Jak łączyć drobnych producentów z rynkami?

opracowanie raportu: Joanna Perzyna

Raport „Jak łączyć drobnych producentów z rynkami?” zawiera Dobrowolne Rekomendacje (ang. Voluntary Guidelines) powstałe w wyniku prac Forum zorganizowanego w 2015 r. przez Komitet ds. Światowego Bezpieczeństwa Żywnościowego (ang. CFS) przy ONZ. Rekomendacje skierowane są przede wszystkim do władz państwowych i osób prowadzących polityki publiczne i mają na celu wsparcie wysiłków w walce o eliminację głodu i zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego (cele Agendy Zrównoważonego Rozwoju 2030). Zwrócenie uwagi na drobnych producentów żywności wynika z faktu, że to oni – w skali świata – produkują 70% żywności, a jednocześnie często zagrożeni są brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, a także mają problem z dostępem do stabilnych, przewidywalnych rynków. Sytuacja ta w dużej mierze mogłaby się poprawić dzięki zaangażowaniu władz i stworzeniu odpowiednich polityk publicznych i narzędzi instytucjonalnych. Raport podzielony jest na dwie części. W pierwszej omówione zostały specyficzne uwarunkowania, konteksty i aspekty funkcjonowania drobnych producentów, które wpływają obecnie na ich sytuację, szczególnie w wymiarze zapewnienia dostępu do rynków. Druga część stanowi natomiast rekomendacje dla decydentów, polityków, przedstawicieli instytucji oraz wszystkich osób, które mogą mieć wpływ na tworzenie narzędzi i polityk w sektorze rolno-żywnościowym.

Drobni producenci żywności są zmuszeni nauczyć się działać w świecie, który pod względem społecznym, środowiskowym, ekonomicznym i politycznym zmienia się szybciej niż kiedykolwiek. Z jednej strony może to stanowić szansę i pozwalać na dostęp do nowych rynków, z drugiej zaś ten globalny kontekst może generować zagrożenia, szczególnie w zakresie zwiększonego ryzyka, narażenia na nieuczciwość, problemów z dostępem do rynków, ziemi czy zasobów. Same rynki działają obecnie w wielu, wzajemnie powiązanych wymiarach w ramach lokalnych krajowych i globalnych systemów żywnościowych – poza swoją podstawową funkcją są też przestrzenią interakcji społecznych i wymiany wiedzy. Brak rzetelnie zbieranych informacji na temat ich funkcjonowania powoduje, że często podczas tworzenia polityk publicznych rola zróżnicowanych rynków pozostaje niedoceniona. Problemem jest również sytuacja kobiet, które odgrywają kluczową rolę w produkcji żywności, a jednocześnie często są na rynkach dyskryminowane – mają utrudniony dostęp do zasobów, a także obciążenia wynikające z obowiązków wykonywanych nieodpłatnie (np. prowadzenie gospodarstwa domowego, troska o rodzinę). Młodzi producenci natomiast najczęściej napotykają ograniczenia natury ekonomicznej. Wyzwaniem jest dostęp do rynków międzynarodowych – są one interesujące pod względem finansowym i możliwości, które dają (np. dostęp do narzędzi finansowych), ale udział w nich wymaga większych kompetencji (podstawowych, jak umiejętność pisania, czytania i liczenia, a także bardziej zaawansowanych, jak wiedza na temat zasad działania rynków) i wiąże się z dodatkowym ryzykiem. Kolejny omówiony aspekt dotyczy dostępu do żywności odpowiedniej jakości. Drobni producenci, pomimo że produkują różnorodną żywność w zrównoważony sposób, mają z tym problem ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury do jej przetwarzania i przechowywania. Poruszony został również aspekt roli, jaką zamówienia publiczne mogą odgrywać w generowaniu popytu na produkty rolne.

Zawarte w Raporcie Dobrowolne Rekomendacje dla decydentów i osób tworzących polityki wokół żywności dotyczą przede wszystkim tworzenia przyjaznych drobnym producentom środowisk rynkowych, zbierania, opracowywania i udostępniania danych o rynkach i mechanizmach rynkowych. Ważne jest również organizowanie stabilnego popytu na żywność, upodmiotowienie drobnych producentów w transakcjach rynkowych, upraszczanie procedur transakcji, wsparcie dla różnych form organizowania się producentów i tworzenie lokalnych systemów żywnościowych z zaangażowaniem wielu aktorów. Wsparcia wymaga także budowanie infrastruktury dla przetwórstwa i przechowywania żywności, docenienie środowiskowej i społecznej wartości żywności, a także żywności wysokiej jakości i zdywersyfikowanej produkcji. Rekomenduje się również inwestycje w innowacje i rozwój technologii, a przede wszystkim edukację i szkolenia, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia dla kobiet i młodzieży, także w zakresie ekonomicznych możliwości uczestniczenia w rynkach. Realizacja powyższych zaleceń pozwoliłaby drobnym producentom zapewnić sobie stabilny i usystematyzowany dostęp do rynków.

Raport w języku angielskim: http://www.fao.org/3/a-bq853e.pdf Tłumaczenie raportu na język polski znajduje się na stronie Koalicji Żywa Ziemi: https://koalicjazywaziemia.pl/