Krushi Vigyan October 2022

Page 1

. . એટચમેનટ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨2 કૃષિ ષિજ્ઞાન
3કૃષિ ષિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 3 કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨
4 કૃષિ ષિજ્ઞાનઇન્ક્વાયરી નં- 4કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨
5કૃષિ ષિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 5 કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨

L©$rjrhop__p Sy>_p A„L$p¡ ApS>¡ `Z âõsys

A¡râg-75_p A„L$dp„ gM¡gu hps ApS>¡ `Z âõsys R>¡. L$p¡C`Z ^„^pdp„ fp¡L$pZ L$ep® `R>u Ap`Z¡ l„d¡ip s¡dp„\u dm_pf hmsf_p¡ rhQpf L$fuA¡ R>uA¡ s¡hu S> fus¡ M¡su_p ^„^p dpV$¡ `Z Ap`Zu `pk¡_u S>du_dp„ M¡X$, Mpsf A_¡ `pZu A„N¡ fp¡L$pZ L$ep® `R>u s¡ v$f¡L$dp„\u dmsp hmsf_p¡ rhQpf L$fhp¡ Å¡CA¡. v$f¡L$ `pL$_u Mprkesp¡_p¡ `|fp¡ Aæepk L$fhp¡ Å¡CA¡ s¡ `R>u S> S>ê$f `|fsu M¡X$ A_¡ S>du__y„ `©Õ\L$fZ L$fphu S>ê$f `|fsp Mpsf Ap`u âdpZkf `pZu Ap`hpdp„ Aph¡ A_¡ kp\¡ kp\¡ lpCb°uX$ rbepfZ A_¡ S„>sy_piL$ v$hp_p¡ k|d¡m k^pe sp¡ h^y_p h^y DÐ`pv$_ gC iL$pe. Ap k„ip¡^_p¡ \C füp„ R>¡ A_¡ s¡ A„N¡_y„ \p¡L$b„^ kprlÐe ârkÙ \pe R>¡. s¡_p¡ sdpd M¡X|$sp¡A¡ gpc EW$phhp¡ Å¡CA¡. v$f¡L$ `pL$ dpV$¡ õ\pr_L$ lhpdp_ A_¡ S>du__p¡ âL$pf ANÐe_p¡ cpN cS>h¡ R>¡. Ap A„N¡ v$f¡L$ M¡X|$s¡ `p¡sp_p A_¡ `p¡sp_u Apk`pk_p kÅN M¡X|$sp¡_p A_ychp¡dp„\u s¡dS> õ\pr_L$ ÅZL$pfp¡A¡ kp\¡ dmu_¡ M¡sfd„p L$¡d h^y DÐ`pv$_ dm¡ s¡_p D`pep¡ ip¡^u L$pY$hp Å¡CA¡. L$p¡C`Z âL$pf_u Ap^yr_L$ `Ürs A`_phsp AQL$phy„ Å¡CA¡ _rl A_¡ Å¡ Ap`Z¡ Ap`Zu M¡sudp„ kõsu dS|>fu, kõsy rbepfZ A_¡ kõsu ìehõ\p MQ® D`f M¡su_¡ r_cphhp_p¡ rhQpf L$fiy„. sp¡ Ap`Z¡ r_óam S>hp_p R>uA¡. Agbs Ap S>¡V$gy„ kõsy„ lp¡e s¡V$gp¡ apev$p¡ h^y \pe `Z kpdp„ kamsp_p¡ Ap^pf sp¡ v$f¡L$ S>ê$fu QuS> hõsyAp¡ A_¡ kp^_p¡_p L$fL$kfsp\u D`ep¡N L$fu h^y DÐ`pv$_ d¡mhhpdp„ fl¡gp¡ R>¡. M¡sudp„ Ap^yr_L$fZ_u kp\¡ kp\¡ d„pN A_¡ `yfhW$p_p¡ rhQpf L$fu `pL$_y„ hph¡sf L$fhy„ Å¡CA¡. S>y_-75_p A„L$dp„ ârkÙ \e¡g g¡M sdpfp M¡sfdp„ Mpsf L$¡d _pMip¡ ? g¡M ApS>_u spfuM¡ âõsys R>¡ hp„Qp¡.

ApS>¡ sp¡ Mpsfp¡ `|fsp âdpZdp„ dm¡ R>¡. `f„sy ^Zp„ cphp¡ Ap`hp `X$¡ R>¡. R>¡‰p b¡ hjp£dp„ Mpsfp¡_p cphdp„ A_lv$ h^pfp¡ \ep¡ R>¡ Äepf¡ s¡_p âdpZdp„ M¡sDÐ`pv$_ QuÅ¡_p cphp¡

hÝep _\u. Ap kÅ¡Np¡dp„ M¡X$|s¡ M¡su s\p Mpsf `pR>m MQ£gp _pZp„_p L$pe®nd D`ep¡N L$¡d \pe A\hp sp¡ S>¡ L$p„C \p¡X$y„ Mpsf dm¡ s¡dp„\u `|f¡`|fp¡ gpc L$¡hu fus¡ dm¡ s¡ ÅÏhy„ A_¡ kdS>hy„ OÏ„ S> S>ê$fu R>¡. Mpsfp¡_u kp\¡ buÅ dyØp S>¡hp„ L$¡ M¡X$, kp{„ rbepfZ, kdekf_u ep¡Áe fus_u hphZu, `pZu_p¡ e¡pÁe A_¡ L$fL$kfey¼s D`ep¡N, e¡pÁe kde¡ gu^¡gp `pL$ k„fnZ_p„ `Ngp„, L$p`Zu hMs¡ R>p¡X$_u k„¿ep, S>du__p `u. A¡Q. hN¡f¡ bpbsp¡_p¡ A¡L$ l¡L$V$fdp„\u h^y DÐ`pv$_ s\p h^y _ap¡ d¡mhu Ap`hpdp„ ANÐe_p¡ cpN cS>h¡ R>¡. s¡dp„ i„L$p_¡ õ\p_ _\u. h^y DÐ`pv$_ g¡hp Mpsfp¡_p ep¡Áe h`fpi_u kp\¡ kp\¡ buÅ M¡su_p dyØpAp¡$ D`f `|fsy„ Ýep_ Ap`Z¡ Ap`hy„ `X$i¡. ApS>¡ S>epf¡ Mpsfp¡_u qL„$ds OZu h^u NC R>¡. hp`fhy„

L$©rj rhop_
S>y_p
A„L$p¡dp„\u
`p¡kpe s¡d _\u Ðepf¡ M¡X|$s¡ _uQ¡_p dyØpAp¡_p¡ Aæepk L$fu s¡_p¡ M¡sudp„ Adg L$fu h^y DÐ`pv$_ d¡mhhp âeÐ_ L$fhp„ Å¡CA¡. Apd Å¡ âeÐ_ L$fhpdp„ Aphi¡ sp¡ L$pe®nd M¡su \C iL$i¡ _rlsf M¡su Mp¡V$dp„ S>hp_u `|fu i¼esp fl¡gu R>¡. 1. v$¡iu Mpsfp¡_p¡ D`ep¡N L$fp¡. 2. L$W$p¡m hN®_p `pL$_„y hph¡sf L$fp¡. 3. gugp¡ `X$hpi L$fp¡. 4. b¡L$V$¡fueg L$ëQf_p¡ D`ep¡N L$fp¡. 5. t_v$pdZ_p¡ _pi L$fp¡ 6. S>du__y„ `©Õ\L$fZ L$fphu fpkperZL$ Mpsfp¡_p¡ D`ep¡N L$fp¡. 7. kpfu M¡su_u ìehõ\p L$fhp\u h^y apev$p¡ 8. Mpsfp¡_p¡ ep¡Áe D`ep¡N કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨6 કૃષિ ષિજ્ઞાન

krushivigyan.com

All rights reserved Reproduction without prior permission of the publisher is expressly prohibited. The Publisher makes every efforts to ensure that the magazine's contents are correct. However, we accept no effect thereof. The opinions expressed by experts are their own and in no way reflect that of the publisher. Printed Published and owned by : Smt. M. P. Patel, Published from 47-B, Panchvati society, Rajkot-1 and Printed at Gujarat Printers, Rajkot, Editor : Smt. M. P. Patel

A_¡ s¡_p„ fpQ-fQugp„ 7

L$©rj eyr_hk}$V$u_p Üpf¡\u: 10

>DÑd M¡su: hp„k_u M¡su L$fpe ?11

L„$`_u ÞeyT: Ad¡fuL$p_u V$¡L$_p¡gp¡Æ lh¡ cpfsdp„ 13

d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu:iy„ sd¡ sdpfu S>du__y„ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® b_pìey„? 14

L„$`_u ÞeyT:"rhð L$`pk rv$hk' DS>hZu gpCh L$pe®¾$d ep¡Åep¡ 16

L©$rj V$¡L$_p¡gp¡Æ: 17

d^y k„Qe: A_yb„^ 18

Ap„Nmu_p V$¡fh¡: dp¡bpCg M¡X|$sp¡_p¡ rdÓ 19

buS d„Ó: Ap`Zu dpspAp¡ Akgu A¡dbuA¡ R>¡! 20

apd® CÞ`yV : M¡sudp„ _p¡_ hyh_ ¾$p¡` L$hf_p¡ D`ep¡N 21

d__u hps: fpku `pL$ r_v$i®_ L$pe®¾$d ep¡Åe sp¡ dygpL$ps g¡hu 22

L$©rj op_: riepmy `pL$dp„ ApV$gy„ Mpk 23

riepmy„ `pL$ : riepmy `pL$p¡dp„ `p¡jZ ìehõ\p`_ 24

fpC_u M¡su : fpC_p `pL$dp„ `p¡jZ ìehõ\p`_ 27

X²$p¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ: X$²p¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ_y„ dlÐh 29

L„$`_u ÞeyT : fhu kuT_ kpNp buS>_¡ k„N 32

Y$p¡gue¡ b¡W$p: 33

V$QyL$X$u: 34

Ap¡V$g¡ b¡W$p: 35

ઓ્કટટોબર- ૨૦૨૨ | ્ર્ષ-૪૮ | અંક -૯ સળંગ અંક -૫૫૦, છટક નકલ -૨૫ લ્વાજમની રકમ મનીઓરર, રીમવાર રવાફટ અથ્વા એટપવારનવા ચેક દ્વારવા કષર વ્જ્વાન નવા નવામે મટોકલ્ટો સંપાદક : પ્રવીણકુમાર બી. પટેલ સંપક : કૃષિષવજ્ાન અપર લે્લ, રટોયલ કટોમ્પલેક્ષ, ભુતખવાનવા ચટોક, ઢબર રટોર, રવાજકટોટ - ૩૬૦૦૦૨ ફટોન : ૦૨૮૧-૨૨૨૯૯૬૬ ફ્કસ : ૦૨૮૧-૨૨૨૯૮૬૬ ઈમેઈલ : kvrajkot@gmail.com સ્્ષ હક્ક પ્રકવાશકને સ્વાધીન * નયવાયક્ષેત્ર, રવાજકટોટ નોંધ : કષર વ્જ્વાનમવા છપવાતવા લેખ, જાહેરવાત અને મવાહહતી જ તે લેખક ક કપનીનવા છ તેની સવાથે અમે સહમત છીએ તેમ મવાન્ નહહ તંત્રી/ પ્રકવાશક : એમ.પી. પટલ લવાજમ ્વાર્રક ષત્ર્વાર્રક પવાંચ્રષીય Advertisement Size : Full Page : 16x22 cm Half Page ( Horizontal) : 16 x 10 cm Half Page (Vertical) : 7.5 x 22 cm Quarter Page : 7.5 x 10 cm ખેડૂતો માટે ૩૯૯/૧૦૯૯/૧૮૯૯/સંસ્ા માટે ૭૯૯/૨૧૯૯/૩૭૯૮/www.
www.facebook.com/krushivigyan kvrajkot@gmail.com
L$©rj rhop_ S>y_p A„L$p¡dp„\u: L©$rjrhop__p Sy>_p A„L$p¡ ApS>¡ `Z âõsys 5 Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ : M¡su
કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 7કૃષિ ષિજ્ઞાન

"Aëep,ApS> sp¡ _hy„ L$p¥syL$ \ey„ ! k|fS> Ap\dZp¡ EÁep¡ L$¡ iy„ ! Agu ^p¡X$é, X$pdrQe¡ v$uhp¡ L$e® v$uhp¡'!

"L$¡d ? iy„ \ey„ R>¡, s¡ ApV$gp b^p lfMpC Nep R>p¡ ?'

"Apd X$¡gu v$ud_u _S>f sp¡ L$e® ! "lp, Aphy„ R>y„ L$pL$p, lp Aphy„ R>y„" ! A¡hp v$gplp D`f v$gplp v$¡_pfp dpfp crÓÅA¡ ApS> L$pL$p-L$pL$u_¡ dmhp Ap„V$p¡ Aphhp_p¡ hMs L$pYép¡ ! A¡V$g¡ `R>u lfMpB S> S>hpe_¡ !'

"sd¡ sp¡ kph Aphp_¡ Aphp S> füp ! X$pdrQe¡ v$uhp_y„ L$lu_¡ A¡_¡ cp¡„W$p¡ `X$pe L$¡ lfM\u AphL$pfp¡ v$¡hpe ?'"Apìe cpB L$dg¡i Apìe ! cg¡ TpTp hMs¡ Apìep¡, `Z Apìep¡ s¡ bly Nçey„ lp¡ c¥gp !' dp¡„Ou L$pL$uA¡ cÓuÅ_¡ kÐL$pep£.

"L$„B hp„^p¡ _l] L$pL$u ! d_¡ dpfp L$pL$p_p h¡Z_y„ Mp¡V$y„ \p¡X$y„ gpN¡ ? DgV$p_y„ Ap "X$pdrQe¡ v$uhp_y„' _hy„ kp„cmhp dþey„ ! L$pL$u ? Ap X$pdrQep¡ A¡V$g¡ iy„ ?'

"sy„ Al] MpV$g¡ b¡ü sp¡ Mfp¡. S>fpL$ lpl Mp ! Ap `pZu Ap`y„ A¡ `u A_¡ r_fp„shp¡ \p, `R>u hps L${„.'..\p¡X$uhpf `R>u....

"L$lp¡ L$pL$u, lh¡ L$lp¡ !' L$ë`¡i¡ L$l¡hs_p¡ dd® ÅZhp_u Hs¡Åfu v$¡MpX$u.

"Å¡ L$ë`¡i ! NpdX$p„Ap¡dp„ TpTp„ sp¡ Npfp_p„

c]sX$p„ D`f hp„k-M`prV$ep„\u dpm¡gp„ A_¡ v$¡iu _rmep„hpmp„ Mp¡fX$p„ lp¡e _¡ ? A¡dp„ S>¡d `pZu_p Np¡mp, l¡g A_¡ L$míep-Ngpk d|L$hp dpV$¡ gpL$X$p_p b_ph¡g "`prZepfp„'lp¡e R>¡, A¡hy„ S> Of_p„ `pNfZ S>¡hp„ L$¡ Npv$gp„-Np¡v$X$p„-Ap¡riL$p„ hN¡f¡d|L$hp gpL$X$p_p¡ Op¡X$p¡ b_ph¡g lp¡e A¡_¡ "X$pdrQep¡' L$l¡hpe. A_¡ Äepf¡ L$„BL$ AZ^pep£ Ap_„v$ \pe Ðepf¡ Ap L$l¡hs bp¡gpe R>¡. A¡V$g¡ spfp L$pL$pA¡ A¡ Apd L$lu_¡ sy„ Apìep\u bly Myiu ìe¼s L$fu R>¡ lp¡ c¥gp !" dp¡„Ou L$pL$uA¡L$dg¡i_¡ rhNs¡ kdS>Z `pX$u. "sp¡ L$pL$p ! sdpfu hpsp¡dp„ "X$pdrQep¡', "hmNZu', "X$pefp-dpefp' S>¡hy„ bly Aph¡ R>¡. ApS>¡ sp¡ A¡hu hpsy„ kp„cmhp_y„ d_ \ey„ R>¡. L$pL$u, sd¡e¡ b¡kp¡ ! A¡dp„e¡ Mpk sp¡ M¡sudp„ h`fpsp kp^_-kf„Åd_¡ Ap¡mMphsp iåv$p¡_u hps L$fp¡, sdpfu L$l¡hp_u Yb D`f sp¡ ly„ Apafu_ R>y„ L$pL$p !'.

"kp„cm cpC L$dg¡i ! kde bly TX$`\u bv$gpB füp¡ R>¡. lfL$p¡B n¡Ó_u S>¡d M¡sudp„ `Z rhop_ L$yv$L$¡ _¡ c|kL$¡ ApNm h^u füy„ R>¡. _hp„ _hp„ rbepfZp¡_u kp\p¡kp\ M¡suL$pep£dp„ D`ep¡Ndp„ g¡hpsp„ e„Óp¡ `Z A¡V$gu S> TX$`\u bv$gpB füp„ R>¡. hpX$uA¡ hpX$uA¡

"L$p¡k' l„L$psp. AÐepf_p R>p¡L$fp„Ap¡A¡ A¡ cpþep¡e¡ _l] lp¡e ! lh¡ sp¡ Qp„` Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ M¡su A_¡ s¡_p„ fpQ-fQugp„ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨8 કૃષિ ષિજ્ઞાન

v$bphp¡_¡ `pZu_p¡ ^p¡^ blpf `X$¡ R>¡. A¡hy„ S> L$©rj¾$p„rs_u i{Aps \ep c¡mu S> M¡sudp„ _p_p„dp¡V$p„ V$²¡¼V$fp¡A¡ ^|d dQphu v$u^u R>¡ A_¡ hfkp¡\u M¡sf-hpX$u_p Opk-`|k MpC, M¡su_¡ `p¡sp_¡

L$„^p¡g¡ EW$phu DÐ`pv$_ fmu

Ap`sp bmv$p¡_¡ lp„rkepdp„ ^L$¡gu v$u^p R>¡. kpfp bmv$p¡ b_phhp Of¡ Of¡ hpR>fX$p `pmsp s¡_¡ bv$g¡ Npd¡ Npd My„rV$epAp¡_p V$p¡mp„ hpX$u-M¡sfp¡dp„ fp_u b_u, kpdp \C, Ecpdp¡g_¡ MpB-My„v$u bNpX$hp A_¡ il¡fp¡dp„ dpZkp¡_¡ lX$a¡V$¡ gC hNpX$u v$C, `R>pX$u v$¡hp ky^u_p¡ L$pmp¡L$¡f hfsphu kp¥_¡ lp\Æc L$Yphu v$u^u R>¡ c¥gp !' "h^ydp„ kp„cm c¥gp ! `l¡gp„ sp¡ S>du_ M¡X$hp\u iê$ L$fu, L$|hpdp„\u "L$p¡k' Üpfp `pZu M¢Qhy„, i¡fX$u `ughu, L$ép„e kNp-k„b„^uAp¡dp„ V$pZ¡-L$V$pZ¡ S>hy„-Aphhy„, dpg_u l¡fa¡f L$¡ v$uL$fp_u Å_ Å¡X$hp ky^u_p sdpd L$pd bmv$p¡ Üpfp S> L$fpsp. A¡V$g¡ A¡_p bm\u Qpgsp lm, L$p¡k, rQQp¡X$p A_¡ kp„su sp¡ Nep `Z Npe-bmv$Op¡X$u S>¡hp_p iZNpfp¡e¡ AÖíe \ep ! L$lp¡_¡ M¡sf-hpX$u kp\¡ Å¡X$pA¡gp„ ^fsu_p„ Of¡Zp NZpe A¡hp„ kp^_ kf„Åd-k„bp¡^__p gp¡L$bp¡gu_p sm`v$p iåv$p¡e¡ Nep !'

"bk L$pL$p dpf¡ A¡S>|_p kde_u M¡su rhi¡_p kp^_-kf„Åd_p _pd A_¡ s¡_p L$pd ÅZhp_p¡ h^pf¡ fk R>¡. A¡_u S> hps L$fp¡ sdsdpf¡.'

"`l¡gp„ M¡X$_¡ gNsp„ kp^_p¡_u hps L$fuA¡ sp¡.....S>du_ M¡X$hp_y„ dy¿e kp^_ "lm' lsy„. lm_p `¡V$pcpNp¡_u hps L${„ sp¡...'sy„Ny' A¡ lm_p ifuf_p¡ dS>bys gpL$X$p_p¡ cpN. "lpg' A¡ sy„Np kp\¡ Å¡X$pe¡g dS>b|s gp„bp¡ lp\p¡. "QhX$y„' A¡V$g¡ S>du_ M¡X$hp dpV$¡ sy„Np_¡ _uQg¡ R>¡X$¡ gpN¡g rÓL$p¡Z A_¡ i„L$y ApL$pf_y„ AZuv$pf kp^_ s\p A¡_u kp\¡ gpN¡g gp¡M„X$_u `p_y„ L$pY¡gu "L$p¡i' s\p L$p¡i A_¡ QhX$p_¡ V$pBV$-auV$ fus¡ S>L$X$u fpMsp¡ apQf ApL$pf_p¡ _p_L$X$p¡ gp¡M„X$_p¡ L$¡ dS>b|s gpL$X$p_p¡ lp¡e _p_L$X$p¡ "L$lhpmp¡.' A_¡ ^y„kfu kp\¡ Å¡X$pZ L$fhp v$p¡fX$y„ bp^hp_y„ lpg kp\¡ S>X$¡g v$p¡Y¡L$a|V$ gpL$X$p_y„ bV$L$y„-V$¡L$rZey„. S>¡_¡ "kN_' L$l¡hpe.

lm_¡ bm L$fu M¢Qhp bmv$_u "L$p„^' D`f fl¡sp gpL$X$p_¡ "^y„kfu',L$l¡hpe. ^y„kfu_¡ hÃQ¡ S>X$¡g Mugp_¡ "Np¡\Zp¡' L$l¡hpe S>¡_u kp\¡ lm_u lpg_¡ bp„^hp h`fpsp v$p¡fX$p„_¡ "_¡Z' L$l¡hpe.

^y„kfu_¡ bmv$_u X$p¡L$ kp\¡ S>L$X$u fpMhp QpdX$p ANf sp¡ kysf_u v$p¡fu\u Ny„\¡g Nmpb„^Zp„_¡ "Å¡sf' L$l¡hpe R>¡. ^y„kfu_¡ bß¡ R>¡X$¡ AV$L$rZepê$` gNph¡glp¡e R>¡ A¡L$A¡L$ gpL$X$p_p¡ A¡L$pv$ a|V$ gp„bp¡ V$yL$X$p¡, S>¡_y„ "k„bp¡g' A¡hy„ _pd R>¡. bmrv$ep sp¡ NZpe bmyL$y„ Å_hf. A¡_¡ L$pbydp„ fpMu M¡X$|s_y„ ^pey¯

L$fphhp dp¡Y¡-dp\¡ QX$ph¡g lp¡e kysf_u v$p¡fudp„\u b_ph¡g "dp¡fX$p¡' A_¡ A¡_u kp\¡ `pR>u lp¡e _pL$dp„ `fp¡h¡g v$p¡fu-A¡V$g¡ L$¡ "_p\', A¡ bß¡ kp\¡ bp„^¡g v$p¡fX$y„ L$¡ S>¡_p Üpfp M¡X$|s kp„su-NpX$¡ Å¡X$¡g bmv$p¡ `pk¡ ^pey¯ L$pd L$fphhp [õV$ef]N S>¡hy„ L$pd g¡sp¡ lp¡e R>¡ s¡_¡ "fpi' L$l¡hpe A_¡ Dcpdp¡gdp„ kp„su Qgphsu hMs¡ bmrv$ep dp¡gpsdp„ dp¡Yy„ _ cep® L$f¡ A¡V$gp dpV$¡ dp¡Y¡ bp„^hp "R>]L$gp' fMpsp. Äepf¡ Å_ Å¡X$hp L$¡ kpd¥ep S>¡hp kpfp âk„N¡ ifuf¡ cfs cf¡g "T|g', dp\¡ "d\fphV$u' A_¡ tiNX$¡ "tiNfp¡rV$ep' \u iZNpf kÅsp."sd¡ fpi_¡ [õV$ef]N_u D`dp„ Ap`u A¡ bly Nçey„ lp¡ L$pL$p ! lh¡ B L$ép¡ L$¡ M¡sudp„ lm rkhpe buÅ L$ép L$ép kp„suX$p„_p¡ D`ep¡N \sp¡ lp¡e R>¡ ?'

"buÅ kp„suX$pdp„ lm `R>u_y„ kp„su A¡V$g¡ "L$rmey„' NZpe. L$rmep_p A„Np¡ lp¡e `p„Q, S>¡dp„ "gpL$X$p_p¡ gp¡rYep¡', gp¡M„X$_p "v$pYp', gp¡M„X$_u ^pfv$pf "fp„`' A_¡lp¡e gpL$X$p_u ku^u hmu_p b¡ "kp„bX$p' _¡ kp„bX$p_¡ R>¡X$¡ gNph¡g lp¡e "kN_' L$¡ S>¡ ^y„kfu kp\¡_p kp„bX$p_pb„^__¡ kfL$hp _l] v$¡hp_y„ L$pd L$f¡ R>¡. "Ðepf¡ d¢ L$ép„L$ Yy„rYey„, b¡gu, v$„spm _¡ f`V$p¡ A¡hp L$„BL$ kp„suX$p„_p _pd kp„cþep lsp. iy„ A¡hp kp„suX$p„e¡ lp¡e L$pL$p?' "lp lp, lp¡e _¡ ! `Z A¡ b^p hphZu A_¡ Ap„sf M¡X$é_p kp„su L$l¡hpe. Å¡ rbepfZ hphsu hMs¡ L$pddp„ Aph¡ A¡ kp„su_¡ "v$„spm' L$l¡hpe. S>¡_¡ gp¡rYepdp„ "kpg' th^p `pX$u, R>¡X$¡ gp¡M„X$_p„ "apmhp' S>X$¡g b¡ a|V$ g„bpB_p gpL$X$p_p 5-7 "v$p„sp' lp¡e A_¡ v$f¡L$ v$p„spdp„ apmhp_u bpS>ydp„ A¡L$ dp¡V$y„ L$pÏ„ L$f¡gy„ lp¡e R>¡ A¡_¡ "Nyrgey' L$l¡hpe. Ap D`fp„s v$„spm_u kp\¡ buS> Ap¡fhp dpV$¡ "Ap¡fZu', v$„spm kp\¡ bp„^hp "Ap¡fZub„^Ï„' A¡V$g¡L$¡ `psmu v$p¡fu, Ap¡fZu\u Nyrgep ky^u buS> `lp¡„QX$hp "X$p„X$hp„', buS> fpMhp dpV$¡ L$`X$p_p¡ 'hphrZep¡', A_¡ `p¡Qu S>du_ lp¡e sp¡ v$p„sp h^y JX$p Qpk _ b_phu g¡ A¡V$gp dpV$¡ apmhp_u AZu D`f cfphu v$¡hp_u L$p\u_u "L$y„X$guAp¡' A_¡ buS> D`f dpV$u Yp„L$hp Qpk D`f YkX$psp gp¡M„X$_p hp„L$p bV$L$p_¡ "hp„rL$ep' L$l¡ R>¡. bmv$ Å¡X$u kp„su_¡ M¡sf¡ `lp¡„QpX$hp kp„su_¡ JQ¡ fpMhp fõs¡ YkX$psp kp^__¡ "O]l{„' L$l¡hpe. hphZu L$ep® `R>u `pR>m_u S>du_dp„ c¡S> k„N°lpB fl¡ A¡ dpV$¡ buS> D`f dpV$u_y„ AphfZ b_phhp `psmu-gp„bu fp„`hpmy„ kp^_ Qgphpe R>¡ A¡_¡ "f`V$p¡' L$l¡hpe A_¡ Å¡ S>du__¡ v$bphhu

lp¡e sp¡ s¡_u `pR>m ^]Np gpL$X$p_p¡ "kdpf' Qgphpe R>¡. Äepf¡ dp¡gps Ly$v$fs_u L$¡X$uA¡ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 9કૃષિ ષિજ્ઞાન

Ly$v$fs_u

ENu Åe `R>u\u \su M¡X$_¡ "Ap„sfM¡X$' L$l¡hpe. Ap„sfM¡X$ hMs¡ `pV$gpdp„ v$„spm Qgphpe sp¡ s¡_¡ "QpkÏ„' Qgpìey„ A¡d L$l¡hpe. hpìep rkhpe_y„ Opk EN¡ A¡_¡ "t_v$pdZ' L$l¡hpe A_¡ A¡_¡ `pV$gpdp„\u v$|f L$fhp Qgphpsp gp¡M„X$_u "fp„`' hpmp kp^__¡ "A¡L$rgey„' L$¡ "Yy„rYey„' L$l¡hpe. Äepf¡ "Qpk' _¡ hÃQ¡ fpMu-b¡ fp„`X$uhpmy„ S>¡ kp„su Qgphpe R>¡ A¡_¡ "b¡gu' L$l¡hpe R>¡. fp„`X$u kp\¡ Qp¡V$u Ne¡g Opk-dpV$u_¡ v$|f L$fhp_p kp^__¡ "Mfr`ep¡' L$l¡hpe R>¡.

A_¡ dpZkp¡ \L$u lp\p¡lp\ L$pd L$fhp_p kp^_dp„....t_v$pdZ L$fhp "v$psfX$u' L$¡ "Myf`u', Opk hpYhp "v$psfX$y„', dpV$u Mp¡v$hp "rÓL$d', dpV$u YkX$hp "`phX$p¡', dpV$u cfhp "sNp{„' L$¡ "ky„X$gp¡', MpX$p¡ Mp¡v$hp "L$p¡i',h^y KX$p¡ MpX$p¡ Mp¡v$hp "`fpC' S>du_ kdsm L$fhp "M„`pmu' L$¡ "`„S>¡W$u', Tpmp„ Mp¡v$hp "L$p¡v$pmu', L$p„V$p L$p`hp "^prfey„' A_¡ "L$ylpX$u' L$p„V$p D`pX$hp "km¢\p¡', `„Mu DX$pX$hp"Np¡aZ' A_¡ "rNgp¡g,' A_¡ kp„W$uey„ M¢Qhp S>¡ kp^_ h`fpe A¡_¡ "Qur`ep¡' L$l¡hpe.

L$|hpdp\u `pZu tkQhp "sf¡g¡' Å¡X$¡gp b¡ bmv$ Üpfp "L$p¡k' Qgphpsp¡, S>¡ N¡ëh¡_pBT_p `sfpdp„\u b_ph¡g "X$p¡gQp' kp\¡ QpdX$p_u "ky„Y' S>X$phu_¡ b_ph¡g lp¡e R>¡. S>¡_¡ L$|hp`f b_ph¡g gpL$X$p_p "d„X$pZ' A\hp sp¡ `pL$p "V$p¸X$p' `f gpL$X$p_u "`pV$gu' d|L$u, s¡dp„ b¡ "Y]Ngp' b¡kpX$u, hÃQ¡ afsp "`¥X$p' D`f "hfs' [L$p\u_y„ b_ph¡gy„ ÅX$y„ v$p¡fX$y„ A_¡ _uQ¡ 2 a|V$ gp„bu 5 HQ_p ìepk_u gpL$X$p_u Np¡m Nf¡X$u `f ky„Y kp\¡ bp„^¡g "hfsX$u' [`psmy„ fp„Yhy„] bß¡_¡ bmv$ Å¡X$¡gp sf¡gp kp\¡ bp„^u L$p¡k Qgphpsp¡. L$p¡k "cyV$L$Z¡' `lp¡„Qu "\pmp'dp„ S> W$ghpsp¡. `pZu \pmpdp„\u "L$y„X$u'dp„ S>C "^p¡rfe¡' QX$sy„. ^p¡rfep¡ kpa A_¡ L$W$Z fl¡ A¡V$gp dpV$¡ s¡dp„ "L$p„V$u' L$¡ "kpgu' M¢Qhpdp„ Aphsu. A_¡ `pZu_¡ "L$épfp'dp„ r`es Ap`_pf-"_pL$p' hpm_pf S>Z_¡ "`pZrsep¡' L$l¡hpsp¡. L$p¡k L$gph_pf_¡ "L$p¡rkep¡' L$l¡sp.A_¡ L$p¡rkep_u b¡W$L$¡ `pR>m QpdX$p_p¡ V$yL$X$p¡ bp„^sp s¡_¡ "Np„rX$ey„' L$l¡sp

"l¢ L$pL$p ! Mmy„ g¡hp_p lgf A_¡ lph£õV$f S>¡hp kp^_p¡ `l¡g¡\u S> QgZdp„ lsp ?' L$ë`¡i_¡ sp¡ fk hÝe¡ S> Åe R>¡.

"kp„cm L$ë`¡i ! S>yhpf_p R>p¡X$ `f v$pZp Aph¡ A¡_¡ "L$flX$y„', L$l¡hpe A_¡ bpS>fp_p R>p¡X$ `f v$pZp cfpe "X$y„X$p' dp„. Äepf¡ OJ_u dp\¡ apg Aph¡ A¡_¡ "X$y„X$u' L$l¡hpe. S>yhpf bpS>fp_p L$flX$p„ A_¡ X$y„X$p„ v$psfX$p\u gZu, 'L$p„`p'dp„ cfu, "QgpMp'dp„ W$pghu, A¡_u "Np„kX$u' bp„^u, NpX$p_u "X$pNmu' D`f "hpW$p¡rgep' A_¡ v$p¡fu s\p "by„NZ' _p klpf¡ b_ph¡g "thV$p' TpL$X$p¡... dp„ cfu, S>du_ L$Ì$Z L$f¡gu S>ÁepA¡ R>pZ-dpV$u_u "Npf' g]`Z L$fu b_ph¡g "Mmp' dp„ "`Nf' Np¡m `\pfu b_phu k|e®sp`dp„ k|L$php v$¡hp `X$¡. Äepf¡ OJ _¡ sp¡ ApM¡ApMp R>p¡X$hp v$psfX$p\u hpYu gC, "`p\fp' b_phu, NpX$pdp„ "cfp¡V$y„' cfu, Mmpdp„ W$pghu,k|e®sp`dp„ s`phu, A¡_p¡e¡ `Nf b_phu D`f ÓZQpf bmv$p¡_y„ "lpg{„' lp„L$u L$¡ dp¡V$p¡ `Nf lp¡e sp¡ D`f Np¡m Np¡m NpX$p„ l„L$pfu b^y„ "dkmu' TuÏ„ L$fsp A_¡ `R>u

"M`pmu'\u YNgp¡ L$fu, `h__p g¡fM¡ g¡fM¡ "D`Zhp' hphghp$_y„ L$pd \sy„. A_¡ cfpA¡gu

"Ap„L$X$' D`Îep `R>u \e¡g

YNgp¡ dp„\u "cL$y' A_¡ v$pZp S>yv$p L$fu, v$pZp_¡ "QpfZp'\u Qpmu, s¡ v$pZp_¡ h^y Qp¡¿Mp L$fhp "^pf' A_pS>_¡ afuhpf

D`Zhy„ L$fpsu Ðepf¡ v$pZp O¡f gC S>hpe A¡hp \sp. Ap dpV$¡_p kp^_p¡dp„-gpL$X$p_u 3 `¥X$p„_u "Op¡X$u' V$¡bg$,'D`rZep' v$¡hp "sNpfp„', v$pZp Qpmhp `sfp_p¡ "QpfZp¡', A_¡ "bpOfu' L$fhp "kphfZu' fl¡su. v$pZp_y„ dp` L$pYhp_p kp^__¡ "dpÏ„' A¡L$ dpZp_u 5 "`pgu'-A¡L$ `pgu_p 4 NrX$ep L$l¡hpsy„. 5 dpZ¡ "dZ' 20 L$ugp¡ A_¡ 100 dpZ¡ A¡L$ "L$miu' A„v$pS>¡ 20 dZ] A¡hp dp`¡ v$pZp d`psp. A_¡ O¡f gC Nep `R>u Npf-dpV$u_u O¡f bl¡_p¡A¡ `p¡s¡ lp\¡ b_ph¡gu "L$p¡W$u'dp„ k„N°lu, S>ê$f `X$é¡ L$p¡W$u_p "kpZp' dp\u L$pYu L$pYu "ky`X$¡' kpa L$fu `p¡sp_¡ O¡f S> b¡ Np¡m `Õ\f_u b_¡gu "OfO„V$u' dp„ A¡ v$mÏ„ bl¡_p¡ Ås¡ v$mu-fp¡V$gp OX$sp.'

"Af¡, L$pL$p ! S>y_hpZu A_¡ NpdW$u bp¡gu_p iåv$p¡ kp„cmu_¡ dÅ `X$u NC, lp¡ d_¡ sp¡ !'

"A_¡ c¡mpc¡m lS>y kp„cmu g¡ ! i¡fX$udp„\u fk L$pYhp_p "rQQp¡X$p' lsp. S>¡ bmv$\u Qgphpsp. A¡d sg-dNamudp\u s¡g L$pYhp_u "OpZu' Ap¡ `Z lsu. L$`pkdp„\u L$`prkep A_¡ ê$ S>yv$p„ L$fhp„ "QfMp' lsp. ê$ `]S>hp_u "`]S>Zp¡' lsu, Af¡ O¡f O¡f "ê$' dp„\u "kysf' b_phhp_p "f¢rV$ep' lsp.A_¡ A¡ kysfdp„\u L$p`X$ hZhp hZL$fp¡ `pk¡ "ipmp¡' lsu. S>¡_p hX$¡ "`pZL$p¡fp' _pd¡ L$p`X$ hZpsy„. "A_¡ L$ë`¡i ! A¡ hMs¡ dpg lfaf A_¡ NpdNpdsf¡ S>hp "NpX$y„' S> D`ep¡Ndp„ Aphsy„.. NpX$p_p cpNp¡_u Ap¡mM Ap`uA¡ sp¡ -"X$pNmu', "`¥X$p„', "`pX$p¡', 'ApX$p', "dpL$X$u', "KV$X$p¡', "L$pNhy„', "^y„kfu', '_pfZ',"JÝe', "W$p„rV$ey„', "tR>L$y„'' "c„X$rL$ey„', "MpsfZu' S>¡hp NZpsp.' A_¡ NpX$y„ lp„L$_pf S>Z_¡ "NpX$pM¡X$y„' sfuL$¡ kp¥ Ap¡mMsp.' "A¡V$g¡ cpC L$ë`¡i ! ApS>_p Ap 21du kv$u_p L$p¡çàeyV$f S>dp_pdp„ A_¡ M¡sun¡Ó¡ buV$u buS>_p eyNdp„ hs®dp_ M¡su Äepf¡ e„Óde b_u NC R>¡ Ðepf¡ A¡V$gy„ S> L$l¡hp_y„ R>¡ L$¡ "_hy„ cg¡ dpZuA¡, `Z S>¡ S>|_y„ R>¡ s¡_¡ "S>|_hpZu' NZu_¡ rhkfu _ S>CA¡-a¢L$u _ v$CA¡. L$pfZ L$¡ crhóedp„ afu A¡_p sfa S>hy„ `X$hp_y„. ep„ÓuL$fZ_¡ bv$g¡ `iy A_¡ dp_hi[¼s rh_p NpdX$p„Ap¡ _l] V$L$¡. ep„ÓuL$fZ¡ kdpS>dp„ Akdp_sp A_¡ b¡L$pfu a¡gphu R>¡. Np„^ubp`yA¡ f¢rV$ep dpfas h÷õhphg„b__p¡ dpN® bspìep¡ lsp¡. kp^_p¡dp„ ky^pfp L$fpe S>¡\u L$pd kp{„ \pe, TX$`u \pe `Z A¡ kp^_p¡ Qgph_pfu i[¼s sp¡ dp_huAp¡ A_¡ bmv$p¡ S>¡hp„ âpZuAp¡_u fl¡hu Å¡BA¡.

L$¡X$uA¡ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨10 કૃષિ ષિજ્ઞાન

L$©rj eyr_hk}$V$u_p Üpf¡\u

Mpfp `pZu\u M¡su L$fhp_p `pL$p¡

s¡ rhj¡ S>Zphsp kh® îu îudrs X$u. A¡. `V$¡g, X$p¡. L$¡. A¡_. `V$¡g, îu A¡d. A¡d. Qp¥^fu, Qu.`. L©$rj dlprhÛpge, kfv$pf L©$rj_Nf v$p„suhpX$p L©$rj eyr_hrk®V$u, kfv$pf L©$rj _Nf-385506 ap¡_ : 9727558086

Mpfp `pZu\u g¡hpdp„ Aphsp dy¿e `pL$p¡ - npf kl_iug `pL$p¡ :

(1) M¡su `pL$p¡ : CL$L$X$, L$`pk, S>yhpf, OJ, X$p„Nf, bpS>fu, fpC, A¡f„X$p, dL$pC, fS>L$p¡, i¡fX$u, QZp A_¡ dNamu. `pL$p¡dp„ `Z s¡d_u Åsp¡_¡ k„b„r^s npf kl_iugsp ¾$ddp„ Np¡W$hu iL$pe S>¡hu L$¡ bpS>fpdp„ bpbp`yfu, OJdp„ MpfuQuep, S>yhpfdp„ Ny„v$fu, L$`pkdp„ L$ëepZ hN¡f¡.

(2) ipL$cpÆ_p `pL$p¡ : iyNfbuV$, `pgM, V$d¡V$u, L$p¡bu, agphf,iL$L$rfep„, NpS>f, gkZ, X$y„Nmu, L$pL$X$u A_¡ bV$pV$p

(3) amampv$u_p `pL$p¡ : Mpf¡L$, bp¡f, Ådam, _prfe¡m, v$pX$d, Öpn, A„Æf A_¡ QuL$y

(4) S>„Ng_p `pL$p¡ : Np„X$pbphm, k{, r_gNufu A_¡ b„Npmu bphm

(5) npfp¡_y„ ip¡jZ L$fsp `pL$p¡ : fS>L$p¡, CL$L$X$ A_¡ QZp S>¡hp `pL$p¡ npf_y„ h^y dpZdp„ ip¡jZ L$fsp lp¡C Dsfsp ¾$ddp„ `k„v$ _u L$fp¡.

(6) `pZu_u Ap¡R>u S>ê$rfepshpmp `pL$p¡ : S>¡hp L$¡, S>yhpf, v$¡iu L$`pk A_¡ fpeX$p_u Dsfsp ¾$ddp„ `k„v$ L$fp¡.

(7) V$|„L$pNpmp_p `pL$ : ipL$cpÆ_p `pL$p¡, OpkQpfp_p `pL$p¡, s¡dS> QZp, gugp `X$hpidp„ CL$L$X$ hN¡f¡ `pL$p¡ V$|„L$pNpmp_p lp¡C `k„v$Nudp„ AN°sp Ap`hu. s¡hu S> fus¡ L$p¡C A¡L$ `pL$ `Z s¡_u S>yv$u S>yv$u Åsp¡ `¥L$u V$|„L$pNpmp_u Ås `k„v$ L$fp¡.

àgN _k®fu A¡V$g¡ iy„ ?

s¡ rhj¡ S>Zphsp kh® îu `u. A¡d. kp„Mgp, X$p¸. X$u. L$¡. idp®, îu A¡k. A¡g. kp„NpZu A_¡ v$i®_p Qp¥^fu bpNpes rhcpN, L$©rj dlprhÛpge, _hkpfu L$©rj eyr_hrk®V$u L$¡ç`k, cê$Q dp¡. : 99984 19095 hjp£\u M¡X$|sp¡ Üpfp dp¡V$pcpN¡ ^ê$ DR>¡f Npv$u L$épfpdp„ A\hp L$épf¡L$ k`pV$ L$épfpdp„ s¥epf L$fhpdp„ Aph¡ R>¡ `f„sy àgN _k®fu Üpfp ^{ DR>¡fhp\u v$f¡L$ ^{ hÃQ¡ Mpsf, `pZu A_¡ k|e®âL$pi dpV$¡ õ`^p® L$fhu `X$su _\u. D`fp„s v$f¡L$ ^{ hÃQ¡ A¡L$ê$`sp S>mhpe R>¡. Ap¡R>p dS>|fu MQ£ àgN _k®fudp„ ^{ DR>¡f_p L$pep£ S>¡hp L$¡ dpÝed-durX$ep_u s¥epfu, S>du_dp„ c¡mhhp_u r¾$ep, buS> dyL$hp s\p R>p¡X$ D`pX$hp_p L$pep£ kfmsp\u \C iL$¡ R>¡. àgN _k®fu Üpfp DR>¡f L$f¡g ^{ S>du_dp„ fp¡`Zu L$ep® bpv$ kpfu fus¡ rhL$pk `pd¡ R>¡, L$pfZ L$¡ ^{ D`pX$su hMs¡ d|m s|V$hp_p¡ âñ fl¡sp¡ _\u

õhõ\ Ncp®hõ\p dpV$¡ Aplpf A„N¡_u cgpdZp¡

rhj¡ S>Zphsp kh® îu rd_pnu Apf. âÅ`rs X$p¸. L$¡. bu. L$pdrmep, X$p¸. X$u. A¡Q. `V$¡g `p¡rgV$¡L$r_L$ C_ a|X$ kpeÞk A¡ÞX$ lp¡d CL$p¡_p¡rd¼k, ApZ„v$ L$©rj eyr_hrk®V$u, ApZ„v$-388110 ap¡_: (02692) 264464

Nc®hsu dpspA¡ v$v$fp¡S> 8-10 Ágpk `pZu `uhy„ Å¡CA¡ S>¡\u ifuf_p¡ h^y_¡ h^y L$Qfp¡ `¡ipb hpV$¡ blpf _uL$mu Åe. Ncp®hõ\p v$fçep_ L$¡au_ hpmp `uZp„ S>¡hp L$¡ L$p¡au, Qp, kp¡aV$ X$²]L$ hN¡f¡ g¡hp rlsphl _\u. L$pfZ L$¡, Ap `pZuAp¡dp„ L$¡au_ Aplpf_p `p¡jL$sÐhp¡_¡ ifufdp„ ip¡jhpdp„ AX$QZ Ecu L$f¡ R>¡. `rfZpd¡ s¡ `p¡jL$sÐhp¡ Aplpfdp„ gu^p R>sp„ ifuf_¡ dmsp _\u. L$pbp£_¡V$¡X$ `uZp„ `Z g¡hp _ Å¡CA¡. Mp¡fpL$dp„ f¡kpey¼s Aplpf S>¡hp L$¡, ApMp v$m¡gp A_pS>, ipL$cpÆ, amp¡ g¡hp rlsphl R>¡ S>¡\u L$bÆeps_u sL$gua _ \pe. rhV$prd_ ey¼s Mp¡fpL$ s\p X$p¸L$V$f¡ Ap`¡g rhV$prd__u Np¡muAp¡ AQ|L$`Z¡ g¡hu. Å¡ h^pf¡ `X$sp rhV$prd_ g¡hpdp„ Aph¡ sp¡ s¡ `Z bpmL$ dpV$¡ lpr_L$pfL$ R>¡. dpV$¡ kdek2 X$p¸L$V$f_u dygpL$ps g¡hu, s`pk L$fphu A_¡ X$p¸L$V$f¡ k|Qìep dyS>b S> Np¡muAp¡ g¡hu. `|fsp âdpZdp„ rd_fëkey¼s Mp¡fpL$ g¡hp¡ Å¡CA¡. buX$u, sdpL$y, v$pê$ S>¡hp ìek_p¡ _ L$fhp. Ap Ahõ\p v$fçep_ AplpfS>Þe fp¡Np¡ _ \pe s¡_y„ `Z Ýep_ fpMhy„ Å¡CA¡.

hpku Mp¡fpL$, L$pQy„ (Nfd L$ep® hNf_y„) v$|^, L$pQp IX$p, L$pQy„, fp„Ýep hNf_y„ dp„k, blpf_p¡ gpfu `f h¡Qpsp¡ My‰p¡ Mp¡fpL$ _ g¡hp¡.

Æàkd_p¡

D`ep¡N L$¡hu fus¡ L$fhp¡ ?

s¡ rhj¡ S>Zphsp kh® îu âp¡. hu. X$u. hp¡fp, L$ydpfu V$u. S>¡. `V$¡g, îu hu. A¡g. dp¡YhpX$uep A_¡ X$p¸. `u. X$u. h¡L$fuep k|L$u M¡su k„ip¡^_ L$¡ÞÖ, S>|_pNY L$©rj eyr_hrk®V$u, sfOX$uep, sp.rS>. fpS>L$p¡V$-3, ap¡_ : (0281) 2784260, S>du_ ky^pfZp dpV$¡ kpfu NyZhÑphpmy„ Æàkd `k„v$ L$fhy„. D_pmpdp„ S>du_ s¥epf L$fsu hMs¡ Æàkd ApMp M¡sfdp„ `y„Mu_¡ Apàep `R>u S>du_dp„ c¡mhu v$¡hy„. Ðepf bpv$ S>du__¡ kdsg L$fu, `pmp bp„^hp, S>¡\u hfkpv$_y„ `pZu hlu _p S>sp S>du_dp„ KX$¡ ky^u Dsf¡ A_¡ S>du_dp„ Dd¡f¡g Æàkd_¡ kr¾$e b_ph¡. Æàkd kp\¡ v$¡iu Nmrsey„ Mpsf Ap`hp\u Æàkd_u L$pe®ndsp h^¡ R>¡. Æàkddp„ fl¡g L$¡[ëied sÒh `pZudp„ Ap¡Nmu S>du__p fS>L$Z `f fl¡g kp¡rX$ed sÒh_¡ v$|f L$f¡ R>¡. Ap R>|V$p¡ `X$¡g kp¡rX$ed _uspf hpV$¡ v$|f \hp\u S>du__p¡ bp„^p¡ A_¡ _uspfi[¼s ky^fhp\u S>du__u DÐ`pv$¼sp h^¡ R>¡. k„ip¡^_ `f\u dpgyd `X$¡g R>¡ L$¡ cp[õdL$ S>du_p¡dp„ Æàkd Dd¡fhp\u rhrh^ `pL$p¡_p DÐ`pv$_dp„ 30\u gC_¡ 150% h^pfp¡ Å¡hp dm¡g R>¡. Äepf¡ r`es_p `pZudp„ Öpìenpfp¡ kp¡rX$ed Ar^ip¡jZ Ap„L$ h^pf¡ lp¡e sp¡ S>du_dp„ kp¡rX$ed fS>L$Z `f S>dp \C_¡ S>du__¡ cp[õdL$ b_ph¡ R>¡. Aphp k„Å¡Np¡dp„ `l¡g¡\u S> Æàkd_p c|L$p_¡ M¡sfdp„ `y„Mu, Ðepf bpv$ r`es Ap`hp\u A\hp r`es `pZu_u kp\¡ ep¡Áe âdpZdp„ Æàkd Ap¡Npmsp S>C_¡ Ap`hp\u r`es `pZu_u S>¡ S>du_ D`f Ahmu Akf \hp_u iL$éspAp¡ R>¡ s¡ v$|f L$fu iL$pe R>¡.

કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 11કૃષિ ષિજ્ઞાન

hp„k_u M¡su L$fpe

âhs®dp_ kdedp„ M¡X|$sp¡

Msu rkhpe_p„

Ap`Zu fpS>e kfL$pf `Z S„>Ng

\pe,

M¡X|$sp¡_¡

M¡su

bQphhu R>¡, s¡hp¡ l¡sy„ lp¡e R>¡. Ap ANpD kpN, dpgpbpf _ud A_¡ _ugNufu S>¡hp Cdpfsu L$¡ blyl¡syAp¡ dpV$¡ gpL$Xy„$ Ap`sp `pL$p¡ âQrgs \e¡gp A_¡ rhõspf_¡ A_yê$` kdep„sf¡ Ap `pL$p¡ âQgus \e¡gp A_¡ rhõspf_¡ A_yê$` kdep„sf¡ Ap `pL$p¡_p¡ ìep` h^sp¡ AV$L$u Ne¡gp¡ Å¡hp dm¡ R>¡. sp¡ iy„ hp„k_u M¡su `Z ApS> âL$pf¡ \i¡ L$¡ `R>u s¡d„p L$p¡C kpfp rhL$ë` crhóedp„ dmhp_u k„cph_p R>¡ ? s¡hp âñp¡ ApS>¡ v$f¡L$ M¡X|$sp¡_¡ \C füp R>¡.

L$¡ÞÖ kfL$pf¡ bpçby dui_ S>¡hu ep¡S>_pAp¡ Üpfp `Z M¡X|$sp¡ Ap `pL$ sfa ApL$jp®e A_¡ s¡_y„ hph¡sf h^¡ s¡ qv$ipdp„ âeÐ_p¡ L$ep® R>¡. s¡_p¡ Ap^pf gC

`pk¡
^„^p-fp¡S>Npfu_p„ rhL$ë`p¡ Mygsp, A¡hu OZu `yR>`fR> iê$ \C R>¡ L$¡ A¡hp¡ L$p¡C `pL$ lp¡e L$¡ S>¡dp„ hpìep `R>u ÅÆ dp\pLy$V$ L$¡ L$pmÆ _ lp¡e A_¡ \p¡X$p hj£® Apr\®L$ fus¡ `Z V$¡L$p¡ dmu fl¡ s¡V$gu AphL$
sp¡ s¡hp `pL$p¡ hphhp R>¡. AÐepf_p„ kdedp„ Aphp
h¡`pf-^„^p¡ `Z L$fhp¡ R>¡ A_¡ `p¡sp_u
`Z kpdpÞe AphL$ kp\¡
Mpsp Üpfp k„L$rgs bpNpes rhL$pk_u NpCX$gpC_ dyS>b A¡L$ l¡LV$f¡ 400 R>p¡X$_u dep®v$pdp„ 60 ê$`uep ârs R>p¡X$ dyS>b Ap `pL$_p„ hph¡sfdp„ kbkuX$u `Z Ap`¡ R>¡. S>¡ hph¡sf bv$p ÓZ hj® ky^u r_ed dyS>b M¡X|$sp¡_¡ dmsu lp¡e R>¡. `f„sy D`ey¯L$s b^u âp¡ÐkplL$ ep¡S>_ pAp¡ dpV$¡ hp„k_p¡ `pL$ gpeL$ R>¡ ? A_¡ M¡X|$sp¡ Ap `pL$ hph¡ sp¡ Ap„L$X$pAp¡ b¡k¡ R>¡ Mfp ? bpçby _k®fu-dp¡fbu_p„ k„QpgL$ A_¡ Bkishan FPO kp\¡ Å¡X$pe¡gp AduscpC kpZÅ 9909980074 A_¡ s¡_u V$ud¡ kuT_dp„ s¡d_p dpfas 100 S>¡V$gp M¡X|$sp¡A¡ s¡d_p dpfas hp„k hhfpìep R>¡. AduscpC A_¡ s¡d_u V$ud_y„ õ`ô$ dp_hy„ R>¡ L$¡ Aphsp hjp£dp„ Ap `pL$ dl¡_s, MQ® A_¡ _ap_p„ NZusdp„ kpfu fus¡ b¡ku S>i¡. L$pfZ L$¡ hp„k `pL$ dp„\u V$¡L$p-dp„X$hp L$¡ gpL$X$p rkhpe_u `Z OZu âp¡X$L$V$p¡ b_su \C NC R>¡. S„>NgMpsp A_¡ âpCh¡V$ _k®fu Üpfp hp„k_u OZu h¡fpeV$uAp¡ hph¡sf dpV$¡ M¡X|$sp¡_¡ dm¡ R>¡ S>¡ D`ep¡N_p¡ l¡sy„_¡ Ap^pf¡ hhpsu lp¡eR>¡. AdyL$ h¡fpeV$u aL$s
? >DÑd M¡su îu _ug¡j L$pdfuep dv$v$_ui M¡su r_epdL$ (rh.k„.) k„ey¼s M¡su r_epdL$ (rhõsfZ)_u L$Q¡fu, S>|_u L$g¡¼V$f L$Q¡fu L$ç`pDÞX$, fpS>L$p¡V$ DÑd M¡su કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨12 કૃષિ ષિજ્ઞાન

Cdpfsu L$¡ V$¡L$p-dp„X$hp_p„ gpL$X$p dpV$¡ hph¡sf \pe R>¡ sp¡ bpep¡dpk Üpfp àgpehyX$, `¡g¡V$, `¡`f L$¡ QpL$p£g S>¡hu âp¡X$L$V$p¡ b_phhp dpV$¡ `Z hp„k_u h¡fpeV$u AgN lp¡e R>¡. hp„k dp„\u kpfu NyZhÑphpmp¡

QpL$p£g _uLm¡ R>¡ S>¡ L$p¡õd¡V$uL$kdp„ `Z h`fpe R>¡. `f„sy sygX$p _pd¡ âQrgs h¡fpeV$u dëV$u``®T l¡sy„ dpV$¡ lpg M¡X|$sp¡ h^y hph¡ R>¡. Ap h¡fpeV$u_p¡ hp„k ANfbÑu b_phhp, bpNpesu `pL$p¡_p„ A_¡ bp„^L$pddp„ V$¡L$p-dp„X$hp sfuL$¡, àgpehyX$ CÞX$õV²$uTdp„ A_¡ bpep¡dpk\u DÐ`pv$us âp¡X$L$V$p¡ b_phhp h`fpe R>¡. sv$¹D`fp„s lh¡ hp„kdp„\u L$`X$p b_phhp_u CÞX$õV²$uAp¡ `Z h^su Åe R>¡. S>¡_p„ dpV$¡ `Z sygX$p kfu fus¡ L$pd Ap`¡ R>¡. Å¡ L$p¡C M¡X|$sp¡ _hy„ hph¡sf L$fhp CÃRy„>L$ lp¡e, sp¡ Qp¡dpkp `l¡gp hph¡sf L$fu v$¡hy„ ep¡Áe R>¡. L$pfZL$¡ hph¡sf D`f `kpf \e¡gy„ Qp¡dpky„ ApMp hj® S>¡V$gy„ NZ L$f¡ R>¡ hp„k_¡ `pZu OÏ„ Å¡B R>¡, S>¡ V$`L$ L$¡ ^p¡fuep/L$epfp„\u Ap`u iL$pe. S>¡d L$p¡C bpNpesu amTpX$ DS>¡fsp lp¡e s¡ âL$pf¡ rhL$pk-h©Ùu_p sb½$Ap¡ hp„k dpV$¡ `Z DR>¡fhp ANÐe_p„ R>¡. Mpk L$p¡C fp¡N-Æhps hp„kdp„ Aphsp _\u. `Z L$pfZ L$¡ Atlep hS>_ S> ANÐe_p¡ R>¡ A¡V$g¡ h^y `pZu kp\¡_p¡ DR>¡f h^y _ap¡ Ap`¡ R>¡. dphS>s âdpZ¡ ÓZ Qpf hjp£ `R>u hp„k_y„ L$V$]Np \pe R>¡. hp„k_y„ h¡QpZ hS>_ A_¡ _„N A¡d b¡ âL$pf¡ \pe R>¡. Å¡ 6 # 12 ayV$¡ (A¡L$f¡ 450 R>p¡X$)

L$¡ am) `pL$p¡_u M¡su L$fhu R>¡ L$¡ L$f¡ R>¡ s¡hp M¡X|$sp¡A¡ i¡Y$p-`pm¡ `p¡sp_u V$¡L$p-dp„X$hp_u S>ê$fueps `yfu L$fhp, S>¡ M¡Xy$sp¡ `pk¡

ep¡Áe dphS>s\u hph¡sf L$ey® lp¡e, sp¡ ÓZ Qpf hj® bpv$ A¡L$ A„v$pS> âdpZ¡ 30000 ê$r`ep ârs rh^¡ AphL$_u NZsfu bpçby _k®fu-dp¡fbu_p„ k„QpgL$p¡ dyS>b L$fu iL$pe R>¡. s¡gX$p h¡fpeV$u_p fp¡`p_u qL„$ds ê$r`ep 30, b¡ hj®_u 40 A_¡ 5-7 ayV$_u g„bpC ^fphsp fp¡`p_u qL„$ds ê$r`ep 75 dyS>b_y„ h¡QpZ D`ey®L$s _k®fu L$f¡ R>¡. lh¡ d|m dyØp `f AphuA¡ sp¡ AduscpC A_¡ s¡d_u k„õ\p S>¡hp N©`p¡ Ap¡R>u dl¡_s¡ h^y _ap¡ fmhp, Ap`Zu M¡su Æh„s fpMhp, dSy>fp¡ `f_u r_c®fsp OV$pX$hp, rhN¡f¡ S>¡hu bpbs¡ Ap`Z_¡ hp„k hphhp â¡f¡ R>¡. s¡Ap¡ \p¡X$u - ÅÆ DÐ`pv$_\u h¢QpZ ky^u \pe s¡V$gu dv$v$, dl¡_s A_¡ dpN®v$i®_ `yfy `pX$¡ R>¡. Aphp `pL$p¡ \L$u crhóedp„ s¡_¡ gNs âp¡k¡tkN_u iL$espAp¡ `Z _L$pfu iL$psu _\u. `f„sy M¡X|$s sfuL$¡ k„L$rgs _ap_y„ NZus dp„X$sp S>¡ M¡X|$sp¡_¡ bpNpesu (ipL$cpÆ
S>du_ - `pZu R>¡, `Z M¡X$hp hpmy„ L$p¡C _\u, s¡hp M¡X|$sp¡ Aphp `pL$p¡ \L$u `p¡sp_u S>du_ Æh„s fpMhp A_¡ S>¡ Mpdiu M¡X|$sp¡ R>¡, s¡Ap¡ A¡ Apr\®L$ fus¡ rhQpf L$fu `p¡s¡ hphsp `pL$p¡\u h^y _ap¡ b¡ksp¡ lp¡e, sp¡ S> hp„„k_u M¡su L$fu iL$pe s¡hy„ A„Ns fus¡ kgplcey® R>¡. DÑd M¡su કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 13કૃષિ ષિજ્ઞાન

r_^u kuX$¹k A_¡ kpeV$p¡TpCd, hfX$¡ried-eyA¡kA¡_p Å¡XpZ\u S>¡ _hu L„$`_u r_^u Ap¡N£r_L$ g¡ÞX$ âp.gu._u õ\p`_p L$f¡g R>¡ sp¡ Ap L„$`_u Ad¡fuL$_ V$¡L$_p¡gp¡Æ S>¡hu L$¡ A¡dA¡ku A_¡ A¡_eyB V$¡L$_p¡gp¡Æ D`f Ap¡N£r_L$ âp¡X$¹V$L$ Ap`¡ R>¡, Ap V$¡L$_p¡gp¡Æ DÃQ NyZhÑp eyL$s `pL$ s¡dS> `pL$_y„ h^y DÐ`pv$_ d¡mhhp Myb D`ep¡Nu R>¡. r_^u Ap¡N£r_L$ g¡ÞX$ âp. gu. L„$`_u Üpfp Ad¡fuL$_ V$¡L$_p¡gp¡Æ S>¡hu L$¡ A¡dA¡ku A_¡ A¡_eyB V$¡L$_p¡gp¡Æ ^fphsu âp¡X$L$V$¹ S>¡hu L$¡

AëV$udp, õ`uÞV$, d¡‚p, A¡àV$udp àgk, L$¡X$-Ap¡a, apCV$p¡ Ap¡a, hp_u-L$¡, `p¡i-A¡dT¡X$, g¡np-T¡X$, h¡gp¡f A_¡ ÞeyV²$uõauef-A¡d S>¡hu âp¡X$L$V dpL$£V$dp„ Ap`¡ R>¡.

sZph

(Mp¡fpL$

âq¾$epdp„

sp¡ S>¡ âp¡X$L$V$p¡ AS>¥rhL$
kpd¡ fnZ Ap`hp dv$v$ê$` \pe R>¡. kp\¡ âL$pik„ïg¡jZ_u
b_phhp_u)
h^pfp¡ L$f¡ R>¡. A_¡ b¡g¡Þk âdpZdp„ `p¡jL$sÐhp¡ `yfp `pX$¡ R>¡ A_¡ S>du_dp„ fl¡gp sÐhp¡_p¡ `Z h^y dpÓpdp„ R>p¡X$ N°lZ L$fu iL$¡ R>¡. sp¡ M¡X|$srdÓp¡, riepmy„ `pL$_u iê$Aps \C flu R>¡ A_¡ Ap`Z¡ Ap kuT_dp„ Æê$, ^pZp, QZp, OJ, X„y$Nmu, gkZ s¡dS> fpe-fpeX$p _p `pL$_y„ hph¡sf L$fhp_p R>uA¡. sp¡ r_^u Ap¡N£r_L$ g¡ÞX$ _u rbepfZ_¡ `V$ Ap`hp_u v$hp "AëV$udp' _p¡ `V$ A¡L$ qL$gp¡ rbepfZ¡ 3 N°pd âdpZ¡ `V$ Ap`u_¡ hph¡sf L$fhy„. S>¡_p\u buS> _p¡ TX$`u, A¡L$ kdp_ A_¡ Sy>õkpv$pf DNphp¡ \pe R>¡ A_¡ buÆ âp¡X$L$V$¹ (h¡gp¡f) L$¡ S>¡ v$pZpv$pf eyL$s ap¡õa¡V$uL$ aqV®$gpCTf_p Mpsfp¡ S>¡hp L$¡ X$uA¡`u, A¡_`uL$¡ A_¡ A¡kA¡k`u N°¡Þeyg_u 50 qL$gp¡_u b¡N _¡ 100 dugu âdpZ¡ `V$ Ap`u_¡ `pe_p Mpsf sfuL$¡ D`ep¡N L$fhp¡. S>¡_p\u \sp apev$pAp¡ S>¡hp L$¡ S>du__u A„v$f ap¡õafk_y„ Å¡X$pZ \sp AV$L$ph¡ R>¡. ap¡õafk_¡ ^udu dpÓpdp„ Ry>V$p¡ L$f¡ R>¡ A_¡ gp„bp kde ky^u ap¡õafk S>du_dp„ D`gå^ L$fph¡ R>¡ sp¡ M¡X|$srdÓp¡ Ap _hu V$¡L$_p¡gp¡Æ_¡ A`_phu M¡su_¡ h^y kd©Â^ L$fp¡. L„$`_u ÞeyT Ad¡fuL$p_u V$¡L$_p¡gp¡Æ lh¡ cpfsdp„ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨14 કૃષિ ષિજ્ઞાનઇન્ક્વાયરી નં- 14

\p¡X$p rv$hk `l¡gp d_¡ k¡ÞV$²g kp¡Bg k¡rgr_V$u B[ÞõV$V$é|V$, L$_p®g, lrfepZp_p S>du_ h¥opr_L$ îu X$p¡¼V$f r_d®g¡Þv$y bkL$ kpl¡b _¡ dmhp_y„ \ey„. s¡d_u kp\¡ hps L$fsp s¡d_¡ A¡hu cpf v$C _¡ kgpl Ap`u L$¡ v$f¡L$ M¡X$|s rdÓp¡A¡ `p¡sp_u S>du__y„ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® S>ê$f b_hp_y„ Å¡CA¡. X$p¡¼V$f bpkL$¡ s¡d_p dlÐh rhi¡ KX$pZ `|h®L$ kdÅìey„ Ðepf¡ d_¡ \ey„ L$¡ Qpgp¡ A¡L$ g¡M s¡_p D`f S> gMue¡. sp¡ Ap g¡M dp„ ApS>¡ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® rhj¡ d¢ dprlsu Ap`hp_p¡ âeÐ_ L$ep£ R>¡. Apip fpMy„ R>y„ L$¡ Ap` gp¡L$p¡_¡

âp¡Ðkpl_ Ap`hpdp„ Apìey„ R>¡.

l¡ë\ L$pX$® õL$ud_u rhi¡jspAp¡

l¡ë\ L$pX$®_p ê$`dp„ M¡X$|sp¡_¡ A¡L$ rf`p¡V$® dmi¡,

rhcpN Üpfp

Ndi¡. d_¡ Ðepf¡ Ndi¡ S>epf¡ sd¡ sdpfu S>du_ _y„ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® b_php¡ A_¡ v$f ÓZ hj£ rfÞe| L$fp¡. sp¡ ÅZp¡ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® rhj¡.. kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® `rfQe: kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® (A¡kA¡Qku) ep¡S>_p cpfs kfL$pf_u `l¡g R>¡, S>¡_¡ L$©rj A_¡ M¡X$|s L$ëepZ d„Ópge A„sN®s L$©rj A_¡ klL$pf
kp¡Bg
kp¡Cg
S>¡dp„ s¡d_p M¡sf_u dpV$u rhi¡_u sdpd rhNsp¡ li¡. M¡X$|s_¡ v$f 3 hj£ A¡L$hpf kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® dmi¡. S>du__p„ _d|_p Æ`uA¡k kp^_p¡ A_¡ AphL _L$ip_u dv$v$\u tkQpC l¡W$m_p rhõspfdp„ 2.5 l¡¼V$f A_¡ hfkpv$ Ap^prfs rhõspfdp„ 10 l¡¼V$f_u Åmudp„ g¡hpdp„ Aphi¡. kpdpÞe fus¡ hj®dp„ b¡ hMs, A_y¾$d¡ fhu A_¡ Mfua `pL$_u L$p`Zu `R>u A\hp M¡sfdp„ Ecp¡ `pL$ _ lp¡e Ðepf¡ S>du__p _d|_p g¡hpdp„ Aph¡ R>¡. kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® õL$ud ip dpV$¡? cpfsue S>du_dp„ `p¡jL$sÐhp¡_u DZ` _uQ¡_u V$L$phpfudp„ Å¡hp dm¡ R>¡. d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu bLy$g Å¡ju. bakul.joshi@yahoo.co.in iy„ sd¡ sdpfu S>du_ _y„ "kp¡Bg l¡ë\ L$pX$®' b_pìey„? - ÅZp¡ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® rhj¡ d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu - bLy$g Å¡ju. કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 15કૃષિ ષિજ્ઞાન

`p¡jL$sÒh DZ`_u V$L$phpfu (%)

_pCV$²p¡S>_: Nitrogen (N) 95%

ap¡õafk: Phosphorous (P) 94% `p¡V$pi: Potash (K) 48%

këaf: Sulphur (S>) 25%

T]L$: Zinc (Zn) 41%

bp¡fp¡_: Boron (B) 20%

Ape_®(gp¡l sÐh): Iron (Fe) 14%

d¢N¡_uT:Manganese (Mn) 8%

L$p¡`f (sp„by„): Copper (Cu) 6%

cpfsdp„ M¡X$|sp¡_¡ A¡ Mbf _\u lp¡su L$¡ s¡dZ¡ h^ydp„ h^y DÐ`pv$_ d¡mhhp dpV$¡ L$ep âL$pf_p `pL$ DNpX$hp Å¡CA¡.

d|mc|s fus¡, M¡X$|sp¡_¡ s¡d_u S>du__u NyZhÑp A_¡ âL$pf rhi¡ Mbf lp¡su _\u. s¡Ap¡ A_ych\u ÅZu iL$¡ R>¡ L$¡ L$ep¡ `pL$ DN¡ R>¡ A_¡ L$ep¡ `pL$ r_óam Åe R>¡. `f„sy S>du__u [õ\rs ky^pfhp dpV$¡ s¡Ap¡ iy„ L$fu iL$¡ R>¡ s¡_p\u AÅZ R>¡. kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® A¡V$g¡ iy„?

M¡X$|sp¡_¡ s¡d_u S>du__p¡ _uQ¡_p„ 12 dp`v$„X$p¡_p¡ õV$¡V$k rf`p¡V$® kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® dpfas¡ dmi¡.

dy¿e-`p¡jL$sÐhp¡:_pCV$²p¡S>_ (N), ap¡õafk(P), `p¡V$pi(K)

Np¥Z-`p¡jL$sÐhp¡ : këaf(S)

k|ÿd `p¡jL$sÒhp¡ : T]L$(Zn), Ape_®(gp¡l sÐh) (Fe), L$p¡`f (sp„by„) (Cu), N¡_uT (Mn), bp¡fp¡_ (Bo)

cp¥rsL$ `rfdpZp¡ : dpV$u_y„ pH, EC, OC

kp¡Bg l¡ë\ L$pX$® ep¡S>_pdp„ `X$L$pfp¡

S>du_ `funZ_u A`|fsu kNhX$p¡.

iyÿdS>¥rhL$ Nrsrhr^ A_¡ dpV$udp„ c¡S>_u

V$L$phpfu AphíeL R>¡, `f„sy kp¡Bg l¡ë\ L$pX$®dp„ s¡ dprlsu D`gå^ lp¡su _\u.

OZp M¡X$|sp¡ kp¡Bg l¡ë\ L$pX$®_p Al¡hpg_¡

kdÆ iL$sp _\u, Apd M¡X$|sp¡ cgpdZ

L$fhpdp„ Aph¡gu `ÙrsAp¡_¡ A_ykfhp dpV$¡ k„chs: knd _ `Z lp¡C iL$¡.

L$¡V$gpL$ dlÒh`|Z® dp`v$„X$p¡ S>¡hp L$¡, `pL$_p¡ Brslpk, S>m k„kp^_ A\hp S>du__p¡ c¡S>, Ypm, KX$pC, S>du__p¡ f„N A_¡ `p¡s s\p k|ÿd S>¥rhL$ âh©[Ñ hN¡f¡_p¡ kdph¡i \sp¡ _\u.

L$©rj rhõsfZ Ar^L$pfuAp¡ A_¡ M¡X$|sp¡ hÃQ¡ k„L$g__p¡ Acph.

A¡L$d rhõspf v$uW$ S>du__p _d|_p_u k„¿ep S>du__u rcßsp `f Ap^prfs _\u.

kp¡Cg l¡ë\ L$pX$® fpkperZL$ `p¡jL$sÒhp¡_p dp`v$„X$p¡ `f h^y Ýep_ L$¡[ÞÖs L$f¡ R>¡. cp¥rsL$ A_¡ S>¥rhL$ NyZ^dp£dp„ a¼s S>du__p f„N_p¡ kdph¡i \pe R>¡.

kp¡Cg l¡ë\ L$pX$® ep¡S>_p_p gpcp¡

Ap ep¡S>_p M¡X$|sp¡_u S>du__y„ kpfu fus¡ r_funZ L$fi¡ A_¡ s¡d_¡ L$ep `pL$_y„ hph¡sf L$fhy„ Å¡CA¡ A_¡ L$ep `pL$_¡ R>p¡X$u v$¡hp¡ Å¡CA¡ s¡ _½$u L$fhp dpV$¡ ap¡d£V$¡X$ rf`p¡V$® Ap`i¡.

M¡X$|sp¡_¡ s¡d_u S>du_dp„ M|V$sp `p¡jL$sÒhp¡_p¡ ep¡Áe ¿epg li¡, S>¡ s¡d_¡ `pL$_p fp¡L$pZ kp\¡ k„b„r^s r_Z®ep¡ g¡hpdp„ dv$v$ê$` \i¡. s¡\u, ApMf¡, `pL$_u D`S>dp„ h^pfp¡ Å¡hp dmi¡.

kp¡Cg l¡ë\ L$pX$®dp„ dpV$u_u ÅZL$pfu

Mf¡Mf sp¡ Ap L$pX$® Üpfp S>du_dp iy„ iy„ sÐhp¡ R>¡ A_¡ iy„ iy„ sÐhp¡_u Mpdu R>¡ A_¡ s¡ L$C fus¡ S>du__¡ Ap`u iL$pe R>¡ s¡ ÅZu iL$pi¡ A_¡ S>du_ A¡V$g¡ iy„ S>¡hu bpbsp¡ ÅZu iL$pi¡. S>¡_p\u M¡X$|sp¡_¡ M|b S> kpfu ÅZL$pfu dmi¡.

Açgue S>du__y„ PH l„d¡ip 5.5 \u _uQ¡ lp¡C R>¡. S>¡_p\u R>pZuey„ Mpsf A_¡ L$„`p¡õV$ A_¡ gugp¡ `X$hpi Ap`hpdp„ Aph¡ R>¡.

kpdpÞe S>du__p¡ PH 6.5 \u 7.5 hÃQ¡ lp¡e R>¡ A_¡ Ap S>du_ b^p `pL$ dpV$¡ A_y{` lp¡C R>¡.

d¡f¡ v$¡i L$u ^fsu

cprdL$ S>du__p¡ PH 8.5 \u h^y lp¡e R>¡ A_¡ Æàkd_u cgpdZ R>¡.

5 \u _uQ¡ A_¡ 8.5 \u D`f PH hpmu S>du_dp„ `p¡jL$sÐhp¡_u DZ` Å¡hp dm¡ R>¡. nprfe S>du_p¡ c¡S> kyL$psp S>sp M|b S> L$W$Z b_su M¡X$ L$fu iL$psu _\u s¡dS> `p¡jL$ sÐhp¡_u gcesp MybS> OV$u Åe R>¡. Aphu S>du_p¡_¡ R>|V$u A_¡ cfcfu b_phhp dpV$¡ rQfp¡X$u (Æàkd)_p¡ D`ep¡N L$fhp¡ S>ê$fu R>¡. Aphu S>du_p¡dp„ R>prZey„ Mpsf, L$ç`p¡õV$ Mpsf A_¡ gugp `X$hpi hX$¡ `Z M|b kpfu fus¡ ky^pfu iL$pe R>¡.

NyS>fps fpÄe_p¡ S>du__p¡ PH 7 \u 8.5 _u Apk`pk lp¡e R>¡.

PH 8.5 Np¡fpX$y S>du_ ky^pfZp dpV$¡ 1 V$_ Æàkd l¡¼V$f¡

PH 8.7 Np¡fpX$y S>du_ ky^pfZp dpV$¡ 2 V$_ Æàkd l¡¼V$f¡

PH 9.0 Np¡fpX$y S>du_ ky^pfZp dpV$¡ 3 V$_ Æàkd l¡L$V$f¡

kp¡Cg l¡ë\ L$pX$® ep¡S>_p NyS>fps k„`L$® L$Q¡fu Ap L$pX$®_u rhNshpf dprlsu dpV$¡ M¡X$|s rdÓp¡ A¡ `p¡sp_p spgyL$pdp M¡suhpX$u Ar^L$pfu_p¡ k„`L$® L$fhp_p¡ lp¡C R>¡. A_¡ h^ydp„ rS>‰p M¡suhpX$u Ar^L$pfu L$Q¡fu `f S>C _¡ h^y dprlsu d¡mhu iL$pe R>¡. _uQ¡ V$p¡g äu _„bf Ap`¡g R>¡.S>¡dp„ L$p¡g L$fu_¡ dprlsu d¡mhu iL$pe R>¡.

Soil Health Card Yojanadp„ L$pX$® L$ép„ \u L$pYhhp_y„ lp¡C R>¡ ?

Ap ep¡S>_p dpV$¡ kp¡Cg l¡ë\ L$pX$® Ap` _ÆL$_p CSC (L$p¡d_ krh®k k¡ÞV$f) `f S>C _¡ A\hp sp¡ spgyL$p M¡suhpX$u Ar^L$pfu_u L$Q¡fu Mps¡ S>C_¡ L$pX$® L$Yphu iL$p¡ R>p¡.

Soil Health Card Yojanadp„ h^y dprlsu d¡mhhu lp¡C sp¡ L$ép„ S>hy„ ?

Ap kp¡Cg l¡ë\ L$pX$® bpbs¡ h^pf¡ dprlsu d¡mhhu lp¡C sp¡ Ap` rS>‰p M¡suhpX$u Ar^L$pfu_u L$Q¡fu Mps¡ S>C_¡ h^y dprlsu d¡mhu iL$p¡ R>p¡.

કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨16 કૃષિ ષિજ્ઞાન

"rhð L$`pk rv$hk' _u DS>hZu A_¡ ey-V$éyb gpCh L$pe®¾$d ep¡Åep¡

sp: 07 Ap¡L$V$p¡bf 2022_p fp¡S> "rhð L$`pk rv$hk'_u DS>hZu A_¡ "L$`pkdp„ NyZhÑpkcf DÐ`pv$_ h^pfhp_p D`pep¡' rhje `f ey-V$éyb gpCh L$pe®¾$d ep¡S>hpdp„ Apìep¡ lsp¡. S>¡dp„ A¡ãâp¡, fpku kuX$¹k, rfgpeÞk apDÞX$¡i_, drlÞÖp L$©rj-C A_¡ h^®dp_ V$¡¼kV$pCg rgduV$¡X$_p ârsr_r^Ap¡ s¡dS> L$`pk k„ip¡^_ L$¡ÞÖ_p Ar^L$pfuîuAp¡/L$d®QpfuAp¡A¡ cpN gu^p¡ lsp¡.

kp¥ â\d L$`pk k„ip¡^_ L$¡ÞÖ_p apd® `f "rhð L$`pk rv$hk'_u DS>hZu dpV$¡ L$`pk_u cgpdZ L$f¡g V$¡L$_p¡gp¡Æ_p

b¡_k® s¡dS> kyÓp¡Qpf kp\¡ f¡gu_y„ Apep¡S>_ L$fhpdp„ Apìey„ lsy„. Ðepfbpv$ Ap ey-V$éyb gpCh L$pe®¾$d_p„ Dv$¹OpV$_ kdpf„cdp„ S>|_pNY L$©rj eyr_hrk®V$u_p dp_r_e L$yg`rsîu X$p¸. hu. `u. Qp¡hV$uep, kl k„ip¡^_ r_epdL$îu X$p¸. L$¡. bu. `fdpf, rhõsfZ rinZ r_epdL$îu X$p¡. A¡Q. A¡d. NpÆ`fp, L$`pk k„ip¡^_ L$¡ÞÖ_p hX$pîu X$p¸. A¡d. Æ. hmy A_¡ eyr_V$_p Ar^L$pfuîuAp¡/L$d®QpfuAp¡_u D`[õ\rsdp„

Ap "rhð L$`pk rv$hk'_u DS>hZu A_¡ ey-V$éyb gpCh L$pe®¾$d ep¡Åep¡ lsp¡. kdpf„c_u iê$Apsdp„ X$p¸. A¡d. Æ. hmy, k„ip¡^_ h¥opr_L$ (L$`pk) Üpfp ip[åv$L$ õhpNs L$fhpdp„ Apìey„ lsy„ A_¡ rhð L$`pk rv$hk_u DS>hZu ip dpV$¡ L$fhpdp„ Aph¡ R>¡ s¡_u rhNsp¡ Ap`u lsu s\p ApMp L$pe®¾$d_u ê$`f¡Mp Ap`u lsu. Ap âk„N¡ dp_r_e L$yg`rsîu X$p¸. hu. `u. Qp¡hV$uep kpl¡b¡ dpN®v$i®_ Ap`sp S>Zph¡g L$¡ L$©rj eyr_hrk®V$u Üpfp L$`pk DÐ`pv$_ h^pfhp S>¡ _hu _hu V$¡L$_p¡gp¡Æ Ap`¡g R>¡ s¡_p¡ dlÑd D`ep¡N L$fu lpg_u S>¡ DÐ`pv$_ ndsp R>¡ s¡_p L$fsp OÏ„ h^y DÐ`pv$_ Ap`Z¡ d¡mhu iL$uA¡ s¡d R>uA¡.

kl k„ip¡^_ r_epdL$îu X$p¸. L$¡. bu. `fdpf kpl¡b¡ âpk„rNL$ âhQ_ L$fsp S>Zpìey„ L$¡ ¼gpCd¡V$ Q¡CÞS> _¡ L$pfZ¡ hpsphfZdp„ Myb dp¡V$p¡ a¡fapf \B füp R>¡ Aphp a¡fapf kpd¡ L$`pk DÐ`pv$_ h^pfhp dpV$¡ M¡X$|sp¡A¡ ÅN©s \hy„ `X$i¡. rhõsfZ rinZ r_epdL$îu X$p¡. A¡Q. A¡d. NpÆ`fp kpl¡b¡ âpk„rNL$ âhQ_ L$f¡g lsy„. Ap ey-V$éyb gpCh L$pe®¾$ddp„ AÓ¡_p L$¡ÞÖ_p„ S>yv$pS>yv$p h¥opr_L$p¡ Üpfp L$`pk `pL$dp„ lpg_u `rf[õ\rsdp„ s¡dS> Aph_pf rv$hkp¡dp„ D`ep¡Nu \pe s¡hu L$©rj eyr_hk}$V$u Üpfp \e¡g L$`pk `pL$_u sp„rÓL$ cgpdZp¡_u M¡X$yscpCAp¡_¡ NyZhÑpkcf L$`pk

`pL$_y„ DÐ`pv$_ h^pfhp dpV$¡_p ìep¿ep_p¡ fpMhpdp„ Aph¡g lsp. Ap L$pe®¾$d_y„ kam k„Qpg_ âp¡. A¡d. hu. hfuep Üpfp L$fhpdp„ Apìey„ lsy„. Ap L$pe®¾$d_¡ kam b_phhp dpV$¡ L$`pk k„kp¡^_ L$¡ÞÖ_u `|fu V$ud¡ S>l¡ds DW$phu lsu. -L$`pk k„ip¡^_ L$¡ÞÖ, S>|.L$©.ey., S>|_pNY A_¡ fpku kuX$¹k âp. gu. L„$`_u ÞeyT કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 17કૃષિ ષિજ્ઞાન

L©$rj

A¡k¡_ lpCh¡S>, rhA¡_Apf hN¡f¡_p L$©rj h¥opr_L$p¡ Å¡X$pep lsp. Ap duV$]N_p¡ DØ¡i L$©rj n¡Ó¡ k„ip¡^__p¡ cpfs_p rhL$pk_p¡ fp¡X$d¡` _½$u \ep¡ A_¡ Aphsp `p„Q hjp£ dpV$¡ L$©rj n¡Ó¡ _hy„ Ap`hp_p¡ r_Z®e \ep¡. Ap duV$]Ndp„ NyS>fps_u AN°NÎe X$p¡. Yp¡gfuep_u L$„`_u kp¡gpf A¡N°p¡V$¡L$_p ârsr_r^ sfuL$¡ b„_¡ eyhp h¥opr_L$p¡ X$¡_ui Yp¡gfuep A_¡ X$p¡. ÆsycpC L$dpZu A¡ lpS>fu Ap`u lsu.

îu `×dp _\ycpC L$pgfuep Npd `u`muep(^p¡fpÆ) dNamu_y„ 54 hj®

100 L$fp¡X$ ê$r`ep_p¡ L$]dsu `pL$ Ap`_pf îu `×dpbp`p_¡ kp¥fpô²$_p M¡X|$sp¡A¡ "dNamu_p r`sp'_y„ rbê$v$

â\d hph¡sf L$fu_¡ kp¥fpô²$_p M¡X|$sp¡_¡

V$¡L$_p¡gp¡Æ L$©rj n¡Ó kp\¡ k„L$mpe¡g cpfs_u AN°NÎe L$„`_uAp¡ kp\¡ bpep¡V$¡L$_p¡gp¡Æ_u iL$ésp A_¡ crhóe bpbs¡ _¡i_g A¡N°u a|X$ bpep¡V$¡L$_p¡gp¡Æ BÞõV$uV$eyV$ (NABI) kp\¡ ep¡Åe Nep¡. Ap L$pe®¾$d a¡X$f¡i_ Ap¡a kuX$ BÞX$õV$²uT Ap¡a B[ÞX$ep (FSII) _p kæeîuAp¡ fku kuX$¹k, drlL$p¡, _pd^pfu kuX$¹k, kuX$hL$®, kp¡gpf A¡N°p¡ V$¡L$, S>¡L$¡ A¡N°u Æ_¡rV$L$,
`|h£
hj£
Apàey„ R>¡. A_¡ sp. 27/09/64_p fp¡S> ^p¡fpÆ d|L$pd¡ îu cNhp_Æ cpZÆ `V$¡g_p âdyM õ\p_¡ dmu fl¡g "kp¥fpô²$ M¡X|$s k„d¡g_'dp„ hep¡h©Ù M¡X|$s AN°Zu îu Np¡thv$gpg cNhp_ hpR>pZu_p iyc lõs¡ s¡d_y„ s¥g rQÓ Myëgy dyL$hpdp„ Apìey„ R>¡. - kpcpf. d_ycpC `p„cf h¥opr_L$p¡ A_¡ k„ip¡^L$p¡ kss Ap_p¡ fõsp¡ ip¡^hp dl¡_s L$fu füp„ R>¡ bpep¡ V$¡¼_p¡gp¡Æ A¡V$g¡ L$¡ Æ_ V$²pÞkaf V$¡¼_p¡gp¡Æ A¡V$g¡ L$¡ rS>_¡rV$L$ dp¡X$uapBX$ kpd¡ lS>y `Z durX$ep_u N¡fkdS>_¡ gu^¡ Ap`Z¡ X$fuA¡ R>uA¡ s¡\u h¥opr_L$p¡ lh¡ r¾$õ`f CRISPR V$¡¼_p¡gp¡Æ gpìep R>¡ s¡dp„ blpf_y„ A¡L$`Z Æ_ v$pMg L$fhp_y„ lp¡sy„ _\u `f„sy AZÅ¡Bsp NyZp¡ ^fphsp Æ__¡ v$|f L$fhp L$tV$N L$fu iL$pe R>¡ s¡hy„ Ap`Zu cpjpdp„ L$lu iL$pe s¡hy„ h¥opr_L$p¡ gphu füp R>¡ s¡ Myb kpfp kdpQpf R>¡. r¾$õ`f V$¡¼_p¡gp¡Æ_¡ h^y kdS>hp âeÐ_ L$fuA¡ ApS>¡ lÅfp¡ gp¡L$p¡ `|fsy„ `p¡jZ_p Acph¡ A¡r_rdep fp¡N\u N°õ\ R>¡ s¡_¡ h^y rhV$prd_ hpmp amp¡ dmi¡ S>¡dL$¡ L$¡mpdp„ h^y `ump amp¡ dm¡ L$¡ S>¡dp„ buV$p L$¡fp¡V$u__y„ âdpZ h^pfu iL$pi¡ A¡hp a¡fapfp¡ `Z Ap V$¡¼_p¡gp¡Æ_¡ gu^¡ \i¡. OZp_¡ dNamu_u A¡gS>}$ \su lp¡e sp¡ A¡hy„ dNamudp„\u s¡ sÐhp¡ v$|f L$fu iL$pi¡. T¡fu sÐhp¡ v$|f L$fu iL$pi¡. S>ê$f R>¡ _hp k„ip¡^__u kp¥â\d hph¡sf L$f_pf dNamu_p r`sp îu `Úpbp`p ¾$uõ`f- Æ_ A¡X$uV$]N V$¡L$_p¡gp¡Æ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨18 કૃષિ ષિજ્ઞાન

k„Qe

khpf¡ lÆ sp¡ Qp-_põsp_p¡ L$pe®¾$d Qpgu füp¡ lsp¡ Ðep„ _f¡__p¡ ap¡_ Apìep¡. A¡_p AhpS>dp„ NcfpV$ lsp¡, "Apgp¡L$cpC.... Apgp¡L$cpC.... A¡_p\u ApNm A¡ _ bp¡gu iL$ép¡.

d¢ L$üy„, "iy„ hps R>¡ ? L$l¡ sp¡ Mfp¡ !' "Apgp¡L$cpC, kpl¡b¡ ApS>¡ khpf¡ rhv$pe gu^u.' bp¡gsp„ bp¡gsp„ A¡ gNcN fX$u `X$ép¡. "dp„v$p lsp L$¡ A¡L$pA¡L$ S> ?' "gNcN v$p¡Y-b¡ drl_p\u _bmpC sp¡ bly S> gpNsu lsu `Z R>¡‰p ÓZ¡L$ rv$hk TpX$p-EgV$u füp A¡dp„ Ai[¼s bly Aphu NC.' d_¡, A¡d_p kNp v$uL$fp_¡ A¡L$ blpf_p¡ dpZk A¡V$g¡ L$¡, _f¡_ dpfp r`spÆ_p R>¡‰p rv$hkp¡_u hps L$fu füp¡ lsp¡ _¡ d_¡ L$„C Mbf _lp¡su ! bpbp Nep

A¡_y„ v$y:M L$„C A¡V$gy„ b^y„ _lp¡sy„. `Z d_¡ Ap hps_u dp¡X$u ÅZ \C A¡\u dpfp¡ Ald¹ Ohpep¡ lsp¡. d¢ L$üy„, "d_¡ ÅZ L$fu lp¡s sp¡ ly„ R>¡‰¡ R>¡‰¡ A¡d_¡ dmu g¡s _¡ ! hl¡gp¡ ap¡_ _ L$ep£ !' ÅZ¡ _f¡_ `f l½$ S>dphsp¡ lp¡J

A¡hp kÑphplu õhf¡ d¢ L$üy„. Å¡ L$¡, d_dp„ ly„ kdS>sp¡ lsp¡ L$¡, ANpD\u Mbf `X$u lp¡s sp¡ e¡ ly„ L$„C v$p¡X$u _lp¡sp¡ S>hp_p¡ ! kpd¡\u _f¡_¡ L$üy„, "d¢ sp¡ L$¡V$gu hpf L$üy„ `Z kpl¡b _p S> `pX$sp füp. L$l¡ L$¡, b^y„ bfpbf \C S>i¡. _L$pdp¡ Al] ky^u ^½$p¡ MhX$phhp¡ ! il¡f\u Ap`Ï„ Npd L$„C _ÆL$ \p¡X$y„ R>¡ ? `p„Q-R> L$gpL$_p¡ fõsp¡ R>¡. Apgp¡L$_u A_¡ hly_u _p¡L$fu _¡ Apiy_u õL$|g, b^y„ bNpX$u_¡ Aphhy„ `X$¡. A¡hu L$„C S>ê$f _\u.'

"S>ê$f _\u, A¡ iåv$p¡ dpfp d_dp„ `X$Opsp füp. kpQ¡ S>, A¡d_¡ L$p¡C rv$hk L$p¡C_u S>ê$f _ gpNu. _l] dpfu dp_u L$¡ _l] Adpfp L$p¡C_u.

"S>¡d b_¡ A¡d S>gv$u AphuA¡ R>uA¡'. L$lu_¡ d¢ ap¡_ d|L$ép¡. ly„, du_p A_¡ Apiy `lp¡„Ãep

Ðepf¡ bpbp_p _ðf v$¡l_¡ `fkpmdp„ S> kyhX$pìep¡ lsp¡. Of ÷uAp¡ A_¡ `y{jp¡\u Ecfpsy„ lsy„. A¡d_u A„rsd epÓp_u b^u s¥epfu \C Q|L$u lsu. _f¡_ v$p¡X$sp¡ Apìep¡ _¡ dpfp¡ lp\ `L$X$u_¡ d_¡ d©sv$¡l ky^u v$p¡fu Nep¡. ly„ `N¡ gpNhp_y„ c|gu_¡ A¡L$uV$k¡ bpbp_p ip„s Ql¡fp sfa Å¡C füp¡. Apk`pk Ec¡gp gp¡L$p¡dp„ \C fl¡gp¡

NZNZpV$ d_¡ k„cmpsp¡ lsp¡.

"Akg hk„sfph S>¡hp¡ S> gpN¡ R>¡ _l] ?'

"lp, AØgp¡AØg. Ap„M, L$p_, _pL$ b^y„ A¡d_p S>¡hy„ S>. A¡d_u L$pb®_L$p¸`u gpN¡ R>¡, L$pb®_L$p¸`u.''

Ap kp„cmu_¡ d_¡ S>fpe Myiu _lp¡su \su. dpf¡ A¡d_p S>¡hp _\u v$¡Mphy„. A¡ `yfj, S>¡Z¡ dpfu dp_¡ tS>v$Nudp„ Q`V$u kyM `Z _ Apàey„ A¡_p S>¡hp dpf¡ ip dpV$¡ v$¡Mphy„ Å¡CA¡ ? `Z Npddp„ ly„ cpÁe¡ S> L$épf¡L$ Apìep¡ lp¡Ci A¡V$g¡ OZp MfpA¡ d_¡ ApS>¡ `l¡gu hpf S> Å¡ep¡ lsp¡ _¡ A¡d_u hps kpQu S> lsu. d_¡ _ Nd¡ s¡\u L$„C A¡ lL$uL$s bv$gphp_u _lp¡su L$¡, dpfu dp¡„L$mp A¡L$v$d bpbp S>¡hu S> lsu. bpbp hL$ug lsp. A¡d_¡ L$p¡V$®dp„ h¡L$¡i_ lp¡e Ðepf¡ AW$hprX$ey„ - v$k rv$hk Adpfu kp\¡ fl¡hp Aphsp. A¡ Aph¡ Ðepf¡ Apiy A¡d_¡ OX$ucf `Z _ R>p¡X$sp¡. du_p `Z A¡d_¡ M|b dp_ Ap`su `Z ly„ Å¡C iL$sp¡ L$¡, dp_¡ Ap b^y„ rbgL$yg `k„v$ _lp¡sy„. A¡ \p¡X$p rv$hk dpV$¡ Apìep lp¡e

Ðepf¡ d_¡ `Z \sy„ L$¡, A¡d_¡ il¡fdp„ a¡fhy„. A¡L$ hMs bpbp Apìep Ðepf¡ d¢ dp_¡ L$üy„ lsy„, "dp, Qpg, Ap`Z¡ b^p Qp¡`pV$u c¡m Mphp S>CA¡.' "dpfu srbes W$uL$ _\u. sd¡

Åh. ly„ Of¡ flui.' dpA¡ dp¡Yy„ a¡fhu g¡sp„ L$üy„ lsy„.

ly„ Qpf¡L$ hj®_p¡ lp¡Ci Ðepf\u dp d_¡ gC_¡ `p¡sp_¡ r`ef Aphu NC lsu. dp _p¡L$fu L$fsu

A¡V$g¡ dpfp¡ DR>¡f ApÅ-ApÆ_p lp\dp„

\e¡gp¡. ly„ L$dpsp¡ \ep¡ Ðep„ ky^udp„ A¡ b„_¡A¡ A¡L$ `R>u A¡L$ rhv$pe gu^u. du_p kp\¡ g‚ \ep `R>u d¢ il¡fdp„ _p_L$X$y„ Of gu^y„ A_¡

r_h©Ñ \e¡gu dp_¡ Adpfu kp\¡ S> fl¡hp gC Nep¡. Apiy b¡ A¡L$ hj®_p¡ \ep¡ li¡ Ðep„ b¡ rv$hk_p sphdp„ dp `Z NC. d_¡ epv$ R>¡, Ðepf¡ bpbp Apìep lsp. kp¥cpÁehsu_p h¡idp„ k|s¡gu dp_¡ s¡Ap¡ Å¡C füp lsp. A¡ hMs¡ Ap„Mdp„\u V$`L$sp„ Ap„ky_¡ A¡dZ¡ ê$dpg\u g|R>u gu^p„ lsp„ A¡_p¡ ly„ A¡L$dpÓ kpnu lsp¡. AÐepf¡ bpbp_u rhv$pe h¡mpA¡ dpfu _S>f kpd¡ ApMp¡ c|sL$pm spØi \C füp¡ lsp¡. õdip_¡\u `pR>p aep® `R>u S>du_¡ ly„ k|C Nep¡. b¡A¡L$ L$gpL$_u KO M¢Qu_¡ EW$ép¡ Ðepf¡ _f¡_¡ A¡L$ b°uaL$¡k dpfp lp\dp„ d|L$u_¡ L$üy„, "Apdp„ kpl¡b_p¡ Mp_Nu `Óhl¡hpf A_¡ ANÐe_p L$pNmp¡ R>¡. kde dþe¡ Å¡C g¡Å¡.' kp„S>_p kde¡ ly„ A¡ b^p L$pNmp¡ Å¡sp¡ b¡W$p¡ lsp¡ Ðepf¡ dpfu _S>f A¡L$ `ump `X$u Ne¡gp Ap„sv$£iue `Ó `f `X$u. dp_¡ k„bp¡^u_¡ gM¡gp¡ `Ó Ap âdpZ¡ lsp¡ : "r_d®mp, Mbf _\u, lh¡ Ap Æh_ AÝepe_p„ L$¡V$gp„ âL$fZ bpL$u füp„ li¡ ? ldZp„ ldZp„ A¡L$ rhQpf hpf„hpf d_dp„ Apìep L$f¡ R>¡. R>¡‰p„ \p¡X$p„ hjp£ Ap`Z¡ kly kp\¡ NpmuA¡ A¡hy„ _ b_u iL$¡ ? Ap NpdX$p Npddp„ _l] S> fly„ A¡hu spfu Æv$ lsu A_¡ d_¡ Al]_u dpV$u kp\¡_p¡ A_yb„^ Al]\u v$|f S>hp v$¡ A¡d _lp¡sp¡. sy„ l„d¡ip spfu fus¡ A_¡ spfu ifs¡ S> Æhu. R>s¡ `rfhpf¡ dpf¡ cpN¡ A¡L$pL$u Æhsf Æhhp_y„ Apìey„. bpL$u bÃep„-M|Ãep„ hjp£ sdpfp kp¥ kp\¡ rhsphhp_u T„M_p R>¡. ÅÏ„ R>y„ L$¡ Apdp„ sy„ k„ds _l] S> \pe, R>sp„ `Z A¡L$hpf..... Ap `Ó gMy„ sp¡ R>y„ `Z `p¡õV$ L$fu iL$ui L$¡ _l], ly„ _\u ÅZsp¡. Apgp¡L$, Apiy_¡ M|b hlpg. rQ. du_p_¡ Apiuhp®v$. rg. A¡L$ sfR>p¡X$pe¡gp¡ `rs A_¡ r`sp.'' `Ó hp„Qsp„ hp„Qsp„ dpfu Ap„Mp¡dp„\u hl¡sp„ Ap„kyAp¡_u kp\¡ bpbp dpV$¡_u N¡fkdS>, _afs A_¡ rsfõL$pf `Z hlu füp„ lsp„. Æh_dp„ ApS>¡ `l¡gu S> hpf ly„ ApV$gu lmhpi A_ychu füp¡ lsp¡. du_p Aphu. dpf¡ Mc¡ lp\ d|L$u_¡ A¡Z¡ `|R>éy„, L$¡d fX$p¡ R>p¡ ?' d¢ S>hpbdp„ A¡_u kpd¡ bpbp_p¡ `Ó ^ep£. (râev$ri®_u sNpf¡_u dfpW$u hpsp®_¡ Ap^pf¡) - Apip huf¡ÞÖ

d^y
A_yb„^ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 19કૃષિ ષિજ્ઞાન

Ap„Nmu_p V$¡fh¡

ApS>¡ rhðdp„ kp¥\u h^y õdpV$® ap¡_ D`ep¡N L$fhpdp„ Ap`Zp¡ v$¡i buÅ _„bf `f R>¡. Ap`Zp„ v$¡idp„ M¡X$|sp¡ _u hps L$fu A¡ sp¡ 67.7 % S>¡V$gp M¡X$|sp¡ ApS>¡ õdpV$® ap¡_ _p¡ D`ep¡N L$fu füp„ R>¡ A_¡ lh¡

5G V$¡¼_p¡gp¡Æ_p L$pfZ¡ CÞV$f_¡V$ k¡hp h^y kfm b_i¡ S>¡_p L$pfZ¡ Ap Ap„L$X$pAp¡ dp `Z h^pfp¡ \i¡.

ApS>¡ A¡L$ ìe[¼s rv$hkdp„ Ap¡R>pdp„ Ap¡R>p 6 L$gpL$ S>¡V$gp¡ kde apmh¡ R>¡. ApS>¡ L$©rj n¡Ó¡ S> rv$hk¡ _¡ rv$hk¡ rX$rS>V$g k¡hp_p¡ ìep` h^u füp¡ R>¡. L$©rj n¡Ó¡ X$Ng¡ _¡ `Ng¡ M¡X$|sp¡ õdpV$® ap¡_ \L$u _hu V$¡¼_p¡gp¡Æ A`_phu füp R>¡. Ap`Z¡ Ðep„ A¡L$ L$l¡hs R>¡, "M¡X$, Mpsf _¡ `pZu kd©rÙ gph¡ spZu' `Z lh¡ s¡dp„ \p¡X$p¡ bv$gph Apìep¡ R>¡, "M¡X$, Mpsf, `pZu A_¡ kp\ dm¡ dp¡bpCg_p¡ sp¡ gph¡ M¡sudp„ bdZu kd©rÙ'.

ApS>¡ õdpV$® ap¡_ Üpfp M¡X$|sp¡ `p¡sp_u AphL$ h^pfhp âeÐ_p¡ L$fu füp„ R>¡. ApS>¡ lhpdp__u ApNplu, fp¡N-Æhps_¡ gNsp âñp¡, v$hp, rbepfZ Ap¡fuÆ_g R>¡ L$¡ X$y[àgL$¡V$ Ap b^y„ lh¡ õdpV$® ap¡_ Üpfp M¡X$|sp¡ Ap„Nmu _p V$¡fh¡ ÅZu iL$¡ R>¡.

ApS>¡ X$uÆV$g dpÝeddp„ OZp A¡hp àg¡V$ap¡d® R>¡ S>ep„ M¡X$|sp¡ fp¡NÆhps_p¡ ap¡V$p¡ `pX$u_¡ s¡_p„ rhi¡ k„`|Z® dprlsu d¡mhu iL$¡ R>¡ A_¡ s¡_p„ r_e„ÓZ_y„ kQp¡V$ r_v$p_ d¡mhu iL$¡ R>¡

ApS>¡ Ap õdpV$® ap¡_ \L$uS> M¡X$|sp¡ _hp _hp `pL$ rhi¡_u dprlsu, s¡_u hphZu\u gC_¡ L$p`Zu ky^u_u dphS>s hurX$ep¡ Üpfp d¡mhu iL$¡ R>¡.

ApS>¡ Ap S> dp¡bpCg Üpfp Of¡ b¡W$p„ L$p¡C `Z dpL$£V$ epX$®dp„ `pL$_p¡ cph ÅZu iL$pe R>¡. lh¡ sp¡ kfL$pf `Z M¡X$|sp¡ _¡ õdpV$® ap¡__u Mfuv$u `f kbkuX$u Ap`u flu R>¡ L$pfZ L$¡ ApS>¡ M¡X$|sp¡ dpV$¡ Ap õdpV$® ap¡_ A¡L$ kpQp rdÓ sfuL$¡ L$pd L$fu fly„ R>¡. Ap b^p D`ep¡Ndp„ dlÐh_y„ R>¡ õdpV$® ap¡_ Üpfp Ap„Nmu _p V$¡fh¡ Of¡ b¡W$p„ kpQu A_¡ kQp¡V$ L$©rj dprlsu d¡mhu iL$¡ R>¡. A¡N°ubp¡ÞX$ S>¡hy„ àg¡V$ap¡d® S>¡ r_ iyëL$ M¡X$|sp¡ _¡ kpQu A_¡ kQp¡V$ L$©rj dprlsu âv$p_ L$f¡ R>¡ A_¡ M¡su _¡ h^y_¡ h^y kd©Ù b_phhpdp„ dv$v$ê$` \pe R>¡. sp¡ lh¡ ApS>_p„ hfv$p_ê$`u õdpV$® ap¡_ _p¡ ep¡Áe D`ep¡N \L$u M¡su _¡ h^y kd©Ù b_phuA¡. - Aðu_ L$gkfuep (M.Sc. Agriculture) rbT_¡i X$¡hg`d¡ÞV$ d¡_¡S>f, A¡N°ubp¡ÞX$, Adv$phpv$

dp¡bpCg M¡X|$sp¡_p¡ rdÓ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨20 કૃષિ ષિજ્ઞાન

dpfp cp¡S>__u ¼hp¡rgV$u lh¡ ANpD S>¡hu flu _\u, Ad¡ `¥kp sp¡ `|fp Ap`uA¡ (R>uA¡ A_¡ õV$pÞX$X$® ApV$gy„ Mfpb?' A¡L$ drlgp ap¡_ `f A¡L$ eyhL$ `f Nyõk¡ \C flu R>¡. eyhL$ s¡_¡ A¡d L$lu_¡ kdÅhhp_p¡ âepk L$fu füp¡ R>¡ L$¡, "S>yAp¡ bl¡_' A_¡ N°plL$ L$X$L$ õhfdp„ bp¡g¡ R>¡, "Djp bl¡_ _pd R>¡ dp{„, S>|_u N°plL$ R>y„. sdpfu dprgL$Z_¡ ap¡_ Ap`p¡, Apd `Z ly„ _p¡L$fp¡ kp\¡ hps L$fsu _\u.' eyhL$ `Z L$pby Nydph¡ R>¡ A_¡ L$l¡ R>¡, "A¡¼kL$éyT du, `l¡gp riõsdp„ hps L$fhp_y„ iuMp¡. cp¡S>_ R>¡, d_yóe b_ph¡ R>¡, diu_ _\u, L$épf¡L$ KQ-_uQ \C Åe R>¡.' drlgp `Z KQp AhpS>dp„ L$l¡ R>¡, "cp¡S>_ kp{„ _\u, D`f\u d_¡ k„cmph¡ R>¡.' eyhL$ lh¡\u cp¡S>__p¡ Ap¡X$®f _ Ap`hp_y„ L$lu_¡ ap¡_ L$p`u _pM¡ R>¡.lsâc flu Ne¡gu budpf dpsp `yÓ_¡ ^dL$phsp [õ\rs k„cpm¡ R>¡, "sy„ Aphu fus¡ L$¡hu fus¡ hps L$fu iL$¡ R>¡?' `yÓ Quk `pX$¡ R>¡, s¡Z¡ d_¡ _p¡L$f L$üp¡! ly„ _p¡L$f R>y„? A¡ s¡_¡ Cipfpdp„ ip„s `pX$¡ R>¡ A_¡ N°plL$_¡ ap¡_ L$f¡ R>¡, L$¡d R>p¡ Djpb¡_, ly„ `X$p¡iu (_pd gC_¡) kp\¡ hps L$fu flu lsu A_¡ A¡ sp¡ sdpfp M|b S> hMpZ L$fu flu lsu. L$l¡su lsu L$¡ Djpb¡_ L$¡V$gy„ duW$y„ bp¡g¡ R>¡. li¡, A¡ hps `R>u S>Zphui. iy„ \ey„ bp¡gp¡?' A_¡ `R>u ap¡_ õ`uL$f `f dyL$u

v$¡ R>¡. âi„kp_¡ A¡ iåv$p¡ Djpb¡__¡ W$„X$p `pX$u v$¡ R>¡ A_¡ S>hpbdp„ L$l¡ R>¡, "sdpfp¡ _p¡L$f R>¡ _¡... R>p¡X$p¡' A_¡ `R>u \p¡X$y„ \p¡cu_¡ bp¡g¡ R>¡, "d¢ A¡d L$l¡hp ap¡_ L$ep£ lsp¡ L$¡ ApS>¡ S>dhp_y„ kp{„ _\u.' A¡ dprg¼Z sfs S> bp¡g¡ R>¡, "ly„ `Z sd_¡ A¡ S> L$l¡hp_u lsu L$¡ ApS>_y„ cp¡S>_ kp{„ bÞey„ _\u. d_¡ `Z kp{„ gpÁey„ _\u. sd_¡ Mbf R>¡, S>¡ _p¡L$f¡ sdpfu kp\¡ hps L$fu, s¡Z¡ S> Ap b_pìey„ lsy„, L$¡dL$¡ ly„ budpf lsu.' `p¡sp_u dpsp Üpfp Myv$_¡ _p¡L$f L$l¡hp\u R>p¡L$fp¡ Nyõk¡ \C

Åe R>¡ A_¡ Of_p gp¡L$p¡ s¡_¡ ip„s `pX$¡ R>¡. dpsp bp¡ghp_y„ Qpgy fpM¡ R>¡, "sd¡ tQsp _p L$fp¡, ApS>_p S>dhp_p `¥kp Ap`sp _l] A_¡ AphsuL$pg¡ ly„ sd_¡ dpfu A¡L$ õ`¡rieg

rX$i dp¡¼gui.' Djpb¡_ sfS> ip„s \C_¡

L$l¡ R>¡, "_p.._p.. `¥kp sp¡ Aphsp-S>sp fl¡ R>¡. L$épf¡L$ c|g \C Åe R>¡. Ap`Z¡ hps L$fu A¡V$g¡ bly R>¡.

`yÓu dpsp_u âi„kp L$f¡ R>¡ A_¡ `R>u dpsp `yÓ_¡ kdÅh¡ R>¡, "epv$ fpM, N°plL$ l„d¡ip kpQp¡ lp¡e R>¡.' `yÓ ìe„Áe L$f¡ R>¡, "lp, `f„sy sdpfp¡ `yÓ _p¡L$f R>¡!' dpsp L$l¡ R>¡, A¡ iåv$p¡_¡ `k®_gu g¡hp_p _l]. L$p¡C `Z rbT_¡k_u kamsp_y„ flõe kp¥\u `l¡gp N°plL$p¡_¡ kp„cmhp_y„ lp¡e R>¡. Ap`Z¡ kp¡fu L$luA¡ sp¡ AX$^y„ eyÙ `l¡gp S> Æsu gCA¡

R>uA¡, L$¡dL$¡ s¡d_p Al„L$pf k„syô \C Åe R>¡. s¡ A¡¼õV$²p rX$i gp„Q _\u, dpÓ A¡V$gy„ S>Zphhp dpV$¡ R>¡ L$¡ s¡Ap¡ dlÒh_p R>¡. A¡dbuA¡ `yÓu L$l¡ R>¡, ""dçdu_p¡ Ap bp¡^`pW$ sp¡ rbT_¡k õL$|gdp„ iuMhpX$hpdp„ Aph¡ R>¡: A¡`p¡gp¡Æ(dpau), A¡¼k¡àV$Þk (õhuL$pfhy„), L$ç`¡Þk¡i_ (nrs`|rs®). Ðepf¡ dpsp S>hpb Ap`¡ R>¡, sdpfu rbT_¡k õL$|g S>¡ riMhpX$¡ R>¡, s¡ Ap v$¡i_u sdpd bl¡_-dpspAp¡ `prfhprfL$ d|ëep¡_¡ L$pfZ¡ iuMu Åe R>¡ A_¡ Ad¡ `Z A¡dbuA¡ R>uA¡! `rfhpf Apòe®dp„ `X$u Åe R>¡ L$¡, Ap A¡dbuA¡ iy„ R>¡, dpsp L$l¡ R>¡, "d_¡ b^y AphX$¡. 'kb V$uhu `f âkprfs \C fl¡gp a¡rdgu ip¡ "`yó`p Cç`p¡rkbg'_y„ Ap v$¡íe Nyõkphpmu eyhp_ `¡Yu_¡ Akgu A¡dbuA¡ g¡k_ riMhpX$¡ R>¡. drlgp i[¼s A„N¡ QQp® L$fhpdp„ Ap_p\u h^y buÅ¡ kpfp¡ kde L$ep¡ lp¡C iL$¡, Äepf¡ Ap`Z¡ kpQ¡ S> _hfprÓdp„ "i[¼s'_u `|Å L$fsp lp¡CA¡. a„X$p A¡R>¡ L$¡ "Å¡ `prfhprfL$ d|ëep¡_p dyØ¡ `rfhpfdp„, Mpk L$fu_¡ dpspAp¡ kp\¡ kp\®L$ QQp® \pe sp¡ bp¡X$®ê$d A_¡ A¡dbuA¡ ¼gpk_p AX$^p g¡k_

s¡d_u `pk¡\u S> riMu iL$pe R>¡.' kpcpf. qv$ìe cpóL$f, A¡_. fOyfpd_ Ap`Zu dpspAp¡ Akgu A¡dbuA¡ R>¡! bu d„Ó કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 21કૃષિ ષિજ્ઞાન

ApS>_u 21du kv$udp„ rv$hk¡ rv$hk¡ h^sp S>sp b¡apd fpkperZL$

Mpsfp¡ A_¡ v$hpAp¡_p D`ep¡N_p gu^¡ ApS>¡ S>du__u amv$³`spdp„

OV$pX$p¡ A_¡ sp`dp_dp„ h^pfp¡ OV$pX$p¡ A_¡ Fsy `rfhs®_ Å¡hp dm¡

R>¡. S>¡\u M¡X$|s_p M¡sf `f Dc¡gp `pL$p¡_u DÐ`pv$_ ndsp ^uf¡ ^uf¡

OV$u flu R>¡ sp¡ Ap h¥rðL$ kdõep_¡ `lp¡„Qu hmhp dpV$¡ L$©rj n¡Ó¡

OZp i„ip¡^_p¡ \ep R>¡ A_¡ M¡X$|sp¡ fnZpÐdL$ M¡su `Ùrs A`_phu

füp R>¡. s¡dp„_y„ A¡L$ `pky„ A¡V$g¡ M¡sudp„ ¾$p¡` L$hf_p¡ D`ep¡N sp¡ M¡X$|s rdÓp¡ Ap g¡Mdp„ Ap`Z¡ ¾$p¡` L$hf rhj¡ dprlsu d¡mhuiy„ . ¾$p¡` L$hf iy„ R>¡ ??

¾$p¡` L$hf A¡ _p¡_ hyh_ àgp[õV$L$ L$hf R>¡, S>¡_p¡ D`ep¡N R>p¡X$_¡ Yp„L$hp dpV$¡ \pe R>¡. `pL$_u lfp¡m D`f ¾$p¡` L$hf_u _uQu V$_g b_phu_¡ R>p¡X$_¡ Aphfu g¡hpdp„ Aph¡ R>¡. ¾$p¡` L$hf R>p¡X$_u Apk`pk dpB¾$p¡¼gpBd¡V$ b_phu_¡ R>p¡X$_¡ ku^y„ fnZ Ap`¡ R>¡. `pL$_y„ AphfZ `pL$_¡ S>„syAp¡, `h_, hfkpv$ A_¡ k_b_®\u bQphhpdp„ dv$v$ L$f¡ R>¡. s¡ sX$L$p_p rv$hkp¡dp„ Nfdu `L$X$hpdp„ dv$v$ L$f¡ R>¡ A_¡ s¡ fpÓ¡ S>du_dp„\u _uL$msu Nfdu Åmhu fpM¡ R>¡; s¡\u `pL$_¡ W$„X$p sp`dp_\u fnZ Ap`¡ R>¡. Ap L$hf ep„rÓL$ BÅAp¡ S>¡hu L$¡ X$pO, L$uV$L$p¡ A_¡ fp¡Np¡ kpd¡ ipfurfL$ kyfnp `|fu `pX$¡ R>¡ A_¡ dpv$p dpMuAp¡_¡ `pL$ `f HX$p d|L$sp AV$L$ph¡ R>¡.

¾$p¡` L$hf L$ép L$ép `pL$p¡dp„ D`ep¡N L$fu iL$pe?

sfb|Q, i½$f V$¡V$u, dfQu , L$¡[àkL$d, V$pd¡V$p„ ¾$p¡` L$hf gNphhp dpV$¡ D`ep¡Nu hõsyAp¡

apBbf [õV$L$, àgp[õV$L$ v$p¡fp¡ (A¡N°u \°¡X$), ¾$p¡` L$hf, àgp[õV$L$ L$gu`

¾$p¡` L$hf gNphhp_u `Ý^rs :

1. kp¥â\d, ipL$cpÆ S>¡hp `pL$p¡_y„ Npv$u L$épfp D`f àgp[õV$L$ dëQ]N `p\fhy„ A_¡ Ðepf bpv$ ipL$cpÆ_p ^{„_y„ õ\mp„sf L$fhy„ õ\mp„sf L$ep® bpv$ gp¡ V$_g õV$²¼Qf b_phhp dpV$¡ Npv$u L$épfp `f àgp[õV$L$ dëQ]N `p\fhy„ Ðepf bpv$ K^u U ApL$pfdp„ apBbf_u [õV$L$ õ\pr`s L$fp¡. b¡ apBbf õV$uL$ hÃQ¡_y„ A„sf S>ê$rfeps `f Ap^pf fpM¡ R>¡. b¡ apBbf õV$uL$ hÃQ¡_y„ kf¡fpi A„sf 10 - 12 a|V$ fpMhpdp„ Aph¡ R>¡.

2. gp¡ V$_g dpV$¡ h^y dS>b|s dpmMy„ Ap`hp dpV$¡ àgp[õV$L$ dëQ] N _u v$p¡fu (A¡N°u \°¡X$) _p¡ D`ep¡N apebf [õV$L$_¡ bp„^hp dpV$¡

L$fhp¡ Å¡CA¡. S>¡\u apBbf [õV$L$ dS>b|s fus¡ b„^pC fl¡ A_¡ S>ê$fu A„sf S>mhpC fl¡.

3. apBbf õV$uL$ `f ¾$p¡` L$hf A¡ fus¡ `p\fhy„ L$¡ b„_¡ sfa kâdpZ dpmMy„ b_¡ A_¡ Ðepf bpv$ àgp[õV$L$ L$gu` gNphhu S>¡\u ¾$p¡` L$hf dS>b|su\u apebf [õV$L$ kp\¡ Å¡X$pe fl¡

4. `h_ A_¡ Æhpsp¡_u AhfS>hf AV$L$phhp„ dpV$¡ ¾$p¡` L$hf_p b„_¡ bpS>y_p R>¡X$pAp¡_¡ dpV$u\u v$bphp¡. ¾$p¡` L$hf L$épf¡ Mp¡ghy„ ? S>epf¡ `pL$_u a|g Ahõ\p i{ \pe A¡V$g¡ syf„s ¾$p¡` L$hf_¡ Mp¡gu _pMhy„ S>¡\u `fpN_e_ kpfu fus¡ \B iL$¡. Ðepfbpv$ ¾$p¡` L$hf_¡ ìeh[õ\s fus¡ OX$u L$fu kyfrns S>Áep A¡ d|L$hy„. ¾$p¡` L$hf_u sL$_uL$u dprlsu:

17 ÆA¡kA¡d - 2 kuT_

23 ÆA¡kA¡d - 2 \u h^y ¾$p¡` L$hf\u \sp apev$pAp¡:

A„L$yfZ ndspdp„ h^pfp¡ L$fu buS> DNhp_p kdedp„ OV$pX$p¡ L$f¡ R>¡ . v$hp, Mpsf A_¡ dS>|fu MQ®dp„ OV$pX$p¡ \pe R>¡. `pL$_¡ hl¡gp `pL$hpdp„ dv$v$ê$` \pe R>¡ . du_u N°u_ lpDk Akf `yfu `pX$¡ R>¡ h©rÙ A_¡ rhL$pk dpV$¡ ep¡Áe dpB¾$p¡¼gpBd¡V$ b_ph¡ R>¡. `pL$p¡_¡ Ar_ erds hpsphfZ\u

`pL$p¡_y„ hph¡sf

R>¡ `pL$_¡

apd® CÞ`yV
buS>_p
\sp sZph kpd¡ fnZ `|{„ `pX$¡ R>¡ rb_ kuT_
gC A_¡ bÅfdp„ kpfp cphp¡ d¡mhu iL$pe
fp¡Np¡ A_¡ Æhpsp¡ \u ku^y„ fnZ d¡mhu iL$pe R>¡ `pL$_u NyZhÑpdp„ h^pfp¡ L$f¡ R>¡ S>¡\u r_L$pk L$fhp ep¡Áe b_¡ R>¡. - A¡N°p¡_p¡duõV$ V$ud (rfkQ® A¡ÞX$ X$¡hg`d¡ÞV$)N°p¡BV$ B[ÞX$ep âpBh¡V$ rgrdV$¡X$ kyfs, NyS>fps Mo. No. 18008896978, 93116747973 Ap^yr_L$ M¡su sfa âepk; M¡sudp„ _p¡_ hyh_ ¾$p¡` L$hf_p¡ D`ep¡N કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨22 કૃષિ ષિજ્ઞાનઇન્ક્વાયરી નં- 45

_dõL$pf M¡X$|s duÓp¡, fpku kuX$¹k âp. gu. hsu Ap` kh£ M¡X$|s duÓp¡_¡ rv$hpmu A_¡ _hp hj®_u M|b M|b iyc¡ÃR>pAp¡. Ap` ÅZp¡ R>p¡ L$¡ fpku kuX$¹k R>¡‰p 50 hjp£\u L$`pk_p DÃQ k„ip¡r^s rbepfZp¡ b_phu Ap`_p ky^u `lp¡„QpX$¡ R>¡. AÐepf_u `rf[õ\rs_u hps L$fuA¡ sp¡ fpku kuX$¹k Üpfp NpdX$¡-NpdX$¡ `pL$ r_v$i®_ L$pe®¾$dp¡ ep¡Æ M¡X$|sp¡_¡ Ap hj®_p fpku kuX$¹k_p rhrh^ rbepfZp¡_p `rfZpdp¡ v$¡MpX$¡ R>¡. S>¡_p¡ dy¿e l¡sy M¡X$|sp¡ s¡d_p rhõspf_u S>du_, r`es ìehõ\p_¡ A_yL$|m ep¡Áe rbepfZ_u `k„v$Nu L$fu iL$¡. Adp¡ Ap`_¡ rh_„su L$fuA¡ R>uA¡ L$¡ Å¡ Ap`_p rhõspfdp„ Adpfp¡ `pL$ r_v$i®_ L$pe®¾$d ep¡Åe sp¡ s¡_u AQ|L$ dygpL$ps g¡hu S>¡\u sd_¡ rbepfZ `k„v$Nu_u kp\¡ Mpsf ìehõ\p`_, Nygpbu Cem_p r_e„ÓZ s¡dS> `rf[õ\rs_¡ A_yL$ym L$`pk_p `pL$ dpV$¡ ep¡Áe v$hp rhi¡_u dprlsu dmi¡. s¡dS> Al] Adp¡ A¡ rhrh^ Åsp¡_u dprlsu Ap`u R>¡.

fpku âpCd

◼ dp¡V$p A_¡ cfphv$pf Æ„X$hp,

b^uS> Q|rkep Æhps kpd¡ kl_iug,

h^y A_¡ hS>_v$pf Æ„X$hp gpN¡,

h^y„ DÐ`pv$_ Ap`su Ås

rhZhpdp„ kl¡gy„ S>¡\u dS>|fu MQ® Ap¡R>p¡

fpku r_ep¡

rMgpdym hpmu Ås lp¡hp_p gu^¡ rhjd `rf[õ\rsdp„ `Z V$L$u iL$¡ R>¡.

s¡dS> Ap Åsdp„ kss apg Å¡hp dm¡ R>¡.

Q|kuep Æhps kpd¡ ârsL$pf R>¡. S>¡\u

MQ® `Z Ap¡R>p¡ \pe R>¡.

L$`pk Å¡hp dm¡ R>¡

`Z

-Æs¡ÞÖ `V$¡g - 94277 18035d__u hps
Total Meeting-: 183 Farmer covered-: 9674 Village Covered-: 323 Dealer Covered -: 234
1)
2)
3)
v$hp_p¡
4)hS>_v$pf
A_¡ rhZhpdp„
A¡L$ v$d kfm R>¡. 5) R>p¡X$ A¡L$v$d gugp¡ fl¡ R>¡. 6) _uQ¡\u A_¡ h^y tS>X$hp g¡hp_u ndsp R>¡. 7) h^y DÐ`pv$_ Ap`hp_u ndsp ^fphsu h¡fpeV$u R>¡. RCH 659 1) dp¡V$p A_¡ hS>_v$pf Æ„X$hp 2) rhZhpdp„ kfm 3) dÝed rv$hkp¡dp„ `pL$¡ 4) riepmy `pL$ dpV$¡ ep¡Áe 5) h^y DÐ`pv$_ Rasi Magic • dp¡V$p A_¡ hS>_v$pf Æ„X$hp • rhZhpdp„ kl¡gy • Æ„X$hp _p¡ hS>_ h^pf¡, h^y DÐ`pv$_ • R>¡‰¡ ky^u gugp¡ R>p¡X$ • Qykuep Æhps kpd¡ kl_iug RCH 797 • hl¡gu `pL$su Ås A_¡ My‰p¡ R>p¡X$, h^y DÐ`pv$_, V$|„L$p Npmp_p hph¡sf dpV$¡ A_yL$|m, • gugu `p¡`V$u kpd¡ kl_iug, • h^y Æ„X$hp gpNhp_u ndsp h^y dprlsu dpV$¡ Adpfp¡ k„`L$® L$fhp rh_„su. Æs¡ÞÖ `V$¡g, rfrS>ep¡_g ¾$p¡` d¡_¡S>f, NyS>fps 9427718035 sdpfu rhõspfdp„ fpku `pL$ r_v$i®_ L$pe®¾$d ep¡Åe sp¡ AQ|L$ dygpL$ps g¡hu કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 23કૃષિ ષિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 23

Qp¡dpky„ rkT_ gNcN `|Z® \hpdp„ R>¡ L$`pk rkhpe_p dp¡V$p cpN_p `pL$ lpfh¡[õV$„N õV$¡S>dp„ R>¡

Äepf¡ L$`pk_p¡ `pL$ ^ud¡ ^ud¡ `rf`¼hsp sfa S>C füp¡ R>¡ A_¡ s¡dp„ v$f hj®_u S>¡d Nygpbu Cem_y„ ApNd_ \C Q|L$éy„ R>¡ AÐepf¡ cg¡ _yL$kp_ _ v$¡Mpsy„ lp¡e `Z a¡fp¡dp¡_ V$²¡`dp„ a|v$p M|b S> Aph¡ R>¡ a|v$p_u lpS>fu lp¡e A¡V$g¡ IX$p dyL$hp_y„ L$pd Qpgy„ lp¡e A¡ _½$u R>¡ dpV$¡ v$f¡L$ M¡X$|s rdÓp¡A¡ `p¡sp_p L$`pkdp„ rh^¡ 5 _„N _p¡d¡V$ a¡fp¡dp¡_ V$²¡` Nygpbu Cem_u ëep¡f kp\¡ dyL$hp_u cgpdZ R>¡.

Ap D`fp„s Ap A„L$ Ap`_p„ lp\dp„ Aphi¡ Ðepf¡ riepmy rkT__u iê$Aps \C NC li¡. S>¡ M¡X$|s rdÓp¡ Æ{_y„ hph¡sf L$fhp dp„Nsp lp¡e A¡ buS>_¡ `V$ Ap`hp_y„ c|g¡ _rl L$pfZ L$¡ dNamu L$pYu_¡ Æ{„ hphhp_y„ lp¡e Ðep„ kyL$pfp\u bQhp dpV$¡ 1 rL$gp¡ buS>_¡ 10 N°pd dp¡r_V$f_p¡ `V$ Ap`u hph¡sf L$fhy„ A_¡ buÅ r`es hMs¡ 1 rhOpdp„ 250 N°pd dp¡_uV$f `pZu kp\¡ `phy„ S>¡\u kyL$pf_p fp¡N\u bQu iL$pe.Ap D`fp„s QZp_p hph¡sfdp„ `Z buS>_¡ dp¡_uV$f _p¡ `V$ Ap`hp¡ A_¡ â\d L$¡ buÅ r`es hMs¡ dp¡_uV$f `pZu kp\¡ `phy„ QZp _p `pL$dp„ dpeL$p¡Tp¡_ 1 A¡L$f¡ 100 N°pd Mpsf L$¡ `pZu kp\¡ Ap`hp_u cgpdZ R>¡. gkZ A_¡ X$y„Nmu_p `pL$dp„ kyL$pfp¡, L$p¡lhpfp¡ A_¡ L$©rd_p fp¡N\u bQhp dpV$¡ 1 rhOpdp„ 250 N°pd dp¡_uV$f, 500N°pd kyX$p¡Tp¡_ A_¡ A¡L$f¡ 100 N°pd dpeL$p¡Tp¡_ Ahíe hp`fhy„. s¡dS> D`fp¡¼s b^p `pL$dp„ bpep¡raëX$ N°¡Þeyg S>¥rhL$ Mpsf 1 A¡L$f¡ 8

rL$gp¡_p âdpZ\u `pepdp„ S>du_dp„ AÞe Mpsf kp\¡ rd¼k L$fu Ap`hp\u `pL$ DÐ`pv$_ h^pfu iL$pe R>¡ Ap Mpsf\u S>du__u amv$³`sp `Z h^¡ R>¡. fpemp_y„ hph¡sf L$fsp v$f¡L$ M¡X$|s rdÓp¡ hph¡sf `R>u buÅ r`es hMs¡ dp¡_uV$f 1 rhOpdp„ 250 N°pd_p âdpZ\u afrS>eps `pZu kp\¡ `pe L$pfZ L$¡ OZu hMs Ap `pL$dp„ ka¡v$ a|N M|b S> Aph¡ R>¡ S>¡_p\u `pL$ Dcp¡ kyL$pe Åe R>¡ A_¡ dp¡V$y„ _y¼ip_ Aph¡ R>¡. OJ_p `pL$_y„ hph¡sf L$fsu hMs¡ 1 A¡L$f_p rbepfZ_¡ 100 N°pd dpeL$p¡Tp¡__p¡ `V$ Ap`u_¡ hph¡sf L$fhp\u M|b dp¡V$p¡ apev$p¡ \pe R>¡ dpV$¡ Ap L$pd cygpe _ Åe s¡ Mpk Å¡hy„. Ap D`fp„s OJ_p `pL$dp„ `pep_p Mpsfdp„ k¡ÞÖe L$¡ fpkperZL$ Mpsf kp\¡ bpep¡raëX$ N°¡Þeyg 1 A¡L$f¡ 8 rL$gp¡ S>ê$f hp`fhy„. gkZ,X$y„Nmu,QZp A_¡ Æ{„_p `pL$dp„ Aphsp a|N_p fp¡N\u bQhp dpV$¡ Äepf¡ S>ê$f S>Zpe Ðepf¡ A¡ÞV$uV$u 45 rdgu,gpCagpC_ 45 rdgu A_¡ f_p¡a 5 rdgu_p¡ R>„V$L$ph L$fhp_u cgpdZ

L$©rj op_ગની પટલ -૯૮૭૯૪ ૨૭૭૭૧
R>¡ s¡ epv$ fpMhy„. D`fp¡¼s v$f¡L$ `pL$dp„ `pL$_u h©rÙ A_¡ `p¡jZ dpV$¡ kdep„sf¡ bpep¡raëX$ âhplu AÞe v$hp kp\¡ `ç`dp„ 30 rdgu_y„ âdpZ fpMu R>„V$L$ph L$fhp_u cgpdZ R>¡. Ap D`fp„s M¡su_p v$f¡L$ `pL$_u dprlsu d¡mhhp Ap` A¡N°ug¡ÞX$ L$„`_p kphf¡ 9 \u kp„S>_p 6 hpÁep ky^u frhhpf rkhpe ap¡_ L$fu iL$p¡ R>p¡ k„`L$® _„bf R>¡ 9687671558, 9687671555.. Ap _„bf D`f L$p¡g L$fp¡ A_¡ S>¥rhL$ `pL$ `p¡jZ A_¡ S>¥rhL$ `pL$ k„fnZ dpV$¡ dprlsu d¡mhp¡. riepmy `pL$dp„ ApV$gy„ Mpk કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨24 કૃષિ ષિજ્ઞાન

riepmy„ `pL$

âp¡. hu.

riepmy `pL$p¡dp„ `p¡jZ ìehõ\p`_

lpg_u Ap^yr_L$ M¡su `Ý^rsdp„ V$y„L$pNpmpdp„ h^y DÐ`pv$_ Ap`su `pL$p¡_u Åsp¡ s¡dS> Or_ô M¡su `Ý^rs Üpfp A¡L$d rhõspfdp„ hj®dp„ A¡L$ L$fsp h^pf¡ hMs `pL$p¡_y„ hph¡sf L$fhpdp„ Aph¡ R>¡. Ap\u `pL$ Üpfp S>du_dp„\u rh`yg S>Õ\pdp„ `p¡jL$sÐhp¡_y„ Ahip¡jZ \pe R>¡. S>¡\u `pL$ Üpfp D`pX$ \e¡g S>Õ\p dyS>b S>¡ s¡ `p¡jL$sÐhp¡ S>du_ dp„ Dd¡fhp AÐe„s S>ê$fu R>¡. kpdpÞe fus¡ Ap `p¡jL$sÐhp¡ R>pZuep Mpsf A\hp AÞe k¡ÞÖue ÷p¡sp¡ L$¡ fkperZL$ Mpsfp¡ Üpfp Dd¡fhp Å¡CA¡. `pL$ DÐ`pv$_dp„ `pZu `R>u `p¡jZ ìehõ\p Qphu ê$` cpN cS>h¡ R>¡ A_¡ S>¡_p¡ apmp¡ A„v$pS>¡ 41

V$L$p S>¡V$gp¡ R>¡. Ap\u riepmp_p dy¿e `pL$p¡ OJ, gkZ, X$y„Nmu, QZp, fpeX$p¡, Æ{„ rhN¡f¡ `pL$p¡ dpV$¡ L$©rj eyr_hk}$V$u Üpfp \e¡g cgpdZ dyS>b S> Mpsfp¡ hp`fhpdp„ Aph¡ sp¡ dlÑd DÐ`pv$_

A_¡ Ar^L$sd _ap¡ d¡mhu iL$pe A_¡ kp\¡ kp\¡

S>du__u DÐ`pv$L$sp `Z Åmhu iL$pe.

OJ: OJ_p `pL$dp„ S>du_ s¥epfu L$fsu hMs¡ l¡L$V$f¡

10 \u 15 V$_ R>pZuey„ Mpsf S>du_dp„ c¡mhu

v$¡hy„. hphZu hMs¡ l¡L$V$f¡ 30 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 60 rL$gp¡ ap¡õafk Ap`hp. 60 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ hphZu `R>u 20 \u 25 rv$hk¡ `pZu Apàep bpv$ A_¡ 30 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ 35 \u 40 rv$hk¡ `|rs® Mpsf sfuL$¡ Ap`hy„. S>du_dp„ `p¡V$pi A_¡ kyÿd sÐhp¡_u DZ` S>Zpe sp¡ S>du_ QL$pkZu_p Al¡hpg dyS>b Mpsf Ap`hp. S>y_pNY Mps¡_p k„ip¡^__p `rfZpdp¡_p Ap^pf¡ spfZ L$pY¡g R>¡ L$¡ dÝed L$pmu Q|_phpmu A_¡ dÝed `p¡V$pi ^fphsu S>du_dp„ dNamu (Mfua) – OJ (frh) `pL$ `Ùrsdp„ OJ_p `pL$_¡ l¡L$V$f¡ 60 rL$gp¡ `p¡V$pi (30 rL$gp¡ `pep_p Mpsf sfuL$¡ A_¡ 30 rL$gp¡ 30 rv$hk¡) Ap`hp\u Apif¡ 20 V$L$p h^y DÐ`pv$_ dm¡ R>¡. s¡dS> `R>u_u kuT_dp„ dNamu_p `pL$ DÐ`pv$_dp„ `Z apev$p¡ _p¡„^pe¡g R>¡. S>du_dp„ gp¡l A_¡ S>ks_y„ âdpZ Mpduey¼s A\hp dÝed lp¡e sp¡ 15 rL$gp¡ a¡fk këa¡V$ A_¡ 8 rL$gp¡ T]L$ këa¡V$ `pep_p Mpsf sfuL$¡ hphZu hMs¡ v$f hj£ S>du_dp„ Ap`hy„ A\hp dëV$udpC¾$p¡ÞeyV$²ueÞV$ N°¡X$-3 _p¡ 1 V$L$p dyS>b 30, 40 A_¡ 45 rv$hk¡ R>„V$L$ph L$fhp¡. kfv$pf L$©rj_Nf Mps¡ g¡hpdp„

riepmy„ `pL$
X$u. hp¡fp, X$p¡. `u. X$u.h¡L$fuep, X$p¡. A¡k. ku. L$_¡rfep A_¡ X$p¡. X$u.A¡k.luf`fp dy¿e kyL$u M¡su k„ip¡^_ L$¡ÞÖ, S>y_pNY L$©rj eyr_hk}$V$u sfOX$uep (fpS>L$p¡V$) કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 25કૃષિ ષિજ્ઞાન

riepmy„ `pL$

Aph¡g AMsfp_p `rfZpdp¡ `f\u S>Zpe¡g R>¡ L$¡ A¡T¡V$p¡b¡¼V$f A_¡ ap¡õap¡b¡L$V$¡fued L$ëQf_p 15 `¡L$¡V$(200 N°pd) OJ_p (120 rL$gp¡) buS>_¡ `V$ Ap`u_¡ hph¡sf L$fhp\u 25 V$L$p _pCV$²p¡S>_ A_¡ 50 V$L$p ap¡õafk ey¼s Mpsf_u bQs L$fu iL$pe. DÑf kp¥fpô² rhõspfdp„ OJ_y„ hph¡sf L$fsu hMs¡ S>du_dp„ cgpdZ L$f¡g Mpsf_u kp\¡ T]L$ këa¡V$ 20 rL$gp¡ ârs l¡L$V$f¡ `pepdp„ Ap`hy„ s¡dS> X$y„X$u _uL$mhp_u A_¡ v$yr^ep v$pZp Ahõ\pA¡ 0.5 V$L$p âdpZ¡ R>„V$L$ph L$fhp\u h^y DÐ`pv$_ A_¡ dlsd apev$p¡ \pe R>¡. k„L$rgs `p¡jZ ìehõ\p AÞhe¡ fpkperZL$ Mpsf_p bQph kbb 50 V$L$p _pCV$²p¡S>_ R>pZuep Mpsf A_¡ A¡f„X$u_p Mp¡m Üpfp A`php¡ Å¡CA¡. kyL$p ATp¡gp (4% _pCV$²p¡S>_) `pep_p Mpsf sfuL$¡ Ap`hp\u 50 V$L$p _pCV$²p¡S>__u bQs L$fu iL$pe R>¡. S>¡ Mp¡m L$fsp `Z kõsp¡ `X$¡ R>¡. _pCV$²p¡S>_ey¼s Mpsf_u L$pe®ndsp h^pfhp dpV$¡ _ud L$p¡V$¡X$ eyfuep hp`fhy„. eyfuep_¡ g]bp¡mu_p Mp¡m A\hp dpV$u (5:1) kp\¡ rdîZ L$fu_¡ Ap`hy„ A\hp g]bp¡mu_p s¡g_p¡ `V$ Ap`hp\u `Z eyfuep_u L$pe®ndsp h^pfu iL$pe R>¡. rb_ r`es OJ hph¡sf rhõspfdp„ l¡L$V$f¡ 20 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ hphZu kde¡ S>du_dp„ Ap¡fu_¡ Ap`hp¡. nprfe s\p cp[õdL$ S>du__u r_spfi[¼s h^pfhp dpV$¡ v$f hj£ Qp¡dpkpdp„ l¡L$V$f¡

A¡L$ V$_ Æàkd Dd¡fhy„ Å¡CA¡.

QZp: QZp_p `pL$dp„ l¡L$V$f¡ 8 \u 10

V$_ R>prZey„ Mpsf S>du_ s¥epf L$fsu hMs¡ S>du_dp„ kpfu fus¡ c¡mhu v$¡hy„. hphZu hMs¡

20 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 40 rL$gp¡ ap¡õafk `pep_p Mpsf sfuL$¡ Ap`hy„. S>ks_u DZ`hpmu S>du_dp„ 25 rL$gp¡ T]L$ këa¡V$ ârs l¡L$V$f¡ Dd¡fhp\u DÐ`pv$_dp„ apev$p¡ \pe R>¡.

cpg rhõspfdp„ rb_r`es QZpdp„ 20 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ hphZu hMs¡ Ap`hy„. Ap rhõspfdp„ hfkpv$_p k„N°rls `pZu\u A¡L$ r`es Ap`hp_u kNhX$sp lp¡e sp¡ 40 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ hphZu hMs¡ Ap`hp_u cgpdZ R>¡.

DÑf kp¥fpô² rhõspfdp„ QZp_y„ hph¡sf L$fsu hMs¡ cgpdZ L$f¡g fpkpeZuL$ Mpsf_p¡ 50% S>Õ\p¡ (_p.:ap¡.:`p¡. 10:20:0 rL$. N°p./l¡.) 10

rL$.N°p. `p¡V$pi 5 rL$.N°p. b¡ÞV$p¡_pCV$ 500 rL$.N°p. hd}$L$ç`p¡õV$

ârs l¡L$V$f¡ ÓZ r`es kp\¡ Ap`hp\u h^y DÐ`pv$_ A_¡ dlsd apev$p¡ \pe R>¡.

gkZ: gkZ_p `pL$dp„ S>du_ s¥epf L$fsu hMs¡ l¡L$V$f¡ 12 \u 15 V$_ R>prZey„ Mpsf S>du_dp„ kpfu fus¡ c¡mhu v$¡hy„. hphZu hMs¡ l¡L$V$f¡ 25 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_, 50 rL$gp¡ ap¡õafk A_¡ 50 rL$gp¡ `p¡V$pi `pep_p Mpsf sfuL$¡ Ap`hy„. ap¡õafk X$u. A¡. `u. L$¡ A¡_. `u. L$¡ _¡ bv$g¡ tkNg ky`f ap¡õa¡V$_p ê$`dp„ s¡dS> `p¡V$pi sÐh këa¡V$ Ap¡a `p¡V$pi_p ê$`dp„ Ap`hp\u gkZ_p `pL$_u NyZhsp A_¡ k„N°li[¼s h^su lp¡hp_y„ k„ip¡^__p spfZp¡\u dpgyd `X$¡g R>¡. bpL$u fl¡sp¡ _pCV$²p¡S>__p¡ AX$^p¡ S>Õ\p¡ A¡V$g¡ L$¡ l¡L$V$f¡ 25 rL$gp¡ `|rs® Mpsf sfuL$¡ hphZu bpv$ 30 rv$hk¡ Ap`hp¡ Å¡CA¡.

kp¥fpô² rhõspfdp„ gkZ_y„ hph¡sf

S>du_dp„ cgpdZ L$f¡g Mpsf_p 75 V$L$p S>Õ\p kp\¡ 2.5 V$_ R>prZey„ Mpsf A\hp A¡f„X$u_p¡ Mp¡m 300 rL$gp¡ ârs l¡L$V$f¡ Ap`hp\u h^y DÐ`pv$_

A_¡ dlsd apev$p¡

DÑf
L$fsu hMs¡
\pe R>¡. S>y_pNY Mps¡ g¡hpdp„ Aph¡g k„ip¡^__p `rfZpdp¡ `f\u dpgyd `X$¡g R>¡ L$¡ v$rnZ kp¥fpô²dp„ dÝed L$pmu Q|_phpmu S>du_dp„ gkZ_y„ hph¡sf L$fsu hMs¡ S>du_dp„ cgpdZ L$f¡g Mpsf_u kp\¡ d[ëV$-dpB¾$p¡ÞeyrV$²AÞV$ N°¡X$-5 40 rL$gp¡ ârs l¡L$V$f¡ Ap`hy„ A\hp d[ëV$dpB¾$p¡ÞeyrV$²AÞV$ N°¡X$-4 _p¡ 1 V$L$p કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨26 કૃષિ ષિજ્ઞાન

dyS>b 60, 75 A_¡ 90 rv$hk¡ R>„V$L$ph L$fhp\u h^y DÐ`pv$_ A_¡ dlsd apev$p¡ \pe R>¡. X$y„Nmu: X$y„NmuA¡ V$|„L$p Npmpdp„ S>du_ dp„\u h^y S>Õ\pdp„ D`S> Ap`sp¡ L$„v$d|m_p¡ `pL$ R>¡. L$„v$_p kpfp rhL$pk dpV$¡ S>du_ s¥epf L$fsu hMs¡ l¡L$V$f¡ 30 \u 32 V$_ R>pZuey„ Mpsf s¡dS> 60 rL$gp¡ ap¡õafk A_¡ 50 rL$gp¡ `p¡V$pi S>du_dp„ c¡mhu `pL$_u fp¡`Zu L$fhu Å¡CA¡. fp¡`Zu bpv$ 20 \u 25 rv$hk¡ 40 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ s\p buÅ¡ láp¡ 40 \u 45 rv$hk¡ 35 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ ârs l¡L$V$f¡ Ap`hp_u cgpdZ L$fhpdp„ Aph¡g R>¡. L$„v$_p kpfp DÐ`pv$_ d¡mhhp dpV$¡ 20 rL$gp¡ ârs l¡L$V$f këaf ap¡õap¡ Æàkd õhê$`¡ hph¡sf kde¡ Ap`hy„ A\hp A¡gud¡ÞV$g këaf õhê$`¡ a¡fQp¡`Zu_p 20 \u 25 rv$hk `l¡gp Ap`hy„. k|ÿd `p¡jL$sÒhp¡_u DZ` hpmu S>du_dp„ dpB¾$p¡ÞeyrV$²AÞV$ rdîZ (gp¡l 2.5%, T]L$ 0.3%, d¢N¡_uT 1%, L$p¡`f 1% A_¡ bp¡fp¡_ 0.2%) _p¡ a¡ffp¡`Zu_p 45 A_¡ 60 rv$hk¡ R>„V$L$ph L$fhp\u h^y DÐ`pv$_ dm¡ R>¡.

k¡[ÞÖe M¡su\u X$y„Nmu_p¡ `pL$ DNpX$hpdp„ fk ^fphsp M¡X$yscpCAp¡_¡ ka¡v$ X$y„Nmu_p `pL$dp„ l¡L$V$f¡ 9 V$_ dfOp – bsL$p„_y„ Mpsf A\hp 5 V$_ A¡f„X$u_p¡ Mp¡m A\hp 45 V$_ R>pZuey„ Mpsf fp¡`Zu L$fsp `l¡gp S>du_dp„ kpfu fus¡ c¡mhu v$¡hp\u kpfu NyZhsp A_¡ h^y

D`S> dmhp_y„

Mps¡_p

s¥epf L$fsu hMs¡ S>du_dp„

Mpsf

Mpsf S>du_

L$fsu hMs¡ S>du_

v$¡hy„. ^pZp_p `pL$_¡ hphZu hMs¡ `pep_p Mpsf sfuL$¡ 10 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 10 rL$gp¡ ap¡õafk ârs l¡L$V$f¡ Ap`hp¡ A_¡ `|rs® Mpsf sfuL$¡ 10 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ ârs l¡L$V$f¡ hphZu `R>u 35 \u 40 rv$hk¡ Ap`hp¡. ^pZp_p `pL$dp„ S>du_ QL$pkZu_p Al¡hpg dyS>b Å¡ `p¡V$pi_u DZ` S>Zpe sp¡ 20 rL$gp¡ `p¡V$pi ârs l¡L$V$f¡ Ap`hy„. d¡\u_p `pL$_¡ hphZu hMs¡ `pep_p Mpsf sfuL$¡ 20 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 20 rL$gp¡ ap¡õafk ârs l¡L$V$f¡ Ap`hy„ A_¡ `|rs® Mpsf sfuL$¡ 20 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ ârs

hphZu `R>u 35 \u 40 rv$hk¡ Ap`hy„. fpC/fpCX$p¡: fpC_p `pL$dp„ l¡L$V$f¡ 8 \u 10 V$_ R>prZey„ Mpsf S>du__u s¥epfu L$fsu hMs¡ S>du_dp„ c¡mhu v$¡hy„. r`es `pL$ dpV$¡ l¡L$V$f¡ 25 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 50 rL$gp¡ ap¡õafk hphZu kde¡ `pep_p Mpsf sfuL$¡ S>du_dp„ Ap¡fu_¡ Ap`hy„ s\p 25 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ hphZu `R>u A\hp buÅ r`es `R>u `|rs® Mpsf sfuL$¡ Ap`hp¡. rb_ r`es fpC_p `pL$dp„ 25 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 25 rL$gp¡ ap¡õafk hphZu kde¡ Ap`hy„. S>du_ QL$pkZu_p Al¡hpg dyS>b N„^L$_u DZ` S>Zpe sp¡ cgpdZ L$f¡g ap¡õafk sÐh X$u. A¡.`u _p bv$g¡ tkNg ky`f ap¡õa¡V$ Üpfp Ap`hy„ A\hp l¡L$V$f¡ 250 rL$gp¡ Æàkd hphZu kde¡ Qpkdp„ Ap`hy„. v$rnZ kp¥fpô²_u Ap¡R>p A\hp dÝed `p¡V$pi ^fphsu S>du_dp„ l¡L$V$f¡ 75 rL$gp¡ `p¡V$pi Ap`hp¡. Ap\u M¡X$|s cpCAp¡_¡ S>Zphhpdp„ Aph¡ R>¡ L$¡ v$f¡L$ `pL$_y„ dlsd DÐ`pv$_ d¡mhhp dpV$¡ kdsp¡g âdpZdp„ A_¡ k„L$rgs fus¡ `p¡jZ `yfsy Ap`hy„ Å¡CA¡. S>du_dp„ S>¡ s¡ sÐh_p„ âdpZ_u ÅZL$pfu dpV$¡ S>du_ QL$pkZu L$fphhu Myb S> ANÐe_u bpbs R>¡.

ApZ„v$
k„ip¡^__p `rfZpdp¡ `f\u dpgyd `X$¡g R>¡. Æê$/BkbNyg: Æê$_p `pL$dp„ l¡L$V$f¡ 8 \u 10 V$_ R>prZey„
S>du_
c¡mhu v$¡hy„. hphZu hMs¡ `pep_p Mpsf sfuL$¡ 15 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 15 rL$gp¡ ap¡õafk ârs l¡L$V$f¡ Ap`hy„ A_¡ `|rs® Mpsf sfuL$¡ 15 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ ârs l¡L$V$f¡ hphZu `R>u 35 \u 40 rv$hk¡ Ap`hy„. k„L$rgs `p¡jZ ìehõ\p AÞhe¡ cgpdZ L$f¡g 30 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 15 rL$gp¡ ap¡õafk `¥L$u_p¡ 15 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 7.5 rL$gp¡ ap¡õafk fpeX$p_p Mp¡m A_¡ bpL$u_p¡ S>Õ\p¡ A¡V$g¡ L$¡ 15 rL$gp¡ _pCV$²p¡S>_ A_¡ 7.5 rL$gp¡ ap¡õafk fkperZL$ Mpsf Üpfp Ap`hp_u cgpdZ L$fhpdp„ Aph¡g R>¡. ^pZp A_¡ d¡\u: ^pZp A_¡ d¡\u_p `pL$dp„ l¡L$V$f¡ 8 \u 10 V$_ R>prZey„
s¥epfu
dp„ c¡mhu
l¡L$V$f¡
riepmy„ `pL$ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 27કૃષિ ષિજ્ઞાન

fpC_p `pL$dp„ `p¡jZ ìehõ\p`_

fpC `pL$_¡ riepmy dp¡kd_p„ AÞe `pL$p¡_u kfMpdZudp„ Mpsf, rbepfZ A_¡ r`es_u Ap¡R>u S>ê$fueps lp¡hp\u l¡L$V$f¡ h^y Qp¡¿Mu AphL$ Ap`¡ R>¡. gp„bp kde ky^u Mpk L$pmÆ gu^p rh_p DÐ`pv$_ k„N°lu iL$pe R>¡. Ap `pL$ L$¡V$g¡L$ A„i¡ npf ârsL$pfL$i[¼s ^fphsp¡ lp¡e kpdÞe S>du_dp„ `Z s¡_y„ hph¡sf \C iL$¡ R>¡. fpC 38 \u 46 V$L$p s¡g ^fph¡ R>¡ A_¡ MpÛ s¡g D`ep¡Ndp„ Aph¡ R>¡. sg rkhpe_p AÞe Mp^ s¡gp¡_u kfMpdZudp„ fpC_p s¡g_u NyZhÑp DQu R>¡. Mp^ s¡g_u Ö[ôA¡ AÞe b^p S> s¡g L$fsp fpC_p s¡gdp k„s³á a¡V$u A¡rkX$_y âdpZ Ap¡R>y R>¡ s¡dS> dp¡_p¡ Ak„s³á a¡V$u A¡rkX$_y âdpZ OÏ S> kp{ R>¡. fpC_y s¡g Ap¥jr^e NyZ ^fph¡ R>¡.

S>du_ A_¡ Apbp¡lhp : kpfu amv$³`sphpmu f¡spm, Np¡fpX$y„ A_¡ dÝed L$pmu kpfp r_spfhpmu S>du_ Ap `pL$_¡ h^y A_yL$ym Aph¡ R>¡. fpC_p `pL$_¡ W$„X$y A_¡ kyL$y lhpdp_ dpaL$ Aph¡ R>¡. DÑf

NyS>fps rhõspf_u Apbp¡lhpdp„ `pL$_u hphZu Ap¡L$V$p¡bf dpk_u ApW$du spfuM\u A¡L$Óuk spfuM ky^udp„ S>epf¡ rv$hkdp Nfdu_y„ âdpZ Ap¡R>y (33° k¡.) lp¡e Ðepf¡ L$fhp\u h^ydp„ h^y DÐ`pv$_ d¡mhu iL$pe R>¡. S>epf¡ kp¥fpô² rhõspfdp„ `pL$_u hphZu Ap¡L$V$p¡bf dpk_p â\d `MhprX$epdp„ L$fhp cgpdZ \e¡g R>¡. D`fp¡¼s bsph¡g kdeNpmp L$fsp hl¡gu hphZu L$fhp\u Nfdu_¡ L$pfZ¡ R>p¡X$ bmu S>hp\u l¡L$V$f v$uW$ S>ê$fu R>p¡X$_u k„¿ep Åmhu iL$psu _\u A_¡ kv$fly kdeNpmp\u dp¡X$u hphZu L$fhp\u fp¡N A_¡ Æhps_p¡ D`Öh h^¡ R>¡. hmu `pL$_p Æh_L$pm_p R>¡‰p sbL$L$¡ DóZspdp_ h^hp\u `pL$_¡ hl¡gp¡ `pL$u S>hp_u afS> `X$¡ R>¡, `rfZpd¡

DÐ`pv$_ Ap¡R>y„

fpC_u M¡su
dm¡ R>¡. rbepfZ_p¡ v$f A_¡ hph¡sf A„sf: hph¡sf dpV$¡ `k„v$ L$f¡g S>¡ s¡ Ås_y„ âdprZs buS> l¡L$V$f¡ 3 \u 3.5 rL$gp¡N°pd âdpZ¡ ANpD\u fpC_u M¡su Æ. ApC. Qp¥^fu A_¡ X$p¸. A¡k. L$¡. ipl S>du_ rhop_, rQ. `. L$©rj dlprhÛpge, k.v$p.L$©.ey., kfv$pfL$©rj_Nf કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨28 કૃષિ ષિજ્ઞાન

fpC_u M¡su d¡mhu g¡hy. hphZu `l¡gp„ buS>_¡ ApW$ \u v$k L$gpL$ `pZu\u c]S>hu fp¿ep bpv$ R>p„epdp„ kyL$hu ârs rL$gp¡ buS> v$uW$ 3 N°pd âdpZ¡ \pefd v$hp_p¡ `V$ Ap`hp¡ Ðepf bpv$ A¡Tp¡V$p¡b¡L$V$f A_¡ `u.A¡k.bu. L$ëQf (bpep¡aV$}$gpCTf) 30 N°pd ârs rL$gp¡N°pd buS> v$uW$ dphS>s Ap`u hphZu L$fhu. DÑf NyS>fps rhõspfdp„ b¡ gpC_ hÃQ¡ 30 k¡.du. A\hp 45 k¡.du. A\hp 60 k¡.du. A_¡ gpC_dp„ b¡ R>p¡X$ hÃQ¡ 10 \u 15 k¡.du. A„sf fpMu `pfhZu L$fhu. `p¡jZ ìehõ\p`_:

"fpkperZL$ Mpsfp¡ _p¿ep ApX$¡^X$ h^y DÐ`pv$__u Apipdp„, bNpX$u b¡W$p S>du_p¡, lh¡ sp¡ Ap`p¡ Mpsfp¡ kdsp¡g âdpZdp„'fpC_p

`pL$_¡ h^y `p¡jL$ sÐhp¡ ^fphsu S>du_ A_yL$|m Aph¡ R>¡. h^y DÐ`pv$_ A_¡ S>du__u amv$³áp V$L$phu fpMhp

dpV$¡ l¡¼V$f¡ 10 V$_ kp{ L$p¡lhpe¡gy R>pZuey Mpsf Ap`hy. k„ip¡^__p Ap^pf¡ r`es `pL$ dpV$¡ l¡L$V$f¡ `0 rL$gp¡N°pd _pBV$²p¡S>_ A_¡ `0 rL$gp¡N°pd ap¡õafk Ap`hp cgpdZ R>¡. Ap `¥L$u_p¡ b^p¡ S> ap¡õafk A_¡ AX$^p¡ _pCV$²p¡S>_ hphZu kde¡ `pepdp„ A_¡ bpL$u_p¡ AX$^p¡ _pBV$²p¡S>_ `|rs® Mpsf sfuL$¡ Ap`hp¡ S>¡ dpV$¡_u NZsfu L$fu _uQ¡ dyS>b S>Õ\p¡ b¡ sb½$pdp Ap`hp¡ Å¡BA¡.

Ap D`fp„s, S>¡ S>du_dp„ fpC_p¡ `pL$ g¡hp_y„ _L$L$u L$f¡g lp¡e s¡ S>du__p `©Õ\L$fZ Al¡hpgdp„ S>du_dp„ gp¡l A_¡ S>ks sÐh_u DZ` lp¡e sp¡ l¡L$V$f¡ 15 rL$gp¡N°pd a¡fk këa¡V$ A_¡ 8 rL$gp¡N°pd T]L$ këa¡V$ hphZu kde¡ S>du_dp„ Ap`hy„ A_¡ N„^L$_u DZ` S>Zpe sp¡ fpkperZL$ Mpsfp¡dp„ k]Ng ky`f ap¡õa¡V$ Mpsf `k„v$

Mpsf Ap`hp_p sb½$p: 1. `pep_y Mpsf: hphZu kde¡ b^p¡ S> ap¡õafk A_¡ AX$^p _pCV$²p¡S>_ dpV$¡ k]Ng ky`f ap¡õa¡V$ 313 rL$gp¡N°pd A_¡ eyfuep 55 rL$gp¡N°pd A\hp X$uA¡`u 110 rL$gp¡N°pd A_¡ A¡dp¡r_ed këa¡V$ 25 rL$gp¡N°pd A\hp X$uA¡`u 110 rL$gp¡N°pd A_¡ eyfuep 11 rL$gp¡N°pd ârs l¡L$V$f¡ Ap`hp¡. 2. `|rs® Mpsf: bpL$u_p¡ 25 rL$gp¡N°pd _pBV$²p¡S>_ `pL$ Äepf¡ ayg_u v$„X$u _uL$mhp_u Ahõ\pA¡ lp¡e Ðepf¡ A¡V$g¡ L$¡ A„v$pS>¡ hphZu `R>u 35 \u 40 rv$hk¡ Ap`hp¡. Ap kde¡ S>du_dp„ `yfsp¡ c¡S> lp¡hp¡ S>ê$fu R>¡. Ap dpV$¡ `|rs® Mpsf sfuL$¡ eyfuep 55 rL$gp¡N°pd A\hp A¡dp¡r_ed këa¡V$ 125 rL$gp¡N°pd ârs l¡L$V$f¡ Ap`hp¡.
L$fhy„ A\hp Aphu S>du_dp„ Å¡ X$uA¡`u A_¡ eyfuep Mpsf `k„v$ L$f¡g lp¡e sp¡ s¡dp„ l¡L$V$f¡ 40 rL$gp¡N°pd N„^L$_u cgpdZ L$f¡g R>¡. કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 29કૃષિ ષિજ્ઞાન

X²$p¡_

V$¡L$_p¡gp¡Æ

BS>. k„S>e A¡k. `fdpf1, X$p¡. Np¥sd Apf. `V$¡g2, BS>. v$n X$u. hX$pguep3

1- S>y_uef fuk®Q a¡‰p¡, ICAR

- Ap¥j^ue A_¡ kyN„r^s R>p¡X$

k„ip¡^_ r_v$¡ipge, bp¡fuephu, ApZ„v$., 2-A¡kp¡kueV$ âp¡a¡kf, L$©rj BS>_¡fu rhcpN, L$©rj dlprhÝepge, ApZ„v$ L$©rj ey_uhk}$V$u, hkp¡.,

fuk®Q A¡kp¡rkA¡V$, k„ip¡^_ spgud s\p QL$pkZu L$¡ÞÖ,

, S>y_pNY L$©rj ey_uhk}$V$u, S>y_pNY

X²$p¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ

V$¡L$_p¡gp¡Æ_y„ dlÐh

k¡hp n¡Ó_¡ cpfs_p ÆX$u`udp„ _p¡„^`pÓ h^y ep¡Nv$p_ Ap`_pf sfuL$¡ Ål¡f L$fhpdp„ Apìey„ R>¡. Ap`Zp¡ v$¡i L$W$p¡m, v$|^, Qp¡Mp, OJ, i¡fX$u, dkpgp hN¡f¡_p kp¥\u AN°Zu DÐ`pv$L$ sfuL$¡ rhð `f ipk_ L$f¡ R>¡. cpfsue L$©rj n¡Ó¡ cpfs_u ÆX$u`udp (N°p¡k X$p¡d¡[õV$L$ âp¡X$¼V$) dlÐh_p¡ 18% apmp¡ Ap`¡ R>¡. X$²p¡_ V$¡¼_p¡gp¡ÆA¡ dp¡V$pcpN_p DÛp¡Ndp„ s¡_u rhrh^sp_¡ L$pfZ¡ dpÞesp d¡mhu R>¡ A_¡ L$©rj kdyv$pe dpV$¡ crhóe NZhpdp„ Aph¡ R>¡. X$²p¡_ cpfsue L$©rj_¡ L$¡hu fus¡ V$¡L$p¡ Ap`u iL$¡?, X$²p¡_ L$©rjdp dpÓ A¡L$„v$f L$pdNufudp„ h^pfp¡ _l] `Z AÞe rhrh^ Ahfp¡^p¡_¡ DL$¡ghp dpV$¡ M¡X$|sp¡_¡ âp¡Ðkprls L$fp¡ A_¡ Qp¡L$kpB Üpfp `yóL$m gpc d¡mh¡ R>¡. L$©rj

X$²p¡__y dpL$£V$ A„v$pÆs 1.3 buguA_ `„lp¡Qu Ney„

R>¡. L$©rj X$²p¡_ M¡X$|s_¡ A_yL$|g_ kp^hp_u i[¼s Ap`¡ R>¡ A_¡ Qp¡½$k

hph¡sf, ìehõ\p`_, `pL$, dpV$u_u AkfL$pfL$ `¡V$_® _½$u L$fhpdp„ dv$v$ L$fu iL$¡ R>¡. Qpgy v$¡Mf¡M `pL$_p `p¡jL$ sÒhp¡_p õsf_¡ h^y AkfL$pfL$ fus¡ k„Qprgs L$fp¡ S>m k„kp^_p¡_p¡ h^y kpfu fus¡ D`ep¡N L$fhpdp„ dv$v$ L$fu iL$¡ R>¡.

hpsphfZdp„ Ýep_`|h®L$ `k„v$NuAp¡ L$fhpdp„ dv$v$ L$f¡ R>¡. X$²p¡_¡\u d¡mh¡g X$¡V$p `pL$_¡ r_e„rÓs L$fhpdp„, `pL$_u kpfhpf, `pL$ õL$pDtV$N, tkQpC A_¡ M¡sf_u S>du__y„ `©Õ\L$fZ A_¡ `pL$_¡ _yL$kp__u ApL$pfZuAp¡ L$fhpdp„ dv$v$ L$f¡ R>¡. X$²p¡_ kh£ `pL$_u D`S> h^pfhpdp„ kde A_¡ MQ® OV$pX$hpdp dv$v$ L$f¡ R>¡. L$©rjdp„ X$²p¡__u A¡[àgL$¡i_ S>du_ A_¡ n¡Ó rhíg¡jZ `pL$ Q¾$_p v$f¡L$ sb½$¡ D`ep¡Nu X$¡V$p d¡mhhpdp„ dv$v$ L$fhp dpV$¡ X$²p¡_ h`fpe R>¡. lpg_u S>du__p 3D _L$ip d¡mhu_¡ k„crhs S>du__u NyZhÑp A_¡ `p¡jL$ sÐhp¡_y„ r_funZ L$fp¡ d¡_¡S>d¡ÞV$ L$fhpdp knd \Ciy„. Ap dprlsu M¡X$|sp¡_¡
X$²p¡_
3-
RTCC
કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨30 કૃષિ ષિજ્ઞાન

X²$p¡_

V$¡L$_p¡gp¡Æ

A_¡ s¡ ìep`L$`Z¡ D`ep¡Ndp„ g¡hpsu _\u, `f„sy L$¡V$guL$ L$„`_uAp¡ X$²p¡_ hph¡sf kp\¡ âep¡N L$f¡ R>¡. Ar_hpe®`Z¡, DÐ`pv$L$p¡ h¥rhÝe`|Z® rkõV$dp¡ kp\¡ s¥epf S>du_dp„ buS> fp¡`Zu L$fhp âep¡N L$fu füp R>¡ A_¡ X$²p¡_ L$fhp_u ndsp ^fph¡ R>¡. X$²p¡_ õV$pV$®A` L$„`_uAp¡ A_ Þe X$²p¡_ V$¡¼_p¡gp¡Æ rhL$kphhpdp„ dlÐh_u c|rdL$p cS>hu flu R>¡. X$²p¡_ V$¡¼_p¡gp¡Æ_¡ rhipm apd® âL$pfp¡_u î¡Zu `f gpNy L$fu A¡L$„v$f¡ hph¡sf_p¡ kde A_¡ îd OV$pX$u iL$pe R>¡ A_¡ MQ® A_yL$|rgs L$fu iL$pe R>¡. `pL$ R>„V$L$ph A_¡ õ`p¡V$ õâ¡ : `pL$_p Æh_dp„ Ap kp¥\u dlÐh`|Z® Ap¡`f¡i_ Q¾$ R>¡. `pL$_¡ DÃQ D`S> Åmhhp dpV$¡ r_erds Mpsf A_¡ S>„sy_piL$ v$hp_p R>„V$L$ph_u S>ê$f lp¡e R>¡. `f„`fpNs fus¡ Ap d¡ÞeyAgu L$fhpdp„ Apìey„ lsy„, kp\¡ hpl_p¡, A\hp sp¡ rhdp_ Üpfp (v$yr_ep_p L$¡V$gpL$ cpNp¡dp„). Ap `ÙrsAp¡ dpÓ rb_L$pe®nd, A_¡ bp¡Åê$` A_¡ kp\¡ M|b MQp®m `Z lp¡C iL$¡ R>¡. X$²p¡_ dp¡V$p k„N°l V$p„L$u kp\¡ kˆ \C iL$¡ R>¡, S>¡ Mpsfp¡, lrb®kpBX$¹k, A\hp S>„sy_ piL$p¡ \u cfu iL$pe R>¡. dpV$¡ X$²p¡__p¡ D`ep¡N L$fu `pL$_p¡ R>„V$L$ph L$fhp¡ h^y kgpds A_¡ MQ® AkfL$pfL$ R>¡. X$²p¡_ `Z k„`|Z®`Z¡ õhpeÑ A_¡ âp¡N°pd L$f¡g Qp¡½$k kde`ÓL$ A_¡ ê$V$ `f Qgphu iL$pe R>¡.

`pL$_u dp`Zu A_¡ kh£nZ: X$²p¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ A¡L$ dp¡V$p¡ apev$p¡ `pL$ A_¡ hph¡sf rhõspf_u dp¡V$p `pe¡ AkfL$pfL$ fus¡ v$¡Mf¡M L$fu kL$¡ R>¡. c|sL$pmdp„, D`N°l A\hp àg¡_ Bd¡S>fu _p¡ M¡sf_y„ dp¡V$p `pe¡ ×íek„crhs kdõepAp¡ ip¡^hp dpV$¡ D`ep¡N L$fhpdp„ Apìep¡ lsp¡. Å¡ L$¡, Ap skhufp¡ dpÓ MQp®m sp¡ lsu S> `Z Qp¡L$kpB_p¡ Acph lsp¡ `f„sy X$²p¡_ sL$_uL$ Qp¡L$kpB_p¡ Acph âv$p_ L$fu iL$¡ R>¡. ApS>¡ Ap`Z¡ fuAg-V$pBd a|V$¡S> S>¡ kde-Ap^prfs `pL$_p A¡r_d¡i_ âL$pris L$fu iL$¡ R>¡. X$²p¡_ d¡t`N A_¡ kh£nZ, V$¡L$_p¡gp¡Æ r_Z®ep¡ lh¡ fuAg-V$pBd X$¡V$p_p Ap^pf¡ b_phhpdp„ Aph¡ R>¡ Ap A¡L$ î¡› â¡[¼V$k A_ydp_ L$fu iL$¡ R>¡. L$©rj X$²p¡_ Öpfp A¡L$„v$f `pL$ A_¡ R>p¡X$_p Apfp¡Áe S>¡hu dprlsu, `pL$_p âL$pf, `pL$_p Æh__p Ap^pf¡ S>du__y„ rhsfZ Q¾$, hs®dp_ `pL$ rhõspf_p rhNshpf Æ`uA¡k _L$ip S>¡h] dprlsu A¡L$rÓs L$fu iL$uiy„.

tkQpC v$¡Mf¡M A_¡ ìehõ\p`_ : tkQpC M¡X$|sp¡ dpV$¡ l„d¡ip dyíL$¡gu fl¡ R>¡. X$²p¡_ _¡ \d®g L$¡d¡fp\u kˆ L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ õ`p¡V$ tkQpC dyØpAp¡, A\hp rhõspfp¡ L$¡ S>¡ R>¡ M|b Ap¡R>p¡ A\hp h^y `X$sp¡ c¡S> S>du_dp„ lp¡e s¡ bpbs `Z dv$v$ L$fu iL$¡ R>¡. Ap dprlsu\u `pL$_¡ h^y kpfu fus¡ X$²¡_¡S> Ap`u iL$pe R>¡ A_¡ k„h¡v$_ iug `pL$_¡ Ap¡R>y _yL$kp_ `lp¡„QpX$u iL$¡ R>¡. `pZu A_¡ tkQpC_p âñp¡ dpÓ MQp®m _\u `f„sy `pL$_u D`S>_¡ `Z bNpX$u iL$¡ R>¡. X$²p¡_ kp\¡ kh£nZ, Ap dyØpAp¡ `l¡gp„ Å¡hpdp„ Aphu iL$¡ R>¡ s¡\u dyíL$¡gu `l¡gp S> r_hpfZ gphu iL$pe R>¡. fuAg-V$pBd `iy^_ dp¡_uV$f]N : L$¡V$gpL$ X$²p¡_ \d®g\u Bd¡tS>N L$¡d¡fp\u kˆ R>¡ S>¡ A¡L$ `pegp¡V$_¡ `iy^__y„ k„Qpg_ A_¡ r_funZ L$fhp knd L$f¡ R>¡. X$²p¡_ sL$_uL$ _p¡ D`ep¡N L$fu M¡X$|sp¡ Ap¡R>p kde A_¡ õV$pa kp\¡ h^y Aphs®_ d¡mhu iL$¡ R>¡. X$²p¡_ Ap¡`f¡V$f `iy^__p V$p¡mpdp„ L$p¡C Opeg R>¡ L$¡ L$¡d s¡ Å¡hp dpV$¡ A\hp Nyd \e¡g `iy^_, s¡dS> `iy^_ `f TX$`\u _S>f fpMu iL$¡ R>¡. X$²p¡_ sL$_uL$ `iy^_ riL$pfu `f _S>f fpMu iL$¡ R>¡ S>¡ dp¡V$p apd® dprgL$p¡ dpV$¡ gpcv$peL$ R>¡. X$²p¡_ V$¡¼_p¡gp¡Æ_p apev$p

Dßs DÐ`pv$_ : M¡X$|s Öpfp X$²p¡_ sL$_uL$ _p¡ ìep`L$ tkQpC Apep¡S>_, `pL$_p Apfp¡Áe_y„ `ep®á r_funZ, S>du__p õhpõÕe rhi¡_p op_dp„ h^pfp¡, A_¡ `ep®hfZue a¡fapfp¡ dpV$¡ A_yL$|g_ D`ep¡N L$fu DÐ`pv$_ ndspdp„ ky^pfp¡ iL$¡ R>¡. AkfL$pfL$ A_¡ A_yL$|g_iug sL$_uL$p¡ : X$²p¡__p¡ D`ep¡N r_erds A`X$¡V$¹kdp„ `rfZd¡ R>¡ A_¡ S>¡_p L$pfZ¡ M¡X$|sp¡ s¡d_p `pL$ A_¡ dv$v$ rhi¡ dS>b|s M¡su sL$_uL$p¡ rhL$kphu iL$¡ R>¡. s¡Ap¡ lhpdp_ `rf[õ\rsAp¡ A_¡ A_yL$|g_ L$fu k„kp^_p¡ L$p¡C`Z bNpX$ rh_p apmhu iL$¡ R>¡.

: X$²p¡_ hph¡sf A¡ _hu V$¡L$_p¡gp¡Æ R>¡
કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 31કૃષિ ષિજ્ઞાન

M¡X$|sp¡_u h^y kgpdsu : M¡X$|sp¡ dpV$¡ X$²p¡__p¡ D`ep¡N `X$L$pfê$` c|âv$¡ip¡dp„ S>„sy_piL$p¡_p¡ R>„V$L$ph L$fhp, Å¡Md hpmp rhõspf dp `lp¡„Qhp dpV$¡, Q¡`N°õs rhõspfp¡, KQp `pL$p¡, A_¡ rhS>mu_p spf lp¡e s¡hu S>Áep `f h^y A_yL$|m A_¡ h^y kyfrns R>¡. s¡ M¡X$|sp¡_¡ `pL$_p¡ R>„V$L$ph L$fhp kde¡ S>du_dp„ âv$|jZ A_¡ fkpeZp¡_u Ap¡R>u AQf \pe s¡_p sfa v$p¡fu Åe R>¡ s\p fp¡L$hpdp„ `Z dv$v$ L$f¡ R>¡.

TX$`u r_Z®e g¡hp dpV$¡ 10x TX$`u X$¡V$p : X$²p¡_ Üpfp M¡X$|sp¡_¡ kh£nZ Qp¡½$k X$¡V$p âp¡k¡tkN S>¡ âp¡Ðkprls L$f¡ R>¡ L$pfZL$¡ s¡Ap¡ TX$`u A_¡ kQ¡s r_Z®ep¡ g¡hp buÅ

A_ydp_ rh_p, M¡X$|sp¡_¡ d„S>|fu Ap`u `pL$ õL$pDV$]Ndp„ fp¡L$pe¡g kde bQphhp dpV$¡ D`ep¡Nu \pe R>¡. X$²p¡__p rhrh^ k¡Þkf kdN° n¡Ó dp\u X$¡V$p L$¡àQf A_¡ rhíg¡jZ dpV$¡ knd R>¡. k„kp^_p¡_p¡ Ap¡R>p¡ bNpX$ : A¡N°u-X$²p¡Þk sdpd k„kp^_p¡_p î¡› D`ep¡N_¡ knd L$f¡ R>¡ S>¡d L$¡ Mpsf, `pZu, rbepfZ A_¡ S>„sy_piL$p¡. X$²p¡_ kh£ M¡X$|sp¡_¡ Qp¡½$k S>du__u NZsfu L$v$, rhrh^ `pL$p¡_¡ rhcprS>s L$fhpdp„ A_¡ dpV$u d¡t`Ndp„ L$fhpdp„ dv$v$ L$f¡ R>¡ A_¡ s¡_y„ `fuZpd `Z Qp¡½$k _u[ÃQs lp¡e R>¡.

X²$p¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ

v$php

D`ep¡Nu

M¡sudp„ ANrZs fus¡ `ÙrsAp¡ Öpfp`rfhs®_ gphu iL$¡ R>¡. cg¡ Ap V$¡¼_p¡gp¡Æ kp\¡ `rfrQs \hp dpV$¡ h^y S>rV$g R>¡ A¡L$hpf iu¿ep `R>u s¡_p `rfZpdp¡ sfs S> âpá \i¡. M¡X$|sp¡A¡ kdN° âr¾$ep_¡ kdS>hu Å¡CA¡. gÿep¡_y„ r_^p®fZ, X$²p¡_ A_¡ kp¸ãV$h¡f_p¡ D`ep¡N _y k„syg_ b_phhy„, A_¡ `rfrQs lp¡hpR>sp Aphu V$¡L$_p¡gp¡Æ_p¡ D`ep¡N L$fhp_p rkÙp„sp¡ kp\¡ A¡L$ `X$L$pf sfuL$¡ Ecp fl¡hp_y„ R>¡. rhðk_ue X$¡V$p_p k„`pv$_ dpV$¡ M¡X$|sp¡_¡ Ar_hpe®`Z¡ ìep`L$ spgud A\hp X$²p¡_ DÛp¡Ndp„ s©sue-`n r_óZpsp¡ kp\¡ cpNuv$pfu_u S>ê$f `X$i¡. X$²p¡_¡ gNcN v$f¡L$ âL$pf_p DÛp¡Ndp„ X$¡V$p d¡mhhp_p¡ dpN® bv$gu

R>¡, A_¡ Aph_pfp hjp£dp„

dp¡V$p A_¡ h^y kpfp

hudp
dpV$¡
: M¡X$|sp¡ `pL$ _yL$ip__p L$p¡C`Z rL$õkpdp„ X$²p¡_ Üpfp d¡mh¡g X$¡V$p _p¡ D`ep¡N L$fu `pL$ hudp dpV$¡ v$php¡ L$fu iL$¡ R>¡. A¡N°u-X$²p¡Þk S>du_ kp\¡ k„L$mpe¡gp Å¡Mdp¡/_yL$kp__u `Z NZsfu L$fu hudp¡ dp `Z v$ph¡v$pfu _p¡„^phu iL$¡ R>¡. L$©rj hudp n¡Óp¡ L$pe®nd A_¡ rhðpk`pÓ X$¡V$p dpV$¡ A¡N°u X$²p¡__p¡ D`ep¡N L$f¡ R>¡. kpfp„i : ANpD S>Zpìep dyS>b, L$©rj X$²p¡_ V$¡L$_p¡gp¡Æ r_:i„L$`Z¡ cpfsue L$©rj_y„ kdyv$pe crhóe R>¡. s¡ `f„`fpNs
_p¿ep¡
s¡ h^y
b_i¡. કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨32 કૃષિ ષિજ્ઞાન

L$yv$fs_u dl¡f_¡ gu^¡ Ap hj£ Qp¡dpky kuT_dp„ kpfp¡ hfkpv$ \sp Qp¡dpky `pL$ sp¡ kpfp R>¡ S>. kp\¡ fp¡N Æhps `Z âdpZdp„ Ap¡R>p R>¡. D`S> kpfu Aphi¡ A_¡ bÅf cph `Z kpfp dmhp_u iL$éspAp¡ R>¡. `Z Ap\u `Z h^pf¡ kp{ fhu (iuepmy) kuT_dp \C iL$¡ R>¡. Qp¡dpk¡ `X$¡gp kpfp hfkpv$_¡ L$pfZ¡ `pZur_ kpfu A¡hu kNhX$ Dcu \C R>¡. X$¡d `Z R>gp¡R>g R>¡. L$¡_pg_p `pZu `Z dmhp_p R>¡. Ðepf¡ frh kuT_dp„ ep¡Áe `pL$ A_¡ Ås_u `k„v$Nu kp¡_pdp„ kyN„^ Dd¡fu iL$¡.

AgN AgN rhõspfdp„ AgNAgN `pL$ \pe A¡ sp¡ bfpbf R>¡. `Z kpfu D`S> A_¡ bÅfcph d¡mhhp Ås A_¡ `pL$_u `k„v$Nu S>du__p âL$pf, hph¡sf_p¡ kde, `ues_u kNhX$ A_¡ dl¡_s L$fhp_u s¥epfu_p Ap^pf¡ \hu Å¡CA¡. kpNp buS>_u hps L$fuA¡ sp¡ s¡d_u `pk¡ riepmy `pL$ dpV$¡ rhrh^ Ås R>¡. hrfepmudp„ i„L$rfs "lfuepgu' L$fu_¡ Ås R>¡. Ap Ås_y Q½$f kp{ A_¡ cfphv$pf \pe R>¡. Ny„v$rfep fp¡N kpd¡ kl_iug R>¡. kpfu D`S> g¡hp s¡_y„ kdekf hph¡sf \hy S>{fu R>¡. s¡huS> fus¡ _hfpÓu\u v$¡h rv$hpmu ky^u hphu iL$pe s¡hu _h k„ip¡^us fpeX$p_u Ås "^_hp_' cf`yf D`S> Ap`hp A¡L$v$d ep¡Áe R>¡. s¡_p¡ R>p¡X$ amph X$pmuAp¡ hpmp¡ dp`kf_u DQpC_p¡ R>¡. apg `pepdp„\u gpN¡ A_¡ 100 rv$hk Apk`pk _p kdedp„ `prL$ Åe. fp¡N Æhps Ap¡R>u gpN¡ A_¡ Ap¡R>u dl¡_s¡ kpfu D`S> Ap`¡. QZp_u M¡su L$fhu lp¡e A¡_p dpV$¡ "QZp bygbyg-33' bu_ r`es\u r`es M¡sudp„ kpfu D`S> Ap`¡ R>¡. QZp kpNp bygbyg-33 hphp¡ L$¡ AÞe L$p¡C Ås hphp¡ QZpdp„ kyL$pfp_p¡ âñ Dcp¡ \pe R>¡. s¡_p dpV$¡ `pL$, Ås A_¡ M¡sf_u a¡f bv$gu L$fsu fl¡hu Å¡CA¡. s¡dS> hphZu kde¡ buS>_¡ a|N _piL$ v$hp_p¡ `V$ Ap`hp¡ Å¡CA¡. s¡dS> Dcp `pL$dp„ kdep„sf¡ ep¡Áe v$hp_p¡ R>„V$L$ph L$fsp fl¡hp¡ Å¡CA¡. kpNp_u r`es rhõspf dpV$¡ "bygbyg-22' A_¡ "a|g¡ rh¾$d' L$fu_¡ Ås Aph¡ R>¡. S>¡ `ues rhõspfdp„

Ar^L$ D`S> Ap`¡ R>¡. A¡dp `Z "a|g¡ rh¾$d' DcX$p âL$pf_u Ar^L$dp„ Ar^L$ D`S> Ap`su Ås R>¡. S>¡dp lph£õV$f\u L$p`Zu iL$é R>¡. Ap Ås ApS>L$pg M|b âQrgs R>¡. `f„sy buS> MpÓub„^ A_¡ rhðk_ue õ\m¡\u g¡hy. rb_ r`es hpmp A¡ Ap Ås_y„ hph¡sf L$fhy _lu.

Ap hj£ ^„D_u bÅf A¡râg\u JQu R>¡ S>¡ AÐepf¡ `Z S>mhpC fl¡g R>¡. lS>y `Z h^pf¡ JQu S>hp_u

iL$éspAp¡ R>¡. kpNp_u "kpguN°pd 1111' Ar^L$ D`S> Ap`su A_¡ gp„bu X$|„X$u hpmu `ues rhõspf dpV$¡_u Ås R>¡. S>¡_p v$pZp gpCV$ hpmp, dÝed L$v$_p ApL$j®L$ R>¡. S>¡_u fp¡V$gu DÑd b_¡ R>¡. Ap hj£ `pZu_u kNhX$sp kpfu lp¡e Ap Ås hphu_¡ h^y _ap¡ fmu iL$pe. ^„D_u M¡su A_¡ L$p`Zu kfm A_¡ kl¡gu lp¡hp\u s¡_y. hph¡sf L$fhy Å¡CA¡ `Z

NpX$rfep âhpl_u S>¡d A¡_y„ A¡L$ ^p{ hph¡sf L$fhp\u Dcp¡ \e¡g bÅf_p¡ apev$p¡ ^p¡hpC S>hp_u iL$éspAp¡ R>¡. Ap dpV$¡ gpNy `X$sp rhõspfdp„ ^pZp A_¡ Æfp _y `Z hph¡sf L$fhy Å¡CA¡. L$¡d L$¡ ^pZp_u bÅf Nep hj® L$fsp bdZu R>¡. kpNp ^pZp "S>Ns -3' A_¡ ^pZu " S>Ns-33' DÑd L$p¡guV$u_u kpfu Ås R>¡. ^pZp ^pZu_u M¡sudp„ `Z kyL$pfp_p fp¡N\u bQhp `pL$ Ås A_¡ S>du__u a¡fbv$gu L$fsp fl¡hu Å¡CA¡ s¡dS> ep¡Áe buS> dphS>s L$fhu A_¡ a|N fp¡N dpV$¡ kdep„sf¡ ayN_piL$ v$hp_p„ R>„V$L$ph `Z L$fsp fl¡hp Å¡CA¡. bÅf A_¡ D`S> bß¡_p¡ gpc gC iL$pe sp¡ ^pZp_u M¡su h^ydp„ h^y hmsfv$pre b_u iL$¡. ApS>_p kde¡ ^pZp S>Ns-3 A_¡ ^pZu S>Ns-33 h^ydp„ h^y âQrgs Åsp¡ R>¡. S>¡ M¡X$ys cpCAp¡_u S>du_ Æê$_u M¡su dpV$¡ ep¡Áe lp¡e, hpsphfZ kyL$y fl¡sy lp¡e, v$hp R>„V$L$ph L$fhp_u `yfu s¥epfu lp¡e s¡dZ¡ Æê$_u M¡sudp„ kplk L$fhy Å¡CA¡. L$pfZ L$¡ Aph_pfp hjp£dp„ Æfp_u dp„N L$pedu h^hp_u R>¡ A_¡ bÅf cph `Z JQp S>mhpC fl¡i¡. Æfp_u M¡sudp„ hph¡sf_p¡ kde, buS> dphS>s, r`es, `pL$ k„fnZ A¡d b^p_y„ dlÐh fl¡gy„ R>¡ A¡L$ `Z õV$¡` QyL$ép sp¡ kdÅ¡ D`S> Ap¡R>u Aphi¡ A_¡ MQ® h^u S>i¡. dpV$¡ Æfp_u M¡su kdÆ, rhQpfu A_¡ Apep¡S>_ `|h®L$ L$fhpdp„ Aph¡ sp¡ _apL$pfL$ A_¡ gpcv$peu R>¡. "kpNp bpgpÆ Æê$ BJ4 A_¡ BJ7' MybS> kpfu A_¡ hMZpe¡gu Åsp¡ R>¡. hph¡sf kde¡ kpfp¡ DNphp¡ g¡hp dpV$¡ buS>_¡ s`phu, buS> dphS>s L$fu hph¡sf L$fhy A_¡ R>¡‰y r`es 55 rv$hk `R>u Ap`hp_p¡ ApN°l fpMhp¡ Å¡CA¡ _lu. _rlsf fp¡NQpmp¡ h^hp_u iL$éspAp¡ h^u S>i¡. rdÓp¡, M¡sudp„ buS> A¡ `pep_p¡ A¡L$d R>¡. l„d¡ip kpfp, iyÝ^, MpÓub„^ A_¡ A_yL$|msp dyS>b_p buS> rhðpk`pÓ S>ÁepA¡\u Mfuv$hp Å¡CA¡. V$|„L$dp„ OfOfpD L$fsp \¡gu_p buepfZ kpfp. frh kuT__u iycL$pd_p. h^y dplusu dpV$¡ kpNp l¡ë`gpC_ D`f k„`L$® L$fhp¡. 81402 99777 - 74058 9141690991 99239 - 90544 40868 -

fhu kuT_ kpNp buS>_¡ k„N L„$`_u ÞeyT કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 33કૃષિ ષિજ્ઞાન
આ અંકમવા છપવાયેલ લેખ અથ્વા ન્ી પ્રટોર્ક્ટસ વ્ર ્ધુ મવાહહતી ક રગીન કટલટોગ મેળ્્વા મવાટનું ફટોમ્ષ ્ટો્ટસઅપ સે્વા ફટોટટો પવારી ્ટો્ટસઅપ ૯૮૨૫૨૨૯૯૬૬ ઉપર મટોકલટો ્ટો્ટસઅપ નંબર : મને આ અંકમવા છપવાયેલવા લેખ, જાહેરવાતની ્ધુ મવાહહતી જોઈએ છ. જાહેરખબર નીચે લખેલટો ઈનક્વાયરી કવાર નંબર જોઇને બટો્કસમવા ટીક કરી ્ટો્ટસઅપ કરલ છ મવાહહતી મટોકલશટો જ્વાન ્વધિ કટલટોગ કપનીની મવાહહતી તમવાર દ્વાર કષર વ્જ્વાનનવા પવાનવામવા નીચે ઇન્ક્વારી નંબર લખેલ છ તે નંબર રવાબી બવાજનવા બટો્કસમવા ટીક કરી કપની કટલટોગ મંગવા્ટો્ટો્ટસઅપ કરટો. ૯૮૨૫૨૨૯૯૬૬. કષર મવાહહતી દરરટોજ ્વાંચ્વા અમવારવા સટોવશયલ મીવરયવામવા જોરવા્ �� ફસબુક પેઇઝ : https://www.facebook.com/krushi.vigyan �� ટલીગ્વામ ચેનલ : https://t.me/krushivigyan ✳ ્ટો્ટસઅપ ગ્પ : http://wa.me/919825229966?text=krushi Y$p¡gue¡ b¡W$p L©$rjrhop_ ghpS>d L$¡hu fus¡ cfhy ? L©$rjrhop_ ghpS>d cfhp bpSy>dp„ Ap`¡g L$p¡X$ sdpfp L$p¡C`Z `d¡ÞV$ A¡` Üpfp õL$¡_ L$fu_¡ _uQ¡ Ap`¡g õL$ud âdpZ¡ cfu iL$p¡ R>p¡. ghpS>d_„y `¡d¡ÞV$ L$ep® bpv$ `¡d¡ÞV$_p¡ õ¾$u_kp¡V$ s¡dS> sdpfy„ _pd A_¡ kf_pdy„ `u_L$p¡X$ kp\¡ Adp¡_¡ hp¡V$¹kA` 9825229966 D`f dp¡L$gu Ap`hy„ S>ê$fu R>¡. લવાજમ ્વાર્રક ષત્ર્વાર્રક પવાંચ્રષીય ખેડૂતો માટે ૩૯૯/૧૦૯૯/૧૮૯૯/સંસ્ા માટે ૭૯૯/૨૧૯૯/૩૭૯૮/કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨34 કૃષિ ષિજ્ઞાન

kp¥\u AkfL$pfL$ L©$rj d¡N¡Tu_ L©$rj rhop_ Ddv$p Âe¡e kp\¡, rb_ _ap_¡ ^p¡fZ¡ L©$rjdprlsu `yfu `pX$hp_p¡ _d° âepk L$fu füy„ R>¡.

» L©$rjrhop__y„ hprj®L$ ghpS>d ê$p. 399/_u AphL$ kpd¡ A¡L„$v$f¡ b^y kfcf \pe R>¡. * d_u Ap¡X®$f A_¡ b¢L$ \°y ghpS>d cf_pf hp„QL$p¡_¡ rh_„su L$¡ d_u Ap¡X®$f õgu`dp„ `p¡sp_y„ `yfy kf_pdy„, `u_L$p¡X$ kp\¡ S>ê$f gM¡.

» A„L$ Qp¡½$kpC `|h®L$ L$p¡çàeyV$fpCT õV$uL$f

» âuÞV$]N Üpfp fhp_p \pe R>¡, A„L$ `p¡ô$dp„ fhp_p \ep `R>u hp„QL$_¡ _ dm¡ sp¡

» fhp_Nu rhcpN_u S>hpbv$pfu fl¡su _\u. s¡d R>sp„ drl_p_p `l¡gp

AW$hpX$uep ky^udp„ A„L$ _ dm¡ sp¡ _ÆL$_u `p¡ô$Ap¡auk kp\¡ hps L$fu s¡ A„N¡ N°plL$

_„bf kp\¡ `p¡ô$L$pX®$

gMhp¡(ap¡_ _rl, àguT) A„L$ D`gå^

li¡ sp¡ S>ê$f dp¡L$ghpdp„

Aphi¡.ghpS>d cf_pf_¡

_d° r_h¡v$_ R>¡ L$¡ sdpfp

Üpfp 3 _hp kæep¡_¡

cfphu s¡d_u

kd©qÙ_p Üpf

dv$v$ê$` \ph.

dpk_u 20 spfuM¡

ârkÂ^

R>¡. 27 spfuM¡

\pe R>¡. kf_pdy„

kyQ_p

^p_yL$p A¡N°uV$¡L$ gu. dlpi[¼s L$p¡çàg¡n, buÅ¡ dpm, gp¡lp ch_ kpd¡, Sy>_u lpCL$p¡V®$_u bpSy>dp„, CÞL$dV$¡n kL®$g `pk¡, Adv$phpv$. dp¡. 97250 11227

bpef ¾$p¡` kpeÞk gu. bu.X$u. `V$¡g lpDk, ÓuÅ¡ dpm, kfv$pf `V$¡g L$p¡gp¡_u, _hf„N`|fp fp¡X$, Adv$phpv$ _f¡i `V$¡g 98253 03285

A¡fuk A¡N°p¡ guduV$¡X$ "^u aõV®$' X$u-1206, L$¡ihbpN `pV$} àgp¡V$ `pR>m, 132 ayV$ fp¡X$, h÷p`yf, Adv$phpv$-15 A¡.L$¡. tkl9137525166, 9879074344

F$sy ¾$p¡` L$¡f âp. gu. àgp¡V$ _„. 531/bu, fp¡X$

M¡su L$u _C sL$_uL$ `pL$ k„fnZ_u _hu v$hpAp¡ dpC¾$p¡ÞeyV²$ueÞV$ ip dpV$¡ S>ê$fu R>¡ ? r_^u buS> M¡X|$s_u kd©[Ý^_y ârsL$ rhð_u _„.1 V$`L$ tkQpC këaf_p D`ep¡N rhi¡ ÅZp¡ S>¥_ qX²$`_p¡ hpev$p¡ DÐ`pv$_dp„ apev$p¡ õhõ\ `pL$ kd©Â^ M¡X|$s Mpsf A¡L$ apev$p A_¡L$ khp£Ñd `pL$ k„fnZ_u î¡Zu dp¡_uV$f A_¡ bpep¡raëX$_p DÐ`pv$L$ v$f¡L$ `pL$ dpV$¡ S>¥rhL$ k„L$g_ bV$pV$p_p `pL$_y„ Mpsf
- Æ, qL$ip_ N¡CV$, fpS>¡ÞÖ L$p¡ëX$ õV$p¡f¡S> `pk¡, d¡V$p¡X$p, Æ. fpS>L$p¡V$-21 dp¡.94269 42254, 9424482223 નેટવાવફમ ઈરીગેશન પ્રવા. લી. ૩જો મવાળ, શ્ીજી કટોમ્પલેક્ષ, HDFC બેંક ઉપર,ઋતુરવાજ કટોમ્પલેક્ષ પવાસે, ્વાસણવા રટોર, ્રટોદરવા -૩૯૦૦૦૧૫ ફટોન ; ૦૨૬૫- ૬૧૩૩૧૦૧ këaf rdëk guduV$¡X$ rbT_¡i `p¡CÞV$, h¡õV$_® A¡L$kâ¡k lpCh¡_u bpSy>dp„, A„^¡fu (CõV$), dy„bC îu fpv$qX$ep - 099740 56640 S>¥_ CfuN¡i_ kuõV$d gu. buÅ¡ dpm, Adu_ Q¡çbf, 85 bu k„`sfph L$p¡gp¡_u, âp¡X$L$V$uhuV$u fp¡X$, hX$p¡v$fp-390005 kp¥fpô²$ A_¡ L$ÃR - >9426724532 cpfs kqV®$k A¡N°u kpeÞk gu. 1306, rh¾$d V$phf, fpS>¡ÞÖ àg¡k, Þey qv$ëlu-110008 011-42262152 91 8130813636 l¡ë`gpC_ - 8882 426 426 ApC.ku.A¡g. CÞX$uep 400, gp¡luep S>¥_ õL$h¡f, bph^_`|_p 411021 l¡ë`gpC_ _„. 1800 210 3131 bV$¡V$p dpV$¡ `p¡gukëa¡V$ Mpsf_p DÐ`pv$L$ X²$ud raëX$ L$¡duL$g âp. gu. Apf.L$¡. CÞX$. `pL®$-a¡T-pp,àgp¡V $-15, kh£ 54/4, fpd`fp b¡V$u, rS>. fpS>L$p¡V$ dp¡. 7698017474 A\hp 9725533533 A¡N°ug¡ÞX$ bpep¡V$¡L$ guduV$¡X$ 36, râÞk CÞX$. A¡õV$¡V$ dp¡V$p dp¡su`|fp, sp. kphgu, rS>. hX$p¡v$fp l¡ë`gpC_ _„.98794 27771 મનસયવા મવાકહટગ પ્રવા. લી. ્ૃંદવા્ન નગર લેન નંબર -૩, કવાત્રજ-કોંઢ્વા રટોર, પુને-૪૧૧૦૪૮મટો. ૭૨૧૧૧૨૦૫૦૨ ઈનક્વાયરી ન. ૪૧ ઈનક્વાયરી ન. ૪૪ ઈનક્વાયરી ન. ૪૭ ઈનક્વાયરી ન. ૫૦ ઈનક્વાયરી ન. ૪૨ ઈનક્વાયરી ન. ૪૫ ઈનક્વાયરી ન. ૪૮ ઈનક્વાયરી ન. ૫૧ ઈનક્વાયરી ન. ૪૩ ઈનક્વાયરી ન. ૪૬ ઈનક્વાયરી ન. ૪૯ ઈનક્વાયરી ન. ૫૨ hpQL$p¡_¡, » R>¡ëgpdp„ R>¡ëgu L©$rj dprlsu Ap`_p ky^u `lp¢QpX$sy„ NyS>fps_y„
ghpS>d
M¡sudp„
Mp¡ghpdp„
v$f
L©$rjrhop_
\pe
fhp_p
bv$gphp_u
g¡Musdp„ L$fhu S>ê$fu. hprj®L$ ghpS>d : ê$p. 399/k„õ\p dpV$¡ ê$p. 798/V$QyL$X$u કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 35કૃષિ ષિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 35

b¡W$p

Ap`Z¡ Nep hMs¡ BTfpeg_p M¡X$|sp¡ L$¡hu fus¡ M¡su L$f¡ R>¡ ? s¡d_¡ sp¡ `pZu `Z h¡Qpsy„ g¡hp_y„ lp¡hp R>sp„ L$¡d DÐ`pv$_ î¡› gC_¡ huOp v$uW$ h^y L$dpZu

Ap`Zu M¡sudp„ S>¡d buS>_y„ Av$L$¡{„ dlÐh R>¡ s¡hy„ S> Ap`Zu S>du__y„ õhpõÕe `Z S>ê$fu R>¡ Ap`Z¡ rb_ S>ê$fu Mpsfp¡ A_¡

V$pk- dpV$u Dd¡fu_¡ Ap`Zu S>du_dp„ _W$pfp sÐhp¡ Dd¡fu v$u^p R>¡ A_¡ S>du_ Äepf¡ rb_

D`Åh b_u NC Ðepf¡ afu Ap`Z¡ ÅNhy„ `X$i¡ Ap`Zu S>du_dp„ k¡ÞÖue sÐhp¡

Dd¡fhp `X$i¡ Ap`Zu S>du__p õhpõÕe

dpV$¡ R>pZuey„ Mpsf M¡sf D`f afu s¥epf L$fhy„ `X$i¡ rdÓp¡.

hV$L$ hpmu v$¡i¡ Aphy„ sd¡ sdpfu S>du_dp„ afs¡ afs¡ v$f hj£ L$fu b^u S>du_dp„ v$f ÓZ hj£ gugp¡ `X$hpi_u kpeL$g `|Z® L$fp¡ A_¡ S>yAp¡ L$¡ sdpfu S>du_ L$¡hu amv$³` b_¡ R>¡.

R>¡? s¡_u hps L$fsp lsp L$©rj rhop__p a¡b°yApfu-2022_p¡ A„L$ "Ap^yr_L$sp_u V$p¡Q - BTfpeg_u `lp¡„Q' `yõsL$_u L$uds 200 R>¡ h^y rhNs dpV$¡ 9825229966, NyS>fps_p M¡X$|sp¡îu _ug¡i L$pdpfuep_p Ap `yõsL$ hp„Qhp (rhi¡jp„L$) d„Nphu_¡ b^p Myb gpc ëe¡ R>¡ s¡_u hps L$fsp lsp.

◼ Ap R>pZuey„ Mpsf b_phhy„ L$¡d ? s¡

◼ M¡sudp„ L$©rj rhop__p¡ eyN R>¡ M¡su_¡ kpfu L$fhp S>du__¡ kdS>hu `X$i¡ L$¡ _rl ? s¡hy„ L$fi_L$pL$pA¡ L$u^y„ A¡V$g¡ _hu_¡ L$u^y„ L$¡ ApV$gp kpfp hfkpv$ `R>u `Z M¡sudp„ khp _\u Ðepf¡ BTfpeg_u M¡su rhj¡ Ap`Z¡ `Z ÅZhy„ `X$i¡. L$¡d DÐ`pv$_ OV$sp Åe R>¡ s¡ dpV$¡ `l¡gy„ L$pd S>du_ ky^pfZp _y„ L$fhy„ `X$i¡ .

Ad_¡ L$l¡ A¡hy„ kyf¡i¡ L$u^y„ Ðepf¡ dN_ L$l¡ Ap`Zu `pk¡ Npe- c¡k L$¡ bmv$ _\u Ðepf¡ R>pZuey„ Mpsf L$¡d b_phhy„ ? Dv$e L$l¡ kp„cmp¡ ly„ sd_¡ kpfpdp„ kp{„ k¡ÞÖue sÐhp¡ \u kd©Ù Mpv$ b_phhp_u rhr^ kdÅhy„ sd¡ AÐepf\u S> _ÆL$_u Np¥ipmp, sdpfp M¡sf_p `p_, L$Qfp¡, TX$uep A_¡ kp„W$u hN¡f¡ _p_p V$yL$X$p L$fhp î¡X$f cpX$¡ gC_¡

ìehõ\p L$fhp_y„ i{ L$fp¡ s¡ `l¡gp gugp¡ `X$hpk Mpk L$fp¡.

◼ gugp `X$hpi_u hps b^p_¡ Ndu A¡V$g¡ Aphsp Qp¡dpk¡ `p¡sp_u M¡su_u 25 V$L$p S>du_dp„ Qp¡dpk¡ gugp¡ `X$hpi L$fhp_y„ _½$u L$fu b^pA¡ spgu v$u^u A¡V$g¡ Dv$e L$l¡ sp¡ kp„cmp¡ S>du__¡ Æhsu fpMhu lp¡e, kp¡Bg L$pb®_\u fuQ cf`yf fpMhu lp¡e sp¡ S>y_p hjp£_u S>¡d R>pZuey„ Mpsf A¡V$g¡ L$¡ k¡ÞÖue Nmrsey„ Mpsf s¥epf L$fp¡ Ap dpV$¡ sdpf¡ R>pZ_u MpX$ L$fu dp¡V$p YNgp L$fhp `X$i¡, _ÆL$_u Np¥ipmpdp„\u R>pZ gB Aphp¡.

◼ Ðepf¡ Ap`Zp Npd_p L$©rj õ_psL$ de„L$ A_¡ huf¡ÞÖ L$l¡ Myb kpQu hps L$fu,

◼ v$f ÓZ hj£ sdpfp M¡sfdp„ gugp¡

`X$hpi L$fp¡, gugp¡ `X$hpi dpV$¡ Qp¡dpkpdp„

B½$X$, Nyhpf ,iZ hN¡f¡ hphu s¡dp„ a|g

Aph¡ A¡V$g¡ sfsS> fp¡V$ph¡V$f\u s¡_¡ S>du_dp„

S>du_dp„

Ap¡N£r_L$

Ap R>pZ gugy„ lp¡e s¡_¡ k¡X$hhy„ `X$i¡ L$pQy„ _rl Qpg¡ s¡_¡ h^y amv$³` Mpsf b_phhp s¡dp„ _ÆL$_u dfOp DR>¡f L$¡ÞÖdp„\u dfOp_y„ Mpsf (dfOp_u `\pfudp„ s¡_u QfL$ A_¡ guV$fhpmy„ Mpsf) Ap D`fp„s s¡dp„ fpM Dd¡fu iL$pe, _ÆL$_u kyNf a¡¼V$fu dp„\u â¡kdX$ gphu_¡ _pMu iL$pe A_¡ Ap¡N£r_L$ ap¡õafk A_¡ L$¡[ëied Dd¡fhp dpV$¡ fp¡-bp¡_rdg `iy_p lpX$L$p_y„ Mpsf dm¡ sp¡ s¡ _pMu_¡ bfpbf rdn L$fp¡ S>ê$f `X$¡ sp¡ S>¡kubu bp¡gphp¡ A_¡ s¡dp„

L$f¡
v$pbu Ûp¡ dp¡X$y„ L$fsp _rl , Ap_p gu^¡ sdpfu
kp¡Bg L$pb®_ h^i¡ sdpfu S>du_
d¡V$f \u cf`yf \sp Æhsu \i¡ A_¡ ÓZ hj® ky^u h^y DÐ`pv$_ Ap`u_¡
- પ્ર્ીણ પટલ કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨36 કૃષિ ષિજ્ઞાન Ap¡V$g¡

bTpfdp„ Mpsf k¡X$hhp_p b¡¼V$¡rfep dm¡ R>¡

s¡ A\hp Æhpd©s _pMp¡ A_¡ hMsp¡ hMs c¡S> Ap`sp flp¡ A_¡ 2 drl_p ky^u V$pk\u Yp„L$u v$ep¡ .

◼ b¡ drl_p `R>u ApS> Mpsf_¡ afu A¡L$hpf `ëV$u dpfp¡ s¡_¡ `|f¡`|{„ c¡mhhp afu A¡L$hpf S>¡kubu bp¡gphp¡ A_¡ afu dp¡V$p¡ 15 a|V$ bpe 6 a|V$ JQp¡ S>ê$f `X$¡ s¡V$gp¡ gp„bp¡ lu` V$¡L$fp¡ b_phu afu Mpsf k¡X$phhp_p b¡¼V$¡rfep

A\hp Æhpd©s _pMu `pZu Ap`u V$pk\u Yp„L$u Ûp¡ s¡_p D`f h¡gphpmp ipL$cpÆ QX$¡ s¡d afs¡ v$y^u, L$pf¡gp hN¡f¡ hphp¡ A_¡ `pZu Ap`sp flp¡ A¡V$g¡ v$|^u_p ApMp YNgp D`f h¡mp QX$u S>i¡ s¡_¡ 3 drl_p A¡d S> fl¡hp Ûp¡ A_¡ Qp¡dpk¡ s¡ Mpsf Qpkdp„ L$¡ gpNY cfu Ûp¡, sp¡ L$fp¡ ApS>\u S> s¥epfu 2 + 2 + 3 drl_p_p¡ L$pe®¾$d.

◼ Qp¡½$ksp\u hps _uL$mu R>¡ Ðepf¡ h^y kpfu Qp¡½$¹kpC\u amv$³` M¡su L$fhu

lp¡e sp¡ BTfpe¡g hpmp L$f¡ R>¡ s¡hy„ Ap`Z¡ b^p A¡ L$fhy„ `X$i¡ A`_¡ b^pA¡ rX$²` dp„ Ap`hp_p Mpsf _u kp\¡ D`f\u R>p„V$hp_p ap¡guef aV$}$gpCTf_p N°¡X$_p Aæepk L$fhp¡

Å¡CA¡. `pL$_u AgN AgN Ahõ\p hMs¡ L$ey¯ Mpsf D`f\u Ap`hy„ s¡ kdÅe Åe sp¡

BTfpeg S>¡hu M¡su \pe s¡dp„ L$pC a¡f _rl

L$pfZ L$¡ R>p¡X$ _u S>ê$rfeps hMsp¡ hMs `yfu

\pe sp¡ s¡ dp_uL$ Ap`hp s¥epf R>¡ `f„sy

S>du_ Æhsu lp¡hu Å¡CA¡ s¡ dlÐh_y„ A¡hy„ L$fi_L$pL$pA¡ DÃQpey¯ A¡V$g¡ de„L$ L$l¡ kph kpQu hps !

kbV$ugk_p¡ D`ep¡N h^pfhp¡ `X$i¡ S>ê$f `X$¡ sp¡ d|m kp\¡ v$p¡õsu L$fsp A_¡ køÆhu Æh_ Æhsp D`ep¡Nu b¡¼V$¡rfep hpd_p¡ D`ep¡N L$fhp¡ `X$i¡.

◼ R>N_ L$l¡ ApV$gy„ amv$³` k¡ÞÖue sÐh\u cf`yf Mpsf dm¡ `R>u L$p„C OV$¡ _rl, S>du_ _¡ Æhsu A_¡ Ap¡N£r_L$ L$pb®_\u cf`yf b_phhu li¡ sp¡ Aphsp hj® dpV$¡ AÐepf\u S> Np¥ipmpdp„\u Np¡bf s\p S>ê$fu kpdN°u A¡L$W$u L$fhp dp„X$hu R>¡ s¡hy„ kyf¡i¡ L$u^y„ A¡V$g¡ b^p rdÓp¡ `Z Ap L$fhp dpV$¡ rhQpfhp gpÁep A_¡ ApMu rV$d_p b^p A¡ L$u^y„ Qp¡½$k Qp¡½$k.

◼ sdpfu M¡sudp„ v$f hj£ Æhpd©s

Ap`hp_y„ c|ghy„ _rl, M¡sudp„ bpep¡ aV$}$gpCTf_p¡ D`ep¡N h^pfp¡, ap¡õap¡b¡rkgk, A¡T¡V$p¡b¡¼V$f A_¡ `p¡V$pi kp¡ëeybg b¡¼V$¡rfep_p¡ D`ep¡N L$fu S>du_ dp„ `X$¡gp Mpsfp¡ gæe b_phhp `X$i¡, v$f hj£ M¡sudp„ lh¡ kuhuX$ D`fp„s D`ep¡Nu b¡¼V$¡rfep õeyX$p¡dp¡_pk A_¡ b¡rkgk

◼ hÃQ¡ dN_ L$l¡ Ap hj£ ap¡f Æ buV$uA¡ _hX$phu _p¿ep A¡L$sp¡ hNf rbg_p¡ A_¡ CguNg buV$u A_¡ dp¡„Oy A_¡ d¢ sp¡ hpv$¡ hpv$¡ gu^y„ A¡_p L$fsp Ap hj£ bp¡gNpX$® II bly kpfp R>¡ A¡V$g¡ bp¡gNpX$®hpmp b^p apev$pdp„ fl¡i¡ AÐepf\u S> bp¡gNpX$® II dp„ 2025 dZ_p¡ dpg s¥epf R>¡ lh¡ Nygpbu Aph¡ sp¡ e bp¡gNpX$® V$y hpmp aphu S>hp_p L$pfZ L$¡ L$`pk_p cph kpfp R>¡ .

◼ huf¡ÞÖA¡ b^p_¡ L$u^y„ L$¡ Ap hj£ bp¡gNpX$® V$y L$`pk kpfp R>¡ L$pfZ L$¡ lhpdp_ A_yL$ym R>¡ A_¡ iê$Apsdp„ Aphsu ApÐdOpsu Nygpbu Cem_u `¡Yu S>¡ hfkpv$ `R>u Aph¡ R>¡ s¡ Aphu _rl A_¡ R>p¡X$ Ap hj£

Myb kpfp \ep, bp¡gNpX$® IIdp„ kufuS>_p lpfX$p b„^pZp s¡_u hps sdpf¡ ÅZhu lp¡e sp¡ Aphsp A„L$¡ L$©rj rhop_dp„ L$p¡V$_ raëX$ fu`p¡V$® Aphi¡ s¡dp„ bp¡gNpX$® II_u L$C Ås¡ L$pW$y„ L$pYéy„ s¡ ÅZhp dmi¡ AÐepf\u S> A„L$ _y„ ghpS>d cfu_¡ hp„QÅ¡ A_¡ Aphsu kuT_ ky^u kpQhu fpMÅ¡. કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨ 37કૃષિ ષિજ્ઞાન Ap¡V$g¡ b¡W$p
38 કૃષિ ષિજ્ઞાનઇન્ક્વાયરી નં- 38કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨
39કૃષિ ષિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 39 કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨
40 કૃષિ ષિજ્ઞાનઇન્ક્વાયરી નં- 40કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨
"KRUSHI VIGYAN" RNI NO. 46346/86 REGD. RAJKOT/119/2021-2023 VALID UP TO 31-12-2023, PUBLISHED ON 20TH OF EVERY MONTH & PERMITTED TO POST AT RAJKOT RMS ON 27TH OF EVERY MONTH, SUBSCRIPTION FOR ONE YEAR 399/- FOR FARMER 41કૃષિ ષિજ્ઞાન ઇન્ક્વાયરી નં- 41 કૃષિવિજ્ઞાન | િર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓક્ટોબર-૨૦૨૨41 કૃષિવ્જ્વાન | ્ર્ષ- ૪૮ | અંક-૯ | ઓ્કટટોબર-૨૦૨૨

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.