ASM 2009 26(3)

Tijdschrift van de ­ Koninklijke ­Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

Jaargang 26 l September 2009

Snel sneller snelst!

Wereldrecord bij Pylonracen

Terugblik World Air Games l Zweefvliegen Highlights NK Ballon en Zeilvliegen l Para’s laten zich niet kisten 6 vragen aan… EAS l Schermvliegen op vakantie | September 2009

1

inhoud

Het laatste nieuws via

September 2009

www.knvvl.nl

3

Voorwoord Frits Brink, Voorzitter KNVvL

4 Terugblik World Air Games 2009 Turijn

6

NK heteluchtballonvaren

7

EAS in gesprek met de Europese Commissie

8

Para’s laten zich niet kisten

9 Column dichter bij de samenleving

10

Schermvliegen op vakantie

11

Zweefvliegen highlights

12 Door weer en wind: NK Zeilvliegen Fly-in op Texel

13

6 vragen aan… EAS

14 Snel, sneller, snelst

15

Agenda en verder

is een driemaandelijkse ­uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL).

KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden T: (0348) 437060, F: (0348) 437069, E: info@knvvl.nl Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp. Aan dit nummer werkten mee: Leo Blommers, Frits Brink, Cor van den Burg, Dennis van der Coelen, Rutger Coucke, Leon Gommans, Arno Keizer, Erik Louwes, Frits Paymans, Frits Snijder, Michaël Tefsen, Bert Wijnands, Jessica Zeevaart. Foto’s: BertKoning.nl, Dennis van der Coelen, Nienke van Doesburg, Peter van Doesburg, Veva Ekkelenkamp, Jan Fokken, Frans Guise, Aart de Harder, Jeroen Kroon, Erike Louwes, Daphne Schelkers, Frits Snijder. Ontwerp en vormgeving: VerheulCommunicatie.com Alphen aan den Rijn. Druk en verzending: Thieme MediaCenter Rotterdam.

Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeldmateriaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.

Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeldmateriaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden ­gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag­ baar op het redactieadres, zie boven.

2

| September 2009

Ambitie Foto Frits Snijder

Na enkele maanden van oriëntatie binnen de wereld van de luchtsport heb ik op 19 mei met groot genoegen en een gezonde dosis ambitie de voorzittershamer van Chris Borra overgenomen. Vele gesprekken met actieve bestuurders gingen eraan vooraf. Vooral met Chris heb ik veel van gedachten gewisseld; zijn inzet om na zijn korte periode als voor­ zitter iemand als opvolger te vinden die de belangen van onze vereniging in de komende jaren effectief zou kunnen behartigen, legt verwach­ tingen op. Maar vooral ben ik Chris dank verschuldigd voor de correcte wijze waarop hij de overdracht heeft laten verlopen. Het deed velen goed dat op 1 juli jl. ook op feestelijke wijze door Frits Paymans aan de grote inspanningen van Chris aandacht werd besteed.

1 Juli was overigens een historisch moment voor de KNVvL. De feeste­ lijke opening van ons kantoor in Woerden vond plaats in aanwezigheid van vele genodigden. Naar mijn zienswijze kan de verhuizing worden beschouwd als de start van een nieuwe fase voor onze vereniging. Het prachtige pand in Den Haag verkocht en daarvoor in het midden van ons land een efficiënt kantoorpand met als directe buren de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV) waarmee een verdere samenwerking op uitvoerend niveau nader onderzocht gaat worden.

Tijdens ons feestje in het nieuwe pand is zeer terecht – zij het enigs­ zins verlaat – Cor van den Burg geëerd met de KNVvL eremedaille in goud. Een zeer welverdiend eerbetoon aan een markante voorzitter van onze vereniging.

In de afgelopen maanden vonden de World Air Games plaats in Turijn. Prachtig Nederlands brons was er bij zweefvliegen voor Ronald Termaat, alhoewel volgens Ronald zelf hier meer sprake was van “losing gold”. Ook voor de jonge modelvlieger Derk van der Vecht was zijn vijfde plaats een mooie prestatie.

Tevens kunnen we spreken van een mooi topsport succes bij het Wereld Kampioenschap modelvliegen Pylonrace, waar Robbert van den Bosch wereldkampioen werd met een nieuw wereldrecord.

Bij het Europees Kampioenschap zweefvliegen wist René de Dreu in de Clubklasse Europees kampioen te worden en Tim Kuijpers eindigde op een mooie tweede plaats. Het is voor het eerst dat Nederland ­zowel goud als zilver weet te behalen bij het EK zweefvliegen.

Frits Brink opent het nieuwe KNVvL pand in Woerden

Je hoeft niet lang in functie te zijn om te ervaren dat onze luchtsport veel problemen ondervindt van regelgeving die vooral beoogd is om de zakelijke en militaire luchtvaart optimaal te conveniëren. Het is meer dan noodzakelijk dat de KNVvL zich vooral naar de overheid positio­ neert als de landelijke koepel waarmee overleg wordt gevoerd wanneer aanpassingen van de regelgeving ophanden zijn. In enkele gesprekken met beleidsambtenaren op het ministerie van Verkeer en Waterstaat heb ik een positieve benadering ervaren ten opzichte van de recreatieve luchtvaart. Ook een werkbezoek van het CDA-kamerlid Sander de Rouwe aan de KNVvL was in mijn ogen van groot belang. Zijn enthousiasme voor de vliegsport zal zeker doorklinken in ons parlement. Het blijft echter vooral zaak dat wij zowel intern als met onze aanverwante belangenbehartigers een duidelijk en eensgezind geluid laten horen.

Ik wil me daar zeker sterk voor maken.

De KNVvL is in de eerste plaats de belangenbehartiger voor haar leden. Daartoe is een klantgerichte en doelmatige organisatie essentieel.

Maar ook als sportbond binnen NOC*NSF moeten we ons mani­ festeren. Het doet mij daarom een groot genoegen dat een van onze prominente luchtsporters per 1 september onze nieuwe directeur is: Ronald Termaat. Zo gaan we met volle ambitie de toekomst in!

Frits Brink, Voorzitter KNVvL

| September 2009

3

Ronald Termaat in opperste concentratie voor de finale van het zweefvliegen. Rechts de prijsuitreiking met brons voor Termaat.

World Air Games 2009

Turijn

Tekst Bert Wijnands Foto’s Frits Snijder, Jan Fokken, Veva Ekkelenkamp

Op de afsluitende avond stonden 54 medaillewinnaars van 18 wedstrijdonderdelen op het podium. Vlaggen, volksliederen, medailles: een prachtig einde aan een week topcompetities in vele luchtsportdisciplines.

Daarbij was één Nederlander, Ronald Termaat, derde in de discipline zweefvliegen. Het landenklassement werd aangevoerd door Italië, gevolgd door Frankrijk en Rusland. Nederland eindigde op de 18de plaats, helaas geen top 10 klassering. Een terugblik op de World Air Games 2009 in Turijn.

De Nederlandse delegatie

H

et was al geruime tijd duidelijk, de

onderdelen in 2008 getest. Alle wedstrijden

ter preventie van terrorisme of andere drei­

bestaande formules voor Wereld-

waren in principe op één locatie, of in na-

gingen. Ook in Turijn zorgde dit voor oplo­

kampioenschappen (WK) waren

bije omgeving van elkaar.

pende kosten en tal van lastige regels: helaas onvermijdelijk in onze huidige wereld.

onvoldoende attractief om ook maar bij één luchtsport tot een groot evenement uit

Locaties en veiligheid

te groeien. In tegendeel, de huidige formule

De locaties waren fenomenaal. Het centrale

Competities

waarbij alle Nationale kampioenen kunnen

sportvliegveld bij Turijn was bijna perfect

De Nederlandse afvaardiging streed mee in

deelnemen, past echt niet meer bij topsport.

door zijn grootte en het weer was voor bijna

vier disciplines: modelvliegen, schermvlie-

Ook een combinatie van alle WK’s was niet

alle luchtsporten geweldig. De locaties zoals

gen, zweefvliegen en ballonvaren.

aantrekkelijk en bleek een niet te organise-

de overdekte hal voor modelvliegen, het meer

ren wedstrijd met zoveel deelnemers en

voor scherm-en zeilvliegen en de ballon

Modelvliegen

disciplines.

locatie hadden elk voor zich sterke en soms

Modelvliegen kent vele vormen. Voor de

Vandaar dat voor deze WAG voor een nieuw

wat beperkende kanten. Er waren aspecten

WAG waren drie competities opgezet die

concept was gekozen: bijna alle luchtsport-

die beter konden: de Air Traffic Control

interessant waren voor het publiek. Een

disciplines met alleen de 5 tot 6 topteams

was overbezorgd en eiste afstanden in tijd

hiervan werd indoor gevlogen in een grote

of top 15 individuele competitors uit de

en ruimte tussen de onderdelen die on­

basketbalarena. Voor Nederland was het

hele wereld waren aanwezig. Bovendien

nodig groot bleken te zijn. De veiligheid

indoor vliegen met radiobestuurde electro-

werd er alles aan gedaan om de wedstrijden

van het totale evenement is een moeilijke

modellen op zelfgekozen muziek erg span-

zichtbaar en aantrekkelijk te maken voor

zaak. Geen enkel groot sportfestijn kan meer

nend. Derk van der Vecht, 19 jaar oud,

publiek en media. Hiervoor werden alle

plaatsvinden zonder allerlei maatregelen

ondersteund door zijn fanatieke en des-

4

| September 2009

Derk van der Vecht

Aart de Harder

voor schermvliegen was sensationeel.

Mede dankzij het betere vliegtuig finishte

De start was op ca 5000 ft boven het meertje

de Pool Kawa als eerste. Zijn zekere tweede

met een sprong uit een helikopter, voor

plaats verspeelde Ronald vanwege een

schermvliegen ongebruikelijk vanwege het

technische fout, mede veroorzaakt door

‘ingepakte’ scherm. Geweldig wat er daar-

de virtuele finishlijn op 900 meter hoogte.

na mogelijk is met een modern scherm-

Brons was zijn deel.

toestel: tot loopings aan toe!

Ballonvaren Zweefvliegen

De basis van het ballonvaren lag in een

Op het hoofdvliegveld vond met 6 sleep-

heuvelachtig gebied op ca. 80 kilometer

vliegtuigen en 16 deelnemers een overzich-

ten zuiden van Turijn in de stad Mondovi.

kundige vader en oom, Presteerde heel ver-

telijke zweefvliegwedstrijd plaats. Er werd

In totaal werden er 22 opdrachten geva-

dienstelijk. Hij haalde de finale en eindig-

een race gevlogen waarbij alle deelnemers

ren. Het weer was tijdens deze wedstrijden

de hierin als vijfde. Deze wedstrijdvorm

tegelijk over de startlijn gaan. Je wint als je

ook van grote invloed. Zo werden op de

heeft veel potentie: wel kan er nog het een

als eerste over de finishlijn komt. Het weer

eerste dag de opdrachten op het gezamen-

en ander verbeterd worden aan organisatie

was mooi, maar voor zweefvliegen drama-

lijke opstijgveld in de prullenbak gegooid.

en scheidsrechters.

tisch stabiel en dus nauwelijks thermisch.

En zo waren er meer verrassende dagen.

Het pleit voor de kwaliteit van de deel­

Onze Nederlandse deelnemer, Jan Fokken,

Schermvliegen

nemers en hun vliegtuigen dat er iedere

is samen met zijn team aan begeleiders op

De wedstrijdlocatie van scherm- en zeil-

dag gevlogen werd. Doodzonde was de

een 14de plaats geëindigd.

vliegen was heel fraai: een bergmeertje op

beslissing van ATC om de start- en finish-

ca. 20 km van Turijn. De berg van waar

lijn ver weg van het publiek en vliegveld op

De KNVvL inzet

gestart moest worden lag helaas bij som-

900 meter hoogte te leggen. Het computer­

Voor de KNVvL vormde alle onzekerheid

mige windrichtingen ver weg. De landin-

tracking systeem was heel nuttig, al zullen

begin van dit jaar rondom de WAG nog de

gen op een vlot van 20x20 meter waren

aanpassingen voor het grote publiek nodig

nodige hoofdbrekens. Toch werd het een

spannend voor het publiek maar lastig voor

zijn. Voor insiders was er een groot scherm

geslaagd evenement, waarbij wij als Neder-

de deelnemers. Voor Aart de Harder, onze

en urenlang een zeer deskundig commen-

landse delegatie opvielen door onze beschei­

Nederlandse deelnemer precisie scherm-

taar. De dag van de finale was voor de

den teamkleding. De KNVvL bedankt alle

vliegen, verliepen de wedstrijden ongeluk-

Nederlanders super spannend. Ronald

deelnemers en geeft een compliment voor

kig. Hij blesseerde zich tijdens een buiten-

Termaat vloog zijn beste race en zette als

hun onmisbare begeleiders. Op naar de

landing. Het onderdeel Acro (Aerobatics)

eerste zijn final glide naar de finish in.

volgende WAG!

| September 2009

5

Alle randvoorwaarden voor een goede wedstrijd waren aanwezig. Prachtig weer: slechts één vaart hoefde afgelast te worden omdat er nét iets te veel wind stond. Prima accommodatie: teams en wedstrijdleiding waren ondergebracht in luxe bungalows van vakantiepark Kuier­ padtien. En een zeer ervaren wedstrijd­ team onder leiding van competition director Mathijs de Bruijn, die inter­ nationale faam op dit gebied geniet.

Tekst Rutger Coucke Foto BertKoning.nl

NK Hetelucht­ballonvaren 2009

Wedstrijd met een gouden randje W

ind heeft doorgaans op verschillende hoogte verschil-

Competition Club – voor de loggers. Internationaal hebben logger­

lende richtingen, ‘sturing’ noemen we dat. Bij een

tasks definitief hun intrede gedaan en zo kunnen ook onze piloten

ballonwedstrijd gaat het erom wie het best van die

goed voorbereid aan deze wedstrijden deelnemen. Door deze keuze

sturing gebruik kan maken. De ballonvaarder scoort door een

kwamen er tien ballons aan de start voor dit kampioenschap.

‘marker’ – een met een zandzakje verzwaard lint – te laten vallen.

Dat wordt gemeten ten opzichte van een van te voren aangegeven

Geen protest

doel. Een ander methode is door middel van GPS-loggertracks.

Die tien ballonnen vlogen in vijf vaarten maar liefst twintig

Hierbij wordt een kleine GPS aan de ballon gehangen die om de

mooie opdrachten. De nieuwe kampioen Henk Broeders liet zien

paar seconde de positie van de ballon opslaat. Zo kan men achteraf

dat op de lange duur kwaliteit wint van gelukstreffers: hij zette

bekijken welke ballon het dichtst bij een bepaald punt is geweest,

zijn tegenstanders op bijna 3000 punten achterstand. Tweede

of bijvoorbeeld de grootste koerswijziging gemaakt heeft, wat ook

werd Johannes Kooistra en derde de kampioen van verleden jaar

een opdracht kan zijn.

Jan Oudenampsen.

Vanwege de complexiteit van een ballonwedstrijd ontstaat er wel

Louter Nederlands kampioenschap

eens een verschil van mening tussen deelnemers en wedstrijd­

Het gebruik van de loggers zorgde de laatste tijd voor wat commotie.

leiding. Het protocol dat hiervoor kan worden ingediend door

Al jaren doen Nederland en België hun landskampioenschappen

piloten is dit kampioenschap niet een keer gebruikt: tekenend

in een gezamenlijke wedstrijd die om beurten georganiseerd wordt.

voor de kwaliteit van de piloten en de wedstrijdleiding, alsmede

Dit jaar was het de beurt aan Nederland. Toen de Belgische sport-

de opperbeste stemming waarin dit kampioenschap is gevlogen.

commissie er lucht van kreeg dat men loggertasks wilde invoeren haakte ze af: te veel techniek. Voor de keus gesteld met België of met

Kijk voor meer resultaten en foto’s

loggers koos de Nederlandse sportcommissie – de Dutch Balloon

op www.nkballonvaren.nl

6

| September 2009

EAS in gesprek met de Europese Commissie O

De KNVvL wordt op Europees niveau vertegenwoordigd door Europe Air Sport (EAS). Meer hierover staat onder andere in de rubriek ‘6 vragen aan ...’ op pagina 13 in deze en de vorige editie van Air Sports Mail.

Tekst Leon Gommans Foto Frits Snijder

p 3 juni jl. vond een gesprek plaats met o.a.

Daniel Calleja Crespo, Directeur Air Transport, met als doel een dialoog op strategisch

niveau te voeren. Tijdens het gesprek werd door Europe Air Sport (EAS) het belang van het uitbrengen van ­proportionele regelgeving onderstreept. In dit kader ­bedankte EAS Crespo voor het feit dat dit belang zo ­duidelijk verwoord en erkend is in haar recentelijk uitgebrachte ‘Communication on a Sustainable Future for General and Business Aviation’. Op haar beurt was de EC zelf blij dat zowel het Europees Parlement als de

Cor van den Burg is vicevoorzitter van EAS

­Europese Raad van Ministers dit document positief hebben ontvangen. Het document, waar EAS lobbyist Timo Schubert het nodige schaafwerk aan heeft verricht, wordt beschouwd als de eerste historische stap naar passende regelgeving. Dit is een belangrijke uitspraak: het Europees Parlement en de Raad van Ministers moeten

David Roberts, de nieuwe voorzitter van EAS, vestigde

het immers eerst met elkaar eens zijn voordat een voorstel

de aandacht op enkele actuele knelpunten zoals de regel­

tot wet wordt verheven.

geving rond Approved Training Organisations, het belang van redelijke en proportionele medische eisen en het

Geen verdere beperking

beschermen van bestaande rechten. Tevens gaf de EAS

Met het oog op de huidige werkbelasting van EASA,

voorzitter aan dat, vanwege de gelimiteerde beschikbaar­

speelde Crespo met de gedachte om EASA te vragen

heid van mankracht en middelen, het voor EAS vrijwel

meer prioriteit te geven aan het uitwerken van commer-

onmogelijk is deel te nemen aan alle huidige gespreks-

ciële luchtvaart regelgeving, waarbij de luchtsporten op

rondes rond luchtruimindeling zoals SESAR en Single

een later tijdstip aan bod komen. Deze gedachte werd

European Sky-II. De commissie nam dit mee en gaf tevens

door EAS positief ontvangen. Daarnaast zag de EC in

aan dat het SES-II project niet mag voeren tot verdere

dat de communicatie tussen EASA en haar stakeholders,

beperking van het ongecontroleerde luchtruim, een van

zoals EAS, zeker verbeterd kon worden.

de belangrijkste concerns van EAS.

| September 2009

7

Para’s laten Coupe de zich niet kisten Maarsseveen

een groot feest

Wat is een precisiewedstrijd?

De bedoeling is dat parachutisten zo dicht mogelijk bij het doel – een vlak op de grond van ongeveer 40 cm in doorsnee - te landen. De beste score die behaald kan worden is 0 centi­ meter en de maximale score per ronde is 5 meter. De wedstrijd beslaat vijf ronden en het team dat aan het eind van ronde vijf de kortste totale afstand tot het doel heeft is de winnaar.

Andrea van der Bildt tijdens haar landing op het strand van Maarsseveen.

Tekst Dennis van der Coelen Foto Jan Moraal

Midden Nederland (PCMN) niet bij de

O

pakken neer zitten: op creatieve manier

(Parachutists Over Phorty Society), op de voet gevolgd door team

Ondanks de door LVNL opgelegde hoogte­ beperking gaat ParachutistenCentrum

nder grote publieke belangstelling werden de verichtingen van 26 deelnemers gadegeslagen. RTV Utrecht maakte een leuke reportage gemaakt vanuit het perspectief

van Arjen Slager. De grote winnaar van de dag was team POPS

blijft de club ‘springlevend’. Op 4 juli

Jullie Weten Heus Wel Wie We Zijn en team Skyzophrenic-1.

werd voor de zevenentwintigste keer

De individuele winnaars overall waren Ton de Kuijer (POPS),

de ‘Coupe de Maarsseveen’ gehouden: een precisiewedstrijd waarbij gespron­

Harry Tossink (POPS) en Andre Masurel (Jullie Weten...).

In totaal zijn er ruim 40 ‘sticks’ gevlogen met elk 4 parachutisten.

Voor de snelle rekenaar, dat zijn dus ruim 160 sprongen!

gen wordt op het strand van de Maarsse­ De dag werd afgesloten met een gezellig Italiaans diner en feest

veense plassen.

voor de deelnemers, juryleden, clubleden en aanhang van de PCMN. Het hoogtepunt van de avond was de traditionele dagvideo.

De vele vrijwilligers van de PCMN hebben laten zien dat, ondanks beperkingen in het luchtruim, de para’s zich niet laten kisten!

8

| September 2009

column Dichter bij de samenleving

D

e rijksoverheid vond dat de milieueffecten van de lucht-

aanmerkelijk verzwaard of verdwijnen domweg. Vrijstellingen,

vaart te ver afstonden van de beoordeling door de samen­

ontheffingen en lichte bepalingen worden zonder enige aanleiding

leving. Eind negentiger jaren werd daarom bedacht dat

omgezet in een stelsel van beperkingen gelijk het grote verkeers-

het beoordelen van onder andere het geluid en het ruimtebeslag

luchtvaart betrof.

van de luchtvaart naar de provincies moest worden overgeheveld.

Ter uitvoering van dit beleid zijn vele rijksprogramma’s in het leven

Elk weilandje voor luchtsport en alle sportvliegterreinen dienen de

geroepen. Onder verschillende regeringen volgden SRKL, RRKL en

status van luchthaven te verwerven. Door extra zonering verdwijnen

uiteindelijk RBML elkaar op, alle met het doel om regionale en

vrijwel alle vestigingsmogelijkheden. In combinatie met de zonering

kleine luchthavens onder de bevoegdheid van lagere overheden

wordt een stelsel ingevoerd dat verplicht tot convenanten en coör­

te brengen. Gelijktijdig met de ontwikkeling van dit beleid vond

dinatieovereenkomsten. De sportluchtvaart wordt een papieren

regerend Nederland dat de regelgeving beperkt moest worden

tijger zonder dat er nog gevlogen kan worden.

evenals de bijkomende administratieve lasten.

Het ingezette beleid tot zelfregulering wordt vrijwel om zeep geholpen.

Dit jaar heeft de RBML haar goedkeuring gekregen van de Staten

De beoogde verzwaring is een ontkenning van het succesvolle

Generaal en deze zal op 1 november van kracht worden. De

beleid van de KNVvL op het gebied van zelfregulering, kwaliteit

­onderliggende regelgeving is thans in ontwikkeling. Deze wordt

en veiligheid. Delen van het KNVvL-kwaliteitsbeleid worden om-

op gezag en onder verantwoordelijkheid van de minister opgesteld

gezet in regelgeving. De minister kiest voor bevoogding en verzuimt

en onttrekt zich aan de directe democratische controle van de

om de kwaliteitseisen van de KNVvL op te leggen aan alle lucht-

volksvertegenwoordiging. De regelingen staan evenmin open

sporters. Een verplichting tot KNVvL-lidmaatschap en KNVvL-

voor beroep en bezwaar. De KNVvL geeft daar waar mogelijk haar

brevet zouden een effectief alternatief zijn. Plagiaat en ontkenning

zienswijze op deze ministeriële conceptregelingen.

van de verantwoordelijkheden die de KNVvL heeft bewezen aan te kunnen, zijn desastreus voor een gezonde ontwikkeling van de

Helaas lijkt het erop dat de delegatie van bevoegdheden naar de

luchtsport. Dit beleid heeft slechts het voordeel dat de minister ze

provincies mislukt door nieuwe aanvullende rijksregels voor

straks niet meer ziet vliegen.

luchtsporten. Goed bedoeld, maar zeer limiterend voor de beoogde vrijheden van de provincie, en erger, ook voor de luchtsporten.

De bestaande beperkte vrijheden worden in de ontwerprichtlijnen

Opzeggen lidmaatschap Mocht u volgend jaar niet meer in de gelegenheid zijn om uw lidmaatschap bij de KNVvL te continueren, let er dan op dat u uw lidmaatschap vóór 1 december 2009 bij de KNVvL opzegt. Dit kan alleen schriftelijk gedaan worden via:

Modelvliegsport kiest nieuwe voorzitter Op zaterdag 6 juni jl. werd in Hotel Breukelen de jaarlijkse ledenvergadering van de afdeling Modelvliegsport van de

KNVvL

KNVvL gehouden. Arthur Werner werd bij acclamatie

T.a.v. de ledenadministratie

verkozen als nieuwe afdelingsvoorzitter. Tevens werd

Houttuinlaan 16A

Richard Branderhorst verkozen als nieuwe voorzitter

3447 GM Woerden

Commissie Instructie en Veiligheid. Tenslotte werd nog op

Of per e-mail naar leden@knvvl.nl

gepaste wijze afscheid genomen van Wim Verwijmeren als bestuurslid en voorzitter Commissie Instructie en Veiligheid.

Let erop dat u niet alleen bij uw club opzegt maar dit ook persoonlijk doet bij de KNVvL.

| September 2009

9

... of samen?

Vrij vliegen ...

Schermvliegveilig op vakantie

Vrij vliegen versus vliegen in schoolverband Wie wil dat nu niet, het is een mooie zomer en de Euro­ pese schermvlieggebieden liggen aan je voeten. Met je brevet 2 op zak stap je het avontuur in: vrij vliegen tijdens je vakantie. Of is het misschien verstandiger Tekst en foto’s Erik Louwes

A

om dit in schoolverband te doen?

fgelopen zomer zijn naar schatting honderden Nederlanders

uitgezocht en voldoen, de reis is georganiseerd en er is gezelschap.

gaan schermvliegen in Europa of verder weg: bij de vlieg­

Hoewel je een vrije vlieger bent, je leert tijdens de vakantie bij een

scholen, in groepsverband met ervaren paragliders en

school altijd weer bij. Bijvoorbeeld door naar cursisten te kijken of

een enkeling in zijn eentje. Allemaal mogelijk, als er tenminste vol­

hen te helpen. En de aanwezigheid van een instructeur geeft natuur­

doende aan eigen en andermans veiligheid wordt gedacht. Er komt

lijk een extra zekerheid.

namelijk nog wel wat bij kijken, wanneer in het buitenland de scher­

Als je er zelfstandig op uit trekt kan er worden aangesloten bij een

men de lucht in gaan.

groepje gelijkgestemden of kan er begeleiding worden gezocht bij lokale piloten of reisleiders. Je kunt zelf je vliegstekken uitzoeken,

40 uren

of die in vorige reizen zijn benut gebruiken. Je zult bewuster bezig

Na veertig vlieguren krijgt een schermvlieger het brevet 2. Voor

zijn met vliegen en meer verantwoordelijkheid nemen. Maar het

sommige piloten aanleiding om dit zo snel mogelijk voor elkaar te

grote gevoel van vrijheid blijft aantrekkelijk.

krijgen zodat er zelfstandig zonder begeleiding kan worden gevlogen.

De vraag mag echter gesteld worden of zij dan direct vluchtwaardig

Gewoontes

zijn. De veertig vlieguren is de minimumgrens, gebaseerd op het

Spannend en leuk, maar er schuilt ook gevaar: als je veel zelfstandig

‘ervaring opdoen’. Het gaat inderdaad om ervaring, maar ook om zelf­

vliegt, loop je het risico verkeerde gewoontes aan te leren. Net even

kennis, rust, inzicht, weten waar je mee bezig bent en de beheersing

niet zo zorgvuldig starten, ‘want het scherm trekt toch wel bij.’ Of de

van je scherm in een vreemde omgeving en mogelijk onverwachte

landing even niet helemaal goed uitvoeren, ‘want ik kom toch wel uit

omstandigheden.

op dat grote veld.’ Zo een gewoonte kan toch net dat ene moment tot problemen leiden. Een ongeluk zit dan in een klein hoekje.

Samen of zelfstandig?

Vandaar: vrije vlieger zijn is geweldig, maar het is goed om even

Diverse gebrevetteerden blijven in schoolverband vliegen: je bent

weer naar school te gaan om alle gewoonten en gebruiken weer

gegarandeerd van een behoorlijke organisatie, de plekken worden

aan te scherpen. Voor een volgende veiligere vliegvakantie.

10

| September 2009

Zweefvliegen Tekst: Frits Snijder

highlights

iFly! leerlingen Etienne en Demy met instructeur Joyce Wesdorp.

Foto Frans Guise

Top less vliegen

Nationale Kampioenen v.l.n.r. Peter Batenburg, Ronald Termaat, Patrick van Breemen Schneider en Peter Millenaar.

Foto Frans Guise

Foto Jeroen Kroon

Finish

klasse. Na negen wedstrijddagen zegevier-

D

den de Duitsers met in beide klassen een e afdeling zweefvliegen kende

Millenaar (Combiklasse). Mediabelang-

1e en een 3e plaats. Geen podium voor de

diverse hoogtepunten de afgelo-

stelling was er door Frank Versteegh, die

zes Nederlanders, wel twee top-8 plaatsen.

pen maanden. Het begon in

behalve als sleepvlieger optrad als presen-

maart met tachtig scholieren die, gebruik-

tator van een dagelijks programma op TV

EK: goud en zilver!

makend van de door EPST gesponserde

Gelderland.

Ondertussen was in Slowakije ook de 15e

‘iFly!’ regeling, gaan leren zweefvliegen.

EK begonnen in de 15m, 18m en Open

Zij vliegen verspreid over het land bij de

WAG Turijn: brons

klasse (24 landen, 84 piloten). Het zeven

clubs. Begin mei was de Nederlandse

Ronald Termaat stond een week na het NK

man sterke NL-team had deelnemers in

Vrouwen Zweefvliegdag, een jaarlijkse

alweer in Turijn voor de Glider Race van

elke klasse. Ronald Termaat, titelverdediger

happening die dit maal bij de Gooise

World Air Games (WAG). De race heeft

in de 18m, eindige na negen wedstrijd­

Zweefvliegclub op Hilversum plaats vond.

een grand prix opzet: één dag, een klein

dagen als 4e. De Britten waren het sterkst

De dames gingen ‘top less’ in een histori-

wedstrijdveld (selectie uit wereld- en Euro-

met twee 1e plaatsen (18m en Open) en

sche Tandem Tutor, maar ook overland in

pese titelhouders), vliegtuigen uit één klasse

een 2e (18m). De overige podiumplaatsen

een spiksplinternieuwe DG-1000. Daar-

(15m), regattastart en wie als eerste finisht

waren voor Frankrijk en Polen.

naast waren er diverse highlights tijdens

is winnaar. En dat werd de Pool Sebastian

Andere EK onderdelen als club- en stan-

de wedstrijden deze zomer.

Kawa, in een spannend duel met Ronald

daardklasse werden vanaf eind juli in

Termaat, die uiteindelijk de derde plaats

­Litouwen gevlogen (19 landen, 79 piloten).

wist te bemachtigen.

René de Dreu en Tim Kuijpers veroverden

NK op Terlet

in de clubklasse resp. goud én zilver. Een

In de laatste week van mei viel de NK Zweefvliegen op Terlet (hoofdsponsor CAE

WK Junioren: top 8

op EK’s niet eerder vertoonde score van

Nationale Luchtvaart School). Kampioenen

Eind juni waren de Junioren aan de beurt

Nederlanders in een zelfde klasse. Boven-

dit jaar: Peter Batenburg (Open klasse),

met hun 6e WK, gevlogen in Finland (21

dien is dit de derde achtereenvolgende EK

Ronald Termaat (18m klasse), Patrick van

landen, 82 piloten). Opdrachten tot 500

dat onze zweefvliegers met een Europese

Breemen Schneider (Clubklasse), Peter

en 600 km in resp. Club- en Standaard-

titel naar huis terugkeren!

| September 2009

11

Foto: Daphne Schelkers

Dutch Light Aircraft Fly-in Door weer en wind:

NK Zeilvliegen

op Texel Tekst: Michaël Tefsen

Tekst: Leo Blommers

H

et Franse Laragne was in de eerste week van augustus het decor voor de open Nederlandse kampioenschappen zeilvliegen. Aan deze Dutch Open deden veertig piloten

uit zeven verschillende landen mee. Koos de Keijzer prolongeerde zijn titel door het NK Berg op zijn naam te zetten, de landstitel wist hij te behalen door als eerste te eindigen bij het gemiddelde van het NK slepen en het NK Berg. Bij de vrouwen eindigde Daphne Schelkers als eerste. De Brit Malcom Brown was overall winnaar van de wedstrijd en de teamcompetitie werd gewonnen door het Engelse team ‘The Shaggers’.

I

n het weekend van 11,12 en 13 september was op vliegveld Texel de eerste internationale Dutch Light Aircraft Fly-in. Deze Fly-in was speciaal

De grootste concurrent bleek het weer. Na maanden van droogte

­georganiseerd voor de kleine luchtvaart: zelfbouw,

kwam het water met bakken uit de hemel op de eerste dag van de

­microlights, motorzwevers, sport- en klassieke vlieg-

Dutch Open. De harde wind was de spelbreker op dag twee, zodat

tuigen ter promotie van de recreatieve luchtvaart in

pas op dag drie de strijd los kon barsten. De taak van in totaal 70

Nederland.

kilometer was een prooi voor Koos de Keijzer die direct als eerste wist te eindigen.

De buitenlandse bezoekers aan het Nederlandse

Voor de tweede taak moesten de piloten het dal van Laragne over­

luchtruim wordt het niet makkelijk gemaakt, ook zij

steken. Dankzij de betere thermiek haalden 18 piloten de finish.

krijgen te maken met de Schiphol TMA, de transpon-

Martin van Helden kwam als eerste binnen, maar Malcom Brown

der- en de ELT-verplichting. Waar andere landen de

zette de snelste tijd neer (1 uur en 48 min).

ICAO regels aanpassen aan hun eigen situatie is dit

De derde taak leidde de piloten van Aspre naar de Chabre en via

in Nederland niet het geval. Ook de situatie onder

Pic de Bure terug naar de camping. De thermiek bij Pic de Bure was

de Schiphol TMA wijkt af ten opzichte van de lucht­

geweldig, sommige vliegers bereikten de hoogte van 4000 meter!

ruim­indeling in de ons omliggende landen. Een

Op de laatste dag werd er onweer verwacht en dus werd er vroeg

interna­tionale Fly-in was dus een hele uitdaging,

gestart op Aspre. De taak werd inderdaad wegens onweer gestaakt,

maar dankzij de samenwerking tussen de KNVvL, de

maar er bleek toch ver genoeg gevlogen te zijn om deze te laten

Nederlandse Vereniging van Amateur Vliegtuigbou-

meetellen voor het eindklassement.

wers (NVAV) en Aircraft Owners and Pilots Associa­ tion (AOPA) sectorbreed is het dan toch gelukt.

Het vliegveld van Texel is uitermate geschikt om een stoet aan recreatieve luchtvaart te ontvangen, het eiland is goed uitgerust voor toerisme en heeft vaak gunstige weersomstandigheden. De Dutch Light Aircraft Fly-in was dan ook meer dan welkom. Een betere promotie voor de recreatieve luchtvaart in Nederland kunnen wij ons niet wensen.

Foto: Johan Zeinstra

12

Foto: Koos de Keijzer | September 2009

6

vragen aan…

Cor van den Burg - EAS Cor van den Burg behoeft als oud-voorzitter van de KNVvL nauwelijks introductie. De gepensioneerde Generaal-Majoor luchtmachtvlieger was bijna negen jaar lang het boegbeeld van onze vereniging en richt nu zijn pijlen op Europa voor de belangen van de recreatieve luchtvaart. Zes vragen aan de vice-voorzitter van Europe Air Sports (EAS) Cor van den Burg over besluitvorming in Europa.

1. Europa, is dat een ‘ver van ons bed show’?

Foto’s Frits Snijder

3. Welke rol vervult de Commissie?

staten zich vrijwillig aan binden, maar ook

Dat zijn er drie: het initiëren van voorstellen

verschillend mee om kunnen gaan.

Zeker niet! Met het verdrag van Lissabon

voor wetgeving, het uitvoeren van de wet­

2008 hebben wij ons verbonden met onze

geving en het bewaken van de verdragen.

5. Is Europa’s wil wet?

495 miljoen inwoners in 27 staten. Op dit

Onder de Commissie vinden we een zeven­

Nee, niet alles is “wet”. Wij onderscheiden

moment heeft ongeveer 70% van de nationale

tiental gespecialiseerde Directoraten Gene­

“hard law” en “soft law” om een soepele

wetgeving wortels op Europees niveau.

raal (DG), net iets zoals bij ons een Ministerie.

implementatie mogelijk te maken en veran­

Europa is niet meer weg te denken, het

Onze recreatieve luchtvaart valt onder het

deringen een kans te geven. Dit zonder dat

heeft betrekking op ons allemaal.

DG Energy and Transport (TREN). Daarnaast

de Council en het Parlement er aan te pas

bevinden zich onder de Commissie een

moeten komen.

2. Door wie wordt Europese wetgeving bepaald?

Door de Council, het Parlement en de

groot aantal Agencies, waarvan European Aviation Safety Agency (EASA) voor ons

6. En daar heeft EAS invloed op?

natuurlijk de belangrijkste is.

EASA wordt geleid door vertegenwoordigers

Commissie. De Council dat zijn de lidstaten, waar nationale gevoelens en nationale inte­ resses erg belangrijk zijn. Bij het Parlement

van alle lidstaten en de Commissie, als 4. Zij maken de Europese wet- en regelgeving voor luchtvaart?

stakeholders kunnen wij invloed uitoefenen via de twee adviserende lichamen: de EASA

is de laatste jaren het nationaal denken opzij

EASA doet voorstellen van wetgeving, dit heeft

Advisory Board (EAB) en het Safety Standards

geschoven voor het Europees denken. De

Leon Gommans in de vorige Air Sports Mail

Consultative Committee (SSCC). EAS is in

Commissie is een puur Europees denkend

toegelicht. Hierbij is de ‘No 216’, de wet

beide goed vertegenwoordigd en kan zo

orgaan.

over veiligheid nu ongeveer heilig verklaard.

invloed uitoefenen. Zo werkt de KNVvL dus

Daarnaast is er ICAO regelgeving, waar

via EAS op Europees niveau.

| September 2009

13

Snel, sneller, snelst!

Robbert van de Bosch wereldkampioen Pylonracen

Tekst Arno Keizer Foto’s: Nienke van Doesburg en Peter van Doesburg

Jaren van hard werken en 100 % inzet hebben vruchten afgeworpen: modelvlieger Robbert van den Bosch heeft, samen met zijn caller Peter van Does­burg, het wereldkampioenschap modelvliegen 2009 in de klasse F3D (Pylonracen) op zijn naam gezet. Dat deed hij met een wereldrecord: nooit eerder klokte iemand een rondetijd van 56,33 seconden! Het Neder­ lands team bezette tevens de tweede plaats in het landenklassement.

H

et wereldkampioenschap 2009 in

Zo goed als alles liep bij Robbert, zoveel

­Metkemijer bedanken, want zonder zijn

het Duitse Ballenstedt (20-26 juli

minder ging het bij Martijn van Doesburg

humor, inzet, kennis en hulp was het

2009) was een groot succes. Maar

en Marcel Huisman. De Metkemeijer-

nooit gelukt.

liefst 55 vliegers uit 22 landen - nooit eerder

Brendel motoren wilden niet lopen zoals

waren er zoveel deelnemers uit zoveel ver-

voorheen en ook de grote inzet van caller

schillende landen - moesten weer en wind

Andre Tesselaar mocht niet baten. Het vlie-

trotseren om uit te maken wie zich de

gen ging precies en foutloos, maar de echte

snelste pylonracer van de wereld mocht

topsnelheid werd niet behaald. De ploeg

Bij het F3D pylonracen wordt met model-

noemen. Het niveau was vanaf dag 1

eindigde uiteindelijk op de tweede plaats.

vliegtuigen geraced om drie pylons die in

zo hoog, dat al snel duidelijk werd dat niemand het cadeau zou krijgen.

Wat is F3D Pylonracen?

een driehoek zijn opgesteld en samen Drijvende kracht

een omtrek van 400 meter hebben. In het

Het was een geweldige wedstrijd, gestreden

midden van het parcours staan drie vlie-

Winnen

op het scherpst van de snede. Dankzij de

gers met hun helpers (callers), zij racen

Robbert van den Bosch liet vanaf het begin

goede organisatie en met hulp van vele

tegen elkaar gedurende 10 ronden.

zien dat hij was gekomen om te winnen.

Nederlandse vrijwilligers is het een groot

Voor de duidelijkheid: een ronde van 400

Na twee van de dertien ronden legde hij al

succes geworden. De overwinning van

meter is hetzelfde als een ijsbaan. Om

beslag op de eerste plaats, die hij niet meer

Robbert is de kroon op zijn inzet: hij is de

10 ­ronden te vliegen in 56,33 seconden

uit handen zou gegeven. Het sterke Ameri-

drijvende kracht achter het pylonracen en

moet er met een snelheid van ongeveer

kaanse team gaf alles, maar kon hem niet

mede verantwoordelijk voor de groeiende

350 km/u gevlogen worden! Je hebt hier-

inhalen. Zij moesten genoegen nemen met

populariteit van F3D wereldwijd. Het hele

voor dus een enorme focus, concentratie

de tweede tot en met de vijfde plaats.

team wil nog vanaf deze positie Rob

en ­reactiesnelheid nodig.

14

| September 2009

agenda en verder Evenementen 2009

Luchtvaartberoepen- en

Speedstar Weekend

Flightsimulator weekend

opleidingenmarkt

op Paracentrum Eelde-

Aviodrome

Wanneer: 26 september

Hoogeveen

Wanneer: 7 en 8 november

Rally Historische Zweef­

EDF Meeting (model)

Wanneer: 17 en 18 oktober

Nationale Vliegtuig

vliegtuigen Hilversum

Wanneer: 4 oktober

IPMS Euroscale Modelling,

Herkennings Kampioen­

Wanneer: 14 t/m

Vintage Weekend op

grote modelbouwmanifes­

schappen

18 september

Paracentrum Teuge

tatie Nieuwegein

Wanneer: 21 november

Hart van Brabant Cup

Wanneer: 3 en 4 oktober

Wanneer: 24 oktober

Luchtvaartbeurs Aviodrome

(model)

Modelbouwbeurs TACU

Ledenraad KNVvL

Wanneer: 21 en 22 november

Wanneer: 19 september

Utrecht

Wanneer: 27 oktober

FAI Worldcup (para)

Open NK Kunstzweef­

Wanneer: 17 oktober

Nederlandse Zweefvliegdag

Wanneer: 2 t/m 6 december

vliegen Deelen

Airboss Northern Experi­

Gorredijk

Kerstjumbo (Aviodrome)

Wanneer: 25 t/m

ence Oostwold (para)

Wanneer: 7 november

Wanneer: 12 december

27 september

Wanneer: 17 en 18 oktober

(advertentie)

| September 2009

15

WWW.GLIDER-EQUIPMENT.NL Flarm al meer dan 13000 keer toegepast in Europa Flarm staat voor Flight Alarm en is een waarschuwingsysteem voor andere vliegtuigen en obstakels. Inmiddels is dit van oorsprong Zwitserse systeem al meer dan 13.000 keer verkocht. In tegenstelling tot systemen die op transponders reageren geeft dit systeem zeer nauwkeurig weer of er gevaar voor botsing bestaat, en zal daar dan voor waarschuwen. Een meer dan uitstekende aanvulling bij See and Avoid.

De nieuwste ontwikkelingen op het gebied van veiligheid is de zogenaamde Power Flarm, speciaal bedoeld voor het gemotoriseerde VFR verkeer. Deze systemen laten een combinatie zien van toestellen uitgerust met Flarm en toestellen met een transponder.

Bestaande Flarm systemen kunnen met een speciale ADS-B ontvanger van Garrecht en een display van Buttery Avionics uitgebreid worden tot een systeem dat ook voor toestellen met een transponder kan waarschuwen. Door de radar stijl weergave van het overige verkeer is eenvoudig vast te stellen waar ander verkeer zich bevind en kan er tijdig rekening mee gehouden worden.

Gebruikers staan er elke keer weer van verbaasd hoeveel verkeer er in de buurt is wat nog niet is opgemerkt.

De systemen kosten vaak niet meer dan een parachute en zijn eenvoudig in te bouwen.

PowerFLARM 57 Trafcmonitor met TFT kleurendisplay en ingebouwde ADS-B ontvanger.

Kan gecombineerd worden met originele Flarm.

PowerFLARM Combinatie van Flarm en ADS-B ontvanger als portable apparaat.

Werkt op batterijen of boordspanning.

Wij hebben demonstratie apparatuur beschikbaar. Neem contact met ons op als u meer wilt weten over Flarm, of als u graag van de demo apparatuur gebruik wilt maken.

Voor meer info over Flarm en ADS-B: www.arm.nl www.arm.ch www.powerarm.de www.garrecht.com www.butteryavionics.com Glider-Equipment is ofcieel distribiteur van Flarm, Garrecht en Buttery Avionics.

Wij leveren apparatuur en onderdelen van alle grote leveranciers uit voorraad vanuit onze winkel in Bergen op Zoom.

Meer info is te vinden op onze website.

Butterfly

Glider-Equipment Boerenverdriet 10 4613AK Bergen op Zoom T: +31-(0)164-213213 F: +31-(0)164-213212 E: info@glider-equipment.nl