Vogels huilen niet

Vogels huilen niet

Klein vogelleed in de grote stad ANJÈS GESINK

Tekst ANDRÉ DE BAERDEMAEKER Met bijdragen van E R N E S T VA N D E R K WA S T KEES MOELIKER

Uitgeverij Lecturis

Pagina:

3 / 144 Inhoud

5

Over dit boek

7

Zwanen E R N E S T VA N D E R K WA S T

9

Vogels botsen met de stad: de maffe merel en de autozwaan KEES MOELIKER

12

De vogel en de helpende hand ANDRÉ DE BAERDEMAEKER

15

Vogels huilen niet ANJÈS GESINK

17 37 59 89 113

Verstrikt en besmeurd Gebotst en gekneusd Jong en verweesd Gegrepen en gebeten Ziek en verzwakt ANJÈS GESINK (FOTOGRAFIE) ANDRÉ DE BAERDEMAEKER (TEKST)

137

Index van vogelsoorten

139

Statistieken Vogelklas

142

Dankwoord

143

Colofon

Pagina:

5 / 144 Over dit boek

In Vogels huilen niet zijn hulpbehoevende vogels in het Rotterdamse vogelopvangcentrum Vogelklas Karel Schot op indringende wijze geportretteerd op de gehandschoende hand die hen verzorgt. De foto’s tonen een bonte verzameling van vogels, uiteenlopend van spreeuw tot knobbelzwaan en van havik tot draaihals. De blauwe handschoen, die in bijna elke foto terugkomt, staat symbool voor de verzorging die de vogels krijgen maar verwijst ook naar de invloed van de mens op het leven van vogels in de stad. Het urbane gebied biedt vogels een leefomgeving met unieke kansen, maar is tegelijkertijd gevaarlijk en vijandig.

De gefotografeerde vogels hebben allemaal gemeen dat zij direct of indirect door mensen in een benarde situatie terecht zijn gekomen en dat zij nu door diezelfde mensenhand weer op de been worden geholpen.

Documentair fotograaf Anjès Gesink is sinds 2012 vrijwilligster in het vogelopvangcentrum. Zij verzorgde en fotografeerde de vogels. Voor Vogels huilen niet werkte ze samen met André de Baerdemaeker, stadsecoloog en bestuursvoorzitter van de Vogelklas. Hij schreef de teksten bij de foto’s, en het stuk over het fenomeen vogelopvang is eveneens van zijn hand.

Dat stadsvogels ook het leven van stadsmensen kunnen beïnvloeden, blijkt uit de bijzondere liefdesgeschiedenis die Ernest van der Kwast speciaal voor dit boek schreef. Hoe en waarom vogels letterlijk met de stad kunnen botsen en welke impact dat op een vogelleven kan hebben, beschrijft Kees Moeliker.

De teksten en de foto’s vertellen samen een bijzonder verhaal van tegenslag, leed, compassie, liefde, veerkracht en hoop bij vogels en mensen: klein vogelleed in de grote stad.

Pagina:

17 / 144

Categorie:

Verstrikt en besmeurd

Soort:

18

20

22

24

26

28

30

32

34

Introductie:

MEER KOET

( Fulica atra)

K N O B B E L Z WA A N

(Cygnus olor ) STEENUIL

( Athene noctua) ZEEKOET

(Uria aalge ) KOKMEEU W

(Croicocephalus ridibundus) MEER KOET

( Fulica atra) VISDIEF

(Sterna hirundo) B O O M VA L K

( Falco subbuteo) Z WA R T E K R A A I

(Corvus corone )

Het ontstaan van vogelopvangcentra is te danken aan het grootschalig lekken van olie. Enorme olievlekken op zee die duizenden vogels het leven kostten en die door mistroostige vrijwilligers met de moed der wanhoop werden gewassen, zijn een klassiek beeld.

Inmiddels is de realiteit anders. Niet alleen weet men in vogelopvangcentra veel beter om te gaan met olievogels, ook zijn er veel maatregelen getroffen om vervuiling tegen te gaan. Met olie besmeurde vogels zijn gelukkig geen alledaags verschijnsel meer.

Daar staat tegenover dat zwerfvuil nog altijd onverminderd slachtoffers eist.

Een onschuldig ogend stukje plastic of een rondzwervend bekertje kunnen een dramatisch einde betekenen voor een argeloze vogel. Voorkomen is in dit soort kwesties beter dan genezen en educatie en voorlichting zijn de belangrijkste middelen om dat voor elkaar te krijgen.

De ongelukkige vogels die desondanks verstrikt of besmeurd raken, wor den met de best mogelijke zorg geholpen in vogelopvangcentra. Met wisselende resultaten, zoals ook hier te zien is.

Pagina: Categorie:

18 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

MEER KOET (Fulica atra)

Periode:

November 2012

Oorzaak:

Besmeurd met olie

Geschiedenis:

De vrijwilligers van de dierenambulance brachten een zwarte, plakkerige meerkoet, die ze hadden opgehaald bij de portier van een bedrijf in de Rotterdamse haven.

Afloop:

De ‘smeerkoet’, zoals hij al snel bekend werd onder de lolbroeken van de Vogelklas, had pit genoeg.

Bij pogingen hem te wassen vocht hij venijnig terug, waarbij menig blauwe handschoen aan flarden ging. De olie was eveneens hardnekkig en het kostte drie onstuimige wasbeurten om de meerkoet weer schoon te krijgen. Bij het vrijlaten pikte de meerkoet snel nog even in een vinger, waarna hij boos wegzwom.

Pagina: Categorie:

20 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

K N O B B E L Z WA A N (Cygnus olor)

Periode:

December 2012

Oorzaak:

Besmeurd met een onbekende stof

Geschiedenis:

Een verzwakte zwaan werd door de politie bij de Vogelklas gebracht.

Hij gedroeg zich een beetje vreemd en er zat een raar geurend goedje op zijn hals.

Afloop:

Op de veren van de zwaan zat iets wat nog het meest op plantaardige olie leek. Voordat de zwaan schoongemaakt kon worden, moest hij eerst weer op krachten komen.

Daarom werd de zwaan met een sonde gevoerd. Later kon hij, schoon en gezond, weer worden losgelaten op de Nieuwe Waterweg. Daar zwom toen een groep van ruim 800 zwanen.

Pagina: Categorie:

22 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

STEENUIL (Athene noctua)

Periode:

Januari 2013

Oorzaak:

Verstrikt in draad

Geschiedenis:

Op een goede dag lag deze steenuil verstrikt in een stuk waslijn op een boerenerf. Medewerkers van de lokale dierenambulance waren snel ter plaatse om redding te bieden.

Afloop:

Nadat het uiltje was bevrijd van de waslijn, bleef hij enkele dagen ter observatie. Gelukkig mankeerde hij verder weinig en kon hij snel vrijgelaten worden.

Daarbij werd hij geringd voor een onderzoek.

Pagina: Categorie:

24 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

ZEEKOET (Uria aalge)

Periode:

Januari 2013

Oorzaak:

Besmeurd met olie

Geschiedenis:

De zeekoet zat op het strand van Oostvoorne en wilde niet meer terug de zee in.

Afloop:

Het verenkleed van de zeekoet bleek licht bevuild met een olieachtige stof. Bovendien was de vogel nogal mager. Na een speciaal dieet van calorierijke pap, was hij na twee dagen sterk genoeg om een wasbeurt te ondergaan. Vervolgens mocht hij een paar dagen lang zwemoefeningen doen in een bassin.

Twee weken na binnenkomst was de zeekoet weer helemaal zeewaardig. Hij werd vrijgelaten op het strand bij de Brouwersdam.

Pagina: Categorie:

26 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

KOKMEEU W (Croicocephalus ridibundus)

Periode:

Februari 2013

Oorzaak:

Verstrikt in vislijn

Geschiedenis:

Bij het vissen in een singel hapte deze kokmeeuw per ongeluk in een vishaakje. Met het haakje vast in haar ondersnavel vloog zij door, maar de meter visdraad die daaraan vastzat, raakte verstrikt in de takken van een boom. Daar bungelde de meeuw enkele uren.

Afloop:

De meeuw werd bevrijd door de brandweer. Ze was uitgeput, maar verder niet zwaar gewond.

De haak werd uit haar snavel verwijderd en de draad, die inmiddels om haar poten gewikkeld zat, werd losgeknipt. Na enkele dagen aansterken werd ze in goede gezondheid ontslagen.

Pagina: Categorie:

28 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

MEER KOET (Fulica atra)

Periode:

April 2013

Oorzaak:

Verstrikt in plastic

Geschiedenis:

In een Rotterdamse singel dobberde een meerkoet die niet meer weg leek te zwemmen. Na ongeruste telefoontjes ging een vrijwilliger van de Vogelklas poolshoogte nemen. Hij kwam met de meerkoet terug.

Afloop:

Meerkoeten gebruiken allerhande materiaal als ze een nest bouwen, van koffiebekertjes tot waterplanten. Dat je dan tijdens het vlechten het risico loopt verstrikt te raken in een stuk plastic, is iets waar deze meerkoet al snel achter kwam. De verdrinkingsdood zit dan in een klein hoekje. Na vakkundig losknippen en twee dagen observatie mocht de meerkoet weer terug naar zijn nest. Daar had hij vast nog wel wat uit te leggen aan zijn vrouwtje.

Pagina: Categorie:

30 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

VISDIEF (Sterna hirundo)

Periode:

Juni 2013

Oorzaak:

Besmeurd met olie

Geschiedenis:

In de zomer speuren visdieven ook in de stad het water af naar visjes, die ze met een elegante plons verrassen. Als iemand dan frituurolie in dat water heeft geloosd, zit een visdiefje al snel onder de viezigheid. Deze besmeurde visdief werd naar de Vogelklas gebracht.

Afloop:

Het visdiefje werd tweemaal gewassen zodat hij weer helemaal vrij was van het kleffe spul. Na een week was zijn verenkleed weer keurig waterafstotend, zoals dat hoort. Door de genummerde ring om zijn poot weten wij dat dit visdiefje in België is geboren, maar tegenwoordig het zomerseizoen in de buurt van Rotterdam doorbrengt. Hij werd al na drie weken vrijgelaten.

Pagina: Categorie:

32 / 144 Verstrikt en besmeurd

Soort:

B O O M VA L K (Falco subbuteo)

Periode:

September 2013

Oorzaak:

Verstrikt in draad

Geschiedenis:

Langs een wandelpad in een recreatiegebied bij Barendrecht, ontdekte een hardloper een valkje op de grond. Het valkje probeerde weg te huppen, maar kon gemakkelijk worden ingehaald door de hardloper.

Afloop:

De boomvalk had een stukje touw om zijn poot. Boomvalken gebruiken vaak oude kraaiennesten om te broeden, en kraaien benutten van alles om een mooi en stevig nest te bouwen, ook touw. Hoewel de poot aanvankelijk erg dik was, genas deze snel nadat het touwtje was weggeknipt. Een bioloog was ondertussen op pad gegaan om het boomvalkennest te vinden, zodat we het gezin zouden kunnen herenigen. Helaas bleef het nest onvindbaar, waardoor de jonge valk de winter in het opvangcentrum moest blijven. Hopelijk kan hij dit voorjaar door een valkenier worden getraind om voor zichzelf te zorgen.

Pagina:

34 / 144

Vogels huilen niet is een boek vol indringende portretten van vogels die Anjès Gesink fotografeerde in het Rotterdamse vogelopvangcentrum Vogelklas Karel Schot. De foto’s tonen vogels die direct of indirect door mensen in een benarde situatie terecht zijn gekomen maar door diezelfde mensenhand weer op de been worden geholpen. Samen met teksten van André de Baerdemaeker, Ernest van der Kwast en Kees Moeliker vertellen de foto’s een bijzonder verhaal van tegenslag, compassie, liefde, veerkracht en hoop bij vogels, en mensen. Een boek over klein vogelleed in de grote stad.