KOVARA HÊLMA YA ÇANDÊ 52 مجلة هيلما الأدبية

Ez li hewalek tu l'ser hewalkî

Vî dilê reben dê çawa şakî

Ma ezê çawa benda davekim

Ne teyrê bazim tu b'xwe qirakî

Nav dar û devya ezê dê herim

Ser çem û kanya li te bigerim

Denga banbikim gûndya rabikim

Aşê xemame kul û kederim

HEWALÊ XEMA HEWALÊ XEMA Rûken Silo

Bar lê giran bû di bin de tewa

Dilkê kuvendar keşkola xema

Te çi got û kir min got te hema

Şaş û gêjkirim b'tîran li min da Min carkî jê re ne gote çima

Ji min varî bû tosinê dila

Serûbin ketim bin xem û kula

Noqbûm di gola êş û azera

Ne heyvê da der ne rojê hila

Jî û jîna min çû badîlhewa

Mam komek hestî l'min nema rewa Êzingek zuha raya nade xwe

Dilo sêwiyo l'min guh bidêre

Jîna min û te xewn û sawêre

Xweşî me berda keyfê jî fir da Nayên destê te , çend lê vehêre

Rûken im belê çûn ken û şahî

Her dem li min şev nema ronahî

Dilo pepûko bes bilorîne

Neman şanheşîn geşt tu gumahî

Delalamin:

Jirezênlêvênteezmeyaxwebipêlênramûsanûheyranêdipelixînim, Ûjibexçeyênrûwêteyiçelenggûrzikgulêtêkçûnaxwelibernîanênbedewîûrûmetêbiçimînim.

Ezêjitayênpêinikayênhefrêmipaçikêqezaniyatebihûnim.

Ûezêligeliyêsîngate,lidûavêtinaçavanabitîrûçirûskênêgir,cihekîbigirimbobihedanê.

Ûdestêntebikimpalgehekêbehvedanêjiwestiyan

ûbelengaziyaramanan..

Ax,ax,jitofanênevînateûrazênveartî!!!

Gelobahozaevinatewêbibesedemaatîyêanwêraniyê?

Çi şeveke sar bê denge

Li dilêm ferman û cenge

Nalîn kûrin renge renge

Esmer zû were derange

Tu buhuştî tu jiyanî

Bejna zirav bê ûjdanî

Bê te ez laşkî bê canî

Dînê tu vê xweş dizanî

Çav bendeware ranazê

Esmer canêm te dixwazê

Were kubar bilezîne

Di nava dilê min razê

Ger tu neyê ezê herim

Warekî kes min nebîne

Bi dilre da ku çav bigrîn

Da kes hêsrên me nebîne

Bese cana evî canî

Bo birînêm tu dermanî

Were ji nûve saxbike

Miryê bejna xwey ciwanî

Tu wî rojî tu wî heyvî

Sitêrka banga seherî

Bêhna buhar xweşya xewnan

Bê te jiyan naçe serî lawkê

Hacî lawkê Hacî

SalihHeydoHeydo BÎRHATINEK BÎRHATINEK

Di sala 1987 an de min amadekariya dîwaneya xwe ya 2 an bi Navê BIRÎNA KÛR dikir ji bo çapkirinê ,lewra ez carekê bi karekî xwe çûm gundewarê Dirbêsiyê,dema ez ji mîkrobasê li gerracaê daketim ez çûme bazarê ku ez herim gundê Berkevirê ,lewra dema ez di kolana giştî re dimeşiyam ,min dît carekê ciwamêrekî wênegir li devê deriyê wênegeha xwe gazî min kir û bi rêz û rûmet ji min re got: Mamoste kerem bike bîstikekê li cem min rûnê .Lewra ez çûm û min silav lêkir û ez hinekî li cem rûniştim û me pirsa dem û halê hev kir û me suhbetek germ bi hev re derbas kir, di gel vexwarina çayê, dema min jê pirsî ku em pirtir hev nas bikin ji min re got: Ez Celalê Necîmê Xoce me û ev wênegeha mine,çiko ez wênegir im ,min dixwest ku ez ji te re wêneyekî bikişînim .Lewra dema Celal ev gotin ji min re got,min ew baş naskir tev mal û malbata wan hemî, ji ber dostaniyek pir xurt di nav min û bav û birayê wî de hebû bi taybetî dengbêj û hunermend Şukriyê Sobarî,Bi xwedê kêfa min pir ji riftar û awayê wî re hat û min bi dilekî xweş xwesteka wî pijirand û min jê re got: ser seran û çavan ,lewra malbata we, weke ez nasdikim hemî hunermend û afrîner in weke : rêzdar bavê te Necîmê Xoce ,birayê te Remedan ,birayê te Şukrî û xanima xuşka te Mizgîn Tahir û xuşka te Şukriya Tahir,ku xizmeteke baş ji dengbêjî û folklorê kurdî re kirine.Her wiha ez derbasî hundirê wênegehê kirim û ez li ser kursiyê bi cîh kirim û wêneyê min bi reş û spî kişand û roja dîtir dema ez ji gundê Berkevirê vegerriyam min rêya xwe bi Celal xist ku wêne spî kiriye û ji min re ew derxistiye,Lewra min ji dest girt û min spasî û malavayê jê re hêvî kir .Her wiha dema min dîwana xwe Birîna kûr di sala 1988 an de çap kir min ev wêneya xwe li ser xist.Her wiha weke tê bîra min ji sala 1960 heya 1980 an wênegirî hemî bi reş û spî bûn û kamêre jî di sindoqê de li ser sêpiyan bûn û bi paçekî reş nixumandî bûn.Dema wênegir wêne dikişand pirtirî carekê dihat ser û rû û gewdê mere bi destê xwe sererast dikir,û dema beriya kişandinê, serê xwe dikire nav wî paçê reş û destê xwe radida hundirê sindoqa kamêreyê û ji mere re digot : Meleqe,meleqe, ha ! li vê derê binêre.Û ji nişkekê ve destê xwe davête dergîlkê çavika kamêreyê û hiltanî weke zavayê ku serçavka bûkê ji ser rûyê wê birevîne.Lewra li bajarê Hesekê ev wênegir hebûn: Gebroyêl,nêzîkî serayê,Efram ,nêzîkê meknîsyanan,Movsês ,nêzîkî Sînemeya Qahîra, Necmê di nava bazarê de Beramberî gerraca Necmê ya posteyên hop-Hop bû,û Subhî nêzîkî mizgefta mezin bû.Her wiha min li cem hemiyan wêneyên xwe bi dehê caran kişandine . Lewra Efram ji pêkhatiya Aşûrî,Movsês Ermenî,Gebro jî Siryanî û hemiyan jî bi kurdî dizanî bûn bipeyin,tenê Subhî Dêrî bû bi kurdî yekcar nizanî bû , û kamêriya wî serê kesan mezin derdixist ji ber ew bi xwe ne gelekî tebût bû , dema yekî jê bipirsiya : Ku Te çima serê min mezin derxistiye ?! Ez bi vî sûretî qayil nabim ! Bi qehr û hêrs û bêrêzî lê vedigerrand û bi erebî digot: (işkûn yewel ?! Tidreb,xiliqtek hêk) .Yanî çiye kuro ?! Wey derbek li te keve xulqeta te wilo ye !!

Em bi rondikên çavên xwe gul diçînin

Ji aliyê dijminên me ve bi balafirên

bê bextî û xiyanetê bên berhevkirin

Ciwanên me

Ez bi dev tijî dibêjim, û maqûlê devê her bindestekî ku tenê li ber sêdarê xwe bi zimanê bêdengiyê dizanê çi ye?

Min jiya ku di guhê xwe yê delal de li ser şewqa êgir pistî bikim, da ku agir dîwarên tenêtiya min bişewitîne û derî li ber şahiya min bigire!؟

Di hundurê min de dilê zarokek xem

û xeylan heye

Û di serê min de hezar şeytanên lal

ên ku qet xew nakin...

Bi kûrayî

Hemû stêrkên ku dixemilînin ku sîngê bihuştê tê de ye

Ronahiya xwe ji rojê distîne

Stêrka min a revî

Ew vê yekê vedibêje

Çirûsk ji ronahiya Xwedê ye..

nebûna min

Ezman ji şahiyê digirî

Ji bo giriya wê parve bikin

Ey welat

Haydarîbîranînêxwebeêtenêcarekêseredanatedike,lêtujiseredanawêranawestê.

CXCibran

Gelekîdûrneçinûdûvrelirewamenewinûpirsnekin,hûrgulîbidemêrewindadibinûçîroktêne guhartin..!!

Veguhestî

Dapîramindigot:mirintuneye,emdimirindemayêdinmejibîrdikin..

IzabêlEllêndî

Rojbaş ji hemûyan re, em ne hewce ne ku em xwe bi yekî hîs bikin, ji tirsa xwe li ber gemara roj û mirovan yek bin

bê tirsa ji şokên çaverêkirî razin û şiyar bibin ji kêmbûna coş û kelecaniya piştî destpêkê, piştî piştrastiya hebûn û jiyanê, me gelek kiryar û axaftinên xwe ava kirine

Ji bo van hemûyan, me gelek tiştên ku me got û negot, me çi kir û ne kir, me bi kê re ma û ji kê re ma, me ji bilî ku em yek bin, em ji rastiyên ku di bin maseyê derewîn de hatine veşartin şok nakin, û em ji wan kesên ku em li ser bihîs kirine û her gav Di navbera her kesî de têne derxistin, bêhêvî nabin.

Xwezî em nêzî hev nebûna

û em xerîb bimana

Hevokek ku ji aliyê

gelek ji me ve hatiye dubarekirin

Û derdiket bi her nalîna êşên me

Û her vegera bîranînên destpêkê

Xwezî em li dûr bimana

Tiştên ku me jê hez dikir pir xweşiktir bûn

Wêne ji dûr ve çêtir e

Û roj ji dûr ve xweştir e û heyv ji dûr ve xweşiktir e

Nêrîna yekem, peyva yekem û îtîrafa yekem

Ew dimîne ya herî bedew

Û efsûna bedewiya destpêkan bi sêrbaziyê

nayê hev

Em nêzîkî nebûbûn neçûbûn

Hin kes her roj bi hestên cûda şiyar dibin

Û bêserûberiya hestên û dibe ku ew şûna we bigirin

Di her şevê de û ew belav dikin ji ber sedemên herî negirîng

Û em ji xwe dipirsin çima

Hemî yên ku me bi evînê tijî kir em bi êş dagirtin

Paşê bersiv hat

Ji ber ku me ew li cihê herî kûr di nava xwe de bi cihê kirin

Me ew li cihên me yên lawaz bijîn

******************

Weke dilan

Ne dizîne Ji bilî gotinên xweş

Dizê dilan be

bi dilovaniya xwe

bi exlaqê xwe

bi nefsbiçûkiya xwe

Bi xêra te xwe

Bi hestên xwe

yên rast bi yên din re

Dizê dilan nayê birîn

Hevalê dilê xwe

bi aqilmendî hilbijartinên xwe

Hemû dil ne hêjayî dilan in

"موحرملا"ةمجرت

ميهاربالازك"رعش

Zana û wergêrê gewre Tewfîq Huseynî (1938 Zana û wergêrê gewre Tewfîq Huseynî (1938-

Bi Şêx Tewfîqê Huseynî jî tê naskirin, yek ji zana, ronakbîr, nivîskar û wergêrê herî bi nav û deng li Rojavayê Kurdistanê û Sûriyê ye, di sala 1938an de, li Girê Moza-Orkîş li nêzîkî Amûdê hatiye dunyayê. Xwendina xwe ya seretayî li ''Dibistana Xezalî '' li Amûdê, di çar salan de biserî kiriye. Paşê hewl da ku li lîseya ''El-Suryan'' a Qamişlo bixwîne. Lê ji ber gelek sedeman bidawî nekir. Di malbateke ku bi rewşa xwe ya olî û civakî tê naskirin û ji xwendin û zanînê pir hez dikin mezin bûye. Û wî dest bi vexwarina ji kaniyên zanînê yên li derdora xwe kiriye, heta ku bawernameya wergêrana zimanê Îngilîzî wergirtiye.

-2018) 2018)

Piştî ku ew fêrî zimanê îngilîzî bû, wî bi îngilîzî, Erebî û Kurdî helbest çêkir, Lê wextê helbestê dirêj nebû û piştî ku wî dev ji nivîsandina wê berda, wî xwe spart nivîsandina pexşanê û ravekirineke baş li ser mebestên helbesta El-Burda li hev kir. Îmam El-Busîrî û peyvên wê yên erebî ji bo ku naveroka vê helbesta dirêj nêzîkî xwendevanan bike. Ev berhem, di pirtûkeke li ser çapxaneya (Corc Hermûş) - Çapxaneya El-Xabûr "li bajarê Qamişlo di sala 1959an de, bi navê "Helbesta Burda" hatiye çapkirin û weşandin. Paşê di sala 1960î de pirtûkeke din li ser çapxaneya navborî derketiye, ku tê de wergera helbestên bijarte ji berhevoka "ديرفلا دقعلا"ya helbestvanê mezin Mele Ehmedê Cizîrî ye, paşê wî nivîsên din ên nivîskar, ronakbîr û romannivîsên sereke ji Îngilîzî, wek: Bernard Şow, Jon Steinbeck, Yaşar Kamal, Azîz Nesîn, Acasa Kiristî, û yên din.

Tiştê ku têkiliya wî bi wergerê re xurt kir û kûrahiya vê pêwendiyê zêde kir ew bû ku ew hat wezîfedarkirin ku ew hin pirtûkên ku di dema xebata wî ya li Rimêlan û Qereçokê de li ser kar û barên petrolê, rêvebirin û hesabên petrolê dinihêrîn wergerîne, û piştre ew di Ajansa Nûçeyan a Lubnanê de û ya Kuweyt wek edîtor û nûçegihan xebitî.

Ji bilî karê wergerandinê wî kurteçîrok û şano nivîsand, û lêkolînên wî li ser olên kevnar û mijarên din hene, ji wan: lêkolînek li ser ola êzîdiyan û lêkolînek li ser ola kevnar a Zerdeştî, ku di du pirtûkên serbixwe û cuda de hatine çapkirin. Ferhengek bi hersê zimanan Kurdî - Îngilîzî - Erebî û ferhengeke din bi Kurdî û Erebî amade kiriye. Ya Kurdî-Erebî"

Parêzer Rêwî Mihemed Xelef bi wî re parve kir... Wî gelek gotar, helbest û pexşan nivîsand û hin berhemên wî yên wêjeyî di kovara "El-Dunya", "El-Reqîb", "El-Neqqad" û "El-Xabûr" de hatin weşandin.

Ew zû fêrî xwendin û nivîsandina zimanê kurdî bû, ji ber vê yekê wî helbestên Cegerxwîn û paşê çîroka wî Reşoyê Darê wergerandin, ku piştî du salan ji wergerandina wê, bi xwesteka Cegerxwîn bi xwe hat çapkirin.

Di wan rojan de stêrka helbestvan Nizar Qebbanî di bilindahiya xuyabûna xwe de bû, lewma Şêx çend helbestên wî wergerandine zimanê kurdî, lê ew ji windabûnê neparast, mîna helbestên din ên ku wî saz kirin û ew jî winda bûn.

Di nav berhemên wî yên winda de romaneke efsaneyî ya ku rastî û aşopeyî di bin navê “Nivişk”ê de li hev dike û romaneke din a nivîskarê Daxistanî “Fazu” ya bi navê “Bûkek bi Sed û Bîst Kezî” heye.

Bi dehan pirtûk nivîsandine û wergerandine zimanê Erebî, zimanê Kurdî û zimanê Îngilîzî. Wî gelek berhemên nivîskar û helbestvanên kurd jî wergerandine zimanê erebî, wek mînak: Helbestvan Mele Ehmedê Cizîrî, Cegerxwîn, Ereb Şemo, Hesen Hişyar Serdî, Tîrêj, Bavê Nazê, Mihemed Uzun, Dilawerê Zengî, Diya Ciwan, Rêwî û yên din.

Nêzîkî şêst pirtûkên wî hatine çapkirin, piraniya wan li Şamê û herî kêm li Qamişlo, Swêd, Xelîc û Almanyayê, di navbera karê afirandin û karê wergerandinê de. Berhemên wî yên wergerandî li dora 42 pirtûk û yên nivêsîn li dora 15 pirtûkan hene. Pirtûka ''Simo'' bi Erebî û Kurdî weşandiye û ya piştî mirina wî ku hatiye çapkirin: "Ji Amûdê ber bi Herêma

Bextewar (El-Herîr- Basirma- Hewlêr)", wek jînenîgariya bîranînan e. Sala 2021.

Tewfîqê Huseynî mirovekî pir qenc, nefspiçûk, rûliken, zimanxweş, xwînsivik, kêmşens û bêderfet bû. Bi rewşenbîrî û zanîna xwe dewlemendbû û dewlemend jiya, lê di debara jiyanê de pir hejar, xizan û belengaz mir, roja pêncşemê 18-12018an, li goristana bajarê Amûdê hate veşartin. Bavê şeş zarokan (sê kur û sê keç) bû. Xwedê wî bi dilovaniya xwe şad bike û cihê wî bihuşta rengîn be.

DilawerêZengî