NEW YORK • PENNSYLVANIA • CONNECTICUT • NEW JERSEY • MASSACHUSETTS
ER KURI P L U S
P O L I S H NUMER 1444 (1744)
W E E K L Y ROK ZA£O¯ENIA 1987
M A G A Z I N E
TYGODNIK
14 MAJA 2022
PE£NE WYDANIE KURIERA W INTERNECIE: WWW.KURIERPLUS.COM
í Nieudokumentowani (...) posiadaj¹ prawa – str. 5 í Cyrulik z Wieliczki – str. 8 í Tajemnica piramidy – str. 13 í Jak zostaæ bogatym – str. 17 í Piwniczka na dnie Ba³tyku – str. 19 í Serca Polonii bi³y jednym rytmem... – str. 20
Tomasz Bagnowski
Gra aborcj¹ Mo¿liwoœæ zmiany wyroku S¹du Najwy¿szego dotycz¹cego aborcji zelektryzowa³a demokratów i republikanów. Na pocz¹tek rzecz podstawowa. Dlaczego w ogóle najwa¿niejszy w USA s¹d zajmuje siê aborcj¹? Dlaczego tak istotnej sprawy nie rozstrzyga Kongres, wybierany w bezpoœrednich wyborach? OdpowiedŸ jest prosta. Spo³eczeñstwo amerykañskie jest w tej kwestii podzielone. W ró¿nych stanach obowi¹zuj¹ ró¿ne przepisy dotycz¹ce przerywania ci¹¿y. W jednych restrykcyjne, w innych liberalne. ¯adna ze stron sporu nie ma wystarczaj¹cej wiêkszoœci, by doprowadziæ do uchwalania ustawy reguluj¹cej aborcjê na poziomie federalnym. Organizacje walcz¹ce o zmianê przepisów wiedz¹ wiêc, ¿e w Kongresie nic nie wskóraj¹ i dlatego, anga¿uj¹ do tego s¹dy. Zazwyczaj odnosz¹ siê one do sprawy poœrednio, orzekaj¹c nie o tym czy aborcja jest legalna, czy nie, tylko o tym, czy jej dokonanie pozostaje w zgodzie z innymi, istniej¹cymi ju¿ przepisami. Werdykt w sprawie Roe. v. Wade z lat 70-tych, który mo¿e zostaæ zmieniony, te¿ jest takim wyrokiem. Stwierdza on, ¿e kobiety decyduj¹ce siê na przerwanie ci¹¿y, maj¹ prawo do prywatnoœci wynikaj¹cej z klauzuli due process znajduj¹cej siê w 14 poprawce do konstytucji. Wstêpna opinia sêdziego Samuela Alito, która wyciek³a
do mediów sugeruje, ¿e S¹d Najwy¿szy zmieni interpretacjê tej klauzuli i aborcja zostanie z niej niejako wy³¹czona. Prezes S¹du Najwy¿szego John Roberts podkreœla, ¿e opinia zosta³a przygotowana na u¿ytek wewnêtrzny i nie przes¹dza o tym jaka bêdzie oficjalna decyzja pe³nego sk³adu orzekaj¹cego. Na razie wiêc nic siê nie zmieni³o i nie jest do koñca pewne, ¿e siê zmieni. Konserwatywny sk³ad s¹du sk³ania do przypuszczeñ, ¿e do zmiany faktycznie dojdzie. Dla polityków nie to jest jednak najwa¿niejsze. Wa¿niejsza jest sama mo¿liwoœæ gry aborcj¹, która jest bardzo wygodna, zarówno dla republikanów jak i demokratów. Zacznijmy od republikanów. Polityczny cel tej partii od dawna jest oczywisty. D¹¿y ona do zachowania status quo, czyli utrzymania przy w³adzy w Ameryce konserwatywnych, bia³ych chrzeœcijan i przywilejów bogatych Amerykanów oraz korporacji. Republikanie nie mog¹ jednak walczyæ o w³adzê na podstawie tak sformu³owanego programu, bo jest on wygodny tylko dla mniejszoœci spo³eczeñstwa. Dla potrzeb wyborczych musz¹ wiêc szukaæ noœnych, czyli odpowiednio koní6 trowersyjnych tematów zastêpczych.
17 The New York Polish Film Festiwal O dorocznym festiwalu polskich filmów w Nowym Jorku mówi jego organizatorka Hanna Kosiñska-Hartowicz
l Hanna Kosiñska-Hartowicz
Nasz festiwal odbêdzie siê w dniach 3-5 czerwca, czyli w czasie, kiedy nasze myœli i troska skierowane s¹ do Polski i Ukrainy, gdzie dziej¹ siê rzeczy straszne. Trwa barbarzyñska wojna. Nasz festiwal dedykujemy tym, którzy walcz¹, których normalne ¿ycie zosta³o na zawsze zniszczone, tym którzy uciekaj¹ ze swojego kraju do s¹siadów. Nasze myœli s¹ z nimi, z dzieæmi, którym zabrano dzieciñstwo, z matkami, które nie mog¹ cieszyæ siê macierzyñstwem, z ojcami, którzy mog¹ nie wróciæ do swoich rodzin, z ludŸmi, którzy walcz¹ o przetrwanie i o wolnoœæ swojego kraju, a tak¿e z tymi w Polsce, którzy im pomagaj¹! Dwa festiwalowe filmy REFLECTION (re¿. Valentyn Vasyanovych) i OBYWATEL JONES Agnieszki Holland s¹ tematycznie zwi¹zane z Ukrain¹. REFLECTION jest opowieœci¹ o m³odym ukraiñskim lekarzu - chirurgu, który dosta³ siê do rosyjskiej niewoli, gdzie by³ œwiadkiem i ofiar¹ bestialskich tortur i okrucieñstwa. Po powrocie do swojego miasta usi³uje wróciæ do normalnego ¿ycia i swojej rodziny. Film REFLECTION, który by³ prezentowany na festiwalu w Wenecji to skrupulatnie skomponowany obraz bólu – i odkupienia. Presti¿owy magazyn filmowy VARIETY uzna³ go „jednym z najbardziej
prowokuj¹cych intelektualnie i satysfakcjonuj¹cych filmów” Festiwalu Filmowego w Wenecji w 2021 roku. Znamy kunszt filmowy Agnieszki Holland. OBYWATEL JOHNS jest filmem niezwyk³ym, to niemal¿e wizjonerska przepowiednia. T³em filmu s¹ czasy dojœcia Hitlera do w³adzy. Lata trzydzieste, w przededniu II wojny œwiatowej. M³ody i ambitny dziennikarz Gareth Jones (James Norton) jest jednym z doradców brytyjskiego premiera. Ma ju¿ pewne sukcesy (przeprowadzi³ wywiad z Hitlerem), ale swoimi odwa¿nymi (jak dziœ wiemy, trafnymi) tezami, budzi szyderczy uœmiech wœród starszych sta¿em urzêdników. Gdy traci posadê postanawia na w³asn¹ rêkê zweryfikowaæ doniesienia o sukcesach gospodarczych ZSRS. Chce przeprowadziæ wywiad ze Stalinem. Udaje siê do Moskwy, a nastêpnie na Ukrainê, która powszechnie jest uwa¿ana za spichlerz i gospodarczy motor napêdowy ca³ych Sowietów. Tam widzi jednak zupe³nie coœ innego, ni¿ wczeœniej mu opowiadano. Film prezentowaliœmy w ubieg³ym roku, ale poka¿emy go ponownie. Jest aktualny i przejmuj¹cy. Znakomita obsada i zdjêcia. í 16