Ballonstof winter 2016

Ballonstof HÉT BALLONMAGAZINE VAN NEDERLAND & BELGIË

W I N T E R

2 0 1 6 / 1 7

SPEC IAL!!!

I N DI T N UMME R M A A R L I E FS T N EG E N A R TI KE L E N O V E R Ballonstof is een uitgave van de KNVvL Afdeling Ballonvaren in samenwerking met de KBBF

DE C OU P E GO R D O N B E N N E TT

Losse nummers € 3,95

Wij wensen U een vreugdevol en gezond ballonjaar 2017!

Radio 8,33 KHz / Transponder Mode S „Dittel Avioniks“

… Behoefte aan een gesprek 2017?

Heteluchtballons en meer „Made in Germany“ Uw CAMO + voor alle merken Theo S C H R O E D E R fire balloons GmbH · Gewerbegebiet Am Bahnhof 12 · D-54338 Schweich · Tel. + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 -4 Fax + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 - 5 0 0 · mail@schroederballon.de · www.schroederballon.de · CAMO plus DE.MF/MG.0549

Ballonstof 3

Januari is de maand van de goede voornemens.

Vele voornemens sneuvelen in de eerste 31 dagen van het jaar, maar er zijn er ook die voortvarend ter hand worden genomen.

Hebt u goede voornemens?

Eén van de meest traditionele misschien? Stoppen met roken. [De redactie kan u uit eigen ervaring vertellen, dat als u daarin slaagt uw levens­ kwaliteit met sprongen omhoog gaat].

Maar mogelijk liggen uw voornemens meer op het gebied van ballonvaren. Wordt u in 2017 een grotere of juist een kleinere ballonvaarder?

Of gaat u misschien eindelijk eens aan een oefenwedstrijd deelnemen? [De redactie kan u uit eigen ervaring vertellen, dat uw ballonvaardig­ heden met sprongen omhoog gaan] De redactie heeft zelf ook een voornemen: Om ballonstof stipt aan het eind van ieder kwartaal bij u op de mat te hebben liggen.

Weg met de vage, ±, ongeveer verschijningsdata.

Wij wensen onze lezers succes met hun goede voornemens.

I N H O U D

4

Uit de collectie van …

6

Van het bestuur NL

7

Van de voorzitter BE

Hans van Hoesel

het bestuur Yves Lannoy

8 De Gordon Bennett

moet je beleefd hebben

Jan Thijs

12

De Mont Blanc is hoog!

16

Belgische en Nederlandse deelnemers GB

19

Foto winnaars

20

De rampzalige editie van 1923

22

Gone with the wind

24

Result Gordon Bennett 2016

27

Met Rien & Ron in een luchtballon

31

Sluitings ceremonie

Philippe De Cock Gerjan Crebolder

Ben Bläss Gerjan Crebolder

Luc Van Geyte FAI Gerjan Crebolder

Henriëtte Wardenaar

ballonstof 4

C A . 1 0 0 J A A R O U D E KE R S TEN NI E U W J A A R S KA A RTE N UI T D E CO L L E CT I E V AN H A N S V A N H O E S E L.

WENST U EEN TIVOORSPOEDIG E V AN EN HOOPT B2017 A LLON S TO F U IN DAT JAAR WE N ST U WEER TE …

TREFFEN OP DE PAGINA'S VAN BALLONSTOF R U TGER C O UC K E LU C VA N GE YTE GER J A N C R E B O L DE R A NNETT E W I TT E

CO LO F O N Ballonstof Winter 2016/17 Een uitgave van de Afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart.

Een informatief blad voor ballonpiloten, leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren en andere belangstellenden.

Ballonstof verschijnt eenmaal per kwartaal in een oplage van 300 exemplaren. De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor rekening van de betrokken schrijver. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te bewerken.

Voor België valt de uitgave onder de verantwoordelijkheid van de Koninklijke Belgische Ballonvaart Federatie, Luc Van Geyte.

Wie lid wil worden van de KNVvL, afdeling Ballonvaren, kan zich melden bij de KNVvL: 0348 43 70 60. redactie: Rutger Coucke [hoofdredacteur], Luc Van Geyte [redacteur België] Gerjan Crebolder [redacteur Nederland] Annette Witte [eindredactie]. medewerkers aan dit nummer: Hans van Hoesel, Annette Witte, Ben Bläss, Philip de Cock Henriëtte Wardenaar, Gerjan Crebolder, Jan Thijs Luc Van Geyte en Rutger Coucke. foto omslag: Prentbriefkaart 1909. opmaak: Rutger Coucke

Wij leveren: l Cameron ballons en accessoires l Icom radio’s, Flytec instrumenten l Begeleiding evenementen / Flight Director l Theorie- en praktijk opleiding l Reclame- en passagiersvaarten en zijn een: l EASA erkend onderhoudsbedrijf en CAMO+ gecertificeerd

productie en advertenties: Ontwerpfabriek Van Riebeeckweg 2 1212 EL Hilversum 06 2450 1450 www.ontwerpfabriek.com druk: Drukkerij Print Productions B.V. Nijverheidsterrein 8 1645 VX Ursem Tel 072-5022233 deadlines copy en advertenties: 28 februari, 31 mei, 31 augustus, 23 november Advertentietarieven 1/1 pagina € 227,1/2 pagina € 115,1/4 pagina € 60,50 Zonder BTW. Toeslagen voor omslagpagina’s.

Abonnement Ballonstof voor niet-leden:

Walstraat 13 7631 ET OOTMARSUM T: 0541- 293299 M: 06 23 505 807 info@wilcoair.nl

Nederland € 15,- per jaar.

België € 25,- per jaar Aanvraag abonnement admin@KNVvL.nl

ISSN: 1386 - 1700

ballonstof

REDACTIE DEDEREDAC -

5

ballonstof

BESTE COLLEGA’S,

2016 ligt al weer bijna achter ons. 2017 staat voor de deur. Gelukkig zijn er dit jaar weer meer ballonvaarten gemaakt dan in de jaren ervoor. Het dieptepunt is voorbij en de opwaartse beweging kan wat ons betreft doorzetten. De Nederlandse economie draait steeds beter dus dat zal de stoorzender niet zijn, hopen we. Welke zaken staan ons in 2017 te wachten?

We zullen een goed opleidingssysteem moeten creëren dat borg staat voor goedgetrainde FI’s die zorgen voor piloten die van de

6

laatste ontwikkelingen op de hoogte zijn en goed opgeleide nieuwe piloten. Dat is een hele taak. Wij willen een Opleidingsorganisatie inrichten die later de naam DTO (Declared Training Organisation) kan dragen zodra regelgeving hieromtrent rond is (waarschijnlijk 2018). Op dit moment wordt de Stichting Theorie Examens Ballonvaren en Zweefvliegen (STEBZ) opgericht die de CPL examens voor haar rekening zal nemen. De KNVvL-BPL examens zullen dezelfde werkwijze volgen, d.w.z. schriftelijke examens uitgevoerd door de KNVvL. Mensen die al begonnen zijn met vakken bij het CBR zijn benaderd over de overgang. Mochten er vragen zijn neem dan contact op met Marije Roozendaal (marije.roozendaal@KNVvL.nl).

Als tweede grote taak zien wij het inrichten van een goed functionerend Safety Management Systeem. Door dat systeem kunnen we leren van elkaars fouten en kunnen we lering trekken uit dingen die fout gaan. Technisch of menselijk. De consument en passagier (betalend of niet) heeft recht op een goede en goed voorbereide piloot. Momenteel hebben we een centraal emailadres (landing@KNVvL.nl) waar boeren of andere betrokkenen naartoe kunnen mailen om zaken te melden die niet goed zijn gegaan.

Zaken die centraal lastiger op te lossen zijn zullen met behulp van de regio-coördinatoren worden opgepakt. Voor het Safety Seminar in het najaar hebben we de thema’s ‘Hoe ga ik om met een boer’? en ‘Wat is een gevoelig gebied?’ voor ogen. Heb je belangstelling hieraan bij te dragen, meld je dan bij Jan Oudenampsen (jan.oudenampsen@KNVvL.nl).

Van de overheid hebben we in 2017 veel medewerking en meedenken te verwachten. Er zal uit Brussel nieuwe wetgeving komen op het gebied van Part Ops voor ballonnen. Daarin is vastgelegd wie er hoe en onder welke voorwaarden al dan niet commerciële ballonvaarten mag en kan uitvoeren. Heel erg ingewikkeld is het niet maar je moet wel weten waar het over gaat en wat er van je wordt verwacht. Wij zullen in 2017 de laatste hand leggen aan de wijzigingen in FCL (Flight Crew Licencing) en de wetgeving rond brevetten ballonvaar geschikt maken.

Het eerste deel van het nieuwe jaar willen we aandacht besteden aan de afdelingswebsite. Zo zal ieder KNVvL lid er op zijn persoonlijke beveiligde pagina bijvoorbeeld de vers aangevraagde vergunningen kunnen vinden. Ook rond dit onderwerp is hulp welkom.

Laten we hopen op een mooi ballonvaartjaar 2017!

Heel gezellige feestdagen en een goede jaarwisseling gewenst.

BESTUUR KNVVL BALLONVAREN VOORZITTER/WOORDVOERDER: Vacant SECRETARIS: Niels Kon, M 06-4810 6556, niels.kon@knvvL.nl PENNINGMEESTER: Tommy Witteveen, M 06 3662 6742, penningmeester.ballonvaren@KNVvL.nl BESTUURSLEDEN: Jan Oudenampsen: jan.oudenampsen@KNVvL.nl Karel Abbenes: karel.abbenes@KNVvL.nl Marije Roozendaal: marije.roozendaal@KNVvL.nl

ballonstof

VAN DE VOORZITTER BE Wat vliegt de tijd, weeral drie maand verder dus tijd voor het voorwoord van de nieuwe ballonstof. Hierbij wens ik toch wel even uitdrukkelijk de ploeg die het jaar rond bezig is met de redactie van dit magazine een welverdiende pluim op de hoed steken. Want het is een kleine ploeg die een stapel werk verzet om telkens weer een mooi en aantrekkelijk magazine aan onze

7

leden voor te leggen.

Ondertussen kan ik jullie verder meegeven dat we aan de vooravond blijken te staan van heel wat baanbrekende ontwikkelingen in verschillende dossiers waarbij we het gevoel hebben dat vooral EASA zich stilaan iets meer bekommert om de steakholders binnen elke luchtvaarttak en toch blijk geeft om een aantal wetgevende maatregelen iets meer werkbaar te maken. Meer over dit alles binnenkort in de info-Pil, dus houd deze zeker in de gaten.

Hierbij ook een bloemetje voor de mensen van de European Balloon Federation die toch wel baanbrekend werk verzetten achter de schermen. Zoals vaak zien we enkel de resultaten maar twijfel er niet aan, dat er een lange kruisweg werd afgelegd om tot deze resultaten te komen.

Hoopvol dat de winter al halfweg is, kunnen we stilaan al gaan dromen van het seizoen 2017. De dagen worden terug langer en eind maart komt het zomeruur er weer aan. We duimen alvast voor een mooie start van het seizoen.

Ondertussen blijven we druk in de weer en gaat het lobbyen verder. We hopen alvast voor een aantal dossiers een doorbraak te kunnen melden in 2017.

Rest me nog iedereen een beloftevol en vruchtbaar 2017 toe te wensen.

Yves Lannoy, voorzitter

PR ENTB RI E FKA A R T U I T E E N M AP J E G E W IJ D

BESTUUR

AA N D E GO R D O N B E N N E T T -W E DS TR IJ D IN 1909

VOORZITTER: Yves Lannoy, Ambachtstraat 12, 2450 Meerhout, M 0478 51 57 30,

FOTO OM S L A G :

KBBF

(PR I VÉC OL L E CT I E ) .

ONDERVOORZITTER: Philippe De Cock, Hogenakkerstraat 76, 9140 Tielrode, M 0475 44 14 76, PENNINGMEESTER - LEDENADMINISTRATIE: Luc Buyckx, Kluisstraat 18, 2360 Oud-Turnhout M 0476/36 18 02, SECRETARIS: Djorry Simoen, Berkenlaan 5, 9160 Lokeren, M 0478 61 74 37, BESTUURSLEDEN: Lowie Vanluffelen, Achtelsestraat 98, 2320 Hoogstraten, M 0495 25 35 45, Luc Van Geyte, A. Rodenbachlaan 4, 2547 Lint, M 0495 22 55 66, Evert Dehandschutter, Mercatorstraat 182, 9100 Sint-Niklaas, M 0472 80 48 84 SECRETARIAAT: Berkenlaan 5, 9160 Lokeren

BALL O N STO F N I ET O N T V A N G E N ?

WOORDVOERDER: Yves Lannoy, M 0478 51 57 30

M AIL DA N N A A R

EMAIL: rvb@balloonfederation.be

LED E N SE R V I CE @ K N V V L , N L

WEBSITE: http://www.balloonfederation.be

ballonstof

GORDON BENNETT MO

8

MIJN VERHAAL LAAT IK BEGINNEN BIJ MIJN OPLEIDING BIJ WILHELM EIMERS. HIJ HEEFT ME GEZEGD, OOIT MOET JE DE GORDON BENNETT VAREN. ALS ANTWOORD ZEI IK: ALS HET IN GLADBECK IS BEN IK ER BIJ. IN HET GEDACHT DAT DAT MISSCHIEN OOIT WEL EENS KON ZIJN. TOEN WILHELM WON IN 2014 EN DE RACE TOEGEZEGD KREEG, WAS HET VOOR MIJ, BELOFTE MAAKT SCHULD !

TE K S T : J A N T HIJS FOT O’ S B E N BL Ä SS

Eind 2015 was ik pas vierde in de ranking, maar Reggi gaf zijn plaats af in de ranking en dan was ik de volgende die kon deelnemen. Links en rechts al eens polshoogte genomen wat er op me afkwam en waar ik me aan kon verwachten. Wat had ik zo allemaal nodig voor deze race ? Ik had vroeger met Christian Eck wel een lange vaart gemaakt maar het was dan in die tijd nog meevaren als co-piloot en Christian die had alles wat nodig was voor een lange vaart.

Eerste probleem dat we hadden was een geschikte ballon.

We hadden in onze club 2 ballons van 800m³ dus op zoek naar een 1000m³. Ik kreeg van Benni een verlossend berichtje dat we een ballon konden gebruiken. Probleem weg. Nu op zoek naar andere materialen die Reggi en ik nog niet hadden.

Gelukkig viel dat allemaal mee. Enkel een zonnepaneel, EPIRB T I J D E N S D E B R IE FING : J AN TH IJ S E N R E G INA LD GEERIN CK

en zuurstof ontbraken in ons eerste lijstje.

ballonstof

OET JE BELEEFD HEBBEN

9

Op de clubavond hadden we gezegd dat we mee zouden doen

kon ik een ballon gebruiken. Een netballon. Probleem we heb-

met Gordon Bennett en we hadden al direct mensen die hun

ben nog nooit met een netballon gevaren en niemand van

hulp aanboden. Die hulp hebben we dan ook aangenomen.

ons team kan die opbouwen. Na een telefoontje met Benni

We hadden een zaterdagmiddag gepland om samen te komen

kwamen we tot de conclusie dat we slechts een drietal zakken

om alles eens rustig te bespreken en een uitgebreide lijst te

meer mee konden nemen dan met onze 800. Dus dat bracht

maken wie wat kon doen en wat kon bezorgen en wat nodig

ook geen oplossing. We hebben dan beslist om met “de

was. Na een 2-tal uurtjes samenzitten stond alles zowat vast.

Sparkasse Essen” te varen, een 800 m3.

Ons team samengesteld. Belgisch team met complete Duitse crew. Na dit gesprek bleef enkel EPIRB een open vraag.

Kort voor de start van de race hadden we besloten de ballon compleet na te kijken op gaatjes en nog een vaart te maken

Alles liep vlekkeloos tot de avond dat ik het bericht kreeg dat

om te zien hoeveel zand de ballon verbruikt op een nacht.

we dan toch geen ballon hadden. De piloot wou zelf meeva-

We kregen bij deze vaart een 32 tal zakken mee van 10kg.

ren. Ik ben dan direct mails beginnen sturen naar andere pilo-

Dat was wat een beetje teleurstellend. Het was warm die

ten en clubs die een ballon hadden en of ze die ter beschik-

nacht dus bij kouder weer krijgen we meer zand mee.

king konden stellen. Ik heb van de meeste snel een antwoord

Het weekend voor de start hebben we onze mand klaar

gekregen maar nooit geen positief. Alleen van de Finse piloot

gemaakt en onze lijst nog eens doorlopen of we alles hadden.

ballonstof 10

We hadden ondertussen de ballon meegebracht naar België.

we gebruiken. We kregen vrijgave om hoger te klimmen en

Alles was daar en we konden alles klaarmaken voor ons grote

zijn dan beginnen stijgen naar +3000 voet . Richting was al

avontuur.

beter en snelheid nam ook toe. Ondertussen contact gehad

Bij de eerste briefing stond vast dat de start uitgesteld werd

met Daniela om stand van zaken te bekijken We hadden tot

naar zondag. Dat hadden we ook al met Daniela (onze weer-

dan nog maar zeven zakken verbruikt. De nacht was super

fee) door. Omdat we “thuis” waren in Gladbeck hadden we

stabiel. Ze gaf ons ook mee dat we op dat moment eerste

een ontspannend weekend onder het motto : alles kan niets

stonden. Ik blij, maar goed wetende dat dit maar van korte

moet. Zaterdagmiddag met de mensen van ons team samen

duur zou zijn.

gezeten om de laatste dingen vast te leggen. Met Daniela nog eens het weer bekeken en vastgesteld wat onze opties zijn.

Ondertussen waren we voorbij Elsenborn, dit is een gebied dat

We besloten geen risico in te bouwen in onze vaart. De Alpen

gebruikt wordt door het leger voor schietoefeningen, maar

overvaren was voor ons onmogelijk. De sterke Mistral wind in

kregen mee van de verkeersleiding dat er een ballon in het

de Rhônevallei, daar moesten we ook uitblijven, dus ons doel

gebied was en dat ze nog een vijftal minuten gingen wachten

werd Metz of Nancy.

om hun schiet oefeningen aan te vatten.

De dag van de start was aangebroken. Na de briefing in alle

De zon was langzaam aan opgekomen maar veel hadden we

rust beginnen uitpakken, alles uit de auto onder een tentje

daar niet aan. De bewolking was boven ons, dus konden we

geplaatst, en dan wachten tot we gevuld zouden worden.

onder de wolken stabiel verder varen. Langzaam dreven we

We gingen allebei nog wat slapen. Wolfgang zou ons wekken

verder met nog altijd een goede richting. In Luxemburg begon

als ze ballon begonnen vullen. Na een tweetal uren in de auto

onze snelheid af te nemen zodat we op deze hoogte ’s avonds

te slapen was de zon er al aardig doorgekomen met gevolg

nog in Luxemburg zouden zijn. We besloten te klimmen naar

dat het in de auto zo een 32 tal graden was geworden. Dan

FL60 in de hoop dat daar meer wind was, en er was meer

maar naar onze plaats. Ondertussen waren al een pak bal-

wind maar een slechte richting. Dus vragen aan de verkeers-

lonen gevuld en hadden we snel uitgerekend dat wij zouden

leiding of we door konden klimmen naar FL90. We kregen de

gevuld worden tegen 19.00 u.

toelating en stegen door. Snelheid was veel beter en ook de richting was weer goed. We kwamen boven de wolken uit. Het

Nog eens het weer nagezien en ons doel bleef hetzelfde.

Poolse team hing voor ons. Het uitzicht was eindeloos maar

Maandagavond landen tussen Metz en Nancy. Ondertussen

buiten de Polen geen ballons te zien. We konden onze thermi-

was men begonnen met het vullen. Iedereen deed zijn werk en

sche pakken uitdoen. Het was zalig in de zon met zo’n 30 a 35

we waren vrij snel klaar: mand inrichten alles nog eens chec-

°C. Snel een beetje zonnemelk opdoen tegen het verbranden.

ken en testen van radio, nachtverlichting, GPS… alles bleek te werken. Ondertussen was het tijd voor de laatste briefing en

Na nog een kort telefoontje met het thuisfront wisten we dat

dan wachten op het vertrek. Intussen controle gekregen of we

de volgers onderweg waren en dat we nog een drietal uur op

alles bij hadden wat voorgeschreven was. We besloten 1 fles

deze hoogte konden blijven en dan langzaam konden indalen

zuurstof toch mee te nemen. Je weet maar nooit.

om in de buurt te komen die we hadden afgesproken. Het was genieten op deze hoogte. Boven de wolken is de vrijheid

Langzaam werd de eerste ballon naar het podium gebracht

echt grenzeloos. Ondertussen hadden we 15 zakken verbruikt.

en dan begint de Gordon Bennett. We hadden ondertussen

Geen probleem voor later onze landing. We wisten dat er

ook al onze ballon afgewogen en de zakken geteld. Ik was

praktisch geen bodemwind was.

ervan uit gegaan dat ik maximaal 30 zakken van 10 kg mee kon nemen en 20 liter water. Bij het tellen kwam ik op 38

Na onze zonne-uurtjes klaarmaken om te dalen. Door de

stuks uit wat een grote tevredenheid was. We werden naar het

wolken, waar het koud in was, terug naar moeder aarde.

podium gedragen en de woorden van Sebastian Eimers “keep

We waren juist boven Metz stad. Die stad is groot.

it safe” zullen voor altijd in mijn geheugen gegrift blijven. Het

We besloten nog een tijdje door te varen. We voeren richting

Belgische volkslied, zak zand eruit en weg. Wat dan door je

luchthaven Metz-Nancy-Lorraine in de hoop daar te landen.

hoofd gaat is moeilijk te beschrijven.

Na contact met hen was het duidelijk dat we voor de luchthaven moesten landen. Er moest nog één vliegtuig bin-

We hadden een hoogte beperking gekregen bij de start en

nen komen (een klein 2 motorig vliegtuig dat daar een touch

stegen naar een 2000 voet. De richting was goed en de snel-

and go deed). De vliegloods werd steeds nerveuzer hoe dichter

heid was zoals bij de anderen. We zagen voor ons drie ballons

we kwamen. Hij had zichtcontact maar dacht dat we het niet

en we bleven zowat op dezelfde afstand. 1 iets hoger en twee

hadden begrepen. Er stond bijna geen wind meer.

wat lager. Enkel de richting boven was anders en die konden

Dus langzaam een plaats zoeken en landen.

Bleek het een piloot uit de regio te zijn die ook de race had gevolgd. Samen met hen de ballon neer gelaten en aan de kant gelegd. Een kwartiertje later was hij weg en had zijn telefoonnummer achtergelaten moesten we problemen hebben of krijgen of moesten onze volgers niet komen opdagen.

We wisten ondertussen dat onze volgers nog niet direct bij ons konden zijn wegens een ongeval op de autostrade en ze stonden vast in de file. Komt in de verte terug een auto aan en kwam de man terug met een collega van hem. Tijdje later nog een auto. Was het de broer van Christoph Houver van FRA1.

Had gezien dat we daar geland waren en had even tijd om zijn commando center te verlaten. Samen met hen de ballon volledig opgerold en klaar gemaakt om in te pakken.

Een tweetal uurtjes later waren onze volgers daar. Snel ingepakt en op weg om een hotel te zoeken in Metz. Maar eerst kijken om te tanken. Het lichtje was beginnen branden en dan kunnen we nog een vijftigtal km rijden zonder aanhangwagen.

Kort voor negen uur hadden we een benzinestation gevonden.

Zeer snel tanken want die vrouw wou sluiten. Eén man tanken en de andere al naar binnen om te betalen. We waren nog niet in onze auto of de lichten van het station waren uit.

Een hotel gevonden nog wat nagepraat over de vaart en een stukje gegeten. We waren blij dat we in bed konden.

Na het ontbijt onze ballonpost geschreven en naar de post gebracht. Terug op weg naar het thuisfront. Na een zestal uurtjes rijden waren we daar. Birgit en Daniela stonden ons op te wachten. Als afsluiter hadden zij voor ons een BBQ klaargemaakt met noedels met de Belgische driekleur en de nodige dranken en de beloofde Herrencrème. Een mooie afsluiter voor ons avontuur.

Ik wil langs deze weg ons complete team bedanken voor alles wat ze gedaan hebben en ter beschikking gesteld hebben.

Zij krijgen deze tekst dan ook in het Duits. Wij bedanken hen ook voor de toffe verrassing die we gekregen hebben op het slotfeest. Een ingekaderde poster van Gordon Bennett 2016 met al hun handtekeningen er op.

Eén ding staat vast Wilhelm heeft gelijk : de Gordon Bennett moet je beleefd hebben. Het smaakt naar meer. We zullen wel zien wanneer deze gelegenheid zich nog eens voordoet.

Op naar het volgende avontuur. Er staan namelijk nog enkele vaarten op mijn TO DO lijstje en ik weet dat ik altijd op mijn weerfee en de rest van het team kan rekenen

ballonstof

In de kortste tijd stond er een echtpaar bij ons om te helpen.

11

ballonstof 12

DE MO N T BL ANC I S H OOG! DE COUPE GORDON BENNETT 2016 ZOU DE BESTE OOIT WORDEN, DAT STOND IN DE STERREN GESCHREVEN. EN HET WAS OOK UITZONDERLIJK, 24 GASBALLONS DIE SAMEN STARTEN VOOR DE MOOISTE WEDSTRIJD MET BALLONS TER WERELD IS EEN ONGELOFELIJKE ERVARING. T E KS T E N FOTO’S : P H ILIP P E DE COCK

hele team te bedanken voor wat ze doen en gedaan hebben.

Het team voor dit jaar bestond uit de ouwe getrouwe Ron

Omdat de start in Gladbeck was, het mekka van de gasballon-

Creten, Luc Poppe en Harry Vos in de achtervolging en als

vaarten, hadden vele teams extra moeite gedaan om te kun-

speciale ondersteuning Bob Berben, Kris Houtmeyers en Björn

nen deelnemen. Het was lang geleden, maar ook België was

Drees. Als special guest hadden we dit jaar meteoman Michel

dit keer met 3 teams vertegenwoordigd en we konden onze

De Meyer. Back in business ! Het was van 2007 geleden dat

naam als gasballonland hierdoor alleen maar eer aan doen.

we met Michel samengewerkt hadden en dit deed deugd, dit was wat we vorig jaar gemist hadden.

Voor onszelf was de voorbereiding een stuk minder intensief dan die van vorig jaar. Geert had ondertussen zijn vergunning

De week voor de race werd de ballon traditiegetrouw gerei-

en voor mezelf was het een moeilijk jaar om tijd vrij te maken

nigd, een job van jewelste, maar goed voor enkele kilo’s lich-

voor de gasballon. Zoals altijd is de weg naar de hel er mee

ter, en werden de racetouwen (een versie half zo zwaar als de

geplaveid ;-)

normale) aangebracht, ook goed voor een kilo of zeven min-

We hebben welgeteld slechts 2 vaarten gemaakt voor de

der. Alle lijstjes werden nog maar eens doorlopen en de laatste

race en dat is te weinig. Geen tijd om dingen te testen of te

aanpassingen aangebracht waar nodig.

verbeteren. We hebben alles “droog” getest bij Step In in het atelier. Al bij al is dat allemaal heel goed verlopen dankzij de

Enkele dagen voor de start werd samengekomen met Michel

inzet van het hele team. Laat me dan ook beginnen met het

en werden de mogelijke tracks uitgezet. Het zag er een beetje

ballonstof 13

DE CREWLEDEN I N A C T I E!

dubieus uit. Richting Rhônevallei en dan met de mistral naar Sardinië of Corsica, pfff, niet echt ideaal te noemen. Misschien

de Gordon Bennett. Vlak na de start kregen we te horen van

zat er wel een Alpenoversteek in, maar op dat moment was

de luchtverkeersleiding dat we niet hoger dan 2500 ft moch-

niets nog zeker. Hoe verder de week vorderde hoe meer

ten, shit, daar ging ons plan al. Tijdens het verdere verloop van

Michel er van overtuigd was dat er vrijdag niet gestart ging

de nacht mochten we langzaam hoger klimmen en dat deden

worden. En hij kreeg gelijk, bij de eerste serieuze briefing werd

we dan ook. Alle teams hadden met dit euvel te maken en het

de start verschoven naar zondagavond.

was duidelijk dat velen dezelfde strategie gekozen hadden.

Het vullen van de ballons is fantastisch verlopen, op een half

De zon bracht warmte en we konden onze thermische pakken

uur na waren alle ballons gevuld op het beloofde uur. Eerst

zachtjes uitdoen. Tegen de middag kregen we toestemming

werd nog gevreesd voor een sterke grondwind, maar die bleek

om tot FL120 te gaan. Iets maakte ons wat bedachtzaam, als

toch niet zo sterk en het vullen liep als een trein. De voorziene

we uitrekenden hoever we met deze snelheid zouden komen,

start om 22 u lokaal werd uiteindelijk iets voor middernacht,

kwamen we uit bij een nachtelijke oversteek van de Alpen.

wat voor een Gordon Bennett zo goed als op tijd is.

Oei, dat is wel wat anders, als er iets verkeerd gaat tijdens de nacht op grote hoogte, niet echt rustgevend. Michel was over-

De besproken strategie was om tijdens de nacht zachtjes te

tuigd dat het zou lukken en maande ons aan om nog hoger te

klimmen naar een 5000 ft en daarna overdag met de zon naar

klimmen. We twijfelden en twijfelden en het moment waarop

12.000 ft te gaan om dan richting de Alpen te varen en over-

we zouden moeten beslissen kwam dichterbij. Om een extra

dag de oversteek te maken, dan de zee op en richting Sicilië.

zekerheid te hebben belde ik met een goede vriend van me die

Dat was het grosso modo plan. Maar er is altijd een maar bij

veel ervaring heeft in de Alpen. Na een goed gesprek met hem

ballonstof 14

P H I L I P P E E N G E E R T G AAN DE TW E E DE NAC HT IN .

beslisten we om er voor te gaan. Wat Michel en mijn vriend voorspeld hadden kwam uit. Alles verliep tot op de minuut zoals ze voorzien hadden.

Rond 18 u lokaal werd het op een hoogte van 13.500 ft redelijk frisjes. Behoedzaam trokken we de thermische pakken aan en bereidden we ons voor op een koude nacht op grote

onze meter digitaal te zijn en het scherm was bevroren.

hoogte. Zoals we konden zien aan de track zouden we, in de

Diepvriezen ! Al ons water en eten was al beenhard, daar had-

vaarrichting gezien, langs links de Mont Blanc passeren op een

den we ook niks meer aan. Zelfs pik en croq is niet te vreten

dikke 30 km. Tijdens de namiddag was het wolkendek onder

als het bevroren is ;-) Langzaamaan schoven we zachtjes naast

ons geschoven en was er totaal geen zicht meer op de grond.

de Mont Blanc. Wat een imposante berg ! Het heeft meer dan

De zon had hard doorgebrand en we hadden ons natuurlijk

2 uur geduurd tot wanneer we er eindelijk voorbij waren.

niet ingesmeerd. Het was een beetje een raar gevoel, het

We hadden ondertussen toestemming tot FL160 en waren dan

begon langzaamaan te vriezen in de mand en onze hoofden

ook geklommen tot 16.000 ft.

gloeiden nog van het verschroeien door de zon.

Eens de Mont Blanc voorbij zagen we nog een enorme berg Ondertussen waren we geklommen tot 14.000 ft en hadden

voor ons, dit was de Grand Combin, ook een joekel van meer

we het grote massief van de Mont Blanc in zicht. Het was, op

dan 14.000 ft. Daarachter was de vallei van Aosta, daar zagen

dat moment, de enige berg die boven de wolken uittorende,

we terug beschaving liggen, lichtjes en wegen. Iets wat we de

jawadde, dat was een hoog en groot ding. De nacht was

laatste uren niet meer gezien hadden. De rust en stilte van de

gevallen en de maan kwam ons licht geven. Het wolkendek

bergen op deze hoogte is onbeschrijfelijk, bovendien hadden

dacht aan ons en liet ons af en toe piepen naar de grond.

we het geluk deze oversteek te maken met volle maan.

We merkten het grote meer van Genève op en konden

Dit zijn beelden die in ons geheugen gegrift staan en die we

Montreux en Lausanne goed zien liggen. Een grote don-

nooit meer zullen vergeten. Het is niet mogelijk om dit gevoel

kere vlek met aan de randen vele fonkelende lichtjes.

uit te leggen met woorden. Denk aan je mooiste droom en

Gasballonvaren is het mooiste wat er is ;-)

aan het gelukzalige gevoel dat je daarbij kan krijgen, je voelt

De temperatuur was ondertussen flink gedaald, onze meter

je veilig en warm en er daalt een rust over je heen die zegt dat

gaf -9 °C aan, maar het was zeker -15 °C buiten, nadien bleek

alles goed is zo.

ballonstof 15

DE M OR G E NS CH E M E R ING

B EL1 EIN DIGDE OP EEN V ERDIEN ST ELIJKE 7DE PLAAT S

Eens de Grand Combin voorbij kwamen we snel aan in de

de vaart heeft ons de das omgedaan. De grote hoogte, de

vallei van Aosta en draaide de ballon zoals voorspeld in de

koude, alles droeg er toe bij dat we redelijk vroeg beslisten

richting van de Povlakte. Torino by night is ook fantastisch te

om “tegen de middag” te landen in de buurt van Parma. Voor

noemen, het is een hele grote stad, miljaar, dat bleef duren.

onszelf hadden we uitgemaakt dat we toch niet meer konden

Langzaamaan begon de dag te krieken en we wachten vol

winnen.

ongeduld op de eerste zonnestralen. We waren allebei doodop en onze handen en voeten vroren er af. En dit was het begin

Was dat fout ? Ja, waarschijnlijk wel. We hadden toch min-

van het einde.

stens tot de avond moeten proberen varen. Op 16.000 ft had nooit gelukt, want op het moment dat we begonnen te dalen

We hadden tijdens de eerste nacht al te weinig geslapen,

was de zuurstof op. We hadden toen nog een 13 zakken over,

Geert 2 uur en ikzelf ook zoiets. Overdag was het spannend

dus dat had genoeg moeten zijn om de dag door te komen,

om te weten wat er zou gebeuren en deden we ook geen oog

zelfs op lagere hoogte. Een 4e plaats was mogelijk geweest,

dicht. De oversteek zelf was nog spannender en zo adembe-

shit zeg. Maar we aanzien het als een les. Op tijd gaan slapen

nemend dat aan slapen niet gedacht werd. Eens Italië bereikt

of rusten onderweg, de mand beter inrichten zodat de piloot

was hadden we de reflex moeten hebben om te slapen, Geert

die wil slapen dat ook met zuurstof kan. Al bij al, het was een

heeft een poging ondernomen maar met al die zuurstoflei-

fantastische vaart die we nooit meer zullen kunnen overdoen.

dingen en al dat lawaai van ATC was dat niet te doen. Te ver-

De natuur is machtig schoon en verdient ons respect. En ik

moeid om rustig te slapen, maak dat mee ;-)

heb het al gezegd, gasballonvaren is het mooiste wat er is.

Bovendien waren we al een tijdje bezig aan onze 3e zuurstof-

En daarbij de Mont Blanc is hoog, heel hoog, 15776 ft om

fles, die ging er wel vlotjes vandoor. We weten het aan de

precies te zijn :-)

grote hoogte, maar achteraf bleek dat we de verkeerde instelling gebruikt hadden op de EDS. Iets om mee op te nemen in een checklist volgende keer. De extreme vermoeidheid tijdens

ballonstof 16

NEDERLANDSE EN BELGISCHE DEE IN HET BLAD ‘HET LEVEN’ VAN 5 JULI 1924 STELDE WILLEM POTTUM, DE TOEN BEKENDSTE BALLONVAARDER VAN NEDERLAND, DE VRAAG: ‘WAAROM IS NEDER­LAND NOOIT BIJ DE C.G.B. BALLONWEDSTRIJD?’ DE BEANTWOORDING ERVAN GAF HIJ IN HET ARTIKEL ZELF: ‘WAAROM BLIJVEN WE ACHTERLIJK? T E KS T : G E R J AN CR E B OLDE R

Ik zal u het antwoord geven: Wellicht is ‘t niet onbekend

wij... winnen... dan moeten wij ‘t volgen­de jaar in Nederland

dat er ook in Nederland ‘n luchtvereeniging bestaat... de

de ‘coupe’ laten verwerken... moet de start in Nederland

‘Koninklijke Vereeniging voor Lucht­vaart’. ‘t Is deze vereeni­

plaats vinden en... wij zien er nu absoluut geen kans toe aan

ging echter tot nu toe niet mogen gelukken tot ‘t doel te

de noodige guldens te komen!...

komen waartoe ze toch óók werd opgericht: voldoende

Gaat het nu om zulk een kapitaal dat op een internationalen

bevordering en belangstelling wekken voor de ballon-sport.

luchtwedstrijd als de C.B.G.-ballon­beker geworden is, Holland

Zoo nu en dan heeft er wel eens een opstijging plaats van ‘n

ook ‘t volgend jaar weer ontbreken zal?...’ Geldgebrek of mis­

ballon dier veree­niging, welke dan meestal gaat onder de def­

schien wel de oer-Hollandse zuinigheid zorgden ervoor dat de

tige populair-wetenschappelijke vlag... maar dat is dan ook àl!

Nederlandse deelname voor de Tweede Wereldoorlog vrijwel

Wat gij niet hebt gedaan? Gij hebt geen Nederlandsche bal­

nihil was.

lonvaarders gezonden dáárheen, waar ze behoorden te zijn... naar de ‘Coupe’!

HE T D UO TE N BOS CH- VAN TIJE N

Wij hebben, om er dan maar meer één te noemen, hier in

Op zondag, 15 september 1935 nam de Nederlander Maurice

Nederland den militairen-kapitein-der-luchten Van Heyst,

ten Bosch, werkzaam bij de Techni­sche Hoge­school te Zürich,

die om den doojedood niet opzij behoefde te gaan voor ‘n

samen met sportvlieger J.E. (Jacobus) van Tijen deel aan de

Demuyter, wij hebben hier ... eigen roem voor! - nog ‘n soort

23e Gordon Bennett Race vanuit Warschau met de van de

beroepsluchtschipper, zoo’n halve kermisklant, als de schrij­ver

Poolse luchtvaartclub gehuurde ballon ‘Torun’ (2200 m3).

van dit artikel, maar die dan toch reeds negen en twintig jaren

Ofschoon de staat waarin de ballon verkeerde niet al te

met z’n ballon aan ‘t wolken­krabben’ is. Hoe de zaak klaar te

denderend moet zijn geweest, werd die toestand misschien

spelen?

gedeeltelijk gecompenseerd door de uitrusting die de heren

Ook de nieuwe Coupe Gordon-Bennett zal moeten ingeschre­

meenamen. Naast een radio-ontvangsttoestel met raamanten-

ven worden ‘door’ en ‘in’ het land welke zonen de gewonnen

ne voerden ze een sextant, zuurstofcilinders en een collectie

coupe te verdedigen hebben... en... nu wordt er, naar ik ver­

KLM-kaarten voor de navigatie mee. Slaapzakken en proviand

neem, als volgt met waren heldenmoed geredeneerd:

voor een week moesten er voor zorgen dat Ten Bosch en Van

Stel nu eens dat wij eindelijk óók mee doen, stel nu eens dat

Tijen de vaart goed zouden doorstaan.

RIEN JU RG EN RON V AN HOU T EN V OOR DE ST A RT

E R N E S T D E MUYTE R AAN DE S TAR T IN 1922

V AN DE 60E EDIT IE V AN DE GORDON BEN N ET T

( FO T O B I B L IOTH È QUE NATIONALE DE FR ANC E).

(FOT O RJP).

Volgens de ‘Oprechte Haarlemsche Courant’ van 16 september

nemende ballons – negen voor de Gordon Bennett en zeven

was het die dag zonnig herfstweer met een matige wind.

voor de landingswedstrijd, had Jo Boesman al de wens uitge-

De start van de race werd hij gewoond door de president,

sproken om het jaar erop aan de grote wedstrijd deel te willen

leden van de Poolse regering en ruim 40.000 toeschou­wers.

nemen. Uiteindelijk werd de Gordon Bennett-cup in 1938 door

De dertien ballons dreven langzaam in zuidoostelij­ke richting,

de Polen Antoni Janusz en Frank Janick gewonnen. In 1939

koers Limberg. Onder de tonen van het Wilhelmus steeg ook

ging de westrijd niet door; Duitsland viel op 1 september van

de ‘Torun’ (SP-ANK) op en ging op weg naar de Russische

dat jaar Polen binnen.

grens. Op 15 km afstand daarvan werd een celluloid-koker met oranje linten uitgeworpen waarin zich een persbericht

Het zou tot 1983 duren alvorens er weer een Gordon

voor De Telegraaf bevond. De eerlijke vinder was snel; drie

Bennettwedstrijd zou worden gehouden. De start vond plaats

dagen later, op 18 september kwam het bericht al bij de

in Parijs. Een jaar eerder werd in Basel het feit herdacht dat

redactie van het dagblad aan. De uiteindelijke landing vond

vijftig jaar eerder daar de start van de 20e editie had plaats-

39 uur later plaats bij Bologoje op een afstand van 970 km.

gevonden. Deze gebeurtenis werd feestelijk herdacht met de

Hiermee bereikten onze landgenoten een fraaie zesde plaats.

‘Gordon Bennett-Jubiläums-Erinnerungs-Wettfahrt’ waaraan

Ten Bosch zou in de twee daarop volgende jaren als co-piloot

door twee gasballons van de Haagsche Ballonclub werd deel-

optreden voor de Zwitser dr. E. Tilgen­kamp. In 1936 en 1937

genomen: Hans de Vos met Aldert Last in ‘The Don’ en Frans

won het duo de derde plaats; in 1936 deed met 38,36 uur

Verbunt met Gerrit Visscher met de ‘Sandeman’. Dit laatste

over een afstand van 1.518,4 km en een jaar later 27,25 uur

team won de derde prijs.

over een afstand van 871 km.

In Parijs stond ook de in Zwitserland gehuurde ballon van Nini Boesman en Gerrit Visscher gereed om aan de wedstrijd

J O B O E S M A N E N N I N I V ISSC HER

deel te nemen. Ook Pamela Visscher stapte in de mand want

In 1938 vond de start van de race plaats in het Belgische Luik.

omdat bij controle de ballon te poreus bleek en vervolgens

Jo Boe­sman en zijn toekomstige echtgenote Nini Visscher,

kletsnat regende, werd besloten een korte vaart te maken.

deden voor Nederland mee aan de zogenaamde ‘kleine

Rond 17.00 uur steeg de ballon van Nini Boesman op en land-

wedstrijd’ met de gasballon de ‘Anjou’. Aan die competitie –

de rond middernacht.

‘declared goal’ - werd door kleine gasballons deelgenomen.

Boesman gaf Verviers als landingsplaats op en het werd uit-

RIE N JURG E N RON VAN HOUTE N

eindelijk een weide bij het plaatsje Herbesthal aan de Belgisch-

In 1983 was Rien Jurg in Parijs als copiloot opgestegen met

Duitse grens. Het duo Boesman-Visscher behaalde hiermee

de Amerikaanse Cynthia Shields. Dat jaar werden er twee

de derde plaats. Voorafgaande aan de start van de 16 deel-

wedstrijden gehouden: de Gordon Bennett-cup en de ‘Coup

NI NI B OE S MA N T I J D E N S E E N VAAR T OVE R Z AM B IA. ZE NAM D E E L A A N D E W E DS TR IJ D IN 1983 M AAR M OEST A L N A KO R T E T I J D LANDE N (FOTO H AAG S E BA L L ONC L U B , P R I V É CO L LE CTIE ).

DE DEELN AME AAN DE WEDST RIJD IN 2005 BRACHT BOB BERBEN EN SIMÉON BEN OÎT HET N OG ST EEDS BEST AAN DE LAN GEAFST AN DSRECORD.

ballonstof

LNAME AAN DE GORDON BENNETT’

17

ballonstof 18

Charles et Robert’. De regels eisten toen dat beide piloten

zijn vliegbrevet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hij in

voor de GB dezelfde nationaliteit hadden en dat was voor de

Frankrijk ingelijfd bij de luchtmacht en deed dienst aan boord

tweede westrijd niet noodzakelijk. Dat zelfde gold ook voor de

van diverse luchtschepen. Zijn brevet voor het besturen van

in 1984 in Palm Springs (USA) gehouden editie van de GB.

luchtschepen had hij in 1917 behaald. In 1925 verscheen zijn

Daar startte de ‘Thomas Heinsheimer Gordon Bennett’ en

in Brussel uitgegeven boek ‘La Navigation Aérienne et les ran-

opnieuw was Rien Jurg van de partij. Heinsheimer was de man

données victorieuses du Belgica’. Hij had toen nog twee over-

achter de wedergeboorte van de strijd om de Gordon Bennett

winningen te gaan!

bokaal. Zijn initiatief werd daarop, na enige discussie, gelukkig door de FAI overgenomen.

ALE XAND E R VE E NS TRA E N PHILIPPE Q U ER SI N

In 1925 won het Belgisch team Alexander Veenstra en Philippe Rien Jurg kreeg de smaak te pakken en deed, samen met

Quersin met de ‘Prince Leopold’. De start van de Gordon

Ron van Houten, mee aan deze prestieuze wedstrijd in de

Bennett vond dat jaar plaats op 7 juni. Zijn overwinning was

jaren 1995-2001, 2007, 2010 en 2016. In 1997 behaalde het

niet helemaal onomstreden. In het wedstrijdreglement is

duo een derde plaats. De start was toen in Warstein en de

namelijk een bepaling opgenomen dat alleen na een landing

landing in Roemenië. Ze legden 1.782,20 km af in 45 uur en

op vaste grond een klasering kan worden bereikt. De met een

55 minuten. Ook in 2000 was de equipe goed voor de derde

oer-Nederlandse naam getooide Veenstra landde na 1345 kilo-

klassering. Nu werd gestart in de Belgische plaats St. Hubert

meter te hebben afgelegd in de Golf van Biskaje.

waarna in 46 uur en 51 minuten een afstand van 623 km werd

De Amerikaan Ward van Orman landde op het dek van een

afgelegd. De landing vond plaats bij het Oostenrijkse Matrei.

schip en werd, hoe vreemd was zijn lot, gediskwalificeerd!

Een jaar later was de start opnieuw in de bierstad Warstein en voerde de wind Rien en Ron al weer naar Roemenië waar na

PHILIPPE D E COCK E N RONNY VAN HAV ER E

68 uur en 22 minuten werd geland bij Tatarastii de Ros.

De uit Tielrode afkomstige Philippe de Cock behaalde, evenals co-pilot Ronny van Havere in 1997 zijn brevet als gasbal-

B E LG I S C H E W INNA A RS

lonvaarder. Hij eindigde, samen met zijn co-pilot Ronny van

Ontegenzeggelijk komt aan België de eer toe de meeste over-

Havere met de D-OCOX (‘Belgica II’) inmiddels al viermaal in de

winningen te hebben behaald. Een vergelijking met Nederland

top drie van de Gordon Bennett. In 1999 behaalde hij de eer-

wil ik niet eens trekken. De stand 10-0 spreekt immers boek-

ste prijs in de wedstrijd vanuit Albuquerque in de Amerikaanse

delen! Hoe komt dat nu?, zult u zich wellicht afvragen; zijn

staat New Mexico met een totale afstand van 1666,54 km in

wij ‘Ollanders’ minder moedig? Het lijkt mij dat de gasbal-

veertig uur en 15 minuten. Het team landde in de buurt van

lontraditie bij onze Zuiderburen veel groter was en is dan bij

de plaats Tupelo in Mississippi; een afstand van 1464,50 km.

ons. Het Nederlandse leger heeft, op Alfred Emile Rambaldo

Vanuit Warstein werd hij in 2001 derde en een zelfde klas-

(1879-1911) na, voor zover mij bekend geen ballonvaarders

sering bereikte hij in 2003 met de start in de Franse plaats

in dienst gehad. In België is die traditie langer gehandhaafd.

Arc-et-Senans. In 2001 mocht het duo opnieuw de trofee in

Zo was de vader van de mij bekende ballonvaarder (Willy)

ontvangst nemen nu met een afstand van 2.449,60 km in

François Schaut, ‘militair aèrostier’ en hij had ongetwijfeld

66,53 uur (start in de Belgische plaats Waasmunster). Een jaar

meerdere colleg-ballonvaarders. Die stegen op vanaf de basis

later werd een nieuwe gasballon in gebruik genomen met de

Zellik waar de kazerne van de in 1921 opgerichte ‘1er Groupe

registratie D-OAVB.

d’Aérostation du 1er Groupement d’Aviation’ te vinden was.

BOB BE RBE N E N S IMÉ ON BE NOÎT E RN E S T D E MU YT ER

Gezagvoerder Bob Berben, gezagvoerder bij Thomas Cook,

Tot op heden werd de race maar liefst tienmaal door een

nam samen met de van oorsprong handelsingenieur, maar

Belgisch team gewonnen. Van die tien overwinningen nam de

nu beroepsballonvaarder en helikopterpiloot Siméon Benoît

uit Gent afkomstige Ernest Demuyter (1893-1963) met de bal-

in 2005 voor België deel aan de strijd om de Gordon Bennett

lon ‘Belgica’ (OO-BFM) er zes voor zijn rekening. Hij won deze

Cup. Vanuit Albuquerque in de Verenigde Staten bereikten ze

prestigieuze wedstrijd in 1920, 1922, 1923, 1924, 1936 en

met de in Amerika geregistreerde ballon N6326T, de recordaf-

in1937. In het eerste jaar was Mathieu Labrousse zijn co-pilot,

stand van 3.400,39 km in 65 uur en 20 minuten. De pers zag

in 1922 Alexander Veenstra, de twee volgende Jaren Leon

het voor de landing al aankomen: ‘This is going to be a victory

Coeckelbergh en in 1936 en 1937 Pierre Hoffmans. Demuyter

that pulverizes all the existing distance records! Now we’re

had geen luchtvaartachtergrond. Hij studeerde af in de han-

looking out for a safe landing and lots of champagne! De bal-

delswetenschappen. In 1908 maakte hij zijn eerste ballonvaart

lon landde uiteindelijk in Squatec, Quebec (Canada). Het oude

en behaalde zijn brevet in 1910. Twee jaar later behaalde hij

record (2.191 km) dateerde uit 1912.

ballonstof

Comprehensive insurance Cover at an affordable price

19

Your partner for your Aviation-Insurance VFS Heinz Grümmer GmbH is one of the largest Aviation-Insurance-Brokers in Germany with over 40 years experience.

You enjoy the flight - we provide the protection

Flugplatz 8, 44319 Dortmund Phone +49 231 927177-0 Fax +49 231 927177-30 info@vfs-gruemmer.de

Please contact Heiko Spilker, Phone: +49 231 92717737, e-mail: h.spilker@vfs-gruemmer.de Udo Kötitz, Phone. +49 231 92717713 , e-mail: u.koetitz@vfs-gruemmer.de

WIN N AARS

2016

Frits Brink, oud-voorzitter van de KNVvL en de huidige president van de Federation Aéronautique Internationale geflankeerd door de winnaars van de 60ste Coupe Aéronautique Gordon Bennett, Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger.

Met de ballon HB-QKF maakten ze een vaart van Gladbeck tot Stavros (Griekenland). Een afstand van 1803,40 km waar ze 58:12 uur over deden.

FOT O: BEN BLÄSS

ballonstof

D E RAM PZ A L I G E EDITI E V AN 1 9 2 3 T E KS T : G E R J AN CR E B OLDE R

20

DE ZO MOGELIJK JAARLIJKS TE HOUDEN LANGE AFSTANDSWEDSTRIJD VOOR GASBALLONS, DE COUPE AERONAUTIQUE GORDON BENNETT, SPREEKT AL RUIM EEN EEUW TOT DE VERBEELDING VAN (GAS)BALLONVAARDERS OVER DE HELE WERELD. ZE KENT DE LAATSTE JAREN OOK WEER EEN NOG STEEDS GROEIENDE POPULARITEIT BIJ DE VELE DUIZENDEN LUCHTVAART­ ENTHOUSIASTEN. D E B A L L O N VAN DE AM E R IKAAN H AR R Y H ON EY WELL B A R S T T E A L VOOR DE S TAR T UIT E LKAAR E N DIE V AN D E B E L G MA TH IE U LAB R OUS S E W E R D DOOR DE BAL-

D E AANLOOP NAAR D E S TART

L O N V A N R OB E R T OLM S TE AD OP E NG E S CH EU RD. (FOT O

Verreweg het grootste aantal incidenten vond echter plaats

N A T I O N A A L AR CH IE F, DE N H AAG )

tijdens de 12de editie van de wedstrijd die in 1923 werd gehouden. Het had er natuurlijk niks te maken maar in de loop

Wellicht heeft dat te maken met het feit dat het hier om een

van 1923 gebeurden er, voor de start op 23 september, al een

vorm van ballonvaren gaat die in geen enkel opzicht te verge-

aantal ernstige ballonongelukken. Bij één van die ongevallen

lijken is met een gezapig zomeravondvaartje in een moderne

vielen zelfs twee doden. De slachtoffers vielen bij een ballon-

heteluchtballon.

wedstrijd die vanuit de Amerikaanse stad Indianapolis werd

Het verschil zit natuurlijk in de afgelegde afstanden, maar ook

gehouden. Of dat voorafgaande aan de grote autorace was

in de bereikte snelheden, het spelen met de weersomstandig-

is niet bekend: wél dat bij eerdere edities van dit nog steeds

heden, de romantiek van één of meer nachtvaarten,

bestaande evenement een ballonwedstrijd werd georgani-

de onbekendheid van het landingsterrein en de samenwerking

seerd.

van de twee ballonvaarders die soms dagenlang samenleven op de oppervlakte van slechts enkele vierkante meters van de

Op 4 juli ging de wedstrijd met 12 ballons van start, waaraan

ballonmand. De geschiedenis van de Gordon Bennett heeft

onder andere werd deelgenomen door de Marineballon A

ons inmiddels geleerd dat de wedstrijd ook grote risico’s met

6698. De bemanning bestond uit de luitenants Null en Roth.

zich mee kan brengen. Zo kwamen er recentelijk in de jaren

Tijdens een onweersbui probeerden de twee er boven uit te

1995 en 2010 ballonvaarders om het leven; de eerste twee,

stijgen wat mislukte waarop ze besloten de lijnen te kap-

de Amerikanen Alan Fraenckel and John Stuart-Jervis, werden

pen. De ballon stortte neer in het Eriemeer, het mandje werd

door een helicopter van de Wit-Russische luchtmacht neerge-

later drijvende gevonden. De twee militairen bleken te zijn

schoten en de tweede keer kwam het eveneens Amerikaanse

verdronken. Het schijnt dat Null en Roth nog aantekeningen

team Richard Abruzzo and Carol Rymer Davis om het leven

hebben kunnen maken. In een bericht van het Rotterdamsch

tijdens een onweersbui boven de Adriatische Zee.

Nieuwsblad van 23 juli werd daar melding van gemaakt.

door de bliksem getroffen en stortte brandend naar beneden.

het sterven van de jongelieden ook is, voor de autoriteiten

De co-pilot kwam daarbij om het leven en Gillaumon brak

is het drijvende vinden van het schuitje een bewijs, dat de

beide benen.

marine-ballons een zekeren vorm van veiligheid waarborgen.’

Een schrale troost, zeker voor de nabestaanden.

D E ‘ GE NÈ VE ’ OF ‘ GE NF’ (S UI)

Hetzelfde lot trof de Zwitserse ballon de ‘Genève’ die nabij B R U SS E L, 2 3 S E P TE M BER

Moll in de provincie Antwerpen in een onweersbui terecht-

Op zondag, 23 september was het dan eindelijk zover.

kwam en op een hoogte van 2500 meter om 15.55 uur door

Zo’n 200.000 toeschouwers stroomden op het toen nog door

de bliksem werd getroffen. In dit geval kwamen beide inzit-

zon overgoten Solboschplein in

tenden, luitenant Christian von

Brussel samen om het vertrek

Grunigen, officier van het bal-

van de 21 gasballons mee te

lonkorps van de Landwehr en

maken, onder hen de minis-

zijn co-pilot, de eigenaar van een

ters Theunis en Forthomme.

hotel in Saanenmöser, Ferdinand

Aanvankelijk stond er maar wei-

Wehren om het leven.

nig, wat vlagerige wind. Tijdens de voorbereidingen voor de start

D E ‘ S 6’ (US A)

werd de lucht steeds donkerder

’s Avonds rond 19:00 uur werd,

en er naderde een fikse onweers-

op een hoogte van naar schat-

bui. Het begon te weerlichten en

ting 200 voet, boven het plaatsje

al snel vielen er dikke regendrup-

Nistelrode in de omgeving

pels, gevolgd door hagel.

van Oss in Noord-Brabant de

Drie Italiaanse teams en één

Amerikaanse legerballon ‘S 6’

uit Polen besloten niet te star-

door de bliksem getroffen. Beide

ten; achteraf gezien een juiste

ballonvaarders en leden van

beslissing. Het Belgische team

een luchtvaartclub, de 37-jarige

bestond uit Ernest Demuyter en

luitenant Robert S. Olmsted en

Leon Coeckelbergh. Demuyter

de 34-jarige luitenant John W.

had al tweemaal eerder de

Shoptaw, kwamen hierbij om het

wedstrijd gewonnen, te weten

leven. De ijlings te hulp geroepen

in 1920 en 1921. De eerste keer

dokter Van Binsbergen kon bij

samen met Mathieu Labrousse

beiden slechts de dood constate­

en een jaar later met Alexander

ren. De een van door de bliksem getroffen en de ander had de val

Veenstra. De start was al tumultueus en een Belgische en een Amerikaanse ballon werden door

B R IE F VAN DE AM E R IK AAN SE AMBASSADE V AN 12 OKTOB E R 1923 AAN DE BU RGEMEEST ER VAN NIS TE LR ODE (S TR EEKARCHIEF OOST -BRABAN T ).

niet overleefd.

De beide lichamen, ballonmand

plotseling windvlagen bescha-

en de inventaris hiervan, werden

digd. De Amerikaanse legerbal-

naar een nabij gelegen boerderij

lon ‘St. Louis’ van de destijds beroemde luchtvaarder capt.

overgebracht terwijl de voornaamste papieren en paspoorten

Harry Honeywell barstte kort voor de start na het vullen uit

door rijksveldwachter A. van de Leijgraaf uit Dinther werden

elkaar. De later bij het Brabantse Nistelrode verongelukte

meegenomen.

Amerikaanse ballonvaarder luitenant Robert Olmstead raakte

Een dag later kwamen de Amerikaanse gezanten uit Den Haag

met zijn ballon (nr. 8) het net van de ballon nr. 12 (‘de Ville de

en Brussel zich ter plekke op de hoogte stellen van het onge-

Bruxelles’). De ballon werd hierdoor vanaf de evenaar tot aan

val. De stoffelijke resten van de beide ballonvaarders werden

het ventiel opengereten waardoor de Belg Labrousse – in 1922

per ambulance naar Den Bosch vervoerd en de ballon werd

nog vierde – de race wel kon vergeten. Een onheilspellend

met behulp van enkele arbeiders ingepakt en per tram en

begin van een wedstrijd waarbij uiteindelijk vijf ballonvaarders

spoor naar Brussel verzonden.

om het leven zouden komen en zes ballons verloren gingen.

HOE GING HE T VE RD E R? D E ‘ P A L OR’ ( E S P )

Nogal wat andere ballonvaarders ondervonden eveneens

De bemanning van deze Spaanse ballon bestond uit Gomiez

tegenstand van de weergoden. Ze probeerden zo snel moge-

Gillaumon met als co-pilot Panaranda Barea. In de buurt van

lijk, op afstanden van 50 tot 300 kilometer, weer aan de

Heijst op den Berg, zo’n 40 km van Brussel, werd de ‘Palor’

grond te komen; de meeste landden in ons land.

ballonstof

Daarin stond ook nog iets positiefs: ‘Hoe betreurenswaardig

21

ballonstof 22

Rond tien uur ’s avonds landde bij het Gelderse dorp Putten een tweede Amerikaanse ballon met aan boord de

D E T E R U G K EER V ‘ GON E W

Amerikaanse ballonvaarder en een Engelse collega. Volgens het Limburgs Dagblad waren ze door de nabijheid van de

T EKST : LU C V AN GEY T E

Zuiderzee misleid en gaven ze er de voorkeur aan om niet verder te varen.

Bij het Groningse Wolden­dorp nabij Delfzijl werd de Spaan­ se ballon ‘Espheria’ van E. Magdalena en Baselga tegen een hoogspan­nings­mast gekwakt. De beide inzitten­den, marineofficieren, werden licht gewond doordat ze met de elektriciteitskabels in contact kwamen. Ze vertrokken dinsdagavond zo goed als hersteld naar Brussel.

Ook de Engelse ballon ‘Marguerite XV’ van Spencer en Berry maakte een alles behalve reglementaire landing namelijk op zee. De ballon raakte tijdens het oversteken van het Skagarak het water 28 mijl ten NNO van Skagen. De Middelburgsche Courant schreef er destijds het volgende over: ‘Op een hoogte van 6.000 M. besloten de bestuurders echter, hoe dan ook, te dalen, daar ze niets meer konden zien en volkomen geïsoleerd waren. Op dat ogenblik onderging de ballon een serie hevige schokken en begon veel harder te dalen. De bestuurders wierpen niet alleen al hun ballast overboord maar zelfs hun ankertouw, hun persoonlijke bagage en ten laatste hun levensmiddelen. Desalniettemin bleef de ballon vallen en kwam plotseling in zee terecht waar een visschersboot den toestand

In de jaren 50 bestond een gasballon handleiding uit enkele

reeds bemerkt bleek te hebben, zoodat de bestuurders na

pagina’s die vooral het gebruik van gas in detail beschreven.

zeer korten tijd rondgezwalkt te zijn, opgepikt werden en naar

De piloot zelf was verondersteld te kunnen varen met een bal-

Gothenburg vervoerd.’ De tweede Zwitserse ballon ‘Helvetia’,

lon. Hij zou zijn ballon wel leren kennen en zo met de ballon

bemand door Paul Armbruster en Otto Bachman, landde

veilig kunnen varen.

nabij Flensburg aan de Sleeswijkse grens en de Franse ballon

Onze sport is intussen echter meer gereglementeerd, de pro-

‘Picardie’ met Maurice Bienaime en Ravaine, kwam terecht bij

cedures zijn meer gedetailleerd en we moeten opboksen tegen

de Duitse stad Osnabrück.

de bureaucratisch hindernissen. Heeft dit alles de gasballonsport beter en veiliger gemaakt?

D E B E LG E N

De Belgische ballon ‘Belgica’ van de uit Gent afkomstige

In 2002 verscheen de eerste editie van ‘Gone with the wind’,

Ernest Demuyter landde uiteindelijk bij Cerebro (Shollersta)

de ‘gasballon handleiding’. Doel: de opleiding van gasbal-

in Zweden. Hij werd daardoor winnaar met een afstand van

lonpiloten en veilig omgaan met waterstof. Astrid Gerhardt,

1.155 km. De eveneens uit België afkomstige ballon ‘Prince

Gerhard Hurck en Walter Müller staken de koppen bij elkaar en

Léopold, met aan boord Alexander Veenstra en Philippe

zorgden voor een 265 pagina’s dik boek. Zo kan je alles lezen

Quersin, landde veilig bij Erikstak in Zweden, maar helaas 150

over de netloze gasballons, de uitrusting en de benodigde

km eerder dan hun landgenoten. Het nieuws over die laatste

instrumenten, de werkwijze om de gasballon te vullen en de

landing werd pas op 26 september bekend.

veiligheid bij het gebruik van waterstof.

De gasballon klaarmaken voor een vaart en de start en de

De strijd om de Gordon Bennett-trofee zou nu, onder de

landing instructies. In een gasballon kan je heel lange en verre

omstandigheden van toen, terecht zijn afgelast maar weers-

vaarten maken. Je kan bij nacht varen, vaarten maken over de

voorspellingen in die tijd waren veel minder nauwkeurig dan

bergen, ... allemaal onderwerpen die aan bod komen in dit

nu het geval is. De omvang van het onweersfront werd dan

boek. Er is ook aandacht voor navigatie en de meteo.

ook schromelijk onderschat. Daarnaast ontbrak natuurlijk de

Een boek dat elke gasballonvaarder en gasballonvaarder in spé

communicatie tussen de wedstrijdleiding en de ballons en tus-

zeker in zijn boekenkast heeft staan en ettelijke keren zal raad-

sen de ballonvaarders onderling waardoor de wedstrijd had

plegen. Al was het maar om de vele extra tips. Het boek is ook

kunnen worden afgebroken.

meteen gedrukt in twee talen Engels en Duits.

ballonstof

VAN W I T H THE W I N D’

23

T W E E D E E D I TI E

Ideaal zou zijn dat een tweede editie een update zou worden van de eerste uitgave. Maar de vele wijzigingen in de regelgeving en de vele vragen van gasballonvaarders zorgden voor een veel grotere revisie.

September 2016, de tweede uitgave van dit prachtige boek is

HOE BE S TE LLE N?

verschenen. Astrid Gerhardt en Peter Cuneo hebben het eerste

Tijdens de Gordon Bennett in Gladbeck waren de eerste

boek volledig ge update. Verschillende nieuwe hoofdstukken

exemplaren te koop, net als tijdens de America’s Challenge in

met o.a. de beschrijving van de Amerikaanse waterstof com-

Albuquerque. Vele piloten en crewleden kochten daar al hun

patibele gasballon Best Aviation (aka Padelt) en een hoofdstuk

exemplaren.

gewijd aan de factor mens en de veiligheid in de luchtvaart.

De prijs in Europa is 70 € + de verzendingskosten. Wil je meer

De factor ‘mens’ wordt in de internationale luchtvaartwereld

weten over gasballonvaren, bestel dan zeker een exemplaar.

aangeduid met ‘Human Factors’.

Bestellen kan je doen door een email te sturen naar Astrid

Alle eerdere hoofdstukken werden ook volledig nagezien wat

Gerhardt.

de inhoud betreft. Net als in de eerste editie zijn nu ook alle

E-mailadres : ag@g-ig.net

teksten zowel in het Engels als in het Duits. Alles mooi geïllustreerd met kleurenfoto’s, tekeningen en tabellen.

De auteurs hopen vooral dat dit boek zal helpen bij de voorbereiding van ene gasballonvaart.

Het is zeker niet de bedoeling van de auteurs om alle boeken in de bibliotheek die over de verschillende onderwerpen die aan bod komen in het boek te gaan vervangen. Het is meer de bedoeling van een prachtig naslagwerk te hebben, terwijl de gasballonvaarder in opleiding zeker nog andere naslagwerken zal moeten raadplegen.

De tweede editie is 320 pagina’s dik, is ook iets groter (21 cm x 30 cm) en voorzien van een hard cover.

24

ballonstof

25

ballonstof 26

M E T R I E N EN RO N IN E EN G A S B A LLON !

RIEN JU RG EN RON V AN HOU T EN T IJDEN S D E BRI EF I NG

mandje en stonden maar liefst tienmaal bij de start van de

DE NEDERLANDSE DEELNEMERS AAN DE 60E EDITIE VAN DE COUPE AERONAUTIC GORDON BENNETT 2016.

Gordon Bennett, de FAI World Long Distance Gas Balloon Championship. Eerlijk is eerlijk: twee edities daarvan gingen niet door. In 1998 werd in Parijs vanwege de weersomstandigheden niet gestart en in Brussel in 2007 gaf de verkeersleiding de deelnemers geen toestemming te starten; netto dus acht

T E KS T : G E R J AN CR E B OLDE R FO T O ’S V O O R Z OVE R NIE T ANDE R S VE R M E LD: BEN BLÄSS

vaarten. De beste resultaten behaalde het duo in 2001 (2e plaats) en in 1997 en 2000 (beide een 3e plaats).

Het lijkt wel wat op de titel van vroeger een door Kluitman

D E E D ITIE VAN 2016

in Alkmaar uitgegeven jongensboek maar niets is minder

De start vond dit jaar plaats bij de Duitse plaats Gladbeck,

waar. Al sinds 1995 vormen Rien Jurg en Ron van Houten de

op het inmiddels tot ‘Willy’s Ballonwiese’ gedoopte opstijg-

vaste bemanning van de netloze Festo-ballon (PH-KTS); een

terrein, zo’n 165 km van Utrecht verwijderd. Tot voor kort

gasballon met een inhoud van 1046 m3. Op dit moment is de

werd de start van de wedstrijd door het land georganiseerd

PH-KTS nog de enige geregistreerde gasballon van ons land.

dat deze een jaar eerder gewonnen had. Dat zou in dit geval Zwitserland geweest moeten zijn dankzij de 1e plaats van Kurt

De in 1995 bij Woerner in Augsburg gebouwde ‘Festo Flyer’

Frieden en Pascal Witprächtiger met een afstand van 2.080,80

is geschikt voor een mand voor vijf personen (piloot en vier

km.

passagiers). In samenwerking met hun partner werd speciaal voor wedstrijden een unieke, veel lichtere opblaasbare mand

De organisatie van het evenement kost echter zoveel tijd en

ontworpen. In de vier wanden daarvan kan vier maal 50 liter

ook geld dat al een aantal jaren geleden werd besloten dat de

water (200 kg) ballast worden meegenomen. De overige bal-

winnaar van de GB niet het daarop volgend jaar de organisatie

last (zand) wordt in nylonzakken meegenomen.

op zich mag nemen maar een jaar later. Daardoor mochten de

Jurg en Van Houten deelden samen al zo’n 600 uur het

winnaars van 2014, de Duitsers Wilhelm Eimers en Matthias

ballonstof 27

Zenge, de organisatie op zich zouden nemen. Overigens is

Het veld bood voorafgaande aan de start een feeërieke aan-

dit een officiële maatregel die ook in de komende jaren zal

blik: al die opgeblazen ballons die verspreid over het veld

worden gehanteerd. Door de overwinning van Kurt Frieden en

stonden te wachten op de opstijgceremonie.

Pascal Witprächtiger in 2015 en dit jaar zal de GB de komende

Om 00.14 uur was het voor de Festo Flyer dan eindelijk

twee jaar, 2017 en 2018 vanuit Zwitserland plaatsvinden.

zover. Onder het spelen en het luidkeels meezingen van het Wilhelmus door de vele Nederlandse toeschouwers, ver-

DE START

dwenen Rien en Ron langzaam uit het gezicht. Het uit volle

De start stond gepland voor 16 september maar moest door

borst meezingen van ons volkslied bezorgde, zo vertelde

de slechte weercondities worden uitgesteld. Het ‘startvenster’

een toeschouwer later, zelfs het Duitse publiek ‘Gänsehaut’!

werd gelukkig vanaf vrijdag de 16de tot en met dinsdag de

Langzamerhand werd het ook tijd voor de volgploeg van

20ste aangehouden. Dit laatste is helaas bij andere edities van

de PH-KTS, bestaande uit Bart Schröder, Karel Steensma en

de GB niet het geval geweest.

Martin de Weerdt, om te vertrekken. Het team dat vanuit

Op 18 september was het dan eindelijk

Hengelo de wedstrijd begeleidde bestond

zover. In totaal 24 wedstrijdballons

uit, in alfabetische volgorde: Edwin van

werden vanaf 14:00 uur met water-

Coevorden, Diana Drenth, Frans van

stof gas gevuld. Daarna begon het

Dijk, Daan Elfring, Ab Maas (meteo),

lange wachten voor met name het

Alette van Houten, Miriam Jurg, Bram

publiek. De teams hadden hierdoor

Schouten en Remko Wigger.

gelukkig ruimschoots de tijd om de inrichting van de mand en de controle

VAARPLAN

van de instrumenten uit te voeren.

Rien: ‘We hadden natuurlijk van tevoren samen met meteoroloog Ab Maas aan

De planning was om vanaf 22.00 uur

de hand van een ‘trajectorien model’

de ballons te laten opstijgen.

een vaarplan opgesteld. Daarbij gingen

Dat lukte niet. Ron: ‘De verkeerslei-

we ervan uit dat we over de Alpen naar

ding van het vliegveld Düsseldorf

Italië zouden varen om daar zo mogelijk

wilde eerst nog twee vliegtuigen laten

iets ten noorden van Rome te landen.

overkomen en al met al betekende

Daarnaast hielden we de optie open om

dat een vertraging van twee uur’.

eventueel nog wat verder te varen in de

ballonstof 28

richting van Bari, in elk geval het zuiden van Italië.

men met de batterijen aan boord. Deze werden met behulp

Bij de laatste algemene briefing voor vertrek leek Italië

van zonnepanelen gevoed maar laadden niet bij. Dat gaf dus

namelijk het maximale haalbare. De buienontwikkeling waar-

problemen bij het gebruik van de radio en de transponder.

mee we te maken zouden kunnen krijgen sloot een vaart in de

Van de verkeersleiding kreeg Ron toestemming om de trans-

richting van de Balkan of zelfs Griekenland voorlopig uit.’

ponder enige tijd uit te zetten. Achteraf bleek het probleem aan een niet goed functionerende omvormer te liggen waar-

Door de late start had de ballon al een afkoeling ondergaan.

door de stroomafname groter was dan de toevoer.

Die eerste nacht voer de ballon overwegend op een hoogte van 3500 ft met een snelheid van 15 à 16 knopen. Later steeg

Ook het grondteam zag de noodzaak van deze wijziging van

Rien door naar een hoogte van 7000 ft met een snelheid

het oorspronkelijke plan in en zo kon het gebeuren dat aan de

van 18 knopen en een koers van

vaart van de PH-KTS na zeventien uur

190/200.Om op hoogte te

en 52 minuten een einde kwam.

kunnen blijven waren beiden

Na 423 km werd er geland op

al genoodzaakt geweest om

een mooi veld, vlak bij een weg

de 200 liter water aan boord

nabij de plaats Meurcourt in de

te lozen. Achteraf zou dat een

Franche-Comté. Op twee pas-

teken aan de wand blijken.

serende boeren na (´Bonjour

Om op koers te blijven was het

messieurs!´) hebben Rien en Ron

wenselijk om naar 9000 ft te

die avond geen mens gezien.

klimmen. Deze maatregel werd

Van slapen was tijdens de vaart

ook uitgevoerd maar ging

maar weinig gekomen. Ron: ‘Ik

gepaard met een fors ballast-

heb toen mijn slaapzak maar

verbruik. Na zonsopgang zou

uit de mand gehaald, heb die

de warmte van de zon moeten

over de inmiddels ingepakte bal-

gaan zorgen voor stabilisatie

lon gelegd en heb geprobeerd

van de ballon. Dat gebeurde

nog maar een paar uurtjes te

echter niet; deze bleef licht

slapen.´ Dat kon gemakkelijk

dalen en om 09.00 uur was er

want de volgploeg arriveerde

al 250 kilo zand uitgestrooid

pas tegen middernacht waarna

en ook op een hoogte van

de terugtocht naar Hengelo kon

8000 ft bleef de ballon ballast

beginnen.

verbruiken.

RE TOUR FABRIEK Z AN D

EN

NOG

Inmiddels is de ballon naar

EENS

Z AN D

de fabriek in Augsburg terug

Het ballastverbruik nam in de

gestuurd. Een stukje stof wordt

loop van de ochtend niet af.

daar onderzocht op eventuele

Om tien uur, ter hoogte van

poreusheid. Rien wijdt het gas-

Luxemburg en op een hoogte van 9700 ft, moest er nog steeds zand worden gestrooid.

verlies aan algemene ouderdomsDE ‘FE S TO FLY ER’ (PH-KT S) IS MOMEN T EEL DE EN IG VAAR B AR E N EDERLAN DSE GASBALLON (FOT O RJP)

verschijnselen van de inmiddels ruim 20 jaar oude ´Festo Flyer´.

Om twaalf uur waren er tenslotte nog maar 35 zakken zand

Het ventiel was namelijk in orde. Voor normale vaarten is de

over. Van paniek was natuurlijk geen sprake maar om een uur

ballon nog in goede conditie maar voor een wedstrijd als de

of twee begonnen Rien en Ron zich toch wel zorgen te maken

Gordon Bennett is de PH-KTS eigenlijk al weer te oud. ´Het is

over de geplande Alpenoversteek. Met de nog aanwezige bal-

niet erg vreemd dat op de einduitslag de eerste drie plaatsen

last werd deze problematisch. Het plan was om het gebergte

worden ingenomen door teams met relatief jonge gasbal-

ter hoogte van de Mont Blanc op een hoogte van 15.000 ft te

lons´, aldus Rien. Ron van Houten vult aan: ´Natuurlijk is ons

passeren. De beslissing werd snel genomen. Rien: ´We kennen

resultaat deze keer teleurstellend maar we hebben weer veel

elkaar door en door en dan zijn er niet veel woorden nodig.

kennis opgedaan.´

Met de beschikbare ballast was de keuze dan ook eenvoudig.

Nog bij daglicht landen voor dat we de Alpen zouden berei-

PUBLICITE IT

ken.´

De wedstrijd trok dit jaar veel belangstelling mede dankzij de

Behalve het grote ballastverbruik hadden beiden ook proble-

grote publiciteit die aan het evenement werd geschonken.

ballonstof

In kranten en tijdschriften maar ook op de radio werd de strijd om de Gordon Bennett Cup veelvuldig genoemd. Ron: ´Ik heb zelfs vier radio-interviews gekregen waarvan twee zelfs live.

Dat geeft wel aan dat de wedstrijd weer veel meer leeft dan een aantal jaren geleden het geval was.´ DEELNAME IN 2017?

Het volgend jaar organiseert Zwitserland de start van de

IN DE WAN DEN V AN DEZE BIJZON DERE ‘MAN D’ KAN 200 L I T ER WA T ER

strijd om de Coupe Aeronautic Gordon Bennett die dit jaar,

WORDEN MEEGEN OMEN (FOT O HEN RIËT T E WARDEN AA R) .

evenals in 2015 werd gewonnen door het duo Kurt Frieden

29

en Pascal Witprächtiger. Het evenement zal dan in Fribourg plaatsvinden, de hoofdstad van het gelijknamige kanton.

Nemen Rien en Ron dan weer deel? Rien: ´Natuurlijk willen we dat erg graag doen. Het hangt natuurlijk ook nog wel af van de onderzoeksresultaten van de bestaande envelop en of de aanschaf van een nieuw exemplaar noodzakelijk is. Dit laatste nemen we ook zeker mee in de plannen.’ Rien: ‘Vergeet ook niet dat het materiaal en deelname aan wedstrijden zoals de Gordon Bennett veel geld kosten. De KNVvL draagt tegenwoordig niets meer bij in de deelnemingskosten, in tegenstelling tot de landelijke ballonorganisaties zoals in Duitsland en Zwitserland. In het verleden kregen we nog eens € 1000,- van de Afdeling Ballonsport van de KNVvL. Later werd dat bedrag afgebouwd tot € 500,- en nu krijgen we niks meer.’ Ook over de medewerking door het KNMI is het duo niet erg te spreken:

HET WACHT EN WAS OP DE V OLGPLOEG BEST AAN DE U I T BART SCHRÖDER, KAREL ST EEN SMA EN MART IN DE WEERD T

‘Naast die financiële zorgen storen we ons ook aan het feit dat er bij het KNMI geen enkele bereidheid bestaat om op meteorologisch gebied mee te werken. Wij vinden dat zorgelijk.

Andere meteo-instanties zoals in Duitsland en Zwitserland, zien een dergelijke medewerking aan dit soort ‘meteo-wdstrijden’ als een extra uitdaging en geven dan ook ruimhartig hun steun en denken mee’.

De Gordon Bennett is en blijft een geweldige uitdaging waarbij alle disciplines van de ballonvaart en meteo aan bod komen. Rien en Ron hebben ook dit jaar weer genoten en het duo kijkt dan ook reikhalzend uit naar de 61e editie van deze, nog steeds tot de verbeelding sprekende, langeafstandswedstrijd voor gasballons. Hopelijk staan ze volgend jaar weer aan de start op het opstijgterrein in Fribourg!

DE VOL G E N D E MO R G E N OM 07.40 UUR IN DE B UUR T V AN L UX E MB U R G ( FO T O R ON VAN H OUTE N).

ON DER HET SPELEN – EN MEEZIN GEN ! – V AN HET WIL H EL M U S V ERDWEEN DE ‘FEST O FLY ER’ IN DE N ACHT

ballonstof 30

CLOSING CEREMONY GORDON BENNETT 2016 BALLONNEN STAAN, BALLONNEN STIJGEN, BALLONNEN DALEN EN DAN …

EEN CEREMONIE VOL BOEIENDE BALLONVERHALEN! TE KS T: H EN RIËT T E WARDEN AAR FOT O’S: BEN BLÄSS

Zaterdag 23 september 16.30 uur in Gladbeck. Hier en daar

Eimers een waarderend applaus voor zijn al zijn organiserende

lopen een paar mensen op straat. Een aantal net geklede

werkzaamheden en Claudia Eimers wordt met een enorme bos

mensen gaat richting Stadthalle Rathaus. Plotseling rijdt er

bloemen bedankt voor de prima verzorgde catering op ‘Eimers

een auto en ballonwagen het plein voor het Rathaus op.

Airport’!

Chauffeur is Wilhelm Eimers die mét stropdas achter het stuur zit. Hij stapt uit, en schudt een paar mensen de hand en zegt

Vervolgens wordt het Duitse volkslied gespeeld en ook wordt

tegen een enkeling ‘Komm mal mit!’. Ze moeten hem even

de hymne van de Fédération Aéronautique Internationale (FAI)

helpen om zijn heteluchtballon op te zetten die als decor

ten gehore gebracht. Voorzitter Frits Brink neemt daarna het

moet dienen. Al snel staat de ballon overeind en ‘die Herren

woord en geeft aan waar FAI voor staat en welke sporten bij

Weltmeister mit ihren Frauen’ worden kleurrijk met de ballon

deze organisatie zijn ondergebracht. Hij benadrukt dat de

op de foto gezet. Er wordt niet gevaren en de ballon wordt

Coupe Aeronautic Gordon Bennett een van de mooiste compe-

weer met dezelfde vlijt, door de stropdasmannen, ingepakt.

tities is. Hij verheugt zich op de volgende editie en hoopt daar ook bij te kunnen zijn.

De genodigden praten nog wat op het plein en langzaam schuift de stoet naar binnen. Daar staan frisse witte statafels

Voorafgaand aan de prijsuitreiking worden de eventdirector

opgesteld, feestelijk versierd met ballonnen. Hier kan iedereen

en zijn vrouw ook hartelijk bedankt voor hun waardevolle

op zijn gemak een babbeltje maken, onder het genot van een

bijdrage aan deze 60e Gordon Bennet Race. Dan volgt de

drankje en een paar bijzondere hapjes, zoals soep in een beu-

prijsuitreiking van onder naar boven (24 deelnemers). Op de

gelflesje en Bratwurst in een plastic blikje. Na een uurtje infor-

21e plaats Team België (BEL2), Jan Thijs en Reginal Geerinck.

meel babbelen worden de deuren van de grote zaal geopend.

Op de 20e plaats Team België (BEL3) Jurgen Dubbelaere

Iedereen zoekt een plaatsje aan een van de fraai gedekte

en Gino Ciers. Het enige deelnemende Nederlandse Team

ronde tafels, met in het midden op elke tafel een grote helium

(NED1), Rien Jurg en co-piloot Ron van Houten, is geëin-

ballon.

digd op de 17e plaats, met een vaartduur van 17:52 uur en een afgelegde afstand van 423,83 km (van Gladbeck naar

Fritzi Eimers, gekleed in een feestelijke zwart-witte jurk, heet

Meurcourt in Frankrijk). Het bedrijf van Rien Jurg, Cameron

alle aanwezigen hartelijk welkom waarna burgemeester Ulrich

Balloon Promotions BV, is tevens sponsor van deze 60e Coupe

Roland van Gladbeck als eerste een toespraak houdt. Hierna

Aeronautic Gordon Bennett.

volgen Marita Krafczyk, President Deutscher Freiballonsport Verband en Stefan Handl, de eventdirector. Tijdens de toe-

Het eerste deel van de prijzen is uitgereikt waarna iedereen

sprakenceremonie klinkt er een groot applaus voor winnaars

zich tegoed doet aan de eerste gang van het diner.

Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger. Ook krijgt Sebastian

Dan volgt het tweede deel van de prijsuitreiking.

Het toetje volgt: blauw-witte helium gevulde ballonnetjes met

Peirsman, wordt gefeliciteerd met de 7e plek. Zij hebben 33.45

daaraan een mandje met het dessert. Met deze traktatie wor-

uur gevaren en een afstand van 806,76 km afgelegd. Ook

den, na het nuttigen, allerlei experimentjes uitgevoerd.

Philippe de Cock’s bedrijf is sponsor van deze 60e Gordon

De ene tafel onderzoekt hoeveel ballonnen er aan een schoen

Bennett-editie. Team Polen heeft, met een snelheid van 65

moeten om deze te laten stijgen en bij een andere tafel wordt

km per uur, de snelste vaart gemaakt en Team USA (USA1),

een lange sliert tot aan het plafond geconstrueerd. Allemaal

Barbara Fricke en Peter Cuneo, net geen podiumplaats, wordt

heel grappig maar de organisatie verzoekt de ‘creatievelingen’

gefeliciteerd met hun 4e plaats.

vriendelijk om dit toch maar niet te doen. Ook volgt de mededeling dat de Westdeutsche Rundfunk (WDR) de volgende dag

Daarna kan men genieten van het hoofdgerecht en een korte

om 14.45 uur een samenvatting van de Gordon Bennett zal

film, met fraaie en ludieke hoogtepunten van ‘deze unieke

uitzenden.

race’. Dan nog de in te vullen laatste podiumplekken met op de derde plaats Team Spanje (ESP1), Alfonzo Gonzalez en

Vervolgens worden de piloten van de fiëstaballonnen in het

Angel Aguirre. Op de tweede plaats Team Zwitserland twee

zonnetje gezet. Dankzij hun medewerking werd het program-

(SUI 2), Nicolas Tieche en Laurent Sciboz en tenslotte het win-

ma rond de start van de gasballons mede een aantrekkelijke

nende team, de Zwitsers Kurt Frieden en Pascal Witprächtiger

gebeurtenis. Na vele bedankjes over en weer zit het officiële

(SUI 1). Zij hadden de mogelijkheden en de moed om naar

deel er op en kan het muzikale en feestelijke deel beginnen.

Griekenland door te varen; een bijzonder knappe prestatie. Ze

De band op het podium weet al snel de eerste dansers op de

hebben 58:12 uur gevaren en hebben 1803,40 km afgelegd.

vloer te krijgen. Tot in de late uurtjes wordt er nog gezellig

Kurt en Pascal nemen blij de verdiende coupes in ontvangst.

gefeest en nagepraat.

Sponsor Breitling voorziet de drie winnende teams van een fraai horloge.

Na het officiële gedeelte worden ook de 3 podiumwinnaars geïnterviewd en gefotografeerd. Ze raken na de interviews

Vervolgens neemt Kurt zelf de microfoon. Opvallend is dat hij

met elkaar in gesprek en de Spanjaard, Anulfo Gonzalez is

er voor pleit om meer jeugd bij deze tak van sport, gasbal-

toch wel erg benieuwd naar het geheim van Kurt Frieden wat

lonvaren, te betrekken. Verder bedankt hij de familie Eimers

hem in staat stelde voor de 2e keer achter elkaar de wedstrijd

en alle vrijwilligers die geholpen hebben. Daarna roept hij zijn

te winnen. ’Wellicht geen sex voor de wedstrijd’, wordt er gek-

hele team naar voren want zonder hen hadden zij niet kunnen

scherend gegist. ‘De duur van je relatie misschien?’, probeert

winnen: ‘In je eentje kun je niks maar met elkaar kun je heel

de Spanjaard nog een keer. En Kurt vertelt vol trots dat hij 25

veel.’ De zaal brengt nog een keer waarderend de handen op

jaar getrouwd is en dat het er vooral niet saaier op wordt!

elkaar voor dit gehele team. Kurt hoopt iedereen volgend jaar weer te zien in Zwitserland, het organiserende land in 2017.

ballonstof

Team België (BEL1), Philippe de Cock en co-piloot Geert

31

Ook voor u

• Onderhoud, inspecties en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen, GEFA-Flug luchtschepen en toebehoren • Dealer Garrecht transponders

BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES

twitter.com/CameronEurope facebook.com/CameronBalloonPromotions