ASM 2011 28(1)

Tijdschrift van de ­ Koninklijke ­Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Jaargang 28 l Maart 2011

Nieuw Nederlands duurrecord

ballonvaren Eén jaar topsportcoördinator l Eeuwfeest zweefvliegen Luchthaven l Invoering Veiligheid Management Systeem Studeren met Leonardo da Vinci l Vallen in een toverkijker | Maart 2011

1

inhoud

Het laatste nieuws via

www.knvvl.nl

Maart 2011

3 Voorwoord Frits Brink, Voorzitter KNVvL 4 Nederlands duurrecord ballonvaren: prestatie van Europees formaat

6

Eén jaar topsportcoördinator Doe mee met NK zeilvliegen 2011

7

Invoering Veiligheid Management Systeem Light Vallen in een toverkijker

8 9

‘Vliegen naar Ameland is de ultieme uitdaging in Nederland’

Column Luchthaven Met korting naar de Aviodrome

10 Eeuwfeest zweefvliegen 11 Küller maakt eerste vlucht in Nederlands Indië 12 Studeren met Leonardo da Vinci 14 Gezellig begin van het vliegseizoen in Wageningen 15 Agenda en verder Win je KNVvL lidmaatschap met de Air Sports Mail fotowedstrijd

16 Neem een abonnement op Luchtvaartnieuws

Verschijnt 5x per jaar en is een ­uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL).

KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: info@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp, Marijke van Geem, Bart Pelt Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Maya de Best, Frits Brink, Henk Broeders, Marijke van Geem, Sabine Gijzen, Harm J. Hazewinkel, HBP, Frouwke Kuijpers, Erik Louwes, Frits Snijder, Rob Somsen, Annet Vieregge, Maarten Wormer Foto’s: Henk Broeders, Ary Ceelen, Bart Doets, Jos van Duin, Frans de Guise, Harm J. Hazewinkel, Arie de Jong, Maikel Kouwenberg, Erik Louwes, Peter Snepvangers, Frits Snijder, Bas Verheugt, Ronald Verriet, Joost Visschedijk, Henny Wiggers Coverfoto: Joerg Bajewski Ontwerp en vormgeving: Verheul Communicatie, ­Alphen aan den Rijn.

Druk en verzending: Okay Color Graphics, Alphen aan den Rijn.

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden ­gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag­ baar op het redactieadres, zie boven, of via communicatie@knvvl.nl.

2

| Maart 2011

Luchtvaartnota onderweg Foto Kas van Zonneveld

De Luchtvaartnota is eindelijk in behandeling genomen door de Tweede Kamer. Op 7 februari werd over de nota gediscussieerd door de vaste Kamercommissie voor Infrastructuur en Milieu.

Enkele dagen daarvoor hadden wij als KNVvL, met enkele andere stakeholders, onze gedachten uit kunnen wisselen met de commissie­ leden over de inhoud van de nota. Wordt de positie van de kleine luchtvaart door deze nota voldoende beschermd en gefaciliteerd?

Wordt de belangrijke rol van de luchtsporten en recreatie naast de andere onderdelen van General Aviation erkend binnen het totale vliegverkeer in ons land? Ik heb moeten vaststellen dat dit in slechts zeer geringe mate het geval is.

De Luchtvaartnota zet in op het optimaliseren van de netwerk­ kwaliteit in combinatie met een concurrerende en duurzame ­luchtvaart ten dienste van de Nederlandse economie. De vrijwel ­uitsluitende aandacht gaat daarom uit naar de ‘grote’ commerciële luchtvaart en de militaire luchtvaart. Dat 90% van het totaal aantal vliegbewegingen op het conto van de ‘kleine rest’ kan worden ­geschreven is een argument dat kennelijk niet overkomt. Het gevolg is dat de kleine luchtvaart naar de marges wordt verwezen: niet echt gefaciliteerd, maar slechts gedoogd.

Wat zich wreekt is dat General Aviation niet integraal in het proces voorafgaande aan de totstandkoming van de nota is meegenomen.

Dat zie ik als een gemiste kans; immers, de enorme kennis en ervaring die in onze luchtsport- en recreatiesector voorhanden is, werd ­onvoldoende benut. Niet voor niets wordt de sportvliegerij gezien als

de kraamkamer voor de professionele luchtvaart. Dit heeft ons in ­samenwerking met AOPA, NACA en NVL doen besluiten een ­Strategische Visie General Aviation in Nederland uit te brengen.

Inmiddels heb ik enkele keren met de staatssecretaris Joop Atsma ­contact gehad. Zijn intentie om een goede balans aan te brengen ­tussen de verschillende sectoren binnen de luchtvaart waardeer ik.

De sportieve achtergrond van deze staatssecretaris geeft, naar mijn mening, een zekere garantie. Ik reken erop dat de in het verlengde van de Luchtvaartnota verschenen Strategische Visie General Aviation in Nederland de leemte die de Luchtvaartnota mijns inziens heeft laten zien zal kunnen opvullen door een positieve reactie van Atsma.

Op deze wijze zou hij de lijn kunnen doorzetten van zijn voorganger Camiel Eurlings en diens voorganger Melanie Schultz van Haegen.

Bij de behandeling van de Luchtvaartnota door het Parlement bleek wel dat met name de Kamerleden Maarten Haverkamp (CDA) en Matthijs Huizing (VVD) een luisterend oor hebben voor onze problemen. Als ik dit combineer met het veelal zeer constructieve overleg met de ambtelijke top van het departement van Infrastructuur en Milieu stel ik vast dat weliswaar hard gewerkt moet worden om onze belangen voor de toekomst veilig te stellen, maar dat de inzet van velen van ons zeker niet tevergeefs is geweest. De conclusie is daarom ook, met dank aan de popgroep De Dijk: ‘we zijn er nog niet, maar we zijn onderweg!’

Frits Brink, Voorzitter KNVvL

| Maart 2011

3

Nederlands duurrecord ballonvaren:

prestatie van Europees formaat Hij is twaalfvoudig Nederlands kampioen ballonvaren en heeft sinds 10 januari 2011 ook het Nederlands duurrecord ballonvaren op zijn naam staan. Henk Broeders voer non-stop met zijn Vaillant

ballon ­PH-VNL en legde een afstand van 498 km af in 20 uur en 37 minuten.

Voor Air Sports Mail maakte de ballonvaarder een verslag.

Tekst Henk Broeders Foto’s Peter Snepvangers, Maikel Kouwenberg en Henk Broeders

4

| Maart 2011

O

p zondagavond 9 januari 2011 steeg ik om 19.25 uur op vanuit Zundert. Het weiland van Kees Snepvangers was het decor waar de Vaillant ballon, de PH-VNL, vaarklaar

werd gemaakt. Deze ballon van Ad Ballon is op dit moment de meest energiezuinige ballon, ontworpen volgens de allernieuwste technieken. Na het opstijgen begon de nachtvaart. Het was kraak­ helder met duizenden sterren en een kwart maan. De ballon zette koers richting Eindhoven waar ik op 5.000 ft met een snelheid van 20 knopen overheen voer. Vanaf de grond kon mijn volgploeg duidelijk de Vailliant ballon zien, zelfs zonder de brander aan.

Ruhrgebied

Na overleg met de Duitse Langen Information moest ik de Duitse grens passeren tussen de 6.000 en 10.000 ft, omdat er op dat moment erg veel vliegverkeer was boven het Ruhrgebied. Dankzij het heldere weer had ik wel een schitterend uitzicht op het Ruhrgebied.

Vanwege de afnemende bovenwinden deed ik er ruim twee uur over om het immens grote gebied over te steken. Na het Ruhrgebied had ik toestemming naar 15.000 ft te gaan en dus de wind van 40 knopen op te pikken. Deze windsnelheid zou mij richting Berlijn en Warschau brengen, maar eenmaal op hoogte bleek de windsnelheid gehalveerd te zijn tot slechts 20 knopen. Het gasverbruik nam toe: in minder dan een uur was één gasfles leeg en dus besloot ik rond 23.30 uur mij volledig te richten op het duurrecord.

Ochtendschemer

Ik kreeg toestemming van de luchtverkeersleiding om mijn vaart te vervolgen tussen de 4.000 en 7.000 ft. De wind kwam uit westelijke

besneeuwde velden. De kick van mijn recordpoging gaf me nieuwe

richting zodat deze mij over Warstein voer. Hoe verder ik met de

energie. Tegen 15.45 uur ben ik me gaan voorbereiden op de

ballon Duitsland inging, des te meer de wind afnam. Rond 01.00

­landing die ging komen omdat einde daglicht periode in zicht

uur ’s nachts stond er nog maar 10 tot 15 knt wind. Het zicht

kwam. Mijn volgploeg stond de landingstijd aan de weg te klok-

bleef schitterend, maar op de grond waren de mistvelden zich

ken. Precies om 16.02 uur ben ik geland in een akker bij het

al aan het ontwikkelen. Hoe oostelijker ik voer, hoe kouder het

­kleine plaatsje Podzig in Duitsland, na een vlucht van 20 uur en

werd. Dit was te zien aan de nog aanwezige sneeuwvelden die

37 minuten over een afstand van 498 km.

­afstaken in het licht van de maan en de sterren.

Rond 08.00 uur kwam de ochtendschemer langzaam tevoorschijn.

Record bevestigd

Normaal zou je dan na een prachtige nachtvaart gaan zoeken

Na de landing hebben we de ballon en mand opgeruimd en op de

naar een landingsplek, maar ik moest de knop omzetten omdat

trailer gezet. Die werd erg zwaar vanwege de vele gasflessen die we

ik met een duurrecord bezig was. Daar ik ook nog voldoende

bij ons hadden en dus kwam onze trailer vast te zitten. Na lang

gas in de mand had - op dat moment gebruikte ik één gasfles in

zoeken vonden we een boer die bereid was ons eruit te trekken.

1 uur en 10 minuten tijd - kon ik nog een heel eind doorvaren.

Hij moest twee enorme schuurdeuren openen om zijn Russische

Na zonsopkomst werd het erg heiig en ontstonden er lage stratus-

trekker van stal te halen. Na deze geheel unieke ervaring zijn we

cq mistvelden, maar dankzij de zon kreeg de ballon extra warmte

op zoek gegaan naar een restaurant en een hotelletje om de nacht

en werd het gasverbruik teruggebracht naar één gasfles in 2 uur

in een lekker warm bed door te brengen.

en 15 minuten. Hierdoor werden de mogelijkheden vele malen

De terugreis naar Nederland werd de volgende ochtend, na een

groter om zeker tot zonsondergang door te varen.

lekker ontbijtje, ingezet. Iets na 17.30 uur kwamen we aan bij Ad Ballon in Breda, waar onze collega’s klaarstonden om ons te

Kick

­verwelkomen met heerlijke Bossche bollen en champagne. Hier

Naarmate de dag vorderde nam de wind verder af tot 6-7 knt.

werd het nieuwe Nederlandse duurrecord bevestigd. Ik ben

De volgploeg kon mij daardoor uitstekend volgen en we hadden

enorm trots op deze prestatie en natuurlijk ook petje af voor de

op een zeker moment zelfs mondeling contact op 30 meter af-

inzet van mijn grondploeg: Dook Weidema, Maikel Kouwenberg,

stand. De vermoeidheid nam toe dus trok ik mijn jas uit. Weer

Rik Baan en Iris van Ham. Ook wil ik Vaillant enorm bedanken

op scherp gezet door de kou en na een flinke stapel boterhammen,

voor de ballon. Dankzij die medewerking was deze prestatie van

kon ik er tegenaan. Ik genoot van de mooie kleine dorpjes en de

Europees formaat mogelijk!

| Maart 2011

5

Doe mee met NK zeilvliegen 2011 Tekst Annet Vieregge Foto Bart Doets

Het NK zeilvliegen 2011 gaat van start.

Pagen wederom een cross country seminar

Zoals ieder jaar bestaat het kampioenschap

aanbieden. Voorgaande edities waren een

uit een sleep- en een berggedeelte. Tijdens

dermate groot succes, dus bij voldoende

het Hemelvaartweekend van donderdag 2

belangstelling gaat Dennis op herhaling. De

tot en met zondag 5 juni zal op Deelen

kosten bedroegen voorheen € 500,- en dat

het NK slepen plaatsvinden. Voor het

was inclusief het vervoer tijdens de cursus.

berggedeelte, de Dutch Open, gaan we

Voorafgaande aan het vliegen zelf, geeft

van zondag 7 augustus tot en met zaterdag

Dennis een zeer op de praktijk gerichte

13 augustus naar het bij veel piloten

theorieles die twee uur duurt. Vereisten:

­bekende Tolmin in Slovenië. Aansluitend

minimaal brevet 2, zelfstandig kunnen

vindt daar dan het Sloveense kampioen-

starten en landen en al enige ervaring

schap plaats. Bij voldoende deelname

hebben met thermiekvliegen. Heb je belang­

­worden er aparte scores en wedstrijden

stelling in dit XC-seminar, stuur dan een

gehouden (sportclass scoring en rigid,

e-mail naar wedstrijden@zeilvliegen.nl.

kijk voor meer informatie op de website).

Lees meer over het NK zeilvliegen op

Tijdens het NK zeilvliegen 2011 zal Dennis

www.zeilvliegen.nl.

Eén jaar topsport­ coördinator

Tekst Frouwke Kuijpers foto’s Frans de Guise, Arie de Jong In oktober 2009 is ze aangesteld als topsport­ coördinator bij de KNVvL: Frouwke Kuijpers. Het doel voor de KNVvL met deze aanstelling is om naast belangenbehartiging meer als sportbond te gaan functioneren. Hoe is het haar vergaan tijdens het eerste jaar bij de KNVvL?

“Op mijn programma stond het organiseren

wedstrijden en PR & Communicatie. Frouwke:

van KNVvL-dagen Sport en kennismaking

“De opkomst voor deze dagen was hoog en

met de verschillende afdelingen en

de reacties zijn positief. Wat de kennismaking

­selecties,” vertelt Frouwke Kuijpers.

betreft ben ik bij bijna iedereen langs geweest

Ze vervolgt: “In de winter zijn de selecties

tijdens een wedstrijd of training. Het heeft

van alle a ­ fdelingen uitgenodigd voor de

een goed beeld gegeven wat de opzet is

KNVvL-­dagen Sport met een gezamenlijk

van een wedstrijd en wat de specifieke

programma. Ook ­bestuurders van afdelingen

­kenmerken per tak van luchtsport zijn.

de verschillende wedstrijdcommissies op

werden uitgenodigd om meer feeling te

Ook de persoonlijke kennismaking met de

het programma. Hierbij zal het sportberaad

­krijgen met het wedstrijdgebeuren.”

selectieleden is goed geslaagd.”

een grotere rol gaan spelen. Verder liggen er

De onderwerpen die aan de orde kwamen

De basis voor de topsportcoördinator is

nog mooie uitdagingen, bijvoorbeeld National

tijdens deze dagen waren onder andere:

­gelegd. Frouwke: “Maar voor een goed

Air Games in Nederland en een apart bureau

doping, Human Factors, verbetering door

­topsportklimaat binnen de KNVvL moet er

voor topsport. Met als rode draad natuurlijk

evaluatie, veiligheid en vliegerschap bij

nog heel wat gebeuren. Voor het komend

zoveel mogelijk ondersteuning verlenen aan

wedstrijden, talentontwikkeling, emotie bij

jaar staat een nauwere samenwerking met

de topsporters van de KNVvL!”

6

| Maart 2011

Invoering Veiligheid Management Systeem Light Bij luchtsporten hoort een zekere risico­ acceptatie. Dit betekent niet dat de risico’s die hierbij horen als gegeven beschouwd moeten worden. De KNVvL heeft het vergroten van de vliegveiligheid altijd hoog op de agenda staan en in het beleidsplan opgenomen. Niet dat het nu slecht gesteld is met de veiligheid binnen de luchtsporten, maar het kan altijd beter; bijvoorbeeld met het VMS Light. tekst Maya de Best

Het Veiligheid Managements Syteem Light, oftewel het VMS Light, biedt afdelingen een handreiking om bestaande werkwijzen beter op elkaar af te kunnen stemmen.

Het systeem bestaat uit een methode om op een systematische wijze voorvallen te registreren en te analyseren, met een achterliggende procedure om verbeteringen door te voeren.

Het is de bedoeling dat deze methode KNVvL-breed wordt geborgd.Omdat er verschillen zijn tussen luchtsporten zal niet voor iedere afdeling VMS Light hetzelfde zijn.

Vallen in een ­toverkijker

­Uitgangspunt is wel dat er zoveel mogelijk gekeken wordt

Tekst HBP en Sabine Gijzen Foto’s Henny Wiggers

zorgt biedt het wel een mogelijkheid op een meer gestructu-

Wie heeft er als kind wel eens door een caleidoscoop

zaken die anders gaan dan gepland. In de bestaande KNVvL

gekeken? Een toverkijker waar je mooie regelmatige

veiligheids­cultuur verzamelen de meeste afdelingen voorval­­

figuren van kleurige kraaltjes in kunt zien, door de

meldingen en worden vooral de ernstige ongevallen onder-

­kijker naar het licht gericht te laten draaien. In Amerika

zocht. Het uitgangspunt van het VMS Light is dat ernstige

werd eind 2010 het 10-jarig jubileum van skydive

ongevallen voorkomen kunnen worden indien er structureel

­evenement Kaleidoscope gevierd. Dit evenement begon

aandacht besteed wordt aan het signaleren van verbeter­

om de NSL 4-man competitie op te leuken met grootse

mogelijkheden. Dat kan alleen als ongevallen niet als een

100-man formaties die spectaculair waren om vanaf

opzichzelfstaand incident worden beschouwd, maar als

de grond te zien. De door B.J. Worth ontworpen figuren

­methode om verbetermogelijkheden te ontwikkelen.

nemen hierbij de mooiste vormen aan, van grote

Het invoeren van VMS Light heeft ook een signaalfunctie.

spiraal­vormen tot waaiers en sterren. Namens Neder-

In het kader van zelfregulering is deze invoering een goede

land sprongen Jose Brouwers en Sabine Gijzen

methode om aan externe partijen zoals IVW en NOC*NSF

(als nep-Belg) mee in de formatie. Henny Wiggers hing

te laten zien dat we hier op een verantwoorde manier

erboven of eronder voor de spectaculaire foto’s.

­invulling aan geven.

naar overeenkomsten tussen luchtsporten, met als streven een eenduidige inhoud en uitvoering van het VMS Light bij alle afdelingen. Een systeem dat voor alle afdelingen op hoofdlijnen toepasbaar is maakt het trekken van ­vergelijkingen tussen afdelingen makkelijker en bevordert het uitwisselen van ervaringen en kennis.

Verbetermogelijkheden

Hoewel het VMS Light op zichzelf niet voor meer veiligheid reerde wijze met veiligheid om te gaan en te leren van

| Maart 2011

7

Joost Visschedijk won de meeste prijzen in de XC-Competitie. In de categorie ­Nationaal Nederland werd hij kampioen, ­gevolgd door Hans de Korte en Hijlko ­Soepboer. In de categorie Internationaal ­Nederland werd hij na Aad van Venrooi, tweede; Remco Bolt bezette de derde plaats. De winnaars kregen de prijzen zondag 30 januari uitgereikt tijdens de Nationale Delta en Paraglidingbeurs in Wageningen.

Tekst Erik Louwes Foto Joost Visschedijk

XC-kampioen Joost Visschedijk:

‘ Vliegen naar Ameland is de ultieme uitdaging’

J

oost vertelt: “overlandvliegen is het

lijstje met vijf vragen. Als drie van de vijf

­overbruggen, want er is één zekerheid:

avontuur, de vrijheid, het maximale

vragen met ‘ja’ kunnen worden beantwoord,

in het laatste stuk heb je geen thermiek.

er uit halen, de onzekerheid dat je

dan vliegt hij bijvoorbeeld een thermiekbel

Kijk, van oost naar west is een mooie vlucht.

niet weet waar je komt, niet weten waar

uit op zoek naar de volgende, of maakt hij

Van de zomer ben ik nog naar Lelystad

het eindigt. En als het dan lukt wat je

de oversteek. Ik ben veel meer iemand die

­gevlogen. Maar na 100 kilometer houdt het

wilt, is dat een knaller. En elke keer weer

op intuïtie vliegt, maar natuurlijk niet

op. Je bent dan gedwongen om te stoppen,

proberen. Als het lukt, dan weet je dat je

­alleen maar op gevoel. Je weet wat scherm-

terwijl het drie of vier uur in de middag is

weervoorspellingen goed waren, dat je je

vliegen is en je hebt je ervaring. Het gaat

en je nog wel een tijdje wilt vliegen.”

spullen goed op orde had, dat je je hoofd

niet helemaal onbewust.”

er bij had, dat de puzzelstukjes in elkaar

Met zijn vliegvrienden van de vereniging

Vanuit Bentelo naar het oosten vliegen

vallen. Dat is gaaf. En een volgende keer

Plus 4 vliegt Joost vanaf het weiland van zijn

is ook een optie voor Joost. “Natuurlijk!

is het weer opnieuw proberen, maar kan

vader tussen Bentelo en Delden. Binnen

200 kilometer door Duitsland, maar dan

het ook zijn dat het minder gaat, dat je je

de vereniging staat een monumentaal doel:

moet je goed op de veiligheid letten.

hoofd er niet goed bij hebt of je spullen

“Vliegen naar Ameland met een aantal

Als je ver wilt vliegen, heb je veel wind

niet helemaal goed voor elkaar.”

vrienden. Dat is heel moeilijk. De route

­nodig, maar te harde wind is onveilig.

van 120 kilometer gaat tussen twee CTR’s

Als het niet meer veilig is, pakken we bij

Volgens Joost zijn er twee soorten piloten.

door, die van Leeuwarden en Eelde.

Plus 4 onze spullen in en gaan we naar

Piloten die vliegen op gevoel en piloten die

Aan het eind van de dag moet je voldoende

huis. Vliegen is mooi, maar je hoeft niet

de theorie aanhangen. “Een vriend heeft een

hoogte hebben om tien kilometer te

koste wat het kost je doel te halen.”

8

| Maart 2011

column Luchthaven

N

iet dat het vroeger allemaal beter was, maar sommige zaken

Wij mogen met recht twijfelen of en hoe zorgvuldig dat is uitgevoerd.

waren wel meer duidelijk en vooral onderscheidenlijk.

De consequentie van de nieuwe benaming in combinatie met de

Als iemand het over een luchthaven had, dan had je daar

verplichting tot het hebben van een luchthavenregeling is voor de

een bepaald beeld bij. Bijvoorbeeld een omheind terrein met een

luchtsporten een crime. Werd vroeger een aanvraag gedaan voor

stelsel van wegen voor het verkeer, gebouwen voor de afhandeling

een veldje, nu dient een luchthaven voor een luchtsport aangevraagd

van passagiers en vracht en één of meer startbanen waar vliegtuigen

te worden. Bij elke gemeente gaan direct de hakken in het zand

het luchtruim konden kiezen. Een verkeerstoren en een platform

en denkt de omgeving dat men Schiphol in de achtertuin krijgt.

mochten ook niet ontbreken, net zo min als een garage voor

De aanvraag voor eenvoudig beperkt medegebruik van een weiland

vliegtuigen die hangaar wordt genoemd. Voor een zakenreis of

ontaart initieel door een botte afwijzing gevolgd door een scala

­vakantie ging je met je koffers naar een luchthaven omdat je

aan onderzoekseisen die de waarde van het mogelijke vlieggenot

wist dat je vanaf een sport- of zweefvliegveld niet ver zou komen.

verre te boven gaan. Waar de provincies, met uitzondering van

Voor kleinere vliegtuigjes was de benaming (sport)vliegveld.

o.a Zeeland, redelijk en professioneel reageren, strand vrijwel elke

Dat kon ook gewoon een groot grasveld zijn waar met pylonen

aanvraag op vermeende ecologische waarden. Een vogeltje of een

een startbaan was uitgezet. Zweefvliegers gingen naar het zweef-

muisje heeft al menige luchthavenlocatie geblokkeerd.

vliegveld, zeil- en schermvliegers naar hun stek en modelvliegers naar het clubhuis op het veld. Zo was het, en het was goed tot het

De rijksoverheid is volledig doorgeslagen door na delegatie van

moment dat iemand bedacht dat de Luchtvaartwet gemoderniseerd

de bevoegdheden aan de provincies de regeling ‘veilig gebruik

moest worden. Geen slecht idee, maar men verzuimde tevens de

luchthavens en andere terreinen’ te lanceren, waarmee op diverse

kans te grijpen om de wildgroei aan regelingen en de verstrooiing

terreinen elk motief om zich te bekwamen in de omgevingstechniek

van allerlei bepalingen te ordenen.

van een vliegveld aan de provincies ontnomen is. De regeling bepaalt

Ergens in de overheidsburelen is bedacht dat de aanduiding voor

tot in detail juist die zaken die lokaal met toezicht van de provincie

alle vliegvelden onder één noemer, zijnde ‘luchthaven’, gevat zou

in zelfregulering gestalte hadden kunnen krijgen. De voormalige

moeten worden. Wederom, wetstechnisch gezien, geen slecht idee.

zelfregulering van zeil- en schermvliegen is zonder toestemming van

Wel met verregaande consequenties. Alle meer dan 100 ministeriele

de KNVvL “gejat” en in de regeling opgenomen. Waarschijnlijk onder

regelingen zouden getoetst moeten worden op de bepalingen ten

het motto: beter kunnen we het niet maken, wel ingewikkelder!

aanzien van luchthavens. Alle bepalingen ten aanzien van luchthavens zijn immers met de nieuwe definiëring en duiding van toepassing op alle vlieglocaties, tenzij ergens staat dat het niet zo is.

drome Met korting naar de Avio Deze lente zin in een dagje in de wolken?

Kom dan vliegensvlug naar de Aviodrome op de Luchthaven Lelystad!

Speciale aanbieding

Naast deze entreekorting krijgen volwassenen

voor KNVvL-leden*

en 65+ers een bon voor gratis appelgebak.

Op vertoon van de KNVvL ledenpas* en deze

Alle kinderen krijgen een bon die recht

Air Sports Mail betalen leden voor entree

geeft op 50% korting op een kindermenu.

slechts € 10,00 in plaats van de gebruikelijke

Tot ziens in de Aviodrome!

€ 15,75 per persoon! Neem dit artikel of een kopie hiervan mee naar de kassa. Liever online je entreebewijs bestellen? Voer dan de actiecode ‘KNVVL’ in bij je bestelling.

* Maximaal 4 personen per pas. Deze actie is niet geldig in combinatie met ­andere kortingsacties en r­ estitutie op reeds ­gekochte tickets is niet mogelijk. Deze actie loopt t/m 31 maart 2011.

Nationaal Luchtvaart-Themapark Aviodrome Pelikaanweg 50 8218 PG Luchthaven Lelystad T: 0320–289840 E: info@aviodrome.nl I: www.aviodrome.nl

| Maart 2011

9

Wasserkuppe jaren zeventig, nog voor de val van de muur. Vanwege de hoge ligging nabij de zonegrens bouwde de NATO er een grote radarpost. Zweefvliegers landden incidenteel buiten op DDR grondgebied!

Orville Wright demonstreert glijvliegtuig in 1911.

Postzegels met Wright g ­ lijvliegtuigen uit 1901 en 1902.

Zweefvliegers in Duitsland en in de VS maken zich op voor de viering van het 100-jarige jubileum van hun luchtsport. In beide gevallen dient een markante historische gebeurtenis als vertrekpunt.

Eeuwfeest zweefvliegen Tekst Frits Snijder Postzegels Ary Ceelen 100 jaar Wasserkuppe

elk jaar de beste vliegers en constructeurs aantrok. Prestaties in

Op 13 juli 1911 maken leden van de Flug-Sport-Vereiniging

hellingstijgwind en thermiek verbeterden met s­ prongen en er

(FSV) Darmstadt met hun glijvliegtuig de eerste starts vanaf de

­

Wasserkuppe in het Rhöngebergte. Het zijn gymnasiasten in de

veertig verleende de FAI de wedstrijd van 1937 met t­ erugwerkende

leeftijd van 16 tot 18 jaar die zomervakantie vieren. Hun vliegtuig

kracht de status van eerste WK Zweefvliegen. Grootste gevlogen

hebben ze zelf, zonder hulp gebouwd. De grootste afstand die ze

afstand: 351 km, hoogte: 3.295 m en duur: 19 uur en 1 minuut.

vliegend afleggen bedraagt 330 meter, 30 meter minder dan het

Op de laatste wedstrijddag waren er 30.000 toeschouwers. Zoals

record dat nog op naam staat van Otto Lilienthal. In 1912 keren

alle sporten in Duitsland stond de zweefvliegerij toen al geheel

ze terug met een verbeterd toestel. Hiermee legt hun meest

onder Nazi-controle. Sportiviteit week spoedig voor oorlogs­

­getalenteerde vlieger Hans Gutermuth 840 meter af in 1 minuut

geweld. De Wasserkuppe is tegenwoordig een zweefvliegterrein als

en 50 seconden: een officieus wereld­record! Behalve als zweef-

alle andere, maar wel met een illuster verleden. Hoogtepunt van

vliegpioniers staan de FSV-leden te boek als de ‘ontdekkers’ van

de jubileumactiviteiten dit jaar is de 4e FAI World Sailplane

de Wasserkuppe. Deze vliegberg verwierf in de jaren twintig en

Grand Prix, een modern wedstrijdformat, waarvoor de Wasserkuppe

dertig wereldwijde reputatie als belangrijkste zweefvliegcentrum.

van 23 tot en met 31 juli start- en finishplaats is.

Aanjager was het Rhön Treffen, een wedstrijd die vanaf 1920

Kijk voor meer informatie op www.gfs-wasserkuppe.de

10

| Maart 2011

verschenen ook buitenlandse vliegers aan de start. Eind jaren

DFS vliegtuig uit 1911 direct na de start vanaf de helling.

In januari 2011 uitgebrachte postzegel ‘Segelflug auf der Wasserkuppe’. ­Afgebeeld is een vliegtuig uit 1920, ten tijde van het 1e Rhön Treffen.

Indrukwekkend De afstand van 840 m die Hans Gutermuth in 1911 in glijvlucht aflegt en de duurvlucht van 9 minuten en 45 seconden van

Küller maakt eerste vlucht in ­Nederlands Indië

Orville Wright maken geen indruk meer op ons. Maar het zegt wel iets dat hun prestaties pas in 1920 tijdens het 1e Rhön

Voordat we later dit jaar herdenken

Treffen op de Wasserkuppe werden overtroffen.

dat Fokker een eeuw ­geleden voor het eerst in Haarlem vloog, staan we stil bij een andere gebeurtenis die

Zweefvlucht Orville Wright

honderd jaar geleden plaatsvond.

Op 24 oktober 1911 vliegt Orville Wright met een nieuw glijtoestel

Op 18 maart 1911 ging in het toen­

in stijgwind langs de Big Kill Devil Hill, iets ten zuiden van Kitty

malige Nederlands Indië voor het

Hawk, North Carolina. De bedoeling is om een verbeterd besturings­

eerst een vliegtuig de lucht in.

syteem te testen. Voor de aanwezige journalisten en fotografen van grote kranten demonstreert Orville een duurvlucht. De wind

Tekst en Foto Harm J. Hazewinkel

waait met 40 mph en Orville hangt met zijn vliegtuig even stil boven de hoofden van de reporters. Hij blijft 9 minuten en

Het Suikercongres in Soerabaja was altijd een

45 seconden in de lucht: een duurrecord! In 2011 herdenken de

­belangrijke en feestelijke ­gebeurtenis in een streek

Soaring Society of America, de Vintage Sailplane Association en

waar de suiker het voornaamste product was.

het National Soaring Museum deze prestatie als de eerste zweef-

Dit keer was besloten de feestelijkheden op te

vlucht boven het Amerikaanse continent. Van 21 tot en met

­luisteren met een wel heel ­bijzonder gebeuren;

24 november organiseren ze een aantal jubileumsactiviteiten op

er zou gevlogen worden. Een van de beste Neder-

locatie in Kitty Hawk. Overigens bouwden de Wright Brothers in

landse vliegers uit die tijd, Gijs Küller, was­uitgenodigd

de periode 1899-1902 al vier gliders. Deze dienden voor onderzoek,

en bereid gevonden naar Indië te komen. Gijs Küller

vooral naar een geschikte besturing. De broers maakten er vele

vloog als eerste Nederlander in 1909 in Frankrijk.

honderden starts mee om het vliegen onder de knie te krijgen.

Op 7 maart 1911 maakte hij zijn entree in Soerabaja.

De grootste afstand die ze daarbij vlogen bedroeg 189,7 m.

De vliegweek was voorzien voor 22 tot en met 26 maart,

De laatste glider uit de reeks was qua constructie en besturing de

maar Küller wilde van tevoren zijn machine uittesten.

directe voorloper van de gemotoriseerde Wright ‘Flyer’, waarmee

Zo kon het Soerabajaasch Handelsblad op 18 maart

Orville en Wilbur op 17 december 1903 beiden sprongetjes tot

schrijven: “Overal praatte men er over, overal zag

260 m maakten. Dit vormde in 2003 al aanleiding voor de

men enthousiaste groepen; Küller had het stoute

­Amerikaanse zweefvliegers om het eeuwfeest van de ‘powered flight’

stukje uitgehaald om over onze stad te vliegen.”

te vieren. Voor zweefvliegers is elke aanleiding om bijeen te komen

Later vloog Küller ook elders in de archipel.

legitiem! Er bestaat eigenlijk geen historische verbindingslijn tussen

Inmiddels bestaat Nederlands Indië niet meer en óf in

de Wright Brothers en de moderne zweefvliegerij in de VS. Deze is,

Indonesië Küllers vlucht wordt herdacht is niet bekend.

net als bij ons, veel meer schatplichtig aan de Duitse pioniers.

Maar laten wij hier even stilstaan bij dit jubileum en bij

Kijk voor meer informatie op www.soaring100.com

die grote Nederlandse luchtvaartpionier: Gijs Küller.

| Maart 2011

11

Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek studeren aan de Technische ­Universiteit Delft is bij de meeste luchtvaartliefhebbers wel bekend.

Maar wat houdt die studie nu eigenlijk in en wat zijn de toekomst­ perspectieven voor studenten die de studie voltooien? En wat hebben ­Leonardo da Vinci en de kleine luchtvaart daar eigenlijk mee te maken?

Studeren met Leonardo da Vinci Tekst Maarten Wormer Foto Bas Verheugt

D

e faculteit Luchtvaart- en Ruimte-

decennium gestegen naar 480. Mede hier-

afgesloten met het bacheloreindproject,

vaart is met zijn 2500 studenten

door heeft de faculteit besloten deze groei

dat tien weken beslaat. In deze periode

een van de grootste faculteiten

een halt toe te roepen door middel van

werken tien studenten fulltime aan de

aan de TU Delft. Tevens is het de enige

een numerus fixus tijdens het collegejaar

­uitwerking van een concept, waarbij

lucht- en ruimtevaarttechniek faculteit in

2011-2012. Het gevaar is namelijk dat

de ­gehele fase van initieel idee tot aan

de Benelux. Hierdoor zijn veel studenten

door de populariteit van de studie en

­gedetailleerd ontwerp wordt benut.

van internationale afkomst. Ieder jaar

­wildgroei de kwaliteit van het onderwijs

Na de bachelorfase begint de master­

stromen grote aantallen Belgische en

niet te handhaven is.

opleiding van twee jaar. De student kiest in deze fase een specifieke richting om

Duitse studenten in, maar ook een flinke hoeveelheid studenten met een Aziatische

Vijf jaar studeren

zich te specialiseren in aerodynamics,

achtergrond kiezen voor een masteropleiding

De opleiding streeft ernaar de studenten

­materials, structures, control & operations

aan de faculteit. Mede hierdoor is de

op te leiden tot hoogwaardige luchtvaart-

of de ruimtevaartrichting. Hiermee wordt

­opleiding aan de faculteit Luchtvaart- en

en ruimtevaartingenieurs, waarbij ook

de student klaargestoomd voor het

Ruimtevaarttechniek de enige volledig

­verbreding een sleutelrol speelt. Helder

bedrijfs­leven. Een accreditatiecommissie

­Engelstalige opleiding in Delft. Het totaal

communiceren, werken in teams en

heeft de afstudeerders de rating ‘excellent’

aantal eerstejaars studenten dat ieder

­compromissen sluiten behoren tot het

gegeven, mede hierdoor is een goede

jaar de opleiding begint is het afgelopen

curriculum. De bacheloropleiding wordt

­positie op de arbeidsmarkt gegarandeerd.

De spectaculaire vliegshow van de studievereniging Leonardo da Vinci op Seppe Airport in september 2010.

12

| Maart 2011

Vaak gebeurt het dat de gemiddelde

­student zich daarop voorbereiden? Studie-

enthousiast te maken voor luchtvaart­

studie­duur van de luchtvaart- en ruimte-

reizen, zoals aanstaande intercontinentale

techniek, door op middelbare scholen

vaarttechniek student langer is dan vijf

reis naar China en Japan, geven een goede

voorlichting te geven en de technische

jaar. Dit komt door het volle programma,

kijk op de lucht- en ruimte­vaartindustrie.

­opleidingen onder de aandacht te brengen.

de hoge studielast, de hoge werkdruk en

Een uitgelezen mogelijkheid voor een

het kwalitatief hoogstaande curriculum.

groot aantal masterstudenten om eens

Even zo vaak is het echter ook de verbreding

een blik te werpen in de bakermat van

van de studenten, door middel van extra

de hedendaagse noviteiten. Maar ook in

curriculaire activiteiten die de studieduur

Nederland zelf is er jaarlijks een uitgebreid

wat verlengt.

aanbod van excursies en lezingen naar een groot aantal lucht- en ruimtevaart

Studievereniging

­gerelateerde bedrijven en instellingen.

Leonardo da Vinci

Een andere rol die de vereniging Leonardo

De Vliegtuigbouwkundige Studievereniging

da Vinci binnen de faculteit speelt is

‘Leonardo da Vinci’ biedt vele activiteiten

het bewaken van de kwaliteit van het

waarmee de studenten zich kunnen

­onderwijs. Samen met enkele studenten

­ontplooien buiten het curriculum om.

worden de vakken geëvalueerd, docenten

Een zevental studenten zet zich een jaar

aan de tand gevoeld en geprobeerd het

lang fulltime in om deze vereniging te

vakkenaanbod eerlijk te houden.

­besturen. Samen met een groot aantal leden

Met al deze activiteiten probeert de

worden allerlei activiteiten georganiseerd.

­studie­vereniging de studenten lucht-

De activiteiten verschillen van het verzorgen

en ruimtevaarttechniek te prikkelen om

van de boekenverkoop voor de bachelor-

open te staan voor de mooie aspecten die

studenten tot aan de organisatie van een

de studie biedt.

De luchtvaarten ruimtevaartsector in ­Nederland ­verdient meer ­aandacht en ­prioriteit ten behoeve van de kenniseconomie

Helaas is het zo dat de regering dit niet ondersteund en geen geld over heeft voor

vliegshow in het kader van het 65-jarig ­bestaan van de studievereniging. Dit vond

Relatie kleine luchtvaart

de luchtvaart- en ruimtevaartsector in

plaats in september 2010. Ook werd dat

Een verbinding tussen de studie en de

­Nederland. Hierdoor blijft Nederlandse

jaar voor het eerst in de geschiedenis van de

­kleine luchtvaart lijkt niet voor de hand te

kenniseconomie achter op dit gebied,

vereniging een echte vliegrally georganiseerd

liggen, maar er vindt juist veel onderzoek

­terwijl het de ambitie van de regering is

in België, waarbij een dertiental vliegtuigen

in de kleine luchtvaart plaats. Behalve dit

om bij de top vijf van kenniseconomieën

een uitdagend parcours af dienden te leggen.

is er de samenwerking met het Nationaal

in de wereld te behoren. Het is te hopen

Naast deze ontspanningsactiviteiten

Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR),

dat de verdere toekomst zonniger is,

wordt ook veel aandacht besteed aan de

waarmee mogelijkheden op het gebied

­waardoor de luchtvaart- en ruimtevaart-

toekomst van de student. Wat zijn de

van luchtvaartinnovatie worden gezocht.

sector in Nederland de aandacht en

carrièremogelijk­heden en hoe kan de

Ook wordt geprobeerd jongeren al vroeg

­prioriteit krijgt die ze verdient.

Vernieuwde website KEI De website van het KEI, www.brevet.aero is in een nieuw jasje ­gestoken. Het werd hoog tijd voor een frissere uitstraling en een verbeterde navigatie. Met deze nieuwe website kunnen wij u nog beter van dienst zijn. Alle informatie over het aanvragen en verlengen van een zweefvlieg-, snorvlieg-, schermvlieg- en ­ballonvaardersbewijs zijn op deze vernieuwde site te vinden.

Verder kunt u hier ook de nodige informatie over medische ­keuringen en het aanvragen van een display autorization vinden.

| Maart 2011

13

Gezellig begin van het vliegseizoen

in Wageningen

Honderden zeil- en schermvliegers en belangstellenden trapten het nieuwe vliegseizoen af tijdens de twintigste Nationale Delta- ­ en Paraglidingbeurs in de Olympiahal in Wageningen. Op de beurs presenteren vliegscholen, dealers en clubs zich en is er ook de ­mogelijkheid voor piloten hun eigen vlieguitrusting aan te bieden.

Maar het is bovenal een gezellig evenement waarbij piloten verhalen en vliegplannen voor het komende jaar uitwisselen.

Tekst Erik Louwes, Maya de Best Foto’s Jos van Duin, Erik Louwes, Ronald Verriet

“W

e hebben inderdaad een grote tent meegenomen om

kunt beginnen met vliegen, het opleidingstraject en de kwaliteit

onze piloten te ontvangen. Je wilt er toch iets speciaals

van opleidingen.

van maken,” vertelt Ronald ten Berge. Sinds begin dit

Behalve dat de KNVvL stand het aanspreekpunt is voor

jaar is hij eigenaar van Action Air Sports en hij heeft zijn stand

­geïnteresseerden, is het voor de afdelingen ook een goede manier

goed vol staan. “Het is toch het begin van het nieuwe jaar en dan

om te communiceren met de leden. De beurs, waar de hele ­

is het goed om iedereen weer te zien.”

zeil- en schermvlieggemeenschap samen komt, is een mooi

Dat geldt evenzeer voor de stand van Ayke Jager en Barry Zelden-

­moment voor de afdelingen om zich te profileren. Niet alleen

rust van Air Time. “Je bent er tevoren heel erg druk mee. Je wilt

wordt er zichtbaar gemaakt wat de afdelingen voor de leden doen,

toch allemaal spullen meenemen die mensen zouden willen

maar wordt er onder andere van de gelegenheid gebruik gemaakt

­kopen,” vertelt Ayke in de stand met helmen, schoenen en allerlei

om vrijwilligers te werven.

andere vliegspullen. “Maar natuurlijk staat centraal dat je iederBezoekersrecord

een weer even ziet en bijpraat.”

Organisator Ton Draaijer is aan het eind van de dag in zijn KNVvL aanspreekpunt

­nopjes. Niet alleen is alles soepel verlopen, ook was het een

Niet alleen de ervaren piloten lopen rond op de beurs. In de

­bijzonder g­ ezellige dag. Het bezoekersrecord is weer gebroken

­gezamenlijke KNVvL stand geven bestuursleden van de afdelingen

en hij zint op een grotere beurs voor volgend jaar. Draaijer

Scherm- en Zeilvliegen voorlichting aan mensen die belangstelling

­organiseert de beurs sinds twee jaar in samenwerking met een

hebben. Zo komen er bijvoorbeeld vragen binnen over hoe je

aantal ondernemers: “Dat bevalt goed.”

14

| Maart 2011

agenda en verder Evenementen 2011

NK Zeilvliegen (slepen)

Elsefly Fly-in

Nationaal Model­

Wanneer: 02-06-2011

Wanneer: 14-07-2011

vliegkamp 2011

Aero Friedrichshafen, (DE)

6 WK Zweefvliegen vrouwen

Elsefly Vliegshow

Wanneer: 06-08-2011

Wanneer: 14-04-2011

Wanneer: 15-06-2011

Wanneer: 16-07-2011

NK Zeilvliegen (berg)

NK Zweefvliegen 2011

AirActive - luchtsportbeurs

Texel Airshow 2011

Wanneer: 07-08-2011

Wanneer: 16-05-2011

Wanneer: 09-07-2011

Wanneer: 30-07-2011

1 – 2011

e

#KNVvL twittert er op los!

Sinds eind 2010 is de KNVvL ook te volgen via Twitter!

Ook altijd al willen weten waar de

Win je KNVvL lidmaatschap met de Air Sports Mail fotowedstrijd!

Ben je trots op jouw luchtsport en wil je dat aan ­iedereen laten zien?

Pak dan nu je camera en doe mee aan de Air Sports Mail fotowedstrijd.

Niet alleen kun je jouw ­KNVvL ­lidmaatschap winnen, misschien komt jouw foto wel op de cover van Air Sports Mail editie 1 2012.

Je kunt meedoen in drie categorieën: Luchtsport & Natuur in harmonie, Sportief & Spectaculair en Mooi Moment & Gevleugelde Generaties

­Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart zich mee bezighoudt?

Stuur per persoon maximaal vier foto’s in. Je kunt met meerdere foto’s

Volg dan de laatste ontwikkelingen op

in verschillende categorieën meedingen. De foto’s dienen wel voor

het gebied van o.a. operationele zaken

1 november 2011 per e-mail binnen te zijn bij de KNVvL. Stuur een e-mail

en communicatie via Twitter.

naar communicatie@knvvl.nl en vermeld in het onderwerp van de e-mail

Volg ons nu:

de bestandsnaam van de foto, evenals je eigen naam. Verder willen we

twitter.com/knvvl

graag weten waar, wanneer, met welke camera en, indien van ­toepassing, met welke lens de foto gemaakt is. ­Vergeet niet je naam, telefoonnummer, e-mailadres en postadres door te geven.

Kijk voor meer informatie en voorwaarden op www.knvvl.nl

Voorwaarden - De ingezonden foto’s zijn niet in drukwerk, online of op andere wijze ­gepubliceerd; - Van iedere foto is het onbewerkte bronbestand* ­beschikbaar; - Door foto’s in te zenden geef je de KNVvL en Air Sports Mail de rechten om deze foto’s vrij van copyright te publiceren in Air Sports Mail, op www.knvvl.nl, in de nieuwsbrief en andere uitingen van de KNVvL; - De hoofdprijs is een KNVvL lidmaatschap, het betreft enkel de contributie aan de KNVvL, niet de contributie aan de afdeling; - KNVvL bestuurs- en personeelsleden en medewerkers van Air Sports Mail zijn uitgesloten van deelname.

| Maart 2011

* Toelichting: Bronbestand is het ­originele bestand uit de camera, dat liefst direct en anders achteraf beschikbaar moet zijn, als je bijv. een bewerkte of sterk ­gecomprimeerde foto instuurt.

15

Neem nu een abonnement op Luchtvaartnieuws Luchtvaartnieuws is een must voor iedere luchtvaartprofessional, luchtvaartsporter en luchtvaartvolger.

nu een jaar­abonnement voor slechts

€19,95

Reismedia, uitgever van de website Luchtvaartnieuws.nl, brengt voor het eerst het kwartaalblad Luchtvaartnieuws uit.

De website Luchtvaartnieuws.nl is al negen jaar toon­ aangevend in Nederland, België, Suriname en op de Antillen.

Om meer diepte in het nieuws aan te kunnen brengen is nu het blad Luchtvaartnieuws gelanceerd. Vol interessante ­thema’s uit de (inter)nationale luchtvaartindustrie: van regelgeving, ontwikkelingen op luchthavens en commerciële luchtvaart, tot interviews met topmensen uit de industrie.

Neem nu een jaarabonnement en ontvang vier keer per jaar Luchtvaartnieuws plus onbeperkt toegang tot de website.

Als lid van de KNVvL betaalt u slechts € 19,95 (normaal € 26,95)

Om gebruik te kunnen maken van dit aanbod gaat u naar www.luchtvaartnieuws.nl. Klik op de optie ‘registreer’ om u te registreren als basismember en vul, bij de betaalmethoden de kortingscode ‘KNVVLlummms200214’ in.

U bent dan direct aangemeld op Luchtvaartnieuws.nl en ontvangt vier keer per jaar het blad Luchtvaartnieuws.