Krant van de Aarde Winter 2013/2014

VOEDING & GEZONDHEID / REIZEN & RECREATIE / WONEN & BUITENLEVEN / MODE & BEAUTY

Jaargang 8 | winter 2013 / 2014

Nie we verrasu aanbie sende voor odningen lezers ze

Verantwoorde wol

HĂŠt antwoord op misstanden in de wolindustrie

Vrolijke varkens Maar de bio-boer heeft het moeilijk

Stroop koken

Een eeuwenoud gebruik en een heerlijke manier om fruit te bewaren

Volg ons op Facebook

facebook.com/KrantvandeAarde

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl

e j s e n w e n m e e l k n l j r i u l o Z e o k v k ? e a n d m e e k o r a e g k m k e l s ‘n ADVERTENTIE

den. u o h ol t ort v k r r nie a e a k e m z s men is. En e k n j i r l voo kke ede t ma o e i g n Stop je . n e n n i e z u f k do ta s Vaak ders mda aper n s O r a e ? s V u rom n we d in de n Waa e lijk e t a e n a k e g k o t e r gr . Da aant it en n leuk u e r e f s l op r ver ers.n oost p r a p s lekke er en icer aar v e. u j n w a oekj .G slo b 4 n 1 e 0 pt nd 2 rece s i t gezo a gr een r o o v

ADVERTENTIE

“De kou is eindelijk uit de vloer dankzij TONZON vloerisolatie met Thermoskussens.”

“En we besparen ook nog eens flink op de stookkosten.”

Uw vloer nu nog onbehaaglijk en koud?

Kies direct voor TONZON Vloerisolatie.

De enige oplossing die echt werkt en het milieu nauwelijks belast:

De voordelen op een rij: • Flinke besparing op de stookkosten • Warmer en gezonder binnenklimaat • Betaalbaar in aanschaf • Gemonteerd door een gespecialiseerd ambachtsman of bedrijf • TONZON Vloerisolatie is ook zelf aan te brengen • 10 jaar lang volledige fabrieksgarantie Bijzondere bijeffecten door TONZON gebruikers gemeld: • Verlichting van reuma klachten • Verlost van schimmelallergie • Muffe geur uit kruipruimte verdwenen • Muggenplaag opgelost • Dubbel glas beslaat niet meer

Verrassend betaalbaar Hoewel TONZON qua isolatie met kop en schouders boven de rest uitsteekt, vallen de kosten reuze mee. De aanneemsom voor een woning van 30 m2 bedraagt onder standaard condities slechts € 1.200,-. Dit is inclusief materiaal, montage en btw. Voor een woning van 50 m2 bedraagt deze richtprijs slechts € 1.750,-. Dit is stukken goedkoper dan de aanschaf van bijvoorbeeld zonnepanelen.

Meer weten?

Kijk op www.tonzon.nl. Bellen of mailen kan ook via 0900 - 28 66 966 (€ 0,10 p/min) of info@tonzon.nl.

Het Duurzaam Lintje - voor revolutionaire vinding Uitvinder van de schoonste en meest effectieve vloerisolatie beloont met het Duurzaam Lintje TONZON Vloerisolatie: De beste basis voor een comfortabele, gezonde en energiezuinige woning.

Een droge kruipruimte en een warme vloer. Ontdek waarom het TONZON Vloerisolatiesysteem ook in uw situatie de meest voor de hand liggende oplossing is en waarom het voor het milieu de beste keus is. Wist u dat de energie die nodig is voor grondstof, productie, transport en het aanbrengen van de Thermoskussens al binnen enkele winterweken is terugverdiend? foto: @simonedegreef

Hoe werkt TONZON Vloerisolatie?

Aan de onderkant van de vloer, in uw kruipruimte, worden Thermoskussens bevestigd; een opvouwbaar, flexibel en zeer sterk isolatiemateriaal. Deze thermosflesachtige zakken worden gevuld met gratis aanwezige lucht.

Het zand in de kruipruimte van het huis wordt afgedekt met een stevige Bodemfolie. Deze dubbele aanpak zorgt ervoor dat de warmte niet meer wordt uitgestraald door de vloer en er geen vocht meer uit de grond de woning binnenkomt. Het milieuvriendelijke systeem maakt radicaal een einde aan de koude vloer en muffe lucht. Tonzon vloerisolatie is absoluut veilig voor houten vloeren. Veel klanten melden verbaasd dat het dubbelglas niet meer beslaat na het aanbrengen van TONZON Vloerisolatie.

TONZON BV • Postbus 1375 • 7500 BJ Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl

ADVERTENTIE

ook oliebollen bak je natuurlijk in kokosolie!

Omega & More producten zijn verkrijgbaar in natuurvoedingwinkels, reform en speciaalzaken. www.kokosolie.info, www.kokoswater.info, www.kokossuiker.info, www.witsenburg.net

5 Jaargang 8 winter 2013 / 2014

INHOUD 6 Voeding &8 gezondheid 11

8

Nieuws op z’n Frans

Stroopkoken eeuwenoude traditie herleeft Ui in de spotlight

Boodschappen doen op blote voeten

12

28

15 Pillen of vers voedsel 17 De laatste paling

18 21 23 24 26

‘Een varken is geen eenheidsworst’

28

Mode van wol

Landal Greenparks steeds groener

Reizen & recreatie

18 31 Landgoedberichten 33 Fotowedstrijd 34 Installateurs met een missie 36 Lezersaanbiedingen 38 Colofon & agenda 39

Help je huid de winter door

Lezers aanbiedingen

28

Gadgets

De Nieuwe Wildernis

Mie Cornoedus: verbindende schakel tussen culturen

6

Nieuws op z’n Frans

Nieuws op z’n Frans

Frans van der Beek is zeer betrokken bij het wel, en vooral het ‘wee’ van de aarde. Zo stond hij onder meer aan de wieg van de Dag van de Aarde in Nederland en is hij mede-initiatiefnemer van deze krant.

In deze rubriek geeft hij zijn kijk op duurzame en vooral ook minder duurzame ontwikkelingen.

Smartphone: hoe lang nog?

WE WORDEN BELAZERD!

Ja, op papier rijdt hij heel zuinig. Maar op de weg wordt het een ander verhaal. Dan blijkt dat die zuinige auto veel meer verbruikt dan in de brochure staat. We worden –zoals zo vaak door de leugenaars van de marketingafdelingen- belazerd. Natuur en Milieu doet daar wat aan. Op www.natuurenmilieu.nl/petitie kun je pleiten voor eerlijke brandstofcijfers, want nu betalen we met z’n allen 1.1 miljard euro teveel aan brandstof.

In feite is het diefstal en de enige manier om daar iets aan te doen is: teken de petitie!

GELD GROEN WASSEN Het gaat niet goed met de productie van smartphones. De grondstoffen die nodig zijn om elektrische apparaten te maken raken op. Voor het maken van een simpel mobieltje is al zo’n 75 kilo grondstoffen zoals goud, tantalium en aardolie nodig. Deze worden steeds schaarser en dit zorgt wereldwijd voor problemen. Dit blijkt uit een ‘explanimation’ over grondstoffen die door prins Jaime de Bourbon de Parma (zoon van prinses Irene) werd gelanceerd. Dat is een animatieclip die laat zien hoe onze telefoons in verbinding staan met problemen in de rest van de wereld. Het maakt duidelijk dat we steeds dieper moeten graven naar deze producten, vaak in conflictgebieden. Dit tast het milieu aan en werkt oneerlijke handel en kinderarbeid in de hand.

Volgens de prins staan steeds meer partijen stil bij de niet-duurzame winning van grondstoffen: “We kunnen er allemaal wat aan doen. De Nederlandse overheid werkt aan de verduurzaming van grondstoffenketens, ondernemers ontwikkelen duurzamere telefoons en Nederlanders denken na over recycling en hergebruik van apparaten”.

Bekijk de explanimation op facebook.com/KrantvandeAarde

Een leuk idee, maar het lijkt nogal omslachtig. Hoe dan ook: het is het proberen waard. Je koopt bij een middenstander of een bedrijf een strippenkaart, waarmee je de dienst of het product met je investering voorschiet en je krijgt extra rendement. Bijvoorbeeld: met een strippenkaart van honderd euro kun je voor 120 euro besteden. Met dat geld kan het bedrijf vergroenen en kan de klant waarnemen hoe dat gebeurt. Het kost een bedrijf 500 euro om mee te doen. Dat geld gaat naar de gecodeerde unieke bonnen, de energiescan en de healthcheck. Duidelijk? Nog niet?

Op www.groenwassen.nu vind je de gebruiksaanwijzing.

DE ECOSCOOTER IS NIET TE KOOP Een elektrische lease-scooter, gemaakt van hennep met een groen verdienmodel. Het bestaat! Nou ja, die komt eraan. De Be.e scooter gaat volgend jaar in productie en belooft een kleine revolutie in de scooterwereld. Hij is gemaakt van hennepvezels en 100 % biobased. Je koopt hem niet, maar least hem voor 200 euro per maand, alles inbegrepen, behalve de stroom. Het is de bedoeling dat je de scooter zelf verhuurt voor 25 euro per dag. Doe je dat tien dagen (dus twintig voor jezelf) dan heb je al 50 euro winst. Kwestie van netwerken met buren en vrienden. Met vier tot vijf uur opladen rijdt de Be.e 90 kilometer. Alweer zo’n hartverwarmend idee.

Kijk maar op www.vaneko.com.

ZAKENDOEN ZOALS HOEK

Marga Hoek is directeur van de Groene Zaak en weet waar ze het over heeft als het gaat om duurzaam zakendoen. Ze weet ook dat het begrip duurzaamheid een vergaarbak is en dat een blauwdruk voor duurzaam ondernemen niet bestaat. Toch doet ze een prima poging in haar boek ‘Zakendoen in de nieuwe economie’ (Kluwer € 40). Ze introduceert een nieuw economisch model en een serieus alternatief voor het old boys network. Als bedrijven hun businessmodel zorgvuldig enten op duurzaamheid, kunnen ze hiermee hun groei versnellen. Dat zou die oude jongens en hun netwerk toch moeten aanspreken, want grijs of groen, poen is poen. Hoe? Lees het boek van Hoek!

NU: HET GOEDE NIEUWS

OVER DE KORAALRIFFEN

Onderzoek van microbiologen van de Oregon State University toont aan dat koraalriffen kunnen herstellen van de verzuring van de zeeën. Een koraal ‘geneest’ als het een jaar lang niet in aanraking komt met vervuiling. Dan is het binnen tien maanden weer gezond.

Koraalriffen zijn een bron voor zoöplankton waar vissen zich mee voeden. Uiterst belangrijk voor het ecosysteem. Wat een opluchting, maar voor het zover is moeten we toch eerst die vervuiling aanpakken. Maar er is dus hoop.

Nieuws op z’n Frans

WEG MET DE

GOED IDEE VOOR DE WERELD VAN MORGEN?

PLASTIC ZAK!

Jaarlijks gebruiken we zo’n 500.000 kilo (!) hemdtasjes (van die vlinderlichte). Per persoon gaan er zo’n 260 plastic tasjes per jaar doorheen.

Onwaarschijnlijke aantallen. De wereldwijde vraag naar plastic tassen is zo groot, dat er jaarlijks maar liefst 5.000.000.000.000 stuks worden geproduceerd. Gevolg: een plastic soep in de oceaan van continentale afmeting. Bij een dode potvis vond men 800 kilo plastic in zijn maag; het merendeel plastic tassen. Ieder jaar sterven er 100.000 walvissen, dolfijnen, zeehonden en schildpadden aan het plastic in de zee.”Tasje erbij? Nee!” Europa wil een einde aan de plastic zakjes in de supermarkt. Het gebruik moet met 80 procent naar beneden, vindt de Europese Commissie. Vooral Zuid en Oost-Europa zijn grote boosdoeners, met gemiddeld ruim 450 plastic zakjes per persoon per jaar. In Denemarken gebruiken ze maar vier zakjes per persoon per jaar. In Gambia nul want daar is het gebruik gewoon verboden.

7

YOUR BRICKS!

Heb je een idee hoe je de wereld van morgen kunt verbeteren in je buurt, stad of in de wijde omtrek en je weet niet hoe je dat moet uitvoeren? Bezoek dan de masterclass van Your Bricks en maak een concreet plan. Je leert in workshops van mensen die zelf een goed idee hadden en het met succes uitvoerden. Ben je tussen de 16 en 25 jaar en wil je leren waar je geld voor je project kunt vinden of hoe je een groot publiek kunt bereiken? Meld je aan via voordewereldvanmorgen.nl. Jouw generatie kan het verschil maken voor de toekomst.

LIEVER GEEN LINTJE

VOOR JAN ROTMANS Jan Rotmans verdient een lintje, maar dat is nou juist wat hij niet wil. De hoogleraar Duurzaamheid en Transities aan de Erasmus Universiteit Rotterdam wordt geroemd om zijn originele denkwijze, zoals blijkt uit zijn stelling: het moet afgelopen zijn met alle lintjes, awards, certificaten en prijzen met een hoog ‘ons kent ons’ gehalte. “Breng duurzaamheid naar de gewone man,” zegt Jan. Weg met die milieu elite. “Maak het grote verhaal klein en menselijk, zodat iedereen het kan doorvertalen naar zijn eigen leven.

Zodat duizenden kleine, mooie verhalen optellen tot een groot verhaal.”

Dat is ons uit het hart gegrepen. Vertel ons je eigen verhaal.

Klein, maar fijn en het is welkom bij de Krant van de Aarde.

DEAL: DE ZEEMAN GREEN TEXTIELAFVAL DRASTISCH VERMINDEREN GEEFT GOED VOORBEELD De Amsterdamse vestigingen van winkelketen Zeeman gaan de tasjesverspilling te lijf met de statiegeldtas. Wie geen boodschappentas meeneemt kan er voor 1 euro eentje huren van 45 x 45 cm van recyclebaar polyester. Tasje stuk of vies? Dan krijgt de klant bij inlevering de euro weer terug.

In Deventer en Zoetermeer moeten de klanten een tasje kopen. Dat vinden de prijsbewuste klanten niet leuk, maar het zal ze leren…! Zeeman verspreidde jaarlijks twintig miljoen plastic tasje in ongeveer 600 vestigingen en wil op termijn terug naar nul. Dat is een moedig initiatief van de prijsvechter en verdient alle lof.

“Bedrijven, maatschappelijke organisaties of overheden lopen soms tegen knelpunten aan als ze een duurzaam initiatief willen realiseren. De rijksoverheid kan dan helpen om deze barrières te doorbreken door een Green Deal met ze aan te gaan.” Dat meldt de website van de rijksoverheid. Goed om te weten en de overheid helpt inderdaad, bijvoorbeeld met olifantsgras bij Schiphol en een initiatief om textielafval te beperken. Jaarlijks belandt 140 miljoen kilo textiel bij het restafval en dat had best gerecycled kunnen worden.

Ongeveer 70 miljoen kilo wordt wel apart ingezameld en verwerkt. De ministeries van Infrastructuur en Milieu en van Economische Zaken hebben bepaald dat consumenten in 2015 nog maar 4.2 kilo textiel per persoon in de vuilniszak gooien. Dan gaat er ‘nog maar’ 35 miljoen bij het restafval.

Een prachtig begin, maar hoe ze bij die 4.2 kilo komen is een raadsel. Maak daar gewoon 0.0 van!

8

Voeding & Gezondheid

Stroop koken: een eeuwenoude Tekst: Renske de Zwart | Beeld: Ben Deiman

Op onze zoektocht langs Nederlandse streekgerechten en –producten nemen we dit keer Limburgse appel- en perenstroop onder de loep. Een eeuwenoud recept en een heerlijke manier om fruit te bewaren.

Twee enorme authentieke koperen pannen staan te borrelen in een schuur van het vakwerkhuis van groente- en fruitteler/stroopboer Mart vanderWall. Hij en zijn zoon Magiel maken stroop van appel en kweepeer, en de grote wolken stoom ruiken heerlijk zoet en fruitig. Terwijl Magiel de potjes aan het vullen en merken is, vertelt vader Mart.

Huisnijverheid

In deze schuur in Zuid-Limburg wordt op ambachtelijke eeuwenoude wijze stroop gekookt van appels en peren. Mart: “Al voor de Middeleeuwen kookten de mensen in deze streek van Limburg, België en Duitsland stroop. Gedacht werd altijd dat de Romeinen het naar deze streek hebben gebracht maar geen andere plek waar zij waren kent een stroopcultuur. Het was eerder een logisch gevolg van de armoede hier. De bevolking moest alles wat hun kleine landje produceerde gebruiken om te overleven: duurzaamheid uit noodzaak. Fruit kon je niet lang bewaren dus kookte men het in. Stroop is oneindig houdbaar dus zo had men de hele winter iets lekkers te eten. De Limburgse streek is sindsdien verbonden met stroop; mensen hadden in de schuur een eigen strooppan staan. Het was echte huisnijverheid.”

‘Als pioniers stonden we aan de basis van de biologische teelt’ Crowd funding

Maar ook eeuwenoude tradities kunnen verloren gaan. In de jaren ‘60 waren de meeste pannen uit de schuren verdwenen en kwam stroop uit de fabriek. “Mijn vrouw Maria en ik werden in die tijd gegrepen door de Provo beweging (zie kader), met name door hun inzet voor een beter milieu. We wilden leven in harmonie met de natuur, op een eigen stuk land en zelfvoorzienend zijn binnen de gemeenschap. Wij kozen ervoor de schop zelf in de grond te zetten en waren tegen fabrieken en het gebruik van gif bij de landbouw. Zo besloten we biologische groente en fruit te gaan telen. We kochten deze boerderij uit 1700 en samen met vrienden die aandelen konden kopen (we deden toen al aan crowd funding), kochten we een oude hoogstamboomgaard. De biologische landbouw stond nog in de kinderschoenen. Kunstmest en landbouwgif

werden onbeperkt gebruikt en niemand plaatste er vraagtekens bij. Als pioniers stonden we aan de basis van de biologische teelt”.

Vleesgeworden peer

Het stroop koken was niet een doel maar een gevolg van zijn werk als fruitteler. Wat doe je met overgebleven appels en peren? “We wilden niets weggooien en ik verdiepte me in het koken van stroop. Als zeventienjarige jongen ontmoette ik een oude boer die stroop maakte, een heel bijzonder moment. Ik zag hem staan, naast zijn dampende pan. Hij stak een pijp op en keek door de stoom heen intens tevreden naar buiten. Het was een meditatief moment, hij was volledig een met zijn pan en zijn stroop; zijn gezicht een vleesgeworden peer. Ik werd door dit beeld gegrepen en nam mij voor dat ik ooit zelf stroop zou gaan koken.”

De Provo’s

De beweging bestond tussen 1965-1967 en stond voor ludiek, grotendeels geweldloos anarchisme door het zichtbaar provoceren van gevestigde autoriteiten.

Provo stelde nieuwe, maatschappelijke vraagstukken aan de orde.

Thema’s waren onder andere vrije liefde, ecologie en milieu, vernieuwing van de kunst, en democratisering. Provo verzon daar ongebruikelijke, utopische oplossingen bij, vaak in de vorm van ‘witte plannen’, zoals het witte fietsen plan (gratis door iedereen te gebruiken), het witte kippen plan (politieagenten als sociaal werkers) en het witte schoorstenen plan (fabrieksschoorstenen zonder giftige uitstoot). Zorg voor het milieu en biologische landbouw, nu ingeburgerde begrippen, zetten de Provo’s als een van de eersten op de agenda.

Voeding & Gezondheid

9

traditie herleeft Familiebedrijf VanderWall

Mart en zijn zoon Magiel koken de stroop, Maria onderhoudt de winkel en de contacten met de klanten.

Magiel draait een groot deel van de productie zelfstandig en wil het bedrijf voortzetten. Hiermee gaat het pionierschap en de ontwikkelde deskundigheid niet verloren.

Meer info of stroop kopen? info@puurvanderwall, www.puurvanderwall.nl

Rugzak vol stroop

Maar het was niet eenvoudig om het vak te leren: stroop koken was van oudsher geen ambacht of gildeberoep dus nergens stond hoe je het moest aanpakken. De koperen pannen uit de buurt waren omgesmolten en verdwenen en Mart moest naar België om het vak te leren.

Dat is hem goed gelukt. In 2010 is hij verkozen tot Held van de Smaak. Hij won de landelijke titel met zowel de jury- als publieksprijs. En sindsdien blijft de telefoon gaan. “We kunnen veel meer verkopen maar we willen geen groei, groei, groei. We willen precies genoeg maken en zorgen dat het werk leuk en hanteerbaar blijft. Met koelcellen kan men het hele jaar fruit bewaren en dus stroop koken, maar daar doen we niet aan.

Wij koken stroop vanaf half oktober tot eind februari. In die tijd verwerken we dagelijks ongeveer 1000 kilo appels en peren; per seizoen in totaal 65.000 kilo. De stroop verkopen we aan huis, of leveren we af in de buurt. Geen groothandel of winkelketens voor ons. Een aantal toprestaurants behoort tot onze klantenkring,

maar ook een ouder echtpaar uit Alkmaar dat op hun jaarlijkse vrij-reizen-dag met de trein komt en allebei in hun rugzak een kilo stroop mee terug nemen waar ze een jaar mee doen.”

Geen pijp

Ondertussen pruttelt de stroop rustig verder.

Zoon Magiel vertelt kundig hoe elke avond de appels en peren drie uur worden gekookt. ‘s Nachts koelt het af en ’s ochtends vroeg wordt het gekookte fruit in een grote pers gedaan.

Vervolgens wordt het sap in de koperen pannen gekookt totdat het precies de goede dikte heeft.

Een kwestie van timing en gevoel, die Magiel inmiddels ruimschoots beheerst. Aan het eind van de middag is de lading stroop van die dag weer klaar. Als de pannen zijn schoongemaakt wordt het fruit weer opgezet en is de cirkel rond. Vader Mart oogt als een tevreden man. In harmonie met zijn zoon kookt hij zijn stroop. Hij rookt geen pijp, maar door de stoom heen zien we rust en wijsheid in zijn blik, en vermoeden we dat hij met het familiebedrijf en de stroopmakerij het ideaal uit zijn jeugd bereikt heeft.

ADVERTENTIE

Bulls Eye Eerlijke energiedrank maak je zelf Wil je je kind een energiedrankje geven waar hij wèl vleugels van krijgt, maar geen hartkloppingen?

Geef ‘m dan een heerlijke Versapers vocktail vol met natuurlijke vitamines en mineralen. Zo blijft je kind de hele dag scherp, actief en alert zonder caffeïne-overload.

Ga naar versapers.nl

Ingrediënten: 1/2 watermeloen, 1/3 citroen, 1 citroengrasstengel en takje munt als garnering.

Deze vocktail is natuurlijk gemaakt met een Versapers slowjuicer.

Voeding & Gezondheid

11

Ui in de spotlights Tekst en beeld: Renske de Zwart

Uien doen huilen, maar in de keuken kunnen we ze niet missen. Soepen, stamppotten, sauzen, salades; waar gaat geen ui in? De ui is een van de basis-ingrediënten in de keuken en geeft zijn volle, krachtige smaak aan zovele klassieke gerechten, al is het vaak in een ondergeschikte rol. Maar juist in deze tijden van feestdagen en copieuze maaltijden is het misschien eens een goed idee om de ui uit zijn eeuwige bijrol te halen en in de spotlight te zetten. Weg met alle fancy ingrediënten zoals kreeft of kaviaar; de ui kost slechts een fractie en heeft zoveel te bieden!

De mogelijkheden zijn eindeloos: van lichte bosuitjes met het groen er aan die rauw door de salade gaan, of kleine sjalotten die fijngesnipperd je saus smaak geven, tot de grote ui die gebakken met spek bij de stamppot wordt gegeten; de ui kent vele gedaanten. En met een beetje geduld kun je de smaak en vorm van de ui zelfs veranderen in diep bruin en zoet. Door ze lang te bakken in roomboter zetten de stoffen die de scherpe geur van uien veroorzaken zich om in een zoetstof die wel vijftig keer zoeter is dan suiker. Je hebt er wel wat geduld voor nodig, en een pan met een dikke bodem, maar de metamorfose is onvergetelijk lekker.

Gekarameliseerde uientaart Een feestelijk en vegetarisch gerecht dat niet misstaat op een chique aangeklede Kerstdis, maar evengoed op de dag na Oud en Nieuw kan worden gegeten met het bord op schoot en de laatste appelflap als toetje.

Een ode aan de veelzijdige ui!

Ingrediënten voor een taart

(voor- of bijgerecht voor 6 personen): • 7 el. boter • 600 gr. uien in dunne ringen • 3 eieren • 150 ml. slagroom • 150 gram Gruyère, geraspt • pakje diepvries bladerdeeg (5 plakken) • 100 gram Parmezaanse kaas, grof geraspt • zout en peper • bakvorm voor hartige taart van 20 cm. doorsnee

Bereiding

Laat de boter smelten in een koekenpan met zware bodem op halfhoog vuur.

Voeg de uien toe en bak ze heel rustig in 30 tot 45 minuten, of net zolang tot ze mooi bruin, zacht en gekaramelliseerd zijn. Roer regelmatig om en zorg dat de uien niet aanbakken. De bruine kleur moet ontstaan door het karamelliseren, en niet door te hoog vuur.

Verwarm ondertussen de oven voor op 190 graden. Klop de eieren los in een grote kom. Roer de slagroom er door en breng op smaak met zout en peper.

Voeg de Gruyère toe en roer goed door. Schep tot slot de gebakken uien door het mengsel. Vet de taartvorm licht in met boter en bekleed de taartvorm met de plakken bladerdeeg en druk de randen goed tegen elkaar aan. Schenk vervolgens het uien-eimengsel in de taartbodem en bak de taart in ongeveer 25 minuten tot de vulling stevig is en de bovenkant bruin begint te worden.

Neem de taart uit de oven en laat hem minstens 10 minuten rusten. Je kunt de taart warm serveren of laten afkoelen tot kamertemperatuur. Een frisse salade er bij en een heerlijk glas volle rode wijn en de tranen biggelen (na het snijden van de uienringen) nu van geluk over je wangen.

12

Voeding & Gezondheid

Boodschappen doen op blote voeten

‘Schoenen belemmeren de ontwikkeling van je spieren, botten en pezen’ Tekst: Moniek Verstegen | Beeld: Moniek Verstegen & Wouter Wakkie

Hoe minder steun, hoe beter. Dat is het motto van barefoot-trainer Ruth Langemeijer.

Schoenen zouden de natuurlijke ontwikkeling van de voet in de weg zitten en dat zou uiteenlopende klachten veroorzaken. Zelf loopt ze bijna altijd op blote voeten. “Ik had veel klachten, maar zes maanden na een cursus natural running deed ik mee aan de halve marathon en had nergens meer last van.”

Hardlopen, fietsen, klimmen. Langemeijer sport veel. Naast haar baan als interim procesbegeleider in de techniek is ze eigenlijk altijd aan het bewegen. Op een gegeven moment dreigde er een einde te komen aan deze actieve levensstijl.

Ze kreeg last van haar kniegewrichten. Artsen adviseerden haar rustiger aan te gaan doen, en hardlopen en fietsen zoveel mogelijk te mijden.

“Ergens vond ik het wel logisch. Ik sport gewoon teveel dacht ik.”

‘Eigenlijk leer je lopen zoals je liep toen je klein was’ Lopen als een kind

Toevallig kwam ze in contact met natural running: hardlopen op blote voeten. “Ik ging een cursus volgen, leerde opnieuw lopen en ren nu zonder problemen een halve marathon of meer.”

Langemeijer leerde lopen zoals ze liep toen ze klein was. Ze staat op en doet het voor. “Kijk, kinderen zetten eerst hun middenvoet neer en daarna pas hun hak. Ze nemen kleine stapjes en gaan niet naar achteren hangen. Ze draaien hun heupjes en buigen de knietjes. Op die manier gebruik je alle schokdempers in je lichaam om de klappen op te vangen. Je loopt zoals de natuur het bedoeld heeft.”

Op het moment dat kinderen schoenen aankrijgen, verandert deze manier van lopen en wordt hij minder natuurlijk, meent de Amsterdamse.

“Schoenen hebben vaak een hak. Door die hak is het onmogelijk om eerst je middenvoet neer te zetten. Probeer maar eens. Het gevolg is dat je minder schokdempers gebruikt waardoor meer druk komt te liggen op bijvoorbeeld je knieën.

Bovendien beperken schoenen de ruimte voor je tenen. Die kunnen dan niet meer zorgen voor extra balans.”

Voeding & Gezondheid

13

bloedsomloop veel beter. Nog een voordeel, want veel vrouwen hebben toch vaak last van koude voeten.”

Ze trekt pas schoenen aan als het echt niet anders kan Ook als ze niet aan het sporten is probeert ze het dragen van schoenen zoveel mogelijk te vermijden. Als ze boodschappen doet, als de zon schijnt én als het regent. Hoe meer ze op blote voeten loopt, hoe meer ze haar voeten traint. Ze trekt pas schoenen aan als het echt niet anders kan: Als het gaat vriezen bijvoorbeeld of als ze naar haar werk gaat. Later vandaag moet ze naar een beurs en loopt ze op hakken. Ook als ze naar klanten gaat kan ze er niet onderuit. “Als ik daar op blote voeten aankom krijg ik de opdracht niet.

Je wordt gewoon niet serieus genomen.”

Opnieuw leren lopen?

Stugge westerse voeten

Langemeijer begrijpt niet waarom veel specialisten nog altijd schoenen met veel steun en zooltjes voorschrijven bij voetproblemen. “Hoe meer steun, hoe minder je je eigen spieren, botjes en pezen ontwikkelt.” Sportpodotherapeut Ingrid Janssen legt uit dat er in de literatuur veel wordt gediscussieerd: “Moet je bij blessures meer en meer steun bieden, of juist minder en minder?”

Die keus is vooralsnog niet gemaakt. Wel zou het lopen op blote voeten of minimalistische schoenen fysiologisch efficiënter zijn.

Dat betekent overigens niet dat iedereen nu zijn schoenen uit moet trekken. “De voorvoetlanding is erg belastend. Dat moet je heel goed trainen, maar je lichaam moet het ook aankunnen. Voor sommige mensen is dat gewoon niet meer haalbaar. Dat heeft veel te maken met onze cultuur en leefstijl. Wij zijn niet meer gewend om onze

voeten veel en blootsvoets te belasten.”

Daarnaast zijn westerse voettypes vaak stugger dan bijvoorbeeld voeten van Afrikanen. En ook andere fysieke eigenschappen, zoals lichaamsgewicht, maken het lopen op blote voeten zwaarder, meent ze. Daarnaast moet je je afvragen wat mensen zelf willen: “Als iemand twee keer in de week een rondje wil hardlopen en dit zonder problemen op schoenen kan, moet hij of zij dan een zware training ondergaan om dit op blote voeten te kunnen?”

Oók als het regent

Langemeijers voetzolen zien er opvallend normaal uit. Geen wondjes en geen eelt. “Dat loop je er eigenlijk direct weer af. De huid is leerachtig en je krijgt vet in de kussentjes op de drukpunten.

Net als bij een dier.” Zelden gaat ze ergens in staan en haalt ze haar voeten open, meent ze. En koud zijn ze ook niet: “Doordat ik ze train is de

In Nederland zijn inmiddels circa twaalf barefoot-trainers actief. Langemeijer geeft cursussen op vijfvingerige schoenen.

Het gaat om een techniektraining van vier lessen. De lessen duren een uur. Een privéles kost 40 euro, een groepsles 69 euro voor vier lessen. Deelnemers zijn voornamelijk mensen die last hebben bij het sporten en dus opnieuw leren hardlopen. Volgens Langemeijer blijft 50 procent van haar cliënten op de vijfvingerige schoenen lopen, stapt 25 procent over op minimalistische schoenen en gaat een kwart voortaan verder op blote voeten. Langemeijer: “De meeste deelnemers vinden normale schoenen daarna echt niet meer fijn.” Zie voor meer informatie: feeTback-Amsterdam

ADVERTENTIE

100% vegetarische capsules

Mushroom complex 7 gecertificeerd biologische paddenstoelen

Kosher en 100% zuiver tr n Me va

eis de hi ter ondersteuning w e er stand

N E E R G L A Y RO AANBIEDING 60 vegicaps 1 maand gebruik

34,95

5 9 , 9 2

Royal Green Mushroom complex Royal Green Mushroom complex bevat een krachtige combinatie van maar

Shiitake 80 mg en Lion’s Mane 80 mg. Reishi wordt onder andere gebruikt ter

liefst 7 gecertificeerd biologische paddenstoelen. Gegarandeerd gekweekt

ondersteuning van de weerstand.

zonder het gebruik van bestrijdingsmiddelen, 100% puur en gecertificeerd Kosher. De 7 speciaal geselecteerde paddenstoelen werken synergetisch en

Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, conserver-

versterken elkaars werking. Royal Green levert per 2 capsules: Maitake 200

ingsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen. Van na-

mg, Reishi 200 mg, Cordyceps 160 mg, Enukitake 120 mg, Zhu Ling 80 mg,

ture glutenvrij. Ervaar het verschil nu!

ORGANICS Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

Enjoy life, stay healthy!

Voeding & Gezondheid

15

Waar zwemt de laatste paling?

Annemarie Geleijnse en Rineke van Houten trokken erop uit om de soms griezelige waarheid achter de herkomst van ons voedsel te vinden. Intussen weten ze precies waar Abraham zijn mosterd haalt en schreven ze er een boek over.

Columnist Frans van der Beek las het van A tot Z.

boek. Hieruit blijkt dat veel voedsel verslaving aan zout, vet en suiker bevordert.

Ontluisterend is het verhaal over de kweekvis panga.

“Prutvis met de smaak van plofkip,” wordt die smalend genoemd. De vis wordt massaal gekweekt in Vietnam waar langs de sterk vervuilde Mekongrivier vijver na vijver wordt gegraven. De verhalen over antibiotica en bestrijdingsmiddelen in de panga zijn hardnekkig. Het boek beschrijft de pogingen om de vis te certificeren, maar het blijft dubieus.

De panga legt ook nog eens 16.500 kilometer per schip af om hier de visboer te bereiken. Liever een vaderlands visje? Nou ja, voor een kilo Nederlandse sliptong wordt ook zeven liter dieselolie verbruikt.

Ach, hoe argeloos wandelen we langs de schappen in de supermarkt en deponeren we vrijwel achteloos het ene product na het andere in het winkelmandje.

We hebben geen flauw benul welke weg het pakje met zus en het zakje met zo heeft afgelegd. Het boek ‘De laatste paling, sterke verhalen over ons eten’ van Annemarie en Rineke is wat dat betreft verrassend onthullend, leerzaam en vermakelijk.

En actueel, want met de biotrend willen steeds meer mensen weten wat ze op hun bord ontmoeten.

Ze verbouwen zelf groenten, het is dringen op de boerenmarkten en de Keuringsdienst van Waarde (KRO) haalt vette kijkcijfers.

De schrijfsters staan bijvoorbeeld stil bij de teruggang van schoolmelk. Het personage uit de melk-

reclames Joris Driepinter dateert uit een tijd waarin kinderen nog weinig vet op de botten hadden, maar nu ze met chips en cola meer en meer naar obesitas neigen, is het maar de vraag of melk nog steeds goed is voor elk. De hype met superfood wordt ook kritisch onder de loep genomen. Filmster Demi Moore begon ermee: Zoveel mogelijk rauw voedsel eten zoals zeewier, zaden, noten en bladgroente.

Met als aperitief een glaasje tarwegrassap.

Het Voedingscentrum is er niet enthousiast over, omdat er zo een tekort aan ijzer, vitamine B2, B12 en calcium dreigt. Overigens is een groot aantal van de diëten omstreden. Matigheid is de beste remedie, maar dat is niet eenvoudig, zoals een Amerikaanse collega van de schrijfsters aantoonde in een ander

Ontroerend is het getuigenverslag van de slacht van Fleur, een prachtige koe in een panterzwart vel.

“Op nog geen drie meter afstand zien we haar grote bruine ogen de ruimte verkennen. Pang! Er klinkt een droog schot. Vrijwel meteen zakt Fleur door haar poten en ligt ze op haar zij op de natte tegelvloer. Voor we het weten gutst het bloed in kleine golfjes uit haar hals, in één trefzekere beweging opengesneden door de man in de witte jas.” De koe blijkt alleen hersendood, want het hart moet blijven pompen om het bloed uit haar lijf te krijgen. Een huiveringwekkend verslag.

In het laatste deel gaan de schrijfsters in op de initiatieven die consumenten nemen om zelf te verbouwen, samen te eten, groenten bij de boer te kopen en de opmars van de ‘ontKnorring’. De kritische benadering van de voedselindustrie, de mythes rond chips en kaas en de opmars van slowfood, geven het boek gelukkig een positieve swing. Geen opgeheven vingertje, maar een opgewekt staaltje onderzoeksjournalistiek. O ja, en hoe het precies zit met die laatste paling? Dat moet je zelf maar lezen. Ook heel interessant.

ADVERTORIAL

ADVERTENTIES

Biologische

voedingssupplementen

Vitals is een bedrijf dat al 25 jaar lang hoogwaardige voedingssupplementen levert en informatie geeft om op een natuurlijke wijze gezond te worden of te blijven. Sinds kort hebben ze een nieuwe lijn: de biologische voedingssupplementen. ‘’Normale’’ voedingsupplementen worden meestal op synthetische wijze geproduceerd en, mochten ze al natuurlijk zijn, dan zijn ze vrijwel nooit biologisch. Meestal zijn biologische supplementen dan ook niet verkrijgbaar, technisch haalbaar en als het er al is, is het niet betaalbaar. Vitals biedt nu een biologisch alternatief, dat ook nog betaalbaar is.

In de nieuwe lijn zitten negen biologische voedingssupplementen: Vitamine B Complex, Vitamine C, Vitamine D, True Superfood, Groene Thee Extract, Rode Gist Rijst, MI-7 paddenstoelencomplex, Teunisbloemolie en Borageolie. Maar wanneer neem je welk supplement en waar is het nou precies goed voor?

Voor een mooie en stralende huid kan je Borageolie, Teunisbloemolie of Vitamine C supplementen nemen. Vitamine C helpt ook voor goede botten en een hoge weerstand. Als vrouw zijnde helpt Teunisbloemolie ook om een regelmatige en normale cyclus te ondersteunen.

Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen Vitamine B Complex is gemaakt uit guave, citroen en heilige basilicum met 400mcg foliumzuur. Door deze ingrediënten helpt dit supplement tegen vermoeidheid en is het goed voor de gemoedstoestand.

Voor een goed werkend immuunsysteem neem je MI-7 paddenstoelencomplex. Hierin zitten zeven paddenstoelen die je immuunsysteem ondersteunen.

Je kunt hiervoor ook vitamine D nemen. Deze vitamine helpt ook voor sterke botten en tanden en het verhoogt de calciumopname in de botten.

Voor het behouden van een gezond gewicht neem je het Groene Thee extract. Naast het krijgen of behouden van een gezond gewicht is dit supplement ook goed voor hart en bloedvaten. Als je dan toch bezig bent met lijnen kan je de True Superfood sachets nemen. Dit kun je gebruiken als basis voor een gezonde smoothie. Met een mix van fruit, groente, paddenstoelen, kiemen en greens staat het gelijk aan twee verse koppen supervoeding. Voor een verantwoord cholesterolgehalte kun je Rode Gist Rijst gebruiken.

Voor meer informatie kijk je op www.allesvanvitals.nl

www.odin.nl

ADVERTORIAL

Voeding & Gezondheid

Recepten met tarwegras

Spring in ‘t veld Spirulina is een van de beste bronnen van vitamine B12, essentieel voor het functioneren van alle cellen. Tarwegras bewast heel veel chlorofyl (bladgroen), wat bloedarmoede tegengaat. Boerenkool heeft net zo veel bruikbare calcium als melk. Moeten we nog meer zeggen?

Voor 1 kleine portie

• 25 g boerenkool • 100 g tarwegras • 1 theelepel spirulina Pers de kool en het tarwegras; roer het spirulinapoeder doorheen. Schenk het sap in een klein glas gedecoreerd met sprietjes tarwegras.

Veggie Drink • 3 stengels bleekselderij • 2 grote wortels • ½ rode biet • 5 verse spinazie bladeren • ½ kopje alfalfa kiemen • ½ kopje peterselie • 30 ml tarwegrassap Snijd de groenten in kleine stukken, zodat ze in de slowjuicer passen. Juice de groenten en voeg eventueel water toe naar behoefte.

De Hurom GD is erg geschikt voor fruit, groentes en het maken van ijs.

AANBIEDING: Speciaal voor onze lezers, klanten van de natuurvoedingswinkel en Odin groenteen fruittas: ontvang de sappers met korting thuis.

Stuur een mail naar info@dagvandeaarde.nl

17

Pillen of vers voedsel?

Volgens hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell van de VU in Amsterdam is er een revolutionaire ontwikkeling gaande inzake de manier waarop we ons voeden. Waar u en ik hierbij misschien vooral denken aan een opkomende bewuste generatie die kiest voor onbespoten en bij voorkeur zelfverbouwde groenten, ziet Seidell daarnaast een wereldwijde ontwikkeling waarin mensen hun voedselpatroon laten bepalen door slimme dagelijkse metingen via apps op smartphones die bepalen welke stofjes u die dag nodig heeft.

Er zijn al mensen die zich vanuit dit soort wetenschap voeden in de hoop op een lang gezond leven. Hier kunnen de levensmiddelenindustrie en de farmaceutische industrie elkaar vinden en versterken. Geen sla uit de volle grond met een lamskoteletje en een paar Opperdoezers, maar gewoon wat pillen en drankjes uit de fabriek.

De in voedsel en landbouw gespecialiseerde onderzoeksjournalist Michael Pollan vergeleek deze stroming van het ‘nutritionisme’ ofwel stofjesdenkers eerder met chirurgie in de middeleeuwen. Het klinkt veelbelovend, maar geeft zich er liever niet aan over. De evolutie heeft in vele duizenden jaren bepaald waar wij als mensen het best bij gedijen en radicale veranderingen van ons eetpatroon, van vers naar bewerkt voedsel heeft totnogtoe desastreuze gevolgen.

Toch zit er achter de maakbaarheid van al het levende een enorme drive.

Bijvoorbeeld bij de zaadbedrijven die genetische modificatie toepassen. Al in de jaren ‘90 werden gouden bergen beloofd. Droogteresistente gewassen, zouttolerante gewassen, rijst met extra vitamine A, alles was mogelijk.

Resulterend tot nu toe in slechts enkele gewassen die tegen onkruidverdelgers bestand zijn! Waar we met kunststoffen in fabrieken waanzinnig knap zijn geworden, wordt het leven bepaald door ontelbare factoren die in een voortdurende wisselwerking met elkaar staan. Een genetisch identiek zaadje groeit op verschillende bodems en klimaatomstandigheden uit tot verschillende planten die in kleur en vorm uiteen lopen. Het milieu blijkt keer op keer dominanter dan de kenmerken in het DNA. Ik vertrouw voorlopig maar op ons waarnemingsvermogen en kies voor vers voedsel dat goed ruikt, groeit in gezonde bodems en in een sociaal proces wordt bereid en gegeten. Lijkt me veel gezelliger!

Bert van Ruitenbeek, directeur stichting Demeter, keurmerk voor biodynamische voeding.

3

ADVERTENTIE

De maansikkel bij Venus V

2 jan. zonsondergang

29 jan. zonsopkomst 2

V

zw

Maakt gezond makkelijk

zo

De nieuwe, slanke maansikkel en Venus zijn op 2 januari tijdens de avondschemering zichtbaar. Op 29 januari staat Venus boven de afnemende sikkel tijdens het ochtendgloren.

De Sterren- en Planetenkalender van Liesbeth Bisterbosch toont de mooiste kosmische momenten en licht deze toe. Het thema voor 2014 is “Maan en Saturnus”. Zie www.liesbethbisterbosch.org Bestellen: www.kerckeboschboek.nl € 19,95

18

Uitgelicht

‘Een varken is geen eenheidsworst’

Versoepelde regelgeving en subsidie maken ‘ouderwets boeren’ financieel moeilijker Tekst: Jolien Scholte | Beeld: Anneke Weerts

Dick en Berdy Sloetjes stapten na de varkenspest van ’97 over van een reguliere naar een biologische varkenshouderij in Winterswijk. Het zelfgefokte Heldervarken-ras wroet in de modder in de wei, en de kraamstallen zijn gebaseerd op de natuurlijke omgeving. Ze zijn trots op hun bedrijf, ook al is het financieel niet altijd even gemakkelijk.

‘Je ziet gewoon dat ze het goed hebben, het zijn vrolijke varkens.’

Zodra je over de oprijlaan loopt van ecoboerderij ’t Helder lopen de varkens in de wei nieuwsgierig op je af. “Dat zijn de drachtige zeugen”, vertelt boerin Berdy Sloetjes. “We hebben 90 zeugen, 400 biggetjes en 500 grotere biggen en varkens.”

Kraamstallen

De ‘kraamstallen’ van ’t Helder, ontwikkeld in samenwerking met de universiteit van Nürnberg, zijn uniek in Nederland. “In de natuur komen biggen ter wereld onder een bosje: het varken voelt zich dan kwetsbaar en wil zich verstoppen”, legt Berdy uit. “Wij proberen dat in de kraamstal na te bootsen met een hok waarin de varkens zich kunnen terugtrekken met de biggetjes, met een ruimte daaromheen.

En als ze willen kunnen ze naar buiten.” De ‘biggenbedjes’ in de hokken worden verwarmd met de zonnepanelen op het dak van de schuur.

De biggen blijven zes weken bij hun moeder, dat is twee keer zo lang als in een reguliere varkenshouderij. Daarna gaan ze apart in groepen. “Toen we nog regulier waren dachten we vaak dat te kleine biggetjes het toch niet zouden redden. Nu zetten we al die kleintjes bij elkaar en zien we ze opbloeien.”

Vroeger fokten Berdy en Dick Sloetjes op niet-biologische wijze biggen, maar dat voelde steeds minder goed. De varkenspest in 1997 was een eye-opener. “Vanaf toen groeide de

vraag naar biologisch vlees, waardoor wij konden omschakelen”, vertelt Berdy.

Veranderende regelgeving

In 2000 veranderde de Europese regelgeving.

“De regels zijn toen versoepeld”, vertelt Berdy. “De hokken mochten kleiner en ook biologische boeren mochten voor een deel hun varkens op roostervloeren houden, waar de gier (mest) doorheen valt. Dat is minder bewerkelijk dan onze dichte vloeren, maar het is bewezen dat varkens zich ongemakkelijk voelen wanneer ze op roosters staan.”

In 2004 kregen veel varkensbedrijven subsidie om hun bedrijf om te bouwen tot biologisch bedrijf. Bedrijven van na 2000 hebben een lagere kostprijs per varken, meent Berdy. “Wij

Uitgelicht

19

‘Bedrijven van na 2000 hebben een lagere kostprijs per varken.’

boeren ouderwets, en ik denk dat als je de varkens zou interviewen, ze zouden zeggen dat ze het hier beter hebben.”

Ondanks dat het biologisch boeren financieel soms lastig is, is Berdy positief. “Wij vinden het mooi om te zien hoe de biodiversiteit is toegenomen sinds we biologisch werken en bijvoorbeeld geen gif meer spuiten. We zien ineens weer nachtegalen, vlinders, vossen, van alles.” Alsof hij het hoorde loopt er net een fazant door de achtertuin. Berdy wijst erop: “Zie je!”

De oersmaak van het Heldervarken

Met de overstap naar biologisch begonnen Dick en Berdy met het fokken van een eigen varkensras. “In de reguliere varkensbedrijven wordt maar één type varken gefokt”, stelt Berdy. “Die beesten hebben minder longinhoud, omdat ze meer vet en meer vlees moeten hebben. Maar een varken is geen eenheidsworst.”

De varkens op eco-boerderij ’t Helder zijn van het zelfbenoemde ras ‘Heldervarken’, ontstaan door verschillende soorten landvarkens in een rotatiekruising met elkaar te kruisen. “We hebben daardoor roze, zwarte, bruine en gevlekte varkens. Dat komt ook de smaak ten goede, het is een soort oersmaak. Ouderen zeggen vaak: ‘het smaakt net als vroeger’.”

Berdy is ervan overtuigd dat het vlees ook gezonder is dan varkensvlees van reguliere be-

drijven. “Ze hebben het goed, het zijn vrolijke varkens. We gebruiken vrijwel geen medicijnen. Het is net als bij mensen. Als een varken een hoestje heeft, groeit hij daar overheen, daar wordt hij sterk van.”

Levering aan particulieren

Eco-boerderij ’t Helder levert varkensvlees aan slagers maar ook steeds meer aan particulieren. Met biologische boeren uit de buurt bezorgen ze door het hele land varkens-, rund-, kippen-, geiten- en lamsvlees. “We hebben nu zo’n 800 klanten, stippelen de routes uit en rijden niet te vaak, waardoor we benzine besparen.” Dick en Berdy gaan zich nog meer richten op particuliere klanten. “Het is fijn meer mensen bij het leven van de varkens te betrekken en het directe contact met de klanten vinden we een meerwaarde.”

Het leveren aan particuliere klanten heeft nog een ander voordeel. “Aangezien onze varkens zo verschillend zijn, qua grootte en vetpercentage, kunnen we geen standaard karbonaadje bieden. Particulieren vinden dat meestal niet erg, zolang de smaak maar goed is. En dat garanderen we!”

De varkenshouderij van de familie Sloetjes is zo zelfvoorzienend mogelijk. Zo wordt het graan voor het varkensvoer op het eigen land verbouwd en dat wordt weer bemest met de varkensmest. “Het liefst slachten we de

varkens hier ook”, vertelt Berdy. “Maar dat is nu financieel niet haalbaar.” Mensen vragen haar wel eens of ze het niet vervelend vindt om de varkens naar de slacht te brengen, maar dat vindt ze niet. “Het heeft ook iets moois. De varkens hebben hier een goed leven, en leven langer dan de varkens in de reguliere bedrijven.

Ik bedank ze altijd. Zij maken de kringloop rond.”

Van zaadje tot karbonaadje

Vanaf 15 december werkt ecoboerderij ’t Helder met nieuwe sponsoracties, zoals ‘van zaadje tot karbonaadje’. Mensen ondersteunen dan een biggetje, van baarmoeder tot opgegroeid varken, en betalen bijvoorbeeld voor het varkensvoer. Ze krijgen een vleespakket ter waarde van 120 procent van hun investering terug, en indien gewenst ook activiteiten op de boerderij zoals biggen knuffelen of een kinderfeestje.

Kijk voor meer informatie op www.heldervarken.nl

ADVERTENTIE

Leuke jurk, maar niks te eten

ActionAid steunt mensen in ontwikkelingslanden om op te komen voor hun eigen rechten. Zoals het recht op land en het recht op voedsel. Wereldwijd gaat namelijk één op de acht mensen dagelijks slapen met honger.

ActionAid werkt samen met boerinnen zoals Leya, aan het terugdringen van honger in Afrika. Deze vrouwen nemen maar liefst 80% van al het werk op het land voor hun rekening. Terwijl juist hun rechten zelden goed worden beschermd.

ActionAid vecht voor de rechten van vrouwen in ontwikkelingslanden.

Toon je solidariteit en teken de petitie op www.actionaid.nl/boerinnen

Toon je solidariteit op www.actionaid.nl/boerinnen

EKO-TRAVEL

INKAPACHA.NL

ADVERTENTIE

ActionAid is een internationale ontwikkelingsorganisatie die zich in meer dan 40 landen inzet voor een rechtvaardige wereld zonder armoede.

Deze petitie is onderdeel van de campagne We Won’t Accept Hunger, mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie.

ADVERTORIAL

Eko-Reizen Peru Hele jaar door kamperen op Avontuurlijke eko-reizen dicht bij de lokale cultuur, een spirituele ontdekkingsreis hoog in het Andesgebergte van Peru.

Reizen als de Inka's met paarden en lama's, kamperen in tenten, tot rust komen in de heetwaterbronnen, maar ook de lokale bevolking op 4000 meter hoogte ondersteunen.

Onze eko-reizen zijn als het ware de absolute tegenpool van het populaire consumptie- en exploitatiegerichte massatoerisme en deelname zal beslist een hele diepe indruk achterlaten.

peru@inkapacha.nl tel. 06-42089772

www.inkapacha.nl

Natuurkampeerterreinen Kamperen in de Kerstvakantie op een Natuurkampeerterrein. Het klinkt misschien gek, maar elk jaar zijn er veel mensen zich die aan de hectiek van december onttrekken door te gaan kamperen. Ze huren een tent, gaan met de camper of caravan of zetten een tipi-tent met een houtkachel op.

Van de 136 Natuurkampeerterreinen in Nederland, zijn er 20 het hele jaar open. Zo ook Natuurkampeerterrein Beek & Hei in Otterlo: ‘Tijdens de Kerstvakantie hebben we altijd een leuke groep mensen. Op Oudejaarsdag zijn er oliebollen en glühwein, het is altijd erg gezellig!’ vertelt Anne Huisman, medewerker van de camping. Een groot voordeel van kamperen in de winter: de huisdieren mogen mee. Dus als je bange honden hebt met Oud & Nieuw is dit de ideale oplossing. Over het weer hoef je je dit jaar in ieder geval geen zorgen te maken. De voorspellingen zijn extreem zacht voor de tijd van het jaar.

Natuurkampeerterreinen liggen allemaal in of aan de rand van een natuurgebied. Ze staan garant voor rust en ruimte. Er zijn geen grote zwemparadijzen, disco’s of animatieteams. De natuur speelt er de hoofdrol.

Om er te kamperen is een speciale kaart nodig: de Natuurkampeerkaart. Deze is zit in Het Groene Boekje 2014 en is te koop op de terreinen, bij ANWB of (reis) boekhandels of via www.natuurkampeerterreinen.nl.

Reizen & Recreatie

Landal GreenParks wordt steeds groener

21

De omgeving Op Landal Aelderholt in Drenthe staan tien eco-vakantiehuizen. Luxe acht-persoonsbungalows, die van vloer tot dak duurzaam zijn. Met de recente Green Key certificatie voor vier parken en de ambitie om dit op alle parken te realiseren, trekt het bedrijf de groene lijn door.

In de buurt van Landal Aelderholt heerst een serene rust, maar er is genoeg te doen. Het grote hunebed bij Borger bezoeken, of wandelen of fietsen in de mooie natuur nabij het park. Aanraders: de Mepperdennen en het natuurgebied Sleenerzand.

Tekst: Jolien Scholte | Beeld: Anneke Weerts

Het is lekker wakker worden in de eco-bungalows in Drenthe. De bedden, gemaakt van natuurlijk materiaal, slapen voortreffelijk. Het vakantiegevoel is compleet wanneer je wordt gewekt door vogelgekwetter. Die vogelgeluiden kunnen overigens ook ergens anders dan van de omringende natuur vandaan komen: de klok geeft subtiel het uur aan met telkens ander vogelgezang. Wanneer je uitgeslapen beneden komt wacht er een welkomstpakketje met heerlijke biologische koffie en thee. Je kunt slechter wakker worden.

Duurzame luxe

“Comfort komt op de eerste plaats”, meent Manager Property van het park Marc Meijer. Daarbij is bijna alles op, aan en in de bungalows duurzaam.

Zo worden ze grotendeels verlicht door spaarlampen, en zijn ze gemaakt van natuursteen en duurzaam hout. De vloerbedekking is recyclebaar en de gordijnen zijn vervaardigd uit natuurlijk materiaal.

De zonnepanelen op het dak vormen een natuurlijke energiebron. Vrijwel alles in de vakantiehuizen voelt luxe aan. “Het enige is misschien dat de ramen en deuren van drie-dubbel glas wel erg zwaar zijn”, zegt Meijer. “Heb je de tuindeur al geopend? Dat

lijkt wel een kluisdeur. Maar, ze isoleren perfect.”

Tegenstrijdig met het duurzaamheidsstempel lijkt het feit dat elk van de vier slaapkamers een eigen badkamer en suite heeft, geeft ook Meijer toe.

“Maar ach, iedereen moet toch douchen, dus qua waterbesparing maakt het niet veel uit. We hebben ook waterbesparende kranen.”

De luxe slaapkamers werden met badkamer gebouwd omdat Landal Aelderholt zich ook op de zakelijke markt wilde richten, vertelt Meijer. “Maar die markt ligt momenteel op zijn gat. Gelukkig zijn de bungalows ook erg in trek bij particulieren.”

Green Key

De gast betaalt wat extra ten opzichte van een reguliere acht-persoonsbungalow, legt Meijer uit. “Toch zitten de eco-bungalows bijna altijd vol, en lopen ze beter dan de andere bungalows.” De tien duurzame vakantiehuizen staan nu bijna 2,5 jaar op het park.

“We wilden eens iets anders doen, iets bijzonders.”

De bungalows zijn een eigen project van Landal Aelderholt, en dus niet te vinden op andere parken. Dat geldt niet voor de Green Key certificatie. Naast Aelderholt hebben nog drie

parken dit certificaat. Ze vormen de blauwdruk voor parken in Nederland, die uiteindelijk allemaal het certificaat moeten gaan krijgen. Meijer: “Sinds vijf weken zijn we nu Green Key gecertificeerd, we hebben zelfs de gouden status. Dat betekent dat we met alles wat we doen met het milieu bezig zijn.”

Een logische stap, meent Meijer. “We staan bekend om de rust, ruimte en natuur.”

Plastic uit de groencontainer vissen

Voor het certificaat heeft Landal Aelderholt bijvoorbeeld het gehele hoofdgebouw voorzien van led-verlichting, en wordt in het restaurant plastic en groen-afval gescheiden. Meijer: “Groen-afval scheiden op het park hebben we ook geprobeerd, maar dat werkt helaas niet. Als mensen één keer een plastic zak in de groencontainer gooien wordt die al afgekeurd. We hebben een tijdje al het plastic tussen het groenvuil uitgevist, maar dat was geen doen.” Er is dus nog wel wat ruimte voor verbetering maar in principe is de milieubewuste vakantieganger in een eco-bungalow prima op zijn plek.

Kijk voor meer informatie op www.landal.nl/aelderholt

Natuurlijk genieten bij ADVERTENTIE

Landal GreenParks Wilt u ook onbezorgd genieten van de natuur? Dan bent u bij Landal GreenParks aan het juiste adres. Landal GreenParks heeft Duurzaam Ondernemen hoog in het vaandel staan. Dit is te zien aan de vrijstaande bungalows midden in de natuur én het feit dat een aantal parken zich onderscheiden met een Green Key.

Om nog ontspannender op vakantie te gaan heeft Landal GreenParks speciaal voor u Het Comfortarrangement samengesteld.

Het Comfortarrangement is inclusief: • Midweek- of weekendverblijf in een standaard 4- of 6-persoonsaccommodatie • Fles wijn en welkomstpresentje in de accommodatie • Bedlinnen en opgemaakte bedden bij aankomst • Keukendoekenpakket per bungalow • Handdoekenpakket per persoon • Toeristenbelasting en reserveringskosten

Tot 30% korting voor de lezers van de Krant van de Aarde!

Vana f

€ 75,-*

Al vanaf €75,-* per persoon (bij 2 personen).

3e t/m 6e persoon vanaf €14,-* per persoon.

Het Comfortarrangement is geldig voor aankomsten t/m 30 juni 2014 (m.u.v. schoolvakanties en feestdagenperioden).

U kunt een midweek of weekend verblijven op één van de volgende parken: Landal Coldenhove (Green Key Award), Heihaas, Heideheuvel, Landgoed ’t Loo, Miggelenberg, Rabbit Hill (Veluwe), Het Land Van Bartje (Green Key Award) (Drenthe), Sluftervallei (Waddenzee), Twenhaarsveld (Overijssel), Het Vennenbos (Noord-Holland), De Lommerbergen, Hoog Vaals (Limburg), Waterparc Veluwemeer (Green Key Award) (Flevoland), Hochwald, Mont Royal, Sonnenberg, Warsberg en Wirfttal (Duitsland).

Interesse?

*Kijk voor meer informatie, voorwaarden, prijzen, deelnemende parken, data en reserveringen op www.landal.nl/KVA22L of neem contact op met Landal GreenParks via tel 0900 - 8842 (€ 0,20 p.min.).

Vermeld hierbij wel de code: KVA22L Op www.landal.nl/betrokkenondernemen ziet u welke activiteiten Landal GreenParks allemaal onderneemt op het gebied van Betrokken Ondernemen.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

23

Gadget Top 5 van

1

Pindakaas voor de vogels

Vogels houden van pindakaas, een prima maaltje in de koude wintermaanden. Met dit voedingsstationnetje, voorzien van een flinke pot (zoutloze) pindakaas, hou je ze dan ook zeker te vriend én in de buurt. € 24,95 via www.eko-pets.nl

Waarom onze nummer 1?

De huisjes worden gemaakt van 100% gerecycled hout, op een sociale werkplek in Nederland. De pindakaas kan steeds worden aangevuld.

Het pindakaashuisje is dus op alle fronten duurzaam.

3 5

Kliekjesdeken Bij ‘kliekjes’ denk je waarschijnlijk meteen aan etensresten. Die gooi je niet weg; daar improviseer je een nieuw gerecht mee in elkaar. Maar ook buiten de keuken bestaan er kliekjes. Zo blijven in de textielindustrie heel wat kleine lapjes stof over. Dankzij dit vrolijke patchworkdeken krijgen ook deze textielkliekjes een goede bestemming.

Fairtrade in elkaar gezet, uiteraard. € 139,90 via www.goedhip.nl

2

Muurpinguïn

bio tomaten

Dé trend van 2014 (denken we): een pinguïn op je muur. En niet zomaar een, nee, deze muursticker fungeert als schoolbord - je kunt er gewoon op schrijven. En heb je er genoeg van, dan haal je hem schadevrij van de muur en kan ‘ie de groene kliko in, want hij is nog biologisch afbreekbaar ook. € 19,95 via www.babongoshop.nl

4

speltbroodje oma ophalen

band plakken

Wollen vest

Een lekker warm vest waar je dankzij de ingenomen taille toch goed in uitkomt, perfect toch? Gemaakt van vervilt scheerwol uit de biologische veehouderij.

Je hebt keuze uit de kleuren zilvergrijs, cranberry en antraciet. € 129,95 via www.ecotex.nl

Verwenpakketje Balsem voor je lippen, voor je nagels en nagelriemen en voor je voeten: met z’n drieën in één ‘pamper’pakketje. De Gwdihw balsems zijn vrij van chemicaliën en dierproeven en zitten vol natuurlijke ingrediënten zoals bijenwas en kokosolie.

Per pakket € 14,50 via www.biocosmetica.nl

Je koopt graag spullen die oké zijn: voor jezelf, maar ook voor de wereld om je heen. Alleen heb je niet altijd zin of tijd om etiketten uit te pluizen, of de halve stad ervoor af te fietsen. Bovendien wil je wat te kiezen hebben. ecoplaats.nl, de verzamelplaats voor groene en eerlijke webshops heeft het uitpluiswerk vast gedaan. Kun jij lekker vanaf de bank en met een schoon geweten rond shoppen.

Kijk maar eens op www.ecoplaats.nl

24

Reizen & Recreatie

De Nieuwe Wildernis: de serie Een explosie van de natuur op een stukje zeeklei

Tekst: Frans van der Beek

Drommen bioscoopbezoekers nestelden zich in het donker om zich onder te dompelen in de woestheid en de schoonheid van de natuur in de Oostvaardersplassen. Verbazingwekkend dat in het dichtbevolkte en aangeharkte Nederland op een moerassige oppervlakte van 56 km2 zoveel variatie aan wild en exotisch leven te vinden zou zijn. De VARA zendt deze maand een drieluik uit van de opnamen die in twee jaar noeste arbeid en volharding zijn gemaakt.

Wie de film al zag kan opnieuw zijn hart ophalen, want er valt veel nieuws te zien met accenten op de filosofische aspecten van de omgang met de natuur. Aandoenlijke beelden van herten, bijen, vogels, vossen, vissen, ganzen, kikkers, insecten en paarden. Een wonderlijke habitat zo vlak naast de deur. Het opent de ogen en injecteert respect voor het leven op aarde, de kringloop in de natuur en de lessen in overleven.

Ooit was dit gebied bestemd als industrieterrein, maar de economische crisis stak daar een stokje voor. Het is een van de positieve gevolgen van die crisis en schenkt ons nu een blik in het wervelende landschap, zoals Holland er vlak na de laatste ijstijd waarschijnlijk zou hebben uitgezien. Een stukje zeeklei dat we even waren vergeten en waar een explosie van de natuur heeft plaatsgevonden.

Een serie om trots op te zijn. De eerste aflevering ‘Nieuw Leven’ was op 11 december; de herhaling op donderdag 26 december om

14.25 uur op Nederland 1. Deel 2 ‘Op Eigen Benen’ op 18 december, wordt op zondag 29 december herhaald om 15.05 uur en deel 3

‘Overleven’ is uitgezonden op 25 december en wordt herhaald op Nieuwjaarsdag om 10.05 uur.

Reizen & Recreatie

25

Ooit was dit gebied bestemd als industrieterrein, maar de economische crisis stak daar een stokje voor.

ADVERTENTIE

ADVERTORIAL

Street Child World Cup

wenst je een

gr ene en gezonde start

En die groene en gezonde start begint natuurlijk al bij jouw supermarkt. Want het

assortiment van Bio+ is inmiddels bij meer dan 2.500 supermarkten in heel Nederland verkrijgbaar. Maak er een gezond jaar van met al het biologische groene van Bio+!

Wat wordt jouw groene start in 2014?

Laat het ons vóór 25 januari 2014 weten op facebook.com/biometplus en de 10 meest

originele inzendingen winnen een Bio+

boodschappenpakket gevuld met onder andere groente en fruit!

Scan voor meer informatie

wi mijn!

www.bio-plus.nl + pure smaak + natuurlijke oorsprong + puur genieten

De Street Child World Cup is een initiatief waarbij de organisatie straatkinderen een stem en een gevoel van eigenwaarde wil geven. De bedoeling is om de kids de bescherming en kansen te geven die alle kinderen verdienen. Hierom is de maatschappelijk betrokken ondernemer Martien Witsenburg, eigenaar van het bedrijf Witsenburg Natural Products, actief betrokken bij het evenement.

Vanaf mei hebben in Manila (Filipijnen) selectiewedstrijden plaatsgevonden voor de voetbalteams die mee mogen doen aan de Street Child World Cup. Witsenburg was hiervan de hoofdsponsor. Tevens is hij een van de sponsoren van het deelnemende Filippijnse meisjesteam. Tijdens de Street Child World Cup worden er straatkinderen van vijf continenten samengebracht om voetbal te spelen. Door voetbal, kunst en campagne voering probeert de organisatie de negatieve kijk op-, en de behandeling van straatkinderen over de hele wereld te verbeteren.

Over de Street Child World Cup zal een documentaire gemaakt worden; Streetkids United II. Dit is het vervolg op Streetkids United I. Deze werd gemaakt over het eerste WK voor straatkinderen in 2010. In 2011 ging de film in Berlijn in première op het Filmfestival. Streetkids United II wordt ook gesponsord door Martien Witsenburg. Regisseurs Stephen Daldry (The Reader, Billy Elliott) en Beeban Kidron (Bridget Jones, the edge of reason) zijn bij het maken van de film betrokken. De film wordt geregisseerd door de Braziliaanse regisseuse Mara Moura. Zij heeft onder andere de documentaire ‘Who Cares’ gemaakt.

Meer informatie op www.streetchildworldcup.org & www.witsenburg.net

26

Over de grens

Mie Cornoedus: verbindende schakel tussen culturen Tekst: Angelique van Os | Beeld: Mie Cornoedus & Alex Jankovic

Al achttien jaar vertoeft de Vlaamse Mie Cornoedus, grondlegger van ViaVia reizen, in Jogjakarta, de culturele hoofdstad van Java. Hier brengt ze lokale mensen, gebruiken en tradities samen met toeristen die ‘anders’ willen reizen, waarvoor ze is beloond met de Asia Responsible Tourism Award 2013 voor meest inspirerende touroperator.

Het begon als een brainstormsessie tussen haar en een aantal Vlaamse reiscoaches. Duurzaam toerisme was begin jaren ’90 nog geen toverwoord en Mie Cornoedus wilde meer diepgang geven aan duurzaam reizen. “Het idee was om op verschillende plekken in de wereld een schakel te vormen tussen de lokale bevolking, hun cultuur en tradities en de nieuwsgierige wereldreiziger.

Een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.

Dat werden cafés, restaurants en guesthouses van waar uit excursies, workshops en activiteiten te organiseren zijn, met een centrale rol voor de lokale gemeenschap die deelt in de opbrengsten.

“Ik wilde het opzetten en na twee jaar overdragen… Dat is nu bijna achttien jaar geleden”, zegt

Cornoedus glimlachend. “Ik heb het hier te veel naar mijn zin. Nadat ik had rondgereisd in India, Indonesië en in diverse landen in Midden-Amerika, bleek mijn hart hier te liggen. De mensen zijn inspirerend, vriendelijk en hebben veel gevoel voor humor.”

Prestigieus

Inmiddels zijn er op vier continenten ViaVia’s en is de vestiging in Jogja eind 2013 bekroond met de Asia Responsible Tourism Award als meest inspirerende reisorganisatie, een prestigieuze prijs binnen duurzaam toerisme. Cornoedus en haar team krijgen lof voor het diverse aanbod en het inzetten van eigen opbrengsten om sociale, cultu-

‘Inmiddels begrijpen mensen wat we betekenen voor de buurt en zijn ze overal bij betrokken’

Over de grens

rele en milieuprojecten te ondersteunen. Zo helpt ViaVia kunstenaars en biedt hen expositieruimte.

Cornoedus, van origine fotograaf, bracht in april 2013 het boek Sweet 17 uit, waarin 17 jaar kunst in ViaVia is gebundeld. “Deze stad krioelt van de kunstenaars. Het is een sport om de parels te vinden.” Verder is er ondersteuning voor humanitaire projecten. Cornoedus: “In onze fairtrade shop verkopen we bijvoorbeeld producten van groepen of personen die moeilijk toegang hebben tot de markt, zoals vroegere straatkinderen en mensen met een beperking.” Ook plant de organisatie samen met Trees4Trees bomen voor elke tour die ze maken met een motorvoertuig en ondersteunen ze lokale gemeenschappen rond het Meru Betiri National Park.

Transparant

Het kostte veel tijd het vertrouwen te krijgen van locals. “De mensen waren wantrouwig. We waren transparant en eerlijk en niet uit op het grote geld.

Dat was nieuw! Inmiddels begrijpen mensen wat we betekenen voor de buurt en zijn ze overal bij

27

Meer informatie over ViaVia (Jogja) ViaVia Jogja, travelers guesthouse, restaurant & café JI Prawirotaman 30, Jogjakarta, Java Indonesië. www.viaviajogja.com en www.viaviacafe.com Er zijn ook Viavia’s in Zuid- en Midden-Amerika, Afrika, China en België.

Nette kamers, goed eten en gezellige sfeer!

betrokken. Ons managementteam is sterk: ze zijn gegroeid van jonge meisjes tot ervaren vrouwen met charisma, brede kennis en durf. Maar er is ook veel veranderd, het is drukker en er is meer verkeer. Er waren bommen op Bali, Soeharto’s regime viel, de zware aardbeving (2006) kostte vijfduizend mensen het leven. Ook ViaVia was zwaar beschadigd… een heftige tijd.”

De Vlaamse en haar team gaan door. Wat drijft Cornoedus het meeste? “Dat is veranderd door de tijd. Waar ik bij de start barstte van idealisme om iets bij te dragen in duurzaam toerisme, ben ik nu meer begaan met het team. Zij dragen ViaVia en ik ben er om hen te ondersteunen.”

28

Mode & Beauty

Mode van wol voorbij de geitenwollensokken

Tekst: Lynsey Dubbeld | Beeld: Inti Knitwear, Izzy Lane, Miss Green

Een lekker warm, praktisch onslijtbaar natuurproduct. Wol staat hoog op het wensenlijstje van de gemiddelde ecofashionista. Maar duurzaamheid is in de wolindustrie geen vanzelfsprekendheid.

De Krant van de Aarde zet de do’s & don’ts op een rij.

Bij biologische wol krijgen schapen verantwoorde voeding, voldoende leefruimte, en geen antibiotica of medicijnen

Foto: Izzy Lane

Polyester, hennep, wol, linnen. Wat is het meest verantwoord? Volgens duurzaamheidsorganisatie Made-By behoort wol tot de minst milieuvriendelijke van deze stoffen. Net als katoen, rayon en bamboe krijgt wol de classificatie E in de benchmark waarin de milieuprestaties van veelgebruikte textielsoorten worden vergeleken.

Onder andere biologische hennep en gerecyclede polyester behoren tot de meest duurzame klasse.

Milieu-impact niet mals

In 2010 liet een rapport van onderzoeksbureau CE Delft al zien dat de milieu-impact van wol niet mals is. Dat komt vooral omdat er veel land nodig is om de schapen te houden, en omdat het vee relatief veel methaan uitstoot. Daarnaast gaat

de verwerking van wolvezels gepaard met nogal wat chemicaliën, bijvoorbeeld om vuildeeltjes en lanoline te verwijderen. Ook wat betreft water- en energieverbruik is wol geen toonbeeld van duurzaamheid. Om één wollen pak te maken, is naar schatting 685.000 liter water nodig. En omdat de productie is verspreid over verschillende continenten, gaat achter een wollen kledingstuk een fors aantal transportkilometers – en dus een hoog energieverbruik – schuil.

Dat de negatieve milieu-impact van wol tegenwoordig nog enigszins behapbaar is, heeft volgens CE Delft vooral te maken met het relatief beperkte gebruik. Ongeveer de helft van onze kledingkast bestaat uit katoen. Wol vormt naar

schatting niet meer dan 5 procent van de totale textielstroom in Nederland.

Van oude deken naar nieuwe jas

Goed nieuws voor liefhebbers van wol: er zijn biologische en gerecyclede varianten die aanzienlijk minder duurzaamheidsvragen oproepen. Bij biologische wol krijgen schapen verantwoorde voeding, voldoende leefruimte, en geen antibiotica of medicijnen. En het omstreden mulesing is verboden (zie kader). Winkels die gespecialiseerd zijn in duurzame mode, hebben volop biologische wol in het assortiment. Gerecyclede wol is trouwens ook te vinden bij H&M. En het Nederlandse label Wintervachtjas maakt nieuwe jassen van oude wollen dekens.

Mode & Beauty

29

Wol en wassen

Een wollen kledingstuk gaat doorgaans lang mee. En met zorgvuldig onderhoud wordt de levensduur verlengd. Wassen op lage temperaturen (of met de hand) en met een wolwasmiddel voorkomt vervilting. Vaak is een kledingstuk trouwens al opgefrist na een nachtje buiten te hebben gehangen. Ook voor strijken geldt: met mate. En vermijd stoomstrijkijzers. Centrifugeren is altijd een slecht idee. Ten slotte kan cederhout helpen om ongedragen kledingstukken te beschermen tegen motten.

Schapen als grasmaaier

Wol kan ook van dichtbij komen. Het Britse Izzy Lane maakt kledingcollecties van een eigen kudde schapen. De bejaarde herder zorgt ervoor dat de 500 dieren, die zijn gered van de slacht, van het landschap in North Yorkshire genieten totdat hun wol lokaal wordt verwerkt.

In Nederland timmert het jonge label De Viltmannen aan de weg. Frank Hilbrands en zijn collega’s maken onder andere tassen, hoeden en jassen van vilt. De wol daarvoor is afkomstig van de 6.000 schapen die in de regio Rotterdam fungeren als grasmaaiers van dijken en bermen.

Ook kinderboerderijen en hobbyboeren kunnen aan het atelier in de Rotterdamse Agniesebuurt leveren. Daar wordt de wol gewassen, gedroogd, uitgekamd en tot vilt gemaakt. Een sociaal gezicht heeft het bedrijf ook: het is de bedoeling dat de bedrijvigheid ten goede komt aan de sociale samenhang en economische situatie in de wijk.

Zo kan de ruwe wol worden verkocht aan buurtbewoners die het tegen betaling schoonmaken.

En kunnen jongeren uit de buurt een bijbaantje krijgen in het viltbedrijf. Zo wordt wol een stukje milieu-, dier- én mensvriendelijker.

Foto: Inti Knitwear

Het duurzame modelabel Miss Green verkoopt sinds kort wollen items die aantoonbaar diervriendelijk gemaakt zijn. De wol is afkomstig van Australische schapen die worden grootgebracht op kleine coöperaties met oog voor dierenwelzijn. Maaike Groen, oprichtster van Miss Green, heeft naar eigen zeggen anderhalf jaar gezocht naar deze verantwoorde producenten. Alle wollen items in de wintercollectie voor 2014 – jurk, vest en kolsjaal – zijn van 100 procent gecertificeerde non-mulesing merino.

Voor het Nederlandse merk Inti Kitwear is verantwoorde wol al jarenlang een speerpunt. De truien, vesten, sjaals, hoeden en wanten (voor dames en heren) worden geproduceerd in ZuidAmerika, waar traditionele gemeenschappen de lokale geitenwol verwerken. Ter plekke wordt de wol gesponnen, geweven, genaaid, gebreid, geborduurd. En dat scheelt ingewikkelde productieketens en overbodige transportkilometers.

Wol en diervriendelijkheid In de biologische veehouderij is mulesing verboden. Bij deze omstreden praktijk wordt de huid rond de anus – vaak zonder verdoving – verwijderd om ervoor te zorgen dat zich daar geen ongedierte nestelt. Vooral in Australië en Nieuw-Zeeland is mulesing nog wijdverspreid.

Daar komt de dodelijke flystrike namelijk veel voor, en wordt mulesing gezien als levensreddende procedure.

Er zijn meer vraagstukken rond dierenwelzijn in de wolindustrie. Dierenrechtenorganisatie PETA onthulde vorig jaar hoe angorakonijnen in China worden gepijnigd en opgesloten in fabrieken. En schaapveehouders in Australië snijden gerust de staarten van lammetjes, en gooien tot bloedens toe geschoren dieren in baden met ontsmettende chemicaliën. Bovendien ligt het gebruik van hormonen en antibiotica in de geiten- en schapenhouderij hoog. Nog zoiets: in de meeste landen is wolproductie een bijproduct van (intensieve) veehouderij voor vlees. En daarmee staat wolproductie per definitie op gespannen voet met duurzaamheid.

Foto: Miss Green

Verantwoorde wol lijkt inmiddels alomtegenwoordig in de Nederlandse wintermode. De jonge ontwerpster Natalie de Koning kleurt wollen kledingstukken met natuurlijke verf. Deze pigmenten worden gemaakt in Verfmolen De Kat in Zaandam, wereldwijd een van de laatste producenten van ambachtelijke verfstoffen.

Verantwoorde wol lijkt inmiddels alomtegenwoordig in de Nederlandse wintermode

ADVERTENTIE

natural shampoo & conditioner

this pr od

is 100% para uct

ied organic e rtif

paraben e n fre be

with ce

acts xtr

Ecocert gecertificeerde shampoos & conditioners De woorden schoon, puur, zacht, ambachtelijk, duurzaam en biologisch zijn allemaal nauw verbonden met onze nieuwe Ecocert gecertificeerde Natural Shampoos & Conditioners. Een bijzondere serie met mild reinigende, niet irriterende shampoos die 100% vrij zijn van Lauryl & Laureth Sulfaten en rijk voedende natuurzuivere conditioners voor een optimale verzorging van het haar. De Hairwonder Natural Shampoos & Conditioners zijn verrijkt met tot maar liefst 13 gecertificeerd biologische ingrediënten, biologisch afbreekbaar en vrij van Parabenen. Voor natuurlijk schoon, gezond en glanzend haar!

Ecocert Ecocert is de eerste certificerende organisatie die standaarden heeft ontwikkeld voor natuurlijke en biologische cosmetica. Met trots kunnen we melden dat alle Hairwonder Natural Shampoos & Conditioners 100% Ecocert gecertificeerd zijn. Voor meer informatie over Ecocert zie http://cosmetics.ecocert.com.

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.hairwonder.com

Hairwonder, een verademing voor je haar!

407Q_adv_shamp_cond_kr_aarde.indd 1

06-12-13 09:21

31

Mode & Beauty

Help je huid de winter door Buiten is het koud en guur. Binnen is het warm en door de verwarming is de lucht droog. In de winter heeft onze huid het zwaar te verduren. Hij is vaak droger dan in de warme maanden en heeft daarom extra aandacht en zorg nodig.

arijk e

Tekst en beeld: Marijke Hakkennes

M onze t r e Beauty-exp

Honing en olijfolie

Huidverzorging begint met een goede reiniging. Kies in de winter een milde reiniger om te voorkomen dat je huid nog droger wordt dan hij al is. Honing is een perfecte natuurlijke optie.

Het is vochtaantrekkend, dus droogt niet uit, én antibacterieel. Olijf- en kokosolie zijn goed voor het verwijderen van make-up.

Als je gezicht helemaal schoon is, is het tijd voor de verzorging. Kies ook hier weer voor extra vochtinbrengende producten. Een serum bijvoorbeeld. Als je huid erg droog is kun je zowel ’s ochtends als ’s avonds een serum op je huid aanbrengen. Kissed by a Rose Repairing Serum van Cime is een van mijn favorieten. Maak de verzorging van je gezicht compleet met een fijne crème of olie. Olie beschermt en voedt je huid extra goed en is dus ideaal voor in de winter. De Hibiscus Face- and Body Oil van Khadi is een mooi voorbeeld. Deze olie kun je zowel op je lichaam als op je gezicht aanbrengen.

Ingepakt

De hele winter zit je lichaam verstopt onder dikke lagen, vaak synthetische, kleding. Dit, in combinatie met de droge lucht binnen en warme douches, zorgt ervoor dat ook de huid van de rest van je lichaam droger is dan in de warme maanden.

Smeer je daarom na het douchen altijd in met een bodybutter of olie. De bodylotion die je in de zomer gebruikt, is waarschijnlijk nu te licht voor je huid. Een rijke, voedende bodylotion met sheabutter, zoals Nohem Rituals D’Afrique Moisturizing Firming Body Cream, is ideaal.

Voor extra droge plekjes, zoals je ellebogen, benen en voeten, zijn kokosolie, olijfolie en avocado-olie efficiënt. Je kunt ook kiezen voor een verzorgende butter zoals de 100% Olive Butter Balm van Shealife.

En dan zijn er natuurlijk nog je handen. Ze worden de hele dag blootgesteld aan kou, warmte, water en andere invloeden die ze uitdrogen.

Smeer ze iedere keer na het handenwassen in met een lekkere handcrème. Als extra verzorging kun je je handen iedere avond insmeren met een fijne olie, zoals D’Argan Biologique Soin Des Ongles van Diar Argan.

Nog meer tips tegen een droge huid: • L ippenbalsem! Het maakt niet uit welke, maar zorg ervoor dat je in iedere tas en elk hoekje van je huis een lippenbalsem hebt liggen. Mijn favoriet is de lippenbalsem van BalmBalm.

• E en flesje water. Zorg ervoor dat je altijd een flesje water bij je hebt.

•B adolie, zoals Living Nature Energy Body Oil, is ideaal om in de winter te gebruiken.

•N eem een flesje bodyolie mee in je tas. Altijd handig om te gebruiken op droge plekjes zoals je handen en ellebogen. Body Oil Velvet Skin van Kibio zit in een flesje van 100 ml, ideaal om mee te nemen dus.

• S crubben. Scrub je huid en gezicht twee keer per week. Hierdoor verwijder je dode huidcellen en worden olie en crème beter door je huid opgenomen.

•V erfris en hydrateer je huid gedurende de dag door hem af en toe in te sprayen met een verfrissende, hydraterende gezichtsspray. De Hydrating Water van Geoskincare gebruik ik zelf.

ADVERTORIAL

Natuurzuivere honing, nu in producten voor huidverzorging en intieme zone Door W.J.P. Bosma, Bfactory

Bfactory uit Rhenen ontwikkelt al meer dan 10 jaar medische producten op basis van honing voor mens en dier.

Met Dermagiq® is het bij-zondere van honing nu ook in de drogist en gezondheidswinkels te vinden.

“Een eigen bedrijf starten, als wetenschapper? Dat lukt je nooit!” Wel dus, en misschien wel omdat Tineke Creemers zo veel waarschuwingen kreeg toen zij nog werkte aan de Wageningen Universiteit aan toepassingen van honing in de gezondheidszorg. Nu, zo’n 13 jaar later is zij (mede)-eigenaar van Bfactory, een bedrijfje dat een flink aantal producten ontwikkelt en produceert voor medische verzorging. Het begon met producten voor ziekenhuizen, met name voor behandeling van chronische en diabetische wonden.

“Honing bevat van nature beschermende bestanddelen, en in mijn onderzoek ben ik erachter gekomen welke dat zijn, en hoe we die kunnen gebruiken”, aldus Tineke.

Honing wordt vooral gebruikt voor geïnfecteerde wonden, maar doordat het de wondheling tegelijkertijd stimuleert, blijft de genezing doorgaan. Daarmee onderscheidt het zich van veel andere antibacteriële producten die bij

wondbehandeling worden gebruikt.

Nadat meer dan 20 ziekenhuizen Bfactory’s producten zijn gaan gebruiken volgden de dierenartsen. De ruime productlijn, specifiek voor dieren, maakt gebruik van nuttige etherische oliën en natuurlijk ook van de goede zuiverende en helende honing.

“Niet elke honing is geschikt voor wondheling en huidherstel”, aldus Tineke.

“Een goed enzymgehalte is van belang voor de antibacteriële werking, maar het is ook heel belangrijk dat de enzymen lang genoeg werkzaam zijn. Onze honing is daarop geoptimaliseerd zodat de producten goed en zo lang mogelijk werken.”

Bfactory heeft nu de stap genomen om een complete lijn te ontwikkelen voor consumenten. Deze is beschikbaar onder de naam Dermagiq®. De Dermagiq® lijn bevat drie producten voor huidverzorging bij gevoelige en beschadigde huid, nl. de

ADVERTENTIE

natuurlijke uitvaartmanden

Vriendelijk ogende FAIR TRADE ECO uitvaartmanden en kisten voor hen die ervoor kiezen om een milieubewuste levensstijl ook na het overlijden in praktijk te brengen.

Handmatig vervaardigd van ondermeer pandanus, bananenblad en bamboe. www.greencoffins.nl

Dermagiq® Skin, de Dermagiq® Lipcare en de Dermagiq® Hand. “Met deze producten hebben we eigenlijk al best veel ervaring. In het buitenland verkopen we deze al langer, met veel tevreden gebruikers. De Skin is voor wondjes en tegen jeuk, o.a. bij eczeem, en kan zonder risico ook langer gebruikt worden, ook door jonge kinderen. De Hand is uitermate effectief bij en ter preventie van kloven en de Lipcare is een prettige lipbalm bij gevoelige en beschadigde lippen.” De andere producten zijn gericht op intieme verzorging, nl. reiniging van de intieme zone (Dermagiq® Intima), vaginale klachten (Dermagiq® Fem) en anale wondjes bij o.a. aambeien (Dermagiq® Proct).

Nu, 13 jaar na de keuze om Bfactory te starten, wordt er met zo’n 10 mensen bij Bfactory aan deze producten gewerkt. Met aandacht voor product, milieu en individu.

ADVERTORIAL

Lekkerder slapen op Het EcoBed

Wist je dat een natuurlatex matras al ‘natuurlatex’ genoemd mag worden als er minimaal 40% natuurlijk rubber in zit? Bij Het EcoBed vind je matrassen waar echt alleen natuurlatex voor gebruikt wordt. Je slaapt nóg lekkerder als je weet dat het natuurrubber in je natuurlatex matras fair trade is en bovendien is ingekocht bij een FSC gecertificeerde rubberplantage. Natuurlatex ondersteunt je lichaam enorm goed tijdens het slapen en door de open celstructuur heeft het een goede klimaatregulatie.

Als je kiest voor natuurlijke materialen is het fijn om te weten dat de matrassen, dekbedden, kussens en andere producten die Het EcoBed verkoopt gemaakt zijn van gecertificeerd biologische materialen en getest zijn door onafhankelijke instanties. Dit betekent tegelijkertijd dat er rekening is gehouden met dierenwelzijn en goede arbeidsomstandigheden bij het verwerven van de grondstoffen. De producten worden in Duitsland gemaakt.

Het EcoBed helpt je bij de keuze voor het juiste matras en heeft 30 dagen proefslaapgarantie zodat je zeker weet dat je het gekozen voor het matras dat perfect bij jouw slaaphouding en lichaam past.

Goran en Manon Gagic, oprichters van één van de grootste eco webwinkels www. Greenjump.nl, besloten www.HetEcoBed te starten om ook in Nederland betaalbare, natuurlijke en biologische slaapproducten aan te kunnen bieden.

Postbus 412 | 2220 AK Katwijk Z-H T +31 6 22 43 80 80 E welkom@greencoffins.nl www.greencoffins.nl

33 Tot en met januari hebben wij veel wild op het menu, dat wij rechtstreeks van jagers betrekken. In onze winkel verkopen wij hele hazen, fazanten en eenden van het landgoed. Ook hebben we inmiddels een van de grootste kuddes van Nederland met zo’n 60 rode en zwarte runderen. Ze sieren het landgoed met hun witte lakens. Het vlees van de Lakenvelder is heel zacht en fijn van structuur. Van de Stichting Zeldzame Huisdierenrassen kregen onze Lakenvelders het predikaat “Zeldzaam Lekker” omdat het een oer-Hollands erfdier is.

Voorlopig zijn wij nog aan het fokken, maar volgend jaar gaan wij zeker weer Lakenveldervlees verkopen in de Landgoedwinkel. Het staat ook vast op de kaart bij onze brasserie. Ook deze brasserie viel in de prijzen: Brasserie Marie kreeg de publieksprijs van Couverts Dinerweek voor het beste restaurant van Gelderland en we staan in de top drie van Nederland. Een mooi compliment voor het team van de brasserie.

Nathalie barones van Verschuer runt met haar man het landgoed Heerlijkheid Marienwaërdt in het Gelderse Beesd. Het landgoed beslaat 900 hectare en de familie richt zich op biologische landbouw en de productie van landbouwspecialiteiten. Ook worden er beurzen en andere evenementen georganiseerd en vind je er natuur waar het soms lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan.

Betoverend mooi Het is rustig in de natuur op het landgoed. Egels hebben een plekje gevonden voor hun winterslaap en hazen en fazanten zoeken beschutting.

Overdag schieten de reeën soms even te voorschijn uit hun dekking.

In hun wintervacht springen ze haastig over het bevroren land. De akkers zijn geploegd en ingezaaid. Wij bereiden ons voor op het nieuwe seizoen. De koeien staan allemaal op stal, want buiten is het nu te nat en te koud voor ze.

ADVERTENTIE

DING VOE

HEID OND & GEZ

EN / REIZ

TIE REA & REC

EN / WON

EN & LEV

E& / MOD

UUR NAT R / TUU CUL

VOE DING

EU & MILI

& GEZ OND HEID

/ REIZ EN

VOEDING & & REC REA TIE

/ WON EN

DUURZAME VOORDELEN

/ MOD E&

winte ang 7 r 2012 - 2013

Zie pagina 26

GEZONDHEID

/ REIZEN & RECREATIE

LEVEN / WONEN &

/ MODE & CULTUUR

CUL TUU R / NAT UUR

& MILI EU

€1,35

War

weldm je op m adig et e win terg Misl roen fakeeidende ten fur b labels: lijkt e Zuid cht b -T ont irol zalf

2012 7, #4/5 mber ang Jaarg er / nove oktob

rt e spaa aard

voor de nden

eila it op al de ersite dfestiv biodiv eilan ren: een met en die Hoe aby: blijven nten Ecobje ‘groen’ je arm? e pla Kun by op uniek n ba

s nkje kdra der! stree s en vork ktail Mes el en Donerlandse coc rste • Hag ch Ned de lekke Typis met voel dge • Eilan

TIE / WONEN & RECREA

& LEVEN

& / MODE

R / NATUUR CULTUU

VOE DIN G&

& MILIEU

VOE DING

& GEZ OND HEID

DUURZAME VOORD ELEN

Zie pagina

GRATiS

/ REIZ EN

& REC REA TIE

/ WON EN

26

& LEV EN

/ MOD E&

GRATI S

7, #4/5 2012 Jaargang / november oktober

Jaarg winte ang 7 r 2012 - 2013

Het gevoel Eiland

GEZ ON DHE ID

: iden ls on verle ne hote ne Horiz het id Groe kunst van toch groe dhe r even • De e maa uitstr voor and hipp f én ereil bese loge risch rzaam • Histoeen duu op

ziel

DU

VO URZ OR A Zie DE M pa gin LEN E a

emen en paardenblo Vogels observeren ar voorja plukken in het

22

eten: Culinair geni hoen maar Chaams geen plofkip

Ecotoerisme: eilanden Fraaie Franse

de Sticht

Lezersaanbieding pers r Versa

ing

e van Aarde uitgavvan de et .nl Dag day.n aarde .nl earth ande aarde www. krantv www. dagv ande www.

Slowjuice

Uitgav Dag e van de Sticht van de Aarde www. ing www. earth day.n www. krantv et dagv ande ande aarde aarde .nl .nl

de Stichting Uitgave van Aarde Dag van de

/ REI ZEN

& REC REA TIE

/ WO NEN

& LEV EN

€1, 35

Jaar

gan

g7

/ MO DE

| lente

CUL 2013 TUU R / NAT UUR & MILI EU

De

kra

nt va

War m

De krant van groen Nederland

el Hetandgevo l i E ee

REIZEN HEID / & GEZOND

groen Nederland De krant van

lente 2013 Jaargang 7 |

S GRATi

MILIEU / NATUUR &

VOEDING & LEV EN

GRATI S Jaarg

n gro

& CUL TUU R / NAT UUR

en

Ne de

& MIL IEU

rla nd

Vog weld je op m pluk els ob adig et serv DU ke e win VO URZ n in OR A het eren e DE terg Misl voo n pa roen gCulina LENME rjaa ard fakeeidende te e r enb n e la fur b bels: n ploir gen loem lijkt e rt fkip iete e spaaZu en aard de m cht b E aar n: id-Tden dfestival ont Fracotoeri Cha iro Hoe een eilan zaop eilan eit n: biodiversit lf voor l aie am ten en diere s ho Fransme: de zie unieke plan en se e l Ecobaby: n’ blijven met Le ze ilan Kun je ‘groe je arm? den Slow rsaan op een baby b juic iedin er V g

www.earthday.net arde.nl www.krantvandea rde.nl www.dagvandeaa

Mes en vork nkjes Donder!

• Hagel en dse streekdra Typisch Nederlan cocktails de lekkerste voel met • Eilandge

Groene Horizonhet verleiden: van hotels • De kunst toch groene hippe maar id evendhe vooruitstr besef én nd logeereila • Historisch op een duurzaam

Zie

pa gin a 22

ersa pers

van de Stichting uitgave de Aarde Dag van ay.net www.earthdandeaarde. nl www.krantv ndeaarde.n l www.dagva

Uitgav Dag e van de Sticht van de Aarde www. ing www. earth day.n www. krantv et dagv ande ande aarde aarde .nl .nl

Uitga Dag ve van van de de Stich www Aard ting www .eart e hday www .kran .dag tvan .net vand deaa eaar rde.n de.n l l

met een bereik van 100.000 lezers per editie.

n e p a l s k j i l r u u t Na ! n e p a l s d n o is gez

Media inkopers en adverteerders opgelet!

Speciaal voor ondernemingen met aandacht voor duurzaamheid hebben we de voordelen van samenwerking met de Krant van de Aarde op een rijtje gezet. De Krant van de Aarde bevat artikelen over voeding & gezondheid, reizen & recreatie, wonen & leven, mode & cultuur en duurzaam ondernemen.

De krant is inmiddels een begrip binnen de brede doelgroep van mensen die bewust bezig zijn met duurzaamheid.

Deze doelgroep is ook voor u bereikbaar.

Bij Het EcoBed vind je betaalbare, natuurlijke eco-matrassen, dekbedden, kussens en nog veel meer. Alles is gemaakt van gezonde en biologische materialen en zonder metaal.

- 100% ecologische producten voor de slaapkamer - Handgemaakt in Europa en toch betaalbaar - Voor iedere slaaphouding en ieder postuur het geschikte product - 30 dagen proefslaapgarantie

www.HetEcoBed.nl

erstcadeautje:

K

atras g op een eco-m 50 euro kortinde: KvdAkerst met de co 13) -12-20

(geldig tot 31

Kerncijfers op een rij:

• 50.000 kranten per uitgave • 100.000 lezers per editie • Verspreid naar de distributiepunten van het Odin groente- en fruit abonnement • Leden: 20.000 kranten (Odin abonnement en KvdA abonnees) • Losse verspreiding: 30.000 via 500 winkels en andere distributiepunten

Meer info? Stuur een email naar info@dagvandeaarde.nl.

Hierna nemen wij direct contact met u op.

Of bel met Sander van Oyen, Marketing Manager T. 06-41263840

34

Wonen & Buitenleven

FOTOWEDSTRIJD LANDSCHAPSBEHEER Het thema voor de volgende fotowedstrijd is ‘alles wat groeit en bloeit’. Heb je een foto gemaakt van Nederlandse natuur waar je dit in terug ziet? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending, plus enkele eervolle vermeldingen. Mail naar: redactie@krantvandeaarde.nl. De winnaar wordt ook beloond door onze partner Landschapsbeheer met het boek ‘Leestekens van het landschap’.

Foto Marja van ’t Veer - De Zeepeduinen bij Burgh-Haamstede, Schouwen-Duiveland

Winnaar De duinen op de “Kop van Schouwen” vormen een waardevol natuurgebied. Daarnaast zijn ze cultuurhistorisch gezien interessant omdat het oud binnenduin is vlakbij de kust en dat zien we niet veel meer in Nederland. Kenmerkend was altijd de openheid van die duinen, maar door het oprukken van de Amerikaanse Vogelkers, een struik die snel woekert en andere planten verdringt, staat dat onder druk. Samen met bewoners is Stichting Landschapsbeheer Zeeland daarom vlakbij de Zeepeduinen een succesvol project gestart om de openheid te herstellen. De reeën die door het gebied grazen maken dit winterplaatje compleet.

Landschapsbeheer Nederland: Samen voor ons Landschap Landschapsbeheer Nederland is het samenwerkings-verband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten. Landschapsbeheer Nederland werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Wonen & Buitenleven

Eervolle vermeldingen

35

‘Vergelijk je tuin met een hotel’ Tekst: Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland

Vogels brengen leven in de brouwerij. Ze maken de achtertuin, ook in de winter, stukken gezelliger. Het is in deze koude maanden heel simpel om vogels naar je tuin te lokken.

Colinda Gabriëls – Renesse, Zeeland

In de winter trekken veel vogels naar de dorpen en steden, omdat daar meer voedsel te vinden is dan in het bos en op het platteland. Je kunt er, vooral in dit seizoen, veel verschillende soorten treffen. Hoe zorg je er voor dat die vogels naar jouw tuin komen en niet naar die van de buren? Vergelijk je tuin eens met een hotel. Gasten willen een prettige kamer, een heerlijk ontbijtje en een omgeving om te ontspannen en uit te waaien.

Datzelfde geldt voor vogels. Als ze geborgenheid, voedsel en een schuilplek vinden, komen ze zeker terug.

Schuilplaats voor een winterse bui

Met inheemse, beshoudende planten en bladhoudende struiken, doe je vogels het grootste plezier.

De meeste beshoudende planten verliezen hun blad, maar soorten als vuurdoorn, hulst en liguster blijven groen. Zo bieden ze de vogels voedsel én beschutting.

Bovendien heb jij de hele winter een groene achtertuin. Je kunt ook een takkenrichel maken van snoeihout of afgevallen takken of alvast je nestkast ophangen. Zo hebben vogels een plek om te schuilen bij winterse buien. En als een nestkast bevalt wordt deze in de lente wellicht gebruikt voor een nestje.

Doorzichtige voederhuisjes

Zet een brede, platte schaal met water neer voor de vogels om te drinken en te badderen. Bij vorst is geschaafd ijs een goede vervanger voor water. Met een voedertafel kun je meesjes, roodborstjes en boomklevers van eten voorzien.

Voor schuwe vogels als winterkoning en heggenmus kun je wat voer tussen de struiken strooien. Of veeg dorre bladeren op een hoop, zodat er insecten gaan schuilen. Er zijn ook doorzichtige voederhuisjes te koop die je op het raam kunt plakken. Zo zijn de vogels van wel heel dichtbij te zien!

Doe mee aan de landelijke vogeltelling

Ridi Ooms – Op de berg vanaf Zweefvliegveld in Malden

In het weekend van 18 en 19 januari organiseert Vogelbescherming weer de jaarlijkse Tuinvogeltelling. Door de vogels in je tuin te tellen en dit door te geven op www.tuinvogeltelling.nl doe je mee aan het grootste citizen science project van Nederland.

Wie zich van te voren inschrijft voor de Tuinvogeltelling ontvangt wekelijks een tuinvogeltip in de mailbox en krijgt korting op tuinvogelproducten uit de webshop van Vogelbescherming.

Kijk voor meer informatie op www.tuinvogeltelling.nl

36

Wonen & Buitenleven

Installateurs met een missie Tekst en beeld: Petra van der Veer

Waarschijnlijk heb je er al eens van gehoord: vloerisolatie van Thermoskussens. Je kunt er een warmere vloer, warmere voeten en een lagere elektriciteitsrekening van krijgen. Maar wat moet er allemaal gebeuren om zo’n systeem aan te leggen? Installateurs van Tonzon, de uitvinder van de vloerisolatie, gingen aan de slag. De Krant van de Aarde keek toe.

Je mag blij zijn als de afspraak staat. De installateurs hebben het druk, zo blijkt. Maar na een grondige eerste inspectie volgt al snel de planning. Veelal volstaat één bezoek maar soms komen de heren twee keer. Dit hangt vooral af van de hoeveelheid water en vocht in je kruipruimte.

Met een beetje pech wordt de eerste keer ‘alleen maar’ het water in de kruipruimte weggezogen en dat kan wel een ochtend in beslag nemen. Enorme slangen verdwijnen in de ruimte en via de tuin vindt het overtollige water zijn weg, het huis uit.

Het bodemfolie wordt vast geboord en dan is het een week of twee, drie wachten tot het meeste vocht is verdwenen. De mannen leggen uit dat het water onder het folie terug kan komen maar het vocht voortaan wegblijft.

Thermosfles

Van koud en klam naar warm en droog. Dat klinkt aanlokkelijk. Het systeem van Thermoskussens is beduidend anders dan de gebruikelijke vloerisolatie met isolatiedekens of –platen. De kussens zijn gevuld met lucht en isoleren als een thermosfles. Ze zouden voorkomen dat via de onderkant van de vloer de warmte uitstraalt naar de koude kruipruimtebodem en de funderingsmuren. Een zeil op de bodem van de kruipruimte houdt vocht

tegen, maar niet de warmte die in de winter uit de bodem komt.

‘We werken in miljonairswoningen maar ook in bescheiden huurhuizen’ Houdini’s

Als het meeste vocht uit de kruipruimte is verdwenen, begint het echte werk. Vol enthousiasme want de installateurs zijn aanhanger van het systeem. Ze vertellen waarom: “Het vocht verdwijnt, de warmte neemt toe en de rekening daalt.” Met z’n tweeën of drieën wordt er flink geboord, geschroefd en worden de isolerende kussens aan het plafond van de kruipruimte bevestigd. De mannen zijn lichamelijk flink actief. Als Houdini’s kruipen ze door de veelal lage kruipruimtes. Water eruit, zeil en kussens er in. Ze doen het met verve want het zijn vakmensen met een missie.

En dan, na een ochtend hard doorwerken is het af.

En nu maar afwachten hoe de energierekening er na de winter uitziet!

De installateurs werken door het hele land en komen bij veel mensen thuis. Deze afwisseling vinden ze het leukste aspect van hun werk. Het maakt iedere werkdag weer verrassend. “We werken in miljonairswoningen maar ook in bescheiden huurhuizen. In schone huizen en soms in heel vieze woningen. Zelfs burenruzies zijn ons niet bespaard gebleven”.

Bye bye muggen!

Water in de kruipruimte? De ideale plek voor muggeneitjes. De bodemfolie bedekt de vloer en daarmee ook het eventuele water. Het resultaat is dat je minder last hebt van de muggen.

Op TV Bekijk hier een tvuitzending van RTL met een verslag over Tonzon.

ADVERTENTIE

Fijnstof bijzonder schadelijk voor volksgezondheid Wij wonen in de vieste lucht van Europa. Dat is slecht voor onze gezondheid. Het verkeer is de belangrijkste oorzaak. Dit kan én moet veel beter. Daarom komt Milieudefensie, samen met mensen in het hele land, in actie voor gezonde lucht.

foto: pierre crom

Door de meetgegevens van verkeersroutes zichtbaar te maken in films van diezelfde routes, laat de milieuorganisatie direct zien hoeveel ultrafijnstof mensen in het stedelijk verkeer tegenkomen.

Je ziet eigenlijk nergens dat de lucht op sommige plekken vervuild en ongezond is. Maar het inademen van deze vervuilde lucht veroorzaakt wel ernstige ziektes zoals longaandoeningen, kanker en hart- en vaatziekten. De kleinste deeltjes ultrafijnstof en roet dringen diep door in je longen en kunnen ook in de bloedsomloop komen.Via het bloed komen ze vervolgens overal in het lichaam, bijvoorbeeld in de hersenen.

rochelroute of gezonde lucht?

Wat ademt Bart dagelijks in?

Bart van Leeuwen woont met zijn vrouw en twee kinderen in de Haagse Stationsbuurt.

Dagelijks stapt hij op de fiets om zijn boodschappen te doen. Hij maakt zich zorgen over de luchtvervuiling in zijn stad. Daarom heeft hij met milieudefensie de luchtvervuiling onderweg gemeten.

Kijk wat Bart inademt op milieudefensie.nl/rochelroutes Uit de metingen blijkt dat hij onderweg hoge concentraties ultrafijnstof inademt. Ultrafijnstof bestaat uit de allerkleinste vaste deeltjes die in de lucht zweven, zoals roet uit uitlaatgassen.

Deze hele kleine deeltjes zijn het meest schadelijk voor onze gezondheid. Bart wil dat de gemeente Den Haag maatregelen neemt.

Ieder jaar sterven duizenden mensen eerder, vaak na een langdurige ziekte. Juist voor deze hele schadelijke deeltjes, bestaat geen wettelijke norm. “Omdat er geen norm is voor ultrafijnstof, nemen overheden ook geen maatregelen,“ aldus Ivo Stumpe, campagneleider verkeer van Milieudefensie. “Terwijl veel mensen juist hier last van hebben en we weten waar het aan ligt.” De door Milieudefensie gemeten concentraties tonen aan dat vooral vervuilend verkeer zoals vrachtwagens, scooters en oude diesels veel ultrafijnstof uitstoten.

Er zijn luchtzuiveringssystemen op de markt die de de lucht in uw woning zuiveren, maar in het verkeer sta je dagelijks bloot aan fijnstof.

De beste oplossing is het diesel- en tweetaktverkeer zoveel mogelijk te weren. Ivo Stumpe: “Gemeentes kunnen hier iets aan doen door het meest vervuilende verkeer uit steden te weren met een efficiëntere milieuzone en door schoon vervoer te stimuleren.” meer info www.milieudefensie.nl

Bekijk Barts Rochelroute op www.milieudefensie.nl/rochelroutes

Samen voor gezonde lucht

a

onderkant pagina

1462-OPM adv D2E-rochelroutes 02.indd 1

04-10-13 10:39

Zuivere lucht in uw woning?

Iedere woning heeft fijnstof en huisstof...

Iedere dag ademt u hier een theelepeltje van in…

Met Hyla wordt ademen een belevenis.

Voor een vrijblijvende demonstratie neem contact op met Hyla Nederland. info@hyla-nederland.nl | T. 070 212 40 15 | www.hyla-nederland.nl

Vier seizoenen warmte u i t h o u t e n zon

Vuur en Leem brengt warmte in uw huis.

Wij bouwen Finovens en leemkachels, leveren zonnecollectoren en zijn importeur van de prachtige Firetubes. Kijk op onze website voor workshops en de gratis info ochtenden.

w w w . v u u r e n l e e m . n l

Steun ons en ontvang een cadeau!

Speciaal voor lezers van deze krant, klanten van de Odin Groentetas en de natuurvoedingswinkels De Krant van de Aarde is een kritisch en redactioneel onafhankelijk medium. Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijlinvulling kunnen geven. Daarnaast is de Krant van de Aarde spraakmakend op het gebied van duurzaamheidskwesties.

Doneer €19,95,- op rekeningnummer 61 77 36 146 t.a.v. stichting Dag van de Aarde en ontvang een jaar lang deze krant en de Kaart van de Aarde (25 % korting bij 1000 restaurants) en u ontvangt bovendien één van de onderstaande geschenken!

Vragen? info@dagvandeaarde.nl Groene Vakantiegids Frankrijk voor kampeer- en logeervakanties op biologische boerderijen en bij milieuvriendelijke vakantiehuisjes, hotels en chambre d’hôtes. t.w.v. €15,95

Dermagiq® Hand is een intensieve crème met honing voor de dagelijkse verzorging van droge en ruwe handen. Door de verzorgende en voedende werking is Dermagiq® lipcare uitermate geschikt voor de dagelijkse verzorging van de lippen.

Een boek met Friese delicatessen, schaatshistorie en heel veel redenen om van Friesland te houden. t.w.v. €13,50

t.w.v. € 13,90

Doneer €250,- op rekeningnummer 61 77 36 146 t.a.v. stichting Dag van de Aarde en ontvang een jaar lang deze krant en de Kaart van de Aarde (25 % korting bij 1000 restaurants) en één van de onderstaande geschenken! Vragen? info@dagvandeaarde.nl Dit model (HE-series) is net als de HE uitgebreid met de handige “sap-flap”. Deze “sapflap” zorgt er vooral voor dat er minder geknoeid wordt.

Hurom heeft goed geluisterd naar de vraag voor een BPA-vrije juicer.

Al komt er geen warmte vrij bij het juicen, zal het geruststellend zijn dat het plastic milieu vriendelijk en niet schadelijk is.

HUROM HB (wit) t.w.v. € 299,-

HUROM HE t.w.v. € 379,Een midweek- of weekendverblijf in Landal GreenParks voor 4-6 personen in een park naar keuze.

Brunello di Montalcino Biologische wijn. Oogstjaar 2007.

100% Sangiovese grosso. Rijping:46 maanden op Slavonisch eiken en 6 maanden op fles.

t.w.v. max. € 400

t.w.v. € 277,50

De medewerkers van de Krant van de Aarde wensen u een gezond en duurzaam 2014!

NOOIT MEER WACHTEN OP

Maakt gezond makkelijk

groenevakantiegids.nl

elfstedenijs.fr

dewijnpurist.nl

dermagiq.com

slowjuice.nl

Op de agenda

IN DE VOLGENDE • bezoeken we een paardencoach; • vertellen we hoe een studentendorp een voorbeeld werd voor duurzaam leven; • laten we zien hoe duurzaam (en uitnodigend) zwemvijvers kunnen zijn; • en nog veel meer!

COLOFON

De Krant van de Aarde is een kritisch en redactioneel onafhankelijk medium.

Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat. De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. Daarnaast is de Krant van de Aarde spraakmakend op het gebied van duurzaamheidskwesties. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde. © 2013 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980 Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Jos Huijser - Penningmeester Frans van der Beek - Secretaris Redactie (redactie@krantvandeaarde.nl) Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Diewke de Haen, Moniek Verstegen, Renske de Zwart, Jolien Scholte

OP DE AGENDA

Januari

15 Deel 1 debatcyclus ‘Voedsel voor 10 miljard?’, Utrecht Hoe voorkomen we een dreigende voedselcrisis?

18-19 goGreen!, Gorinchem Een gezellige beurs met respect voor milieu en mens op het gebied van vrije tijd, wonen, voeding en vervoer.

22-23 Bio-Vak, Zwolle Vakbeurs voor duurzame landbouw, natuur, voedselkwaliteit en ondernemers met smaak.

Februari

4 Massagecursus, Bergen

Cursus op basis van elementen uit de ritmische massage

6 Praktijkdag Bio-energie, Rotterdam

‘Hét bio-energie evenement van het jaar voor ondernemend Nederland.’

7 Start cursus Puur Koken van de Groene Kookacademie, Zeist.

Biedt een kijkje in de vegetarisch-biologische keuken

Maart

8 Workshop Oliedispersiebad, Bergen

Introductie en oefening voor oa. Verpleegkundigen en fysiotherapeuten

21-22 Nederland Doet, landelijk

Steek je handen uit de mouwen en help bij een van de duizenden vrijwillige klussen.

ADVERTENTIE

Aura & Chakra Practitioner 6 daagse Training

Fotoredactie: Henk Bothof, Ben Deiman, Anneke Weerts Eindredactie: Petra van der Veer Social media: Olga Oost Marketing & Communicatie: Sander van Oyen - Marketing Manager Advertentieverkoop: info@dagvandeaarde.nl

Amsterdam, Groningen, Almere, Delft, Nijmegen

Lightwave.nl

Vormgeving & Opmaak : Celina Koekenbier | Insight design Redactionele partners: Stichting Demeter, Vogelbescherming Nederland, Stichting Landschapsbeheer, Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, Gaaf Groen

050-7521046

Distributiepartners: Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels Aan dit nummer werkten mee: Ecoplaats.nl, Angelique van Os, Marijke Hakkennes Abonnementen: je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden.

Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis.

Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom.

Wat is homogeniseren en waarom is dit bij Demeter-melk niet toegestaan?

Losse nummers: je kunt de stichting steunen door € 1,35 over te maken op rekening nummer 61 77 36 146 per los nummer uit de winkel.

Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels.

Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners.

Oplage 50.000.

39

Ontdek ons!

www.estafettewinkel.nl

n a v w ! u e i N itals V

ADVERTENTIE

Skal 28447

NL-BIO-01

9 biologische voedingssupplementen Veel voedingssupplementen worden synthetisch gefabriceerd. En als ze al van natuurlijke oorsprong zijn, dan zijn ze zelden biologisch. Vitals levert al 25 jaar bijzondere en hoogwaardige voedingssupplementen. Vitals heeft nu een nieuwe lijn van 9 biologische voedingssupplementen ontwikkeld. De actieve ingrediënten van biologische voedingssupplementen zijn gegarandeerd van natuurlijke oorsprong en niet synthetisch gefabriceerd. Daarnaast wordt bij de productie zoveel mogelijk rekening gehouden met milieu, dier en mens. Er worden o.a. geen chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest of genetisch gemodificeerde organismen gebruikt.

Biologische voedingssupplementen zijn lang niet altijd verkrijgbaar, technisch haalbaar of betaalbaar. Vandaar dat u het niet veel ziet. Maar waar mogelijk proberen wij een biologisch alternatief te bieden.

Vitamine B Complex Uit guave, citroen en heilige basilicum, met 400 mcg foliumzuur 60 capsules € 34,95

True Superfood 100% natuurlijk raw food, geen goedkoop vulmateriaal, geen hulpstoffen, geen gentechniek 30 sachets € 39,95 60 sachets € 64,95

Vitamine C 250 mg Hoogst gedoseerde biologische vitamine C 60 capsules € 28,95

Groene Thee Extract Hooggedoseerd cafeïnevrij extract uit biologisch geteelde theebladeren 60 capsules € 34,95

Vitamine D 1000 ie Uit paddenstoelen 60 capsules € 24,95 MI-7 Mycelium Immuno Complex van 7 paddenstoelen 60 capsules € 34,95 Teunisbloemolie 500 mg, koudgeperst 100 softgels € 21,95

Rode Gist Rijst Met 10 mg monacoline K per dagdosering van 4 capsules, voor een verantwoord cholesterolgehalte 120 capsules € 34,95 Borageolie 500 mg, koudgeperst 100 softgels € 24,95

Verkrijgbaar bij de betere natuurwinkel, adviesdrogist en vitaminespeciaalzaak.

Kijk voor meer informatie en verkrijgbaarheid op www.vitals.nl, mail naar info@vitals.nl of bel 075 6476050.

puur en werkzaam www.vitals.nl

adv bio lijn krant aarde.indd 1

13-12-13 14:20