Kurier Kamieniarski nr 3/2022 (118)

CZERWIEC-LIPIEC Nr 3/2022 (118) ISSN 1642-7033

Dwumiesięcznik dla profesjonalistów i dla pasjonatów

TEMAT NUMERU Czarny jak Dębnik s. 18 TEMAT NUMERU Komunistyczne bojówki i granit za burtą s. 52 R

E

K

L

A

Mistrzostwa Polski w polskim kamieniu Odkryj marmury karraryjskie – przewodnik s. 34

M

A

s. 13

www.zpupromasz.pl

gdynia@hermes-trade.pl

HURTOWNIA NAGROBKÓW • NAGROBKI • • TABLICE NAPISOWE • www.hermes-trade.pl

BRĄZ KRÓLEWSKI • ORION www.hermes-trade.pl IMPALA PÓŁNOCY • i inne PŁYTY GRANITOWE

KONGLOMERATY

ZAMÓWIENIA KONTENEROWE – ZAPEWNIAMY KOMPLEKSOWĄ OBSŁUGĘ OD A DO Z Gdynia, ul. Legionów 87 Magazyn: Szemud, ul. Wejherowska 79

www.hermes-trade.pl tel. 606 64 42 67 tel. 517 24 62 93

Od r e da kcj i

Spis rekl amodawców ALINA

F

68

NAKAM/S.W.M. GRANIT

K

15

ALKAM

K

47

OPAL

F

59, 61

AN WANG

K

51

ORION ART-STAL

N

64

BARWAŁD

K

42

OVALE

F

66

BETIMO

F

4

PASTERNAK NATURAL STONES

K

25

CEMADIAM

N

12

PIASMAR

K

62

CONSIL

N

8

PROD-KAM

M

31

DIGI – CERM

F

11

PROMASZ

D

2

EGA

K

5

ROMA STONE

K

58

ENERMETCNC

M

40

SEVEN GRANITY

K

59

FOTOCERAMIKA

F

14

SILKAM

M

44

FOTOPORCELANA.NET

F

67

SOSNOWICA

K

45

F.H.U EDWARD KOWALSKI

M

49

STANCHEM

N

66

GOLDEN LEAF

K

43

STENEKO

T

13

GRANEX GOCH

K

64

STONEMOTOR

M

27

GRANHURT

K

35

STRASSACKER

N

9

GRANIT DULNIAK

K

33

HERMES

K

SYNTETYK

N

16

3

HURTOWNIA IMPALI CB

K

TGR

M

34

65

IMAGE

K

WKG

K

26

62

INCHEM

N

18

INTERSTONE

K

17

KALINOWSKI BURNER‘S

M

32

KAMIENIARSTWO SIEDLECKI

K

63

KAMSKAL

K

1

K&K Automatic Machines

M

46

MAGMA

K

19

MARMUR-PŁYTKI

K

10

MC DIAM

M

30

M.E.J.A

K

44

METIKAM

N

41

NAGROBKI SKAŁOWE

K

66

D Maszyny i urządzenia

I Inne

M Maszyny, urządzenia i programy

T Targi kamieniarskie

F Fotografia nagrobkowa

K Kamień i półprodukty

N Narzędzia, akcesoria i materiały

W Związki, ośrodki naukowe

Kontakt z Redakcją:  +48 77 546 20 14  +48 77 546 63 93  biuro@kurierkamieniarski.pl

Wydawca | Skład i kolportaż: DIP Point Paweł Szambelan ul. Tęczowa 26/210 45-760 Opole

Adres Korespondencyjny: skr. poczt. 26, 45-760 Opole 4  +48 501 577 687

Druk: Zakład Poligraficzny SINDRUK www.sindruk.pl

6

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Spis treści:

Paweł Szambelan

Rozmowa przy kawie z Zenonem Piekielnym ............................. 20

Karuzela

Nasza branżowa karuzela rozkręca się. To raczej diabelski młyn – raz na górze, raz na dole. W jednym miesiącu nadmiar roboty, w drugim wyraźne zmniejszenie liczby klientów. Kamień jest albo go nie ma. Jak ruszają Indie, to staje Afryka. Jak jest zator w Chinach (lub na trasie z Chin), to rusza Skandynawia. Kiedy ceny niespodziewania skaczą, to pojawiają się inne materiały w atrakcyjnych cenach – choć jeszcze niedawno mało kto na nie zwracał uwagę. Problemy z dostawami kamieni w prosty sposób wyjaśnia Jacek Kiszkiel w kolejnym odcinku swojego afrykańskiego serialu TIA (strona 52).

Dębnik, czarny kamień spod Krakowa. Wapień, lecz ze względu na właściwości – w tym piękny poler – potocznie zwany marmurem. Historia jego stosowania i historia Polski łączą się ze sobą. Piszemy o nim, bo jest nadzieja na wznowienie jego wydobycia. Zapraszam na stronę 22.

W czerwcu odbył się Zjazd Polskiego Związku Kamieniarstwa.

Relację z tego wydarzenia znajdziecie Państwo na stronie 38.

Uczestnicy mówią o rosnącej jakości tych spotkań, a organizatorzy z zadowoleniem odnotowują coraz większą frekwencję.

Cytując stare powiedzenie, że „obraz wart 1000 słów” zapraszam do obejrzenia zdjęć z tego zjazdu na naszym fanpage na Facebooku, ponieważ w gazecie mogło się zmieścić tylko kilka z nich.

Ponad rok temu zaczęliśmy obserwować badania nad nowymi osnowami do narzędzi diamentowych używanych w kamieniarstwie. Badania były realizowane w Krakowskim Instytucie Technologicznym (Sieć Badawcza Łukasiewicz). Wyniki tych badań są już dostępne (strona 28), a my zachęcamy producentów narzędzi do zainteresowania się nimi. Zwłaszcza, że to nasza, polska myśl technologiczna.

Przy okazji nadmienię, że Kurier Kamieniarski ukazuje się już od 25 lat. Nieprzerwanie. Zapraszam do przeszłości – kopie wszyskich numerów można obejrzeć na www.KurierKamieniarski.pl w zakładce „Archiwum”. Zapraszam do dzielenia się z nami swoimi wspomnieniami związanymi z Kurierem. Piszcie do nas na adres: 25lat@kurierkamieniarski.pl.  Nakład: 4000 egz. + 50 egz.

Nasza okładka: Willa Rock Mouse projektu AGi Architects fot. AGi Architcts (czytaj na str. 36)

www.kurierkamieniarski.pl

Redakcja nie odpowiada za treść zamieszczanych reklam, ogłoszeń i artykułów płatnych.

Opinie wyrażane w tym piśmie są opiniami autorów i nie muszą odzwierciedlać stanowiska Redakcji. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz

7

Czarny jak Dębnik ........................................ 22 Innowacyjne narzędzia diamentowe do szlifowania powierzchni betonowych i kamiennych ...................... 28 Rock Mouse – kamienne origami ................................................................ 36 Zjazd Polskiego Związku Kamieniarstwa ................................................ 38 W związku z…

Czerwiec ............................................................ 48 Whistleblower czyli sygnalista .............................................. 50 TIA Komunistyczne bojówki i granit za burtą ............................................. 52 Kolorowy zawrót głowy – Tęczowa Góra ............................. 54 Ogłoszenia drobne ...................................... 56 Na pewno się przyda .................................. 60

zastrzega sobie prawo do skracania i adiustacji tekstów, zmiany tytułu, opracowania redakcyjnego, a także zwrotu materiałów zamówionych a nieopublikowanych.

Przedruki tekstów wyłącznie za zgodą ich autorów.

NR 3/2022 (118)

NOWOŚCI 2022

a Dostępne do zamówieni online już teraz!

Wkrótce zaprezentujemy nasz nowy prospekt Nowości 2021/22 jako uzupełnienie do naszego aktualnego katalogu »SAKRALE KUNST« – Nr. 85.

Spodziewaj się nowych zestawów galanterii nagrobnej i krzyży w nowoczesnym stylu oraz wyrazistych symboli i figur.

Specjalną nowością jest możliwość grawerowania napisów na produktach oraz prezentacja naszej nowej Patyny »Cortina«.

Mamy przyjemność przedstawić Państwu naszego nowego przedstawiciela na polski rynek. Łukasz Jasiński Dyrektor Regionalny

telefon: +48 880 622 387 e-mail: lukasz.jasinski @ strassacker.de Nie jesteś jeszcze klientem Strassacker?

Twoja firma kamieniarska może łatwo zarejestrować się jako nasz klient i partner do współpracy.

W tym celu skontaktuj się bezpośrednio z Panem Jasińskim lub skorzystaj z wygodnej rejestracji online: shop.strassacker.com

Ernst Strassacker GmbH & Co. KG · Kunstgießerei Staufenecker Straße 19 · 73079 Süßen · Niemcy tel. +49 7162 16-199 · faks +49 7162 16-375 · sales-int@strassacker.de

Innowacyjne pomysły kreatywnego projektowania nagrobków!

shop.strassacker.com

Wapień Pińczowski

Marmur-Płytki, Podłęże 48, 28-400 Pińczów tel. 41 358 91 89 , tel. kom. 604 086 867

Eksploatacja złoża wapienia

Dzięki swoim unikalnym

Więcej informacji,

pińczowskiego sięga X wieku.

cechom, do których należy

również o innych kamieniach,

Obecnie z własnych złóż

niska waga i duża porowatość

w naszym katalogu

wydobywa bloki na realizacje

ma bardzo dobre parametry

z tego materiału.

izolacyjne i wygłuszające.

oraz na stronie www.marmur-plytki.pl

Wapien pińczowski to skała węglanowa, osadowa, o unikalnych parametrach, dzięki czemu jest szczególnie cennym materiałem w budownictwie.

PARAMETRY

ZASTOSOWANIE

•

nasiąkliwość – poniżej 12%

•

elewacje

•

wytrzymałość na ściskanie

•

kamień murowy

– powyżej 9 MPa świeży

•

kamień ogrodowy

•

wytrzymałość na zginanie – 3,5 MPa

•

kolumny, tralki, gzymsy

•

odporność na mocowanie – 600 N

•

portale

•

gęstość objętościowa – 1800 kg/m3

•

rzeźby

•

porowatość – 25%-26%

KWARCYT NATURALNY MULTICOLORIDO AMARELO

KWARCYT NATURALNY MULTICOLORIDO VERDE

ROZMOWA

Rozmowa przy kawie z Zenonem Piekielnym

Paweł Szambelan

Staram się dobrze z ludźmi żyć. Ze wszystkimi. Nie powiem o nikim złego słowa. I robię swoje. Trochę szczęścia, trochę przewidywania i dużo konsekwentnej pracy. Zaczynałem w 1975 roku. We wrześniu tu przyjechałem. Do siedemdziesiątego ósmego – o ile dobrze pamiętam – robiłem z wujem, a potem otworzyłem swój zakład. Łatwo policzyć, że w kamieniarstwie siedzę już prawie 50 lat.

Zaczynałem od nagrobków i płytek, jak pewnie wielu kamieniarzy w Strzegomiu. W tamtych czasach głównie robiło się pomniki z lastriko i przerabiało na płytki dostępny materiał.

Były kłopoty z dostępnością materiału. Trzeba było naprawdę się starać, by coś zdobyć. W dodatku pracowałem, można powiedzieć, na dwa zakłady. Produkcja szła w Żdżarach koło Wielunia, skąd pochodzę, a tutaj postawiłem traka, żeby nie wozić bloków. Do Żdżar woziłem płyty i wycinałem nagrobki. Tak było ze 2 lata. Ale zauważyłem, że to nie ma sensu i przeniosłem całą produkcję tutaj, do Morawy koło Strzegomia.

Wtedy w starych stodołach się to wszystko robiło. Żeby się rozwijać, trzeba było wszystko od nowa pobudować, wstawić maszyny, uzbroić. Najpierw wstawiłem drugiego traka, potem dwie szlifierki kolankowe i piłę ramienną. Potem zaczęły być modne „diackersy”, więc wybudowałem 3 stanowiska i postawiłem pierwszego „diackersa”. Potem trzeba było budować resztę, całe zaplecze socjalne, stanowiska obróbki ręcznej.

Oprócz tego trzeba było zająć się transportem. To były takie czasy, że każdy szybko podłapywał cudze pomysły. Jak kiedyś zawiozłem trochę towaru w lubelskie, to miesiąc później okazało się, że do mojego klienta, za moimi plecami, zaczął wozić kamień ten, któremu miesiąc wcześniej kazałem zawieźć mój kamień. Trzeba było pomyśleć o własnym transporcie. Teraz mam trzy samochody ciężarowe. I ciągle są w ruchu.

Zenon Piekielny, założyciel i właściciel firmy Granit Zen z Morawy koło Strzegomia

Nigdy nie było czasu, by postawić większe biuro. Na razie obecne wystarcza i na razie nie widzę potrzeby, by teraz to zmieniać.

Ale zakład cały czas rozbudowuję. Cały czas o tym myślę.

Nowe maszyny, nowe stanowiska. Jak jest możliwość, to dokupuję terenu. Staram się też o zamianę działek tak, by wszystko było obok siebie.

20

CZERWIEC – LIPIEC 2022

[telefon, klient dzwoni] O widzisz, poczekaj. Muszę sobie wszystko zapisać.

Jak miałem pomiędzy 20 a 30 lat, to na tydzień czasu, na każdy dzień z sobotą włącznie, miałem wszystko zaplanowane w głowie co do godziny.

Teraz muszę sobie wszystko pisać. Mam tych notesów już ze 20. Ale jak sobie tylko przypomnę datę, kiedy chcę coś sprawdzić, to wszystko znajdę: kto, z kim, ile i za ile.

Wracając do historii: na początku lat 90. w Strzegomiu nie było sklepu mechanicznego. Potrzebne było łożysko lub pasek klinowy, to trzeba było jechać do Jawora, Legnicy, Wrocławia. Po śrubki, po gwoździe, po wszystko. Otworzyłem więc sklep, który prowadziła moja żona. I to nawet dobrze szło. Teraz nastawiali tych supermarketów i już nie jest tak łatwo. Ale po łożyska i tak muszą do mnie przyjechać.

Była zima. Niektórzy kamieniarze nie pracowali, czyli nie kupowali bloków. Więc ja zapełniałem magazyn blokami. Mam zasadę, że nie trzymam pieniędzy, tylko kapitał obrotowy zamieniam na towar. A co się z cenami bloków dzieje, to wszyscy widzą. Nikt nie jest w stanie zagwarantować ceny za 3 miesiące. Nikt nie wie, co będzie za miesiąc. A na razie roboty jest dużo.

Przynajmniej w zakresie, którym ja się zajmuję.

Obecna produkcja Granit Zen to głównie budowlanka. Krawężniki uliczne, drogowe, mostowe – proste i łukowe. Płyty chodnikowe też robię. A odpady przerabiam na kostkę. Głównie to nasz granit strzegomski. Ale mam też bloki ze Szwecji. Pewnie wkrótce się sprzedadzą i będzie wolne miejsce na kolejne zakupy.

Później byłem pierwszym właścicielem hotelu Granit. Ale nikt nie chciał pracować. Nie było komu się tym zająć, ja miałem kamieniarstwo – nie mogłem się wszystkim zajmować, więc sprzedałem.

Mam swój rytm dnia. Chodzę wcześnie spać, więc o czwartej już człowiek nie śpi. I co mam robić? Poleżę do godziny 5.00, przez 15 minut poczytam wiadomości i wstaję. Ogolę się i jadę do firmy. Tam już czekają moje dwa psy – wycałują, wyliżą, a przy tym parskają, bo to po wodzie kolońskiej. Ale czekają na mnie. Na 6.00 przychodzą ludzie do pracy. Rozdzielę zadania i o wpół do ósmej jadę na śniadanie.

Przez cały czas coś buduję, remontuję. Dom w mojej rodzinnej miejscowości, dom, w którym teraz mieszkam, kamienicę dla córki, firmę. Ciągle nowe inwestycje. W tym roku wykańczam kamienicę w Strzegomiu, z lokalami na wynajem – biurowymi, mieszkalnymi. Cały czas coś robię, cały czas czymś żyję. Mam zajęcie. Patrzę na moich znajomych, rówieśników – przeszli na emeryturę, zatrzymali się, spędzają czas w przychodniach.

Widzisz… Poza tym mam po co wstawać. Dla mojej córuni to robię. Jest w liceum i planuje rozpocząć studia. Uczy się dobrze, zna 3 języki, zaczyna czwarty. Na przyszły rok będzie maturę zdawać.

Więc jeszcze z 5 lat nauki przed nią. Pewnie nie zostanie w branży kamieniarskiej. Często mi powtarza, że w branży, w której by chciała pracować, to jednym zleceniem zarobi tyle, co ja przez rok. A praca w kamieniarce ciężka.

Skąd się to wzięło? Obserwowanie sytuacji, wypatrywanie okazji, trochę przewidywanie, a przede wszystkim konsekwentne parcie do przodu. Trzeba coś robić, bo jak zaczynasz od liczenia, a potem tylko liczysz i liczysz, to pojedynczo nic się nie opłaci.

Ojciec mi powtarzał: „Słuchaj synu, jak będziesz wszystko rachował, to nic się nie opłaci. Ale jak się robi, to zawsze coś musi zostać.” Oczywiście liczyć trzeba.

Wszędzie, gdzie przychodziłem, to była goła ziemia.

Nie lubię się chwalić, ale jak popatrzę do tyłu, to wszystko sam postawiłem. I nikt w tym nie pomagał, jeśli chodzi o sprawy organizacyjne i finansowe. Nie dostałem żadnego spadku, tylko cały czas kredyt i robota, kredyt i robota. Ale nie żałuję tego.

Dobrze, że mam tę córunię.

www.kurierkamieniarski.pl

Ja tylko się cieszę, że zdrowy jestem.

21



NR 3/2022 (118)

M at e r i a ły

Czarny jak Dębnik Dariusz Wawrzynkiewicz

Są takie materiały, które mocno wpisały się w historię kamieniarstwa w Polsce.

Niektóre zapomniano, a niektóre do dziś budzą emocje. Na pewno do tych drugich należy Dębnik – czarny materiał często określany jako marmur, chociaż naprawdę jest to wapień.

Marmury dębnickie pod względem litologicznym są wapieniami. Charakteryzują się barwą pochodzącą od rozproszonego pirytu - ciemnoszarą na świeżym przełamie, a popielatą na powierzchni zwietrzałej. Przy uderzaniu wytwarzają zapach siarkowodoru. Badania paleontologiczne dowiodły, iż skały te powstały w redukcyjnych warunkach płytkiego zbiornika morskiego w środkowym dewonie (żywet).

Wiercenia wykazały natomiast, że pod wapieniami występuje duża permska intruzja porfirowa w kształcie lakolitu.

Portal katedry na Wawelu (fot. Facebook/ marmur.debnicki)

„Wapień dębnicki ma barwę popielatą do szarej, po przecięciu i wypolerowaniu – czarną. Zachowuje ją w pomieszczeniach zamkniętych. Wystawiony na działanie czynników atmosferycznych ulega szybkiej korozji, a na powierzchni rekrystalizują małe, bezbarwne kryształki węglanu wapnia. Jako surowiec skalny jest trudny w obróbce, pełną wytrzymałość osiąga dopiero rok po wydobyciu. Niejednorodna, gruzłowa struktura powoduje, że wapień nie nadaje się do zastosowań rzeźbiarskich. Intensywność i trwałość barwy oraz doskonała podatność na polerowanie sprawiły jednak, że chętnie wykorzystywano go jako materiał dekoracyjny wnętrz sakralnych. W klasztorze karmelitów w Czernej znajdują się kolumny wykonane z pojedynczych bloków tego wapienia (czyli monolityczne), o długościach 4 m.

W drugiej połowie XX wieku takich długości nie udało się już uzyskać, w wyniku zastosowania robót strzałowych.” (źródło:

Posadzka i kolumny, przedsionek kościoła Na Skałce, Kraków

https://zywaplaneta.pl/poznan/wapien-z-debnika/)

22

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Rejony eksploatacyjne znajdowały się 20 km na północo-zachód od Krakowa, m.in. na Borowej Górze i Czerwonej Górze. Znajdowały się w nich kamieniołomy: Dębnik, Kamieniołom Siwa Góra, Kamieniołom Piaskowa Góra i Łom Karmelicki (Kamieniołom Karmelicka Góra). Są źródła, które datują początek wydobycia tego surowca na XIV wiek. Z zapisanych danych wynika, że od 1631 roku złoże było własnością klasztoru w Czernej. Później w XVIII wieku dzierżawiony był nawet przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Szczyty popularności tego materiału notowano w XVII i XVIII wieku, za panowania Wazów. Wykonywano z niego całe wnętrza kaplic, portale, ołtarze, nagrobki, epitafia, posadzki, chrzcielnice, balustrady, przy czym w XVII wieku typowe były portale i odrzwia, a w XVIII wieku – ołtarze. Dość często realizowane obiekty były dodatkowo inkrustowane białym marmurem pochodzącym ze złoża w Czernej i różowym z pobliskich Paczółtowic.

Do popularności Dębnika przyczynił się architekt ze szwajcarskiego Lugano – Giovanni Trevano, który zastosował go przy odbudowie spalonego skrzydła zamku wawelskiego.

Najwięcej obiektów, w których wykorzystano Dębnik, znajdowało się w Krakowie oraz w Czernej. Można przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, że każdy element z czarnego kamienia w kościele Mariackim i katedrze wawelskiej jest wykonany z Dębnika.

Wykonano z niego m.in. piękne grobowce i pomniki w katedrze na Wawelu: króla Jana Sobieskiego, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, biskupa Kajetana Sołtyka, sarkofagi króla Jana III, Tadeusza Kościuszki, księcia Józefa Poniatowskiego.

Przenosząc stolicę z Krakowa do Warszawy w 1596 roku, król Zygmunt III Waza zabrał ze sobą również Dębnik. Przykłady znajdziemy w warszawskiej farze i wielu świątyniach przy Krakowskim Przedmieściu. „Era czarnego marmuru” w Warszawie trwała aż do rozbiorów Polski. W II połowie XVIII w. król Stanisław August nawet dzierżawił kamieniołom w Dębniku, którego produkcja nastawiona była na potrzeby budownictwa królewskiego. Stąd mnóstwo elementów z czarnego marmuru w wielu budynkach stolicy. Ówczesna popularność spowodowała, że materiał ten można znaleźć również w wielu innych miejscowościach: Głogówek, Miechów, Olkusz, Tarnów, Mielec, Sanok, Łańcut, Przeworsk, Jarosław, Lublin i Gdańsk.

Marmur Dębnik zyskał również uznanie poza granicami Polski. Wykonany jest z niego ołtarz główny katedry św. Szczepana w Wiedniu (uznawany za czołowy obiekt epoki w połowie XVII wieku) oraz obiekty we Frankfurcie nad Menem, Salzburgu, Lwowie i Kijowie.

W XIX wieku popularność czarnego Dębnika znacznie spadła – wykonywano z niego prawie wyłącznie nagrobki i epitafia.

Dane fizykomechaniczne: Gęstość objęt.

2670 kg/m3

Porowatość otwarta Nasiąkliwość Wytrzymałość na ściskanie

0,89% 0,18-0,32%

736-1027 kG/cm2

Odporność na ścieranie - na tarczy Boehma 0,47-052 cm Mrozoodporność

całkowita

Cechy wyróżniające przyjmuje poler uzyskując głęboki, czarny połysk z czasem matowieje i przybiera jasnoszarą barwę przełam równy

www.kurierkamieniarski.pl

23

NR 3/2022 (118)

M at e r i a ły

Współczesną historię złoża zaczęło w 1945 roku upaństwowienie kamieniołomu, którego eksploatację prowadziły kolejno Śląskie Kamieniołomy w Świdnicy, potem Kieleckie Zakłady Kamienia Budowlanego i Krakowskie Zakłady Kamienia Budowlanego. W tym czasie marmur z Dębnika służył do produkcji płyt posadzkowych i jako kruszywo.

W 1953 roku wykonano dokładne badania geologiczne wyrobisk i określono zasobność złoża na 768 tys. m3. W 1961 roku utworzono obszar górniczy Dębnik o powierzchni wydobywczej 234 094 m2. Kamieniołom dostarczał kamień łamany dla oddziału przeróbczego w Krzeszowicach, gdzie wytwarzano z niego grysy do lastrika i mączkę do produkcji tynków trwałych.

Wydobywano też bloki, które wysyłano do Kielc, gdzie przecinano je na płyty, z których elementy używano na budowle reprezentacyjne, m.in. Pałacu Kultury i Nauki, gmachu Sejmu, MDM, warszawskiego Zamku Królewskiego (z niezwykłym gabinetem marmurowym), ambasady chińskiej. Bloki marmuru wysyłano również do Włoch i Egiptu.

Współcześnie wapienie dębnickie są udokumentowane w dwu sąsiadujących złożach „Dębnik” i „Dębnik I”, które powstały w 1992 roku przez podzielenie pierwotnego złoża „Dębnik”. Ich łączne zasoby wynosiły 12 790 000 ton. Wskaźnik bloczności w złożu „Dębnik I” wynosił 10%, a w uzysku bloków przeważały wielkości 0,5-0,25 m3 (małe i bardzo małe). W części objętej złożem „Dębnik”, w czasach powojennych eksploatację prowadzono metodami mechanicznymi w celu pozyskania bloków oraz przy użyciu materiałów wybuchowych, dla wydobycia surowca do produkcji grysów. Stosowanie materiałów wybuchowych spowodowało powstanie dodatkowych spękań, które obniżyło istotnie wartość bloczną złoża. Eksploatacji zaprzestano w 1993 roku i nie wznowiono do chwili obecnej. W 2011 roku funkcjonowały 2 małe prywatne łomy eksploatujące Dębnik, na cele artystyczno rzeźbiarskie.

Brzeszcze (źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ chrzcielnica-26; Józef Skrabski, „Chrzcielnica”, [w:] „Sakralne Dziedzictwo Małopolski”, 2022)

Czarny marmur wydobywany w Polsce wydaje się kuszący, więc już od dłuższego czasu trwają starania o wznowienie wydobycia. O koncesje na eksploatację złóż wapienia dębnickiego od lat stara się ten sam inwestor, krakowska firma Trans-Ziem.

Nabyła kamieniołom, jednak od wielu lat nie udaje się wznowić wydobycia. Jest duży opór mieszkańców - obawiają się o swoje domy, o stan dróg i o sieć wodociągową biegnącą pod drogami. W ubiegłym roku rozpoczęły się w tej sprawie konsultacje z mieszkańcami i znów jest ich sprzeciw. Trwa nadal walka o wydobycie.  Ołtarz główny katedry wiedeńskiej (fot. Grzegorz Pielak)

24

CZERWIEC – LIPIEC 2022

TEC H NOLO G IA

Innowacyjne narzędzia diamentowe do szlifowania powierzchni betonowych i kamiennych

Elżbieta Cygan-Bączek Sieć Badawcza Łukasiewicz – Krakowski Instytut Technologiczny ul. Zakopiańska 73, 30-418 Kraków

W Kurierze Kamieniarskim nr 1/2021 ukazał się artykuł dotyczący wzrastającego zapotrzebowania na narzędzia metaliczno–diamentowe wykorzystywane do cięcia i szlifowania kamienia naturalnego, świeżego betonu, asfaltu oraz ściernych materiałów ceramicznych. Niniejszy artykuł jest odpowiedzią na wymagania przemysłu w zakresie projektowania nowych materiałów na narzędzia o coraz lepszych właściwościach użytkowych do obróbki łatwo obrabialnych skał osadowych oraz materiałów budowlanych np. piaskowców, świeżego betonu, asfaltu i porowatych materiałów ceramicznych.

Odpowiedni wybór narzędzia do pracy uzależniony jest od wielu czynników decydujących o jego trwałości i jakości. W głównej mierze czynniki te są związane z zaprojektowaniem odpowiedniej struktury i składu materiału stanowiącego osnowę, a także zależą od własności obrabianego materiału (np. twardości, gęstości, składu mineralogicznego, własności ściernych), warunków obróbki (np. wymaganej wydajności cięcia, prędkości obwodowej narzędzia, wydajności systemu chłodzenia), oczekiwanej jakości finalnego produktu, jak również stanu technicznego maszyny.

W ramach realizowanych zadań projektowych opracowano wytyczne technologiczne otrzymywania segmentów metaliczno – diamentowych na bazie nowoopracowanych materiałów osnowy. Podstawowe właściwości fizykomechaniczne i tribologiczne zestawiono na Rys. 1.

Przykładowe narzędzia metaliczno-diamentowe wytworzone na bazie nowoopracowanych materiałów przestawiono na Rys. 2.

W ramach realizowanego w Ł-KIT projektu LIDER IX finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju opracowano materiały osnowy z grupy Fe-Mn charakteryzujące się podwyższoną odpornością na zużycie ścierne i twardością do zastosowań w procesie szlifowania posadzek betonowych i kamiennych o bardzo dużej abrazyjności. W ramach przeprowadzonych badań określono wpływ udziału dyspersyjnej fazy umacniającej na zmiany w mikrostrukturze i wybrane własności fizyczne, mechaniczne i tribologiczne materiału osnowy. Zbadano również wpływ stopnia zaawansowania przemiany fazowej zachodzącej podczas chłodzenia z wygrzewaniem izotermicznym na końcowe własności materiału osnowy.

Badania realizowane w ramach projektu miały nie tylko charakter poznawczy, ale pozwoliły na przeskalowanie opracowanych założeń technologicznych otrzymywania narzędzi metaliczno-diamentowych w skali laboratoryjnej do warunków przemysłowych, jak również ocenę ich użyteczności w normalnym cyklu produkcyjnym.

28

Rys. 2. Narzędzia metaliczno-diamentowe do szlifowania posadzek betonowych i kamiennych

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Rys. 1. Właściwości fizykomechaniczne (a) i tribologiczne (b) opracowanych materiałów osnowy

W celu oceny przydatności wytworzonych narzędzi przeprowadzono testowe próby pracą w procesie szlifowania powierzchni betonowych z gatunku: C8/10, C12/15, C25/30. Do badań porównawczych wykorzystano również narzędzia komercyjne na bazie Co-WC. Badania wykonano na szlifierce trójgłowicowej z firmy HTC 420 VS. Siła szlifowania wynosiła ok. 65 kG, a prędkość obrotowa 560 obr/min.

Rys. 3. Zużycie objętościowe testowanych narzędzi

Przed pomiarami zużycia przeprowadzono kilka cykli docierania (kondycjonowania narzędzia). Segmenty poddano 30-minutowym okresom testowym. Po każdy cyklu segmenty oczyszczano, suszono i mierzono z dokładnością do 0,001 mm w celu obliczenia ubytku objętości narzędzia. Urządzenie wraz z zamontowanymi narzędziami oraz stanowisko do badań zużycia przedstawiono na Rys. 4. Wyniki z badań przedstawiono w formie wykresu zamieszczonego obok (Rys. 3.).

Rys. 4. Powierzchnia betonowa z gatunku C8/10 do badań zużycia segmentów metaliczno-diamentowych (a) wraz z wykorzystanym oprzyrządowaniem (b) www.kurierkamieniarski.pl

29

NR 3/2022 (118)

TEC H NOLO G IA

Przeprowadzone badania wykazały, że narzędzia metaliczno-diamentowe na bazie nowoopracowanych materiałów osnowy charakteryzują się większą trwałością i wydajnością szlifowania od narzędzi komercyjnych.

Uzyskane rezultaty projektu wybiegają poza oferowane obecnie na rynku rozwiązania dotyczące obróbki szlifowaniem powierzchni betonowych (kruchy, sypki i bardzo luźny beton) oraz powierzchni kamiennych, np. piaskowców. Dzięki podwyższeniu odporności na zużycie narzędzi i wyeliminowaniu kobaltu powstały produkt plasuje się w obszarze niszy istniejącej na rynku diamentowych narzędzi ściernych.

Korzyści z wdrożenia opracowanego rozwiązania obejmują nie tylko zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorców, poprzez możliwość oferowania znacznie tańszych wyrobów o podwyższonej trwałości o ok. 30% i wydajności szlifowania o ok. 30%, ale również pozwalają na ograniczenie szkodliwego wpływu na zdrowie pracowników zatrudnionych przy produkcji profesjonalnych narzędzi metaliczno-diamentowych poprzez wyeliminowanie kobaltu z materiału osnowy.

30

Zwiększenie wydajności szlifowania i trwałości narzędzia umożliwia płynną pracę i znacznie szybsze usuwanie powierzchni, przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby potrzebnych do wykonania danej pracy narzędzi. Dzięki dłuższej trwałości eksploatacyjnej tych narzędzi możliwe jest skrócenie czasu przestoju potrzebnego na wymianę zużytych narzędzi przy zagwarantowaniu uzyskania wymaganej powierzchni.

Sumaryczne korzyści z tytułu wykorzystania tańszych materiałów osnowy do spiekanych narzędzi metaliczno-diamentowych można szacować od kilku do kilkunastu milionów złotych rocznie. 

Badania były realizowane w ramach projektu LIDER IX, nr umowy: LIDER/22/0085/L-9/17/NCBR/2018 pt.: Innowacyjne narzędzia metaliczno-diamentowe bez udziału materiałów krytycznych do zastosowań w procesie szlifowania przemysłowych systemów posadzkowych, finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w Warszawie.

CZERWIEC – LIPIEC 2022

k amień w architerkturze

Dariusz Wawrzynkiewicz

Architektura i kamień

Rock House – kamienne origami Najlepszą promocją kamienia są chyba wykorzystujące go interesujące realizacje architektoniczne. Rzecz w tym, aby projekt istotnie uwydatnia zalety naszego ulubionego materiału. Dzięki temu może częściej inwestorzy i architekci będą sięgać po marmury, granity czy łupki.

Rock House szczegóły: Projekt: AGi Architects – biuro z siedzibą w Hiszpanii i Kuwejcie, Nasser B. Abulhasan, Joaquín Pérez-Goicoechea Inwestor: prywatny Powierzchnia: 1300 m 2 Zdjęcia: Nelson Garrido

36

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Oto unikatowa luksusowa willa, która powstała w Kuwejcie. Inwestor postawił przed projektantami trudne zadanie. Budynek miał zapewnić maksymalną intymność, ale jednocześnie stać się ikoną prestiżowej dzielnicy kuwejckiej stolicy – Abdulla Al-Salem.

Wszystkie pomieszczenia zaprojektowano wokół wewnętrznego dziedzińca.

Cały budynek przykryto betonowym pokryciem – jak to określił projektant – w szlifie fasetkowym (wielościennym). Cały obiekt pokrywa kamień.

Pojęcie „szlif fasetkowy” wywodzi się z obróbki kamieni szlachetnych. Jest to rodzaj szlifu polegający na wykonaniu na kamieniu szlachetnym płaskich powierzchni (zwanych fasetkami) o różnych zarysach. Zasadą szlifu fasetkowego jest obróbka kamienia w ten sposób, aby cały został pokryty symetrycznymi płaszczyznami, dla których utarła się nazwa „fasetki”. Koronę kamienia wieńczy największa fasetka – „tafla”. www.kurierkamieniarski.pl

Sama konstrukcja obiektu jest w zasadzie prosta, a pokrycie jej jednorodnym materiałem (włącznie z dachem) miało, według projektanta, podkreślić monolit obiektu.

Nie tylko masywna bryła ma zapewnić prywatność mieszkańcom. W elewacji zewnętrznej zaprojektowano tylko kilka otworów umieszczonych pod kątem, aby uniemożliwić przechodniom zajrzenie do środka. To rozwiązanie ogranicza też ekspozycję na mocne światło.

Budynek, chociaż tak oryginalny, jest zgodny z tradycją budownictwa arabskiego. Nie ma w nim korytarzy, a wszystkie pomieszczenia rozlokowane są wokoło wewnętrznego dziedzińca.

Pomieszczenia odgradzają przesuwne szklane drzwi zapewniające dobry dostęp światła. Drzwi można otworzyć, aby połączyć te pokoje z tarasem przy basenie.  Więcej zdjęć:

37

KurierKamieniarski NR 3/2022 (118)

w n a s z ej b r a n ż y

Zjazd Polskiego Związku Kamieniarstwa Paweł Szambelan

XXVII Walny Zjazd PZK odbył się w Cedzynie (Świętokrzyskie) 3-5 czerwca 2022 r. W zjeździe wzięło udział około 90 osób reprezentujących 46 firm zrzeszonych w Związku.

Pierwszy dzień był poświęcony sprawom branżowym i związkowym. Oficjalnie przyjęto nowych członków i wręczono certyfikaty czterem osobom reprezentującym firmy z naszej branży. Wręczono nominacje nowym członkom komisji egzaminacyjnej w zawodzie kamieniarz. Wręczono również ordery „Zasłużony dla kamieniarstwa RP”. I choć odznaczenie to ma już swoją historię pisaną różnej wielkości literami, to przyznać należy, że nie o medal tu chodzi. Osoby nim wyróżnione to bez wątpienia znane postaci, których wkład w rozwój polskiego kamieniarstwa jest bezdyskusyjny. Kapituła orderu przyznała odznaczenie (w kolejności wręczania): Jackowi Łacie, Michałowi Firlejowi, Krzysztofowi Furmankowi i Grzegorzowi Ręboszowi.

Był to również Walny Zjazd Członków. Przyjęto sprawozdania z działań podjętych w minionym roku, udzielono absolutorium Zarządowi, przyjęto uchwałę o urealnieniu wysokości składek członkowskich.

Później rozpoczęły się prezentacje. Pierwsza z nich dotyczyła oferty Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, a dotyczącej naukowego wsparcia rozwiązywania problemów produkcyjnych i organizacyjnych. O szczegółach tego projektu, w porozumieniu z oferentem, będziemy pisać w przyszłym wydaniu Kuriera Kamieniarskiego. Kolejna prezentacja opisywała powołaną niedawno Radę ds. Kamieniarstwa (opisywaną w poprzednim numerze Kuriera Kamieniarskiego) wraz z zaproszeniem skierowanym do branżowców do ubiegania się o uprawnienia rzeczoznawcy ds. kamieniarstwa. Obie prezentacje prowadził dr hab. inż. Ireneusz Baic z IMBiGS.

Obrady i prezentacje

38

CZERWIEC – LIPIEC 2022

W tym roku mają się odbyć targi STONE w Poznaniu. Do udziału w tej wystawie zapraszała dyrektor projektu Marta Szydłowska. Targi planowane są w dniach 23-25 listopada br.

Kolejna prelekcja dotyczyła odzieży roboczej i środków ochrony osobistej z oferty firmy Korczak. Prelegenci ze zwadą i humorem opowiadali o odzieży, rękawicach, a przede wszystkim o ochronie twarzy i dróg oddechowych. Największym zainteresowaniem cieszyła się przyłbica SR570 z filtrami i wentylatorami mocowanymi na pasie do pracy w zapylonym środowisku. Kontynuacją tej prezentacji było strzelanie z pistoletu na gumowe kule do prezentowanej przyłbicy, które odbyło się następnego dnia w odwiedzanym kamieniołomie. Przyłbica potwierdziła swoją przydatność w skutecznej ochronie użytkownika.

Ostatnia prezentacja tego dnia dotyczyła nowatorskiego projektu „Lustro życia”.

Idea projektu to nowoczesne zdjęcie nagrobne mające zakodowany w sobie QR-kod prowadzący do biogramu upamiętniającego zmarłego. To zupełnie nowe i niespotykane dotąd podejście do upamiętniania bliskich, którzy odeszli.

Dzień zakończyła uroczysta kolacja.

Drugi dzień Zjazdu to tradycyjna wycieczka – tym razem ukazująca uroki Świętokrzyskiego. Pierwszym przystankiem była Hurtownia Kamienia Furmanek.

Gospodarze przyjęli branżowców poczęstunkiem i odpowiadali na wszystkie pytania dotyczące oferty tej znanej w okolicy firmy. Uwagę zwracał sposób prezentacji towaru oraz system określania kolorystyki kamienia znacznie wykraczający poza ramy zwyczajowego opisu.

Uroczysta kolacja

Kolejnym przystankiem miał być kamieniołom czerwonego piaskowca Kopulak, jednak ze względu na deszczową pogodę plany musiały ulec zmianie. Uczestnicy wycieczki odwiedzili Wąchock, a tamtejszy sołtys opowiedział o miejscowości i jej historii, oraz wyjaśnił, skąd bierze się tak wiele dowcipów o Wąchocku. Byłą również okazja do zwiedzenia opactwa cystersów pełnego kamiennych świadków dziewięciu wieków historii wąchockiego klasztoru.

Z wizytą w Hurtowni Kamienia Furmanek

www.kurierkamieniarski.pl

39

NR 3/2022 (118)

w n a s z ej b r a n ż y

Udała się natomiast wizytacja kamieniołomu Tumlin-Gród, która była następnym punktem programu.

Właściciele, firma Sosnowica, zadbali o zaspokojenie wszelkich potrzeb uczestników. Był poczęstunek obfitujący w regionalne wyroby. Była opowieść o kopalni i materiale. Była prezentacja świętokrzyskich piaskowców: od najjaśniejszego Długosza, przez Parszów, Broniów, Włoch, po czerwony Tumlin i wiśniowy Kopulak. Były odpowiedzi na pytania dotyczące oferty firmy, a nawet indywidualne oprowadzanie po kamieniołomie.

Po powrocie do hotelu można było skorzystać z oferty hotelowego SPA, a wieczorem zjeść kolacje, wybierając wśród wielu grillowych przysmaków.

Po niedzielnym śniadaniu uczestnicy zjazdu rozjeżdżali się do domów.

Na każde kolejne spotkanie Polskiego Związku Kamieniarstwa przyjeżdża coraz więcej osób, nierzadko ze współmałżonkami. Wzrasta również wartość merytoryczna i poznawcza zjazdów. Bezcenna jest możliwość nawiązania znajomości z kamieniarzami z różnych regionów Polski, co często daje początek wspólnym przedsięwzięciom. I nie jest konieczne członkostwo w związku, aby brać udział w spotkaniach przez PZK organizowanych. 

Prezentacja piaskowców świętokrzyskich w kamieniołomie Tumlin-Gród

Więcej zdjęć:

KurierKamieniarski

40

CZERWIEC – LIPIEC 2022

44

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Boczkarka do tablic

boczkarki profilowe piły jednosuportowe piły linowe automaty polerskie szlifierki kolanowe

kruszarki łupiarki frezarki centrum obróbcze do blatów kuchennych

Boczkarka profilowa B100

Automat polerski POLER100

Piła jednosuportowa PJS600

K&K Automatic Machines tel./fax 17 283 74 66 Kosiorowscy Sp. J. tel. kontaktowy +48 607 656 791 36-105 Cmolas, Cmolas 398b WWW: www.machines.pl woj. podkarpackie, Polska e-mail: biuro@machines.pl

W ZWI Ą ZKU Z . . .

W związku z... fot. Tomasz Kruszelnicki

Czerwiec Krzysztof Skolak

Za nami w końcu obfitujący w wydarzenia czerwiec.

Nie wszyscy jeszcze wskoczyli na poziom aktywności, który mieliśmy przed 2020 rokiem, ale ci, którym się to udało, z pewnością cieszą się z tego powodu.

W związku z tym na początek wakacji proponuję mały przegląd ostatnich wydarzeń. Tak plażowo (choć przecież kamieniarze w lecie na urlopy nie jeżdżą, to przecież można sobie wyobrazić), po akapicie na każdy temat.

Uczestnicy Walnego Zjazdu Polskiego Związku Kamieniarstwa, którzy w pierwszy weekend czerwca spotkali się w Cedzynie koło Kielc, swoją liczną obecnością potwierdzili, że chcemy i potrzebujemy się spotykać. Frekwencja była bardzo wysoka zarówno podczas części formalnej (obrady), konferencyjnej (prezentacje), integracyjnej (uroczysta kolacja i grill), jak i turystyczno-poznawczej (objazdówka po najciekawszych miejscach bliższej i dalszej okolicy).

Jednym z wniosków uczestników, który padał z wielu ust, było „wróćmy do dwóch spotkań w roku”.

Mamy więc nadzieję, że nic nie stanie na przeszkodzie i już niedługo podamy informację o terminie i miejscu jesiennego kongresu.

Istotnym tematem, który pojawił się w trakcie prezentacji jednego ze sponsorów Zjazdu, był ten dotyczący ochrony górnych dróg oddechowych.

Firma Korczak zaprezentowała nowoczesne, bardzo skuteczne rozwiązania poprawiające komfort pracy, ale przede wszystkim minimalizujące ryzyko kontaktu kamieniarza z pyłem, a więc tak groźną jego składową jak wolna krzemionka krystaliczna.

W wielu sytuacjach nie możemy z różnych przyczyn użyć do pracy maszyn, a obróbka ręczna jest jedyną i najlepszą opcją. Gdy obróbka odbywa się na sucho, szalenie istotnym jest, by kamieniarz był w tym czasie chroniony w jak największym stopniu.

Urządzenia odpylające to jedno co możemy zrobić, ale środki ochrony osobistej to pierwsza, najbardziej podstawowa bariera. Sądzę, że tematyka ta powinna często gościć w kręgach branżowych. Wymaga tego prawo, ale również elementarna odpowiedzialność.

Z rozmów w Cedzynie wyłapałem również bardzo pozytywną informację, że wielu kamieniarzy zamierza przyjąć (i to nawet od najbliższego roku szkolnego) uczniów, umożliwiając im praktyczną naukę zawodu. Świetnie, że krótka ławka mistrzów szkolących nieco się wydłuży. Mam nadzieję, że będzie to trend, który stworzy z jednej strony możliwość podejmowania edukacji kamieniarskiej młodym ludziom, z drugiej pozwoli nam przygotowywać profesjonalną kadrę. Młody człowiek po trzyletnim przygotowaniu zawodowym to sporo krótsza droga do profesjonalisty, którego tak wyglądamy w naszych zakładach i warsztatach. Jako ciekawostkę dodam, że eksperymentalnie egzamin praktyczny trzecioklasistów odbył się na początku czerwca w Strzegomiu. Organizatorem była Okręgowa Komisja Egzaminacyjna z Wrocławia, a status Ośrodka Egzaminacyjnego otrzymała Spółka Granex. Doświadczeniami z tym związanymi chętnie podzielę się z wszystkimi zainteresowanymi.

W czerwcu odbyła się jeszcze kolejna edycja Szkoły Górnictwa Odkrywkowego, powróciły targi Stone+tec w Norymbergii, ale na koniec wakacyjnego klimatu nawiążę jeszcze do Święta Granitu Strzegomskiego. Choć po pandemicznej przerwie kamieniarstwo i kamień nie dominują, to z pewnością są dostrzegalne. A to w warsztatach tradycyjnej obróbki kamienia, a to w zawodach biegowych z klasyfikacją w kategorii kamieniarskiej (na zdjęciu powyżej uczestnik biegu, redaktor naczelny Kuriera Kamieniarskiego Paweł Szambelan), a to w przeniesionych z kamieniołomów maszynach, których skala robi ogromne wrażenie, czy w końcu w giełdzie minerałów. Dla promocji kamieniarstwa to bardzo istotne i warto, by podobnymi działaniami wpisywać się w różne lokalne wydarzenia w całej Polsce. Zachęcam do tego bardzo, bo dając takie małe sygnały, ale wykonywane w wielu miejscach, możemy promować nasz piękny zawód od najlepszej strony.

W te letnie miesiące życzę, w zależności od planów, dużo pracy i/lub wypoczynku.

biuro: ul. Kościuszki 2 pok. 19 58-150 Strzegom

48

www.kamieniarze.org.pl tel. (74) 855 12 28 CZERWIEC – LIPIEC 2022

p r aw o i p o dat k i

Whistleblower czyli Sygnalista

Artur Majchrzycki

Unia Europejska Dyrektywą UE 2019/1937 z 23.10.2019 w sprawię ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii wprowadza szeroką ochronę sygnalistów.

Kto to taki Sygnalista? Sygnalista (inaczej: zgłaszający naruszenie prawa) to osoba, która ma dostęp do informacji dotyczących nieprawidłowości i zgłasza je albo w ramach wewnętrznego systemu raportowania u swojego pracodawcy, albo dokonuje zgłoszenia tzw. zewnętrznego do właściwych organów (porządku publicznego), albo dokonuje ujawnienia publicznego, oczekując, iż zostaną podjęte odpowiednie środki w celu usunięcia stwierdzonych naruszeń.

Nagłośnione przez sygnalistów przypadki korupcji, prania pieniędzy czy oszustw mają często bardzo szeroki zasięg i dotyczą interesu publicznego. Podobne sytuacje zdarzają się także w przedsiębiorstwach, urzędnicy w Brukseli stwierdzili, że zgłoszenie naruszeń prawa do organów porządku publicznego (prokuratury) to za mało, gdyż zgłaszający wtedy był pozostawiony sam sobie, pozbawiony gwarancji ochrony przed działaniami odwetowymi za dokonanie zgłoszenia. Utrata pracy, blokada awansu czy innego rodzaju utrudnienia ze strony pracodawcy będącego podmiotem zgłoszenia, to tylko kilka przykładów tego, na co narażeni mogą być sygnaliści.

Dyrektywa jest odpowiedzią na konieczność zagwarantowania bezpieczeństwa takim osobom.

Katalog osób objętych ochroną ustawy przy zgłoszeniach wewnętrznych jest szeroki i dotyczy nie tylko samego sygnalisty, ale i osób z jego otoczenia.

W ustawie znajdujemy zatem osobę, która zgłasza lub ujawnia informację o naruszeniu prawa, ale i osobę pomagającą w dokonaniu zgłoszenia oraz osobę powiązaną ze zgłaszającym, w tym współpracownika lub członka rodziny.

Artur Majchrzycki – Inspektor Ochrony Danych, ekspert ds. ochrony danych osobowych, audytor Wewnętrzny Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji zgodnego z ISO/IEC 27001.

Kontakt do autora: tel. 501 15 11 15 email: a.majchrzycki@moment24.pl

Dla sygnalisty kwestią podstawową jest ochrona jego danych osobowych. Projekt ustawy o zgłaszających naruszenia prawa wprowadza zasadę, iż dane osobowe zgłaszającego oraz inne dane pozwalające na ustalenie jego tożsamości – nie podlegają ujawnieniu. Dlatego ustawa wymagać będzie, aby dane osobowe przechowywać osobno od samego zgłoszenia.

W konsekwencji w rejestrze zgłoszeń, które musi prowadzić pracodawca, nie będą umieszczane dane osobowe. Taka konieczność usuwania ze zgłoszenia danych osobowych i przenoszenia ich do innej lokalizacji wymagać będzie od pracodawców sprawnie działającego systemu obsługi zgłoszeń oraz utworzenia wyspecjalizowanego zespołu do ich przyjmowania. A przyjmowanie zgłoszeń powinno umożliwiać złożenie pisemne (e-mail, formularz online intranetowej lub internetowej obsługi, fizyczne skrzynki na skargi i wnioski) i ustne (telefonicznie, innych systemów komunikacji głosowej lub na spotkaniu na wniosek osoby zgłaszającej w rozsądnym terminie).

Z uwagi na nieuchwalenie polskiej ustawy w terminie wskazanym w Dyrektywie czyli do 17 grudnia 2021 r., wiele organizacji stanęło przed dylematem, czy i jak przygotować się na nowe przepisy. Szczególnie że w projekcie przewiduje się sankcje za brak wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa. Obok grzywny jest kara ograniczenia wolności do lat 3.

Z Dyrektywy wynika, że podmiot zatrudniający od 250 pracowników będzie miał wyłącznie 14 dni na wdrożenie ustawy, organizacje zatrudniające od 50 do 249 pracowników będą mogły skorzystać z okresu vacatio legis zapisanego w ustawie krajowej. W tym czasie organizacja powinna przygotować się do nowych regulacji, wdrożyć m.in. system zgłoszeń, dokonać zmian w regulaminie, który musi ustalić ze związkami lub przedstawicielami pracowników. Należy pamiętać, że każda zmiana w Regulaminie musi być ogłoszona z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Widać gołym okiem brak czasu na jakiekolwiek działania analityczne. 

50

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Z KAMIENIEM W TLE

TIA cz. 12

Komunistyczne bojówki i granit za burtą

Jacek Kiszkiel

To, co się dzieje w Polsce i na świecie od momentu wybuchu wojny na Ukrainie, każdy zauważa i de facto odczuwa na własnej skórze. Ale co, do cholery, ta wojna ma wspólnego z kamieniołomem w Brits w RPA? Zacznijmy jednak od początku. Wybucha wojna na Ukrainie – świat wstrzymuje oddech i śledzi rozwój wydarzeń. Ale, jak to mówią, kurz opada i ludzie wiedzą, co się dzieje za wschodnią granicą. Z czasem, powiedzmy sobie szczerze, coraz mniejszą wagę do tego przywiązujemy. Jednak pewnych rzeczy już nie cofniemy: cen paliw, gazu czy coraz większej inflacji. Jednak czy my, kamieniarze, odczuwamy jakiekolwiek zmiany w ilości zamówień? Raczej Nie! Problem z dostępnością materiałów kolorowych – czy nawet naszego polskiego szarego granitu – jest duży, ale czy może być jeszcze gorzej? Boję się, że to dopiero początek!

Indie, po zeszłorocznym zachwianiu i przerwaniu łańcuchu dostaw, odrodziły się i wróciły w tym roku bardzo mocno. Ale czy to, co płynie – bądź jest w porcie – zaspokoi nasze potrzeby? A teraz sobie wyobraźcie, że w kwietniu, maju i czerwcu żaden statek z Durbanu czy Richards Bay nie wypłynie z Impalą w kierunku Europy! Sorry. Nie trzeba sobie tego wyobrażać. Tak się stało. Czy zabraknie materiału na rynku? Tak, na pewno! Czy sobie poradzimy?

Lepiej lub gorzej, ale tak, bo rynek nie lubi pustki i jakoś tę dziurę wypełni.

52

Zapytacie: „co wojna ma wspólnego z brakiem Impali na statkach?” Odpowiedź jest prosta: Ukraina była jednym z największych producentów stali na świecie. Każdy z nas śledził obronę huty Azowstal, a właśnie stamtąd między innymi szła stal na Europę. I, jak napisałem wcześniej, rynek nie lubi pustki, więc świat zaczął szukać miejsc, które mogą zagwarantować dostawy stali. RPA jest bogate w surowce mineralne i jest też w TOP5 producentów stali na świecie. Znowu zadacie pytanie: „ale co to ma do granitu?” I właśnie przechodzimy do sedna sprawy. Granit jest na doczepkę. Przepraszam, może źle to nazwałem – granit jest towarem, którym uzupełnia się ładownie statków. Stal jest kontraktorem i wypełnia przestrzeń statku od 60 do 100 %.

Przy układzie 60%, no powiedzmy do 75% stali, jest dobrze – towar płynie, statki wypływają raz w miesiącu z RPA i zmierzają w kierunku Rotterdamu lub Antwerpii. Ale kiedy stal wypełnia ponad 95% przestrzeni ładunkowej, granit jest wyrzucany za burtę.

I tak stało się teraz, od kwietnia 2022 roku. Według czarnego scenariusza potrwa to do końca sierpnia, według trochę lepszego do końca lipca.

CZERWIEC – LIPIEC 2022

I teraz przenieśmy się do kamieniołomu. Pod suwnicą mam teraz ponad 3 000 ton bloków, które czekają na wysyłkę. Worek kasy zamrożony w materiale.

Kopalnie trzeba utrzymywać, od przeszło trzech miesięcy nic nie wysłałem do Polski, a przelewy na wypłaty czy paliwo trzeba robić. Czy się martwię?

Tak. I to mocno. Próbuje „dealować” z armatorami o jakąkolwiek przestrzeń ładunkową dla mojego materiału. Ale wszystko wymaga czasu i cierpliwości. Żyjąc tymi problemami, starając się składać to w całość, nagle w maju dostaję telefon z kopalni, że na wyrobisku pojawiły się bojówki – od stóp do głów ubrane na czerwono – reprezentujące związki zawodowe pod banderą Juliusa Malemy.

Juliusa Malemę znajdziecie w internecie. Krótkimi słowy to południowoafrykański Andrzej Lepper.

Jego ideą jest wyrzucić białych z RPA i wprowadzić odwrócony Apartheid. Nienawidzi białych. A co gorsza rośnie w siłę i zyskuje coraz większe poparcie w parlamencie.

No cóż, wrócimy do naszych bojówek. Jak to czarni: weszli na kopalnie tanecznym krokiem, śpiewając piosenki patriotyczne. Sparaliżowali prace i zażądali spotkania z zarządem bądź właścicielem – czyli dzień jak co dzień.

Zanim jednak opowiem tę historię, muszę wyjaśnić dlaczego w ogóle zainteresowali się nami. Z poprzednich opowieści na pewno kojarzycie Glorię.

Była dobrym pracownikiem. Jednak w którymś momencie zaczęła przesadzać z nieobecnościami oraz zaczęła wynosić informacje firmowe na zewnątrz. Co gorsza grała na dwa fronty: wobec nas była do rany przyłóż, ale jak tylko wyjeżdżaliśmy z RPA, siała ferment i podjudzała ludzi do strajków.

Postanowiłem ją zwolnić. Wiedziałem, z czym się to wiąże: sprawa w sądzie CCMA (odpowiednik polskiego Sądu Pracy) plus nasłane kontrole z DMR. Jednak tego, że związki zawodowe będą się nami interesowały, nie spodziewałem się. Tym bardziej, że w tym związku zawodowym nie ma nikogo z naszych pracowników. Główny związek zawodowy funkcjonujący na kopalni jest mocny, ale jesteśmy z nim w dobrych relacjach, a z jego prezesem, Joseffem Stalinem, dobrze się dogadujemy (tak, nazywa się Joseff Stalin – i jest czarny).

Wróćmy jednak do naszego wesołego miasteczka na kopalni. Disego, czarna, która była liderem, zamiast rozmowy zarzuciła nas mnóstwem żądań.

Oczywiście oczekiwania płacowe i podniesienie składek zdrowotnych to w sumie normalne sprawy.

Ale ciekawsze były pozostałe żądania: zapewnienie pracownikom transportu(!) na kopalnie, trzynasta wypłata, natychmiastowe zwolnienie Rudiego (quarrymana – szefa kamieniołomu), wyrzucenie obecnej firmy ochroniarskiej i na to miejsce zatrudnienie firmy od nich, zatrudnienie mechaników do konserwacji maszyn (oczywiście, jak by inaczej, od nich).

No i najważniejsze: przywrócenie do pracy Glorii. I w tym momencie złość mi przeszła. Uśmiechnąłem się i powiedziałem: „To ja już wszystko wiem. Proszę spisać na kartce wasze żądania, zostawić w biurze i ktoś się do państwa odezwie.”

Skontaktowałem się z naszym adwokatem Isaakiem.

Następnego dnia przekazał mi bardzo interesujące informacje: związek zawodowy nie jest nawet zarejestrowany, więc fizycznie nie istnieje, a nazwa, którą posługiwały się czerwone bojówki, owszem istnieje, ale w Kapsztadzie, czyli jakieś 1200 km dalej. I najważniejsza informacja: prowodyrką była Gloria, która nawet próbowała naszego Stalina podgryzać i nastawiać przeciwko nam. Jednak Joseff umył od tego ręce, stwierdzając, że ma dobre relacje z nami i nie zamierza mieszać się w takie sprawy.

W między czasie już trwała sprawa w sądzie Gloria vs. Chrystal Black. Jej żądania były tak samo abstrakcyjne jak tych bojówek: przywrócenie do pracy lub dwuletnia pensja w formie rekompensaty. Znów się uśmiechnąłem, bo wiedziałem, że w sądzie to nie przejdzie. Sąd zasądził dwumiesięczne wynagrodzenie i zamknął sprawę. A ja mogłem wrócić do spokojnej pracy.

Bojówki dostały mocne pismo od mojego prawnika, i nie wróciły na kopalnie. Ale wiem, że to nie koniec i, jak to mówią, na pewno czają się za rogiem. Z firmy pozbyłem się wadliwego ogniwa, Glorii, i oczyściło to trochę atmosferę na kamieniołomie. A co ważniejsze: dałem jasny znak wszystkim, że firma jest dla nas najważniejsza i nie cofnę się przed niczym, by ją chronić. To zresztą podstawowa nauka wyniesiona z RPA: nie możesz się cofnąć ani o krok, bo czarni wykorzystają każdą twoją niepewność.

W RPA do wszystkiego są przepisy i na każdym kroku musisz działać tak, jak przepisy pozwalają.

A czarni te przepisy doskonale znają i bardzo chętnie to wykorzystują.

Boleśnie się o tym przekonałem w grudniu 2021 roku, ale to zostawiam na kolejną opowieść TIA.



TIA – This is Africa – to najczęściej powtarzany przeze mnie zwrot w odniesieniu do RPA. Przez ostatnie 10 lat powtórzyłem go tysiące razy. Na głos i w myślach. www.kurierkamieniarski.pl

53

NR 3/2022 (118)

z n a l e zi o n e w s i ec i

Kolorowy zawrót głowy – Tęczowa Góra W powszechnej opinii skały są zwykle szare.

My, jako branżyści, znamy nieco większy zakres kolorów kamienia. Jest jednak miejsce na świecie, które nawet specjalistów od kamieni zaskakuje.

To miejsce znajduje się w Peru pod nazwą Tęczowa Góra (Vinicunca). Ta pełna kolorów formacja mieni się barwami – od czerwonej przez turkusową aż do złotej. Lokalni mieszkańcy uważają to miejsce za święte i przynoszą ofiary do geologicznego cudu natury.

To niesamowite miejsce znajduje się 80 kilometrów od Cusco na granicy regionów Cusco i Puno, na wysokości około 5000 metrów n.p.m. w paśmie górskim Cordillera de Vilcanota (czyli „dom słońca”).

Andy, do których należy Vinicunca, powstały wzdłuż zachodniego krańca kontynentu południowoamerykańskiego w wyniku subdukcji. Płyta Nazca została wbita pod płytę południowoamerykańską, co spowodowało wypiętrzenie pasma górskiego. To również zapoczątkowało wulkanizm i wprowadzenie rzadkiej mineralogii do Andów. Wypiętrzenie przechyliło warstwy osadowe, odsłaniając kolorowe pasma stratygraficzne.

www.kurierkamieniarski.pl

Geologia regionu jest w dużej mierze reprezentowana przez starsze, prekambryjskie metamorficzne łupki i kwarcyty, które pokrywają łupki ordowiku.

Na obszarze Urcos występują górnopaleozoiczne brunatno-czerwone łupki i piaskowce.

Zabarwienie skały wynika ze zróżnicowanych warunków środowiskowych oraz mineralogii, gdy osady pierwotne zostały zmienione diagenetycznie.

Czerwony kolor skały osadowej powodują tlenki żelaza, jako minerału śladowego. Getyt i utleniony limonit powoduje zabarwienie brunatne. Zabarwienie jasnożółte prawdopodobnie wywołała zawartość siarczków żelaza, a różne odcienie zieleni powstały dzięki chlorynie w różnych stężeniach i stanach diagenetycznych.

Wysokość punktu widokowego, do którego prowadzi większość wycieczek, wynosi 5040 m n.p.m Nie jest łatwo zobaczyć ten niesamowity krajobraz.

Duża wysokość i dość długa wędrówka (około 4 dni) stanowią niemałe wyzwanie dla chętnych. Jednak widok, jaki widzi się po dotarciu na miejsce, wart jest tych trudów. Wystarczy spojrzeć na zdjęcia. 

55

NR 3/2022 (118)

o g ło s z e n i a d r o b n e

www.kurierkamieniarski.pl/drobne

Z powodu przejścia na emeryturę WYPRZEDAŻ czynnego sklepu kamieniarskiego: artykuły pozłotnicze, szlifierki oraz części zamienne, głowice szlifierskie wahliwe, folie do piaskowania piły, grawerki, narzędzia do rzeźbienia, chemia kamieniarska, akcesoria elektryczne, galanteria nagrobna, artykuły BHP, ściernice diamentowe, segmenty diamentowe i koraliki diamentowe na linkę.

Przy zakupie osobistym – Okazyjne Ceny! Parkowanie przy sklepie. Możliwość zakupu wraz z lokalem (ok. 50 m2).

Kontakt: Strzegom, ul. Św. Anny 13, tel. 691 379 901, diamboz@o2.pl.

Producent fartuchów i rękawów wodoodpornych dla kamieniarzy. Sprzedaż wysyłkowa – błyskawiczna wysyłka pocztą lub kurierem. Strzegom, ul. Św. Anny 1/6, www.fartuchywodoodporne.pl, tel. 60 34 26 223, tel./fax 74 8 551 472 Sprzedam wielolinę na max 45 lin i wielopilę na max 12 dysków fi 1800 mm. Więcej informacji telefonicznie 600 899 102

Inwentaryzacje dendrologiczne terenów kopalni Dendro Project Rafał Jaworowski.

Sporządzamy szczegółowe inwentaryzacje dendrologiczne i prowadzimy procedury administracyjne w celu wycinki pod kątem m.in. poszerzenia odkrywki itp. Kontakt 790 437 910, e-mail: biuro.dendroproject@gmail.com

Sprzedam kamieniołom piaskowców jurajskich wraz z częścią budowlaną o funkcji MNU. Udzielona koncesja na wydobycie. Nieruchomość uzbrojona w media i częściowo ogrodzona. Pow. 1,4 ha. Szydłowiec tel. 789 244 242, 789 484 728

Nagrobki: 90/190 brąz królewski od 1400 zł, 120/240/250 brąz królewski od 2900 zł, 120/250 tarn jasny od 2500 zł oraz wiele innych kolorów i wymiarów. Slaby granitowe grubość 5 i 6 cm. Tokowski, Balmoral od 250 zł/m2. Łapy, woj. podlaskie tel. 608 376 317, 696 214 107

Tablice nagrobkowe z plexi grawerowane nietłukące wysyłkowo, www.tablice-nagrobkowe.pl, henryk.mocko@interia.pl, tel. 50 333 46 46

Dzisiaj kupujesz, jutro pracujesz!

Sprzedam dobrze prosperujący zakład wraz z domem.

Zakład ok. 250 m2, dom ok. 150 m2, działka ok. 2000 m2. Do cmentarza 200 m. Duży stan magazynowy. Zakład mieści się w Słupsku.

Więcej informacji: tel. 602 485 199 od godz. 17.00.

56

CZERWIEC – LIPIEC 2022

o g ło s z e n i a d r o b n e

www.kurierkamieniarski.pl/drobne

Sprzedam piłę fi 3m do cięcia bloków granitowych. Tel. 500 213 958 Wyprzedaż płyt granitowych różnokolorowych. Niskie ceny. Tel. 600 899 102 Sprzedam funkcjonującą kopalnię łupka w Orłowicach pod Świeradowem Zdrój wraz z przyległymi gruntami. Łączna powierzchnia ok.

35 ha, w tym ok. 4,5 ha przewidziane w Studium pod inne usługi. Cena 4 800 000 zł Kontakt : 794 958 381 lub 790 437 910

Kupię głowicę polerską 6-cio segmentową.

Tel. 500 213 958 Sprzedam puzlarkę hydrauliczna SPM 2009 r. cena 13.000 zł netto, do uzgodnienia. Bardzo mało używana. Tel. 517 249 549 Sprzedam szlifierkę przegubową (kolanówkę): mocowanie na ścianie lub słupie, z głowicą wagonową I przegubową. Stan bardo dobry FAKTURA VAT cena 12500 zł. djjchudy@wp.pl tel. 602 48 78 80

SPRZEDAM: CNC Ravelli Teoarema XB, produkcja 2011 r. Jest to nowoczesne centrum obróbcze do granitu, marmuru i innych kamieni.

Czteroosiowa plus piąta oś uchylna +/-5 stopni.

Maszyna wycina, profiluje, poleruje, wierci oraz frezuje otwory, litery, płaskorzeźby, kuchenne blaty z otworami pod zlewy i ociekacze, pracę wykonuje automatycznie bez udziału człowieka dzięki systemowi automatycznej wymiany narzędzi. Cena do uzgodnienia. tel. 605 237 270

Półautomatyczne Centrum GHINES SYSTHEMA wykonuje: cięcia proste, cięcia pod kątem, cięcia okręgów, wiercenia, płaszczyzna ociekowa, rowki ociekowe, półwałek wałek, cena 78000 zł+VAT tel. 509 866 996

Betonowe piwnice grobowe, katakumby, pieczary, ramy pod pomniki. Producent! Transport HDS. Format Tomasz Nowakowski tel. 608 688 204

Ukraińskie bloki granitowe: Elita, Gabro, Kapuściński, Leznik, Pokostovka, Sajda (Novodanilovka), Tokovski.

Skład: Con Futuro, 20-388 Lublin, Wilczopole-Kolonia 49.

Tel. +48 782 043 753, +48 695 043 753, e-mail: con-futuro@wp.pl Zapewniamy transport!

cennik i kalkulator OGŁOSZEŃ DROBNYCH: www.kurierkamieniarski.pl/drobne

58

CZERWIEC – LIPIEC 2022

www.kurierkamieniarski.pl

59

NR 3/2022 (118)

Felieton

Na pewno się przyda

Darek Wawrzynkiewicz

Wydawałoby się, że skłonności do zbierania wszystkiego pod hasłem „ może się jeszcze przydać”, powinny się były skończyć, od kiedy żyjemy w czasach, gdy wszystko jest dostępne.

Fakt, za czasów PRL kupienie czegokolwiek było sporym wyzwaniem. Zwykle uszkodzone sprzęty lądowały w piwnicy, na strychu lub w garażu i czasem dochodziło do stworzenia z dwóch uszkodzonych jednego działającego. W gruncie rzeczy to były i tak rzadkie przypadki. Mania jednak została.

To, co mnie najbardziej dziwi to, że nawet młodzi ludzie, którzy nie mogą pamiętać czasu braków towarów, odziedziczyli działania pod hasłem „może się przyda”. Efekt tej filozofii widać nie tylko w naszych piwnicach czy garażach. Również w firmach skłonności do składowania różnych dziwnych rzeczy są spore.

W kilku zakładach naszej branży zauważyłem pieczołowicie składowane zużyte rzepy, jakieś śrubki, małe tarcze itp. Kiedyś nawet byłem w pomieszczeniu magazynowym, gdzie „przydasiów” były dwa regały. Naprawdę? Na coś przydadzą się zużyte rzepy i uszkodzona trwale szlifierka?

Inna sprawa to odpady materiałów. W moim odczuciu jest granica wielkości odpadu kamiennego, który być może da się gdzieś wykorzystać. Oczywiście są zakłady przetwarzające te odpady na grys, ale nie jest to powszechne zjawisko. Najczęściej ten kamienny gruz (nazwijmy rzecz po imieniu) znajduje swoje miejsce na placu.

Można by o tym pisać jako o nieszkodliwej przywarze, niestety problem jest, gdy takie miejsca widzą klienci. Takie obrazki spotkane nawet w dobrze zorganizowanym zakładzie powodują, że klient nie widzi dobrze zorganizowanej firmy, tylko właśnie te hałdy kamiennego złomu.

Tymczasem w zakładach jest coraz mniej miejsca, bo rozwijają się i potrzebne jest coraz większe zaplecze. Często widywany obrazek w zakładach to stare maszyny zdemontowane i niepotrzebne, ale przechowywane pod tytułowym hasłem. A przecież są punkty skupu złomu. Realnie: z takiej ważącej parę setek kilogramów maszyny w ciągu kilku lat i tak nie wykorzystamy niczego.

Przeglądając biuro pewnie znajdziemy przynajmniej kilka niepiszących długopisów, złamaną metrówkę i masę papierów dotyczących realizacji sprzed kilku lat oraz kalendarz z 2010 roku. Taka rzeczywistość.

Tylko sprzątnięcie biurka i szafy zajmie nam jeden dzień. Z magazynem i placem to już dłuższa walka.

Może ta nadzieja, że się przyda, nie jest pozostałością czasów PRL-u? Może to po prostu ludzka natura i niechęć do wyrzucania czegoś, co kupiliśmy?

Znalazłem takie mądre określenie na te składowane przedmioty – są one w połowie drogi między domem (zakładem) a śmietnikiem.

Znajomy wstawił kiedyś do piwnicy szafkę z szufladami i postanowił sprawdzić, jak to jest z tym „przyda się”. Koło szafki położył kredę z założeniem, że jeśli coś z niej wyjmie, to napisze kredą datę. Byłem u niego, kiedy prosił o pomoc przy wywiezieniu wszystkiego na wysypisko. Po pięciu latach na szafce nie było żadnej daty…

Właśnie stwierdziłem, że mojej myszy do komputera już nie pomaga czyszczenie. Podłączyłem nową i jakoś powstrzymałem się przed wrzuceniem starej do szuflady biurka.

Idę ją wyrzucić do elektrośmieci, a Wam życzę wygospodarowania po sezonie czasu na przejrzenie swoich „stanów magazynowych”. 

60

CZERWIEC – LIPIEC 2022

Wyznaczamy trendy w branży fotoceramiki.

www.opal.lublin.pl biuro@opal.lublin.pl

ul. Lema 12, 20-446 Lublin +48 81 744 99 00

62

CZERWIEC – LIPIEC 2022

64

CZERWIEC – LIPIEC 2022

J. Kiszkiel & M. Jastrząb Spółka Jawna ul. Chotomowska 35, 05-110 Jabłonna k. Warszawy Marek Jastrząb tel: 692 791 533 www.hurtowniaimpalicb.pl, info@hurtowniaimpalicb.pl

Jabłonna

k. Warszawy

Kurowice k. Łodzi

Strzegom NOWY ODDZIAŁ

Ostrowiec Świętokrzyski

Kraczkowa k. Rzeszowa

PRZEDSTAWICIEL HANDLOWY

NOWY ODDZIAŁ

województwo świętokrzyskie:

województwo mazowieckie:

województwo podkarpackie:

województwo łódzkie:

Ostrowiec Świętokrzyski, ul. Grabowiecka 19 tel. +48 507 173 688 +48 503 153 726

Jabłonna, ul. Chotomowska 35 tel: +48 793 383 323

Kraczkowa, ul. Kraczkowa 1475a tel. +48 794 635 426

Kurowice, ul. Rządowa 65 tel. +48 512 152 112

województwo dolnośląskie:

Kamieniarstwo Zenon Kiszkiel, Aleja Wojska Polskiego 46, 58-150 Strzegom, tel. +48 601 971 422

66

CZERWIEC – LIPIEC 2022

ZDJĘCIA NAGROBKOWE NA PORCELANIE I KRYSZTALE

CENY ZDJĘĆ CZB OD 4x6 DO 9,2x12,5:

69,92zł netto 86,00zł brutto 0zł

ZA USUNIĘCIE ZANIECZYSZCZEŃ ZA PIERWSZĄ WIZUALIZACJĘ ZA ZMIANĘ UBRANIA ZA ZMIANĘ TŁA

DLACZEGO WARTO PODJĄĆ WSPÓŁPRACĘ TYLKO Z NAMI? 13 LAT DOŚWIADCZENIA W BRANŻY DOPRACOWANE PROFILE KOLORU ICC PROFESJONALNY RETUSZ KAŻDEGO ZDJĘCIA TERMIN REALIZACJI ZLECEŃ DO 7 DNI ROBOCZYCH WIELE KSZTAŁTÓW I WYMIARÓW PORCELANY I KRYSZTAŁÓW

infolinia: 606 701 685 dział graficzny: 660 410 201 rozliczenia, wysyłka: 690 147 355

mail: info@fotoporcelana.net https://kontrahenci.fotoporcelana.net ul. Połaniecka 17C, 53-403 Wrocław