Handleiding Trefwoord - Inkijkexemplaar

FM0061/24TWD1

2 01 8 -2019/1 W E E K 37 T/M 39

PRESTEREN Een goed cijfer op je rapport of een prachtige tekening: een prestatie geeft voldoening. Je hebt ergens moeite voor gedaan en het resultaat is bevredigend. Niet alleen voor je eigen gevoel maar ook in de ogen van anderen, want bevestiging is een van de basisbehoeften van de mens. Zeker voor kinderen, die nog volop in hun ontwikkeling staan.

In het leveren van een prestatie ervaart de mens zijn vermogen om boven zichzelf uit te stijgen. Of iets een prestatie is, hangt niet alleen af van het eindresultaat op zich. Het ene kind rekent nu eenmaal gemakkelijk terwijl een ander uitblinkt in sport of muziek.

Wij leven in een samenleving die sterk prestatiegericht is en eisen aan ons stelt. Er wordt iets van ons verwacht en wij worden geacht die prestatie ook te leveren. Je wordt pas echt gewaardeerd als je het beste uit jezelf haalt.

Een zesjes-mentaliteit kan op weinig sympathie rekenen. Aanpakken is het devies; voor niks gaat de zon op. Deze verwachtingen zorgen voor druk. En wat als je moeite hebt met presteren of telkens opnieuw moet ervaren dat de lat te hoog ligt voor jou?

De Bijbelverhalen in dit thema gaan over Salomo, gewaardeerd koning van Israël vanwege zijn grote prestaties. Hij legt als rechter een ongekende wijsheid aan de dag. Als twee vrouwen zich bij hem melden omdat ze beiden hetzelfde kind claimen, lost hij het probleem op een briljante wijze op.

Koning Salomo zorgt ook voor welvaart en rijkdom in Israël. Ook in de buurlanden wordt dat erkend, zo blijkt uit het verhaal over de koningin van Seba die hem daarom komt bezoeken. Salomo zet Israël internationaal op de kaart. In alle opzichten lijkt hij te voldoen aan de verwachtingen die het volk heeft van een echte koning. Maar de Bijbel wil meer vertellen dan een succesverhaal. De wijsheid, rijkdom en status van de koning worden beschreven als geschenken van God en niet louter als prestaties van Salomo. En dat zelfs deze grote Salomo in de fout kan gaan, wordt niet verzwegen in de beschrijving van zijn koningschap.

In dit thema leren de kinderen welke betekenis presteren voor mensen heeft. Ze ontdekken dat presteren waardevol kan zijn omdat je iets tot stand hebt gebracht waarmee je een stap verder komt.

#TREFWOORD

POSTER

40

Op naar de top?

Bespreek met de kinderen wat het kind op de poster aan het doen is. Zou hij de top halen? Als hij de top bereikt, is dat een hele prestatie. En wat als het hem niet lukt? Kijk of de kinderen zelf op het idee komen dat het op zich al heel knap is dat hij zijn best doet. Breng het anders zelf ter sprake.

T R E F WO O R D D I G I TA A L

Zie www.trefwoord.nl voor: XX XX XX

Muziek Start- en slotviering Werkblad 1 (Materiaal)

PRESTEREN

41

W E E K 37

Wat is presteren?

WEEKINDELING M A ANDAG 10 SEPTEMBER

Dikke duim!

DINSDAG 11 SEPTEMBER

Hard werken

WOENSDAG 12 SEPTEMBER

Samen blij Lied Schrijfactiviteit (oudsten)

Wat is presteren eigenlijk en wie levert een prestatie? De kinderen ontdekken wat zij zelf, en ook anderen kunnen. ‘Iets knaps doen’ wordt in deze week in de meest brede zin van het woord gebruikt.

Je best doen helpt om iets tot stand te brengen. De kinderen zullen ook ervaren dat het leuk is om sámen iets voor elkaar te krijgen. Tot slot komen ook dieren met hun prestaties aan de orde.

#TREFWOORD

De Bijbel vertelt over de jonge koning Salomo die een wijze koning wil worden. Is dat knap van Salomo?

42

DONDERDAG 13 SEPTEMBER

Samen presteren Coöperatieve stoelendans

VRIJDAG 14 SEPTEMBER

Snuf presteert Lied (jongsten)

BRONNEN EN TR ADITIES

Een wijze koning Salomo (Bijbel, jongsten) De baby mag niet stuk (Bijbel, jongsten) Een wijze koning Salomo (Bijbel, oudsten) De baby mag niet stuk (Bijbel, oudsten) Beelden (zie maandag 10 september) Gebed KIND EN SAMENLEVING

Knap bedacht! (verhaal, jongsten) Een schilderij dat nergens op lijkt (verhaal, oudsten) Over dieren en trucjes (informatie, oudsten)

een van de kinderen zelf een oefening bedenken. Wie voelt zich meteen al wat sterker?!

M A A N DAG 1 0 S E P T E M B E R

Dikke duim!

WO E N S DAG 12 S E P T E M B E R

Waar krijg jij een duim voor?

Samen blij

Laat een paar kinderen vertellen over wat zij knap van zichzelf vinden.

Waarom zijn deze teams blij?

Kringactiviteit Noem een aantal ‘knappe’ dingen op. De kinderen die vinden dat ze dat kunnen, gaan staan. Houd het bij dingen die niet over schoolse vakken gaan. Bijvoorbeeld: Wie heeft er weleens iets gebakken, wie kan goed voetballen, wie houdt van tekenen, in een boom klimmen, knuffelen, iemand helpen, rennen, voorzichtig doen, kletsen, stil zijn, een dier een trucje laten doen.

Op de kalender zien we twee teams die tegen elkaar spelen. Op dit moment juichen ze allemaal. Hoe zou dat komen? Kunnen de kinderen samen wat redenen bedenken?

(Ze vinden korfballen allemaal zo leuk dat het niet uitmaakt dat ze verliezen; ze hebben afgesproken dat ze bij elk doelpunt juichen; iemand heeft net gescoord van wie iedereen weet dat dit nog nooit gebeurd is.

Je kunt blij zijn voor een ander als hij of zij een prestatie heeft geleverd. Iets is eindelijk gelukt. Bijvoorbeeld een koprol, je naam schrijven of je zwemdiploma halen.

➜➜ Bij BRONNEN EN TRADITIES, pagina

45 en 46, vindt u Bijbelverhalen over een wijze koning Salomo.

Samen blij (lied)

D I N S DAG 11 S E P T E M B E R

Een liedje over samen blij zijn omdat iemand in de groep iets kan (bijvoorbeeld veters strikken). Tijdens het zingen doet iedereen het na (muziek: www.trefwoord.nl, digitaal, muziek, nummer 7).

Herinner de kinderen eventueel aan de activiteit van afgelopen maandag.

Hard werken Wie heeft er hard gewerkt?

OUDSTEN

Spieroefeningen Maak op de muziek (www.trefwoord.nl, digitaal, muziek, nummer 6) een begin met het kweken van sportspieren, bijvoorbeeld door knie- en armbuigingen. Misschien kan

@ (naam kind), jij kan @ (prestatie kind).

Kijk, wij doen dat na.

Wij zijn samen blij met jou en zingen hard: Hoera!

Schrijfactiviteit Alle kinderen krijgen een vel papier op hun tafel. Vervolgens loopt iedereen rond en schrijft bij elk kind op zijn velletje iets waarvan hij vindt dat die ander dat goed kan. Herinner de kinderen eraan dat dit op allerlei

presteren

Wat is er te zien op de kalender? Bespreek waarom de ene jongen deze moeilijke oefening kan (waar je sterke armspieren voor nodig hebt) en de andere niet. Of beter: nóg niet. Zal het hem gaan lukken?

Wat moet hij dan doen?

Om een prestatie te leveren, moet je dus veel oefenen.

43

V R I J DAG 14 S E P T E M B E R

Snuf presteert Wat vind je van deze truc? gebieden kan zijn. Geef voorbeelden op praktisch, sociaal en emotioneel vlak. (Als u inschat dat het te lang duurt, kunt u vooraf de klas in twee of meer groepjes indelen zodat ieder kind iets schrijft bij de kinderen van zijn groepje.)

Een konijn dat op zijn achterpoten staat. Hoe zou hij dat geleerd hebben? En wat vindt het konijn ervan, denk je? Hebben de kinderen zelf weleens een trucje aan een dier geleerd? Laat hen erover vertellen.

Filmpje Bekijk samen het filmpje van een konijn dat trucjes leert (www.trefwoord.nl, digitaal).

D O N D E R DAG 1 3 S E P T E M B E R

Kunnen wij dit ook?

Dat gaan we proberen.

Maak groepjes van vijf kinderen. Twee gaan tegen elkaar aanzitten, op handen en knieën. Eén kind gaat op de ruggen van dit tweetal staan, geholpen door de twee overige kinderen.

In groep 4 is het soms mogelijk een piramide te maken met een laagje extra.

#TREFWOORD

Coöperatieve stoelendans

44

Het doel van deze vorm van stoelendans is om met z’n allen in het spel te blijven.

Als dat lukt, is dat een echte prestatie. Elke keer als de muziek (www.trefwoord.nl, digitaal, muziek, nummer 8) stopt, is er een stoel weggehaald, maar toch moet iedereen op de stoelen terechtkomen. Dat betekent dat de kinderen bij elkaar op schoot gaan zitten of op de onderrand van een stoel gaan staan (als die er is). De muziek gaat pas weer aan als het gelukt is; er is dus geen haast. Stop op tijd, zodat er geen onveilige situaties ontstaan. In plaats van stoelen kun je ook kranten neerleggen of kussentjes.

JIONGSTEN

Samen presteren

‘k Zag twee beren (lied) Luister allereerst naar het liedje (www. trefwoord.nl, digitaal, muziek, nummer 9). Als u daarna de laatste regel een keer met de kinderen zingt, kunnen ze van elk couplet de laatste regel meezingen. ‘k Zag twee beren, iets presteren, nou, dat was een wonder!

Beren kunnen heel goed leren en ook vliegen zonder veren.

Tralalie, tralala: wie doet dat die beren na? ‘k Zag twee vlooien, apenkooien, nou, dat was een wonder!

Vlooien kunnen apenkooien en ook leren lapjes looien.

Tralalie, tralala: wie doet dat die vlooien na? ‘k Zag twee koeien, samen stoeien, nou, dat was een wonder!

Koeien kunnen heel goed stoeien en ook hoge heggen snoeien.

Tralalie, tralala: wie doet dat die koeien na? ➜➜ Bij KIND EN SAMENLEVING, pagina

49, vindt u voor de oudsten informatie over ‘dieren en trucjes’ die goed bij deze dag past.

‘Een wijze koning?’ vragen de bediendes.

‘Wat is dat?’

‘Als je wijs bent, denk je goed na voor je wat zegt. Dan weet je misschien wat goed is en wat fout.’

Een wijze koning Salomo (Bijbel) Koning Salomo wil graag een goede koning worden. Daarom vraagt hij om wijsheid. Een Bijbelverhaal naar 1 Koningen 3, 5-15.

Koning Salomo kan niet slapen. Hij ligt maar te draaien in zijn bed. Hij moet steeds aan iets denken. ‘Ik ben nog een jongen en toch ben ik al koning van het land. Daarom zitten er vragen in mijn hoofd: Hoe kan ik een góéde koning worden? Een koning die goed voor de mensen zorgt?’

Weer gaat koning Salomo op zijn andere zij liggen. Eindelijk, als het al bijna ochtend is, valt hij in een diepe slaap.

Salomo droomt.

Hij hoort dat God tegen hem praat.

‘Salomo! Salomo! Jij wilt iets aan mij vragen, jij wil weten hoe je een goede koning kunt worden. Ik ga je helpen.

Vraag maar wat je wilt hebben. Ik zal het je geven.’

Salomo weet meteen wat hij moet vragen. Daarom zegt hij tegen God: ‘Mag ik een wijze koning worden? Leer mij om na te denken, voor ik ga praten. Ik wil een koning zijn die weet wat goed is en wat fout.’

‘Jij bent nu al een goede koning, Salomo,’ zegt God. ‘Je vraagt niet: mag ik in een duur paleis wonen? Of: mag ik rijk worden? Nee, je wilt voor de mensen zorgen.’

De baby mag niet stuk (Bijbel) Een Bijbelverhaal naar 1 Koningen 3, 16-20. Koning Salomo bedenkt een knap plannetje.

Op een dag komen er twee vrouwen naar het paleis van koning Salomo: moeder Nina en moeder Maja.

Moeder Nina heeft een baby in haar armen. Moeder Maja niet.

‘Koning!’ zegt moeder Maja. ‘U moet ons helpen. Ik heb pas een baby gekregen.

En moeder Nina ook. Vindt u dat niet bijzonder? Twee vriendinnen en allebei een kindje. Maar nu is de baby van moeder Nina doodgegaan. En weet u wat zij toen gedaan heeft? Zij heeft stiekem mijn baby gepakt!’

‘Nietes,’ zegt moeder Nina. ‘Dit is mijn kindje. Jouw baby is doodgegaan.’

Moeder Nina lacht naar het kindje in haar armen.

In het hoofd van Salomo komen woorden, maar hij zegt ze niet hardop.

Eerst denkt hij na. Heel diep na. Zou het kindje van moeder Nina zijn? Of toch van moeder Maja? Hoe kan hij dat weten?

Het is lang stil.

Dan roept hij een bediende en zegt: ‘We gaan de baby verdelen.’

‘Verdelen?’ vraagt moeder Maja.

‘Ja,’ zegt koning Salomo. ‘Als jullie samen ruziemaken over de baby, krijgen jullie allebei de helft.’

‘Doe dat maar,’ zegt moeder Nina, ‘dan hebben we allebei geen kindje meer, dat is beter.’

Maar moeder Maja roept: ‘Nee! Niet doen! Geef de baby dan maar aan Nina, maar doe het geen pijn!’

presteren

De droom is voorbij en Salomo wordt wakker. Het is morgen en de zon schijnt in zijn slaapkamer. Hij wrijft in zijn ogen en zegt tegen de bediendes die zijn eten brengen: ‘Ik had een mooie droom. Ik heb aan God gevraagd of ik een wijze koning mag worden.’

JIONGSTEN

JIONGSTEN

BRONNEN EN TR ADITIES

45

120

#TREFWOORD

FM0064/24TWD1

16

#TREFWOORD

2017-201 8/1 W E E K 3 5 E N 3 6

ONTWERPEN De dingen om ons heen zien er niet toevallig zo uit. Over het ontwerp van bijvoorbeeld een balpen is goed nagedacht: prettig en tegelijk stevig in je hand, voldoende inktvoorraad en aantrekkelijk zodat hij gekocht zal worden.

Onze wereld is grotendeels het resultaat van een bewust ontwerp. Het thema Ontwerpen draait om de vraag: welke betekenis heeft het voor de mens dat hij zijn wereld kan en wil ontwerpen?

Voor kinderen is dit een uitdagend thema. Ze zijn creatief en de drang om te tekenen, te knutselen, te bouwen en vorm te geven, zit nu eenmaal in hen. Het is goed als kinderen de kans krijgen hun vermogen om dingen te bedenken en vorm te geven, ook leren ontwikkelen. Ze worden er een ‘completer’ mens van.

Het thema is ook belangrijk met het oog op onze samenleving. Onze kinderen groeien op in een wereld die voortdurend verandert en ons daardoor telkens voor nieuwe problemen en uitdagingen stelt. Oplossingen voor vraagstukken van nu zullen over een poosje alweer achterhaald zijn. Onze werkelijkheid is dynamisch

en het is belangrijk om ons daarvan bewust te zijn en ermee te leren omgaan.

Tot slot is ook ons wereldbeeld voortdurend in beweging. Wij zien de wereld door andere ogen dan bijvoorbeeld de mensen in de middeleeuwen. Onze levensbeschouwing verandert. Die dynamiek vinden we ook terug in de bronverhalen uit de joodse en christelijke traditie.

Meteen op de eerste pagina, in het Bijbelboek Genesis, ontwerpt God zelf een nieuwe wereld die goed is. Volgens dit verhaal (oorspronkelijk een scheppingslied dat een plek had in de liturgie) is ons bestaan geen toevalligheid. Het is zo bedoeld, en heeft zin en betekenis. Het ontwerpen hoeft ook niet op te houden na de zesde dag. De mens wordt immers opgedragen de aarde te bewerken en er de vruchten van te plukken. En hij krijgt tegelijk de verantwoordelijkheid om de wereld te beheren en er goed voor te zorgen.

In dit thema worden de kinderen zich ervan bewust dat de mens de mogelijkheid heeft om zijn wereld voortdurend opnieuw te ontwerpen.

Zij ontdekken daarbij de vraag naar de verantwoordelijkheid van de mens in zijn omgaan met de wereld.

POSTER

Amerentske Koopman: City Trip

T R E F WO O R D D I G I TA A L

Zie www.trefwoord.nl voor: XX XX XX XX

Reportage Bladmuziek Start- en slotviering Liedboektip

ONTWERPEN

Laat de kinderen eerst zelf een passende titel bedenken. Wat vinden ze van de titel ‘City Trip’?

XX Welk gevoel roept deze stad bij hen op?

XX Als ze zelf een stad zouden ontwerpen, welke drie dingen zouden dan belangrijk zijn?

XX Wie ontwerpt zelf weleens iets, bijvoorbeeld met Lego of op de computer?

17

WEEK 35

ONTWERPEN

WEEKINDELING M A ANDAG 27 AUGUSTUS

Ontwerpen Reportage

DINSDAG 28 AUGUSTUS

Herscheppen Foto-opdracht (1)

Deze week staan de kinderen stil bij de vraag: wat betekent het voor mensen dat ze iets kunnen ontwerpen?

De kinderen worden zich ervan bewust dat ieder mens het vermogen heeft om nieuwe dingen te bedenken en te maken. En dat de wereld met z’n vele mogelijkheden de mens daartoe uitdaagt.

Het Bijbelse scheppingsverhaal (God ontwerpt een wereld in zes dagen) geeft aan dat de mens van deze wereld mag genieten én dat hij ervoor moet zorgen.

WOENSDAG 29 AUGUSTUS

De kunst afkijken Verhaal Informatie DONDERDAG 30 AUGUSTUS

Taal ontwerpen Lied Groepsopdracht VRIJDAG 31 AUGUSTUS

Een ontwerp bedenken Foto-opdracht (2) BRONNEN EN TR ADITIES

#TREFWOORD

VA K A N T I E S P R E I D I N G

18

Let op! Scholen in de regio Midden gebruiken nu het materiaal van de startweek (pagina 4). Volgende week gaan zij verder met dit thema Ontwerpen waar ze voor de zomer mee gestart waren.

En God zag hoe mooi het was (Bijbel) (pagina 23) Gebed KIND

Een rugzak vol ideeën (verhaal) (pagina 25) SAMENLEVING

De wereld nieuw maken (verhaal) (pagina 26) Ilaf tekent haar huis (filmpje)

M A A N DAG 27 AU G U S T U S

Ontwerpen Welke letter kies jij?

Geef de volgende opdracht: Kies een letter op de kalender en geef aan hoe je die letter vindt. Kies één woord (denk aan: mooi, saai, spannend, leuk, verdrietig, modern, slordig enzovoort). Waarom vind je dat?

Vrijwel alles wat je om je heen ziet is ooit door mensen bedacht en gemaakt.

Bedenken hoe iets eruit gaat zien en hoe het in elkaar zit noemen we ontwerpen.

Ook de vormen van drukletters zijn ooit ontworpen. Kijk goed om je heen (klaslokaal, boekjes, logo’s enzovoort) en zoek een letter die je mooi ontworpen vindt.

Ontwerp nu zelf een eigen lettervorm om je voornaam te schrijven.

Groepsopdracht Een kunstenaar ontwerpt iets dat hij mooi of spannend vindt. Het ontwerp van een stoel, auto of mobieltje moet niet alleen mooi of spannend zijn maar vooral ook handig en praktisch.

Maak kleine groepjes: ieder groepje kiest één gebruiksvoorwerp uit de klas om te bespreken: XX Wat vind je van het ontwerp van dit voorwerp?

XX Waar heeft de ontwerper rekening mee gehouden?

XX Hoe belangrijk vind je het dat dit voorwerp ook een mooi ontwerp heeft?

XX Laat per vraag enkele groepjes kort reageren.

Kun je ontwerpen leren? En waar begin je dan mee? Dat zien we in de Trefwoordreportage ‘Ontwerpen’. De Trefwoordreporters Babette en Swaene bezoeken de Faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technische

D I N S DAG 2 8 AU G U S T U S

Herscheppen Wat zie je hier?

Laat de kinderen goed kijken naar de kalenderplaat: welk gevoel roept het beeld op? Naar welke details kijken ze het eerst? Wat denken ze te zien? Herkennen ze de Eiffeltoren?

Open de link ‘Eiffel’ en bekijk de foto van de Eiffeltoren. Wat vind je van dit ontwerp?

De stalen toren is genoemd naar Gustave Eiffel. Hij bouwde die voor de Wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs. Twee van zijn medewerkers, Maurice en Emile, hadden het ontworpen. Eiffel zelf vond het ontwerp niet mooi maar hij kocht het wel en bouwde de toren voor de gemeente Parijs.

Voor veel geld.

Vergelijk de foto met het schilderij op de kalenderplaat: wat valt op? De schilder Delaunay heeft rond 1925 de Eiffeltoren als het ware opnieuw ontworpen: hoe ervaren de kinderen dit?

Delaunay zag de Eiffeltoren als een belangrijk symbool van de nieuwe tijd die veel nieuwe mogelijkheden had en voortdurend zou veranderen. Daarom schilderde hij de toren heel vaak en telkens anders.

Ontwerpen

Reportage

Universiteit in Delft. Docenten en studenten brengen het ontwerpproces van gebruiksvoorwerpen in beeld. Van goed kijken en beginnen met het tekenen van een rechte lijn op een leeg vel papier tot aan het programmeren van 3D-printers en robots.

XX Wat vind je van de allereerste opdracht die de docent zijn studenten laat maken?

XX Waarom is het ontwerpen van de slaaprobot zo belangrijk?

XX Hoe belangrijk vind je het dat de dingen die we gebruiken goed en mooi ontworpen zijn?

19

Mooi ontworpen!

(Foto-opdracht 1) Geef duo’s de volgende opdracht: Kijk de komende dagen thuis en in je woonplaats eens goed om je heen: wat vind jij mooi ontworpen? Maak hiervan een digitale foto en zorg dat je die vrijdag kunt laten zien aan de groep.

WO E N S DAG 29 AU G U S T U S

De kunst afkijken Wat hebben zij bedacht om te kunnen vliegen?

Wat hebben deze mensen ontworpen? Hoe komen ze aan hun ontwerp? En hoe geslaagd is het?

Misschien herkennen enkele kinderen het verhaal waarvan ze hier een scène getekend zien. Het is het verhaal uit de Griekse mythologie over de mens die wil vliegen en voor zijn ontwerp de kunst afkijkt van de vogels. Lees het verhaal ‘Icarus’ voor.

Icarus (verhaal)

#TREFWOORD

Vader Daedalus kijkt de kunst af van de vogels en ontwerpt vleugels waarmee hij en zijn zoon Icarus het eiland kunnen ontvluchten waar ze gevangen zitten.

20

Lang geleden leefde er op het Griekse eiland Kreta een verschrikkelijk monster, half mens en half stier, de Minotaurus genaamd. De koning van Kreta, koning Minos, was niet blij met zo’n monster op zijn eiland maar hij wilde het dier niet doden omdat het een geschenk was van de oppergod Poseidon. Daarom riep hij de bouwmeester Daedalus bij zich: ‘Daedalus, bouw een verblijf voor de Minotaurus zodat hij vrij kan rondlopen maar waar niemand hem kan vinden.’

Daedalus dacht diep na en ontwierp een doolhof met slingerpaadjes en gangetjes.

Zo ingewikkeld, dat niemand die er eenmaal binnen was de weg naar buiten

zou kunnen vinden. Behalve Daedalus natuurlijk. Koning Minos was dolblij met dit ingewikkelde labyrint en de Minotaurus, het verschrikkelijke monster, werd midden in het doolhof gezet.

‘Dit heb je zo knap gedaan, Daedalus, dat ik je nooit meer laat gaan!’ zei koning Minos toen de opdracht uitgevoerd was.

Daar schrok Daedalus van, want hij had heimwee gekregen naar Athene waar hij geboren was.

Hoe langer Daedalus op het eiland Kreta woonde, des te erger werd zijn heimwee. Hij besloot te vluchten, maar hoe? Met een schip kon hij niet weg, dat zou koning Minos meteen merken.

Op een dag keek Daedalus dromerig naar de mooie blauwe lucht en hij zag de meeuwen zweven boven de golven van de zee. Natuurlijk! Dat was de oplossing! Snel begon hij zoveel mogelijk vogelveren te verzamelen en legde die, net als bij de echte vleugels van een vogel, naast en op elkaar. De veren maakte hij aan elkaar vast met stevige, buigzame was. Zo kon hij ze een klein beetje krom maken, net als echte vleugels. Hij bond de vleugels met draden op zijn rug en oefende net zo lang totdat hij veilig en snel kon vliegen. Nu hij wist dat zijn ontwerp goed was, maakte hij een paar kleinere vleugels voor Icarus, zijn zoon. En ook Icarus kreeg de kunst van het vliegen al snel onder de knie.

Op een ochtend, toen het weer gunstig was, gingen vader en zoon naar een deel van het eiland waar nooit iemand kwam.

Daar bond Daedalus de vleugels op zijn eigen rug en op die van Icarus. Ze waren klaar voor de vlucht.

‘Let goed op mij, Icarus,’ zei vader Daedalus.

‘Vlieg niet te laag, want dan maken de golven jouw vleugels nat. Je wordt dan te zwaar en je valt in zee.’

‘Oh, dat komt goed, vader,’ antwoordde Icarus en hij streek nog eens zachtjes over de veren van zijn vleugels.

‘Maar vlieg ook niet te hoog, want dan smelt de was van je vleugels en stort je neer,’ zei Daedalus bezorgd.

Toen namen ze allebei een aanloop, wiekten met hun vleugels en stegen op.

Afgekeken (informatie) Sommige ontwerpen zijn eigenlijk afgekeken van de natuur. Open de link ‘Afgekeken’. Laat de kinderen eerst zelf bedenken wat de mens heeft afgekeken van de vogel, vis,

distel en vlieg. Klik daarna op de afbeeldingen en de antwoorden verschijnen: XX vogel: de vleugels van een vliegtuig XX vis: de vinnen zijn onze zwemvliezen XX distels: de stekeltjes werken als klittenband XX vlieg: de pootjes hebben zuignappen Laat kinderen in kleine groepjes andere voorwerpen bedenken van ontwerpen waarbij de natuur het voorbeeld is geweest.

Tip: Open ook eens de link ‘Klittenband’ en bekijk de uitzending van schooltv!

D O N D E R DAG 3 0 AU G U S T U S

Taal ontwerpen Wat staat hier?

Laat de kinderen vrij reageren op de tekst: We flansen en we frutselen wat woorden in het rond…

Wat wordt hier ontworpen met behulp van woorden? Hoe zou de tekst verder kunnen gaan?

Het zijn enkele regels uit ‘Een te gek lied’ (zie hierna).

Tekstschrijvers en dichters ontwerpen met behulp van woorden soms heel nieuwe werelden.

XX Welke verhalen en liedjes vind je mooi bedacht?

XX Maak je zelf weleens gedichten of verhalen?

XX Rollen die er zomaar uit of maak je toch eerst een soort ontwerp?

Ontwerpen

Daar zweefden ze, boven de golven van de zee. Niet te laag en niet te hoog. Het eiland Kreta hadden ze al ver achter zich gelaten toen ze de kust van een ander eiland zagen. Het ging steeds beter met het vliegen en Icarus maakte steeds grotere en snellere slagen.

‘Kijk uit!’ riep Daedalus. ‘Je komt te dicht bij de zon!’

Maar Icarus voelde zich sterk en hij werd overmoedig. Mij kan niets gebeuren, dacht hij. Totdat hij merkte dat zijn vleugels hem niet meer konden dragen. De was tussen de veren smolt door de warmte van de zon en hoe wanhopig Icarus ook met zijn vleugels zwaaide en zijn vader om hulp riep, hij viel steeds sneller naar beneden totdat hij in de schuimende golven van de zee verdween.

De arme Daedalus kon niet anders dan neerdalen op het strand van het eiland en wachten tot zijn zoon zou aanspoelen uit de zee. Sinds die tijd heet die zee de Icarische Zee. Gesprek XX Bedenk bij dit verhaal een vraag die met ontwerpen te maken heeft.

XX Waarom is het goed dat mensen veel kunnen bedenken en maken?

XX Kun je ook iets bedenken dat de mens beter niet had kunnen ontwerpen?

XX Is er een grens aan wat de mens kan ontwerpen? Kan de mens alles?

XX Wanneer heb jij weleens gedacht: Hé, ik kan veel meer dan ik dacht!

21

112

#TREFWOORD

FM0067/24TWD1

38

#TREFWOORD

2017-201 8/1 W E E K 37, 3 8 E N 39

PRESTEREN Een goed cijfer op je rapport of een prachtige tekening: een prestatie geeft voldoening. Je hebt ergens moeite voor gedaan en het resultaat is bevredigend. Niet alleen voor je eigen gevoel maar ook in de ogen van anderen, want bevestiging is een van de basisbehoeften van de mens. Zeker voor kinderen, die nog volop in hun ontwikkeling staan.

In het leveren van een prestatie ervaart de mens zijn vermogen om boven zichzelf uit te stijgen. Of iets een prestatie is, hangt niet alleen af van het eindresultaat op zich. Het ene kind rekent nu eenmaal gemakkelijk terwijl een ander uitblinkt in sport of muziek.

Wij leven in een samenleving die sterk prestatiegericht is en eisen aan ons stelt. Er wordt iets van ons verwacht en wij worden geacht die prestatie ook te leveren. Je wordt pas echt gewaardeerd als je het beste uit jezelf haalt.

Een zesjes-mentaliteit kan op weinig sympathie rekenen. Aanpakken is het devies; voor niks gaat de zon op. Deze verwachtingen zorgen voor druk. En voor de lastige vraag: en als je moeite hebt met presteren of telkens opnieuw moet ervaren dat de lat te hoog ligt voor jou?

De Bijbelverhalen in dit thema gaan over Salomo, gewaardeerd koning van Israël vanwege zijn grote prestaties. Hij legt als rechter een ongekende wijsheid aan de dag. Als twee vrouwen zich bij hem melden omdat ze beiden hetzelfde kind claimen, lost hij het probleem op een briljante wijze op.

Koning Salomo zorgt ook voor welvaart en rijkdom in Israël. Ook in de buurlanden wordt dat erkend, zo blijkt uit het verhaal over de koningin van Seba die hem daarom komt bezoeken. Salomo zet Israël internationaal op de kaart. In alle opzichten lijkt hij te voldoen aan de verwachtingen die het volk heeft van een echte koning. Maar de Bijbel wil meer vertellen dan een succesverhaal. De wijsheid, rijkdom en status van de koning worden beschreven als geschenken van God en niet louter als prestaties van Salomo. En dat zelfs deze grote Salomo in de fout kan gaan, wordt niet verzwegen in de beschrijving van zijn koningschap.

In dit thema leren de kinderen welke betekenis presteren voor mensen heeft. Ze ontdekken dat presteren waardevol kan zijn omdat je iets tot stand hebt gebracht waarmee je een stap verder komt.

Acrobatiek Wat voor prestatie wordt hier geleverd?

Wat betekent het voor de prestatie van de groep als een van de dames slecht presteert?

Zie www.trefwoord.nl voor: XX XX XX XX XX

Reportage Interview Muziek Start- en slotviering Liedboektip

#TREFWOORD

T R E F WO O R D D I G I TA A L POSTER

39

W E E K 37

Prestatie?

WEEKINDELING M A ANDAG 10 SEPTEMBER

Wat is een prestatie?

DINSDAG 11 SEPTEMBER

Voor iedereen anders

WOENSDAG 12 SEPTEMBER

De lat hoog leggen Interview DONDERDAG 13 SEPTEMBER

In onze samenleving is presteren belangrijk. Dat begint al vroeg: zelfs van heel jonge kinderen worden al prestaties verwacht. Maar wat is een prestatie nu eigenlijk? En is dat voor iedereen hetzelfde? Dat gaan de kinderen deze week ontdekken.

Salomo volgt zijn vader op als koning.

Ook van hem worden prestaties verwacht. Hij vraagt God om wijsheid.

Weinig moeite

VRIJDAG 14 SEPTEMBER

Onze prestatie Interview Lied BRONNEN EN TR ADITIES

Salomo krijgt wijsheid (Bijbel) (pagina 43) Salomo’s oordeel (Bijbel) (pagina 44) Salomo bidt (lied) Gebed De emmer die zo lek als een mandje was (boeddhisme) (pagina 46)

#TREFWOORD

KIND

40

De juiste beloning (verhaal) (pagina 47) SAMENLEVING

Twaalf Nijmeegse superhelden (informatie) Olympische prestatie (gesprek)

D I N S DAG 11 S E P T E M B E R

Voor iedereen anders M A A N DAG 1 0 S E P T E M B E R

Wat is een prestatie?

Wat betekent dit woord?

Los de puzzel van de kalenderplaat op met behulp van de paardensprong. Begin met de ‘P’ linksboven.

De ‘E’ in het midden is de laatste letter. Het pijltje geeft de richting aan.

De oplossing van de puzzel is: ‘Prestatie’.

Definitie ’prestatie’ Open de link ‘Prestatie’ om de definitie van een prestatie te laten zien.

Een prestatie is iets wat je knap hebt gedaan. (Bron: Van Dale Junior woordenboek) Vraag: Waar denk je aan als je deze definitie hoort? Maak hiervan een woordveld.

Tip: Presenteer de resultaten vrijdag aan de ouders of aan een andere groep.

Wat voor de één heel eenvoudig is, is voor de ander een hele prestatie. Als je moeilijk stil kunt zitten, is tien minuten geconcentreerd werken een hele prestatie.

Leg twee grote vellen papier in het lokaal. Op het eerste vel schrijft elk kind een prestatie die hem geen moeite kost. Op het tweede vel een prestatie die juist wel moeite kost.

Vraag een aantal kinderen iets te vertellen over wat ze hebben opgeschreven.

Bewaar de vellen voor morgen.

Stelling Bespreek de volgende stelling: ‘Een sporter die een bronzen medaille wint op de paralympische spelen, levert een grotere prestatie dan een sporter die een gouden medaille wint op de olympische spelen.’

WO E N S DAG 12 S E P T E M B E R

De lat hoog leggen Wanneer is dit voor jou zo?

Los de rebus op van de kalenderplaat.

Prestaties Pak de vellen papier erbij waarop de kinderen gisteren hebben geschreven wat voor hen een hele prestatie is en wat absoluut niet. Kijk nogmaals met elkaar naar de prestaties op de vellen.

Bij welke prestaties leggen de kinderen de lat voor zichzelf hoog? Bij welke leggen ze

PRESTEREN

Groepsprestatie Spreek een prestatie af met de groep (iets dat kan lukken door samenwerking) en kom er vrijdag op terug. Bijvoorbeeld: XX De kinderen maken gezamenlijk een fotopresentatie van de groep. Ze maken foto’s van elkaar en van de groep en kiezen daaruit foto’s die een goed beeld geven van de groep. Ze letten er daarbij op dat iedereen op de foto staat!

XX Schrijf een gezamenlijk gedicht (of verhaal) over de groep. Bedenk met elkaar een beginzin. De kinderen voegen er om de beurt een regel aan toe (bijvoorbeeld op alfabetische volgorde).

Het gedicht krijgt net zoveel regels als er kinderen in de groep zitten.

Voor welk van deze dieren is het de beste prestatie als het lukt?

41

de lat laag? Wanneer kan het goed zijn om de lat hoger of lager te leggen?

Laat de kinderen op een Post-it velletje schrijven wanneer ze de lat op school wat hoger kunnen leggen en wanneer lager. Ze plakken de velletjes op een hoek van hun tafel en kijken er af en toe naar. U kunt hen er ook op wijzen als de situatie zich voordoet.

Interview Bekijk Trefwoord Interview deel 1. Hierin geven de kinderen antwoord op de vragen: XX Welke prestaties lever jij?

XX Wanneer heb je het gevoel dat de lat hoog ligt?

Luister naar de reacties van de kinderen in het interview. Wat valt de kinderen in uw groep op?

D O N D E R DAG 1 3 S E P T E M B E R

Weinig moeite

#TREFWOORD

Is iets wel een prestatie als het zo weinig moeite kost?

Waarom?

42

Om iets een prestatie te vinden, moet iemand er ook wel moeite voor hebben gedaan. Een inzet waarbij je net een beetje extra fantasie, energie en wilskracht toont.

Op welke gebieden kun je allemaal presteren? Denk daarbij ook aan bijvoorbeeld creativiteit. Schrijf de gebieden op het bord. Noem steeds een gebied. De kinderen die daarin gemakkelijk presteren gaan staan. De kinderen die het moeilijker vinden, gaan op de grond zitten. Op welk terrein presteer jij gemakkelijk? Op welk gebied is het moeilijker? Wat voelt voor jou als de grootste prestatie? Hoe denk je dat dat komt? ➜➜ Bij KIND vindt u het verhaal ‘De

juiste beloning’ dat past bij deze dag.

V R I J DAG 14 S E P T E M B E R

Onze prestatie Kun je ook als groep presteren?

Vul klassikaal of in groepjes het rapport in op de kalenderplaat.

Op school kun je ook gezamenlijke prestaties leveren. De kinderen bedenken in groepjes in twee minuten zo veel mogelijk prestaties die je kunt bereiken met de groep en schrijven die op. Denk bijvoorbeeld aan samenwerking, iedereen bij de groep betrekken, een mooie groepspresentatie. Welk groepje heeft de meeste prestaties opgeschreven? Laat dat opnoemen. Hebben de andere groepjes nog andere dingen opgeschreven?

Groep van de maand Toon de afbeelding ‘Groep van de maand’ op het digibord. Stel dat de school binnenkort start met een groep van de maand.

Wat vinden de kinderen van dit idee? Laat ze erover stemmen. Waarom zijn ze het ermee (on)eens? Wat gebeurt er met de groep als je kans hebt om groep van de maand te worden? Hoe zou dat komen?

Met welk type prestatie kom je meer en met welke minder waarschijnlijk in aanmerking voor de titel ‘Groep van de maand’?

Groepsprestatie (maandag) Kom terug op de opdracht van maandag.

Hoe ging het? Bekijk de resultaten.

Interview Bekijk Trefwoord Interview deel 2. Hierin geven de kinderen antwoord op de vraag: Wat is voor jou een groepsprestatie?

De kinderen noemen in het interview een paar dingen die het soms lastig maken om

een groepsprestatie te leveren. Hoe ervaren de kinderen in uw groep dat?

Samen (lied) Lied: www.trefwoord.nl, digitaal, muziek, nr. 5 1

We werken als team, want we vinden het fijn om met onze groep lekker bezig te zijn.

En ieder voor zich kan ook, dat is waar.

Maar nu deel je het werk en de lol met elkaar.

Refrein: We knallen, we scoren.

We noemen geen namen.

Want elke prestatie is van ons samen!

2

We hebben een klik, pakken iedere kans.

Het gaat om vertrouwen, tactiek en balans.

En ieder voor zich kan ook, dat is waar.

Maar als groep sta je sterk en je bouwt op elkaar.

Refrein: We knallen, we scoren.

We noemen geen namen.

Want elke prestatie is van ons samen!

BRONNEN EN TR ADITIES

Salomo krijgt wijsheid (Bijbel)

Nog diezelfde nacht stierf de grote koning David. Hij was veertig jaar koning van Israël geweest. Zelfs nu nog zeggen ze in Israël dat hij een koning naar Gods hart was. De beste die het volk ooit gehad heeft.

Stel je voor… opeens ben je koning. Een jong ventje nog. En dan zegt je vader: ‘Wees sterk en doe wat je moet doen!’ Mooi gesproken, maar wát moet je dan doen? En hoe zorg je dat je een goede koning bent?

Eerlijk, rechtvaardig, trouw… Ga er maar aanstaan!

Gelukkig waren de wetten van Mozes er.

Daarin stonden belangrijke regels en afspraken. Zoals: blijf trouw aan anderen, wees niet jaloers, sla niemand dood, lieg niet…

Maar toch: er werden grote prestaties van Salomo verwacht. Niet alleen van de mensen in Israël, maar ook van God. Salomo haalde diep adem en dacht: Ik begin gewoon. Misschien maak ik fouten, maar daar leer ik dan weer van.

Het eerste wat Salomo deed was een vrouw zoeken. Niet zomaar een vrouw, maar de dochter van de farao van Egypte.

Dat was een slimme zet van hem. Want nu wist hij zeker dat hij geen oorlog zou krijgen met dat machtige buurland.

En wat hij óók deed? Een paleis bouwen in Jeruzalem en een tempel, een huis voor God. Om de stad liet hij muren zetten. Voor de veiligheid.

PRESTEREN

Koning David sterft en zijn zoon Salomo volgt hem op. Koning Salomo moet doen wat hij moet doen. Er worden van hem prestaties verwacht die bij het koningschap passen. Hij moet zich houden aan de leefregels van de joodse godsdienst en goed voor zijn volk zorgen. Hij vraagt God om wijsheid daarbij. Een vertelling naar 1 Koningen 3, 5-15.

‘Hoe was het?’ vroeg Batseba aan haar zoon Salomo.

‘Moeilijk,’ zei Salomo. ‘Ik denk dat papa niet lang meer leeft. Hij is op. Dat zie je.’

‘Ik denk het ook,’ fluisterde Batseba, terwijl ze snel wat tranen van haar wang veegde.

‘Zei hij nog wat?’

‘Ja,’ zuchtte Salomo. ‘Hij had het over God. “Doe wat in zijn wetten en regels staat. Dan zal alles wat je doet, goed gaan. Want jij, lieve zoon, jij zal na mij koning zijn. Wees sterk en doe wat je moet doen!”’

43