Deklaracja Praw Chłopskich” w kontekście dzisiejszych wartości

Monika Styczek-Kuryluk

Obserwując zmiany w podejściu do produkcji żywności na przestrzeni ostatnich lat, a także świadomość konsumentów i ich postawy, jestem pełna obaw. Dzisiejsza komercjalizacja podstawowego prawa do życia – spożywania wartościowej, wolnej od zanieczyszczeń żywności – spenetrowała najdalsze zakątki świata. Choć nadal tli się siła walki i pojawiają się próby odwrócenia tego procesu, brak jest ogólnego wsparcia i refleksji, co będzie dalej, jeśli damy sobie odebrać wszelkie prawo do decydowania o budowie łańcuchów żywnościowych.

17 grudnia 2018 w Nowym Jorku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło „Deklarację Praw Chłopskich i pozostałych osób pracujących na obszarach wiejskich”. Fakt ten oznacza, że od dnia 17 grudnia 2018 Deklaracja Praw Chłopskich jest międzynarodowym instrumentem prawnym, na który można się powoływać dążąc do zmiany systemów rolno-żywnościowych. Aby koncepcja stała się rzeczywistością, ruch La Via Campesina wraz ze zrzeszonymi organizacjami będzie wspierać krajowe i regionalne procesy wdrażania Deklaracji.

Wyniki głosowania w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ nad przyjęciem Deklaracji (grudzień 2018): 121 krajów za, 8 krajów przeciw, 54 kraje wstrzymały się od głosu. Polska wstrzymała się od głosu.

Niewątpliwie, to co wydarzyło się w Nowym Jorku, to historyczny

moment dla ludzi związanych z rolnictwem. A jakie znaczenie

będzie miał ten fakt dla polskich rolników, i w jaki sposób zapisy

z Deklaracji będą realizowane w naszym kraju? Dużo teraz

zależy od sprawnej i merytorycznej współpracy środowisk rol

niczych z ministerstwami. Mamy nadzieję na szybkie wdrożenie

Deklaracji w życie oraz, że będzie ona skutecznym narzędziem

w obronie praw rolników.

Ruch La Via Campesina wraz z EcoRuralis 1 podejmują trud

przybliżania dokumentu i jego znaczenia, a także dążą do zaini

cjowania procesów legislacyjnych, które pozwoliłyby włączyć Deklarację do krajowych systemów prawnych. Dla rolników i lokalnych społeczności to dokument, którego zadaniem jest ochrona prawa do ziemi, prawa do nasion czy prawa do suwerenności żywnościowej. Deklaracja zawiera 27 artykułów, z których każdy poświęcony jest oddzielnej tematyce. Jednak zaznaczyć należy, że wszystkie artykuły są ze sobą ściśle powiązane – nie funkcjonuje bowiem prawo do ziemi bez prawa do nasion czy dbałości o zachowanie bioróżnorodności.

1 EcoRuralis – rumuńska organizacja zrzeszająca drobnych rolników, działająca na rzecz wsparcia rolnictwa rodzinnego, tradycyjnego i agroekologicznego; członek ruchu La Via Campesina

Mylną interpretacją jest prezentowanie Deklaracji jako narzędzia potrzebnego jedynie krajom Globalnego Południa. Nawet u nas czy u naszych najbliższych sąsiadów, rolnicy zmagają się z ograniczeniami w dostępie – lub całkowitym brakiem dostępu – do ziemi i nasion. Obecnie monopolizuje się rynek materiału siewnego, a rolnicy pozbawiani są prawa do swobodnej wymiany nasion. Postępuje grabież ziemi (ang. land grabbing) – międzynarodowe korporacje gromadzą duże tereny w celu realizacji degradujących środowisko naturalne i jego zasoby inwestycji przemysłowych. Deklaracja porusza kwestie godziwego dochodu dla rodzin utrzymujących się z produkcji rolnej oraz zapewnienia dostępu do rynków zbytu. Zwraca uwagę na to, że sztuczne manipulowanie cenami czy spekulacje rynkowe powodują zachwianie budżetów gospodarstw domowych rolników i zagrażają bezpieczeństwu ekonomicznemu ich rodzin. Dodatkowo podkreśla, że społeczeństwa i społeczności mają prawo do zdrowej i smacznej żywności. Do żywności, która wytwarzana jest metodami, które nie niszczą zasobów naturalnych środowiska takich jak gleba czy woda.

Obecnie bardzo ważne jest dla nas (rolników, drobnych producentów i aktywistów na rzecz suwerenności żywnościowej) żeby Deklaracja i zawarte w niej prawa rolników i innych osób pracujących na obszarach wiejskich była szeroko dyskutowana – zarówno na szczeblu politycznym, jak i w szerokich kręgach społecznych.

Zachęcam wszystkich do nieignorowania tej tematyki i poświęcenia części swojego czasu na bliższe zapoznanie się z treścią Deklaracji. Kieruję również apel do przedstawicieli władz: proszę o rzetelną dyskusję i zajęcie stanowiska, które będzie stało w obronie interesów naszych rolników, ich rodzin oraz reszty polskiego społeczeństwa.

Od redakcji: Z roboczym tłumaczeniem Deklaracji przyjętej przez ONZ można zapoznać się pod linkiem http://agrinatura.pl/wp-content/ uploads/2019/07/Deklaracja-Praw-Chłopów_Pl.pdf Tłumaczenie zostało przygotowane na potrzeby szkolenia dotyczącego Deklaracji Praw Chłopskich i pozostałych osób pracujących na obszarach wiejskich i możliwości jej wdrożenia w naszym kraju, organizowanego przez Ekologiczny Instytut Społeczny w lipcu 2019 roku.

Tłumaczenie tekstu Deklaracji przyjętej przez Międzynarodowy Komitet Koordynacyjny La Via Campesina w Seulu, w marcu 2009 roku https://nyeleni.pl/deklaracja-praw-chlopow/#more-1593

praktyka