ASM 2011 28(5)

Tijdschrift van de ­ Koninklijke ­Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Jaargang 28 l December 2011

Verantwoord vliegen is een

tweede natuur

FIJNE FEESTDAGEN! Aerobatics: dressuur voor piloten l 15.000 leden

Goud voor Chris Borra l Afscheid Frits Paymans Van de Topsportcoördinator l Freefly Eurorecord 2011 | December 2011

1

inhoud

Het laatste nieuws via

www.knvvl.nl

December 2011

3 Voorwoord Frits Brink, Voorzitter KNVvL 4 Natura 2000 ‘ Verantwoord vliegen is een tweede natuur’ 6 Aerobatics: dressuur voor piloten 7 Van de Topsportcoördinator 8 Wie wat bewaart…

Minimoa PH-80 terug op Hilversum 9 Afscheid van KNVvL vice-voorzitter Frits Paymans 10 Luchtschepen in 1911 12 Goud voor Chris Borra 13 Freefly Eurorecord 2011 14 FAI in Maison du Sport International Alle KNVvL bladen online!

Controleer uw gegevens op mijn.knvvl.nl KNVvL heeft 15.000 leden!

15 Agenda en verder Ballonnen vol personeel Jean-Marc Badan nieuwe secretaris-­generaal FAI

Verschijnt 5x per jaar en is een ­uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL).

KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: info@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Frits Brink, Marijke van Geem, Frouwke Kuijpers, Erik Louwes, Jasper van der Meer, Han Nabben, ­Corine Steenwijk Foto’s: Douwe de Boer, Leny de Bruin, Frits Krouwel, Maaike Kuijpers, Astrid van Lieshout, Ringo Massa, Han Nabben, Tom Naef, Vania da Rui, Frits Snijder, Will, Marysia Zolik, Andy van Ommeren, Thies Bruins, Boris Böing Cover: Ben Bläss Ontwerp en vormgeving: Verheul Communicatie, A ­ lphen aan den Rijn.

Druk en verzending: Okay Color Graphics, Alphen aan den Rijn.

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden ­gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag­ baar op het redactieadres, zie boven, of via communicatie@knvvl.nl.

2

| December 2011

Afsluiting van een bijzondere periode Foto Frits Snijder

Een terugblik op het afgelopen jaar levert een mengeling van positieve en negatieve momenten op. Het zij zo; de gang van zaken op Terlet was er één in de categorie ‘eens maar nooit meer’. Deze toplocatie voor met name onze zweefvliegers was door onverantwoord financieel beheer van één der gebruikers in een problematische positie gebracht.

De juridische afwikkeling was niet alleen kostbaar, maar zeker ook geen toonbeeld van de wijze waarop wij als leden van onze vereniging elkaars belangen proberen veilig te stellen. Op dit moment ziet het er naar uit dat de andere gebruikers van Terlet samen met de KNVvL het plan voor de toekomst van ons Nationaal Zweefvliegcentrum op een zeer constructieve manier ontwikkelen. Zodat wij dit paradepaardje van de Nederlandse sportvliegerij weer opnieuw de ‘place to be’ kunnen noemen!

Met grote voldoening heb ik kunnen vaststellen dat het overleg General Aviation voortvarend van start is gegaan. Met name de samenwerking met AOPA werpt zijn vruchten af. Ook de samenwerking met de ­medewerkers op het ministerie beoordeel ik uiterst positief. De grote veranderingen op het departement vereisten het opbouwen van ­nieuwe relaties en ook de veranderde samenstelling van ons bestuur vroeg om koppelingen van mensen die elkaars verantwoordelijkheden moesten erkennen. Ik ben enthousiast als ik kijk naar de voortgang van soms moeilijke dossiers. Maar het mooiste is misschien wel ­erkenning van de beleidsambtenaren dat de beperkte aandacht die de Luchtvaartnota schonk aan de niet-commerciële luchtvaart, in verdere regelgeving bijzondere zorg verdient.

Tijdens onze algemene ledenvergadering in oktober mocht ik aan Leon Gommans en aan Arno van der Holst belangrijke onderscheidingen uitreiken voor hun activiteiten ten dienste van de vereniging en de

luchtvaart in algemene zin. Twee mensen die hun deskundigheid ­hebben ingezet om anderen te kunnen laten genieten van al het moois dat de luchtvaart te bieden heeft. Ook hebben we tijdens deze bijeenkomst afscheid genomen van iemand die we rustig een fenomeen mogen noemen binnen onze organisatie: Frits Paymans. Een man die 12 jaar bestuursverantwoordelijkheid droeg en door zijn zeer deskundige ­inbreng veelal geroemd en soms gevreesd werd. Hij zal zeker worden gemist, ofschoon zijn toezegging beschikbaar te blijven voor informatie en ondersteuning vertrouwen geeft in een zorgvuldige overdracht van de portefeuilles aan de nieuwe bestuurders.

Ik had op die bijeenkomst in oktober de eer om aan Frits Paymans de hoogste onderscheiding die de vereniging kent te verlenen, namelijk de medaille in goud. Ook Chris Borra kwam deze onderscheiding toe, als voorzitter van onze vereniging bracht hij de zo gewenste rust terug.

Ook na zijn voorzitterschap heeft hij zich sterk gemaakt voor een ­governance binnen onze vereniging die een belangrijke organisatie als de onze voldoende gezag geeft. Al met al: een bijzondere periode is ­afgesloten; de toekomst biedt uitdagingen waar we klaar voor staan!

Frits Brink, Voorzitter KNVvL

| December 2011

3

Natura 2000

‘ Verantwoord vliegen is een tweede natuur’

Het onderwerp Natura 2000 is de laatste jaren veelbesproken.

Onder­nemers, boeren en recreanten zoeken de media op omdat zij het niet eens zijn met de gevolgen van Natura 2000 voor hun activiteiten.

En veelal is de berichtgeving niet positief. Maar is dit feit of fictie? en wat betekent ­Natura 2000 voor de kleine luchtvaart? In dit artikel zetten wij voor u de feiten op een rij.

Tekst Corine Steenwijk Foto’s Douwe de Boer, Andy van Ommeren, Thies Bruins, Boris Böing

N

ederland beschermt al meer dan

land voor zich. Dit heeft geleid tot Natura

of het verzakken van l­andbouwgrond en

honderd jaar natuurgebieden.

2000, het Europese netwerk van meer

schoon drinkwater. A ­ fwisseling in planten

Dat gebeurt door particulieren,

dan 25.000 natuurgebieden, die samen

en ­dieren is dus nuttig én nodig. Ons land

door organisaties als Vereniging Natuur-

ongeveer 20% van het landoppervlak van

telt ruim 160 Natura 2000-gebieden.

monumenten, de provinciale landschap-

de EU beslaan.

­Gezamenlijk hebben ze een oppervlak van meer dan 1 miljoen hectare. Ongeveer

pen of door de overheid zelf, bijvoorbeeld Staatsbosbeheer. De lidstaten van de

Biodiversiteit

­Europese Unie (EU) hebben een aantal

Het doel van Natura 2000 is het keren

­jaren geleden besloten om de natuur­

van de achteruitgang van de biodiversiteit

Beheerplan

bescherming gezamenlijk aan te pakken.

(soortenrijkdom), onmisbaar voor het

Binnen een Natura 2000 gebied kan

Logisch, omdat planten en dieren, evenals

voortbestaan van onze samenleving.

­spanning optreden tussen economie en

luchtvaartuigen, zich nu eenmaal niet

Niet alleen voor voedsel en medicijnen en

ecologie. In een zogenaamd beheerplan

aan landsgrenzen houden. Gezamenlijk

voor bestuiving van gewassen, maar ook

leggen Rijk en provincies vast welke

beschermen is veel effectiever dan ieder

voor het voorkomen van overstromingen

­maatregelen er genomen moeten worden

4

| December 2011

69% is water, de rest (31%) is land.

Douwe de Boer: “Luchtvaart en ­natuur gaan heel goed samen” om de achteruitgang van de natuur te stoppen en welke ontwikkelingen op welke wijze mogelijk zijn. Uitgangspunt is steeds het realiseren van ecologische doelen met respect voor en in een zorgvuldige balans met wat particulieren en ondernemers ­willen. Het opstellen van de beheerplannen gebeurt daarom in overleg met alle direct betrokkenen, zoals beheerders, gebruikers,

­immers op de grond of op het water plaats,

en Lage Land Texel, Duinen Ameland,

omwonenden, gemeenten, natuurorgani-

niet in de lucht. Om meer duidelijkheid

Noordzeekustzone, Engbertsdijksvenen,

saties en waterschappen.

te krijgen over de vraag ‘hoe verhoudt

Veluwe, Duinen Den Helder en Callants-

­bestaand gebruik door klein vliegverkeer zich

oog en de Oostelijke Vechtplassen.

Bestaande activiteiten

tot de binnen Natura 2000 geformuleerde

Voor de overige gebieden levert de kleine

Het streven is om bestaande activiteiten

natuurdoelen?’, heeft Bureau Waardenburg

luchtvaart geen knelpunten op.

in een gebied zoveel mogelijk te blijven

eind 2010 onderzoek gedaan. De resultaten

voortzetten. Tijdens het opstellen van de

van dit onderzoek zijn opgenomen in het

Verantwoord Vliegen

beheerplannen wordt daarom gekeken

rapport ‘Bestaand gebruik kleine luchtvaart

Bij het opstellen van de beheerplannen

naar de activiteiten in een gebied en de

en beheerplannen Natura 2000’.

wordt, samen met de kleine luchtvaart-

­gevolgen die deze activiteiten hebben voor

partners, gekeken naar mogelijke oplossingen

het behalen van de Europese natuur­

Resultaten

voor de verstoringen in de genoemde

doelen. Als een bepaalde activiteit geen

Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er

­gebieden. Positief hierbij is dat de kleine

­significante gevolgen heeft, kan deze

slechts bij acht van de ruim 160 Natura

luchtvaart zelf al een gedragscode

­gewoon doorgaan. Maar als de activiteit

2000 gebieden in Nederland noemens-

‘Verantwoord Vliegen’ kent, die in 2007

echter wel gevolgen heeft voor de natuur,

waardige verstorende invloeden van klein

tot stand is gekomen uit een samen­

bijvoorbeeld door verstoring of de uitstoot

vliegverkeer zijn te verwachten, waarbij

werking tussen de KNVvL en AOPA.

van stikstof, dan worden er maatregelen

de grootste verstoring uiteraard aan

De gedragscode schrijft onder meer voor

­getroffen. Deze maatregelen zijn te vinden

­gemotoriseerd vliegverkeer valt toe te

dat natuurbeschermingsgebieden zoveel

in het beheerplan.

­rekenen. Deze acht gebieden liggen in de

als mogelijk worden vermeden en wanneer

nabijheid van een vliegveld, waardoor bij

dit niet mogelijk is een minimumhoogte

Onderzoek

start en landing verstoring optreedt en

van 1000 ft AGL wordt aangehouden

In zekere zin is de kleine luchtvaart bij

­negatieve effecten voor het behalen van

(noodsituaties uitgezonderd). Vliegers die

­Natura 2000 een vreemde eend in de bijt.

de natuurdoelen niet zijn uitgesloten.

zich niet aan deze gedragscode houden,

De meeste vormen van gebruik vinden

Het gaat hier om de Waddenzee, Duinen

mogen hierop worden aangesproken.

| December 2011

5

>

Aerobatics:

dressuur voor piloten Tekst Marijke van Geem Foto’s Ringo Massa

Begin september van dit jaar heeft de KNVvL een nieuwe afdeling mogen verwelkomen in haar gelederen: ­Aerobatics. Om gelijk maar even een misverstand uit de wereld te helpen: ­Aerobatics is geen stuntvliegen maar kunstvliegen. Het doel is om zo nauw­ keurig mogelijk series van ­figuren te vliegen en onder alle ­omstandigheden volledige beheersing van het vliegtuig te hebben.

> Plezier Dat het naleven van de gedragscode voor vliegers een tweede natuur is, blijkt uit een interview met Douwe de Boer, piloot en eigenaar van een Lancair 360.

Douwe ­vertelt: “In de vliegwereld wordt wel eens gezegd dat vliegtuiglawaai niet met de oren, maar tussen de oren wordt waargenomen. Als hobbyvlieger ben ik mij dan ook voortdurend bewust van de mogelijke overlast die ik kan ­veroorzaken, voor mens én dier.

Het laatste wat je als vlieger natuurlijk wilt, is dat je eigen vliegplezier het plezier en de rust van anderen bederft.”

De piloten in deze discipline zijn absoluut geen waaghalzen en hebben evenmin een doodswens. Natuurlijk geeft het beoefenen van deze luchtsport een enorme

Veiligheid

adrenalinekick! Maar de uitdaging ligt in het zo secuur mogelijk vliegend tot de

Veiligheid is een tweede aspect dat voor

grens te kunnen gaan. De oorsprong van het kunstvliegen gaat terug naar de

alle vliegers echt cruciaal is. Douwe

­pionierstijden. Hier leerden piloten de limieten van hun kist kennen door extreme

­vertelt: “In de kleine luchtvaart, en zeker

manoeuvres te testen en te oefenen. In oorlogstijden waren deze technieken van

bij eenmotorige luchtvaartuigen, staat

grote waarde als het aankwam op overleven.

hoogte synoniem voor veiligheid; bij een motorstoring willen we graag nog de

Demonstraties

­mogelijkheid hebben veilig te landen.

In vredestijd werden de vaardigheden van de vliegers op peil gehouden door het

De kleine luchtvaart heeft er dus alle

geven van demonstraties en zo ontwikkelde het kunstvliegen zich tot een sport.

­belang bij op voldoende hoogte te vliegen

Aerobatics kreeg in Nederland pas in de jaren 70 echt voet aan de grond en in

en zeker boven natuurgebieden, omdat we

1981 werd de vereniging VINK (Vliegen is ‘n Kunst) opgericht. De meeste leden

daar vaak het luchtruim moeten delen

van de nieuwe afdeling Aerobatics zijn leden van VINK, maar natuurlijk staat de

met vogels. Overigens gaan luchtvaart en

afdeling open voor alle kunstvliegers. We hopen dat ook deze vliegers het komende

natuur heel goed samen. Ga maar eens

jaar zich bij ons aan zullen sluiten.

kijken op een vliegveld en je zult zien

Kijk voor meer informatie op www.vliegeniseenkunst.nl

dat de wild- en vogelstand er welig tiert!

En wat te denken van ’s werelds grootste ruimtevaartbasis Cape Canaveral in Florida,

De KNVvL verzorgt de uitgifte van de Display Authorisation, kortweg DA

gelegen te midden van een gigantisch en

genoemd. Dit is een bewijs waarmee aerobatics piloten aantonen kundig

prachtig natuurgebied! Wild en vogels

te zijn in specifieke takken van het kunstvliegen en de veiligheidseisen

­vinden hier alle rust, omdat hun grootste

die daarmee gemoeid zijn. Elk jaar moeten piloten voorvliegen bij een

vijand - de mens - er niet mag komen.

­examinator om het DA te bemachtigen. Dit bewijs is onder andere nodig

Dat beetje motorgeronk nemen ze dan

voor piloten die aan luchtshows deelnemen.

graag op de koop toe.”

6

| December 2011

Van de Topsportcoördinator Voor Topsportcoördinator Frouwke Kuijpers zit het tweede jaar bij de KNVvL er bijna op. Stond haar eerste jaar nog in het teken van kennismaking met de ­verschillende afdelingen, in het afgelopen jaar heeft ze hard aan de inhoud van KNVvL Topsport getrokken. Met als sportief hoogtepunt de wereldtitel voor junior Tim Kuijpers bij het Zweefvliegen in de clubklasse.

Tekst Frouwke Kuijpers Foto’s Leny de Bruin, Maaike Kuijpers

Opleidingsplannen

Op 10 december is de eerste trainingsdag

“In samenwerking met het NLR (Nationaal

waarbij kennisoverdracht en het functio-

Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium) heeft

neren in teamverband centrale thema’s

egin 2011 heeft de KNVvL een

de KNVvL gewerkt aan een competentie-

zijn. “Volgend jaar zal ik zeker nog eens

Topsport Programma Assessement

profiel van een topwedstrijdvlieger,” vertelt

langs gaan tijdens EK’s en WK’s om de

van het NOC*NSF uitgevoerd,

Frouwke. “Met deze gegevens zijn we nu

nodige inspiratie op te doen.”

waarbij de organisatiestructuur van de

bezig om de verschillende competenties te

Voor de topsporters liggen er interessante

verschillende afdelingen doorgelicht werd

beschrijven en nog belangrijker: wat moeten

bijeenkomsten in het verschiet.

op (top)sportniveau. Frouwke vertelt:

we ervoor doen om deze onder de knie te

Op 17 december zal onder andere

“De top drie aandachtspunten die hier

krijgen! Samen met NOC*NSF, die onder-

‘Presteren onder extreme omstandigheden’

uitrolden waren ‘Leiderschap en sturing’,

steuning biedt bij het maken van meerjaren

op de agenda staan en op 11 februari is er

‘Talentontwikkeling’ en ‘Coaching’.

opleidingsplannen, moet hier op termijn

een interactieve sessie met Rico Schuijers

In het jaarplan voor 2012 zijn hiervoor

een compleet opleidingsprogramma uitrollen

en Francesco Wessel die ons alles vertellen

verschillende actiepunten opgenomen.”

voor de toppiloten van de KNVvL.” Het is

over ‘Stress en ontspanning’. Naast

B

leuk om te vermelden dat ongeveer 75%

deze twee dagen zullen er ook avonden

Doping

van de nationale selecties nu de KNVvL

­georganiseerd worden waarbij wat meer

Het afgelopen jaar was er vanuit de FAI

teamkleding draagt. “We streven ernaar

maatwerk geleverd zal worden; te denken

ook veel aandacht voor doping. Frouwke:

om dit volgend jaar 100% te laten zijn.”

aan bijvoorbeeld voeding en mentale ­vaardigheden. Frouwke sluit af:

“Hoewel dit eigenlijk geen issue lijkt in de luchtsporten gebeurt het vaak dat sporters

Inspiratie

“2012 wordt een nieuw jaar met nieuwe

door onwetendheid de fout ingaan, met

Naast de verschillende NK’s heeft Frouwke

uitdagingen om KNVvL Topsport wederom

name bij medicijngebruik. De FAI heeft

als topsportcoördinator ook internationale

naar een hoger niveau te tillen!”

dertien wereldkampioenen van vorig jaar

wedstrijden bezocht. Ze vertelt: “Ik was

gevraagd hun zogenaamde ‘whereabouts’

aanwezig bij het EK Ballonvaren in het

Volg KNVvL Topsport op Facebook en

in te leveren. Zaak dus om ook in

Spaanse Lleida. Een bijzonder waardevolle

blijf op de hoogte van de prestaties van

­

Nederland alert te zijn op onbewust en

trip: een kijkje in de keuken van de

de luchtsporters van Nederland! Ga naar

onbedoeld dopinggebruik.”

topteams heeft veel inspiratie opgeleverd!”

www.facebook.com/KNVvL-Topsport

| December 2011

7

De Replica Gö-3 Minimoa PH-80 met projectleider Bob Persijn.

De KNVvL heeft sinds 1907 een rijke geschiedenis ­opgebouwd.

Een deel hiervan ligt bij de organisatie, maar een ander - zeker niet onbelangrijk - deel ligt bij onze trouwe leden.

In Airsportsmail ­proberen we in elke editie aandacht te ­besteden aan gebeurtenis uit de geschiedenis van onze ­vereniging. Hetzij via de stukjes van Harm J. Hazewinkel, hetzij via ons eigen archief.

Wie wat bewaart…

Tekst Marijke van Geem Foto Frits Krouwel

Begin september dit jaar werden wij gebeld door de heer Frits Krouwel uit Hengelo. Naar aanleiding van een artikel in Airsportsmail van juli 2011 kwamen herinneringen bovendrijven. Het artikel ‘1945 De KNVvL herrezen’ was voor hem reden om eens in het verleden te zoeken en hierbij kwam hij onder andere twee briefkaarten uit 1942 van de NVvL tegen. In deze tijd stond de (K)NVvL onder toezicht van de Duitsers en dat druiste dusdanig tegen alle principes van dhr. Krouwel in dat hij

Minimoa PH-80

terug op Hilversum

­besloot zijn contributie niet

Eind oktober arriveerde een Göppingen

te betalen. Hierop volgde

Gö-3 Minimoa op vliegveld Hilversum.

een vriendelijk verzoek tot

Dit historische zweefvliegtuig is door

storting van het bedrag:

een aantal leden van de Gooise Zweef­ vliegclub nieuw nagebouwd. Een project dat Bob Persijn in 1988 startte en waar PZL in Polen tenslotte de laatste hand aan heeft gelegd.

Veel KNVvL-leden b ­ esloten in die tijd niet onder het gezag van NSB’ers

Tekst Frits Snijder Foto Astrid van Lieshout

te willen staan en bleven los van de NVvL in clubverband vliegen.

Na wederom weigering kwam een tweede bericht.

De Minimoa is het eerste prestatievliegtuig dat in serie werd gebouwd. Schempp-Hirth bouwde er tot 1939 honderd stuks van. Het vloog in 1935 voor het eerst en er zijn nu nog maar vijf luchtwaardige exemplaren van over in de hele

Met de royering is het ­

wereld. Twee in Duitsland, één in Japan en één

na de oorlog weer goed

in Engeland. En nu dus wederom eentje in

gekomen want meneer

­Nederland. Want in 1956 vloog er tijdelijk een

Krouwel is al 70 jaar lid

Minimoa met de registratie PH-80 op vliegveld

van de KNVvL. Iets waar

Hilversum. En laat het nieuwe exemplaar nu

wij als KNVvL trots op zijn!

precies hetzelfde registratienummer voeren.

Van oudsher is hij modelvlieger, maar één met de fascinatie om zelf ook thermiek te ervaren. En zo kwam het dat hij vanaf zijn zeventigste

Hoogvlieger

nog tien jaar lang ook het schermvliegen (parapenten) heeft beoefend!

In 1938 vloog de Minimoa een wereldhoogte­

Momenteel is meneer Krouwel nog steeds modelvlieger en is hij bezig

record door in een onweerswolk naar 6.687 m.

met de overstap van vrije vlucht naar radiobesturing.

te stijgen. Een bizarre g­ ebeurtenis, niet zonder gevaar uiteraard. In 1937 en in 1938 won dit type zweefvliegtuig de US open kampioenschappen,

Deel uw verhaal

dus waren de prestaties voor die tijd best wel

Heeft u een bijzonder KNVvL moment ervaren of een anekdote

goed. Door zijn apart vleugelvorm met een knik,

ie u graag met ons wilt delen? Neem dan contact op met de

afgekeken van de meeuw, is het een bijzondere

­redactie van Airsportsmail, bel 0348-437066. Misschien heeft u in

verschijning. Maar daardoor zal het ook geen

verborgen paperassen wel een juweeltje liggen die het verdient in

gemakkelijke constructie zijn geweest.

de schijnwerpers te staan!

Hulde voor de bouwers die hier honderden uren in gestoken hebben, met dit fraaie resultaat!

8

| December 2011

Afscheid van KNVvL vice-voorzitter

Frits Paymans Op 11 oktober nam de KNVvL met een drukbezochte receptie afscheid van vertrekkend vice-voorzitter en hoofdbestuurslid Operations Frits Paymans. De afgelopen twaalf jaar zette Frits zich met grote kennis van zaken in voor de belangen van de luchtsporters en recreanten.

Tekst en foto Frits Snijder

T

ransponderverplichting, aanpassing van de verenigingsstatuten, instelling van TMZ’s, omzetting van RPL(G) naar GPL, Europese en internationale regelgeving, vliegverbod

vanwege een IJslandse vulkaan, oprichting van het KEI, Natura 2000, deregulering van luchthavens in de provincie, uitgifte ­kwaliteitshandboeken, zomaar een dwarsdoorsnede van wat er aan dossiers bij hem op de plank stond. “Het leek wel werk”, ­aldus Frits zelf, “maar ik deed het met plezier.”

Zijn eigen gang

KNVvL-leden konden zijn opinie lezen in de met het pseudoniem ‘Stirf’ ondertekende columns, die de afgelopen paar jaar op deze pagina 9 van Airsportsmail verschenen. Daarin getuigde hij altijd

Frits Paymans ontving op de afscheidsreceptie de hoogste KNVvL onderscheiding: de medaille in goud.

van een mild sarcasme jegens partijen aan tafel die het luchtruim liefst exclusief voor zich zelf behielden, degenen die milieu- en

van de onderhandelingstafel laten wegjagen, maar juist gestaag

geluidshinder bij voorbaat al bewezen achten en bovenal natuurlijk,

doorduwen tot er een zinnig resultaat uitkwam. In barre tijden heb je

de bedilzuchtige overheid. Verschillende sprekers memoreerden

zo iemand hard nodig. Als blijk van waardering kreeg Frits de KNVvL

dat Frits, hoewel buitengewoon aimabel in de omgang, altijd

medaille in goud opgespeld. Vervelen zal Frits zich niet, hij is tegen­

doodgemoedereerd zijn eigen gang ging. Dat botste wel eens,

woordig namens de VVD Statenlid in Zuid-Holland. Daar zijn ze

­zeker met de Afdeling Zweefvliegen. Maar aan de andere kant

gewaarschuwd! Veva Ekkelenkamp, die drie jaar Frits secondeerde

was dat juist ook zijn kracht, stelde algemeen voorzitter Frits Brink

als medewerkster Operations op het KNVvL Bondsbureau in

in zijn afscheidstoespraak.

Woerden, vertrok in augustus al naar de Nederlandse Volleybal Bond, waar ze nu coördinator topsport is. In Woerden is Maya de

Medaille in goud

Best inmiddels coördinator Operations. De hoofdbestuursleden

Als oud ‘vakbondsman’ van de Vereniging van Nederlandse

Chiel Wijnheijmer (luchtruim) en Ronald Schnitker (juridische

­Verkeersvliegers wist Frits hoe je binnen moest geraken, je niet

en overige zaken), behartigen Operations in ‘deeltaak’.

| December 2011

9

Luchtschepen in 1911 Tekst en foto’s Han Nabben

Parseval V was het eerste luchtschip dat o ­ psteeg in Nederland, hier boven Amsterdam

Exact 100 jaar geleden stond de luchtscheepvaart in Nederland als nooit ­tevoren in de belangstelling. In 1911 kwam er voor het eerst een luchtschip in Nederlandse handen en bovendien ­verzorgde dat jaar op uitnodiging van de (K)NVvL een Duits ­luchtschip een promotietour boven Nederland.

Dit luchtschip was het eerste luchtschip ooit dat in Nederland opsteeg.

N

VvL-lid Walter Jochems, eigenaar van draf- en renbaan

Utrecht. In juni keerde Walaardt Sacré terug naar Frankrijk

Duindigt in Wassenaar, schonk in 1911 een driepersoons

om daar aan boord van het nieuwe Zodiac-luchtschip

910 m3 luchtscheepje met de naam Duindigt (Zodiac VI)

wLe Temps opgeleid te worden tot de luchtschipcommandant.

aan de Nederlandse regering. Met zijn gift wilde Jochems de ­vaderlandse luchtvaartactiviteiten een impuls geven.

Ongebruikt

De opleiding van Walaardt Sacré tot ’s lands eerste luchtschipper Duindigt of Zodiac VI

zou echter tevergeefs blijken. Toenmalig Minister van Oorlog Co-

Om de Duindigt in de vaart te kunnen nemen reisde NVvL-­

lijn wist niet de benodigde gelden vrij te krijgen voor de bouw van

bestuurslid Walaardt Sacré samen met werktuigkundige Bonke

een hangar en het aanleggen van een gasvoorziening; het parle-

in mei 1911 af naar Saint Cyr bij Parijs. Daar werden onder

ment zag meer in de toekomstige inzet van vliegtuigen voor mili-

­leiding van Zodiac-directeur De la Vaulx de eerste proefvaarten

taire luchtvaartdoeleinden. Het operationeel houden van het

met het nieuwe luchtschip gemaakt. De Zodiac VI werd na

luchtschip werd daarmee onmogelijk en verder dan de proef-

de testvaarten gedemonteerd en per trein naar Nederland

vluchten in Frankrijk zou het uiteindelijk niet meer komen: de

­verscheept, waar het werd opgeslagen in Fort Vossegat in

ongebruikte Duindigt zou Fort Vossegat niet meer verlaten en

10

| December 2011

In Den Haag kwam zelfs de koninginmoeder het luchtschip bewonderen

Luchtschip de Duindigt bleef uiteindelijk ongebruikt

Hendrik Walaardt Sacré zou ’s lands eerste luchtschipper worden

uiteindelijk onbruikbaar raken. Schenker Jochems ontving

Hij raakte bij de manoeuvre lichtgewond en de overige passagiers

als dank voor zijn gift, en wellicht als pleister op de wonde, het

kwamen met de schrik vrij.

Ridderkruis in de Orde van Oranje Nassau.

Eerste in Nederland Parseval promotour

Na de mislukte tocht werd er een kleiner luchtschip per trein

Op 22 april 1911 steeg ’s ochtends vroeg om 04:30 uur op Flug-

naar Nederland gezonden. Deze 39 meter lange Parseval V had

platz Johannisthal een Parseval-luchtschip op van het Luftverkehrs

een inhoud van 1600 m3 en werd op buitenplaats Oud-Roosenburgh

Gesellschaft in Charlottenburg, voor een vaart richting Nederland.

in Watergraafsmeer gemonteerd en gevuld. Op 4 mei 1911 rond

De Parseval VI was door de NVvL uitgenodigd ter promotie van

10:45 uur steeg de Parseval onder commando van de Duitse

de luchtscheepvaart in Nederland en dagblad De Echo zorgde

­commandant Dillinger op. De eerste luchtschip-opstijging in

voor de financiering. Om te voorkomen dat de Duitsers lucht­

­Nederland was een feit.

foto’s van Nederlandse verdedigingswerken zouden maken was met het Luftverkehrs Gesellschaft afgesproken dat er enkele

Retour

­Nederlandse militairen, waaronder de eerdergenoemde Hendrik

Op 4 en 5 mei maakte het luchtschip meerdere vaarten in de

Walaardt Sacré, zouden meevaren.

omgeving van Amsterdam. Om ook de Nederlandse regering te enthousiasmeren voor de luchtscheepvaart vertrok het luchtschip

Noodlanding

daarna richting Den Haag, met als bestemming draf- en renbaan

Boven de Lüneburger heide bij Isenbüttel schoot even voor

Duindigt van de eerdergenoemde Walter Jochems. Daar kwamen

12 uur ’s middags tot grote schrik van de passagiers één van de

koningin-moeder Emma, minister van justitie Regout en minister

kabels los waarmee de gondel aan het luchtschip gemonteerd

van oorlog Colijn op bezoek om het luchtschip te bezichtigen. Na

was. Terwijl ook een tweede kabel het begaf besloot Oberleutnant

enkele vaarten in de omgeving van Den Haag werd het luchtschip

Stelling wijselijk om het luchtschip snel aan de grond te zetten.

weer gedemonteerd en per trein retour Duitsland gezonden.

| December 2011

11

>

Goud

>

voor Chris Borra Tekst Erik Louwes Foto’s Marysia Zolik

“ Maandag heb ik afgesproken met het hoogheemraadschap Rijnland om te kijken bij de soarplek Langevelder Slag.

nu te bestellen via www.ballonboek.nl of www.bduboeken.nl voor slecht € 49,95

De natuur heeft daar vernielingen aangericht. We moeten ­kijken hoe we de situatie verbeteren.”

Chris Borra heeft net het Hoofd­ bestuur bedankt voor de onder­

Lichter dan lucht,

scheiding met de gouden medaille

los van de aarde

van de KNVvL om bijna in één adem

‘Lichter dan lucht, los van de aarde’

te vertellen dat hij de volgende

geschreven door Han Nabben is een

­afspraak alweer heeft staan. Het

naslagwerk van de geschiedenis van

siert Chris, die vrijdag 5 november

de ballon- en luchtschaapvaart in

de hoogste onderscheiding ontving

­Nederland. Eerder dit jaar lieten we

die de KNVvL uitreikt. Frits Paymans,

al weten dat dit boek in aantocht

die onlangs dezelfde erkenning kreeg

was en u kunt het nu voor € 49,95

en hoofdbestuurslid Bert Wijnands

­bestellen via www.ballonboek.nl en

waren getuige. Chris Borra ontving

www.bduboeken.nl of vraag ernaar

de onderscheiding naar aanleiding

bij uw boekhandel.

van zijn vertrek als voorzitter van het Hoofdbestuur, ongeveer twee

“Dit toegankelijk geschreven full

jaar geleden. Hij werd opgevolgd

colour naslagwerk gaat over dromende

door Frits Brink, die hem deze

­romantici die gelokt werden door blauwe

­vrijdagavond tijdens de leden­

luchten en het verlangen de aarde

vergadering van de Afdeling

vanuit de hemel te aanschouwen.

Schermvliegen de onderscheiding

Over het doorzettingsvermogen en de

opspelde. Chris was eerder­

vastberadenheid van N ­ ederlandse

­behalve bestuurslid ook voorzitter

­uitvinders en avonturiers die gepokt en

van deze afdeling.

gemazeld door tegenslagen de zwaartekracht uiteindelijk overwonnen.

De kar trekken

En over gedreven volhouders die de

Frits Brink roemde Chris omdat hij de kar trok toen de KNVvL in problemen verkeerde.

­ballonvaart in Nederland ­uiteindelijk

“Chris gaf aan tijdelijk voorzitter te zijn om alles weer op de rails te krijgen. Toen dat

­introduceerden, organiseerden en

grotendeels was gelukt, vertrok hij weer en kon ik hem met een gerust hart opvolgen.

­populariseerden.” – BDU Uitgevers

Daarna heeft hij zich nog tomeloos ingezet voor de bescherming van de luchtsport in Nederland, samen met Frits Paymans. We zijn hen daar zeer erkentelijk voor,”

“Met het boek ‘Lichter dan lucht, los

­memoreerde Brink de spannende tijd van twee jaar geleden. Nu is Chris nog betrokken

van de Aarde’ heeft H ­ an Nabben een

bij het professioneler worden van het bestuur en het bondsbureau door het traject

prestatie van formaat geleverd. Een zeer

governance. Wie heeft welke taken binnen de vereniging en hoe kunnen die beter

goed leesbaar boek, een naslagwerk en

worden ingevuld, zijn de twee centrale vragen. Tijdens de ledenvergadering toonde

een uitermate mooie bundeling van

Chris zich vooral trots, zeker omdat hem de medaille in goud werd toegekend. “Ik vind

­historische documenten en beeldmateriaal

het leuk om resultaat te boeken. Natuurlijk kom ik ook ergernis tegen. Maar samen

van de “lichter dan lucht” luchtvaart.

successen boeken, dat is mijn drijfveer. Ja, daar heb ik wel lol in. Ik doe het met plezier.”

Een boek dat in de boekenkast niet mag ontbreken.” – Joop de Wilde, Ballonstof

12

| December 2011

‘Leuk als je resultaat boekt’

Freefly Eurorecord 2011 Tekst Jasper van der Meer Foto’s Vania da Rui, Tom Naef, Will

Freefly?

Freefly is de discipline binnen het ­parachutespringen waarbij in vrije val alles mag, dus letterlijk vrij vliegen. Één van de moeilijkste posities daarbij

Één keer in de twee jaar organiseert de Babylon freefly school

is head down, ondersteboven met het

in Spanje het ­Eurorecord in ­Empuria Brava, aan de Spaanse kust.

hoofd naar beneden. Hierbij worden

Het doel: de grootste head down formatie van Europa. In september

door het kleine lichaamsoppervlak

kwamen daarvoor maar liefst 110 freeflyers ­vanuit heel Europa

snelheden gehaald van boven de

naar de Spaanse ­costa, met ook één Nederlandse deelnemer.

300 km per uur, veel hoger dan bij de klassieke vrije val positie op de buik

H

(200 km/u). Door die hoge snelheid

et record van twee jaar geleden

Zij selecteerden de skydivers waarvan ze

heeft iedere input de je geeft veel

stond op 51 en moest dit jaar met

(denken te) weten dat ze de skills in huis

meer effect op de positie en beweging

gemak verbeterd worden. Er waren

hebben. Als de poging niet lukt en ze met

van het lichaam. Je moet dus erg

het afgelopen jaar namelijk al flinke for-

behulp van videobeelden iemand daarvan

nauwkeurig kunnen vliegen om

maties gevlogen op verschillende plekken

de schuld kunnen geven, vervangen ze die

­netjes en veilig bij anderen in de buurt

in Europa. Zo hadden de Fransen eerder

persoon door iemand van de reservebank.

te kunnen komen.

dit jaar al een ‘French-only’ record neer­ gezet van 42! Ook de Engelsen (28) en de

Formatie

Scandinaviërs (39) hadden al flink geoefend.

De 80 parachutespringers sprongen uit vijf

van binnen uit en aan de basis worden

De ambitie voor het Eurorecord 2011: een

verschillende vliegtuigen die in formatie

steeds nieuwe halve cirkels gevormd totdat

‘80 way’. Om aan te geven hoe jong deze

naar 19.000 ft klommen. Het voorste

de figuur compleet is. Daarna is er nog

discipline is en hoe snel die zich ontwik-

vliegtuig was een Twin Otter en met daarin

7000 ft over om te separeren zodat ieder-

kelt: in 2005 bestond het Eurorecord nog

de 8-mans basis van de formatie. Daarachter

een veilig zijn parachute kan openen.

maar uit 28 freeflyers.

vlogen een tweede Twin, een Dornier, een Pilatus Porter en Beechcraft 99. Een fractie

Nieuw record

Reservebank

voordat de basis uit het voorste vliegtuig

Bij de laatste poging van het event - vanwege

Voor de recordpoging waren er 110 freeflyers

komt, springt de cameraman uit datzelfde

slecht weer dat in aankomst was - ging alles

naar Spanje gekomen. Voor 30 skydivers

vliegtuig als teken voor de andere springers.

zoals gepland. Euforie alom en 80 blije

betekende dit dat ze vanaf de grond moesten

Die duiken allemaal los van elkaar uit de

­parachutespringers die zich trots de nieuwe

toekijken hoe 80 anderen het record

vliegtuigen en iedereen vliegt in head

recordhouders mogen noemen van Europa.

­proberen te vestigen. De formatie werd

down positie naar zijn of haar specifieke

Net zoals de enige Nederlander: mederecord­

­samengesteld door de organisatoren.

plek in de formatie. De opbouw ontstaat

houder Jasper van der Meer.

| December 2011

13

FAI in Maison du Sport International Nog een verandering, die al in mei van dit jaar plaatsvond: de FAI kreeg een nieuw onderkomen voor haar werkorganisatie in het ‘Maison du Sport International’ in de ‘Olympische hoofdstad’ Lausanne. Het Maison du

Alle KNVvL bladen online!

De uitgaven van de KNVvL

Sport International maakt deel uit van een initiatief om zoveel mogelijk

en haar ­afdelingen zijn

internationale sportfederaties samen te brengen in de stad waar ook het

nu ook digitaal online

Internationale Olympische Comité (IOC) is gevestigd.

­terug te vinden op ISSUU. Deze of eerdere versies

controleer uw gegevens op mijn.knvvl.nl

van Airsportsmail ­teruglezen? Ga dan naar www.issuu.com/knvvl

Als lid heeft u bij uw ledenpas begin dit jaar een brief ontvangen met de inloggegevens voor https://mijn.knvvl.nl. Op deze website kunt u uw eigen gegevens inzien en deels zelf wijzigen. Handig als u bijvoorbeeld verhuisd bent of een nieuw telefoonnummer of e-mail­ adres heeft. Maar het is ook verstandig om regelmatig even in te loggen om uw gegevens te controleren. Dan kunnen wij u beter van dienst zijn. LOGIN OP https://mijn.knvvl.nl.

KNVvL heeft 15.000 leden!

Op 7 september jl. heeft de KNVvL de mijlpaal van 15.000 leden bereikt. Sinds januari 2011 heeft de KNVvL zogenoemde aspirantleden in het leven geroepen. Dit zijn cursisten van parachutespringen en zweefvliegen met een aangepast KNVvL lidmaatschap qua contributie en procedures. Vooral het aantal leerlingen parachutespringen heeft geleid tot een sterke groei van het ledenaantal. Het was dan ook niet geheel verrassend dat ons 15.000ste KNVvL lid een parachutist zou zijn: Dominique Olthof, 21 jaar jong, woonachtig in Landsmeer en momenteel geneeskunde studerend aan de UVA.

O

p 3 september begon Dominique met de Static Line opleiding bij PCMN in Hilversum. De droom

om een parachutesprong te maken leefde al enkel jaren en ze heeft zich dan ook snel ingeschreven toen ze de static-line opleiding cadeau kreeg voor haar verjaardag.

Na anderhalve dag theorie heeft zij haar eerste sprong mogen maken.

“Het was ­ongelooflijk spannend, maar het gevoel was werkelijk fantastisch!”

Aldus een ­enthousiaste Dominique.

Op 23 oktober overhandigde namens de KNVvL Ronald ­Overdijk haar, als 15.000e

lid, een mooi cadeau: een hoogtemeter

“ Het was ­ongelooflijk spannend, maar het gevoel was werkelijk fantastisch!”

14

| December 2011

die ze met veel plezier zal gaan g­ ebruiken bij haar toekomstige sprongen.

Dominique is van plan om in 2012 de AFF opleiding te gaan volgen. De KNVvL wenst haar hierbij veel succes.

agenda en verder Evenementen 2012

Theorie-examens

Elsefly 2012

Nationaal

schermvliegen

Wanneer: 08-06-2012

­Modelvliegkamp 2012

Delta- en

Wanneer: 20-04-2012

Farnborough

Wanneer: 04-08-2012

parapentebeurs 2012

NK Zweefvliegen 2012

­International

Open NK

Wanneer: 29-01-2012

Wanneer: 17-05-2012

Airshow

Parachutespringen

Aero Friedrichshafen

Vliegshow Volkel in de

Wanneer: 09-07-2012

Wanneer: 23-08-2012

2012

Wolken 2012

Texel Airshow 2012

Wanneer: 19-04-2012

Wanneer: 20-05-2012

Wanneer: 28-07-2012

Eind augustus mochten de personeelsleden van het KNVvL bondsbureau in Woerden een ballonvaart maken. Dit deden zij samen met het personeel van de NKBV (Berg- en klimbond), waarmee de KNVvL een samen­ werkingsverband heeft. Vanaf bastion De Pettelaar nabij Den Bosch steeg in de vroege ochtend een vijftal ballonnen op.

Natuurlijk hielpen de personeelsleden met het gereed maken voor de vaart.

Het was een indrukwekkend gezicht en een fantastische ervaring, waarvoor het personeel de afdeling Ballonvaren en alle crewleden nogmaals hartelijk wil bedanken.

Ballonnen vol personeel Jean-Marc Badan nieuwe secretaris-­generaal FAI Sinds 1 oktober is Jean-Marc Badan secretaris generaal van de FAI. Hij volgt Stephane Desprez op, die relatief kort deze functie vervulde en inmiddels managing director van de I­ nternational Motorcycling Federation (FIM) is. Daarvoor was Max Bishop tientallen jaren secretaris generaal. Badan (47) werkt al negen jaar bij de FAI als sports director en als plaatsvervangend secretaris generaal. Eerder was hij piloot bij Swissair en vice-voorzitter van de Zwitserse Aeroclub.

| December 2011

15

Goed vliegweer voor alle 15.000 leden!

Dan wordt 2012 vast een mooi vliegseizoen!

De knvvl wenst u gezellige feestdagen en veel onbezorgde vlieguren in 2012!