Ballonstof najaar 2011

Ballonstof Hét ballonmagazine van Nederland

n a j a a r

2 0 1 1

Losse nummers € 395

Afdeling Ballonvaren is een onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart

IN DIT NUMMER O.A.:

Pettelaarse Schans - Alpenavontuur - Mooiste ballonboek Turbulentie bij windmolens - Noordelijk Ballonvaartcentrum Nieuwe ballonverwachting KNMI - Ballonvaart voor KNVvL personeel - Loze dreigementen - Meer ‘VMS’

Meer dan 20 jaar innoverende technologie.

S CH R O E D E R fire balloons –

12 maanden zon!

Heteluchtballons en meer „Made in Germany“ Uw CAMO + voor alle merken Theo S C H R O E D E R fire balloons GmbH · Gewerbegebiet Am Bahnhof 12 · D-54338 Schweich · Tel. + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 -4 Fax + 4 9 6 5 0 2 9 3 0 - 5 0 0 · mail@schroederballon.de · www.schroederballon.de · CAMO plus DE.MF/MG.0549

ballonstof 3

I N H O U D

Een beetje later dan u gewend bent, maar daar is-ie dan toch, Ballonstof. Later omdat de productie tijdens mijn slecht geplande vakantie viel. Excuus daarvoor. Daar staat tegenover dat het wel een ‘rijp’ nummer is geworden. Een mooi artikel over de gasballonnen van Gerjan Crebolder bijvoorbeeld. Of de uitgebreide recensie over een van de mooiste en compleetste ballonboeken die er ooit verschenen zijn [en niet duur] door Joop de Wilde.

Een angstaanjagende maar leerzame ervaring in de Alpen deelt Dirk Lysens met ons [verscheen eerder in het Belgische

4

Van de voorzitter

6

Teloorgang van de Glim ballons

10

Pettelaarse Schans

12

Door het oog van de naald

16

Boekrecensie Joop de Wilde

19

VMS-denken

20

De gevaren van turbulentie rond windmolens

21

varen in de omgeving van ‘s Hertogenbosch - Hans van Hoesel, Landingsperikelen - Jean Louis Becker, VMS-denken - Huib Holsteijn, praktische wenken over varen in de buurt van windmolens en de nieuwe ballonverwachtingen van de KNMI - Joop de Wilde, kortom genoeg lezenswaardig materiaal voor een volwassen nummer.

Gerjan Crebolder

Hans van Hoesel Dirk Lysens

Huib Holsteijn

Joop de Wilde

Ballonblad]. Een leuke reportage over de groei van het Noordelijk Ballonvaartcentrum - Pieter Kooistra, advies over

Hans van Hoesel

Noordelijk Ballonvaartcentrum: Van zolderkamer tot ballonbedrijf

23

Nieuwe Ballonverwachting KNMI

24

Iets terugdoen

26

Loze dreigementen

Rutger Coucke Jean Louis Becker

Pieter Kooistra

Joop de Wilde

ballonstof

Van de voorzitter Zoals u wellicht weet, wordt er binnen de afdeling hard gewerkt aan een veiligheidsmanagement systeem, kortweg VMS. Een omvangrijk project dat in samenwerking wordt gedaan met de koepelorganisatie. Met regelmaat wordt erover geschreven. Immers, als individuele ballonvaarder zult u er mee moeten werken. Het is niet een kwestie van eenmalig aan wat voorschriften voldoen, het is wel een permanente opdracht voor een veilige uitvoering van een ballonvaart. Eigenlijk hetzelfde wat je nu ook (behoort te) doen, maar dan een stuk bewuster.

Een belangrijk verschil met de huidige situatie is ook dat er verslag moet worden gedaan van

4

voorvallen en incidenten. Rapportage, dus van zaken die niet goed gingen, helder en transparant. Door de Onderzoeksraad voor Veiligheid is een voorzet gedaan voor een rapportage formulier dat voor het VMS - in voor de ballonvaart aangepaste vorm - zal worden gebruikt.

Rapportage is van groot belang omdat daaruit mogelijk lessen getrokken kunnen worden en al dan niet ongewenste trends worden gesignaleerd. Laten we nou niet zeuren dat de ballonwereld erg klein is en reputatieschade op de loer ligt. Dat is zo’n ’old skool’ opvatting die niet past bij een beetje professioneel opererende ballonvaarder. (Trouwens, als je ziet wat er zo nu en dan afgetwitterd wordt, dan valt het met de angst voor reputatieschade wel mee...)

Met die verslaggeving van voorvallen wordt overigens niet gewacht tot het VMS is ingevoerd. Als het afdelingsbestuur vanaf nu bekend wordt met een specifiek voorval (bijvoorbeeld via twitter!), dan kan het best zo zijn dat u met een dergelijk vragenformulier geconfronteerd wordt.

Onze collega’s van PBN hanteren die gedragslijn al geruime tijd: heeft er een voorval plaatsgevonden, dan krijgt het bedrijf/PBN-lid het dringende verzoek om een vragenformulier in te vullen. Mogelijk kunnen we wat van het voorval leren. En wanneer het een voorval betreft met de nodige maatschappelijke impact, dan komt de Onderzoeksraad wel bij u langs. ’t Is immers in het belang van de veiligheid in de ballonvaart. Vandaar dat ook wij ermee gaan beginnen. Kunt u één reden bedenken om dan niet aan rapportage mee te werken?

Geniet van uw vaarten!

Hans van Hoesel

b e st u u r Voorzitter: Hans van Hoesel, Leonardus van Veghelstraat 36, 5212 AF Den Bosch, T 073 614 26 84, M 06 54 79 35 10, vz@balloonteam.nl secretaris: Huib Holsteijn, Holterweg 98, 7245 SM Laren gld, M 06 50 677 199, huibholsteijn@mac.com Penningmeester: Rutger Coucke, Spechtstraat 16, 1223 NZ Hilversum, T 035 647 80 05, Rutger@Coucke.nl BESTUURSLEDEN: Hendrik Kort, Robijnlaan 12, 9646 BH Veendam, T 0598 63 36 63, F 0598 63 31 07, M 06 51 12 53 31, hendrik.kort@planet.nl Chris Hartendorp, Terreplein 70, 4931 DL, Geertruidenberg, M 06 53 74 01 38, Chris@Hartendorp.com

SECRETARIAAT: Spechtstraat 16, 1223 NZ Hilversum, tijdens kantooruren: 035 772 35 62, secretariaat@knvvlballonvaren.info WOORDVOERDER: Joop de Wilde, Grifthorst 2, 3833 GC Leusden, T 033 494 21 26, M 06 53 26 40 63, jdewilde@euronet.nl

Bij het omslag: Uit het arc h ief van Ball o n s t o f . gewoon een lekkere, zomerse ballonfo t o v a n Alex Waaijenberg.

CO LO F ON Ballonstof najaar 2011 Een uitgave van de afdeling Ballonvaren van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart.

Een informatief blad voor ballonpiloten, leden van de KNVvL afdeling Ballonvaren en andere belangstellenden.

Ballonstof verschijnt eenmaal per kwartaal in een oplage van 500 exemplaren. De redactie beslist over het al dan niet opnemen van artikelen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen komt voor rekening van de betrokken schrijver. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te bewerken.

Wie lid wil worden van de KNVvL, afdeling Ballonvaren, kan zich melden bij het secretariaat: 035 772 35 62. redactie: Rutger Coucke [hoofdredacteur], Joop de Wilde [redacteur], Judith Coucke-Beemer [eindredacteur]. medewerkers aan dit nummer: Hans van Hoesel, Gerjan Crebolder, Dirk Lysens, Huib Holsteijn, Jean Louis Becker, Joop de Wilde, Pieter Kooistra en Rutger Coucke. foto omslag: Alex Waaijenberg opmaak:

Registratie: PH-JLJ

Rutger Coucke

Type:

Cameron Z-180

productie en advertenties:

Operator:

Pijnappel Ballonvaarten

Ontwerpfabriek

Piloot:

Marcel Pijnappel

Fabrikant:

Cameron Balloons Ltd.

Dalweg 21 1217 HX Hilversum T 035 77 235 62 www.ontwerpfabriek.com

Wij leveren: l Cameron ballonnen en accessoires l Icom radio’s l Instrumenten van Flytec l Theorie- en praktijk opleiding l Reclame- en passagiersvaarten en zijn een: l EASA erkend onderhoudsbedrijf en CAMO+ gecertificeerd

deadlines copy en advertenties: 1 maart, 1 juni, 1 september en 15 november advertentietarieven Kosten per plaatsing: 1/4 pagina

€

1/2 pagina

€

115,-

60,50

1/1 pagina

€

227,-

Prijzen zijn exclusief materiaal.

Meer informatie 035 77 235 62 abonnement Abonnement Ballonstof voor niet-leden: € 15,- per jaar.

Aanvraag abonnement info@knvvlballonvaren.info.

Bankrelatie voor zowel advertenties als abonnementen:

Wilco Air BV Walstraat 13 7631 ET OOTMARSUM T: 0541- 293299 F: 0541- 292826 Postbus 76 7630 AB OOTMARSUM

ABN Hilversum 62.10.52.574 inzake Secretariaat Ballonvaren

ISSN: 1386 - 1700

ballonstof

Zojuist geleverd

5

ballonstof 6

De telo o r g a n g van t w e e Glim - b a l l o n s Je hebt van die jaren dat alles je lijkt tegen te zitten. Dat overkwam de sinds 1905 al als ballonvaarder actieve Rotterdamse tekenaar, Willem Pottum (1875 - 1949) bijvoorbeeld in 1924. Je zou er moedeloos van worden en bijna in staat zijn om

De Glimballon met het CALL SIGN : P H -A HA

je brevet maar in te leveren. Zo niet

fabrikaat, Sp encer & Sons, grootte 1 7 0 m 3 .

onze Willem want hij zou nog bijna tien jaar lang menig dorps- of oranjefeest met een ballonopstijging

juni. De gebeurtenis werd op 5 juli in ‘Het Centrum’ uitvoerig

extra glans verschaffen.

verhaald en ook in ‘Het Vaderland’ (7 juli), ‘De Rijnbode’ (9 juli), de socialistische krant ‘Voorwaarts’ (7, 8 en 11 juli) en in vele andere kranten werd er ruimschoots aandacht aan het

T e k s t : Gerja n C r e b o l d e r

ongeval besteed.

Die vastberadenheid kenmerkte niet alleen Pottum, maar zeker

Het tuinfeest in Hellevoetsluis

ook zijn sponsor, de Rotterdamse schoensmeerfabriek ‘Glim’,

Ter gelegenheid van een tuinfeest dat op 28 juni in

de firma die haar klanten schoencrème aansmeerde onder de

Hellevoetsluis was georganiseerd zou Willem Pottum ’s avonds

leus: “Wees slim, gebruik Glim!” Dat bedrijf zag in 1924 maar

om negen uur met zijn ballon (de Glim I) opstijgen. Nadat de

liefst twee reclameballons in vlammen opgaan!

ballon met gas was gevuld en de zandzakken keurig aan de rand waren gehangen, leek niets een vlot vertrek meer in de

Gemakshalve duiden we de verbrande ballonnen maar aan

weg te staan. Plotseling brak er brand uit in de stoomcarrousel

met de namen Glim I en Glim II. Volgens het (civiele) lucht-

van de firma Veltman Janvier die niet al te ver van de opstijg-

vaartongevallenregister van Herman Dekker moet de Glim I op

plaats stond opgesteld. Paniek alom want in een oogwenk

29 juni 1924 bij Nieuwenhoorn zijn verbrand en eveneens op

stond de bij kinderen zo geliefde kermisattractie in lichtelaaie

5 juli, maar voorlopig houd ik het op één brand en wel op 28

en dreven er, gedragen door de wind, brandende lappen en

ballonstof 7

ander materiaal door de lucht. Het zweet brak Pottum en de

om het gas te laten ontsnappen en dat was klaarblijkelijk hét

rond de ballon staande vrijwilligers uit maar gelukkig, geen

moment voor een van de omstanders om feestelijk een sigaar

enkel vonkje bereikte de ballon. De restanten van de draaimo-

aan te steken! Een enorme steekvlam was het gevolg die, over

len werden geblust en de ogen van het publiek richtten zich

het hoofd van Pottum, de eerste rij toeschouwers vol in het

nu vol verwachting op de koene luchtschipper, die ik elders

gezicht trof. Negen dorpelingen, zes mannen en drie kinderen,

wel eens als ‘De Rotterdamse wolkenkrabber’ heb zien aan-

werden min of meer ernstig gewond. Het Centrum meldde

duiden.

daarover: “Een knaapje uit Nieuwenhoorn, ’t Mannetje geheeten, bekwam vrij ernstige brandwonden. Van een 12-jarig

D e s i g a a r i n N i e u w e nh oorn

meisje, eveneens uit Nieuwenhoorn, geraakte de kleederen in

Nauwelijks van de schrik bekomen steeg Pottum vervolgens

brand, terwijl haar hoofdhaar geheel werd afgeschroeid. De

om ongeveer kwart over negen op en daalde wat later op een

petten der zes mannen verbrandden, terwijl hun wenkbrau-

weiland bij Nieuwenhoorn, niet ver van Den Briel. Daar werden

wen en snorren werden afgebrand.” Twee uur lang moet de

hij en zijn ballon al snel door enkele honderden nieuwsgierige

lokale arts, dokter Slis, met het verbinden van de slachtoffers

dorpsbewoners omringd. Ook de lokale veldwachter was ter

bezig zijn geweest.

plaatse voor handhaving van de orde. Op speciaal verzoek van Pottum vroeg hij de aanwezigen niet te roken of zelfs maar

Het verlies van de Glim I en daarmee de schade voor Pottum

een lucifer aan te steken. De ballonvaarder opende het ventiel

was groot en werd op zo’n f. 1.500,- geschat. De directie van

ballonstof 8

de Glimfabriek bracht uitkomst en voorzag Pottum van het benodigde geld voor de aankoop van een nieuwe ballon. Op 10 juli stapte Pottum in het KLM-vliegtuig naar Parijs om daar zijn nieuwe ballon af te gaan halen.

Met de Glim II hoopte hij op zaterdag 19 juli op te stijgen vanuit de tuin van het gebouw voor Kunsten en Wetenschappen in Rotterdam. Over die opstijging zijn geen mededelingen bekend.

De

u i t g e s tel de

viering

van

K o n i n g i n n ed ag in Ou dewater

Op 9 september werden in Oudewater de uitgestelde festiviteiten van 31 augustus (Koninginnedag) georganiseerd. Willem Pottum zou daaraan meewerken door een opstijging om 17.00 uur met zijn ‘nieuwe’ ballon, de 880 kuub grote Glim II. Het moest zijn 139e vaart worden. Een van de bestuursleden van de lokale Wilhelminavereniging zou als passagier de tocht meemaken. Als wedstrijdelement zou Pottum een ‘poetsjongen’ aan een parachute uit de mand werpen. Wie deze op het opstijgterrein afleverde kreeg een prijsje. Pottum deed dat bij eerdere vaarten al eens met een biggetje. Zo’n Glim-reclamebord lijkt me toch wat diervriendelijker.

De kans van slagen was op 9 september klein; er stond in Oudewater een stevige bries maar desondanks werd de ballon gevuld. Eenmaal overeind werd hij door een windvlaag gegrepen waarbij de ballon uit het, kennelijk

Zo af en toe wilde W illem Pottum wel eens een p arachu tespron g m a k e n .

Het sigaretje vooraf be h oorde tot zijn gewoontes.

nog niet geheel gesloten, net ontsnapte om vervolgens tegen een gaslantaarnpaal te slaan. In zo’n

dr. Van den Berg worden binnen gedragen. Er waren duizen-

ouderwetse gaslantaarn bevond zich vroeger een zogenaamd

den menschen op het terrein. Gelukkig was de wind daar van

‘dagpitje’, een spaarvlam dus, die er ’s avonds voor moest zor-

af, zoodat het ongeluk nog betrekkelijk goed is afgeloopen.”

gen dat de gaskous werd ontstoken. Dat pitje stak nu de Glim II in brand. Op z’n ‘Telegraafs’ maakte onze nationale och-

Op 20 september zou Pottum opstijgen ter gelegenheid van

tendkrant melding van het voorval: “Met een hevige knal sloeg

de grote landbouwtentoonstelling in Hoorn. Of dat is doorge-

de ballon uiteen en huizenhooge vlammen laaiden op. Er ont-

gaan? Ik kon er niets over vinden en mocht dat inderdaad het

stond een paniek, enkele persoonen werden onder den voet

geval zijn geweest, maakte Willem Pottum toen gebruik van

geloopen, een eenigen hunner kregen brandwonden. Eén der

een Glim III?

omstanders, de heer Van Vliet, werd bewusteloos en moest bij

ballonstof

ballonstof

K e n t u i e mand die weleens e e n b a l l o n vaart wil ma k en?

GEE F DAN DE NATIONALE BALLONVAARTBON !

9

9

- Al vanaf €25,- Makkelijk bestellen: 24 uur per dag, 7 dagen lang - Besteedbaar in heel Nederland - Binnen 24 uur verstuurd - Keuze uit verrassende arrangementen Bestellen doe je heel eenvoudig:

www.nationaleballonvaartbon.nl Voor informatie kunt u bellen: 073 614 26 84

ballonstof 10

Ballonvaren v a n a f d e P e t t e l a a r s e S chans in ’s- He r t o g e nbo s c h t e k s t : ha n s van hoesel

Voor een aantal ballonvaarders is ’s-Hertogenbosch een

bekend met het fenomeen ballonvaren en hun beoefenaren

regelmatig gebruikte startlocatie. De gemeente heeft daartoe

met hun hebbelijk- en onhebbelijkheden. Ballonvaren vanaf

het gebied aangewezen dat bekend staat als de Pettelaarse

deze locatie is beduidend minder ongecompliceerd dan soms

Schans. Het gebied ligt ingeklemd tussen de zuidelijke stads-

gedacht wordt. Reden om er eens aandacht aan te schenken.

rand van ’s-Hertogenbosch en de snelweg A2. Er is ook een historische betekenis aan verbonden. In 1623 werd de schans

De locatie

door de Spanjaarden aangelegd, in 1672 weer gesloopt en

De locatie biedt volop ruimte voor een groot aantal ballons.

het gehucht De Pettelaar ontstond. De enige resten die ervan

Het gebied is met een slagboom afgesloten. Een sleutel daar-

behouden zijn, is het enige bouwwerk dat op de schans staat,

van is weggelegd voor hen die een doorlopende toestemming

het huidige restaurant Croy De Pettelaar. Deze voormalige

hebben om er op te stijgen. In uitzonderlijke gevallen kan de

boerderij dateert van 1880 en was tot ver in de jaren vijftig in

sleutel geleend worden die in het restaurant aanwezig is.

gebruik als boerderij. Na de renovatie van het gebied in 1959

De wijkbeheerder dringt erop aan om de slagboom weer af

kreeg de boerderij een horecabestemming.

te sluiten, ter voorkoming van vandalisme en het weren van

Ook de schans kreeg toen weer zijn oorspronkelijke 5-puntige

drugstoerisme.

stervorm. Ter markering van deze gebiedsrenovatie werden

Vaart u in westelijke richting weg, bedenk dan dat het uitklim-

maar liefst 200 koningslinden aangeplant. Door diverse stor-

men boven een natuurgebied plaatsvindt. Laagvaren doen

men zijn het er inmiddels enkele minder.

we daar niet en er landen wordt sterk ontraden, het gebied is

Op de Pettelaarse Schans vinden regelmatig concerten en

namelijk zeer moeilijk toegankelijk. Ook kan het gebeuren dat

andere culturele evenementen plaats.

je later door wandelaars/rustzoekers wordt opgebeld die zich

Grote kans dat je er dan niet terechtkunt. Bel uw scribent dan

kritisch uitlaten over je laagvaargedrag. Of je sponsor ermee

maar voor een niet legaal, maar wel uitstekende alternatieve

lastig vallen.

locatie.

De beestjes in het natuurgebied hebben nu eenmaal een grote

In 1985 landde de paus er met twee helikopters voor een

aaibaarheidsfactor, hou er maar rekening mee. Ten westen

bezoek aan de kathedraal basiliek Sint Jan. Tegenwoordig

van de stad liggen ook een tweetal eendenkooien. Hou een

landt er alleen nog op 5 mei een helikopter met artiesten.

hoogte aan van tenminste 1000 voet en respecteer vooral

Vanaf 1985 worden er ook ballonvaarten gemaakt en daar-

de paalcirkel! De kooikers zijn niet de vriendelijksten op deze

door is ’s-Hertogenbosch en met name de omgeving, aardig

aardbol!

tijd. U komt er niet meer mee weg!

stroming wordt wind aange-

Gewoon, de zaken zakelijk afwer-

voerd over het naastgelegen

ken. Veel nukkigheid hoef je dan

water van de langsgelegen

niet te verwachten, hoewel, uitzon-

Zuiderplas en koelt daarbij af.

deringen bevestigen de regel …

Als gevolg van die afkoeling

Schielijk het landingsterrein verlaten

ontstaat boven de Pettelaarse

wordt ook ontraden, het telefoon-

Schans een zeer turbulente

nummer van de regiocoördinator is

luchtmassa die de inflation

ruimschoots bekend bij de landeige-

nogal eens bemoeilijkt. Menig

naren. Vraag het maar de collega’s

envelopepanel heeft het daarbij

die het al eens geflikt hebben.

begeven. Ben je eenmaal opge-

Betalen met tegoedbonnen, of nog

stegen, dan merk je een kilome-

erger: kortingbonnen, voor een bal-

ter verderop niks meer van die

lonvaart is een trend.

turbulentie.

Ten zuiden van de Pettelaarse

Bij hoge temperaturen en vol-

Schans woont een boer die al 5

doende zon en weinig wind, is

(vijf) van die bonnen heeft van idem

het goed om rekening te hou-

zoveel ballonvaarders. De goeierd

den met de mogelijke aanwezig-

heeft de ballonvaarders nooit meer

heid van een microklimaat (UHI,

teruggezien. Hij wacht nu op de

lees Ballonstof, zomer 2011).

zesde ballonvaarder die er landt en

Gevolg daarvan is dat je naar de stad wordt gezogen en er

die is dan de klos!

een uur later nog hangt. Er zijn niet veel opties in de stad voor

Ten noorden en noordwesten van ’s-Hertogenbosch liggen

een schadevrije landing. Zo’n landing trekt natuurlijk wel veel

enkele dorpen waar de bewoners om religieuze redenen veel

belangstelling, Bosschenaren zijn nu eenmaal erg nieuwsgie-

waarde hechten aan zondagsrust. Het is niet voor het eerst

rig.

dat een ballonvaarder op zondag te horen krijgt dat ie niet

Er zijn ook wel alternatieve opstijglocaties, maar die zijn niet

gewenst is en dat de ballon op maandag kan worden opge-

officieel aangewezen en worden hier dus maar niet behan-

haald. Er zit dan doorgaans niet veel anders op om dat te res-

deld. Beter is om uw scribent daarvoor rechtstreeks te bena-

pecteren, of voor te stellen om een extra duit in het kerkezakje

deren.

te doen … Je moet toch wat.

Waar je zeker niet moet landen is in het gebied dat bekend

H e t l u ch t r u i m

staat als de Loonse en Drunense Duinen. Het is een Natura

De opstijglocatie ligt (nog) in ongecontroleerd gebied Class E

2000 gebied en vooral zeer moeilijk toegankelijk terrein. Uw

tot FL65, ruwweg 5 NM ten noorden van de Eindhoven (EHEH)

gasten zullen de vele uren die de berging kost, wellicht niet

en Volkel (EHVK) CTR. De TMZ begint op 2500 FT. Voor entry

waarderen, evenals de boswachters. Met de ballon kom je er

in de EHEH CTR heeft u meestentijds een transponder nodig,

met een oostnoordoostelijke wind. Bij een meer noordooste-

ongeacht de hoogte waarop u vaart. Dat is ‘policy’, zeggen ze

lijke wind loop je de kans om bij de Campina uit te komen.

in Eindhoven (daar denken wij héél anders over). Zet boven de

Ziet er aantrekkelijk uit voor een landing, maar beter is om dat

2500 FT de transponder maar gerust aan, de ‘grote jongens’

te vermijden. Ook daar zijn de boswachters die het u lastig

draaien steeds vaker buiten de CTR op die hoogte een rondje

zullen maken.

om inbound te gaan. En dat allemaal voor een vliegveld met

Het is mogelijk om in de nabije omgeving propaan te tanken.

één enkel baantje. Aan de noordelijke kant van ’s-Hertogen-

Dat kan dan op een locatie in het buitengebied van het nabij

bosch ligt de zuidgrens van Low Flying Area MIL Maas/Waal. Je

gelegen Rosmalen, Rompertweg 7. Bedenk daarbij: direct afre-

kunt er een laagvliegende Apache tegenkomen en als je geluk

kenen en er is alleen een Regokoppeling beschikbaar.

hebt ziet die jou.

T ot slot Op e r a t i o n e e l

Voor het geval dat bij nader inzien de weersomstandigheden

Er zijn relatief weinig beperkingen. De landeigenaren zijn

het toch niet toelaten om een veilige ballonvaart te maken, en

doorgaans zeer wel bekend (gemaakt) met de Gedragsregels

u, uw team en uw gasten vele tientallen kilometers hebben

zoals we die met z’n allen hebben afgesproken. Dat betekent

moeten rijden, dan is het goed om te weten dat je in ’s-Her-

dat u in de meeste gevallen geacht wordt om te betalen. De

togenbosch nog volop mogelijkheden hebt om er een leuke

tijd van spiegeltjes en kraaltjes, een fles zure wijn of een over

avond door te brengen. Wandel naar het centrum, er is altijd

de datum zijnd blikje bier, is in dit deel van NL alweer verleden

wel wat te beleven.

ballonstof

Vooral bij een noordwestelijke

11

ballonstof 12

Pilotenstage in Les Carroz – Haute Savoie:

d oor het o o g v a n de n a a l d t e k s t : Di r k Lysens foto: ben bläss

Jaarlijks wordt er in Les Carroz een

Toen er een paar opklaringen

stage georganiseerd (gedurende

kwamen werd er een laatste

3 weken) om te leren varen in het

briefing gegeven. De hoogte van

hooggebergte. Elke week zijn er 15

het terrein moest bij iedereen juist

piloten die de kans krijgen hieraan deel te nemen. Na lang wachten

ingesteld worden. De ballonnen werden uitgepakt en je voelde de adrenaline stromen. Toen onze ballon

mochten we met ons team dit jaar

bijna rechtstond hield het zowaar op

meedoen tijdens de 3de week.

met sneeuwen en begon de zon zelfs te

(van 7 tot 14 februari.)

schijnen. De eerste ballonnen met de instruc-

Na een grondige voorbereiding vertrokken we richting

check of alles mee aan boord was (kaarten, radio’s,

Frankrijk. Er was redelijk wat sneeuw gevallen toen we aan-

gps-en, overlevingsmateriaal, enz… ) en uiteindelijk ver-

kwamen en vol moed begonnen we met jeep en trailer aan

trokken we heel rustig als 5de ballon. Er stond bijna geen

de laatste klim naar boven. Op zaterdag was de algemene

wind in de vallei en het werd een mooi schouwspel zowel voor

briefing. Elk team kon een aantal flessen in een verwarmde

de crew op de grond als voor de piloten in de ballon.

teurs aan boord stegen op. Wij deden een laatste

chalet zetten en iedereen kreeg ook een slee ter beschikking om mand en ballon op de sneeuw te verplaatsen.

De begeleiding gebeurde door middel van radiocontact. Eens we hoger gingen varen zagen we de dreigende bewolking die

De eerste vaart was voorzien op zondagochtend. Om 8 uur

de bergtoppen in zijn kluwen nam. De ballonnen verdwenen al

was iedereen aanwezig voor de briefing. Het was goed aan

snel één voor één in de bewolking. We riepen op om te vragen

het sneeuwen, en de lage bewolking beloofde niet veel goeds.

wat de minimale hoogte was waarop we veilig over de toppen

Even later werd dan ook al snel beslist om de vaart af te gelas-

zouden gaan op weg naar de volgende vallei. We stegen door

sen. In plaats hiervan werd er de hele voormiddag les gegeven

naar de juiste hoogte en op IFR staken we de berg over. Even

over hoe te varen in het hoogbergte en welke de reacties zijn

later begonnen we de daling zachtjes in te zetten. We hoor-

van een ballon bij een koude daling, enz. … Het was heel leer-

den een ballon dicht bij ons in de buurt maar door de bewol-

rijk en alle piloten luisterden dan ook aandachtig.

king konden we hem niet zien. Beetje bij beetje kregen we terug grondcontact en we kwamen uit net boven Les-Carroz.

Maandag en dinsdag heerste er een storm over heel Frankrijk

We kregen ook zicht op enkele andere ballonnen en merkten

met in onze regio opnieuw veel sneeuw en heel veel wind. De

op dat wij nu de 2de ballon waren en dat de instructeurs ach-

organisatie had zelfs besloten om de volgende briefing pas te

ter ons zaten.

houden op woensdag.

De bedoeling was om de ballon neer te zetten in Les-Carroz Woensdag trokken we opnieuw naar de briefing. Het was

zelf. Toen we op boomshoogte gingen varen kwamen we uit

bewolkt en het sneeuwde. We waren dan ook verwonderd

aan de rand van het dorp. De gps gaf 18 km/u aan. Net te veel

toen er om 9 uur gezegd werd dat we de verwarmde flessen in

om op de kleine besneeuwde weilanden te landen. Links van

de mand mochten steken en alles konden klaarmaken voor de

ons hingen dreigende wolken, recht voor ons kwam het hoog-

vaart. Tijdens de briefing kregen we te horen dat er zou wor-

gebergte eraan en rechts was een hele diepe vallei die richting

den opgestegen in een andere vallei in het dorpje Taninges.

Mont-Blanc – Chamonix ging. Landen was geen optie dus gin-

Op 2000 meter stond er een wind van 40 km/u en op de top

gen we weer stijgen om over de volgende bergtop te geraken.

van de Mont-Blanc stond er zelfs een wind van 100 km/u.

Al snel kwamen we in donkergrijze wolken terecht met veel

Om 10 uur reden we in konvooi naar het opstijgterrein. Toen

sneeuw. De wind trok aan naar 55 km/u. Door onze hoogte

we daar aankwamen zaten we volledig in de bewolking en

weken we af naar rechts en gingen we volgens de gps mooi

bleef het licht sneeuwen. Er heerste een goede sfeer en de

naar de vallei (Ook nu hadden we geen grondcontact door de

vooruitzichten zagen er goed uit, maar eerlijk gezegd zagen

zware bewolking). Nog even het goede moment afwachten en

wij ons nog niet vertrekken.

dan konden we een koude daling inzetten. Tien minuten later lieten we de ballon afkoelen zoals we zondag geleerd hadden.

De ballon viel met 6 meter per seconde naar beneden en dit

bele brander deed opnieuw zijn werk, maar door de hevige

de 1500

sneeuwval van de afgelopen dagen werd de mand bedolven

meter.

onder de sneeuw. Door het opvangen van de ballon schoot hij

Na een

even later dan ook terug de hoogte in. We kwamen opnieuw

aantal

in de bewolking terecht, en vanaf dat moment werd de bal-

minu-

lon onbestuurbaar. We kregen de ballon niet naar beneden en

ten

door de bewolking zagen we niets. We wisten wel dat we heel

kregen

dicht tegen de steile bergflanken zaten en kort bij de Mont-

we terug grondcontact. De ballon nam rare vormen aan, maar daar hadden we ons aan verwacht.

We kwamen uit in een smalle vallei ter hoogte van Sallanche. De ballon die voor ons zat ging zijn landing inzetten.

Zo konden wij inschatten hoe het zat met de grondwind. Toen hij de grond

Blanc. Toen we naar boven keken zagen we dat er geen ballon meer boven ons hing maar nog slechts een kleine bel die op bepaalde momenten zelfs naast ons hing. De temperatuur in de ballon was gezakt onder de 45 graden. En met een koude ballon werden we zelfs 500 meter naar boven gezogen. Ik had mijn branders en riplijn goed vast en voelde mijn benen trillen.

Het enige waar ik aan dacht was mijn vrouw en de kindjes en ik zou er alles aan doen om te overleven. Ik verontschuldigde mij bij mijn medevaarders omdat ik hen in dit avontuur had meegenomen. We wisten dat het niet lang meer ging duren voordat we iets gingen raken maar hadden geen idee welke impact dit zou hebben en OF we dit avontuur zouden overleven.

raakte dachten we dat het wel meeviel, maar al snel zagen we dat hij een spoor maakte

De ballon ging met verschillende snelheden alle richtingen uit

van om en nabij de 200 meter. We bleven zak-

en door de bewolking zagen we nog steeds geen hand voor

ken en gingen mooi richting de velden van de

ogen. Plots zagen we op ongeveer 5 meter voor ons rotsen.

andere ballon. Het werd tijd om de ballon wat

We gingen er recht op af en maakten ons klaar voor een nood-

warmer te zetten. Toen we bijna aan de grond

landing. Als bij wonder werd de ballon net voor de rotsen naar

zaten kregen we de ballon terug level. De snelheid van 44

omhoog gezogen. We gingen naar links en zagen net onder

km/u viel enorm tegen. We passeerden de andere ballon op

ons sneeuw. Ik trok de parachute helemaal open en even later

ongeveer 100 meter rechts ervan, boven een rij bomen, en

maakten we een vrij zachte landing in de sneeuw. Bij het raken

wisten dat landen nu niet meer mogelijk was.

van de sneeuw hoorden we gekraak en toen we zagen dat we een lawine veroorzaakt hadden hielden we ons goed vast.

Van toen af is alles in een stroomversnelling gegaan. Net voor-

Alles onder ons zakte weg. De ballon bleef hangen omdat het

bij de bomen werden we naar beneden gesmeten. De dubbele

zeil de helft in de afgrond hing. Even later stapten we uit. Een

brander kon maar net vermijden dat we in de hoogspanning

rugzak en vliegtas werden uit de mand gezet. Toen beseften

terechtkwamen. We konden niets anders dan de ballon zo

we pas waar we geland waren. We zaten op een helling van

laag mogelijk te houden en wachten tot er zich een gepaste

ongeveer 60 graden. Het stuk waar we op geland waren was

landingsplaats aanbood. In St-Gervais verlieten we de vallei

om en nabij de 30 meter breed met recht en links van ons een

die naar Chamonix ging en kwamen we in een nog smallere

afgrond. We zaten in de bewolking en er was heel veel wind.

vallei terecht richting Les Contamines. Op dat moment zwakte

De gevoelstemperatuur was naar onze schatting rond de 30°C

de wind even af maar de talloze kleine kabels onder ons lieten

onder nul.

ons opnieuw niet toe te landen. We stegen een beetje om naar rechts te gaan en zagen toen een grote witte vlakte. We

Nog geen 5 minuten later zorgde een windstoot ervoor dat de

hadden geen contact meer gehad met de andere ballonnen en

mand een 3-tal meter de hoogte inging en de volledige ballon

waren onder tussen 1 uur 45 aan het varen.

verdween in de afgrond. Wij bleven alleen achter op de berg.

Gelukkig hadden we voldoende overlevingsmateriaal bij en

We lieten de ballon opnieuw zakken en gingen recht naar

genoeg apparatuur om de eerste uren te overleven. We waren

het terrein. Net voor we de landing gingen inzetten draaide

geland om 14 uur en hadden dus tot 18 uur (zonsondergang)

de ballon helemaal naar links in een kleine zijtak van de val-

om gered te worden. We zaten op een hoogte van 6200 voet.

lei waar enkel bomen stonden. Opnieuw werden we naar

Mijn eerste telefoontje was naar mijn vrouw. Zij dacht eerst

beneden gesmeten en we kwamen ongeveer 4 meter lager

dat het een grapje was maar besefte al snel dat we in een

dan de boomtoppen terecht van hele hoge sparren. De dub-

heel erg gevaarlijke situatie zaten. Daarna contacteerden we

ballonstof

geduren-

13

ballonstof 14

de organisatie en gaven onze coördinaten door. Er zou een

Kurt vastgemaakt en een paar seconden later hingen we op

helikopter vertrekken en binnen de 30 minuten bij ons zijn.

7000 voet aan een touwtje onder de helikopter. We gooiden

Terzelfdertijd was beneden in de vallei een andere ballon ook

nog een laatste blik naar de plek waar we de afgelopen 4 uur

in de problemen gekomen. Nadat hij de bomen en een dak

hadden vastgezeten. Toen we naar boven getakeld werden

geraakt had was hij in een hoogspanning terechtgekomen.

nam het lawaai van de wieken toe en enkele seconden later

Hierdoor was er een misverstand bij de hulpdiensten die dach-

lagen we achterin de helikopter. Om 18:00 uur werden we

ten dat het om één ballon ging.

afgezet op een open weiland. De helikopter ging nu achter de 2 redders aan en zou ons dan terug komen oppikken. Tot die

Een uur later namen we opnieuw contact op met de organi-

tijd moesten we gehurkt blijven zitten.

satie om te laten weten dat we nog steeds in een onherbergzaam gebied zaten en dat er absoluut geen helikopter kon

Op de terugvlucht (in het donker) naar Chamonix begon het

landen. Op dat moment werden de militairen van Chamonix

pas echt door te dringen in wat voor een hachelijke situatie

ingezet. Aangezien wij hadden gezegd dat er geen gewonden

we waren terecht gekomen. Ons leven had echt aan een zijden

waren deden ze eerst een andere interventie van iemand die

draadje gehangen. Toen een half uur later ook de crew ter

een been gebroken had op een skipiste. Bovendien liet het

plaatse kwam stortten we volledig in. De emoties moesten

weer niet toe dat de helikopter ons zou vinden. Ondertussen

eruit …

probeerden we een veilige positie in te nemen. We zaten

De volgende dag sneeuwde het de hele tijd. In de voormiddag

boven de boomgrens en zakten op sommige plaatsen tot

heb ik een debriefing gehouden met de organisatie. De dag

150 cm in de sneeuw. Het was een erg steile helling en we

erna moest ik naar Megève om van daar met de helikopter

zaten kort bij de afgrond. Uiteindelijk zijn we op 3 uur tijd

(die de berging zou doen) de ballon te gaan localiseren. Het

ongeveer 60 meter gezakt tot de plek waar de ballon net voor

was mooi weer maar het was onmogelijk om zonder voorbe-

de ravijn tot stilstand was gekomen tegen lage bosjes. Het

reiding de ballon te bergen.

werd steeds kouder en binnen een uur zou de zon ondergaan.

Een van ons drieën had bijna geen gevoel meer in de voeten.

Pas 2 weken later werd de ballon van de berg gehaald en dit

We haalden de foliedekens boven ter bescherming. Plots

onder leiding van Jo Roulet (de organisator van de piloten-

voelde ik in mijn zak een digitaal fototoestel. We besloten

stage) en 3 ervaren berggidsen. Er werden piketten in de berg

enkele foto’s van elkaar te nemen met in het achterhoofd de

vastgemaakt zodat het team zichzelf kon securiseren om zo

gedachte dat het de laatste zouden kunnen zijn. Even later

verder af te zakken naar de ballon. De berging heeft ongeveer

kregen we contact met de dispatching van Chamonix en werd

vier uur in beslag genomen.

de frequentie van de helikopter doorgegeven.

Op 26 februari in de namiddag kreeg ik een telefoontje. Ik Af en toe stuurde ik een berichtje naar mijn vrouw. Zij was die

hoorde de brander van onze ballon. Als bij wonder was er niet

ochtend niet mee gaan volgen en zat in het appartement vast,

één scheurtje in en alles was perfect in tact gebleven. De bal-

te wachten op een (hopelijk) verlossend smsje. Door de koude

lon werd gedurende de 2 daaropvolgende weken gedroogd in

was ik niet meer in staat om volle woorden te sturen…

de lokale sporthal in Les-Carroz.

Even na 17u hoorden we voor het eerst de helikopter. Het

Op 16 maart arriveerde de ballon met de vrachtwagen terug

duurde nog 20 minuten eer hij ons in het vizier had. Wij waren

bij ons thuis. Diezelfde avond maakten we reeds onze eerste

minutieus klein ten opzichte van het enorme massief waar

vaart. Bij het rechtzetten werden we allemaal even stil. Het

we in terechtgekomen waren. ( Een naald in een hooiberg) Er

hele avontuur zal ons leven lang bijblijven, maar de passie

waren ondertussen wat opklaringen gekomen. We probeerde

voor ballonvaren is er alleen maar sterker door geworden.

via radiocontact met de helikopterpiloot het toestel tot boven ons te brengen. Toen uiteindelijk de deur van de helikopter

Een raad die ik dan ook wil meegeven aan alle ballonvaarders

openging en een redder aan de winch naar beneden zakte

die eens in de besneeuwde bergen gaan varen is dat je steeds

dachten we voor het eerst dat we het er levend van af zouden

op het ergste moet voorbereid zijn, want het weer kan erg

brengen. Yves werd als eerste naar boven getakeld. Omdat de

snel omslaan en de draaiwinden in het hooggebergte kunnen

helikopter eerst een andere interventie had uitgevoerd had hij

soms erg verraderlijk zijn. Een goed voorbereid en uitgerust

niet voldoende kerosine meer en vloog hij met Yves eerst terug

ballonvaarder is er twee waard!!!

naar de basis in Chamonix. Yves voelde zijn voeten niet meer en kreeg daarom voorrang. Wij bleven achter met 2 redders.

Veertig minuten later was het aan ons. Ik werd samen met

ballonstof 15

Prijsverhoging per 1 oktober 2011 Helaas ontkomt Ultramagic er niet aan de prijzen te verhogen, als gevolg van een stijging van de grondstofprijzen op de wereldmarkt.

De nieuwe prijslijst gaat in per 1 oktober 2011.

MAGIC DEAL! Wees de prijsverhoging voor!

Voor alle aanvragen voor 1 november kunt u nog gebruik maken van “oude” prijzen.

Bel of mail Ad Haarhuis voor een offerte op maat: 06 53 48 84 39 of adhaarhuis@adballon.nl.

Minervum 7346 4817 ZD Breda 076 - 514 53 72

adhaarhuis@adballon.nl www.ultramagicballoons.nl EASA NL MG-8061 certified

ballonstof

In oktober komt zijn prachtige boek ‘Lichter dan lucht - Los van de Aarde’ uit. Beter dan de titel geeft de ondertitel ‘Geschiedenis van ballon- en luchtscheepvaart in Nederland’ de waarde van dit nieuwe boekwerk aan. Dankzij jaren van speuren in archieven, interviews met tientallen mensen en veel lezen in eerder uitgebrachte publicaties heeft Han Nabben een boek geschreven dat voor ballonvarend Nederland niet alleen een belangrijk stuk geschiedschrijving vormt maar ook een goed beeld geeft van de gedrevenheid van de vele mensen die

16

hun hart verpand hebben aan de ‘lichter dan lucht luchtvaart’.

Niet eerder is er een boek over de ballonvaart en luchtschepen verschenen waarin zoveel historische documenten zijn samengevat en historisch beeldmateriaal is opgenomen. Dat maakt het boek van Han Nabben tot een prachtig naslagwerk. Niet alleen voor ballonvarend Nederland maar ook voor mediavertegenwoordigers, voor leerlingen als bron voor werkstukken, voor luchtvaarthistorici en passagiers die het geluk hebben een keer mee omhoog te mogen in een ballon.

In 300 pagina’s, veertien hoofdstukken en meer dan 500 historische, vaak niet eerder gepubliceerde illustraties is de geschiedenis van de ballonvaart en de luchtschepen vastgelegd. Vanaf de pogingen van de gebroeders Montgolfier en Charles tot de moderne bedrijfstak die ballonvaren is geworden. Voor de

Het is al weer heel wat jaren geleden dat er op de Nederlandse boekenmarkt een boek is verschenen over ballonvaren in ons

samenstelling van het boek raadpleegde Han Nabben zo’n 40 binnen- en buitenlandse archieven. Op zoek naar krant- en tijdschriftartikelen, historische afbeeldingen, oude boeken en vergeelde documenten. Uit al deze kleine puzzelstukjes ontstond het totaalbeeld zoals vastgelegd in dit boek.

polderlandje. Han Nabben heeft daarin verandering gebracht.

Han Nabben weet waar hij over schrijft. Zoals veel andere jonge ballonpiloten begon ook zijn ‘carrière’ als kleine jongen op de kleuterschool met het tekenen van ballonnen met potlood en waskrijt. Bij wie de interesse echt doorzet volgt dan

T ekst: J oo p de wilde beeld: Han Nabben/ BD U

vaak het spotten van ballonnen en het zoeken naar een plekje in een volgcrew. Heeft het virus echt toegeslagen dan volgt de, soms moeizame, weg van studeren, lesvaarten, examens en uiteindelijk het behalen van het brevet. Han doorliep het hele proces en kreeg uiteindelijk in 1995 uit handen van examinator Henny van Loosbroek zijn brevet. Hij nam met ballonvaarder Ton Davits deel aan Nederlandse kampioenschappen ballonvaren, aan de long jump competitie etc. Deze persoonlijke ervaringen, kennis en betrokkenheid proef je als lezer van het boek. Het is ook onontbeerlijk om een boek als ‘Lichter dan Lucht’ te kunnen schrijven.

Iedereen die langer meeloopt in het wereldje van de ballonvaart kent uiteraard een aantal feitjes en anekdotes uit de geschiedenis van de ballonvaart. Maar als je eens meeluistert met de toespraakjes, die door verschillende piloten worden gehouden als onze passagiers gedoopt worden, weet ook dat de uitleg van de geschiedenis nogal eens kan verschillen. Het

in het bezit van een ballon. Sinds de eerste gasballonvaart van

wordt vastgelegd hoe alles zich in het verleden heeft afge-

Charles in 1783 verliep de ontwikkeling van de gasballonvaart

speeld. Daarvoor spreken ook historische documenten elkaar

veel sneller dan die van de heteluchtballon. Ook in Nederland

te vaak tegen. Maar door de ordentelijke rangschikking van

werden al snel vaarten door buitenlandse piloten gemaakt

bronnen is goed vergelijkingsmateriaal beschikbaar waardoor

In 1804 was Abraham Hopman de eerste Nederlander die

de eigen kennis op een waardevolle manier wordt aangevuld en sommige legendes broodje aap verhalen blijken te zijn of juist worden bevestigd.

ballonstof

zou te ver gaan om te beweren dat met dit boek onomstotelijk

17

In tegenstelling tot het ballonvaren is het luchtschip in Nederland niet serieus van de grond gekomen. In 1906 ontwierp en bouwde ingenieur J. Kluijtmans als eerste Nederlander een luchtschip maar vanwege gebrek aan belangstelling en financiële middelen strandde het project. Door een

opsteeg in een gasballon. Al snel werd het militaire belang van ballonnen onderkent.

Vanuit de militaire toepassing volgden de sportieve prestaties. De sportieve gasballonvaart beleefde in Nederland zijn glorie-

aantal Nederlandse ballonpiloten is vanaf de vijftiger jaren in de vorige eeuw geëxperimenteerd met heteluchtballonschepen. Cees Hoogstede en Leon van Tongeren kozen eind jaren zeventig regelmatig het luchtruim met de PH-ZEP om reclame te maken voor C&A. Medio jaren tachtig haalde Hans Zoet een luchtschip van Thunder en Colt naar Nederland en volgde in het Zwitserse Chateau-d’Oex een opleiding tot luchtschipper. Gerard Hoogeslag volgde in 1989 met het Toyota luchtschip. Al deze luchtschepen zijn inmiddels al vele jaren uit het luchtvaartregister uitgeschreven.

Vandaag de dag is vanuit de ballonwereld alleen Rien Jurg nog

jaren in het begin van de vorige eeuw. Vooral geschreven door

actief met luchtschepen. Het is goed dat in het boek van Han

het echtpaar Boesman en de leden van de Haagse Ballonclub.

Nabben ook dit deel van de ballongeschiedenis in Nederland

Vanuit de gasballonvaart ontstond de Koninklijke Nederlandse

uitvoerig is beschreven.

Vereniging voor de Luchtvaart. Het staat allemaal prachtig

De geschiedenis van de Nederlandse luchtschepen is min of

beschreven en goed gedocumenteerd in het boek van Han

meer te vergelijken met die van de gasballonvaart. Ook daar is

Nabben.

Rien Jurg samen met Ron van Houten als enige nog actief en

In een apart hoofdstuk beschrijft Nabben de revival van de

ballonstof

heteluchtballon. Na experimenten in de vijftiger jaren door Ed

Slechts op één punt zou in de toekomst uitbreiding wenselijk

Yost in Amerika, werd de moderne propaanbrander ontwik-

zijn. De opkomst van de commercie in de moderne ballon-

keld die het gebruik van heteluchtballonnen binnen het bereik

vaartwereld vraagt om een uitgebreid hoofdstuk. De wereld

bracht van de pioniers van de niet commercieële ballonvaart.

van de sponsoren, de vipvaarten, de ontwikkeling van ballonvaartbedrijven, de ontwikkelingen in ballonvaartverwachtingen door het KNMI, het jarenlang overleg met organisaties zoals het LTO, vernieuwde luchtvaartwetgeving, de komst van Europese wetgeving die van

18

grote invloed wordt op ballonvaren, de komst van het commercial pilot lincense …

Die onderwerpen mogen in de toekomst breder worden uitgelicht. Als geschiedschrijver zou Han Nabben dat uitstekend kunnen. Dat heeft hij bewezen met ‘Lichter dan lucht, Los van de aarde’.

Het echtpaar Boesman, de in Nederland wonende Brit Simon Faithfull, Ad Haarhuis, Hans Zoet, Henk Brink, Hans Habers, Mathijs de Bruijn, Cees Hoogstede, Ton Kurvers, Leon Leemans en Leon van Tongeren vormden de eerste generatie ballonvaarders die de basis legden voor uiteindelijk een compleet nieuwe bedrijfstak in Nederland.

Ook de Nederlandse bijdrage aan tochten over de Atlantische Oceaan ter voorbereiding op de ‘Race om de wereld met een ballon’ worden uitvoerig in het boek beschreven. Henk en Evelien Brink, Evert Louwman, Willem Hageman en Gerhard Hoogeslag schreven voor Nederland op dit terrein geschiedenis.

Met het boek ‘Lichter dan lucht - Los van de Aarde’ heeft Han Nabben een prestatie van formaat geleverd. Een zeer goed leesbaar boek, een naslagwerk en een uitermate mooie bundeling van historische documenten en beeldmateriaal van de ‘lichter dan

Lichter dan lucht is een uitgave van de BDU in Barneveld.

lucht’ luchtvaart. Een boek dat in de boekenkast niet mag

ISBN ISBN 978-90-8788-151-1 NUR 465

ontbreken.

Prijs € 49,95

ballonstof 19 niets aan De KNVvL

de hand. Een paar

werkt hard

weken na de vaart word ik door

aan invoering van VMS.

de eigenaar van de ballon gewezen op een leer-

Ondergetekende werkt met de leden van de commissie VMS

zaam YouTube filmpje. Op het filmpje is te zien hoe mijn rode

van de afdeling Ballonvaren daar aan mee. De methodiek is er

RDS lijn in een lus erg dicht bij de springende para’s hangt. De

en de plannen liggen in concept klaar. Eigenlijk was dat niet

lijn wordt zelfs nog even vast gehouden door een oude dame

zo erg moeilijk; er zijn natuurlijk beschikbare modellen van

die de lijn vasthoudt alsof ze zich vasthoudt aan de handvaten

VMS die na aanpassing goed kunnen worden gebruikt voor

in de tram! Oef, wat had er kunnen gebeuren,….een onver-

ballonvaren. De komende tijd zal u daar meer van horen.

wachte ruk aan mijn rode lijn, je moet er niet aan denken. Ik had beter moeten opletten zeker met para’s aan boord!

Fa t a l e i n c id e n t e n ( 2 )

In Ballonstof ‘zomer 2011’ staat een leerzaam artikel over

‘The Killing Zone’ zo noemt Paul A. Graig de periode van erva-

‘Springen uit een ballon’ van Jean Louis Becker.

ring tussen 100 en 300 uur. (zie Ballonstof zomer 2011).

Lastiger zal wor den de invoering van VMS

Een periode van onervarenheid is natuurlijk onvermijdelijk. Om

’80% van je succes is communicatie’ zei mijn baas vroeger.

300 uur te bereiken moet je eerst 10, 20 dan 200 en 300 uur

Hij had het dan over communicatie met collega’s, klanten en

varen. Is de ‘Killing Zone’ te vermijden?

anderen (ook met je vrouw en hond zei hij dan!).

Nee, te vermijden niet, maar ‘The Killing Zone’ is wel te ‘

Dat lijkt mij voor VMS zeker waar. We zullen moeten com-

bevechten’:

municeren over VMS. Over nut en noodzaak en over hoe VMS

- Door je bewust te zijn van je gebrek aan ervaring.

toe te passen. Dus communiceren we over VMS o.a. door

- Hulp en advies te vragen aan meer ervaren collega’s.

deze stukjes in Ballonstof. Ik ben al gewaarschuwd dat ‘VMS-

- Het is perfect ballonweer met een prima richting en grote

denken’ jaren gaat nemen voordat het tussen de oren gaat

weilanden, waarom dan een uitgebreide vaart voorbe-

zitten.

reiding doen? Doe het toch! Dergelijke omstandigheden

Wat niet wegneemt dat u als ballonvaarder al aan de slag kunt

nodigen uit voor een relaxte houding van de ballonvaarder

…

terwijl ballonvaren nu net gaat om alertheid en controle!

- Collega’s starten op hetzelfde veld en sommige ‘hangen’

In het overleg wat PBN en KNVvL hebben met Inspectie

al. De wind is 8 tot 10 kt s met soms nog een uitschieter. Je

Verkeer en Waterstaat werd ons duidelijk dat IVW vraagtekens

twijfelt en je wacht, de wind neemt niet af.

zet bij het ballonvaren en sommige bijzondere activiteiten.

Cancelen terwijl je collega’s al hangen? Doen! Je eventuele

Koken en dineren in de ballon kwam aan de orde. Als er

passagiers zullen je uitleg dat jij met je beperkte ervaring

tijdens het varen niet gerookt mag worden hoe zit dat dan

het verstandiger vindt om niet te starten begrijpen.

met gasbranders die voor het klaar maken van de gerechten gebruikt worden? Tijdens een dinervaart worden uitklap pla-

VMS i n de p r akt i j k

teaus gebruikt om meer ruimte te creëren. Wat als zaken over-

Ik vaar een A-450 en heb een aantal parachutisten aan boord

boord vallen. Heeft u al een risico inventarisatie en evaluatie

die op 6500 ft zullen uitstappen. Het is druk in de mand. Een

gemaakt? Bedenkt bij al uw activiteiten wat er mis kan gaan

clubje vrolijke Amsterdammers praat er lekker op los en vraagt

en bedenk hoe u daar op gaat reageren, ‘what if’. Niet alleen

mij van alles. Voor take off test ik de RDS (rode lijn) en laat de

voor koken en dineren in de ballon maar b.v. ook voor een

lijn vlotjes terugschieten door mijn hand. We gaan take off en

camerateam in je mandje, parachutisten, iemand in je mand

klimmen naar 6500 ft. De hele vaart wordt gefilmd door diver-

met een lichamelijke beperking, etc. etc.

se ‘Go Pro’ camera’s. Op hoogte stappen de para’s uit waarna ik na een uurtje op zoek ga naar een landingsplek. Tot zover

H uib Holsteijn

ballonstof

De gevaren van turbulentie r o nd w i n d m o l e n s

20

T e k s t : Jo o p de W ilde

De komst van steeds meer windmo-

snelheden van 298 kilometer per uur (160 knopen). Dat levert

lenparken en een recente discussie

een windsnelheid aan de tips op van 13,8 meter per seconde

tussen een molenaar en een aantal regiocoördinatoren geeft aanleiding

(26,8 knopen). Bij een diameter van 120 meter op een hoogte van 195 meter loopt de omwentelingssnelheid van de tip van de bladen op tot 384 kilometer per uur (207 knopen) en de

iets te publiceren over molens en

windsnelheid rond de tip tot 17,8 meter per seconde (34,6

turbulentie.

knopen). Hoe verder van de tip verwijderd hoe lager deze snelheden uiteraard zijn en uiteindelijk zal de windsnelheid gelijk

In principe zal aan de voorzijde van een molen een aanzui-

zijn aan de heersende windsnelheid. De windsnelheid rond de

gende werking plaatsvinden en zal er aan de achterzijde van

tip van de bladen van de molen zijn uiteraard niet gelijk aan

de molen een afname van de wind meetbaar zijn. Maar achter

de wind in het schaduwvlak van de molen.

de molen is wel sprake van turbulentie. De afname van de windsnelheid direct achter de molen en de turbulentie van de

In het schaduwvlak van de molen moet rekening gehouden

lucht zijn de reden dat molens niet te dicht bij elkaar worden

worden met een afname van de windsterkte met een factor 3.

geplaatst. Waar veel windmolens in elkaars nabijheid staan

Maar wel met sterke turbulentie. De molen naderend met een

zal een sterke variatie aan windsnelheden meetbaar zijn en

snelheid van 15 knopen zou achter de molen een afname van

is er op vele plaatsen sprake van turbulentie. De variaties in

de wind tot gevolg hebben tot rond de 5 knopen maar moge-

windsterkten en turbulentie verschillen met de hoogte en de

lijk met volledig verlies van de controle over de ballon door

afstand ten opzichte van de molen. Voor ballonvaarders een

turbulentie. Hoe verder van de molen verwijderd hoe meer de

serieus risico.

windsnelheid in het schaduwvak de werkelijke windsnelheid van de onderste luchtlaag weer zal benaderen.

Om een idee te geven over welke snelheden wij het hebben een paar cijfers uit een rapport over dit onderwerp. Daarbij

Indien het zou gaan om het passeren of landen in de omge-

moet in aanmerking worden genomen dat de hoogte van

ving van één windmolen dan lijkt het een overzichtbare en

een windmolen uiteraard in relatie staat tot de diameter van

handelbare situatie. Landen in een windmolenpark met de

de rotorbladen. Bij een grotere diameter van de rotorbladen

invloed van vele molens kan tot bijzonder gevaarlijke situaties

dient de molen hoger te zijn om te voorkomen dat de bladen

leiden.

sterk worden afgeremd door de turbulente lucht rond de bladen. Zouden de bladen de grond te dicht naderen dan zal

Bij het groeiend aantal molens in Nederland lijkt het bijzonder

de turbulentie die dan ontstaat de bladen te veel afremmen.

zinvol om nader literatuuronderzoek te doen naar de gevolgen

Bij rotorbladen met een diameter van 93 meter, geplaatst

en risico’s van molens en windmolens voor ballonvaarders.

op een hoogte van 126 meter en een omwentelsnelheid van 17 toeren per minuut ontstaan er aan de tips van de wieken

van zolderkamer naar professioneel allround ballonbedrijf De eerste keer dat Pieter Kooistra

de keukentafel een jaarlang theorieles gegeven en toen na een

een heteluchtballon zag was toen

jaar de theorie binnen was (Pieter had toen nog nooit in een

hij op 9 jarige leeftijd eieren aan het zoeken was in de weilanden rondom

ballon gevaren) werd in het daaropvolgende jaar de praktijk geleerd. In oktober 1990 werd bij Hans Habers het praktijkexamen met goed gevolg afgelegd en met zijn 19 jaar was Pieter

Joure. Dat ding daar hoog in de lucht

op dat moment de jongste ballonvaarder van Nederland en de

maakte een onwisbare indruk.

5e gebrevetteerde ballonvaarder van Friesland. Pieter zijn opa was zijn eerste betalende passagier.

Gefascineerd door de luchtvaart en het piloot worden

In de jaren daarna werd er veel gevaren voor Ballonsport

beheerst een groot deel van zijn jeugd. Met vliegers maken en

Friesland om de kosten voor de opleiding terug te verdienen

die naast huis oplaten op een groot grasveld waren zijn ogen

en hadden die geen vaarten dan werd er freelance gevaren

altijd naar boven gericht.

voor andere bedrijven. Er werd veel ervaring opgedaan op

Toen in de jaren tachtig een hete-

meer dan 100 verschillende ballons.

luchtballon opsteeg op hetzelfde

In de jaren 90 werd er van het eerst

grasveld wist Pieter het zeker:

verdiende geld een wedstrijdbal-

ballonvaarder zou hij willen wor-

lon gekocht. Het eerste Nederlands

den. Leuk detail was dat naar

kampioenschap werd binnenge-

aanleiding van deze opstijging het

haald in 1997 en het tweede in

idee werd geboren om de Friese

2000. Toen ook in dat jaar de 6e

Ballonfeesten te organiseren.

plaats werd behaald op het EK

Het vliegers maken werd geruild

in Luxemburg waren er genoeg

door het idee om een varend

doelen behaald om met een bevre-

model van een heteluchtballon

digend resultaat te stoppen met

te maken. Pieter kwam in contact

wedstrijdvaren. Het wedstrijdvaren

met de Eibergse modelvliegclub

werd samen met broer Johannes

omdat één van de leden van deze

als team gedaan. Deze wedstrijd-

club, Henri Achterberg, reeds een

periode waar vaak op het scherpst

dergelijke ballon had. Er werden

van de snede werd gevaren is

gegevens uitgewisseld en toen

zeer waardevol geweest voor het

werd er aan de slag gegaan met

opdoen van de nodige ballonvaart

het bouwen van de ballon. Bij de

ervaring. De gevaren EK’s, WK’s en

toenmalige Thunder & Colt fabriek

Long Jump vaarten worden gezien

werden stukken reststof opge-

als hoogtepunten. Een leuke anek-

vraagd die de moeder van Pieter

dote is dat Johannes na de start

in elkaar naaide tot een envelope

van een Long Jumpvaart in Venlo

van 20 m³. Op de MTS waar Pieter

na het verliezen van het radiocon-

de opleiding werktuigbouw volg-

tact op de IJsselbrug in Deventer op

de werd de brander gemaakt en

de uitkijk stond, terwijl Pieter al aan

het frame van de mand die weer

het landen was op de zeedijk van

door een kennis van pitriet werd

Peasens Moddergat. Het wedstrijd-

voorzien. In het voorjaar van 1985

varen wordt nu veel door Johannes

ging de modelballon voor het eerst de lucht in.

Het ballonvaarder worden werd

gedaan met dezelfde drive en pasp ieter[tje] kooistra, 15 jaar o ud en al modelballon piloot

sie als toen hij crew was bij Pieter.

Tijdens deze wedstrijdperiode werd

iets makkelijker toen door de Friese Ballonfeesten ‘Ballonsport

het Noordelijk Ballonvaartcentrum opgericht en tussen het

Friesland’ werd opgericht en toen deze club een ballonschool

vele ballonvaren door werd er ook nog gestudeerd, de studie

ging beginnen schreef Pieter zich in. Bij Pier Haven werd aan

HTS Technische bedrijfskunde werd in 1998 afgerond. De

ballonstof

N o o r delijk B allonvaartcentrum:

21

ballonstof 22

Onder veel belangstelling maken pi e t e r e n joh anneskooistra hu n model vaar k l a a r .

zolderkamer bij Pieter zijn ouders thuis diende destijds als kan-

Tijdens het laatste traject kwam het aanbod van Bas van Wijk

toor en studeerkamer.

(door Fokker gedetacheerd bij defensie voor het maken en

Een leuke en leerzame zijstap in de balloncarrière was het

bewaken van onderhoudsprogramma’s van helikopters) om

zijn van examinator. Tijdens deze functie werden naast het

het kwaliteitstraject te bewaken en te helpen met de laatste

afnemen van praktijkexamens, het bestaande praktijkexamen

loodjes in het Continuing Airworthiness Management. Met

gestandaardiseerd en werd het huidige CPL ballon brevet in de

Bas heeft het NBC in één keer veel en kostbare kennis in huis

steigers gezet.

gehaald waardoor het bedrijf direct een volwaardig CAMO

Toen na een aantal jaren als subdealer van Lindstrand Balloons

bedrijf is.

in de beginjaren van 2000 het hoofddealerschap aan hem

Het onderhoudsbedrijf is gecertificeerd voor onderhoud aan

werd toevertrouwd kwam de wens om zelf ballons te onder-

de merken: Lindstrand, Cameron, Thunder & Colt, Sky, Ultra

houden dichterbij. Lindstrand verlangde dat de dealers naast

Magic, Schroeder, Kubicek en Kavanagh. Bij al deze fabrikan-

de verkoop ook service moesten verlenen en zo werd er een

ten zijn meerdaagse cursussen gevolgd voor het onderhouden

oriënterend gesprek gehouden in Hoofddorp over hoe een

en inspecteren van het equipment.

dergelijk bedrijf op te zetten. Met deze vergaarde informatie

Naast Pieter zijn de volgende personen werkzaam binnen het

werd er aan de slag gegaan en werd een eerste stap gezet

bedrijf: Bas van Wijk als Quality Manager. Rupert Maud is de

naar het onderhoudsbedrijf. Toen de nationale erkenning bijna

Engelse zwager van Pieter en heeft toen hij nog in Engeland

rond was werd er vanuit het IVW het advies gegeven om het

woonde twee jaar bij Lindstrand gewerkt aan verschil-

geschreven handboek om te zetten naar een handboek dat

lende ballonprojecten. Ook had Rupert een bedrijf genaamd

geschikt was voor het volgen van de nieuwste EASA regels.

Airbabies dat cold air inflatables, helium blimps en reclame

Door dit advies werd de eerste afgifte met zeker twee jaar

banners maakte voor op ballons. Rupert doet de ballonrepa-

vertraagd en dat wordt het IVW nog steeds kwalijk genomen.

raties en is tevens ballonvaarder binnen het bedrijf. Martine

Met name het feit dat toen de aanvraag voor een EASA erken-

Vellema, de partner van Pieter, is werkzaam op het kantoor en

ning op de mat lag en deze pas na 8 maanden in behandeling

is voor velen het eerste contact bij het NBC. Pieter en Martine

werd genomen en er toen werd gezegd dat de mensen van

zijn de trotse ouders van hun 5 jarige dochter Floor. Bauke

het IVW nog niet waren geschoold in het beoordelen van de

Rein zorgt ervoor dat al het ballonmateriaal na de vaart weer

aanvraag werd als zwaar teleurstellend ervaren. Gedane inves-

netjes wordt gemaakt en weer wordt klaargezet voor de vol-

teringen die werden verlangd door het IVW konden pas twee

gende vaart. Ook assisteert Bauke Rein als extra hulp bij keu-

jaar later worden terugverdiend. De frustratie van dit alles

ringen en in het atelier. Johannes Kooistra doet reparaties aan

werd omgezet in een nog grotere motivatie om door te zetten

manden. Door zijn werk als ambachtelijk molenmaker heeft hij

en de erkenning binnen te halen. Begin 2009 werd de onder-

veel ervaring in het werken met riet, hout en leer. Velen onder

houdserkenning afgegeven en begin 2011 kon het Noordelijk

ons kennen Johannes ook als gepassioneerd ballonvaarder.

Ballonvaartcentrum (NBC) zich een CAMO+ bedrijf noemen.

Rik Kornet is ballonvaarder voor het NBC en de schakel tussen

ballonstof 23

h o e l on g k a n e e n j um p zijn? De dijk aan de waddenzee als landings plek.s

Funkwerk Avionics en het NBC. Door het dealerschap van Rik

ruim atelier van 200m² en een loods voor de stalling van het

kan het NBC ook instrumenten aanbieden en servicen.

ballonmateriaal.

Het bovenstaande team zou je als volgt kunnen omschrijven:

Na een eerder gehouden open dag in 2009 en het organiseren

veel ervaring, creatief, enthousiast, gedreven, precies, zorgvul-

van het NK ballonvaren in juni dit jaar houdt het NBC weer een

dig en serieus.

open dag op 5 november a.s. voor geïnteresseerden die het

Het bedrijfspand waar het NBC in is gevestigd is een oude bus-

bedrijf nog niet kennen en voor bestaande klanten

fabriek en het ligt prachtig aan de haven van Joure. Het pand is verdeeld in een entree, twee kantoorruimtes, werkplaats,

Tekst en foto’s: Pieter Kooistra

N ie u w e b a l l o n v a artverwac hting K NMI t e k s t : J o op d e Wi l d e

Met ingang van het volgend ballonvaartseizoen zal door het KNMI een nieuwe ballonvaartverwachting worden uitgegeven.

Het ballonvaartbandje en de verwachting zoals die nu binnen de website ‘Luchtvaartmeteo.nl’ gepresenteerd worden, verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt een ballonvaartverwachting met een prachtige grafische presentatie die op zowel een computer, als op smart phones en andere digitale apparatuur is uit te lezen.

Eind 2010 kondigde het KNMI in het reguliere overleg met KNVvL, Afdeling Ballonvaren en PBN al aan een nieuwe ver-

In eerste instantie is het nieuwe product, ontwikkeld door

wachting voor de ballonvaart te willen ontwikkelen. Deze

Rutger Boonstra van het KNMI, getest door de vaste gespreks-

ontwikkeling werd ingegeven door de behoefte meer en meer

partners met het KNMI, Willem Hijink en Joop de Wilde. In

weerinformatie voor de luchtvaart automatisch te genereren.

september van dit jaar is een grotere groep ballonvaarders

Nieuwe ict-ontwikkelingen maken het ook mogelijk deze data

uitgenodigd om deel te nemen in een testgroep. Op de alge-

op een overzichtelijke, grafische manier te presenteren. Een

mene ledenvergadering in het najaar zal een eerste presentatie

ontwikkeling die zich bijvoorbeeld ook heeft voorgedaan bij

plaatsvinden waarna zo snel mogelijk zal worden overgescha-

buienradar.

keld naar het nieuwe systeem.

ballonstof 24

I e t s t e r u g d o en In mei deed ik een oproep om de ‘kantoormensen’ van de KNVvL eens een gratis ballonvaart te bezorgen. Dat zijn per slot mede de mensen die het voor ons mogelijk maken om ballon te - blijven - varen. De respons uit onze leden was hartverwarmend.

Hans van Hoesel geeft een briefing aa n c r e w e n

Toch had de organisatie nog de nodige voeten in aarde. Mede

piloten. [ hu ib, wel o pletten!]

omdat een deel van het KNVvL-werk gedaan wordt door de bergklimmersbond, die in hetzelfde pand is gehuisvest en vica

een normale werkdag tot een staking zou leiden. Uiteraard

versa. Zo kwamen we toch op een aanzienlijke groep passa-

was het weer op de eerstgekozen datum ongeschikt om een

giers.

vaart te maken maar op 30 augustus was het dan zover.

Er werd gekozen voor een ochtendvaart, omdat ballonvaarders

Hans van Hoesel, die de logistiek op zijn schouders had geno-

nu eenmaal meestal ‘s avonds hun geld moeten verdienen.

men, had een mooi veld op bastion De Pettelaar ge­kozen als

Daarom moesten de KNVvL’ers op een tijd uit hun bed die op

opstijgplek.

I e d e r e e n s tak zijn handen uit de mo u wen

van uit de l uc h t is de stervorm van bastion d e p e t t e l a a r mooi te zien

Na een rustige, mooie vaart werd er verzameld bij een gas-

wen en stonden de ballons in een mum van tijd klaar om het

tankpunt, waar de ballonvaarders hun verbruikte gas gratis

luchtruim te kiezen. Niet echter vóór Frouwke iedereen van

konden aanvullen. Vanaf hier trok de colonne naar een res-

Limburgse vlaai had voorzien vanwege haar verjaardag [en

taurant om gezamenlijk het ontbijt te gebruiken. Dat was

omdat haar zoon die week wereldkampioen zweefvliegen bij de

nog eens een begin van een doordeweekse werkdag!

junioren was geworden. Proficiat!]

ballonstof

Na instructie staken alle passagiers de handen uit de mou-

25

Naast de vrijwilligers die de vaarten hebben uitgevoerd, wil, ik nog graag even de mensen noemen die hun diensten hebben aangeboden: Rick de Groot, Jelke Haven, ErikBosman, Mathijs de Bruijn, Familie van Herk en Sebe Kruijer.

De helden van de dag, de mensen die voor dag en dauw hun bed uitkwamen om onbaatzuchtig een ballonvaart voor de mensen die ons ondersteunen mogelijk te maken. Foto boven: Piloten Coen van den Heuvel, Peter van Harten, Stijn Staelens, Frans van Hooft en Hans van Hoesel. Foto onder: Crew Huib Holsteijn, Andries van Hoesel, Geert van Leuken, Ada van Ginkel, Inesen Ostravska, Annie en Theo van Hoof.

ballonstof

… hoog gras. Een weiland dat best wel leens de volgende dag gemaaid zou kunnen worden …

26

Loze dreigementen

Tekst: jean lo uis becker

Stelt u zich de volgende - niet geheel denkbeeldige - situatie

zijn grond te verlaten. Daar hebben we als ballonvaarder

voor: een ballonvaarder landt in hoog gras. Een weiland dat

natuurlijk geen bezwaar tegen, mits we onze ballon mogen

best wel eens de volgende dag gemaaid zou kunnen worden.

bergen. Daarvoor moet de eigenaar - volgens artikel 23 boek

Na de landing wordt de boer de gebruikelijke vergoeding

5 van het Burgerlijk wetboek - ons dan wel de gelegenheid

aangeboden plus een reële - gasunie - schadevergoeding voor

bieden.

hoog gras. De boer is daarmee niet tevreden en eist meer

Dreigen met aangifte met het oogmerk geld te krijgen op zich

geld. Komt dat geld er niet, zal hij aangifte doen tegen de bal-

noemt men afpersing.

lonvaarder en zijn passagiers wegen huis- of erfvredebreuk.

Doet de boer toch aangifte, is hìj degene die in overtreding

Kan dat?

is. Het doen van een valse aangifte valt onder het strafrecht, Artikel 268 Wetboek van Strafrecht.

Nee, dat kan niet.

Een weiland of akker valt niet onder wat het wetsartikel

Dus verstandige landeigenaren kiezen eieren voor hun geld en

noemt: ‘… de woning of het besloten lokaal of erf …’ ver-

begeven zich niet op het terrein van de onzinnige aangifte.

volgens is de ballonvaarder niet ‘ … wederrechtelijk binnen gedrongen …’. Immers volgens de wet mogen ballonnen in

Artikel 138 Wetboek van Strafrecht. (Huisvredebreuk)

andermans weilland landen.

Hij die in de woning of het besloten lokaal of erf, bij een ander in gebruik, wederrechtelijk binnendringt of, weder-

Daarnaast moet de eigenaar de ballonvaarder en zijn passa-

rechtelijk aldaar vertoevende, zich niet op de vordering

giers driemaal op onmiskenbare wijze hebben gesommeerd

van of vanwege de rechthebbende aanstonds verwijdert.

• Verkoop Lindstrand balloons • Onderhoud, Inspecties en ARC’s • Bewaken permanente luchtwaardigheid • Dealer Funkwerk Transponders + Transceivers

Lindstrand dealer “Ik kende Pieter niet maar heb toch mijn ontwerp voor een 210 en 150 ook bij hem neergelegd. Een goede keus bleek uit de prijs/kwaliteit verhouding maar ook door de inzet en eerlijk advies van deze dealer. Toen was de keus snel gemaakt.”

Nieuw artwork

“Tijdens de bouw werd er met me meegedacht en werd ik continu op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Vlak voordat de ballons klaar waren kreeg ik een uitnodiging van Pieter om de ballons alvast te bekijken bij de Lindstrand fabriek in Engeland.”

“De ballon werd volgens afspraak geleverd.

Ook was Pieter aanwezig bij de allereerste testinflation. Ben dus erg onder de indruk.”

“Het vakmanschap waarmee het nieuwe logo is gemaakt en aangebracht op mijn bestaande ballon is duidelijk te zien bij het onderhoudsbedrijf van Pieter Kooistra. Er is nauwkeurig en met zorg aan gewerkt en bovenal... mijn klant is zeer tevreden met het resultaat.”

Homme Jonkman, Luchtdoop Ballonvaarten Akkrum

Tony de Hond, Xclusive Ballonvaarten Oosterhout

Open dag 5 november Wij nodigen u uit voor onze open dag op zaterdag 5 november 2011 van 11:00 tot 17:00 Wij bieden U een interactieve dag met:

Ballonreparaties

Mandreconditioning

• Informatie over het onderhoudsbedrijf, keuren en onderhoud.

• Uitleg regelgeving door Bas van Wijk, Quality Manager van het onderhoudsbedrijf.

• Modern navigeren: Hoe navigeer jij?, laat dit zien en deel je ervaring.

• Funkwerk Avionics Duitsland: Productpresentatie en gratis controleren van uw transponder.

• Lindstrand balloons: Produktpresentatie van Chris Sanger Davis.

Uiteraard zorgen wij ook voor een hapje en een drankje.

Lindstrand Holland / Noordelijk Ballonvaartcentrum is een EASA Subpart F erkend onderhoudsbedrijf en een CAMO+ organisatie. Onze erkenningsnummers zijn NL.MF.3060 en NL.MG.8060.

Vegelinsweg 1 • 8501 BA • Joure • 0513 41 75 03 • info@balloncentrum.nl • www.lindstrand.nl

Ook een brander heeft regulier onderhoud nodig

• Onderhoud, inspecties en ARC’s • Verkoop Cameron ballonnen en toebehoren • Dealer Garrecht transponders

BA L LO O N S | B U R N E RS | BA S K E TS | C Y L I N D E RS | FA N S | AC C ES S O R I ES