ASM 2012 29 (3)

tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

jaargang 29 l September 2012

wk zweefVLiegen

in texas

schiphol hotspots l Luister naar nederland-Luchtvaartland schroef van Van meel l para’s springen naar dubai Lobby op natuurwetgeving l duinsoaren eindelijk legaal | September 2012

1

inhoud

Het laatste nieuws via

www.knvvl.nl

September 2012

3

Voorwoord Ronald termaat, Directeur KNVvL

4

Schiphol hotspots

6

Dutch Nationals groot succes

7

Duinsoaren eindelijk legaal

8

Nederlandse parachutisten springen naar Dubai

9

Luister naar Nederland-Luchtvaartland

10

geschiedenis van de schroef van Van Meel

11

Lobby op natuurwetgeving

12

Aviodrome is weer open

13

WK Zweefvliegen en meer nieuws

14

Ledenpagina

15

Agenda en verder

16

Doe mee: workshop general Aviation

Verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL).

KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: communicatie@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Marijke van Geem, Brenda Knibbe aan dit nummer werkten mee: Tekst: Maya de Best, Chris Borra, Het Brabants Historisch Informatie Centrum, Arnoud Ens, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Huib Holsteijn, Gerard Rutten, Ronald Termaat, Jeroen Vermeij Foto’s: Leo Benetti-Longhini, Bert van den Berg, Rogier Carper, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, Huib Holsteijn, Mike Pennock, Boudewijn Swanenburg, Ronald Termaat, Hans Ypma, Maaike Zijderveld Cover: Frans Guise Ontwerp en vormgeving: Verheul Communicatie, Alphen aan den Rijn. druk en verzending: Okay Color Graphics, Alphen aan den Rijn.

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen. publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraagbaar op het redactieadres, zie boven, of via communicatie@knvvl.nl.

2

| September 2012

Een andere kijk op vliegen Foto Leo benetti-Longhini

Het vliegseizoen is nog in volle gang, maar het weer in Nederland laat nog wel eens wat te wensen over. Daarom vinden veel luchtvaartactiviteiten plaats in het buitenland, waar de weersomstandigheden beter zijn, of waar het terrein meer geschikt is. Onlangs was ik in Texas voor het WK zweefvliegen waarbij duidelijk werd dat het gecombineerd gebruik van een vliegveld door business jets en zweefvliegtuigen geen enkel probleem is. Een Gulfstream die samen met een rij zweefvliegtuigen en een P51 Mustang zich voortbeweegt op de taxibaan geeft een hele andere kijk op het samen gebruik maken van vliegvelden en luchtruim. Waarom kan dat toch in Nederland niet?

Waar veel gevlogen wordt, komen incidenten voor. Vroeger hadden de media positief aandacht voor de prestaties van onze Nederlandse luchtsporters. Nu zijn het de incidenten die de pagina’s van de dagbladen en nieuwsgerichte websites vullen. Niet alleen slecht voor onze sport, maar ook slecht voor onze positie. Veiligheid in de luchtvaart zou als voorbeeld kunnen dienen voor vele andere activiteiten.

Dat wil niet zeggen dat we al genoeg doen. Het kan namelijk altijd beter. De KNVvL is bezig met het implementeren van een Safety Management System dat proactief de risico’s in kaart brengt en maatregelen neemt om te voorkomen dat een risico leidt tot een incident. Het implementeren van zo’n systeem in een vereniging gaat langzamer dan gehoopt. Iedereen heeft zijn eigen ideeën over veiligheid en hoe hier mee om te gaan. Om daarbij de neuzen dezelfde kant op te krijgen is niet eenvoudig. Er zijn inmiddels verschillende sessies georganiseerd waarbij de input van Martin Scheffman, verkeersvlieger en afgestudeerd op veiligheid in de luchtvaart, en Job Brüggen, veiligheidsmanager bij Luchtverkeersleiding Nederland, tot duidelijke inzichten heeft geleid.

Het grote aantal projecten dat loopt en de tijdsduur die deze activiteiten innemen is voor mij elke dag weer een uitdaging. Soms gaat het om zaken die direct geregeld moeten worden, zoals de dreigende sluiting en ontzetting van luchtvaartterreinen. Vaak over de lange termijn, zoals de luchtruimvisie of een aanpassing van wet- en regelgeving Nieuwe ontwikkelingen in de luchtvaart en bestaande wet- en regel-

geving sluiten bijvoorbeeld niet op elkaar aan. Neem het inzetten van MLA’s bij het opslepen van zweefvliegtuigen; dat is in de landen om ons heen heel normaal. Niet alleen is de geluidsbelasting veel lager, ook het verbruik en daarmee de kosten en milieubelasting zijn veel minder. Bovendien sluiten de prestaties van dit soort toestellen veel beter aan bij de moderne zweeftoestellen, hetgeen de veiligheid bevorderd. Alleen maar voordelen zou je zeggen. Helaas denkt de Inspectie Leefomgeving en Transport daar anders over en heeft ons in een mailtje van één regel laten weten dat het in Nederland niet is toegestaan, want gevaarlijk. Wij moeten maar gewoon achter Piper Cubs van net na WOII blijven hangen. In het regelmatige overleg dat ik met mijn Duitse collega’s heb begrijpt men hier helemaal niets van. Nou, wij ook niet! Dit is maar één voorbeeld van een proces dat vraagt om geduld voordat we eindelijk een stap vooruit kunnen zetten en zo zijn er vele.

Daarom is het belangrijk dat we ons blijven verenigen en samen strijden voor onze plek op de grond en in de lucht. Het is anders te makkelijk om ons van de kaart te vegen! Veel vliegplezier nog voor de rest van dit seizoen!

Ronald termaat, Directeur KNVvL

| September 2012

3

Luchtruimschendingen risico voor recreatieve en commerciële luchtvaart Luchtruimschendingen – ook weL airspace infringements genoemd – LeVeren een risico op Voor de VeiLigheid Van zoweL het recreatieVe aLs het commerciËLe LuchtVerkeer. Vanuit het nationaLe projectteam airspace infringements wordt aandacht gegeVen aan het anaLyseren Van de situatie in het geheLe nederLandse Luchtruim. in dit artikeL focussen we ons op de grootste hotspots, de ctr en tma schiphoL. Tekst jeroen Vermeij

V

anaf 1 januari 2010 tot en met

vluchten vindt plaats tussen 1200 en 1500

bewegende lucht - met name tijdens warme

31 mei 2012 zijn in totaal 215

voet; een laag van slechts 300 voet/100m.

zomerperioden - of een stuurfout kan

schendingen van luchtruim rond-

Een kleine onnauwkeurigheid door bijvoor-

zomaar tot gevolg hebben dat VFR lucht-

beeld een foutief ingestelde QNH, opwaarts

verkeer van onderaf de tMA invliegt.

om Schiphol geregistreerd; 29 gevallen betroffen de Schiphol ctR en 186 de Schiphol tMA. Een duidelijke piek is

aantaL geregistreerde airspace infringements schiphoL

zichtbaar in het zomerseizoen, wanneer er relatief veel VFR wordt gevlogen.

spL TMa

Met ingang van de transponderverlichting

spL CTR

30

in juni 2010 zijn er meer luchtruimschendingen onder de Schiphol tMA waar-

25

genomen. Het gebruik van transponders heeft veel inzicht gegeven in de potentiële

20

risico’s. In 18 gevallen was daadwerkelijk

15

sprake van een risico voor een veilige vluchtuitvoering.

10

onnauwkeurigheid hoogteprofieL

5

Het merendeel van de voorvallen betreft

1500 voet. Het merendeel van de VFR

4

Aantal geregistreerde luchtruimschendingen vanaf januari 2010 tot en met mei 2012.

| September 2012

apr 2012

mei 2012

mrt 2012

jan 2012

De ondergrens van de Schiphol tMA1 is

feb 2012

dec 2011

okt 2011

nov 2011

sep 2011

jul 2011

aug 2011

jun 2011

apr 2011

mei 2011

mrt 2011

jan 2011

feb 2011

dec 2010

okt 2010

nov 2010

sep 2010

jul 2010

aug 2010

jun 2010

apr 2010

mei 2010

onnauwkeurigheden in het hoogteprofiel.

mrt 2010

jan 2010

tMA wordt ingevlogen, met name door

feb 2010

0

situaties waarin onbewust de Schiphol

VeiLigheidsrisico

Er is een verhoogd risico op die locaties waar tegelijkertijd het commerciële verkeer zich op lage hoogte bevindt. Schiphol is, met een start- en landingspiek van 106/110 bewegingen per uur, één van de drukst bevlogen luchthavens in Europa.

De kans dat een luchtruimschending van de Schiphol tMA daadwerkelijk leidt tot een ernstig veiligheidsrisico is reëel. Met name rond de Schiphol ctR bevindt het naderende IFR verkeer zich op 2000 voet bij aanvang van de eindnadering. Dan is er sprake van slechts 500 voet separatie tussen ongecontroleerd VFR verkeer en gecontroleerd IFR verkeer. naderingsgebieden

Met slechts 150 meter separatie kunnen kleine onnauwkeurigheden in het hoogteprofiel snel leiden tot ernstig botsingsgevaar.

Dit type voorvallen vindt in de praktijk

De hotspots van Schiphol: het Noordzeekanaal, de kustlijn, het Pampusgebied, het Groene Hart en de Bollenstreek.

ook plaats bij de belangrijkste naderingsgebieden rond Schiphol: - Naderingen polderbaan (18R) vanuit het noorden - Naderingen Buitenveldertbaan (27) vanuit het oosten - Naderingen Aalsmeerbaan (36R) vanuit het zuiden - Naderingen Kaagbaan (06) vanuit het zuidwesten

- Aan de oostzijde rond pampus moet

van een verkeerde positie in het horizon-

Schipholverkeer op 2000 voet de eind-

tale vlak als gevolg van bijvoorbeeld niet

nadering inzetten. Rond pampus/Almere

actuele documentatie over de ligging

is het tegelijkertijd druk met VFR verkeer

van de grenzen van die ctR, het niet

van en naar Lelystad en Hilversum en

als zodanig herkennen op de grond van

verkeer voor de SpL ctR nabij punt V.

ctR grenzen of onoplettendheid tijdens

Hier is het zorgpunt dat de 1500 voet

het vliegen. Door de drukte in de Schiphol

grens voor VFR verkeer niet altijd nauw-

ctR zijn deze infringements wel direct

keurig wordt aangehouden wat dan leidt

een risico.

tot het risico van een luchtruimschending hotspots

Rond de grens van de Schiphol ctR

in dit kritische gebied.

- Aan de zuidzijde van de Schiphol ctR

bLijf opLetten

In 2010 zijn er vijf ernstige voorvallen uit

bevinden zich vier ‘hotspots’:

hebben op de eerste echt zomerse dag in

airspace infringements voortgekomen.

- Aan de noordzijde van de Schiphol ctR

2010 enkele ernstige incidenten met

Het aantal airspace infringements is in 2011

is het Noordzeekanaal een belangrijk

schermvliegers plaatsgevonden. Door de

en 2012 wederom groot, maar gelukkig zijn

markeringspunt voor VFR vliegers.

thermiek op deze warme dag (>25 graden)

ernstige voorvallen vooralsnog uitgebleven.

Het grootste gedeelte van het Noordzee-

kwamen de schermvliegers veel hoger

Echter, door de onderlinge nabijheid van

kanaal bevindt zich echter binnen de

dan verwacht.

druk VFR verkeer vlak onder de Schiphol

Schiphol ctR. Dit heeft met name rond

tMA en druk startend en landend Schiphol binnen schiphoL ctr

verkeer, met name op de lagere hoogtes

Luchtruimschendingen in de Schiphol

rond de Schiphol ctR, blijft het opletten.

de kust plaats. tegelijkertijd moet naderend

ctR komen minder frequent voor;

Om het risico bij een luchtruimschending

Schipholverkeer voor de polderbaan

29 keer in de beoordeelde periode.

te verminderen wordt aanbevolen om

(18R) in verband met de parallelle

Airspace infringements in de ctR hebben

bij vluchten onder de Schiphol tMA1 of

naderingsoperatie 18R/18c, op down-

een andere oorzaak dan die in een tMA.

Rotterdam tMA’s contact te maken met

wind al zakken naar 2000 voet.

ctR infringements zijn vaak het gevolg

Amsterdam FIc (124.3 MHz).

Sail 2010 problemen gegeven.

- Ook vinden veel VFR bewegingen langs

| September 2012

5

dutch nationaLs groot succes

Nederlandse kampioenschappen voor modelvliegers

de VoormaLige VLiegbasis VaLkenburg was zondag 20 mei het decor Voor de tweede dutch nationaLs. tijdens deze nederLandse kampioenschappen Voor modeLVLiegers kwamen de schaaLmodeLLen (f4), heLikopters (f3c), eLektrozweVers (f5j), eLektro duurzweVers (f3j) en de pyLonracers (f3) aan bod. teVens waren er demonstraties met Lijnbesturing modeLVLiegtuigen.

Tekst gerard rutten Foto’s boudewijn swanenburg

h

et idee voor een wedstrijddag waarbij meerdere disciplines

en locaties gevlogen, dus zien en ontmoeten modelvliegers alleen

tegelijkertijd vliegen voor het kampioenschap is gebaseerd

collega’s uit hun eigen discipline. Een belangrijke voorwaarde

op een vergelijkbare wedstrijd in Engeland. De British

voor de organisatie van de Dutch Nationals is dat er een club is die

Model Flying Association (BFMA) organiseert al vele jaren met

de organisatie op zich wil nemen en dat die club ook een locatie

groot succes dit modelvliegsport evenement op vliegbasis Barkston

heeft waar dit mogelijk is. Vanwege de benodigde ruimte is een

bij Nottingham. Deze driedaagse wedstrijd die eind augustus

vliegbasis zeer geschikt. De Leidse Luchtvaart club, vliegend vanaf

plaatsvindt kan dan ook rekenen op gemiddeld 550 deelnemers en

thuisbasis vliegveld Valkenburg, heeft deze taak op zich genomen.

maar liefst 25.000 bezoekers. Doordat er diverse gemotoriseerde

In 2011 werd de wedstrijd nog afgelast vanwege slechte weers-

disciplines van de modelvliegsport in wedstrijdverband vliegen,

omstandigheden, maar in 2012 was het dus zover. Meer dan

krijgen de bezoekers een goed beeld wat er zoal in de modelvliegerij

80 deelnemers vlogen op 20 mei diverse wedstrijden voor het

mogelijk is. Deze wedstrijd telt voor de Engelse deelnemers mee

Nederlands Kampioenschap. De wedstrijd was een groot succes,

als kwalificatie voor Europese of Wereldkampioenschappen.

mede dankzij de voortreffelijke organisatie door de Leidse Luchtvaart club. Of de Dutch Nationals volgend jaar wederom plaats-

ontmoetingen

vinden op de voormalige vliegbasis Valkenburg is nog onzeker.

Naast dat de Dutch Nationals leuk zijn voor bezoekers, hebben

Het enthousiasme is er in ieder geval!

de deelnemers er ook baat bij. Er ontstaan nieuwe contacten: modelvliegers leren en ontmoeten collega’s van andere disciplines.

KIjK VOOR DE uItSLAgEN VAN DE DutcH NAtIONALS Op

Normaliter worden kampioenschappen op verschillende dagen

WWW.MODELVLIEgSpORt.NL

6

| September 2012

Na jaren vergaderen, lobbyen en aandringen is het eindelijk ­zover: het duinsoaren, het vliegen op de hellingstijgwind van de duinrand door zeil- en schermvliegers, is formeel ­geregeld.

Maar wel op een absurd complexe manier.

Duinsoaren eindelijk legaal Tekst Chris Borra Foto Maaike Zijderveld

V

olgens de Wet Luchtvaart zijn delta’s en paragliders luchtvaartuigen.

Volgens dezelfde Wet Luchtvaart is

het verboden met een luchtvaartuig op te stijgen of te landen, anders dan van of op een luchthaven. In dezelfde wet staat de definitie van een luchthaven: “Een terrein geheel of gedeeltelijk bestemd voor het ­opstijgen en landen van luchtvaartuigen”.

Elk terrein waar een zeil- of schermvlieger opstijgt of landt, is dus voor de wet een luchthaven. Voor lierterreinen is, op ­intensief aandringen van de KNVvL, een aparte regeling getroffen. Dat zijn weliswaar luchthavens, doch ze hoefden geen door de provincie uitgegeven luchthavenbesluit of luchthavenregeling te hebben.

Luchthavens aan zee?

Voor duinsoaren was nog geen dergelijke oplossing. Alle plekken aan de kust waar gesoard wordt, en dat is vrijwel de hele Nederlandse kustlijn, zijn per definitie luchthavens. Die plekken moeten voldoen aan de ‘Regeling veilig gebruik luchthavens en andere terreinen’. Wie deze regeling kent, weet dat de soarstekken op geen ­enkele manier daaraan kunnen voldoen.

is gepubliceerd. De hele Nederlandse kust

een strand. Maar, zolang er geen lokale

Het heeft de groots mogelijke moeite

is nu één grote luchthaven, die vrijgesteld

verboden overtreden worden, is het

­gekost de regelgevers ervan te overtuigen

is van de eisen waar een luchthaven aan

­duinsoaren met ingang van 23 juli 2012

dat zoiets niet uitvoerbaar was.

moet voldoen! De vraag is nu wie dit aan

wél legaal en toegestaan.

een BOA-strandwacht, die zich afvraagt of Vrijstelling

het vliegen met delta’s of paragliders boven

Zie voor de geactualiseerde Regeling

Na veelvuldige gesprekken en uitgebreid

het duin wel is toegestaan, kan uitleggen.

Veilig Gebruik Luchthavens en andere

lobbywerk is er wel een absurde oplossing

Want die strandwacht gelooft nooit dat

Terreinen: http://wetten.overheid.nl/

gecreëerd die op 23 juli in de Staatscourant

hij op een luchthaven staat, in plaats van

BWBR0026570

| September 2012

7

Nederlandse parachutisten springen naar Dubai tijdens de open nederLandse kampioenschappen parachutespringen die Van 23 tot en met 25 augustus pLaatsVonden op paracentrum texeL heeft een grote groep nederLandse parachutisten zich gekwaLificeerd Voor de mondiaL in dubai. de mondiaL is een unieke combinatie Van wereLdkampioenschappen in aLLe discipLines Van het parachutespringen.

Tekst arnoud ens Foto’s rogier carper, hans ypma en mike pennock

o

p texel kwamen in totaal 15 teams tegen elkaar uit in vier verschillende disciplines. In de populairste discipline, het formatiespringen, proberen teams van vier of acht

parachutisten in vrije val zoveel mogelijk vooraf vastgestelde formaties neer te leggen. Bij het viermans formatiespringen won

nk in beeLd

team Whooops de AAA-klasse, op de voet gevolgd door team

een wedstrijdvideo van de Nederlandse Kampioenschappen

M4trix, dat in 9 rondes slechts 3 formaties minder wist te maken

parachutespringen is te vinden op het Vimeo kanaal van de

dan het nationale team. In de AA-klasse bleef team cool Runnings

KNVvL: http://vimeo.com/48260408

elke ronde ongeslagen, terwijl bij de Rookies tot in de laatste ronde gevochten werd door team Shinobi en gravity Abuse. Deze laatste zou uiteindelijk als de winnaar uit de bus komen. Naast het vier-

Olympische oefening van Epke Zonderland weet wat een originele

mans formatiespringen was er ook een achtmans team aanwezig,

en perfect uitgevoerde routine met een hoge moeilijkheidsgraad

dat helaas als enige in hun categorie uit kwam. Desalniettemin

en visuele aantrekkingskracht met een toeschouwer kan doen!

legde team M8trix in 10 rondes mooi 109 formaties neer. centimeterwerk oLympische geVoeLens

tot slot mochten de oude rotten in het vak hun kunsten vertonen

In de discipline freefly kwam nieuwkomer team protocol uit

bij het precisielanden. Bij deze discipline proberen deelnemers te

tegen team Roadhouse, dat op de NKp van 2011 een tweede

landen op een geel schijfje met een doorsnede van 2 centimeter.

plaats veroverde. Met een overtuigende routine wist protocol echter

Elke centimeter die de parachutist van het target af landt levert

direct de eerste plaats te pakken. Bij freefly maken teams van twee

een strafpunt op, waarbij het natuurlijk gaat om het verzamelen

performers een creatieve routine waarin ze in allerlei posities

van zo min mogelijk strafpunten. Individueel ging paul gommers

door de lucht vallen. Een jury beoordeeld de sprongen vervolgens

jr. met de winst aan de haal, in teamverband wist het militaire

op de technische aspecten - hoe moeilijk zijn de vertoonde figuren

cISM NL de gouden plak te pakken. De winnaars hebben zich

en hoe foutloos worden deze gepresenteerd - en presentatie - hoe

allen gekwalificeerd om van 28 november tot 9 december in Dubai

origineel zijn de figuren en hoe hoog is de visuele aantrekkingskracht.

deel te nemen aan de Mondial. Met meer dan 40 deelnemende

Iedereen die Hans van Zetten gehoord heeft tijdens de winnende

landen belooft dit het grootste springevenement ooit te worden.

8

| September 2012

Podium van AVRO grote studiozaal tijdens de luchtvaartvraagbaak 3 september 1956.

Prof. dr. J. J. Jongbloed, hoogleraar Fysiologie en voorzitter van het Nationaal Luchtvaart Geneeskundig Centrum, vertelde over de mens, de grote snelheid en de grote afstand.

B. W. ten Cate, secretaris van de Eerste Nederlandse Parachutisten Club, interviewt mej. Jopie Mostert, parachutespringster en KLM stewardess.

Samensteller en presentator Wim Ruth tijdens de aankondiging van het praatje van ir. Ir. H. C. van Meerten over de Fokker Friendship.

Luister naar nederLandLuchtVaartLand VeeL Lezers kunnen het zich waarschijnLijk niet VoorsteLLen, maar er was een

tijd dat de teLeVisie nog maar nauweLijks zijn intrede had gedaan in de nederLandse huiskamers. het nederLands huisgezin zat ’s aVonds aan de radio gekLuisterd, waarbij de keuze nog beperkt was tot twee zenders, hiLVersum 1 en 2.

Tekst en foto’s harm j. hazewinkel

VLieg er ’s in!

De ruimtevaart kwam aan de orde, net als

Behalve dit luchtige vermaak ging het

het parachutespringen en het Nationaal

n deze prehistorische tijden, op

vooral om de Nederlandse luchtvaart

Luchtvaartfonds. Er was een toekomst-

3 september 1956, dus nu ruim 55

– en dat was in die tijd niet niets. Liefst

beeld: ‘Amsterdam-New York in 7½ uur’

jaar geleden, hebben de AVRO en onze

drie nieuwe typen van de Nederlandse

en uiteraard een wedstrijd in luchtvaart-

KNVvL onder de titel ‘Nederland-Lucht-

vliegtuigindustrie kwamen voorbij:

kennis onder de titel ‘Vlieg er ’s in!’

vaartland’ een avondvullend programma

de later zo succesvolle Fokker Friendship,

gewijd aan de Nederlandse luchtvaart.

het nu geheel vergeten At-21 project van

LuchtVaartbewustzijn

Van vijf over acht tot kwart over tien

Aviolanda en de ‘Kolibrie’ helikopter.

In die tijd had de KNVvL als één van

konden de luisteraars van Hilversum 1

Verder was er een vraagbaak – nu noemen

de doelen in de statuten staan ‘het

kennis nemen van al wat zich op lucht-

we dat panel - met daarin onder meer

bevorderen van het luchtvaartbewustzijn’

vaartgebied in Nederland afspeelde.

de Algemeen Secretaris van de KNVvL

en die avond zal daaraan zeker hebben

Het geheel werd muzikaal omlijst door

p. j. Yperlaan, de bekende luchtvaart-

bijgedragen. Anno 2012 hebben we een

het Luchtmacht-Mannenkoor ‘Soester-

historicus Henri Hegener en de

rijk aanbod aan media. Maar hadden

berg’ en – hoe kon het anders –

commandant van de vliegbasis Volkel

we nog maar eens zo veel aandacht als op

het Radio-Dansorkest ‘the Skymasters’.

kol. D. Berlijn (jawel, de vader van).

die ene avond in september!

i

| September 2012

9

geschiedenis

Van de schroef Van Van meeL wie het knVVL kantoor in woerden bezoekt, weet dat daar echte knVVL schatten te Vinden zijn. de Vitrines VoL ziLVeren trofeeËn en ook de wanden spreken Van een rijke historie. een object met een VerhaaL is de schroef Van het farman VLiegtuig Van marinus Van meeL, die door een noodLanding te graVe in juni 1911 werd beschadigd.

Tekst en foto’s marijke van geem

h

et is een bijzonder idee dat deze schroef deel heeft uit-

calais 7. calais-Londen 8. Londen-calais 9. calais-parijs,

gemaakt van de geschiedenis van de luchtvaart.

in totaal een race over een afstand van ongeveer 1.400 km.

De ontwikkelingen waren razendsnel gegaan: in 1903

vlogen de gebroeders Wright voor het eerst in een ‘modern’

noodLanding

vliegtuig, waarbij ze 37 meter aflegden in 12 seconden. In 1909

De derde etappe voerde dus van Luik naar Soesterberg, waarbij

stak Blériot voor het eerst in een vliegtuig het Kanaal over en in

over Sint Anthonis, Sint Hubert en grave werd gevlogen. Vlieger

1911 was er al sprake van een soort luchtrace.

Marinus van Meel moest gedwongen door motorpech een nood-

Het ging om een ‘Europese rondvlucht’ in negen etappes,

landing maken op de heide bij Mill. Daarbij raakte het vliegtuig

waaraan 33 vliegtuigen meededen, met een totale bemanning

beschadigd. Maar van de nood werd een deugd gemaakt: de nood-

van 65 personen. De route verliep als volgt: 1. parijs-Luik

landing van Van Meel werd een aanleiding om vliegdemonstraties

2. Luik-Spa-Luik 3. Luik-Soesterberg (met verplichte landing te

te geven. Millse notabelen als klompenfabrikant Van Hout en

Venlo) 4. Soesterberg-Brussel 5. Brussel-Roubaix 6. Roubaix-

burgemeester Verstraaten namen het initiatief. Op donderdag 29

10

| September 2012

Lobby op natuurwetgeving De KNVvL heeft zich ­aan­gesloten bij de ­Regiegroep Recreatie en Natuur. Dit is een ­lobbygroep, waarin o ­ nder andere het ­Water­sportverbond en de ANWB zich ­hebben verenigd, met als doel verantwoorde ­recreatie in natuurgebieden ­mogelijk te blijven maken. juni en vrijdag 30 juni zou Van Meel met zijn Farman gaan vliegen.

Tekst Maya de Best

Aan dit evenement werd veel ruchtbaarheid gegeven. Van heinde en ver kwamen de mensen er in grote ­drommen op af.

Op politiek vlak staat er veel te veranderen op het Nog een demonstratie

gebied van natuurwetgeving, zoals de samenvoeging van

Een enorme menigte zag het vliegtuig van Van Meel opstijgen

diverse natuurwetten. Om hierop voldoende invloed uit

en over Langenboom en Mill vliegen. Een tweede vlucht eindigde

te oefenen, en om de politiek en de natuurorganisaties

met een verkeerde landing. Gelukkig waren er geen gewonden,

­ervan te overtuigen dat luchtsporten en natuur goed

maar de schade aan het vliegtuig was aanzienlijk. Het vliegtuig

­samen kunnen gaan, is een sterke lobby nodig.

kon worden opgeknapt en men besloot dat het evenement een

­Gezamenlijk optrekken met andere belangenorganisaties

vervolg moest krijgen. Ruim een week later, op 9 en 10 juli,

op het gebied van recreatie heeft daarom de voorkeur.

zou er een tweede demonstratie worden gegeven. Daarbij zou

­Tevens kan hierbij gebruik worden gemaakt van de kennis

­geprobeerd worden de Nederlandse hoogte- en duurrecords te

en kunde van de andere partijen.

verbeteren. Opnieuw zag de Millse heide zwart van de mensen.

Onder gejuich en begeleiding van muziekkorpsen gingen het

Groen karakter

vliegtuig weer de lucht in. Helaas werd opnieuw pijnlijk duidelijk

Zeker na de afgelopen verkiezingen van 12 september is

dat de Millse heide geen ideale landingsplaats was. Het vliegtuig

lobbyen en invloed uitoefenen op politieke standpunten

raakte voor de derde keer zwaar beschadigd. Een reparatie zat er

plus de daaruit volgende wetgeving van groot belang.

nog wel in, maar dat ging dagen duren. Tenslotte steeg Van Meel

Op 6 juli jl. vond er een overleg plaats met de leden van

op zondag 16 juli 1911 ’s ochtends om 6.15 uur voor het laatst

de Regiegroep en diverse natuurorganisaties met als doel

op van de Millse heide en zette koers richting Tiel. Het bleef

tot een gezamenlijke visie te komen op de nieuwe natuur-

­daarna lange tijd stil boven Mill, totdat de F16’s en andere

wetgeving. Op 28 september faciliteert de KNVvL een

­militaire vliegtuigen, afkomstig van de naburige vliegbasis Volkel

­vervolgoverleg op Terlet, waarbij we de natuurorganisaties

overvlogen. Het enthousiasme van ruim een eeuw geleden,

het groene karakter van (zweef)vliegen laten zien.

toen de hei zwart zag van de mensen die een heus vliegtuig ­kwamen bekijken, is nu helaas afgenomen. Maar wie de schroef van Van Meel wil komen bekijken, is natuurlijk welkom bij de KNVvL in Woerden.

Het verhaal achter de schroef van Van Meel komt van het Brabants Historie Informatie Centrum. Kijk voor meer

lobbyen op politieke standpunten is van groot belang

­informatie op www.bhic.nl.

| September 2012

11

Aviodrome

is weer open bij aViodrome LeLystad airport stijgt je pLezier en beLeVing gegarandeerd naar grote hoogte. in deze VLiegtuighoofdstad Van nederLand beLeef je honderd LuchtVaartjaren Van begin tot eind. je Vindt er een schat aan unieke, origineLe VLiegtuigen en je mag natuurLijk ook aan boord komen om het geheLe VLiegtuig Van top tot teen te bekijken.

V

oor kinderen is de Aviodrome zowel leuk als leerzaam!

In het museum van 6.000 m² leer je alles over de ontwik-

kortingsactie Voor knVVL Leden!

keling van vliegtuigen: van het toestel van de gebroeders

Mede dankzij de afdeling aLa krijgen KNVvL leden op vertoon

Wright tot een Boeing 747. Wil je weten hoe het voelt om een

van hun ledenpas maar liefst 25% korting op toegang tot de

piloot of stewardess te zijn? In de echte Boeing 747 mag je alle

aviodrome. Toon de KNVvL pas aan de kassa van de aviodrome;

ruimtes bekijken waar je normaal niet mag komen zoals de keuken,

maximaal 5 personen per pas. deze actie is niet geldig in

business class, het vrachtruim én de cockpit! In het vliegtuig-

combinatie met andere kortingsacties.

laboratorium test je zelf diverse vliegtuigvleugels en ontdek je hoe een vliegtuig in de lucht blijft hangen. Wil je even onderuit zakken? In het filmtheater kun je een leuke en leerzame film over

nog een uitje

de luchtvaart bekijken op het grootste filmdoek van Nederland!

Wil je na een uitje in hogere sferen nog een dagje uit?

Met je KNVvL-ledenpas krijg je ook 25% korting op de andere

pas op! passerende VLiegtuigen

attractieparken van Libéma, zoals safaripark beekse bergen,

Neem een kijkje in de historie van luchthaven Schiphol. Op het

dierenrijk, sportiom ’s-Hertogenbosch, Nederlands strip-

terrein van Aviodrome is het stationsgebouw van Schiphol uit

museum Groningen, Klimrijk en speelland beekse bergen.

1928 op ware grootte nagebouwd. Hier kun je ook een rondvlucht of (kinder)proefvliegles boeken. tevens worden het hele jaar door verschillende exposities en evenementen georganiseerd. tijdens

aViodrome LeLystad airport

schoolvakanties zijn er speciale kinderactiviteiten. Kortom: er is

peLikaanweg 50, 8218 pg LuchthaVen LeLystad

altijd iets te beleven in Aviodrome!

info@aViodrome.nL, www.aViodrome.nL

12

| September 2012

Zweefvliegers en Zweefvliegcentrum terlet schikken geschillen Na eeN LaNGe peRiOde VaN pROCedeReN TusseN de sTiCHTiNG ZWeeFVLieGeRs TeRLeT

De Nederlandse zweefvliegploeg

(sZT) eN de sTiCHTiNG NaTiONaaL ZWeeFVLieGCeNTRuM TeRLeT (sNZT) is ReCeNT TusseN de paRTiJeN OVeReeNsTeMMiNG beReiKT OM

wk zweefVLiegen in texas

de NOG LOpeNde GesCHiLLeN Te sCHiKKeN. aLLe NOG LOpeNde pROCeduRes ZiJN daaRMee GesTOpT. de sCHiKKiNG beTeKeNT daT eR eeN sTReep ONdeR HeT VeRLedeN WORdT GeZeT.

De SZt ging vorig jaar failliet en als gevolg daarvan konden de deelnemers vanaf vorig jaar juni helaas niet meer bij de SZt op terlet vliegen. De vloot van de SZt is door de curator verkocht. Het is te verwachten dat het faillissement van de SZt op korte termijn wordt afgewikkeld. Vrijwel

Na deRTieN WedsTRiJddaGeN iN de ZiNdeReNde

alle deelnemers van de SZt hebben inmiddels weer een plek

TeMpeRaTuReN VaN uVaLde (TeXas-usa) ZiJN de

gevonden bij een club op terlet of bij een andere club.

eiNdResuLTaTeN VaN de WeReLdKaMpiOeNsCHappeN ZWeeFVLieGeN iN de 15-MeTeR, 18-MeTeR eN OpeN

De komende jaren zal, in goede samenwerking tussen

KLasse beKeNd. HeLaas bLeVeN de pOdiuMpLaaTseN

de gebruikers onderling en de gebruikers met het SNZt,

NeT buiTeN beReiK VaN de NedeRLaNdse pLOeG.

op het Nationaal Zweefvliegcentrum gewerkt worden aan de verdere ontwikkeling van het vliegen. Daarnaast zal er

15-meter kLasse:

ook gewerkt worden aan het nationale karakter van dit

1. Rp sebastian Kawa

pOL

diana 2

11062

mooie zweefvliegveld. De KNVvL heeft op grond van de

2. M6 Matthias sturm

deu

asW-27

10628

diverse initiatieven die zijn ontplooid na het faillissement

3. aX Radek Krejcirik

CZe

Ventus 2ax

10526

van de SZt er vertrouwen in dat de zweefvliegers ook in

4. 1R steven Raimond

NLd

asW-27

10291

de toekomst hun sport op terlet kunnen blijven beoefenen

10. K1 Mark Leeuwenburgh NLd

Ventus 2a

9892

en zal dat waar mogelijk ook bevorderen.

18-meter kLasse: 1. LM Zbigniew Nieradka

pOL

asG-29-18

12170

2. pL Lukasz Wojcik

pOL

asG29-18m

11840

3. 57 Mike young

GbR

asG-29-18

11774

7. Mp Ronald Termaat

NLd

Js1-b

11503

29. XH steven Huiskes

NLd

Ventus 2cxT-18 9920

rectificatie Helaas is er in de air sports Mail van juni 2012 op pagina 6 een fout geslopen. in het artikel

open-kLasse:

‘Veiligheid versus Kwaliteit’ van Huib Holsteijn is

1. Cd Laurent aboulin

FRa

Quintus M

12084

een woord weggevallen in de voorlaatste zin.

2. eb Michael sommer

deu

eb29

11977

deze zin moet zijn: “duidelijk is dat sMs niet alleen

3. OG Oscar Goudriaan

Rsa

Js1-C 21

11835

kan werken door inzet van een Veiligheidsmanager

Quintus M

11270

of een Veiligheidscommissie.”

Nimbus 4

10402

een niet geheel onbelangrijk woord die de zin een heel

8. Q

Francois Jeremiasse NLd

17. 4T peter batenburg

NLd

andere betekenis zal geven.

| September 2012

13

ledenpagina De KNVvL laat je zorgeloos vliegen!

Opzeggen lidmaatschap

Onder andere door: - Verzekeringen; Voor de verschillende vliegende afdelingen zijn collectieve WA-verzekeringen afgesloten - Belangenbehartiging op nationaal en internationaal niveau op het gebied van luchtruim, luchtvaartterreinen en wet- en regelgeving

Het opzeggen van uw lidmaatschap dient altijd schriftelijk te geschieden en kan uitsluitend door het lid persoonlijk worden verricht. De opzegging dient uiterlijk 30 november van het lopende kalenderjaar te zijn ontvangen door de ledenadministratie van de KNVvL of, als uw pas “cLB” vermeldt, door uw clubsecretaris. u ontvangt altijd een schriftelijke bevestiging van uw opzegging. Heeft u deze niet ontvangen, dan mag u er niet van uitgaan dat uw lidmaatschap is opgezegd. Aspirant-leden (code op pas ASp) hoeven niet op te zeggen, het lidmaatschap verloopt automatisch op 31 december.

- juridische ondersteuning - Het verzorgen van opleidingen en brevetering - Ledenkorting op brevetten uitgegeven door het KEI - Korting op producten en diensten van Opticien george de jong - gratis inloggen op de KNMI Meteo luchtvaart informatie - 25% korting Libéma attractieparken, zoals Aviodrome, Safaripark Beekse Bergen, Dierenrijk, Sportiom, Nederlands Stripmuseum, Klimrijk en Speelland Beekse Bergen - Aanzienlijk voordeel op de zorg- en schadeverzekeringen van OHRA - 4 keer per jaar het luchtvaartstijdschrift ‘Airsportsmail’ en het afdelingsblad

nieuwsbrief

contactinformatie bondsbureau Ledenadministratie: richard.schotanus@knvvl.nl Financiële zaken: charlotte.zinnekeveld@knvvl.nl Operationele zaken: maya.de.best@knvvl.nl Communicatie: marijke.van.geem@knvvl.nl KNVvL examinering instituut (Kei): kei@knvvl.nl directie en bestuur via: magriet.spoelstra@knvvl.nl Tel. 0348-437060, Fax. 0348-437069 Kijk voor contact met onze afdelingen op www.knvvl.nl/contact voor de betreffende e-mailadressen.

Meer informatie over brevetten van het Kei: www.brevet.aero Adres- of contactgegevens gewijzigd?

Wijzig zelf je gegevens via mijn.knvvl.nl

de KNVvL verstuurt elke twee weken een digitale nieuwsbrief. Ontvang je deze nieuwsbrief nog niet, maar wil je wel op de hoogte blijven? Meld je dan nu aan voor de nieuwsbrief via http://www.knvvl.nl/actueel/aanmelden-nieuwsbrief

14

| September 2012

agenda en verder eVenementen 2012

Modelbouw

WK Parachutespringen

Manifestatie

(Mondial)

Ballonfiësta Bavel

Datum: 14 t/m 21 oktober

Datum: 28 november

Datum: 29 september

plaats: Militair Luchtvaart

t/m 9 december

plaats: Bavel

Museum te Soesterberg

plaats: Dubai (AE)

EK Radiobestuurde

Workshop General

hellingzweef

Aviation

Datum: 6 t/m 13 oktober

Datum: 17 november

plaats: Kap Arkona (DE)

plaats: Auditorium LVNL te Schiphol Oost

A D V E RTORIAL

Op 15 oktober 2012 verschijnt

@wanadoo.nL en orange.nL e-maiLadressen opgeheVen

niet Voor piLoten

per 1 augustus 2012 zijn de e-mail-

door frank Versteegh,

adressen met de extensie @wanadoo.nl

aerobatics piLoot en VeiLigheid consuLtant

en @orange.nl opgeheven.

Dit houdt in dat we een aantal

in zijn multimediale boek Niet voor piloten

de opbrengsten van Niet voor piloten

KNVvL leden niet meer per e-mail

neemt Frank Versteegh de lezer en kijker

doneert Versteegh aan het Ronald Mcdonald-

kunnen bereiken. graag houden wij

mee naar de sensationele wereld van

huis en de stichting Kinderen Kankervrij.

uw gegevens compleet zodat wij u

aerobatics, de meest spectaculaire en

daartoe besloot hij nadat het dochtertje

makkelijk en efficiënt kunnen

uitdagende sport die er is. Versteegh is de

van een vriend overleed aan leukemie.

benaderen bij vragen over bijvoorbeeld

man die onder de erasmusbrug doorvloog

de verkoop van het boek loopt deels via

uw lidmaatschap of brevetaanvraag.

en op het circuit van Zandvoort landde.

ambassadeurs, jonge piloten die het initiatief

uw e-mailadres wordt niet voor

van Versteegh hebben omarmd.

commerciële doeleinden gebruikt.

Niet voor piloten is een uniek boek. Het

Heeft u een dergelijk e-mailadres?

is een jongensboek over de fantastische,

NieT VOOR piLOTeN is VeRKRiJGbaaR

pas dan nu zelf uw gegevens aan via

vrije wereld van de luchtvaart. Maar ook

Via WWW.NieTVOORpiLOTeN.NL,

mijn.knvvl.nl. Zo kunt u bijvoorbeeld

is het een inspirerende biografie van een

biJ de ReGuLieRe bOeKHaNdeLs

de herinneringen voor het verlengen

gedreven piloot die een van ’s werelds beste

eN biJ bOL.COM.

van uw brevet blijven ontvangen.

in zijn sport werd en daarna een bloeiende

WWW.NieTVOORpiLOTeN.NL

Ontvangt u ook onze nieuwsbrief?

carrière als veiligheidsdeskundige begon.

NieTVOORpiLOTeN@GMaiL.COM

Mail dan uw nieuwe e-mailadres door

en het is een dynamisch belevingsboek,

aan marijke.van.geem@knvvl.nl.

dat naast de schitterende foto’s en verhalen

Bedankt voor uw medewerking!

toegang geeft tot meer dan 100 films online.

| September 2012

15

workshop Voor de generaL aViation:

Zijn onze opleiding en training nog wel van deze tijd? samen met het Nederlands instituut voor Navigatie (NiN), aircraft Owners & pilots association (aOpa) en Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) organiseert de KNVvL op zaterdag 17 november de workshop voor General aviation. deze workshop is niet alleen bedoeld voor instructeurs en vliegers in de General aviation maar ook voor eigenaren van vliegbedrijven en besturen van vliegclubs. aan bod komen alle relevante onderwerpen die met opleidingen te maken hebben: brevetten en bewijzen van bevoegdheid, instructiemethoden, het ideale opleidingsvliegtuig, de rol van de instructeur, GNss (Global Navigation satellite system) systemen en certificatie van nieuwe navigatiesystemen in het vliegtuig en opleiding van de vlieger hiervoor.

MeLd Je Nu aaN VOOR de WORKsHOp Via WWW.KNVVL.NL/WORKsHOpGa daTuM: 17 NOVeMbeR 2012 TiJd: 09.00 – 17.00 uuR LOCaTie: audiTORiuM LVNL, sCHipHOL-OOsT, sTaTiONspLeiN ZW 1001 KOsTeN: € 25,- iNCLusieF LuNCH eN KOFFie VOOR LedeN VaN de KNVVL, aOpa, LVNL eN HeT NiN. NieT LedeN beTaLeN € 30,-

meLd je nu aan Voor de workshop Via

www.knVVL.nL/gaworkshop