Strijdkreet #8

Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 8

Michael Pilarczyk:

VERLEIDING LEER JE HERKENNEN JAN CORSIUS Minder geld, veel gelukkiger BERT FLIER Begint nu de dag met God PAUL POSTMA Verkopen aan de hersenen

Magazine van het Leger des Heils Jaargang 127 nr. 8

DE VERLEIDING! Michael Pilarczyk:

VERLEIDING LEER JE HERKENNEN

iedereen kent het wel, je hebt je voorgenomen om iets wel, of juist

JAN CORSIUS Minder geld, veel gelukkiger

niet te doen. Het lukt allemaal best

BERT FLIER Begint nu de dag met God PAUL POSTMA Verkopen aan de hersenen

totdat...

Verleidingen, we staan er allemaal bloot aan. iedereen heeft ermee te maken. Hoe ga je ermee om. We spraken

redactie Hoofdredacteur

nr. 8

Majoor Robert Paul Fennema

Eindredacteur Menno de Boer

Redactie | redactie@legerdesheils.nl Jurjen Sietsema Willemijn de Jong Nathan Sudmeier Marko Mellema

Vormgeving

Nathan Sudmeier

Traffic

Arnoud van Roosmalen

reageren & abonnementen LEGER DES HEILS T.A.V. REDACTIE POSTBUS 3006, 1300 EH, ALMERE Redactie | redactie@legerdesheils.nl Abonnement | www.legerdesheils.nl

druk Senefelder Misset BV Mercuriusstraat 35 7006 RK Doetinchem

strijdkreet Magazine van het leger des heils Stichter | William Booth Internationaal leider | Generaal André Cox Leider Nederland | Commissioner Hans van Vliet www.legerdesheils.nl | info@legerdesheils.nl © Leger des Heils 2014 Het Leger des Heils is een internationale beweging en behoort tot de universele christelijke kerk. Zijn boodschap is gebaseerd op de Bijbel. Zijn dienstverlening wordt gestimuleerd door de liefde tot God. Zijn opdracht is het Evangelie van Jezus Christus te prediken en in Zijn naam menselijke nood te lenigen zonder enige vorm van discriminatie.

Bert Flier, Michael Pilarczyk en Paul Postma. Wat zijn hun ervaringen, en wat gebeurt er eigenlijk met je als je wordt verleidt. Jan Corsius komt uit de ‘underground’ van Den Haag.

Hoe houdt hij de verleidingen van zijn oude leven buiten de deur? En wat zegt Jezus eigenlijk zelf over verleidingen. In de bijbel staat dat jezus dezelfde verleidingen heeft gekend als wij... bijzonder.

INHOUD Verleidingen leer je herkennen en omzeilen

4

Jan Corsius heeft minder geld, maar is gelukkig

8

Zo ga je met verleidingen om

10

Bert flier: de sport zocht mij uit

14

de Verleiding... geen ontkomen aan

18

Hoe onze hersenen ervoor zorgen dat we kopen 20

strijdkreet | 3

Michael Pilarczyk: “verleidingen leer je herkennen en omzeilen�

4 | strijdkreet

Als je Wikipedia erbij pakt, lijkt het leven van Michael Pilarczyk een succesverhaal. Hij was de eerste DJ van 538 en draaide bij Veronica.

Hij was VJ bij TMF, presentator bij RTL en werd

later

producent

van

verschillende

televisieproductiemaatschappijen. werd

een

bekende

naam

in

Michael

Nederland.

Later zeilde hij de wereld rond, en nu woont hij zowel in Barcelona als in Amsterdam.

Inmiddels is Michael succescoach en schreef hij een roman: ‘Dansen in de hemel’. Is zijn leven echt zo’n succesverhaal? En zo ja, hoe heeft hij geleerd succes te bereiken en verleidingen te weerstaan?

strijdkreet | 5

Opgeven was vanaf toen nooit meer een optie. En het is Willemijn de jong

me ook gelukt. Natuurlijk niet meteen in een keer. Het is een leerproces. Maar als je de pijn van de bodem hebt gevoeld, is je motivatie zo groot om daar nooit meer te

“Ik vind mijn verhaal niet zo bijzonder, eigenlijk. Er zijn

willen zijn.”

zoveel van dit soort levensverhalen, joh. Anderen hebben veel indrukwekkendere dingen gedaan, ik heb gewoon

Je hebt veel dingen bereikt die anderen niet lukken.

gedaan wat ik leuk vond. Ik heb in mijn leven geleerd

Hoe komt het dat veel mensen hun doel niet

om alles te doen om je doel te bereiken. Ik wilde als

bereiken of droom niet verwezenlijken? “We laten

klein jochie al plaatjes draaien op de radio. Nou, dat was

ons te makkelijk afleiden door anderen, maar ook door

een kleine kans, zeker in die tijd, toen er bij Veronica

onszelf. We kunnen heel moeilijk een afspraak maken met

op radio 3 maar zes mensen radio maakten. Mijn vader

onszelf en ons daar aan houden. Afvallen bijvoorbeeld,

heeft het me dan ook altijd afgeraden, iedereen in mijn

zoveel mensen vinden dat zo ontzettend lastig. Mensen

omgeving eigenlijk. Maar radio maken was het enige dat

zijn dan twee maanden aan het lijnen, maar geven het

ik echt wilde, dus ik ging er gewoon voor.”

daarna weer op. Terwijl ze al resultaat hebben geboekt!

Maar dan halverwege stoppen, tsja…”

En, ging toen alles van een leien dakje? “Nee, ik ben wel heel dom geweest vroeger. Ik was jong, werkte bij de radio en had een hoop geld verdiend. Toen een meneer van de bank zei dat het slim was om al dat geld, én geleend geld te gaan beleggen, heb ik dat gedaan. Met anderhalf miljoen gulden. Dat was zoveel geld in die tijd!

Er ging iets fout en ik verloor al het geld. Ik heb er jaren over gedaan om dat terug te betalen. Maar weet je, die diepe put had ik nodig om echt gemotiveerd te zijn. Ik deed destijds al wat ik leuk vond en verdiende er goed geld mee. Ik gaf helemaal niet om geld, eigenlijk. Maar

“We zijn gewoon te lui. Het kost te veel moeite om iets vol te houden. En.. nouja, ik zou het niet ‘domheid’ willen noemen, maar het is ook een beetje naief. Een stuk taart eten waar je een uurtje van geniet, of hem laten staan zodat je op gewicht blijft.”

toen ik alles kwijt was en zulke grote schulden had; ja, toen heb ik zelfs overwogen een einde aan mijn leven te maken. Dat is raar hoor, dat je gaat bedenken hoe je er een einde aan kunt maken. Ik zag het niet zitten

Waar ligt dat dan aan? Dat we opgeven onderweg?

om de rest van mijn leven te zwoegen om schulden af

“Gemakzucht! We zijn gewoon te lui. Het kost te veel

te betalen, om nooit meer iets leuks te kunnen doen.

moeite om iets vol te houden. En.. nouja, ik zou het

Maar dan? Wat win je met doodgaan? En wie zou ik met

niet ‘domheid’ willen noemen, maar het is ook een

mijn sores achterlaten? Mijn vrouw was terminaal ziek.

beetje naief. Een stuk taart eten waar je een uurtje van

Hartstikke jong, maar zij wilde absoluut niet dood, ze

geniet, of hem laten staan zodat je op gewicht blijft. Ja,

vocht voor het leven. En ik wilde dood, terwijl het mijn

daarvoor moet je vooruit kunnen kijken en een bewuste

eigen stomme schuld was. Dat kon gewoon niet. Ik zag in

keuze maken. Serieus, ik hoor zo veel mensen die allerlei

dat het leven ongekend waardevol is. Niemand wil dood

excuses hebben. Ik heb geen geld voor de sportschool,

als hij zichzelf even buiten de omstandigheden plaatst. Ik

ik heb geen tijd om te hardlopen, dit en dat. Wat een

bedacht dat als ik door wilde leven, ik veel geld moest

onzin! Mensen die excuses verzinnen, wíllen helemaal

verdienen om mijn schulden te boven te komen. Ik

niet. Als je iets niet echt wil, geef je binnen de kortste

verdiende al een hoop, waarom zou ik dat niet nog een

keren toe aan verleiding. Je doel bereiken staat of valt

keer kunnen bereiken? De nood maakte een motivatie in

met je motivatie. Dat is het. Nog een andere denkfout is

me los die ervoor zorgde dat ik er helemaal voor ging.

dat alles snel moet. Succes krijg je niet van de een op de

Ik wilde het kunnen, ik wilde leven en gelukkig zijn.

andere dag. Afvallen kost tijd, je droombaan krijgen kost

6 | strijdkreet

tijd en moeite. Er is een leerproces. En in dat process val

opzij zetten.”

je een aantal keer. Je geeft toe aan verleidingen. Maar die

Alle dingen die je hebt gedaan, je banen, waren

leer je herkennen en de volgende keer omzeilen.”

vooral gericht op entertainment. Nu ben je succescoach en heb je een boek geschreven,

“In de masterclass die ik geef, merk ik vaak dat mensen

waarmee je zegt ‘anderen inzichten over het leven

helemaal niet zo goed weten wat ze willen bereiken. Ze

te willen geven’. Is wat je nu doet van een andere

zeggen ‘Ik wil gewoon gelukkig zijn’, of ‘ik wil financieel

aard dan je eerdere werk?

onafhankelijk zijn’, maar dat is zo weinig concreet. Ik

“Ja, in zekere zin wel. Ik doe nog steeds wat ik leuk

vraag dan: wat is voor jou ‘gewoon’ of ‘genoeg’, en dan

vind, maar merk dat ik, doordat ik wat ouder ben en

weten ze het eigenlijk niet. Het begint bij weten wat je

dingen heb meegemaakt, nu ook kan doorgeven. Ik wil

wil. En afwegen hoeveel dat je waard is. Want bij je doel

met mijn roman levenslessen die ik zelf heb geleerd, aan

bereiken hoort ook offers brengen, verleiding weerstaan.

anderen doorgeven. Dat je maar één leven hebt, en dat het

Als je weet dat je naar Londen wilt, vanuit Amsterdam,

belangrijk is om vooruit te gaan. Met het ouder worden,

dan maakt het niet uit hoe je er komt. Je kunt vliegen,

hoor je ook te veranderen – wijzer te worden. Toen ik een

maar als je dat niet durft kun je met de boot. Desnoods

jonge radiomaker was, had ik dit boek nog niet kunnen

ga je liften. Maar je weet wel dat je in Londen komt. Er

schrijven. Had ik ook anderen niet kunnen trainen als

zijn heel veel manieren om in Londen te komen. Dat is

succescoach. Ik wist toen ook wel dat ik niet altijd DJ

heel anders dan dat je naar het vliegveld gaat en denkt:

zou blijven. Delen van wat je weet en anderen helpen

ja, ik kies maar gewoon een vlucht, ik doe maar wat. Je

maakt heel gelukkig. Ik zei tegen een dakloze bij mij in

hebt geen controle, maar weet ook niet of je daar terecht

de Jordaan: “Joh, je hoeft niet om geld te vragen. Is er

komt waar je wilt zijn. Veel mensen lopen onbewust

iets wat je zelf kunt?” Hij zei dat hij wel een beetje gitaar

door het leven, zonder dat ze weten waar naartoe. Ze

kon spelen. “Ga dat dan doen!”, zei ik. Later kwam ik

moeten wel werken, geld verdienen, hun tuin spitten.

hem weer tegen; hij verdiende soms tachtig euro per dag

Maar ze weten helemaal niet waarvoor ze het doen. En

als straatmuzikant. Ja, mensen verder helpen, dat maakt

ze belanden dan ook niet in Spanje, zoals ik. Maar ze

je een gelukkig mens.”

plaatsen wel op mijn Facebook: ‘Jaaa lekker hoor, zit ik hier op mijn kantoor.’ Dan denk ik: huh, maar als je dat niet wilt, dan doe je er toch iets aan? Zo heel ingewikkeld is het ook weer niet, hoor.”

Het klinkt zo simpel, maar het is heus niet zo dat je, als je maar echt wilt, alles kunt bereiken, toch?

“Niet in één keer, nee. Echt niet alles lukt meteen.

Natuurlijk stuit je op tegenstand. Kunst is om niet op te geven als het drie keer niet lukt. Als je merkt dat de ene weg niet werkt, ga diezelfde weg niet nog een keer proberen, doe het op een andere manier. Maar geloof me, het grootste obstakel om je doel niet te bereiken, zijn je eigen doemgedachten. Als je blijft proberen, dan lukt het je echt wel. Natuurlijk gebeuren er soms hele moelijke dingen, buiten je schuld om. Maar in de meerderheid van de gevallen blijkt dat het door het gedrag van mensen zelf komt. Mensen die in de put zitten, zoeken vaak medeslachtoffers op. Je kunt je sores dan delen. Dat kan voelen als een comfortzone, maar het is heel dom om daar in te blijven. Je moet de angst om nogmaals te falen

strijdkreet | 7

Jan Corsius: “Ik heb minder geld, maar ben veel gelukkiger” Jurjen sietsema

wendy bos

Heilssoldaat en Hagenaar Jan Corsius veranderde

is bevrijd, die van de kleinere en grotere criminaliteit.

in een sportschool in Eindhoven van een zware

Jan werd in 1957 geboren in het Haagse Transvaal-

jongen in een man met een getuigenis.

kwartier, niet ver van het statige stadscentrum. Thuis

Z

ging het er minder statig aan toe. Hij groeide op in een

e moeten hem tegenwoordig wel vaker

gezin met veel problemen en was, zegt hij zelf, een

hebben voor een interview. Hij heeft wat

straatschoffie. Jan groeide op tussen de alcoholisten,

je noemt een kleurrijk verleden, maar dat is

pooiers en prostituees. In zijn jonge jaren haalde hij

maar net hoe je er naar kijkt. In één van de

samen met vrienden graag kattenkwaad uit. Favoriete

recente interviews noemt hij het ‘allemaal gekkigheid’

bezigheden: ramen ingooien en auto’s omver duwen

maar zelf weet hij maar al te goed uit welke wereld hij

(‘een Fiatje en een NSU’tje had je zo ondersteboven’).

8 | strijdkreet

Ook op school bleek Jan niet te handhaven. Een

over God en de Bijbel. Ik werd er gek van. Ik dacht,

diploma haalde hij dan ook nooit. Van school af kon

weet je wat, ik ga hem aftroeven. Ik ga de Bijbel lezen

hij meteen aan de slag in een slagerij van een vriend.

en hem met zijn eigen woorden om de oren slaan.

Zwaar, maar ook mooi werk, volgens Jan. “Ik kreeg

Toen ik eenmaal aan het lezen was, kon ik niet meer

altijd vlees mee en ik kreeg betaald.” Op zijn vijftiende

stoppen. God maakte me zelfs ’s nachts wakker om te

verhuisden zijn moeder en stiefvader (zijn eigen vader

gaan lezen. Ik kwam steeds dieper in de Bijbel te zitten

was inmiddels overleden) naar het Duitse Neurenberg.

en de woorden gingen steeds meer voor me leven. Vier

Daar leerde hij Petra kennen met wie hij terugliftte naar

maanden lang heb ik gelezen en gelezen, en het heeft

Den Haag. “Ik ‘verkocht’ haar daar voor 25 gulden per

me voor altijd veranderd. Na die vier maanden heb ik

keer aan vrienden die seks met haar mochten hebben.

me laten dopen bij de Volle Evangelie Gemeente van

Op een gegeven moment kwam de politie en moest zij

Johan Maasbach.”

terug naar Duitsland.” Jan reisde haar achterna maar besloot toch weer terug te gaan naar Den Haag, naar

De Bijbel heeft hem geleerd om de verleidingen die

zijn oude vrienden. “Met hen ben ik gaan inbreken en

hij voelde te weerstaan, zegt Jan. “God heeft een

softdrugs en later harddrugs, zoals speed, cocaïne en

ander mens van me gemaakt. Ik heb in de Bijbel Zijn

heroïne gaan gebruiken. Toen kostte dat nog niks en

stem gehoord. Als ik weer de neiging voelde om iets

kon je het gemakkelijk krijgen. Ik pikte een Perzisch

te pikken en te verpatsen, dan dacht ik aan wat er

tapijt en kon daar zonder problemen 7 gram van kopen.

in de Bijbel stond. “In het Bijbelboek Leviticus staat

Kom daar tegenwoordig maar eens om.”

bijvoorbeeld dat je alles wat je steelt met 5 procent rente moet terugbetalen.” Toen hij in het buitenland de

Hij belandde in de gevangenis en leerde daar iemand

neiging voelde om een prostituee te bezoeken, dacht

kennen die hem nog meer drugs bezorgde en via wie

hij terug aan wat hij daarover had gelezen in de Bijbel.

hij, eenmaal vrij, in de drugshandel terechtkwam. Toen

“De Bijbel is mijn leidraad geworden en op die manier

‘zette’ hij ook zelf zijn eerste meisje ‘achter het raam’

kan ik mijn verleidingen weerstaan. Ik bid ook veel,

om in zijn eigen heroïnebehoefte te voorzien. Zij zou

ben ook veel met God in gesprek, en dat helpt me ook

niet de enige zijn.

enorm.”

Jan had ‘vrienden’ in die tijd. “Zelfs de meiden vochten

Na een aantal jaren voor het Leger des Heils kleding en

om mij. Ik was gewild omdat ik een joviale jongen was

meubels te hebben opgehaald, werd Jan heilssoldaat.

en altijd geld had.” Dat geld hield hij niet alleen voor

Hij is met zijn uniform en pet inmiddels een bekende

zichzelf, zegt hij. “Als ik een inbraak pleegde en 5.000

verschijning in Den Haag. Hij ging ook werken voor

gulden meenam, dan kreeg de jongen die buiten in de

het Leger des Heils. Als ervaringsdeskundige coach

auto stond te wachten daar de helft van.”

in de daklozenopvang aan de Haagse Wagenstraat.

Daar leidt hij onder andere gespreksgroepen, praat hij

Het ging van kwaad tot erger met Jan. Hij ging om

met de mannen over wat hem is overkomen en over

met de zware jongens van Nederland. De grote

hoe dat hun leven ook kan veranderen. Geld, drugs,

criminelen. In de jaren ’80 van de vorige eeuw runde

alchohol, het speelt geen enkele rol meer voor Jan.

hij een tijdje een ‘hashtaxi’. Hij haalde er niet alleen een televisieoptreden bij Sonja Barend mee, maar ook

Hij heeft een nieuw leven gekregen waarin hij zich, zoals

de internationale pers. “Ze kwamen er zelfs voor uit

hij zegt, pas echt vrij voelt. “Ik heb nu minder geld maar

Duitsland en Japan.” De rechter verbood hem ermee

ben veel gelukkiger. Dat gun ik andere mensen ook en

verder te gaan en hij werd gedwongen te stoppen.

ik kan alleen maar hopen en bidden dat iemand wordt

“Dat lukte niet direct omdat ik mensen had die voor

aangeraakt door mijn verhalen. Misschien is dat wel

me werkten.” Zijn ‘hoofdkwartier’ had Jan destijds in

de zin van mijn leven. Dat ik die verhalen mag vertellen

Eindhoven. Daar ging hij ook naar de sportschool waar

zodat God ook anderen kan veranderen.”

hij met vriend Eddy trainde. “Die had het alleen maar

strijdkreet | 9

Zo ga je om met verleiding! willemijn de jong

macro vector

Verleiding heeft een negatieve bijsmaak. Een verleider probeert je vaak over te halen om dingen te doen die je eigenlijk niet wilt, of meer nog: iets te doen dat niet goed voor je is. Onze ratio zegt dan ‘nee, dit is niet okee’, maar ons gevoel vindt het juist wél heel aantrekkelijk. Alsof er twee stemmetjes in je hoofd zitten, een duiveltje en een engeltje.

Om verleiding kun je niet echt heen. Ons leven is er vol van! ‘Yes, reclame!’, dat roept niemand als de film op televisie wordt onderbroken. Reclame bekijken vindt bijna niemand leuk. En die jongen in die rode jas, met een clipboard in zijn hand, die je op straat aanspreekt en een lidmaatschap probeert te verkopen – we lopen er het liefste zo hard mogelijk langs, turend naar die plots zo interessante wolk in de verte. Als het er zo dik bovenop ligt dat mensen ons iets proberen te verkopen of over te halen, vinden we dat bijna allemaal irritant. Maar de showroom van de dealer is wel heel interessant als je toch al van plan was om een auto te kopen. Of, lastiger: het decolleté van je collega. Dingen die je niet nodig hebt, maar toch graag wilt. Of dingen die je niet mag hebben of doen, en dus graag wilt. Voor wie heb je meer respect? De obesitaspatiënt die in een keuken vol heerlijkheden elke dag enkel zijn schamele dieet eet, of de obesitas-patiënt die dit dieet eet zonder dat de keuken vol staat met lekkers? Juist, die eerste. Die heeft namelijk veel meer wilskracht nodig om alle verleidingen te weerstaan. De laatste patiënt heeft het lekkers niet voor zijn neus, en hoeft het dus ook niet te weerstaan.

10 | strijdkreet

Toch had Jezus een andere insteek toen Hij, in één van zijn bekendste toespraken zei: ‘Als je oog je ergert, ruk hem uit!’ Daarmee bedoelde Hij dat, als je oog je in verleiding brengt om iets verkeerds te doen, je je oog beter kunt weggooien. Dat bedoelde Hij natuurlijk niet letterlijk, maar wat Hij ons wilde leren is dat, als iets je op het verkeerde pad dreigt te brengen, je dat beter uit de weg kunt gaan.

Niemand heeft genoeg wilskracht om verleiding volledig te weerstaan. Maar als je jezelf leert beschermen tegen verleiding, het uit de weg weet te gaan, dan bewijs je daarmee dat je genoeg zelfinzicht hebt om staande te blijven. Niet door ‘jezelf in verzoeking te brengen’, maar de verzoeking uit te bannen. Geen taart in de keuken van de obesitas-patiënt. En voor de seksverslaafde man bijvoorbeeld een filter op het internet. Dat is niet zwak, dat is verstandig. Sommige verleidingen kun je niet helemaal uitbannen. Als je niets wilt begeren dat niet van jou is, zou je inderdaad letterlijk je ogen uit moeten rukken. Gelukkig zijn er manieren om de slechte dingen die je moeilijk kunt weerstaan, wel beter te leren weerstaan.

Allereerst is het goed om voor jezelf op een rijtje te zetten wat jou verleidt. Wat zijn je zwakke plekken? Wat vind je lastig te weerstaan? Daarna is het goed om van deze verleidingen de ‘triggers’ op te schrijven. Welke dingen zorgen ervoor dat je makkelijker toegeeft? Een andere man of vrouw is een grotere verleiding als je eigen relatie niet goed is. Onzekerheid over wat je precies wilt in je leven, met je baan, met je relatie – dat is ook een zwakke plek.

Ook gebrek aan aandacht kan een trigger zijn. Of een ongelukkig gevoel, stress, frustratie, een gebrek aan een langetermijnvisie of het gevoel dat je je moet bewijzen tegenover anderen. Als je je zwakke plekken weet, kan het ook helpen om voor jezelf op een rij te zetten wat je wel heel belangrijk vindt.

Wat zijn jouw waarden? Wat wil je nastreven? Op het gebied van gezondheid of financiën, maar ook wat betreft je familie of je geloof in God. Als je merkt dat je het moeilijk vindt om verleiding te weerstaan, train jezelf dan in het overdenken van de consequenties. ‘Dat chocolaatje verdien ik want

strijdkreet | 11

ik voel me verdrietig en ik ben alleen’ gaat veel minder ver dan ‘Als ik deze chocolade eet, voel ik me daarna schuldig, maar zal ik ook aankomen’. En als de langetermijngevolgen te weinig impact hebben, bedenk dan eens of je het nog steeds wil doen als je het op Facebook zou moeten zetten. Hoe zouden andere reageren als ze weten wat je wilt doen?

Het indenken van de reacties van anderen kan je soms met beide benen op de grond brengen. Je wilt anderen niet teleurstellen of zelfs pijn doen, dat is het niet waard.

Bedenk ook waar het vandaan komt dat je iets graag wilt wat niet goed voor je is.

Kun je niet iets veranderen aan de situatie waardoor je naar slechte dingen wilt vluchten? Als je verleidingen niet kunt ontlopen, zul je ook je wilskracht moeten trainen. Doctor Howard J. Rankin heeft een methode bedacht om je wilskracht te trainen: de visualiseringsmethode.

Visualiseer jezelf terwijl je de verleiding weerstaat. Beeld jezelf in dat je een chocoladereep ziet, hem oppakt, hem voelt en misschien zelfs ruikt. Visualiseer daarna hoe je de reep teruglegt en ervan wegloopt. Maak de hele ervaring zo echt en zo tastbaar mogelijk in je hoofd.>> Wanneer je dit een aantal keer hebt geoefend, ga je naar de chocolaterie. Je kijkt naar de chocolaatjes. En weerstaat ze. Neem een vriend mee als je steun nodig hebt. Na een tijdje kun je zelfs overwegen om een smaaktest te doen, om te zien of je een blokje kunt eten, en daarna de reep terug kan leggen.

Professor Richard Wiseman ontwikkelde een andere methode om je wilskracht te trainen: de dankbaarheidsaanpak.

Concentreer je op alles wat je hebt om dankbaar voor te zijn. Dankbaarheid maakt het mogelijk om te onthouden wat je wel hebt in het leven en wat je blij

12 | strijdkreet

maakt. Zoals je gezin, je werk, je hobby’s, je huisdieren, je gezondheid of het feit dat je een dak boven je hoofd hebt. Dankbaarheid geeft je een basis waardoor je geen rechtvaardiging voor jezelf kunt verzinnen om toe te geven aan de verleiding. Bijvoorbeeld dat je volgens jezelf ergens recht op zou hebben, omdat je je ‘beroofd’ voelt van iets of iemand. Wat ook kan helpen is om een plan op papier te stellen met daarin wat je doet als je in verleiding komt. Het schrijven van een stappenplan kan kinderachtig lijken, maar door het toevertrouwen aan papier, gaat het ook beter in je hoofd zitten, voor de momenten dat je het nodig hebt.

Zoek ook afleiding van de verleiding. Als je in de pauze een grote neiging hebt om te roken, ga dan eens tafelvoetballen met anderen op dat moment. Probeer nieuwe dingen waar je zelfvertrouwen van krijgt, op de momenten dat de verleiding op je afkomt. Als het je alleen niet lukt, wees ook niet bang om hulp te zoeken. Een goede vriend, coach of pastoraal werker kan je steunen en leiden in de strijd tegen heftige verleidingen.

Is het je gelukt om een verleiding te weerstaan? Beloon jezelf! Doe iets wat goed is voor je, waar je je naderhand prettig over zult voelen. Zorg dat de beloning niets heeft te maken met de verleiding. Als je een taart hebt weerstaan, moet je jezelf niet belonen met een snoepje. Een stukje wandelen met een vriend, of een goede film kijken met je kinderen zal je veel meer goed doen!

strijdkreet | 13

Triatleet Bert Flier: “De sport zocht mij uit in plaats van andersom� jurjen sietsema

14 | strijdkreet

strijdkreet | 15

Je hoeft niet aan de alcohol of aan de drugs te zijn om

rechtvaardigen. Iets waar ik nog niet zo lang geleden

verslaafd te zijn. Voormalig top-triatleet Bert Flier kan

achter ben gekomen. Heftig om te ontdekken, maar

daar over meepraten. Hij vond met vallen en opstaan

ook bevrijdend.”

een weg om met zijn verleidingen om te gaan.

Die ontdekking maakte dat sport een andere betekenis Sport is goed voor een mens. De Nederlandse overheid

voor hem kreeg. Hij werd zich bewust van de overtrokken

promoot sport de laatste jaren als hét wondermiddel

rol die sport in zijn leven speelde. Van het fanatieke,

om te dikke kinderen af te laten vallen, hangjongeren

verbeten trainen, op zoek naar zijn grenzen en naar de

te activeren en om bevolkingsgroepen bij elkaar te

overwinning, leerde hij sport steeds meer te relativeren.

brengen. Sport is gezond en verbroedert. Het werkt

“De vorm van de dag was 25 jaar lang bepalend voor

daarom nogal vervreemdend als je iemand spreekt

de kwaliteit van mijn leven. Als een training niet goed

voor wie sport een serieuze verslaving was.

liep dan kon dat mijn hele dag verpesten. Dat is soms nog steeds zo. Daar ben ik nog niet volledig van bevrijd

Wie op Wikipedia zoekt op Bert Flier krijgt onder het

maar ik ben me er wel meer van bewust. Wat sport niet

kopje ‘belangrijke prestaties’ de palmares van de in 1972

meer doet, is het legitimeren van mijn bestaan. Dat is

geboren Barendrechter te zien. Een indrukwekkende

misschien wel de echte bevrijding.”

lijst waar vier gouden plakken op prijken. In 2001 en 2002 mocht hij zich Nederlands kampioen triatlon op

Het zich willen bewijzen en op die manier de erkenning

de lange afstand noemen en in 2007 en 2010 won hij

van zijn vader winnen, maakte van sport een verslaving.

het Nederlands Kampioenschap cross triatlon.

Iets waarmee hij niet kon stoppen, ook al zou hij willen.

Hij studeerde daarnaast bedrijfskunde en Japankunde

“Als ik mij voorbereidde op een triatlon, trainde ik

aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en werkte

twintig tot dertig uur in de week. Alles draaide daarom.

onder andere als docent aan de Rotterdam School

Een tijdje geleden volgde Bert een seminar rondom de

of Management. Een nogal indrukwekkende lijst

begrippen ‘Bidden en vasten’. “Daar werd nog eens

met prestaties. Toch tref je, als je met hem praat,

bevestigd wat ik even daarvoor ook al had ontdekt

een bescheiden en zelfs wat bedeesde man. Het

maar wat ik toen had laten liggen. Dat ik nog steeds

tegenovergestelde van wat je zou verwachten van een

teveel bezig was met fysieke training en dat mijn

gelauwerd sportman en academicus. En daar blijkt een

geestelijk leven eigenlijk de sluitpost van mijn dag

reden voor te zijn.

vormde. Dat seminar, dat tien dagen duurde, heeft mijn ogen echt geopend.

Zijn drijfveer om te gaan sporten was afstanden bedwingen die je je niet kunt voorstellen, zegt hij. “Ik

Hij noemt zichzelf verslavingsgevoelig. De sport was

zocht naar onmogelijke uitdagingen, naar het ultieme.

dan ook niet zijn enige verslaving, niet zijn enige

Iets waarmee ik me kon onderscheiden en bewijzen.

verleiding. “In 2007 trof ik op Hawaï tijdens het

Dingen doen die anderen niet konden.” De sport bleek

Wereldkampioenschap triatlon een Zwitser die mij vroeg

al snel bezit te nemen van Bert Flier. “De sport had mij

of ik weleens verslaafd was geweest. Ik dacht toen dat

uitgekozen in plaats van andersom. Ik zeg weleens, als

hij drugs, doping of alcohol bedoelde en zei ‘nee’. Pas

dit het niet was geweest dan was het wel iets anders

jaren later kwam het besef dat ik al jaren wel degelijk

geweest waarin ik moest uitblinken.”

verslaafd was. Aan pornografie. Iets dat ik zo diep had weggestopt en ontkend dat ik het op dat moment niet

De dieper liggende drijfveer was echter een andere.

zag. Pornografie was mijn uitlaatklep voor al dat harde

Het verlangen naar de erkenning van zijn ouders en

trainen en om mijn gebrek aan intimiteit een invulling te

dan in het bijzonder die van zijn vader. “Iets wat hij mij

geven. Het was een verslaving die kwam en ging met

niet kon geven omdat hij het van zijn eigen vader ook

golven. Soms deed ik het meerdere keren per dag. Dat

niet had gekregen. Zowel hij als ik hebben een groot

leverde mij dan zulke schuld- en schaamtegevoelens

deel van ons leven keihard gewerkt om ons bestaan te

op dat ik dacht, ik stop er nu mee. Dat duurde dan

16 | strijdkreet

Ik begin nu elke dag met God. Met het bidden en met lezen uit de Bijbel. Daarna volgen alle andere dingen. misschien een paar dagen of een paar weken, maar

de dag, in elke gewenste vorm kunt consumeren. Voor

vervolgens begon het weer. De verleiding, het gevoel

mijzelf heb ik ontdekt dat het mij kapot maakt en dat

was sterker dan ikzelf. Het was een macht.”

het de betekenis van seksualiteit heeft uitgehold. Het

Bert trouwde in Oktober 2013 met Tabitha. “Een aantal

kijken naar seksualiteit is niet vrijblijvend. Ik wilde niet

maanden voor ons huwelijk zei ze ‘er staat iets tussen

naar mijn vrouw kijken, maar wel naar pornografie en

ons in. Er klopt iets niet in onze intimiteit.’ Zij vroeg

dat zet zich zo vast in je denken dat je er moeilijk los

zich af of het iets met haar te maken had. Toen heb

van komt”.

ik het haar verteld. Ik moest wel. Dat was voor haar heel hard en moeilijk om te horen. Voor mij was het

Bert

Flier

heeft

een

nieuwe

ultieme

uitdaging

dat ook, maar tegelijkertijd was het wel opnieuw een

gevonden in zijn leven. Het vrijkomen van zijn

bevrijding. Daarna heb ik het ook op televisie verteld. Ik

verslavingsgevoeligheid. Hij is een weg ingeslagen,

heb er vijfentwintig jaar mee rond gelopen en de reden

zegt hij, die hij met hulp van God verder wil volgen.

waarom ik er open over ben is omdat het je zo gevangen

Het begin is er. Hij is beter in staat om de betekenis

kan houden en het zo verwoestend is. De grootste

van sport te relativeren en de pornografie heeft

verleiding in onze maatschappij is pornografie. Tachtig

plaats gemaakt voor de intimiteit met zijn vrouw. Zijn

procent van de mannen kijkt ernaar. Sinds het moment

belangrijkste ontdekking is echter dat het God is die

dat ik het Tabitha heb vertel, is er een genezingsproces

hem daarbij helpt. “Ik begin nu elke dag met God. Met

op gang gekomen. Het is nooit meer gebeurd, maar

het bidden en met lezen uit de Bijbel. Daarna volgen

dat je stopt wil nog niet zeggen dat het geen invloed

alle andere dingen. Ik begin mijn dag dus met een

meer heeft.

rustmoment. Met stilstaan in plaats van rennen, fietsen

Een internetcursus heeft me daarna geholpen om het

of wat dan ook. Dat geeft ruimte in mijn hoofd en blijkt

probleem echt voor mijzelf te erkennen, te doorleven

zelfs ruimte in mijn agenda te creëren. Een prettige

en te zien dat ik iemand nodig heb die mij kan helpen

bijkomstigheid. Ik voel echt dat ik op weg ben naar

om de verleidingen in mijn leven te weerstaan. Uit

complete genezing. Ik spreek voor Geloofshelden.

mijzelf kan ik het niet. Ik heb ontdekt dat Jezus Christus

Een organisatie van (voormalig) topsporters die door

diegene is en wat de essentie van seksualiteit is. Het

het hele land in kerken en geloofsgemeenschappen

is God gegeven om mensen intiem te laten zijn met

vertellen over hun leven, hun verleidingen en over de

elkaar en om nieuwe mensen geboren te laten worden

manier waarop God hen helpt. Waarom? Omdat je

die voor en door God leven. Seksualiteit is relatie en

andere mensen hetzelfde gunt en omdat ik weet dat ik

iets heel moois. We zijn dat in deze maatschappij als

een kind van Hem ben. Dat Hij mij heeft uitgekozen in

iets individueels gaan zien dat je op elk moment van

plaats van andersom”.

strijdkreet | 17

De verleiding... geen ontkomen aan!

Menno de boer

18 | strijdkreet

A

ls je googlet op de betekenis van het

Mattheüs, hoofdstuk 5, vers 29 en 30).

woord ‘verleiding’ kom je wel veel synoniemen tegen, maar eigenlijk maar

Jezus geeft hier aan dat toegeven aan verleiding –

weinig echte betekenissen. Aanvechting,

hoe klein ook – zo ernstig is, dat je beter een oog of

verlokking, verzoeking, bijvoorbeeld. Er wordt nog

een arm kunt missen dan het risico lopen in zonde

geprobeerd om iets van context mee te geven zodat

verstrikt te raken. Jezus weet natuurlijk ook wel dat

we het begrijpen: ‘de verleiding niet kunnen weerstaan’

wij ons ogen niet gaan uitrukken of onze armen gaan

bijvoorbeeld. Of: ‘blootstaan aan verleiding’. Maar een

afhakken. Maar Hij maakt hier de ernst van de situatie

echte betekenis heb ik zo gauw niet kunnen vinden.

wel heel erg duidelijk. Eigenlijk is de boodschap: neem

Toch is verleiding eigenlijk altijd iets negatiefs. Als je

verleiding serieus, want ze kan je heel veel schade

‘de verleiding niet kunt weerstaan’, betekent dat in

berokkenen; ze kan je zelfs je leven kosten.

wezen dat je verliest. Je wilt iets heel graag – afvallen, een betere conditie, bij je man of vrouw blijven, altijd

Jezus werd zelf ook verleid toen Hij, in voorbereiding

eerlijk zijn, enzovoort – maar je bezwijkt voor de

op zijn taak, veertig dagen in de woestijn verbleef.

verleiding en daardoor lukt het niet.

Toen hij uitgehongerd, moe en verzwakt was, kwam zijn tegenstander - de duivel - met allerlei verleidingen:

Iedere dag worden we blootgesteld aan allerlei

‘Je hebt vast wel honger nu, waarom verander je deze

verleidingen. Dingen waarvan we weten dat ze

stenen niet in brood?’ En ook: ‘Spring maar van het

eigenlijk niet goed voor ons of de ander zijn, maar die

dak van de tempel, want God heeft gezegd dat er wel

we toch doen (of nalaten). Meedoen met de roddels

engelen komen die je opvangen.’ En toen de duivel

over die sullige collega op de afdeling, liegen om jezelf

aan Jezus uiteindelijk alle koninkrijken van de wereld

beter voor te doen dan je werkelijk bent, toch dat

liet zien, stelde hij voor: ‘Als je mij nu aanbidt, geef ik je

broodje bal nemen terwijl je weet dat je eigenlijk wat

al die koninkrijken’. Maar Jezus liet zich niet verleiden.

kilootjes kwijt moet, ingaan op de flirtpartijen van ‘die

Hij antwoordde dat je God niet op de proef moet

leuke meid van de boekhouding’, niets zeggen over

stellen en stuurde de duivel ten slotte weg.

het oneerlijke gedrag van vrienden of collega’s en ga zo maar door.

Je denkt nu misschien: “Ja, lekker makkelijk als je God bent. Dan kun je die duivelse verleidingen gewoon

Je hebt natuurlijk grote verleidingen. Grote sommen

wegsturen. Maar mij lukt dat telkens niet.” Niemand

geld verduisteren met één druk op de knop, een

ontkomt aan verleidingen. Niemand is in staat om ze

seksuele relatie aangaan met je getrouwde buurvrouw

altijd te weerstaan. Zelfs de mensen met de sterkste

of buurman, documenten vervalsen om een machtiger

wilskracht en het grootste uithoudingsvermogen,

positie te verwerven. Maar verleiding zit ook vaak in

lukt het niet. Dus als we gaan rekenen op onze eigen

hele kleine dingen. Een leugentje om bestwil, een

fysieke en psychische vermogens, komen we vaak

tikkie te hard rijden, een aanmoedigend knipoogje,…

bedrogen uit. Wat dan? Is er geen hoop? Toch wel.

En we geven er allemaal aan toe. We worden allemaal

Als we met verleidingen te maken hebben, krijgen we

verleid om toch datgene te doen wat we eigenlijk niet

altijd te maken met keuzes – gehoorzamen we God

willen of zouden moeten doen.

dan of geven we toe aan onze eigen verlangens?

Jezus weet wat verleiding met je doet als je eraan

Het is niet gemakkelijk om aan verleidingen te

toegeeft. Hij zegt in de Bijbel: “Als je rechteroog je op

ontkomen, maar het goede nieuws is dat we met

de verkeerde weg brengt, ruk het dan uit en werp het

Gods hulp andere keuzes kunnen maken. Leg je

weg. En als je rechterhand je op de verkeerde weg

verleidingen aan Hem voor en vraag of Hij je helpt om

brengt, hak hem dan af en werp hem weg. Je kunt

ertegen te strijden. Wat wij niet kunnen, kan God wel!

beter een van je lichaamsdelen verliezen dan dat

In Psalm 34 vers 18 staat: “De Heer hoort de kreten

heel je lichaam in de hel terechtkomt.” (Bijbelboek

van de rechtvaardigen en Hij bevrijdt hen uit de nood”.

strijdkreet | 19

HOE ONZE HERSENEN ERVOOR ZORGEN DAT WE IETS KOPEN 20 | strijdkreet

Verleiden is een vak. Marketing is de wetenschap die leert hoe je mensen kunt verleiden, hoe je hen kunt overhalen tot een aankoop.

En het is overal om ons heen. Niet alleen in de winkel, maar ook in je kast, op je scherm, in de kleren aan je lijf. Hoe weten marketeers hoe ze ons moeten verleiden?

Acht vragen aan Paul Postma, auteur van het boek ‘Anatomie van de Verleiding’ over neuromarketing en directeur van Paul Postma Marketing Consultancy B.V., een organisatieadviesbureau voor commerciële vraagstukken. willemijn de jong

strijdkreet | 21

supersonische

prefrontale cortex. Dat is een soort rekeningmachientje

elektrische vliegenmepper die ik niet nodig

achter je voorhoofd. Als die hevig protesteert omdat de

heb (want ik had al muggenspray) toch koop,

aankoop bijvoorbeeld veel te duur is, verliest de ‘nucleus

na het zien van een goede reclame?

accumbens’, waar je begeerte was aangewakkerd,

Het is maar de vraag of je die vliegenmepper koopt.

de strijd. Dan koop je het product alsnog niet. Je zou

Als het product niet op een of andere manier appelleert

het dus kunnen zien als een krachtmeting in je brein.

aan de begeerte, wordt het niks. Reclame kan er aan

Je oude neurale systemen (dat reptielenbrein en het

bijdragen om die begeerte op te roepen, maar dat is

zoogdierenbrein) blijken daarbij overigens veel sterker

geen garantie.

te zijn dan de cortex (dat rekenmachientje) denkt.

Als we een reclame of een product zien, wat

Mensen zijn niet allemaal hetzelfde. Wat werkt

gebeurt er dan in ons brein?

bijvoorbeeld beter bij mannen dan vrouwen?

Als je een product of dienst waarneemt, is eerst het

Daar kan ik erg uitgebreid op ingaan, maar voor dit

zogenaamde ‘oude brein’ aan de beurt om daar op te

interview houd ik het kort: Om te beginnen kunnen

reageren. Binnen dit ‘oude brein’, of hypothalamus,

we discussiëren over het statement dat mensen niet

gaat het om de nucleus accumbens. Op deze plaats in

allemaal hetzelfde zijn. Op het niveau van DNA is

je brein zetelt de begeerte. De hypothalamus noemen

iedereen verschillend; dat iedereen uniek is, is dus

we ook wel het reptielenbrein,. Dit brein zou al 500

helemaal niet uniek. Dat gezegd hebbend, is het

miljoen jaar oud zijn; reptielen hebben niet veel meer

verbijsterend dat alle mensen, los van achtergrond,

hersenen dan dat. Je kunt op hersenscans zien of de

ras of cultuur in zoveel opzichten precies hetzelfde

‘nucleus accumbens’ wordt geactiveerd. Als je deze

zijn. Dat betreft vooral reacties vanuit de oude neurale

hersenen gebruikt – je ziet dan zuurstofrijk bloed die

systemen. Die sturen je veel meer dan je denkt. Die

kant opgaan – is de koop gesloten. Dan is je begeerte

overeenkomst strekt zich bovendien uit tot dieren. Hoe

getriggerd en de beslissing genomen. Tenzij je andere

ouders omgaan met hun kinderen kort na de geboorte,

hersengebieden

verschilt niet veel tussen mensen en bijvoorbeeld

Hoe

komt

het

dat

daar

ik

de

tussenkomen

met

teveel

bezwaren. Als deze ‘nucleus accumbens’ niet wordt

wolven.

geactiveerd, kunnen we adverteren wat we willen,

de verschillen. Wolfsjongen worden weliswaar niet in

De overeenkomsten zijn soms groter dan

maar krijgt de persoon geen koopneiging. Zelfs niet als

buggy’s voortgereden, maar de reacties van de ouders

we aan mensen vragen wat ze van de reclame vonden,

op gevaren, de drift om de kleintjes te voeden en te

en ze zeggen dat ze ‘m leuk vonden of interessant en

beschermen; het is allemaal hetzelfde in een andere

hem goed kunnen herinneren. Dat maakt dan niks uit,

vorm.

want hun brein ‘begeert’ het product niet. En dus zullen ze het niet kopen.

Dan iets over verschillen. Wat betreft koopgedrag is het goed om te weten dat sommige mensen een beter

Na deze ‘begeerte-hersen’, de nucleus accumbens,

ontwikkelde prefrontale cortex (het rekenmachientje)

stroomt het zuurstofrijke bloed naar het limbische

hebben dan anderen. Als die goed is ontwikkeld, kun

systeem; dat noemen we ook wel het zoogdierenbrein.

je beter de prikkels van je oude systemen weerstaan.

In dit gedeelte van je brein wordt de sociale en

Daar zijn bekende proeven van met schoolkinderen die

maatschappelijke context beoordeeld: kan ik hiermee

een chocoladereep krijgen. Voor mensen die zeggen

thuis komen, wat zouden ze op de zaak zeggen? - dat

dat ze rationeel zijn en mensen die zeggen dat ze

soort afwegingen. Als laatste komt de cortex ofwel

emotioneel zijn, zijn de emotionele prikkels uit dat oude

het ‘nieuwe brein’ aan de beurt, en in het bijzonder de

brein net zo krachtig. Maar bij ´rationele´ mensen is de

22 | strijdkreet

prefrontale cortex beter ontwikkeld. Die zijn gewoon

oud koopmansgezegde, dat nog altijd geldt. Als het

wat slimmer, haha. Wees dus maar voorzichtig met

warm weer is buiten, wordt er weinig verkocht. En als

roepen dat je een emotioneel type bent…

het lang warm blijft, gaan mannen met elkaar vechten.

Daar kan de politie over meepraten!

Tussen man en vrouw zie je een verschil in de opbouw van hersenen. Hoe langer hier op wordt gestudeerd,

Waarom worden in reclames vaak bekende

hoe groter de verschillen blijken te zijn. In de Westerse

Nederlanders of sterren gebruikt?

cultuur rustte daar lange tijd een taboe op. Dat wordt

Omdat

nu minder, maar bestaat nog steeds (vooral in de VS).

boodschap van iemand die je aardig vindt, dan aan

Een van de aspecten is dat bij mannen verschillende

de boodschap van iemand die je niet aardig vindt. Los

zones meer los van elkaar werken, en die zones bij

van wát diegene precies zegt of doet. Het gaat dus

vrouwen sterker met elkaar zijn verbonden. Door dat

om bekende mensen die bij veel mensen sympathiek

fysiologische kenmerk komt het dat mannen beter zijn

of aardig worden bevonden.

het brein meer waarde hecht aan een

in geïsoleerde taken. Denk aan een kraandrijver, piloot, game-maker of werk in de ICT. En vrouwen blijken

En dan al dat bloot in reclame, waarom

beter te zijn in alles waar de menging tussen al die

verkoopt seks zo goed?

vaardigheden de voorkeur heeft: zorg, communicatie

Seks trekt je aandacht. Voortplanting is de oudste drift

en gevoel. Dit geldt niet voor iedereen, want een

in het neurale systeem en de oudste driften krijgen

klein percentage vrouwen heeft een mannenbrein (en

altijd voorrang in je hoofd. Ook als het nergens op

wordt piloot of verkeersleider) en een klein percentage

slaat, associeert het brein onmiddellijk richting seks.

mannen heeft een vrouwenbrein (een mode-inkoper

Zongen wij in de auto met onze kinderen toen ze een

of verpleger). Dit heeft overigens niets te maken met

jaar of vijf waren vrolijk het Ernie & Bert-liedje: ‘Met een

seksuele voorkeur; die hoeft daar niet parallel aan te

doos, met een doos, kun je alles doen’, nu schieten ze

lopen.

beschaamd in de lach.

De meeste mensen vinden verkopers op straat

Eigenlijk best irritant dat we zo makkelijk

of aan de deur maar irritant. Waarom doen

verleid worden. Ik voel me bijna een slachtoffer

bedrijven dit wel nog steeds?

van mijn hersenen…

Het gebeurt niet veel meer hoor, maar persoonlijke

Tja, we doen het zelf. Reclame kan mensen gemakkelijk

verkoop is buitengewoon overtuigend, want er is

bedriegen, en mensen met een slecht ontwikkelde

direct menselijk oogcontact. Dat is het sterkste

prefrontale cortex (het rekenmachientje) in de schulden

communicatiemiddel, ook bij dieren. En dus werkt dat

brengen. Daarom hebben we allerlei codes ontwikkeld

bij verkopen ook goed.

waar reclamemakers zich aan moeten houden. Zo mag je geen kinderen verleiden met alcohol en moet

Hoe zie ik als consument in de praktijk van

je waarschuwen voor het gevaar van tabak. Er is

mijn leven verschillende verleidmechanismen

een reclamecodecommissie waar je klachten kunt

terug van de marketeer?

indienen als iemand zich niet aan de regels houdt.

Naast de traditionele mechanismen als plaatsing van

Niet lang geleden is Booking.com, een website waar

producten in de supermarkt, covers van magazines

je bijvoorbeeld hotelkamers kunt boeken, veroordeeld

en advertenties op internet, is wat je vrienden en

omdat ze mensen verleiden tot boeken met de kreet

vriendinnen doen sterk bepalend voor de keuzes.

‘nog één kamer beschikbaar’. Dat was niet altijd

‘Product placing’, het in beeld brengen van bepaalde

correct, en dus mocht het niet. Het blijft dus oppassen

merken in een populaire TV-serie, werkt ook verbazend

voor reclamemakers. Maar als je nog in Oost-Duitsland

goed. Dat komt door de associaties die je dan

bent geweest vóór de muur viel, dan weet je ook hoe

maakt. En vergeet niet de invloed van het weer op

saai een stad eruit ziet als er geen reclame is…

je koopgedrag. ‘Vrouwen bloot, handel dood’, is een

strijdkreet | 23

Laat mij in de morgen uw liefde horen, in u stel ik mijn vertrouwen, wijs mij de weg die ik gaan moet, mijn ziel verlangt naar u. uit de Bijbel: Psalm 143:8

www.legerdesheils.nl

doen wat we geloven