Alles met alles samen (9314)

Alles

met alles

samen Jan Bot

Samengesteld in opdracht van de VeeBee-groep door Kwintessens, Amersfoort, www.kwintessens.nl © 2015 Kwintessens en Stichting Onderstroom Voor dit boek bedacht de auteur nieuwe verhalen, vertelde bestaande verhalen opnieuw en schaafde ze bij. Door de combinatie met de foto’s ontstaat een nieuwe dynamiek. We hopen dat de lezer de verhalen verder vertelt, zodat ze hun weg vervolgen.

Tekst en fotografie Jan Bot Interviews Arie de Bruin Redactie Iris Stekelenburg-van Halem, ABC Redactie, Culemborg Uitgever Cora Vlaming Vormgeving Richard Feld ISBN 978 90 5788 465 8 Bestelnummer 9314 NUR 303 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Alles

met alles

samen Jan Bot

Inhoud 7 Vooraf 8 Olifant in de leer

10 Identiteit 12 14 16 18

Ubuntu Alles met alles samen Het gouden mes Steek onder water

20 Innovatie 22 24 26 28

In gesprek met Anko van Hoepen

Visserslatijn Herstructurering Herkennen Innovatief ondernemen

30 Inspiratie 32 34 36 38

In gesprek met Martin van den Brink

In gesprek met Matthijs Wesseloo

De grond van alles Wees de verandering Het geheim De lachende derde

40 Onderwijs 42 44 46 48

In gesprek met Bert Tuk

Appels en peren vergelijken IJskonijn Een obstakel Voorbij de haast

50 Ontwikkeling 52 54 56 58 6

In gesprek met Bas van Loo

Doorzetten Een goede traptechniek Houtje touwtje Vos en de druiven

60 Opvoeden 62 64 66 68

StiltecoupĂŠ Wees nooit een omstander Aangeraakt worden Het verdwenen gummetje

70 Vergeving 72 74 76 78

In gesprek met Jitze Ramaker

In gesprek met Henk Slabbekoorn

Koekjes De wet van de vuilniswagen Een hart met rafels Uit de put

80 Vertrouwen 82 84 86 88

In gesprek met Henk ter Wee

Cirkel van vreugde Picknick met God Slapen als het stormt Verlichting

90 Verwachting 92 94 96 98

Maandag, wasdag Puppy’s te koop Visitekaartje De bedelaar en de kist

100 Verbinding 102 104 106 108

In gesprek met Gert Nijmeijer

In gesprek met Jan Bot

Bon appetit Het management Zand en water Samen

Vooraf Het VeeBee is een netwerk van schoolbestuurders, afkomstig uit het protestants christelijk onderwijs.

Precies 25 jaar geleden kwamen de eerste ‘professionele’ bestuurders tot de conclusie dat zij behoefte hadden aan een netwerk om ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren. Zo is het eerste groepje ontstaan. In de loop der jaren heeft het VeeBee zich ontwikkeld tot een spraakmakend, invloedrijk netwerk van bestuurders van middelgrote tot grote schoolbesturen uit het hele land.

Het 25-jarig jubileum van het VeeBee wordt gevierd met het uitbrengen van dit boek. De afkorting VeeBee staat in dit geval voor Verhalen met Beelden. Het boek bevat verhalen die te gebruiken zijn bij openingen, vergaderingen, vertellingen en toespraken. De beelden ondersteunen het verhaal, soms door het te illustreren, soms door het te spiegelen en soms door het van een kanttekening te voorzien.

De korte verhalen spreken voor zich, de beelden maken het boek nog spannender en aantrekkelijker.

De verhalen zijn ingedeeld in thema’s. Ieder thema wordt ingeleid door een bestuurder, lid van het VeeBee. Dit zijn prachtige portretten geworden, waarin de bestuurders zichzelf bloot geven met een persoonlijke visie op het thema. Stuk voor stuk pareltjes om te lezen.

Veel mensen hebben aan dit boek meegewerkt, maar twee personen verdienen een aparte vermelding.

Ten eerste Jan Bot, die de verhalen heeft verzameld, geschreven en bewerkt. Daarnaast heeft hij een selectie gemaakt uit zijn onuitputtelijke fotocollectie. Ten tweede Arie de Bruin, die de interviews met de bestuurders heeft afgenomen en de portretten heeft geschreven. Wij zijn beiden veel dank verschuldigd.

Ook bedanken we de mensen van uitgeverij Kwintessens. De positieve manier waarop met name uitgever Cora Vlaming, projectleider Nel Stoffelsen, redacteur Iris Stekelenburg en vormgever Richard Feld hebben meegedacht, was fantastisch.

Wij hopen dat Alles met alles samen een gebruiksboek wordt, waaruit veel (onderwijs)mensen voorlezen tijdens een les, een opening of bij een andere gelegenheid. We hopen iedereen die dit boek in handen krijgt te inspireren met onze zorgvuldig gekozen Verhalen en Beelden. Wij zijn er trots op!

Bert Tuk Voorzitter VeeBee

7

Olifant in de leer Ergens ver weg in Afrika is een reservaat met ontzettend veel verschillende dieren. Daar leeft ook een klein, vrolijk en ondernemend olifantje.

Samen met haar moeder en de rest van de kudde trekt ze door het hele gebied. Op een dag loopt de olifantenkudde door een bos. Ze komen een groep giraffen tegen. Het kleine olifantje vraagt aan de grootste giraf of ze op zijn nek mag zitten. ‘Dat zal niet lukken’, zegt de giraf vriendelijk maar resoluut.

‘Jij bent daarvoor te grof gebouwd en te zwaar.’

‘Jammer’, vindt het kleine olifantje. ‘Ik had de

8

wereld graag eens van boven willen zien.’ Even later komen ze een kudde zebra’s tegen. Het kleine olifantje wil een van de zebra’s spontaan een knuffel geven. Dat gaat ook niet lukken.

Voorlopig is ze nog veel te klein.

Wat verderop stoppen ze bij een grote rivier. De kudde wil door het water naar de overkant lopen. Tientallen bomen met jonge takken en daaraan ontelbare sappige blaadjes staan daar op de kudde te wachten. Het olifantje ziet grote

krokodillen die in de rivier liggen te slapen. Ze besluit over de krokodillenbillen naar de overkant te lopen. Het is wel zo netjes om dat eerst even te vragen. Ze maakt een grote, oude krokodil wakker. Hij legt haar geduldig uit dat ze dat idee beter niet kan uitvoeren. ‘Je bent daarvoor echt te zwaar en eerlijk gezegd ook veel te lekker.’

De rivier is dieper dan ze dacht, veel dieper. Net voor ze kopje onder dreigt te gaan, krijgt ze hulp van een iets groter nichtje. ‘Leg je slurf maar op mijn rug’, zegt ze. Dat hebben de olifanten elkaar lang geleden geleerd en zo wordt het nog altijd in praktijk gebracht. De kracht van de kudde is dat de allerkleinsten ook veilig de overkant bereiken.

De krokodillen kijken uit de verte toe.

‘Alweer te zwaar’, zegt het olifantje teleurgesteld.

‘Dan loop ik toch maar zelf door het water. Want alleen hier achterblijven, dat durf ik ook niet.’

9

Identiteit In gesprek met Martin van den Brink Directeur-bestuurder van PCO De Gelderse Vallei te Barneveld, Nijkerk en Woudenberg.

Wanneer er gevraagd wordt wie je bent, geef je meestal antwoord door je naam te noemen. In sommige culturen krijg je een naam die onlosmakelijk verbonden is met jouw zijn, met de wens die jouw ouders uitspraken toen je werd geboren: wijsheid, godsgeschenk, ons licht, dienaar van go... Sophie, Theodora, Luciana of Lucy, Abdullah...

Toen Mozes vroeg met wie hij te maken had toen hij die stem hoorde, kreeg hij als antwoord: ‘Ik ben die ik ben’, ook wel vertaald met ‘Ik zal er zijn.’ In deze laatste uitspraak zit volgens mij de wezenlijke betekenis van identiteit: ‘Ik ben’ in relatie tot de ander, ik zal er ook voor jou zijn.

Identiteit is geen vast gegeven, geen statisch object. Het is juist dynamisch en niet alleen afhankelijk van jezelf maar vooral ook van die ander. In die ander ontmoet je de Ander.

Wie ben jij als leerkracht voor dit kind en wie is dit kind voor jou?

Authenticiteit is dan van belang. Ben je écht of speel je een rol en probeer je jezelf te verbergen? Kinderen hebben haarscherp door wie je bent als mens voor hem of haar. Ook ouders voelen direct aan of je je voor hen open stelt.

Maar als leerkracht kun je ook beheerst worden door angst of 10

onzekerheid, waardoor je niet kunt zijn wie je eigenlijk wilt zijn.

Misschien verraadt je lichaamstaal jouw identiteit wel het meest op zulke momenten.

Het is van belang dat wat je zegt en wat je doet in elkaars verlengde liggen, dat ze congruent zijn. Waar hecht je waarde aan en laat je dat in je eigen gedrag ook zien? Als dit in strijd is met elkaar, word je ongeloofwaardig. Wat heeft het voor zin om van kinderen respect te eisen als jij zelf geen respect toont voor hen?

Bij identiteit denken we meestal aan levensbeschouwelijke identiteit.

Inderdaad wordt jouw zijn voor een belangrijk gedeelte bepaald door de waarden die jij hoog acht, door jouw hoop, jouw geloof, jouw liefde.

De identiteit van een school wordt vrijwel altijd vanuit dat perspectief gezien. Als school baseer je je werk op een aantal gemeenschappelijke waarden, waar je elkaar ook op aan mag spreken. Niet om te oordelen of te veroordelen, maar om voortdurend samen ergens voor te durven staan. Als het goed is, geldt dat voor iedere school van welke denominatie dan ook.

Zoals een persoonlijke identiteit nooit statisch is, kan dat voor een

school ook niet zo zijn. Eigenlijk is de identiteit van de school een verzameling van persoonlijke identiteiten - niet alleen van de teamleden, maar ook van de kinderen en hun ouders die voortdurend in beweging zijn.

Samen vorm je een gemeenschap met een gezamenlijke identiteit.

Elke identiteit is uniek, ook de identiteit van ieder kind en met ieder kind heb je als leerkracht dus een unieke verhouding. Dat maakt ons beroep ontzettend mooi, maar ook ingewikkeld; want die verhouding ontwikkelt zich dagelijks.

Een klas heeft ook een eigen identiteit, het is een verzameling van persoonlijke identiteiten en elke klas krijgt daardoor iets eigens.

Maar het blijft natuurlijk wel raar om te zeggen dat dit een ‘lastige klas’ is of een ‘moeilijke school’. Is die kwalificatie dan de identiteit?

De identiteit van de ander wordt mede bepaald door jouw identiteit: niet ‘Wie ben jij?’ maar ‘Wie ben jij voor de ander?’ Durf je dan ook te zeggen: ‘Ik zal er zijn!’ wanneer het kind zijn blauwe plekken niet durft te laten zien?

11

Alles met alles samen is meer dan een verhalenboek met prachtige foto’s. Het is ook een weerslag van een groep collega’s die elkaar regelmatig, niet alleen als onderwijsprofessionals maar ook als mensen, ontmoeten en versterken. Van bestuurders die kwetsbaar durven zijn en die het voortouw durven nemen. Van mensen die weten dat je soms over je schaduw heen moet springen om tegenstellingen te veranderen in een nieuwe samenhang.

Er is maar een land: de aarde Er is maar een volk: de mensheid Er is maar een geloof: de liefde

Dr. F.M. Wibaut

Bestelnummer 9314 ISBN 978-90-5788-465-8

9 789057 884658