpen. Er is empathie nodig om een ander te kunnen vergeven. Je moet

kunnen begrijpen hoe de ander tot een daad is gekomen. Je

hoeft die daad zeker niet te rechtvaardigen, maar je kunt haar wel plaatsen. Ook voor degene die vergeving moet vragen of

ontvangt, is het nodig om te begrijpen. Echt vergeving vragen kan pas als je beseft wat je hebt aangericht, als je begrijpt waar je slachtoffer doorheen gaat.

Berouw Spijt die naar vergeving hunkert, noemen we ook wel berouw.

Spijt zou je kunnen duiden als ‘dat had ik niet moeten doen, wat jammer nou’. Berouw gaat veel dieper. Je beseft wat je hebt gedaan en wilt het graag rechtzetten. Je wilt in het reine

komen met de ander. Oprecht berouw zou je kunnen toetsen aan de volgende drie elementen:

22 | strijdkreet

neemt voor zijn of haar daden. We vinden onszelf hypocriet

als we zouden vergeven, want we voelen de pijn nog steeds, of we vinden vergeving zwak. We hebben ook vaak de

neiging om daden van degene die ons pijn heeft gedaan in

het karakter van die persoon te leggen. Het is dan geen daad

die slecht is, maar de méns is slecht. Je echtgenoot ís een ontrouwe smeerlap, je schoonmoeder een secreet en je kind een onverantwoordelijk schepsel. Daarmee is ons oordeel over de persoon heel hard. Als we zelf fouten maken, zoeken we de oorzaak hiervoor vaak extern. ‘Ik heb al maanden geen

leuke klus gehad op mijn werk’, ‘de barman heeft me te vaak bijgeschonken’ of ‘mijn vrienden waren niet beschikbaar’. We

geven onszelf de mogelijkheid te mislukken, maar zijn niet zo mild voor een ander.

Dit is wat psychologen de Fundamental Attribution Error noemen. Anderen houden we helemaal verantwoordelijk voor hun gedrag, terwijl we ons eigen negatieve gedag aan situaties binden. Het is goed om dat patroon in te zien, omdat het

ons laat zien waarom we onszelf makkelijker vergeven dan anderen. Het is een leerproces om het goede in de ander te

zien en minder harde conclusies te trekken over het karakter of de intenties van de ander.

Bitter of beter Empathie kunnen we ontwikkelen door onze manier van denken te veranderen. Accepteer dat je nooit precies kunt

weten waarom een ander op een bepaalde manier heeft

gehandeld. Zie in dat je zelf de keuze hebt om bitter of beter te worden. Vergeving heeft een enorme impact op

onze eigen gezondheid en gevoelens. Het is vaak meer nog een kwestie van ons eigen hart dan dat van de ander. Laat

wereld zo lief had dat hij zijn enige Zoon gezonden heeft, zodat we vergeving konden ontvangen. God wil dat we

mensen zijn die kunnen vergeven. Dat leert Hij ons door

eerst ons te vergeven. Ons te bevrijden van onze schuld – van alle fouten die we hebben gemaakt. Als je beseft dat je zelf ook vergeven bent, wordt het minder moeilijk anderen te vergeven.

wrok je niet gevangen houden, het zal jou en je relaties

Vergeven en verzoenen is niet alleen belangrijk tussen

over het bevrijden van de gevangene… en dan ontdekken dat

bevolkingsgroepen, voor misdaden die ooit door een hele

vernietigen. Ethicus Lewis Smedes schreef: “Vergeven gaat

jij de gevangene was.” Loslaten van je eigen pijn, je wrok en misschien je uitzichtloosheid is meestal erg lastig. Dat komt

doordat we vaak zo vasthouden aan ons verdriet en onze pijn.

Loslaten lukt soms even, maar al snel pakken we het hele pakket ellende weer terug. Dan is het heel bevrijdend als je

je pijn en ellende kunt geven aan iemand die precies begrijpt

wat je voelt en weet wat hij ermee moet doen. Loslaten kost tijd, net als vergeven. Maar als je je pijn en verdriet aan God geeft, zal Hij je ook helpen de ander te vergeven.

Bevrijding Het vermogen om anderen te vergeven, heeft zijn wortel in

het onszelf kunnen vergeven. In de Bijbel staat dat God de

twee mensen. Soms vragen leiders ook vergeving aan hele staat zijn gepleegd. Paus Johannes Paulus II zei eens: “Mensen zijn in essentie sociale wezens, die zich bewegen binnen een

patroon van relaties waarin zij zich zowel op goede als op slechte wijze uiten. Ook een samenleving heeft daarom

absoluut behoefte aan vergeving. Gezinnen, groeperingen, samenlevingen, landen en de internationale gemeenschap

zelf hebben vergeving nodig om banden die verbroken zijn, te herstellen, onvruchtbare situaties van wederzijdse

veroordeling te boven te komen en weerstand te bieden aan

de verleiding om anderen te discrimineren die zich daartegen niet kunnen verweren. Het vermogen om te vergeven, ligt aan

de basis van het idee van een toekomstige samenleving die wordt gekenmerkt door gerechtigheid en solidariteit.”

strijdkreet | 23

Wees goed voor elkaar en vol medeleven; vergeef elkaar zoals God jou ook in Christus vergeven heeft.

Bijbelboek EfeziĂŤrs, hoofdstuk 4, vers 32.

www.legerdesheils.nl

doen wat we geloven