De vervuilende dokter

De opwarmende aarde, het broeikaseffect, CO2uitstoot, zure regen, het gat in de ozonlaag en de smeltende ijskappen: het milieu. Het is al jaren een onderwerp op de agenda. Jaren bungelde het ergens onderaan, maar tegenwoordig staat het hoog op de prioriteitenlijst. De noodzaak tot duurzame maatregelen is groot, want dat de wereld om ons heen verandert, is niet meer te ontkennen.

Dat Schiphol, Shell en de grote vervuilende zeecontainermaatschappijen hier stappen in moeten zetten is absoluut waar, maar ook wel een beetje te gemakkelijk. Want het gezegde ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’ is ook hier van kracht. En natuurlijk, dat ik mijn plastic afval scheid en zonnepanelen op het dak heb, zal de wereld niet gaan redden, maar mijn ogen sluiten en me afzijdig houden ook niet. We zullen het samen moeten doen. Gelukkig werk ik niet bij een massavervuiler zoals een luchtvaartmaatschappij, maar gewoon veilig in de zorg, in het ziekenhuis. Niets blijkt minder waar! De zorg in Nederland is qua CO2-uitstoot net zo vervuilend als Schiphol. De zorgsector neemt zo’n 7 procent van de uitstoot voor haar rekening en 4 procent van al het Nederlands afval wordt geproduceerd door de zorg. En daar werken wij als dokters, vaak onbewust, wel aan mee. Dat moet en kan anders. Maar waar te beginnen?

De afdelingen die het grootste aandeel hebben in de CO2-uitstoot en afvalproductie zijn het operatiekamercomplex en de intensive care. Logisch, want daar is in korte tijd veel materiaal per patiënt nodig dat vaak allemaal afzonderlijk verpakt is in plastic, na één keer gebruiken in de prullenbak verdwijnt en niet te recyclen is. Maar ook op andere afdelingen is eenmalig gebruik van materialen eerder regel dan uitzondering. Een oplossing zou hergebruik zijn. Bijvoorbeeld van isolatieschorten, haarnetjes, laryngoscopen voor intubaties, spuiten, en zo zijn er vast nog meer voorbeelden te verzinnen.

Maar wat zijn ziekenhuisbreed nou eigenlijk de grootste vervuilers? Waar kunnen wij als dokters ons steentje bijdragen? Op nummer één staat het energieverbruik van de gebouwen (circa 38 procent), gevolgd door reisbewegingen van patiënten én medewerkers (22 procent) met op een derde plek geneesmiddelen en de productie daarvan (18 procent). Als dokter heb je dus wel degelijk impact als je op de fiets komt in plaats van met de auto en als je bewust medicatie voorschrijft én ook weer tijdig stopt. Want alle medicijnen die niet (meer) voorgeschreven zijn, worden niet gebruikt en zullen ook niet hoeven te worden geproduceerd. Maar vergeet ook vooral de niet-medicamenteuze adviezen niet: dat kopje in de richtlijn dat we vaak overslaan. Een zoutarm dieet in plaats van een tabletje amlodipine. Ook dagelijkse beweging in plaats van metformine heeft effect op de uitstoot. En uiteraard ook op de gezondheid, en daarmee op de kwaliteit van leven van de patiënt: meerdere vliegen in één klap!

Laten we onze eigen impact niet onderschatten en net zo vindingrijk zijn en blijven zoals we op vele momenten zijn als dokter en zorgmedewerker. En laten we, zoals we altijd doen, onze schouders eronder zetten en dit aanpakken met elkaar!