KNMT Kwalificatieprofiel TandartsAssistent (A)

Tandartsassistent (A) KWALIFICATIEPROFIEL

Voorwoord

Ontwikkelingen mondzorg

De ontwikkelingen in de mondzorg gaan door. Preventie en de mondige en goed geïnformeerde patiënt vragen nog meer van de communicatie-, voorlichtings- en motivatievaardigheden van de tandartsassistent. Ook zijn er weer nieuwere technieken en technologieën waar de mondzorgpraktijk gebruik van maakt en de bedrijfsvoering en communicatie met derden is nog meer geautomatiseerd. Daarbij is er veel aandacht voor veilig werken en veilig omgaan met patiëntgegevens. Goed kunnen omgaan met deze ontwikkelingen is dan ook een belangrijk aspect in het werk van de tandartsassistent. Vanuit het werkveld bestond daarnaast de wens om een eenduidige omschrijving te krijgen van erkende opleidingen en functies voor mondzorgassistenten.

Kwalitatieve mondzorg en een branche-erkende opleidingsstructuur

Naast de beroepsopleidende en de beroepsbegeleidende leerwegen via het mbo bestaan er ook (vervolg)opleidingen tandartsassistent die door andere partijen worden aangeboden. Bij de beroepsopleidende en de beroepsbegeleidende leerwegen via het mbo is de kwaliteit geborgd middels een door de overheid vastgesteld kwalificatiedossier. Van oudsher is er echter ook sprake van (vervolg)scholing buiten het mbo om waarbij deze kwaliteitsborging ontbreekt. Om in deze lacune te voorzien is een branche- erkende opleidingsstructuur ontwikkeld voor de assisterende functies tandartsassistent (A), preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C).

Inhoud opleidingsstructuur

ABC Mondzorgassistenten bestaat uit een aantal onderdelen:

• Een beroepscompetentieprofiel waarin voor het vak van tandartsassistent competenties staan beschreven;

• Een beschrijving van de opleidingen in een drietal kwalificatieprofielen voor tandartsassistent (A), voor preventieassistent (B) en voor paro-preventieassistent (C);

• Gecertificeerde opleidingsorganisaties;

• Centraal georganiseerde examinering;

• Een ‘Register Mondzorgassistenten’ waarin tandartsassistenten (A), preventieassistenten (B) en paro-preventieassistenten (C) zich kunnen inschrijven;

• Een ‘Commissie Mondzorgassistenten’ die toezicht houdt op de kwaliteit van ABC Mondzorgassistenten.

Hiermee ontstaat een kwaliteitsnorm voor alle assistenten in de mondzorg en krijgen patiëntengroepen de zorg die ze nodig hebben.

Eisen aan kwaliteit

De KNMT streeft naar kwalitatief hoogwaardige mondzorg en stelt daarom eisen aan de kwaliteit van mondzorgprofessionals en zo ook aan die van de verschillende assistenten werkzaam in de mondzorgpraktijk. Werkgevers zijn volgens de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) verantwoordelijk om kwalitatief goede medewerkers aan te nemen. Er is echter tot op heden geen diploma van een (erkende) opleiding nodig om als tandartsassistent te mogen werken. De KNMT brengt daar verandering in en neemt de verantwoordelijkheid op zich om duidelijkheid te geven over de gewenste kwaliteit op het gebied van assistentie. Met ABC Mondzorgassistenten introduceert de KNMT een keurmerk waarin nieuw tot het werkveld toe te treden mondzorgassistenten via gecertificeerde opleidingen kunnen aantonen te voldoen aan de vereiste opleidingseisen waarmee kwalificatie voorwaardelijk wordt voor beroepsuitoefening. Hiermee wordt goede kwaliteit van mondzorg toetsbaar.

Gezien de keuzes die gemaakt zijn wat betreft de inzet van menskracht binnen de mondzorg zal de tandartsassistent in de nabije toekomst een nog belangrijkere spil worden binnen het mondzorgteam. ABC Mondzorgassistenten geeft daarom ook inzicht in de carrièremogelijkheden voor de tandartsassistent.

Mijn dank aan iedereen die heeft meegewerkt aan het tot stand komen van ABC Mondzorgassistenten.

Hans de Vries

Voorzitter KNMT Utrecht, maart 2025

© 2025 KNMT. Alle rechten voorbehouden. Alle auteursrechten ten aanzien van dit document berusten bij de KNMT. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit dit document worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de KNMT.

Hoewel aan de totstandkoming van dit document de uiterste zorg is besteed, kan de KNMT niet instaan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden en aanvaardt de KNMT deswege geen aansprakelijkheid.

Inleiding 1

Leeswijzer

Dit ‘ABC Kwalificatieprofiel Mondzorgassistenten A: tandartsassistent’ beschrijft de brancheopleidingsvereisten voor de tandartsassistent, als onderdeel van het opleidingsaanbod ABC Mondzorgassistenten.

Het eerste hoofdstuk geeft een toelichting op de ‘ABC-opleidingsstructuur Mondzorgassistenten’: wat is het en hoe maken de kwalificatieprofielen A, B en C daar deel vanuit. Ook wordt verteld onder welke voorwaarden taken aan de ABC-assistenten gedelegeerd kunnen worden en welke kwalificaties daarvoor nodig zijn. Ook staat hier informatie over het ‘Register Mondzorgassistenten’ (RMza). Hoofdstuk drie beschrijft het niveau en de toelatingseisen voor de opleiding. Hoofdstuk vier geeft op hoofdlijnen de inhoud (typering beroep en opsomming kerntaken en werkprocessen) van de opleiding weer in relatie tot de andere ABC-opleidingen. In hoofdstuk vijf wordt de inhoud van kerntaken en werkprocessen nader omschreven. Hoofdstuk zes geeft informatie over opleidingsduur, wijze van examinering en registratie in het register RMza. Tot slot worden in hoofdstuk zeven de mogelijkheden voor vervolgopleidingen beschreven.

In het profiel spreken we van een tandartsassistent, preventieassistent, paro-preventieassistent en mondzorgassistent in de vrouwelijke vorm, van een patiënt in de mannelijke vorm en andere tandheelkundige professionals duiden we aan met een mannelijke vorm. Vanzelfsprekend kunnen hier beide geslachten gelezen worden.

Daar waar in dit document wordt gesproken over ‘patiënt’ wordt ook ‘zorgvrager’ bedoeld.

Als we in dit document spreken over ‘mondzorgassistent(en) ABC’ bedoelen we daarmee ‘tandartsassistent (A), preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C)’.

Wat is het kwalificatieprofiel?

Het Kwalificatieprofiel Tandartsassistent (A) beschrijft de brancheopleidingsvereisten voor de beginnende tandartsassistent. Ze zijn gebaseerd op de beroepsbeschrijving, zoals opgenomen in het ‘Beroepscompetentieprofiel Tandartsassistent’ (BCP TA-A, KNMT, 2025) en het ‘mboKwalificatiedossier Tandartsassistent’ (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, SBB, 2021). Het kwalificatieprofiel A geeft kaders aan aanbieders van niet door de overheid bekostigde brancheopleidingen conform het ‘ABC-model’. Deze brancheopleidingen leiden op tot respectievelijk de functies A) tandartsassistent, B) preventieassistent en C) paro-preventieassistent. Bijbehorende kwalificatieprofielen vormen de basis en richtlijn voor hun Opleidingen Mondzorgassistenten, die leiden tot een certificaat. Met deze opleidingen kwalificeren de assistenten zich voor competent werken in de mondzorgpraktijk.

Het kwalificatieprofiel beschrijft voor de opleidingen A, B of C:

• de inhoud voor een branche-erkende opleiding: de (kern)taken en werkprocessen waarin de assistent wordt opgeleid

• een duiding van het niveau van de opleidingen

• de toelatingseisen voor instroom van de betreffende opleiding

• kaders voor de minimale opleidingsduur

• vereisten voor de wijze van examinering en certificering

• voorwaarden voor registratie als gecertificeerd assistent in het brancheregister

• de mogelijkheden voor vervolgopleidingen

• voorwaarden voor certificering als branche-erkend opleider conform de ABC Mondzorgassistenten

ABC-opleidingsstructuur Mondzorgassistenten

De KNMT streeft naar kwalitatief hoogwaardige mondzorg en stelt daarom eisen aan de kwaliteit van mondzorgprofessionals en zo ook aan die van de tandartsassistent. Werkgevers zijn volgens de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) verantwoordelijk om kwalitatief goede medewerkers aan te nemen. Er is echter tot op heden geen diploma van een erkende opleiding nodig om als tandartsassistent te mogen werken. De KNMT brengt daar verandering in. 1.1 1.2 1.3

1.4

Bij de beroepsopleidende en de beroepsbegeleidende leerwegen via het mbo is de kwaliteit geborgd middels een door de overheid vastgesteld kwalificatiedossier. Van oudsher is er echter ook sprake van (vervolg)scholing buiten het mbo om, waarbij deze kwaliteitsborging ontbreekt. Om in deze lacune te voorzien, is een branche-erkende opleidingsstructuur ontwikkeld voor (vooralsnog) de assisterende functies tandartsassistent (A), preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C).

Opzet ABC-opleidingsstructuur

De ABC-structuur bestaat uit drie onderdelen:

• een inhoudelijke beschrijving van de opleidingen in ‘Kwalificatieprofielen ABC Mondzorgassistenten’

• branche-erkende opleidingsorganisaties

• examinering onder toezicht van geaccrediteerde mondzorgverleners

Daarnaast kent de ABC-structuur het ‘Register Mondzorgassistenten (RMza)’ voor registratie, certificering en accreditering en de ‘Commissie Mondzorgassistenten’ voor de examinering (zie ook paragraaf 2.6).

Nu de kwaliteitsborging een feit is, wordt kwalificatie voorwaardelijk voor beroepsuitoefening en zijn voor nieuw tot het werkveld toetredende assistenten per 1 januari 2025 dan ook opleidingseisen van kracht. Deze staan beschreven in paragraaf 2.5.

Kwalificatieprofielen

De kwalificatie-eisen voor de door de branche erkende ABC-functieopleidingen Mondzorgassistenten (tandartsassistent (A), preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C)) zijn vastgelegd in de ‘ABC Kwalificatieprofielen Mondzorgassistenten’ (KNMT, 2025). De eisen voor de branche-erkende opleiding Tandartsassistent (A) voldoen ten minste aan het BCP TA-A en het kwalificatiedossier Tandartsassistent, met uitzondering van de generieke vakken Nederlands, Engels, rekenen, loopbaan en burgerschap. De opleiding Tandartsassistent (A) uit de ABC-opleidingsstructuur betreft een niet-bekostigde opleiding en bestaat naast de mbo-opleiding Tandartsassistent (niveau 4). De kwalificatie-eisen voor de functies preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C) voldoen aan de Kwalificatieprofielen ABC Mondzorgassistenten. In de praktijk is de functie van preventieassistent al decennia erkend als waardevol. Met het bieden van een ABC-structuur is er voor de assistent een mooi loopbaanpad in de mondzorg. De kwaliteit van de ABC-opleidingsstructuur wordt geborgd door externe validering (zie ook paragraaf 2.6).

Door een duidelijke opleidingsstructuur te presenteren, gebaseerd op een gevalideerd beroepsprofiel en functiebeschrijvingen, krijgen werknemers en werkgevers inzicht in wat er van de assistent verwacht wordt in de verschillende functies binnen de ABC-structuur. Daarbij moet worden opgemerkt dat met name voor de tandartsassistent (A) geldt dat deze een brede basisopleiding heeft, maar dat deze niet per definitie voor alle onderdelen waartoe zij is opgeleid in de praktijk wordt ingezet. De individuele praktijksituatie en praktijkomstandigheden bepalen waarvoor de assistent wordt ingezet.

Voor erkende brancheopleiders bieden de ABC-kwalificatieprofielen duidelijke kaders voor de ontwikkeling, uitvoering en kwaliteit voor hun brancheopleidingen.

Taakdelegatie onder voorwaarden

De tandartsassistent (A), preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C) zijn onder andere werkzaam op het gebied van de preventie en mondhygiëne. Zij informeren en adviseren patiënten en voeren in opdracht van de tandarts of mondhygiënist (onderdelen van) ‘risicovolle en/of voorbehouden handelingen’ uit. Voor hen gelden hiervoor de regels van de Wet BIG en het Toetsingskader IGJ (2023). Hierbij staan ‘bekwaam zijn, jezelf bekwaam achten en voelen en bekwaam worden geacht voor de taak’ centraal. In de tabel hiernaast worden de regels nader toegelicht.

Aan assistenten, die door de tandarts of mondhygiënist bekwaam worden geacht en ook zichzelf bekwaam vinden, kunnen (deel)taken onder voorwaarden (zie tabel) worden gedelegeerd, die zijn ‘voorbehouden’ aan de tandarts en mondhygiënist. Dit geldt bijvoorbeeld voor het maken van röntgenopnamen of het verwijderen van tandsteen ‘onder het tandvlees’ (subgingivaal) door paropreventieassistenten. Daarnaast kan het gaan over zogenaamde ‘risicovolle’ handelingen. Het gaat bijvoorbeeld om het uitvoeren van bepaalde (tandheelkundige) handelingen op het gebied van preventie en parodontologie (zie ook paragraaf 4.3 en hoofdstuk 5). Het is daarom uitermate belangrijk dat voor deze functies een kwalitatief hoogstaande opleiding is gevolgd.

1.5

Bij de ontwikkeling van het Beroepscompetentieprofiel Tandarts-assistent (BCP TA-A ) en de branchekwalificatieprofielen is zorgvuldig bekeken in welke (te delegeren) taken de beroepsorganisatie KNMT het verantwoord vindt om assistenten op te leiden.

Regels Wet BIG en Toetsingskader IGJ door assistent laten uitvoeren van (delen van) voorbehouden handelingen.

De tandarts of geregistreerd-mondhygiënist:

• is BIG-geregistreerd en stelt de indicatie

• geeft een opdracht aan de tandartsassistent, per patiënt, en evalueert de uitvoering daarvan; de opdracht wordt schriftelijk vastgelegd in een protocol of bij gebrek daaraan in het dossier van de patiënt

• gaat na of de tandartsassistent bekwaam is om de voorbehouden handeling naar behoren uit te voeren

• borgt de mogelijkheid van toezicht en/of tussenkomst: telefonische bereikbaarheid of toezicht op afstand is niet voldoende, aanwezigheid in de praktijk is een vereiste

• geeft zo nodig aanwijzingen

De tandartsassistent:

• handelt uitsluitend in en na opdracht van een BIG-geregistreerd tandarts of geregistreerdmondhygiënist

• gaat na of zij bekwaam is om de voorbehouden handeling naar behoren uit te voeren

• gaat na of de mogelijkheid van toezicht en/of tussenkomst geborgd is

• volgt gegeven aanwijzingen op

• informeert de patiënt dat de voorbehouden handeling in opdracht van de tandarts of geregistreerd-mondhygiënist wordt uitgevoerd, vraagt de patiënt in dat kader om toestemming en legt deze toestemming vast in het dossier

In de mondzorg kan het gaan om eventueel te delegeren taken uit voorbehouden- en/of risicovolle (deel)handelingen uit het domein van de tandarts en/of geregistreerd-mondhygiënist.

Figuur 1: Regels voor in opdracht laten uitvoeren (delen) voorbehouden en risicovolle handelingen (IGJ, 2023)

Kwalificatie voorwaardelijk voor beroepsuitoefening

Diplomering en certificering

Het BCP Tandartsassistent 2025 en een daaruit voortvloeiend kwalificatiedossier of branchekwalificatieprofiel vormen de basis voor zowel kwalificatie via het reguliere mbo (bekostigd onderwijs), als via de branche-erkende niet door de overheid bekostigde leerweg.

De mbo-opleiding Tandartsassistent, conform het kwalificatiedossier, leidt tot het diploma

Tandartsassistent mbo-4. Dit is erkend door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Dit diploma Tandartsassistent kan toegang geven voor doorstroom naar wettelijk erkende hbo-opleidingen, zoals Mondzorgkunde. Ook kan ze doorstromen naar de brancheopleidingen Preventieassistent (B) en Paro-preventieassistent (C).

De branche-erkende opleiding Tandartsassistent (A) voldoet ten minste aan het kwalificatiedossier (mbo-4) en ABC-kwalificatieprofiel A, met uitzondering van de generieke vakken Nederlands, Engels, rekenen, loopbaan en burgerschap en het werkproces ‘B1-K3-W4: Levert een bijdrage aan de begeleiding van (nieuwe) collega’s en stagiaires (leren en ontwikkelen)’. De opleiding leidt tot het certificaat Tandartsassistent (A). Hiermee kan de assistent doorstromen naar de opleiding Preventieassistent (B) en vervolgens Paro-preventieassistent (C).

1.6

Voorwaardelijk voor beroepsuitoefening

Bij de KNMT staat het aanbieden van zorg van goede kwaliteit en goed niveau door haar leden voorop. Zorg dient aan te sluiten bij de regelgeving, zoals die in de Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg staat beschreven. De zorg is veilig, doeltreffend, doelmatig en clientgericht, wordt tijdig verleend en is afgestemd op de reële behoefte van de client. Onder andere in dit kader dienen nieuw tot het werkveld toetredende assistenten daarom per 2026 minimaal

• in het bezit te zijn van een mbo-4-diploma Tandartsassistent of een certificaat van een brancheerkende opleiding Tandartsassistent (A)

• of bij aanvang van het dienstverband in opleiding te zijn of binnen twee maanden in opleiding te gaan bij een mbo-4-opleiding niveau tot tandartsassistent of een branche-erkende opleiding Tandartsassistent (A).

NB Deze vereisten gelden ook voor medewerkers die worden ingezet bij vervanging van vaste medewerkers.

Uitzonderingen zijn:

• medewerkers die geen zorginhoudelijke patiëntencontacten hebben;

• tandartsassistenten met een arbeidsovereenkomst daterend van vóór 1 januari 2026, ook wanneer zij na de ingangsdatum bij een nieuwe werkgever in dienst zijn getreden;

• ervaren tandartsassistenten die vanaf de ingangsdatum opnieuw instromen en die binnen de periode 1 januari 2020 en 1 januari 2026 nog minimaal twee jaar een arbeidscontract hebben gehad als tandartsassistent.

Werkgevers en werknemers zijn beiden verantwoordelijk voor het voldoen aan de diploma- c.q. certificeringseis.

Register Mondzorgassistenten en accreditatie cursusaanbieders

Het Register Mondzorgassistenten (RMza) is ontstaan vanuit het Register Preventieassistenten. Dit is het toonaangevende register van vakbekwame preventieassistenten. Dit register wordt uitgebreid voor de functies tandartsassistent (A) en paro-preventieassistent (C). Op deze wijze wordt de officiële beroepsregistratie voor mondzorgassistenten gefaciliteerd. De kwaliteitsnormen die binnen de mondzorg zijn gesteld zijn hierbij leidend. Het register is onafhankelijk, openbaar en inzichtelijk voor iedereen. Zo is voor iedereen duidelijk wie aan de branchevereisten voldoet, wat bijdraagt aan borging van kwalitatief en veilig werken in de mondzorg.

Waarvoor dient een Register Mondzorgassistenten?

Het register stelt de professionaliteit van de assistenten objectief en betrouwbaar vast. In dit register worden alleen assistenten opgenomen die een erkend beroepscertificaat hebben. Via deze weg kunnen de geregistreerde assistenten aantonen dat zij vakbekwaam zijn. Zo maken zij duidelijk dat zij op de hoogte zijn van de huidige standaarden en hun kennis en kunde continu onderhouden. Naast het gebruik van de kwalificatieprofielen dienen cursusaanbieders ook te voldoen aan certificeringseisen die het veld stelt aan cursusaanbieders. Deze zullen worden gecontroleerd door een onafhankelijke externe certificeringsinstantie.

Wat doet het Register Mondzorgassistenten?

Via het register is een platform gecreëerd dat meerdere doeleinden ondersteunt. Zo brengt het assistenten en andere disciplines in de mondzorg bij elkaar en geeft het patiënten vertrouwen in de kwaliteit van de behandelaar. Door het laten accrediteren van cursusaanbieders door een onafhankelijk certificerende instelling verheldert het register binnen welke kaders de cursusaanbieders de opleidingen verzorgen om aan de kwaliteitsnormen te voldoen. Enkel de assistenten die een van de geaccrediteerde cursussen met succes hebben afgerond, kunnen in het brancheregister worden ingeschreven. Het faciliteren van een officiële beroepsregistratie voor assistenten draagt bij aan de transparantie binnen de mondzorg. Het register dient tevens als hulpmiddel voor assistenten om hun deskundigheid bevorderende activiteiten bij te houden welke in de toekomst in hun eigen portfolio kan worden opgeslagen.

Totstandkoming

Dit kwalificatieprofiel is vastgesteld door de KNMT in 2025. Het kwam tot stand door samenvoeging van initiatieven van de Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT) en de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT).

In 2019 is door de ANT een ontwerp gemaakt voor een model ‘Tandartsassistentie ABC’. Hierin worden twee nieuwe brancheopleidingen, te weten Tandartsassistent en Paro-preventieassistent toegevoegd aan de bestaande brancheopleiding Preventieassistent tot een trapsgewijs aanbod van drie brancheopleidingen. De kerntaken en werkprocessen van deze functionarissen en de daarvoor benodigde kennis en vaardigheden zijn destijds beschreven in het ‘Kwalificatieprofiel ABC’.

De branchekwalificatieprofielen ABC zijn het resultaat van doorontwikkeling van het initiatief dat professor Renggli van het Radboudumc in 1995 nam tot de ontwikkeling van een opleiding Preventieassistent. De (K)NMT heeft dit initiatief destijds omarmd en verder doorontwikkeld. Na jarenlange coördinatie heeft de KNMT de uitvoering in 2013 overdragen aan het onderwijsveld en is de kwaliteitscontrole ondergebracht bij het Register Preventieassistenten. In die tijd zijn ook de eerste aanzetten gemaakt tot een functieprofiel voor een ‘paro-preventieassistent’. Deze was echter (nog) niet opgenomen in het functiegebouw van de KNMT.

In 2021 zijn KNMT en ANT gefuseerd en zijn de werkzaamheden samen voortgezet. De Commissie Opleidingen van de KNMT heeft in samenspraak met het veld en cursusorganisaties onder auspiciën van het KNMT-bestuur de documenten definitief gemaakt.

Zie bijlage 1 voor de bij de ontwikkeling betrokken personen.

Niveau en toelatingseisen opleiding

Tandartsassistent (A)

Niveau van de opleiding

ABC in relatie tot het NLQF/EQF kwalificatieraamwerk

Voor deze ABC-brancheopleidingen is het voor niveau-aanduiding en ook voor het onderscheid met de overige zorgprofessionals zinvol om deze naast het Nederlands kwalificatieraamwerk (NLQF) te leggen. Dit (internationale) raamwerk (EQF) kent acht niveaus en een instroomniveau. De niveaus zijn vastgesteld aan de hand van beschrijvingen van wat iemand weet en kan na voltooiing van het leerproces. Deze beschrijvingen van kennis, vaardigheden, zelfstandigheid en verantwoordelijkheid noemen we leerresultaten (NLQF, 2023).

Een mbo-opgeleide tandartsassistent bereikt met het diploma niveau 4 van NLQF. De brancheopgeleide tandartsassistenten (A) en preventieassistenten (B) zijn te vergelijken met niveau 4 NLQF voor de vakinhoudelijke onderdelen (de generieke onderdelen laten we immers buiten beschouwing). Kijkend naar de NLQF-niveaubeschrijvingen is een paro-preventieassistent (C) vergelijkbaar met niveau 4+ (dit niveau wordt in het NLQF wel benoemd, maar kent geen extra beschrijving ten opzichte van 4) en deels vergelijkbaar met niveau 5 (associate degree). De paro-preventieassistent (C) heeft ten opzichte van de assistent A en B wel verdiepte en/of gespecialiseerde kennis van preventie en mondhygiëne, extra detailkennis van de parodontologie en zal ze iets meer vaardig zijn in het creatief oplossen van wat abstractere problemen. Maar qua context en verantwoordelijkheid werkt de paro-preventieassistent (C) bijvoorbeeld niet in onbekende en wisselende contexten en stuurt ze ook geen onvoorspelbare processen aan, zoals een associate degree (niveau 5) wel doet. De opleiding Mondzorgkunde is een hbo-opleiding op niveau 6.

Onderstaande tabel geeft kort samengevat het verschil tussen de verschillende NLQF-niveaus aan.

NLQF-niveau Kennis & Vaardigheid

Context/zelfstandigheid/verantwoordelijkheid 4(+): mbo Kennis: breed, specialistisch, beroepsgerelateerde feiten, theorie

Vaardigheid: reproduceert, analyseert en past kennis toe, waaier van vereiste cognitieve en praktische vaardigheden om in een werk- of studiegebied specifieke problemen op te lossen

5: associate degree

6: hbo-bachelor

Kennis: ruime, verdiepte en/of gespecialiseerde kennis beroep en/of kennisdomein, detailkennis enkele deeldomeinen, begrip beperkte reeks basistheorieën, principes en concepten

Vaardigheid: brede waaier vereiste cognitieve en praktische vaardigheden om creatieve oplossingen voor abstracte problemen uit te werken

Kennis: gevorderd, kritisch inzicht theorie, beginselen

Vaardigheid: gevorderd, geeft blijk van absoluut vakmanschap, innovatief vermogen en oplossen complexe, onvoorspelbare problemen in gespecialiseerd werkgebied

Werkomgeving: herkenbaar, wisselend

Samenwerking: gelijken, leidinggevenden en cliënten

Verantwoordelijk voor: resultaten eigen activiteiten/werk en studie, deels verantwoordelijk resultaat werk anderen

Werkomgeving: onbekend, wisselend

Samenwerking: gelijken, collega’s, leidinggevenden en relevante derden

Verantwoordelijk voor: resultaten eigen activiteiten/werk, deels verantwoordelijk resultaat activiteiten/werk anderen en aansturen van onvoorspelbare processen

Werkomgeving: onbekend, wisselend, ook internationaal

Samenwerking: gelijken, collega’s, (niet) specialisten, leidinggevenden, relevante derden

Verantwoordelijk voor: resultaten eigen activiteiten/werk, resultaat werk anderen, deels verantwoordelijk: aansturen onvoorspelbare processen en professionele ontwikkeling anderen, verzamelt en interpreteert relevante gegevens: doel afgewogen oordeel vormen

Tabel 1: Samenvattingen niveaubeschrijvingen NLQF/EQF-niveaus (www.nlqf.nl)

ABC in relatie tot de leerniveaus volgens Bloom

Op de verschillende functies kunnen we vanuit de onderwijskunde ook de Taxonomie van Bloom toepassen (figuur 3, Anderson & Bloom, 2001). De tandartsassistent (A) en preventieassistent (B) functioneren vooral op de niveaus Onthouden, Begrijpen en Toepassen. De paro-preventieassistent (C) functioneert ook op deze drie niveaus, maar zal voor haar werk in de parodontologie vaker aanvullende en verdiepende analyse vaardigheden inzetten. Dit bestaat onder andere uit splitsen van informatie in verschillende delen om het te onderzoeken en verbanden te kunnen leggen, vragen stellen bij bepaalde kennis en zoeken naar relaties en verder kunnen kijken dan de kennis die je al hebt.

Creëren

Hogere orde denken

Evalueren

Analyseren

Toepassen

Begrijpen

Onthouden

Figuur 2: Taxonomie van Bloom

2.2 Toelatingseisen opleiding Tandartsassistent (A)

Om toegelaten te kunnen worden tot de branche-erkende opleiding Tandartsassistent (A) door een branche-erkende instelling moet worden voldaan aan de volgende eisen.

Diploma’s/bewijzen

Een van onderstaande diploma’s is nodig om toegelaten te worden:

• een diploma vmbo kaderberoepsgerichte, gemengde of theoretische leerweg of

• een mbo-diploma niveau 2 of 3 van een vergelijkbare opleiding of

• een diploma lbo, vbo of mavo, waarbij alle examenvakken zijn afgelegd op tenminste c-niveau of

• een overgangsbewijs havo of vwo naar het derde/vierde leerjaar

Overige eisen

• tijdens de looptijd van de opleiding ten minste 16 uren per week werkzaam zijn (of stage lopen) in een algemene mondzorgpraktijk als tandartsassistent (in opleiding), zodat er praktijkervaring onder begeleiding van ten minste een ervaren tandarts-/preventieassistent (of tandarts of mondhygiënist) kan worden opgedaan.

Overgangsregeling ongediplomeerde tandartsassistenten

Vanaf de ingangsdatum stelsel ABC (1 januari 2026) kan als ongediplomeerde tandartsassistent gewerkt blijven worden als er een arbeidsovereenkomst als tandartsassistent aanwezig is met een datum vóór

1 januari 2026

3

Niveau en toelatingseisen opleiding

Tandartsassistent (A)

Typering beroep ABC Mondzorgassistenten

De inhoud van de brancheopleidingen ABC Mondzorgassistenten is gebaseerd op de inhoud van het Kwalificatiedossier Tandartsassistent (SBB, 2021) en het BCP TA-A (KNMT, 2025). Hieruit is onderstaande typering van het beroep tandartsassistent (A) overgenomen.

Beroepscontext

De ABC Mondzorgassistent1 werkt, afhankelijk van hoe zij in de praktijk wordt ingezet, in de tandheelkundige zorg. In veel gevallen is zij, samen met tandheelkundige zorgprofessionals, werkzaam in een kleine ruimte. De ABC Mondzorgassistent zorgt - afhankelijk van de individuele praktijksituatie en praktijkomstandigheden van de praktijk waar de assistent wordt ingezet - voor actieve ondersteuning voor, tijdens en na de patiëntbehandeling in de volgende type organisaties zoals de algemene tandartsenpraktijk, ziekenhuizen (afdeling mondziekten en kaakchirurgie) orthodontiepraktijk en gedifferentieerde tandheelkunde, zoals de parodontologiepraktijk. Plekken waar ABC Mondzorgassistenten ook kunnen werken zijn: regionale instellingen voor jeugdtandverzorging, verpleeghuizen, bij mondhygiënisten en het (klinisch) onderwijs bij tandheelkundige opleidingen.

Typerende beroepshouding

De beroepshouding van de ABC Mondzorgassistent kenmerkt zich door een empathische, hulpvaardige, anticiperende, proactieve, initiërende, patiëntgerichte, integere, open en onbevooroordeelde houding richting patiënten en een loyale en coöperatieve houding richting collega’s en andere tandheelkundige professionals. Zij2 moet snel kunnen schakelen tussen werkzaamheden en de daarbij behorende prioriteiten stellen. De ABC Mondzorgassistent gaat zorgvuldig met patiënten3 om. Ze is alert op angst bij patiënten en besteedt er aandacht aan. Zij toont respect voor de patiënt, ongeacht zijn sociale of economische status, levensbeschouwing, politieke overtuiging, opleiding, ras, sekse of leeftijd. Tijdens de beroepsuitoefening hanteert zij de geldende regels t.a.v. privacy, veiligheid, hygiëne en gedragsregels. Zij is kostenbewust en milieubewust en werkt ergonomisch verantwoord. De ABC Mondzorgassistent staat kritisch ten opzichte van haar eigen beroepshouding, kan deze indien nodig aanpassen, kan omgaan met feedback en reflecteren op haar eigen gedrag. Ze is erop gericht haar beroepscompetenties blijvend te ontwikkelen.

Resultaat van het beroep

De ABC Mondzorgassistent heeft de tandheelkundige zorg gepland, een bijdrage geleverd aan de tandheelkundige behandeling en de patiënt de juiste informatie verstrekt, waarbij tevredenheid van de patiënt en het respect voor de eigenheid van iedere patiënt vooropstaat.

Zie ‘BCP Tandartsassistent’ (KNMT, 2025) voor een uitgebreide beschrijving van het beroep, de context en taken.

3.2

Kerntaken en werkprocessen tandartsassistent mbo-4

Voor het opstellen van de kerntaken en werkprocessen van de tandartsassistent (A), de preventieassistent (B) en de paro-preventieassistent (C) is het Kwalificatiedossier mbo Tandartsassistent als uitgangspunt genomen. Dit dossier is gebaseerd op het BCP TA-A van de KNMT (KNMT, 2025).

Het Kwalificatiedossier Tandartsassistent mbo-4 is opgebouwd uit een aantal onderdelen. Een basisdeel (B), dat bestaat uit de beroepsspecifieke onderdelen en de generieke onderdelen Nederlandse taal, rekenen, loopbaan en burgerschap en Engels. De generieke onderdelen en het werkproces ‘B1K3-W4: Levert een bijdrage aan de begeleiding van (nieuwe) collega’s en stagiaires (leren en ontwikkelen)’ zijn in dit ABC Kwalificatieprofiel TA-A buiten beschouwing gelaten. Hierop zullen de assistenten in

1 Met mondzorgsassistent wordt hier bedoeld de tandartsassistent (A), de preventieassistent (B) en de paropreventieassistent (C).

2 Daar waar in de tekst ‘zij’ staat wordt ook ‘hij’ bedoeld.

3 De term patiënt(en) kan ook als zorgvrager(s) worden gelezen.

3.1

opleiding niet worden geëxamineerd. Dit neemt niet weg dat voor alle assistenten geldt dat van hen verwacht mag worden dat zij beschikken over beheersing van de Nederlandse taal in woord en geschrift op 3F-niveau (zie ook paragraaf 3.2 Toelatingseisen).

De beroepspecifieke onderdelen betreffen de gemeenschappelijke kerntaken (K) en werkprocessen (W) voor het beroep; in dit geval voor het beroep van tandartsassistent.

Het Kwalificatiedossier mbo Tandartsassistent is te vinden op de site van SBB: www.s-bb.nl

Kwalificatieprofiel ABC – overzicht kerntaken, werkprocessen en taken In onderstaand overzicht zijn de kerntaken, werkprocessen en taken van de mondzorgassistenten opgenomen. Daarbij dient te worden aangemerkt dat met name voor de tandartsassistent (A) geldt dat deze een brede basisopleiding heeft en dus breed competent is, maar dat deze niet per definitie voor alle onderdelen waartoe zij is opgeleid in de praktijk wordt ingezet. In de onderstaande tabellen is derhalve uitgewerkt waartoe de A-, B- en C-assistent zijn opgeleid en welke kerntaken en werkprocessen zij kunnen uitvoeren, maar het is van de individuele praktijksituatie en praktijkomstandigheden afhankelijk waartoe de assistent wordt ingezet en of zij de beschreven verrichtingen in de praktijk ook daadwerkelijk uitvoert.

Tandartsassistent (A) Preventieassistent (B) Paro-preventieassistent (C) Mondhygiënist

PPS-score patiënt N.v.t.

Pockets t/m 3 mm

Pockets 4 t/m 5 mm

Pockets ≥ 6 mm

Handeling Inventarisatie niveau van zelfzorg, voorlichting en begeleiding in het optimaliseren van dagelijkse mondhygiëne, advies op maat omtrent gezondheidsgedrag (stap 5a en 9)

Supragingivale gebitsreiniging, polijsten gebitselementen (stap 5b)

Gecombineerd met subgingivale gebitsreiniging (stap 10)

(laten) inplannen nieuw periodiek mondonderzoek (stap 11)

In geval van implantaten

reinigen en polijsten van implantaten in een weefselgezonde situatie met plaque en tandsteen 3.3

Voorlichting en instructie mondhygiëne

Beslissingsmoment(en) (stap 8 en 12)

Reinigen en polijsten bij peri-implantaire mucositis en periimplantitis

Supramucosaal

Begrenzing taakuitoefening

Onderscheid tussen de A-, B en C-assistent en de mondhygiënist is gemaakt met behulp van de PPSscore, zoals beschreven in (het stappenplan van) de richtlijn Parodontologie (NVVP, 2020) en in bij implantaten, zoals beschreven in de richtlijn Peri-implantaire infecties (KIMO, 2018).

Tabel 2: Grensafbakening: uitgangspunt ABC-opleidingen, bron: richtlijnen Parodontologie & Peri-implantaire infecties.

PPS-1

PPS-2

PPS-3

Overzicht kerntaken, werkprocessen en taken In onderstaande tabel staan in de ‘groene’ kolom de taken die bij de preventieassistent (B) horen. De kolommen A en B geven aan waar taken tussen assistenten overeenkomen en waar ze verschillen.

Kerntaken, werkprocessen en taken

K1: Uitvoeren van frontofficetaken

K1-W1: Neemt de hulpvraag aan, verheldert deze en zet vervolgstappen in gang

K1-W2: Zorgt voor de planning van de praktijk/organisatie

K1-W3: Verwerkt patiënt gerelateerde informatie en administratie

K2: Verrichten van handelingen in het kader van tandheelkundige zorg

K2-W1: Voert bepaalde tandheelkundige handelingen uit

Algemeen:

• nemen van afdrukken

• maken gipsmodellen/lepels

• tandtechnische werkzaamheden uitvoeren

• vervaardigen noodkronen

• maken kleurenfoto’s gezicht/gebit en 3D-gebitsscans

• hechtingen verwijderen

• behandelgebied droogleggen

• cofferdam en matrix/wig aanbrengen

• sealen

Röntgenapparatuur bedienen conform de richtlijn: patiënt plaatsen en voorbereiden, film/sensor plaatsen

m.b.v. instelapparatuur, richten toestel voor maken bitewing en solo-röntgenfoto’s.

Preventie en mondhygiëne algemeen:

• anamnese-update afnemen

• plaque-kleurtest uitvoeren

• fluorideapplicatie aanbrengen

Preventie en mondhygiëne gevorderd:

• mondonderzoek weke delen en harde weefsels uitvoeren

• symptomen van gingivitis, parodontitis en retentieplaatsen herkennen

• pocketregistratie lezen en begrijpen

• exploratief sonderen voor pocketdieptemeting

Parodontologische behandeling ondersteunen:

• parodontiumregistratie lezen, begrijpen en behandelroute bepalen in overleg met tandarts/mondhygiënist

• subgingivaal tandsteen verwijderen/reinigen met scalers en curettes, handmatig en ultrasoon bij patiënten met PPS-score 2

• behandelen gevoelige tandhalzen

• polijsten van gebitselementen

• opstellen preventieplan

• supragingivaal tandsteen en plaque verwijderen/ reinigen met scalers, handmatig en ultrasoon bij patiënten met PPS-score 1

• aanslag verwijderen

• uitvoeren bacteriologisch onderzoek in opdracht van de tandarts/mondhygiënist op aangegeven locaties.

• maken risico-inschatting

• bepalen van recall termijn en eventueel verwijzen

K2-W2 Assisteert bij uitvoeren van tandheelkundige behandelingen ‘four handed’ en protocollair werken

Assisteert bij:

• preventiebehandelingen | sealen

• parodontologie

• assisteren bij maken parodontiumregistratie

• restauratieve tandheelkunde: preparen en restaureren

• endodontie

• prothetische tandheelkunde: extracties, kroon en brugwerk

• prothesewerk orthodontie

• chirurgie (implantologie/parodontologie)

Kerntaken, werkprocessen en taken

K2-W3 Geeft voorlichting en advies

Geeft (voedings)advies ter preventie en instructie mondhygiëne aan patiënten

Geeft voorlichting en instructie aan patiënten met implantaten in weefselgezonde situatie (PPS1)

Geeft voorlichting en instructie aan patiënten met implantaten in weefselgezonde situatie (PPS2)

Bevordert gedragsverandering door o.a. stimuleren zelfregie en intrinsieke motivatie met behulp van o.a. motivational interviewing

Geeft uitleg over parodontium(status) aan patiënten t/m PPS2 na overleg met tandarts/mondhygiënist

K2-W4: Zorgt voor logistiek en beheer

Zorgt voor logistiek en beheer

Zorgt voor reinigen, desinfecteren en steriliseren van instrumenten

Draagt zorg voor bijdragen aan praktijkhygiëne en infectiepreventie

Draagt zorg voor slijpen instrumenten

K3 Werken aan kwaliteit en deskundigheid (professionaliteit)

K3-W1: Werkt aan de eigen deskundigheid en kennisverdieping Communiceert helder en professioneel

Reflecteert op het eigen handelen en staat open voor groei

Omgaan met diversiteit van patiënten

Werkt aan kennisverdieping preventie en parodontologie, anatomie parodontium/gebitselementen en medisch tandheelkundige interactie

Werkt aan kennisverdieping microbiologie, speeksel en halitose

K3-W2: Werkt aan het bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

Werkt aan het bevorderen van kwaliteitszorg

K3-W3: Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af

Overleg, terugkoppeling aan tandarts en/of mondhygiënist en eventuele doorverwijzing

K3-W4: Levert een bijdrage aan de begeleiding van (nieuwe) collega’s/stagiaires

Tabel 3: kerntaken, werkprocessen en taken

4.1

Beschrijving kerntaken, vakkennis en vaardigheden en werkprocessen

In dit hoofdstuk worden de verschillende kerntaken en de daarvoor benodigde vakkennis en vaardigheden beschreven. Vervolgens worden de bijbehorende werkprocessen beschreven in een omschrijving, gewenst resultaat en gedrag.

Vakkennis en vaardigheden

Per kerntaak zijn de vakkennis en vaardigheden beschreven, waartoe de A-, B- en C-assistent zijn opgeleid. Het is van de individuele praktijksituatie en praktijkomstandigheden afhankelijk waartoe de assistent wordt ingezet en of zij de beschreven vakkennis en vaardigheden in de praktijk ook daadwerkelijk benut en toepast. Niet elke tandartsassistent past derhalve in de praktijk de vakkennis en vaardigheden toe, waartoe zij bekwaam kan worden geacht en die zij in haar opleiding heeft opgedaan. Met name voor de tandartsassistent (A) geldt dat deze weliswaar een brede basisopleiding heeft en breed is opgeleid tot het verrichtingen van handelingen, maar dat zij deze handelingen in voorkomend geval niet standaard uitvoert maar slechts indien dat specifiek tot haar takenpakket is aangewezen.

Gedrag

Het beschreven gedrag betreft gedrag dat met de brancheopleidingen wordt aangeleerd. Of dit gedrag daadwerkelijk in de praktijk wordt uitgevoerd is afhankelijk van het takenpakket en toegewezen werkzaamheden. Het is van de individuele praktijksituatie en praktijkomstandigheden afhankelijk of de assistent in de praktijk daadwerkelijk geconfronteerd wordt met situaties, waarin zij het benoemde gedrag dient toe te passen.

Kwalificatiedossier als bron

De hoofdbron voor de uitwerking van de kerntaken, vakkennis en vaardigheden is het mbo Kwalificatiedossier Tandartsassistent (SBB, 2021). Omdat de brancheopleiding Tandartsassistent (A) met uitzondering van de generieke vakken en werkproces ‘B1-K3-W4: Levert een bijdrage aan de begeleiding van (nieuwe) collega’s en stagiaires (leren en ontwikkelen)’ nagenoeg gelijk is aan de mbo-4-opleiding Tandartsassistent zijn passages uit dit dossier letterlijk overgenomen.

Body of knowledge Kwalificatiedossier Tandartsassistent

Bij het mbo Kwalificatiedossier Tandartsassistent is door de MBO-Raad en het veld een ‘body of knowledge (BoK)’ gemaakt. Dit document beschrijft in concrete termen welke kenniselementen nodig zijn voor uitvoering van de verschillende kerntaken en werkprocessen door de beginnend beroepsbeoefenaar. Op korte termijn zal de BoK worden aangevuld met vaardigheden. Doordat wordt aangegeven welk leerresultaat wordt opgeleverd, is de BoK goed bruikbaar voor het vormgeven van opleidingen en het maken van kennistoetsen en/of examens (zie bijlage 4).

Kerntaak 1: Uitvoeren van frontofficetaken

De tandartsassistent gebruikt om de hulpvraag op een juiste en professionele wijze te kanaliseren haar brede en specialistische vakkennis en vaardigheden zoals kennis van het orofaciale gebied en gespreksvaardigheden. De tandartsassistent is - afhankelijk van de werkzaamheden waartoe zij wordt ingezet en de rol en taken die haar in de praktijk zijn toebedeeld - in staat om op elk moment haar deskundigheid in te zetten ten dienste van de actuele gezondheidssituatie van de patiënt, weet risico’s in te schatten, vraagt door op aard en urgentie van de klacht en kan protocollen en handelswijze combineren. Afhankelijk van de werkzaamheden die zij uitvoert, voert zij taken uit van een gemiddeld complex niveau, zoals het behandelen van de intake en het informeren van de patiënt. Zij zet haar praktische vaardigheden zoals informeren, ondersteunen en plannen in om meerdere opdrachten naast elkaar uit te voeren en kan indien de situatie daar om vraagt snel schakelen tussen diverse taken. Zij heeft, indien zij daar binnen haar takenpakket mee te maken krijgt, te maken met een grote diversiteit aan zowel patiënten als vragen. Zij voert haar werk uit volgens standaardwerkwijzen, protocollen en richtlijnen van de organisatie. Indien nodig maakt zij (mede) zelf nieuwe procedures die eigen deskundigheid en vernuft vereisen.

4.1.1 Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid

De tandartsassistent werkt zelfstandig frontofficetaken uit. Zij is verantwoordelijk voor haar eigen handelen. Bij twijfel over de juiste interpretatie van de hulpvraag kan zij zich wenden tot de behandelaar.

In onderstaand overzicht zijn de vakkennis en vaardigheden beschreven, waartoe de A-, B- en C-assistent zijn opgeleid. Het is van de individuele praktijksituatie en praktijkomstandigheden afhankelijk waartoe de assistent wordt ingezet en of zij de beschreven vakkennis en vaardigheden in de praktijk ook daadwerkelijk benut en toepast. Niet elke tandartsassistent past derhalve in de praktijk per definitie alle vaardigheden toe, waartoe zij na afronding van haar opleiding bekwaam kan worden geacht of alle vakkennis die zij in haar opleiding heeft opgedaan.

4.1.2 Vakkennis en vaardigheden, taken Kerntaak 1

Tandartsassistent (A)

De beginnend beroepsbeoefenaar:

• heeft brede kennis over (diversiteit van) doelgroepen

• heeft brede kennis over kenmerken van patiëntgroepen zoals leeftijdscategorieën en culturele achtergronden

• heeft brede kennis van duur en impact van behandelingen

• heeft brede kennis van gebruik van informatiesysteem, declaratiesysteem en verzekering i.r.t. de afhandeling van de tandheelkundige zorg voor de patiënt

• heeft brede kennis van de algehele gezondheid van de patiënt i.r.t. het orofaciale gebied

• heeft brede kennis van ziektes, infecties en beschadigingen in het mondgebied, kaak en tandvlees

• heeft brede kennis van tandheelkundige methoden en behandelingen en de bijbehorende risico’s

• heeft specialistische kennis van de functie, anatomie en pathologie van het orofaciale gebied

• heeft brede kennis van tandheelkundige behandelingen met betrekking tot preventie, parodontologie, restauratieve tandheelkunde, prothetische tandheelkunde, endodontie, orthodontie, kaakchirurgie, implantologie

• heeft specialistische kennis van verschillende gesprekstechnieken

• kan triagevaardigheden volgens afspraken in de praktijk toepassen

• kan afwijkingen signaleren i.r.t. de algehele gezondheidstoestand van de patiënt

• kan professioneel omgaan met uitingsvormen van (signalen van) onvrede, pijn en angstgevoelens van patiënten

• kan specialistische kennis over medische anamnese toepassen m.b.t. de tandheelkundige behandeling

• kan indien gewenst afstemmen op diverse achtergronden en doelgroepen in werkcontacten

• kan vaardigheden met betrekking tot conflicthantering, omgaan met onvrede en grensoverschrijdend gedrag professioneel toepassen

• kan specialistische kennis van relevante wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen toepassen

• kan (kennis van) sociale en communicatieve vaardigheden toepassen i.r.t. patiënten en collega’s

• kan voorlichtings-, adviserings- en instructietechnieken toepassen

• kan specialistische kennis van planning en logistieke processen i.r.t. het werkveld toepassen

• kan (ICT-)vaardigheden toepassen op het informatiesysteem, declaratiesysteem en verzekering i.r.t. de afhandeling van de tandheelkundige zorg voor de patiënt

• kan de richtlijnen t.a.v. privacy toepassen

Zie ook bijlage 4: Body of knowledge voor een nadere uitwerking van benodigde kennis.

Tabel 4: Vakkennis en vaardigheden, taken Kerntaak 1.

4.1.3 Werkproces 1.1: Neemt de hulpvraag aan, verheldert deze en zet vervolgstappen in gang Omschrijving

De tandartsassistent4 verwelkomt de patiënt aan de telefoon of in de praktijk en staat de patiënt te woord. Zij vraagt naar de reden van contact, checkt digitaal de NAW-gegevens en verzekeringsgegevens en voert een update van de medische anamnese uit. De tandartsassistent brengt de klacht en/of risicovolle/complexe situatie in kaart. Zij doet dit door het verhelderen van de hulpvraag vaststellen van de aard en spoedeisendheid van de klacht met behulp van protocollen en richtlijnen. Bij twijfel over de spoedeisendheid van de hulpvraag overlegt zij met de behandelaar. De tandartsassistent geeft, indien nodig, informatie over tandheelkundig gerelateerde onderwerpen. De tandartsassistent kiest een vervolgstap die kan bestaan uit bijvoorbeeld informatie verstrekken, het maken van een afspraak met de behandelaar of contact met de behandelaar. Zij stelt de patiënt en betrokkenen op de hoogte, checkt of de informatie duidelijk en het vervolgbeleid akkoord is.

Resultaat

De tandartsassistent heeft de (hulp)vraag op de juiste wijze vastgesteld, de gekozen vervolgstap(pen) zijn juist in gang gezet en waar mogelijk afgehandeld.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• laat adequaat met non-verbale signalen zien dat ze aandacht en interesse toont

• gaat discreet om met gevoelige/vertrouwelijke informatie

• roept tijdig de hulp van de behandelaar in bij twijfel over de urgentiebepaling

• wekt vertrouwen op basis van haar deskundigheid

• combineert vlot verkregen informatie om hulpvraag te concretiseren

• reageert adequaat in stressvolle (onvoorziene of spoedeisende) situaties

• werkt nauwkeurig, gericht op de zaken die prioriteit hebben, binnen haar eigen grenzen

• gebruikt de juiste kanalen en formulieren om de vastgestelde vervolgstap aan te vragen of te organiseren.

Competenties:

Communiceren, Samenwerken, Organiseren, Professioneel handelen.

Tabel 5: gedrag werkproces 1.1.

4.1.4 Werkproces 1.2 Draagt zorg voor de planning (in de praktijk)

Omschrijving

De tandartsassistent beheert de agenda’s, plant de werkzaamheden en de behandelingen en verwerkt deze in het desbetreffende administratieve computerprogramma. Zij stemt de planning af met directe collega’s en andere disciplines in de mondzorg (preventieassistent, mondhygiënist, tandtechnicus en specialist) en draagt indien nodig werkzaamheden over.

Resultaat

De planning van de behandelingen is conform de afspraken in de praktijk, waardoor de wachttijd voor de patiënt beperkt is.

4 Met tandartsassistent wordt hier bedoeld de tandartsassistent (A), de preventieassistent (B) en de paropreventieassistent (C).

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• overlegt regelmatig met collega’s/andere disciplines over zaken betreffende de werkzaamheden en agendaplanning

• stemt adequaat de verschillende activiteiten af t.b.v. de tandheelkundige zorg, rekening houdend met de benodigde middelen en techniekwerk

• werkt klantgericht in het zorgdragen voor de patiëntplanning

• maakt efficiënt gebruik van de aanwezige capaciteit qua mensen en middelen

• maakt efficiënt gebruik van digitale communicatiemiddelen.

Competenties:

Communiceren, Samenwerken, Organiseren.

Tabel 6: gedrag werkproces 1.2.

4.1.5. Werkproces 1.3 Verwerkt patiënt gerelateerde informatie en administratie

Omschrijving

De tandartsassistent verzorgt, in opdracht van de behandelaar, administratieve werkzaamheden behorend bij het eigen werk. Zij registreert NAW-gegevens in het digitale informatiesysteem. Zij beheert dossiers en stelt in voorkomende gevallen nieuwe dossiers op. Zij registreert, in opdracht van de behandelaar, relevante gegevens (over de behandeling). De tandartsassistent schrijft door de behandelaar voorgeschreven recepten en verwijsbrieven uit. Zij verzorgt de correspondentie met patiënten en zorgverleners en verwerkt e-mail/post. Zij verzorgt de financiële administratie, verstuurt facturen en stelt in opdracht van de behandelaar begrotingen voor tandheelkundige behandelingen op.

Resultaat

De tandartsassistent heeft (patiënt)gegevens vastgelegd, verwerkt, beheerd en/of gearchiveerd en heeft de haar toegewezen financiële taken afgehandeld.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• voert alle (digitale) administratieve handelingen op een nauwkeurige en accurate wijze uit

• gaat discreet om met gevoelige/vertrouwelijke informatie

• verzorgt correspondentie/verwijsbrieven/recepten correct

• handelt financiële administratie nauwkeurig af

• archiveert accuraat en volgens geldende protocollen (medische) dossiers

• zorgt voor een actuele administratie van patiënt- en behandelgegevens

• zorgt voor inzichtelijke en uitwisselbare informatie

• stelt, op verzoek, tijdig en snel bepaalde informatie ter beschikking aan (bevoegde) derden (zorgverzekeraars)

Competenties:

Organiseren, Professioneel handelen.

Tabel 7: gedrag werkproces 1.3.

Kerntaak 2: Verricht handelingen in het kader van tandheelkundige zorg

De tandartsassistent heeft, afhankelijk van haar takenpakket en de haar toegewezen werkzaamheden, voor het assisteren bij een tandheelkundige behandeling en het zelfstandig uitvoeren van nietvoorbehouden handelingen brede en specialistische kennis en vaardigheden nodig, zoals kennis van behandelmethoden, preventie, logistiek en beheer. Ze wordt breed opgeleid, maar de praktijk(omstandigheden) waar ze werkt zal bepalend zijn welke handelingen ze daadwerkelijk uitvoert.

De tandartsassistent voert haar werkzaamheden ten aanzien van tandheelkundige behandelingen in opdracht van de tandarts of mondhygiënist uit volgens procedures en protocollen.

De complexiteit van de handelingen wordt mede bepaald doordat er nauw wordt samengewerkt met de behandelaar en de behandeling plaatsvindt in de kleine ruimte van het mondgebied, waarbij er snel moet kunnen worden geschakeld tussen verschillende handelingen. De taak van de tandartsassistent (A) is, steeds afhankelijk van de aan haar toebedeelde taken, gevat in het enerzijds uitvoeren van (bepaalde) niet voorbehouden tandheelkundige handelingen en het assisteren van de behandelaar en anderzijds tegelijkertijd een signalerende rol vervullen met het oog op het welbevinden van de patiënt tijdens de behandeling.

4.2.1 Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid

De tandartsassistent assisteert, indien dat tot haar takenpakket behoort, de behandelaar (tandarts) bij tandheelkundige behandelingen en voert, afhankelijk van de praktijksituatie en of zij die taken toebedeeld heeft gekregen, in opdracht van de behandelaar en met toestemming van de patiënt ook zelfstandig (bepaalde) voorbehouden tandheelkundige handelingen uit. Het is belangrijk dat de tandartsassistent steeds handelt in opdracht van een bekwame en bevoegde tandarts/mondhygiënist en met het in acht nemen van de geldende protocollen. Zowel de tandartsassistent zelf als tandarts/mondhygiënist moet vaststellen dat zij bekwaam is om de handeling uit te voeren. De patiënt moet ook weten door welke functionaris hij behandeld wordt. Wanneer de tandartsassistent, indien van toepassing gelet op haar takenpakket, in opdracht van de behandelaar en met toestemming van de patiënt voorbehouden handelingen en/of risicovolle handelingen uitvoert, dan gelden de volgende aanvullende eisen. De mogelijkheid tot toezicht en tussenkomst moet verzekerd zijn doordat de tandarts/mondhygiënist en tandartsassistent onder ‘één dak’ werken en de tandarts/mondhygiënist fysiek in de praktijk aanwezig is. Ook dient de tandartsassistent alle aanwijzingen van de tandarts op te volgen. De behandelgegevens worden vastgelegd in één patiëntendossier, waarvoor de tandarts verantwoordelijk is. De tandartsassistent is verantwoordelijk voor de uitvoering van de zelfstandig uitgevoerde handelingen, het geven van voorlichting en advies en het voeren van logistiek en beheer. De tandarts/mondhygiënist draagt de eindverantwoordelijkheid voor de werkzaamheden in de tandheelkundige praktijk c.q. praktijk voor mondhygiëne.

4.2.2 Vakkennis en vaardigheden, taken Kerntaak 2

Tandartsassistent (A)

De beginnend beroepsbeoefenaar:

• heeft brede kennis van cariës en paropreventie

• heeft brede kennis over orthodontische tandheelkundige handelingen

• heeft brede kennis van duur en impact van behandelingen

• heeft brede kennis van tandheelkundig vakjargon

• heeft brede kennis van geneesmiddelen i.r.t. de behandeling van bijvoorbeeld pijn, infectie, allergie, bloeding en droge mond

• heeft brede kennis van tandheelkundige methoden en behandelingen en de bijbehorende risico’s

• heeft brede kennis over preventieve handelingen, zoals plaque-kleurtest en instructie mondhygiëne (incl. voedingsadvies), fluoride applicaties en behandelen van gevoelige tandhalzen

• heeft specialistische kennis van taakbegrenzing wat betreft bevoegdheid en bekwaamheid

• heeft brede kennis van de functie, anatomie en pathologie van het orofaciale gebied

• heeft brede kennis van ondersteunende tandheelkundige behandelingen, zoals behandelgebied droogleggen, cofferdam en matrixband, afdrukken, gipsmodellen, individuele lepels, noodkronen, röntgenfoto’s, hechtingen verwijderen

Tandartsassistent (A)

• heeft brede kennis van tandheelkundige behandelingen met betrekking tot preventie, parodontologie, restauratieve tandheelkunde, prothetische tandheelkunde, endodontie, orthodontie, kaakchirurgie, implantologie

• heeft specialistische kennis van procedures, protocollen en werkafspraken betreffende patiëntveiligheid

• heeft specialistische kennis van voor het werkveld relevante wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen, waaronder Wet BIG, WGBO en Wkkgz.

• heeft specialistische kennis van preventiemaatregelen

• heeft specialistische kennis van de werking en het gebruik van benodigde apparatuur, materialen en middelen t.b.v. onderzoek en behandeling

• heeft specialistische kennis van de richtlijn Tandheelkundige radiologie m.b.t. het gebruik van röntgenapparatuur

• heeft specialistische kennis van röntgenanatomie

• heeft specialistische kennis van eigenschappen van, gevaren van en bescherming tegen straling

• heeft specialistische kennis van algemene mondverzorging

• heeft brede kennis over kenmerken van patiëntgroepen zoals leeftijdscategorieën en culturele achtergronden

• heeft brede kennis van kennisoverdracht- en voorlichtingsmethodieken

• heeft brede kennis van voeding en voedingsadviezen

• heeft brede kennis van voorraadbeheersystemen

• heeft basale kennis van EHBO-technieken en AED

• kan onderdelen van tandheelkundige behandelingen uitvoeren volgens richtlijnen, protocollen en werkafspraken, te weten het nemen van (begin)afdrukken, het maken van gipsmodellen/lepels, het verrichten van tandtechnische werkzaamheden, het maken van kleurenfoto’s van gezicht en gebit, het maken van 3D-gebitsscans, slijpen van instrumenten, vervaardigen van noodkronen, hechtingen verwijderen, droogleggen behandelgebied, aanbrengen cofferdam, sealen en taken op het gebied van preventie en mondhygiëne: anamnese/-update afnemen, uitvoeren plaque-kleurtest, fluorideapplicatie, behandelen gevoelige tandhalzen en polijsten

• kan instructie mondhygiëne geven (incl. voedingsadvies) en preventiemaatregelen uitvoeren

• kan ‘four handed’ en protocollair assisteren bij de volgende tandheelkundige handelingen: preventie, parodontologie, restauratieve tandheelkunde, prothetische tandheelkunde, endodontie, orthodontie, kaakchirurgie, implantologie

• kan specialistische kennis toepassen bij het gebruik van benodigde apparatuur, materialen en middelen t.b.v. onderzoek en behandeling

• kan proactief (h)erkennen en handelen t.a.v. (bijna) incidenten om schade voor de patiënt te beperken, openheid te bieden en herhaling te voorkomen , incl. procedures Veilig Incident Melden (VIM).

• kan vaardig omgaan met uitingsvormen van pijn en angstgevoelens van patiënten

• kan volgens hygiëne protocollen en de richtlijn Infectiepreventie in mondzorgpraktijken werken

• kan kennis van de voor de tandheelkunde geldende ergonomische principes toepassen

• kan specialistische kennis toepassen m.b.t. de richtlijn Tandheelkundige radiologie toepassen bij het bedienen van de röntgenapparatuur

• kan specialistische kennis toepassen m.b.t. de richtlijn Tandheelkundige radiologie toepassen bij het plaatsen en voorbereiden van de patiënt voor een panoramische opname

• kan specialistische kennis toepassen m.b.t. de richtlijn Tandheelkundige radiologie toepassen bij het plaatsen van film of sensor m.b.v. instelapparatuur

• kan specialistische kennis toepassen m.b.t. de richtlijn Tandheelkundige radiologie toepassen bij het richten van het röntgentoestel voor bitewing en solo-röntgenopnamen

• kan werken volgens de voor de tandheelkunde geldende ergonomische principes

• kan voorlichtings-, adviserings- en instructiemethodieken toepassen

• kan kennis van voeding en voedingsadviezen toepassen bij het voorlichten en instrueren van de patiënt

• kan communicatieve vaardigheden toepassen

• kan motivatie-, overtuigings- en beïnvloedingstechnieken toepassen

Tandartsassistent (A)

• kan feedbackvaardigheden inzetten

• kan samenwerkingsvaardigheden toepassen

• kan (kennis van) sociale en communicatieve vaardigheden toepassen i.r.t. patiënten en collega’s

• kan indien gewenst afstemmen op diverse achtergronden en doelgroepen in werkcontacten

• kan signalen herkennen van sociale problematiek waaronder huiselijk geweld, seksueel misbruik en kindermishandeling en kan actie ondernemen volgens wet- en regelgeving en het beleid/protocol van de organisatie

• kan basale eerste hulp verlenen en kan zo nodig AED toepassen totdat de hulpdiensten het kunnen overnemen

Zie ook bijlage 4: Body of knowledge voor een nadere uitwerking van benodigde kennis.

Tabel 8: Vakkennis en vaardigheden, taken Kerntaak 2

4.2.3 Werkproces 2.1: Voert bepaalde tandheelkundige handelingen uit

Omschrijving

De tandartsassistent voert in opdracht van de behandelaar en met toestemming van de patiënt bepaalde tandheelkundige werkzaamheden, preventieve handelingen en handelingen t.b.v. de behandeling van de patiënt uit. Zij observeert of de patiënt de behandeling goed doorstaat, neemt angst en onzekerheid weg en onderneemt actie bij bijzonderheden.

Resultaat

De tandartsassistent heeft in opdracht van de behandelaar en met toestemming van de patiënt op een professionele en verantwoorde wijze tandheelkundige handelingen uitgevoerd, waarbij zowel de patiënt als zijzelf bij de uitvoering van de behandeling geen onnodige risico’s heeft gelopen.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• werkt vakkundig, precies, bedreven en accuraat, volgens de condities van de Wet BIG (waaronder mits bekwaam en bekwaam volgens de behandelaar) bij het uitvoeren van tandheelkundige behandelingen

• werkt kundig met instrumentarium en de materialen

• werkt nauwgezet volgens de voor de tandheelkunde algemeen geldende richtlijnen, waaronder Wet BIG en richtlijn Tandheelkundige radiologie

• zet de materialen en middelen zo efficiënt en effectief mogelijk in

• voert tandheelkundige handelingen (in één keer) correct uit

• handelt volgens de geldende kwaliteitseisen van de tandartspraktijk

• herkent tijdig fouten in röntgenopname en filmverwerking

• is zorgvuldig in het handelen volgens wet- en regelgeving

Competenties:

Vakinhoudelijk handelen, Samenwerken, Organiseren, Professioneel handelen.

Tabel 9: gedrag werkproces 2.1.

4.2.4 Werkproces 2.2: Assisteert bij uitvoeren van tandheelkundige behandelingen

Omschrijving

De tandartsassistent assisteert, indien dat tot haar takenpakket behoort, voor, tijdens en na de behandeling de behandelaar. De tandartsassistent legt in dat geval voor de behandeling het benodigde instrumentarium en de materialen klaar. Tijdens de behandeling reikt zij de voor de behandelaar benodigde instrumentarium en materialen aan. Ze zorgt, indien zij daartoe in de praktijk de aangewezen persoon is, dat het behandelingsgebied blijvend voldoet aan de gewenste voorwaarden voor de specifieke behandeling. Zij ziet toe op de veiligheid en de hygiëne voor zichzelf en anderen zoals de patiënt en collega’s, ook in afwijkende situaties. Na afloop van de behandeling zorgt zij ervoor dat zowel het instrumentarium als de behandelruimte volgens huidig geldende richtlijnen gereinigd, gedesinfecteerd, gesteriliseerd en opgeborgen wordt. Indien nodig slijpt zij instrumenten.

Resultaat

De tandartsassistent heeft de behandelaar, indien deze werkzaamheden aan haar zijn toegewezen, op een professionele wijze geassisteerd bij de behandeling en gezorgd dat de behandelruimte en de instrumenten en materialen op orde zijn voor, tijdens en na de behandeling.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• overlegt tijdens de behandeling tijdig, duidelijk en regelmatig m.b.t. het aanreiken van materialen

• is proactief in het klaarleggen en verwerken van instrumenten en materialen t.b.v. de behandeling en ruimt deze volgens protocol na behandeling weer op

• werkt consequent tijdens de behandeling volgens richtlijnen, waaronder de richtlijn Infectiepreventie en protocollen van de organisatie/praktijk

• anticipeert doortastend op de aanwijzingen en instructies van de behandelaar

• kan snel schakelen bij veranderende omstandigheden

• beheerst vakjargon zodanig dat de behandelaar adequaat kan worden bijgestaan

• draagt op de juiste wijze zorg voor (veiligheid en beschikbaarheid van) instrumentarium en middelen

• bedient apparatuur accuraat volgens werkinstructies van de praktijk

Competenties:

Vakinhoudelijk handelen, Samenwerken, Organiseren, Professioneel handelen.

Tabel 10: gedrag werkproces 2.2.

4.2.5 Werkproces 2.3: Geeft voorlichting en advies

Omschrijving

Afhankelijk van de praktijksituatie en of dat tot haar werkzaamheden behoort, adviseert en instrueert de tandartsassistent de patiënt op aanwijzen van de behandelaar. Zij geeft indien van toepassing informatie over de te verwachten na-effecten en eventuele vervolgstappen of actie. Zij begeleidt de patiënt voor, tijdens en na de behandeling. De tandartsassistent stelt de patiënt voor, tijdens en na de behandeling indien nodig gerust. Zij checkt of de patiënt tevreden is over de behandeling. De tandartsassistent richt zich, indien dat in de praktijk tot haar takenpakket behoort, ook op preventie met betrekking tot tandheelkundige problemen en het omgaan met pijnklachten. Zij geeft alsdan een mondhygiëne-instructie en gebruikt daarbij tips, adviezen, (voorlichtings)materialen en middelen t.a.v. preventie ter bevordering van de mondgezondheid (bijvoorbeeld wat betreft voeding) en het gebruik van mondzorgproducten en stimuleert de patiënt om deze (blijvend) na te leven. Indien nodig overlegt zij hierover met de behandelaar.

Resultaat

De patiënt is voor, tijdens en na de behandeling (voldoende) gesteund, gerustgesteld, op de juiste wijze geïnstrueerd en geïnformeerd over de behandeling en/of van advies voorzien ten aanzien van mondgezondheid en gemotiveerd om het advies op te volgen, steeds afhankelijk van de werkzaamheden die in een concrete situatie aan de assistente zijn toebedeeld.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• pakt effectief signalen op van patiënten die het moeilijk hebben voorafgaand aan of tijdens de behandeling

• wekt vertrouwen door deskundigheid en kwaliteit van het gegeven advies

• gebruikt heldere taal en hanteert een goed spreektempo

• past taalgebruik aan aan de vermogens van de patiënt

• houdt consequent rekening in voorlichting en advies met de verwachtingen wensen en behoeften van de patiënt

• laat begeleiding nauwgezet aansluiten op de behoeften en verwachtingen van de patiënt

• zet actief in op inzicht bij de patiënt, motivatie van de patiënt en nauwkeurige instructie om gedragsverandering in gang te zetten

• motiveert de patiënt welbewust om adviezen op te volgen

• maakt adequaat gebruik van voorlichtingsmateriaal

Competenties:

Vakinhoudelijk handelen, Communiceren, Gezondheidsbevorderend handelen, Professioneel handelen.

Tabel 11: gedrag werkproces 2.3.

4.2.6 Werkproces 2.4: Zorgt voor logistiek en beheer Omschrijving

De tandartsassistent voert beheertaken uit. Zij voert voorraadbeheer van (voorlichtings)materialen en instrumentarium. Zij plaatst bestellingen (tevens techniekwerk) en controleert binnengekomen leveringen. Zij checkt voorraad op bewaarcondities/verloopdatum. Zij draagt zorg voor de veiligheid, onderhoud en gereedheid van apparatuur, materiaal en werkruimte. Zij onderhoudt in het kader van beheertaken externe contacten namens de organisatie.

Resultaat

De werkruimte is onderhouden en er is voldoende en voor gebruik geschikt (voorlichtings)materiaal en instrumentarium beschikbaar.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• voert nauwkeurig beheertaken uit volgens geldende richtlijnen binnen de organisatie

• bestelt tijdig de juiste benodigde (voorlichtings)materialen en instrumentarium

• gaat zorgvuldig om met dilemma’s wat betreft kosten en baten, waarbij eventuele kostenbesparing niet ten koste mag gaan van de dienstverlening

• controleert nauwkeurig (bij binnenkomst) of de geleverde bestelling(en) voldoet/voldoen aan de kwaliteitseisen

• bergt nauwkeurig de bestellingen volgens de geldende bewaarcondities en procedures op

• houdt bij de keuze van materialen en middelen kostenbewust rekening met mogelijkheden, beperkingen en beschikbaarheid

• investeert doelgericht in contacten met leveranciers en dienstverleners

Competenties:

Organiseren.

Tabel 12: gedrag werkproces 2.4.

Kerntaak 3: Werken aan kwaliteit en deskundigheid (professionaliteit)

De tandartsassistent combineert en verbindt voor de uitvoerende taken de zelf toegeëigende kennis, de brede en specialistische kennis en vaardigheden en de kennis van directe collega’s en die van collega’s uit andere disciplines. Zij beschikt hierdoor over de actuele kennis van ontwikkelingen in het werkveld en is in staat om deze - indien gewenst en nodig gelet op de haar toebedeelde taken en werkzaamheden - toe te passen in haar werkzaamheden. Via nauwkeurig gegevens verzamelen, analyse en logisch denken is zij in staat de kwaliteit, dienstverlening, servicegerichtheid, haar eigen deskundigheid en samenwerking aan te passen en te optimaliseren.

4.3.1 Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid

De tandartsassistent is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van haar eigen deskundigheid. Zij signaleert de noodzaak en zoekt actief naar mogelijkheden tot bijscholing. De tandartsassistent is in de samenwerking met leidinggevenden, directe collega’s en collega’s met andere disciplines verantwoordelijk voor het leggen van contacten, het uitwisselen van ideeën en informatie, onderlinge afstemming en een adequate samenwerking. Voor de resultaten van alle werkgerelateerde activiteiten, zoals bij- en nascholing, (multidisciplinair) overleg en uitvoeren van kwaliteits(zorg)systemen, is de tandartsassistent, indien van toepassing gelet op haar takenpakket, (mede)verantwoordelijk.

4.3.2 Vakkennis en vaardigheden, taken Kerntaak 3

Tandartsassistent (A)

De beginnend beroepsbeoefenaar:

• heeft brede kennis van aangrenzende disciplines binnen de eerste- en tweedelijns gezondheidszorg

• heeft brede kennis van relevante vakliteratuur en scholingsaanbod

• heeft brede en specialistische kennis van de kenmerken van professionaliteit

• heeft specialistische kennis van de toepassing van kwaliteits(zorg)systemen

• heeft specialistische kennis van geldende relevante wet- en regelgeving, procedures en protocollen met betrekking tot kwaliteitszorg

• heeft brede kennis van het relevante werkveld, onder andere kennis van actuele ontwikkelingen in de mondzorg

• heeft specialistische kennis van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokkenen binnen de organisatie

• heeft specialistische kennis van verschillende gesprekstechnieken

• kan communicatieve vaardigheden toepassen

• kan feedbackvaardigheden inzetten

• kan samenwerkingsvaardigheden toepassen

• kan (kennis van) sociale en communicatieve vaardigheden toepassen i.r.t. collega’s

• kan vaardigheden met betrekking tot conflicthantering/omgaan met grensoverschrijdend gedrag professioneel toepassen

• kan indien gewenst afstemmen op diverse achtergronden en doelgroepen in werkcontacten

• kan reflectievaardigheden inzetten om eigen beroepshandelen te toetsen

De tandartsassistent (A):

• communiceert helder en professioneel

• reflecteert op het eigen handelen en staat open voor groei

• gaat om met diverse patiëntgroepen

De tandartsassistent (A) werkt aan het bevorderen van kwaliteitszorg en doet instrument-handling (reinigen, desinfectie, steriliseren). Ook is ze deskundig op het gebied van praktijkhygiëne/ infectiepreventie.

De tandartsassistent (A) werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af. Ze overlegt met en geeft terugkoppeling aan de tandarts en/of mondhygiënist en zorgt voor een eventuele doorverwijzing.

Zie ook bijlage 4: Body of knowledge voor een nadere uitwerking van benodigde kennis.

Tabel 13: Vakkennis en vaardigheden, taken Kerntaak 3.

4.3.3 Werkproces 3.1: Werkt aan de eigen deskundigheid en kennisverdieping

Omschrijving

De tandartsassistent werkt aan haar eigen deskundigheid. Zij zorgt ervoor, afhankelijk of zij deze kennis nodig heeft voor haar concrete takenpakket, dat ze op de hoogte is van actuele wet- en regelgeving m.b.t. de beroepsuitoefening en van de actuele visie op zorg. Zij leest daarvoor vakliteratuur en volgt bijscholingen. Zij vraagt om feedback over haar eigen functioneren en geeft feedback aan anderen. Zij stelt, al dan niet samen met haar leidinggevende, een persoonlijk ontwikkelplan op en onderneemt stappen om vakkennis, vaardigheden en beroepshouding te verbeteren. Zij neemt deel aan inhoudelijke discussies met collega’s en anderen over beroepstaken en werkzaamheden, een en ander afhankelijk van de werkzaamheden die aan haar zijn toebedeeld. Zo ontwikkelt zij zichzelf en levert een bijdrage aan visieontwikkeling van de beroepsuitoefening. Tevens draagt zij de beroeps- en organisatievisie uit naar anderen.

De tandartsassistent werkt aan de eigen kennisverdieping. Ze heeft - afhankelijk van de verrichtingen die haar in de concrete praktijksituatie toegewezen heeft gekregen - een ruime en diepgaande achtergrondkennis van onderwerpen uit haar vakgebied en zorgt dat ze op de hoogte is en blijft van de ontwikkelingen op haar vakgebied door zelfstudie en het regelmatig volgen van bij- en nascholing.

Resultaat

De tandartsassistent heeft haar persoonlijk ontwikkelplan uitgevoerd, waardoor zij haar deskundigheid verder ontwikkeld heeft. Zij is, afhankelijk of zij deze kennis nodig heeft voor haar concrete takenpakket, op de hoogte van actuele wet- en regelgeving en de actuele visie op zorg. Zij heeft haar deskundigheid gedeeld met collega’s.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• haalt betekenis uit teksten met hoge informatiedichtheid: zowel mondeling als schriftelijk

• draagt eigen kennis en expertise begrijpelijk over

• gebruikt passend taal- en woordgebruik voor de gesprekspartner

• maakt effectief gebruik van feedback om zich verder te ontwikkelen

Competenties:

Leren en Ontwikkelen.

Tabel 14: gedrag werkproces 3.1.

4.3.4 Werkproces 3.2: Werkt aan het bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg

Omschrijving

De tandartsassistent werkt, indien dat tot haar takenpakket behoort, mee aan het verbeteren van de kwaliteit van de beroepstaken en werkzaamheden. Dat doet zij in dat geval door bijvoorbeeld te participeren in ontwikkel- of intervisiegroepen en door haar kennis van het vakgebied in te zetten bij verbetertrajecten. Zij signaleert en meldt, indien zij daar in haar werkzaamheden mee te maken krijgt, bijna incidenten en knelpunten volgens interne procedure. Zij doet, indien zij daar vanuit haar taakuitoefening de aangewezen persoon toe is, voorstellen ter verbetering van de patiëntveiligheid. Zij draagt er aan bij dat anderen zich aan de voorgeschreven protocollen rondom kwaliteitsverbetering houden. Zij gaat na wat er gedaan is met de door haar ingebrachte verbetervoorstellen en vraagt, indien van toepassing gelet op haar takenpakket, zo nodig om een terugkoppeling om de kwaliteitszorg te bewaken.

Resultaat

De tandartsassistent heeft, indien van toepassing gelet op haar takenpakket, toegewezen verrichtingen en toebedeelde werkzaamheden, vanuit haar deskundigheid een bijdrage geleverd aan het bewaken, beheersen en verbeteren van de kwaliteit en veiligheid van de zorg.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• is zorgvuldig in het volgen van voorgeschreven protocollen, procedures en wettelijke richtlijnen

• zet functioneel de eigen expertise in voor het verbeteren van de kwaliteit van de werkzaamheden

• geeft actief gesignaleerde tekortkomingen in werkwijze door aan de juiste persoon

• levert actief een bijdrage aan het ontwikkelen of aanpassen van protocolontwikkeling

• bewaakt systematisch de kwaliteit en veiligheid van zorg

• motiveert anderen om zich aan de voorgeschreven protocollen rondom kwaliteitszorg te houden

• bewaakt systematisch de kwaliteit en veiligheid van de zorg

• brengt tijdig knelpunten naar voren

• brengt verbetervoorstellen met overtuigingskracht

Competenties:

Communiceren, Samenwerken, Leren en Ontwikkelen, Professioneel handelen.

Tabel 15: gedrag werkproces 3.2.

4.3.5. Werkproces 3.3: Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af Omschrijving

De tandartsassistent stemt de werkzaamheden af met collega’s; directe collega’s en andere disciplines. Zij neemt, indien zij daarmee te maken krijgt in haar concrete taakuitoefening, het initiatief om risico’s op het gebied van patiëntveiligheid te bespreken. Zij draagt indien nodig en indien van toepassing werkzaamheden over, maakt afspraken over de zorgverlening en mogelijke knelpunten daarin. Zij bespreekt waar nodig knelpunten in werkwijzen en zoekt naar mogelijkheden om deze in team- of ketenverband op te lossen. Zij neemt deel aan voor de afstemming en samenwerking relevante overlegvormen en zorgt voor terugkoppeling naar collega’s.

Resultaat

De tandartsassistent heeft eventuele knelpunten opgelost en werkzaamheden professioneel afgestemd binnen team- of ketenverband.

Gedrag

Tandartsassistent (A)

De tandartsassistent:

• overlegt tijdig en regelmatig met alle betrokkenen

• neemt actief deel aan overleg

• maakt tijdig problemen, conflicten en (bijna) incidenten bespreekbaar

• formuleert kernachtig tijdens discussies

• draagt bij aan concrete prioriteitsbepaling van activiteiten en werkzaamheden

• draagt bij aan concrete afstemming in overleg met andere disciplines (ketenzorg)

• maakt effectief gebruik van (interculturele) kennisuitwisseling met collega’s

Competenties:

Communiceren, Samenwerken, Organiseren, Leren en Ontwikkelen, Professioneel handelen.

Tabel 16: gedrag werkproces 3.3.

5

Opleidingsduur, examinering en registratie

Minimale opleidingsduur en minimum aantal patiënten

NB Als iemand al ervaring als tandartsassistent heeft en/of alleen examen wil doen, maar geen mbo-4-diploma Tandartsassistent heeft, dient men minimaal een opfriscursus bij een door de Commissie Mondzorgassistenten gecertificeerde opleidingsorganisatie te doorlopen, alvorens deel te kunnen nemen aan het examen. 5.1

Voor de brancheopleidingen ABC zijn onderstaande minimumvereisten opgesteld. Deze wegen mee in het accreditatieproces tot erkend opleider.

Minimale opleidingsduur, dagdelen contactonderwijs, patiënten

Tandartsassistent (A)

Preventieassistent (B)

Paro-preventieassistent (C)

Vereist:

• Minimaal 9 maanden

• Aantal dagdelen fysiek contactonderwijs: minimaal 14

• SBU: 900 (verdeling ±: praktijk: 576, contacturen: 42, zelfstudie: 282)

Vereist:

• Minimaal 4 maanden

• Aantal dagdelen fysiek contactonderwijs: minimaal 17

• SBU: 450 (verdeling ±: praktijk: 256, contacturen: 51, zelfstudie: 143)

• Aantal te behandelen patiënten tijdens de cursus: minimaal 5 inclusief 1 examenpatiënt tijdens cursusdagen en minimaal 16 (deel)behandelingen bij patiënten als ‘huiswerkopdracht’ in de eigen praktijk

Vereist:

• Minimaal 9 maanden

• Aantal dagdelen fysiek contactonderwijs: minimaal 24

• SBU: 800 (verdeling ±: praktijk: 576, contacturen: 72, zelfstudie: 152)

• Aantal te behandelen patiënten tijdens de opleiding: minimaal 10 inclusief 2 examenpatiënten tijdens cursusdagen en minimaal 32 (deel)behandelingen bij patiënten als ‘huiswerkopdracht’ in de eigen praktijk

Tabel 16: Minimale opleidingsduur, dagdelen contactonderwijs, patiënten.

Toetsing en examinering

Voor de ABC brancheopleidingen gelden eisen ten aanzien van de (wijze van) examinering.

Examinering Theorie

Tandartsassistent (A):

De Commissie Mondzorgassistenten organiseert de examens:

• Er is een kennisexamen dat centraal op vooraf vastgestelde momenten extern afgenomen wordt

• Herkansing is in een volgend tijdvak mogelijk

Examinering Praktijk

De Commissie Mondzorgassistenten organiseert de examens:

• Er is een praktijkexamen dat bij de organisaties wordt afgenomen

• Herkansingen zijn in een volgend tijdvak mogelijk

5.2

5.3

Preventieassistent (B)

Examinering Theorie Examinering Praktijk

De door de Commissie Mondzorgassistenten gecertificeerde opleidingsorganisatie organiseert en neemt de examens af

• Er wordt door de Commissie Mondzorgassistenten een kennisexamen aangeleverd.

• Herkansing centraal door het de Commissie Mondzorgassistenten

De door de Commissie Mondzorgassistenten gecertificeerde opleidingsorganisatie organiseert en neemt de examens af.

• Op weg naar een landelijk extern te organiseren en af te nemen examen wordt er tot het moment dat landelijke examinering geregeld is een praktijkexamen door de gecertificeerde opleidingsorganisatie afgenomen met daarbij een door de Commissie Mondzorgassistenten te leveren gecommitteerde

• Herkansing centraal door de Commissie Mondzorgassistenten

Paro-preventieassistent (C)

De door de Commissie Mondzorgassistenten gecertificeerde opleidingsorganisatie organiseert en neemt de examens af.

• Er wordt door de Commissie Mondzorgassistenten een kennisexamen aangeleverd

• Herkansing centraal door de Commissie Mondzorgassistenten

Tabel 17: Toetsing en examinering.

Registratie in Register Mondzorgassistenten

De door de Commissie Mondzorgassistenten gecertificeerde opleidingsorganisatie organiseert en neemt de examens af.

• Op weg naar een landelijk extern te organiseren en af te nemen examen wordt er tot het moment dat landelijke examinering geregeld is een praktijkexamen door de gecertificeerde opleidingsorganisatie afgenomen met daarbij een door de Commissie Mondzorgassistenten te leveren gecommitteerde

• Herkansing centraal door het de Commissie Mondzorgassistenten

Na het met goed gevolg te hebben doorlopen van een opleiding A, B en/of C kunnen gecertificeerde assistenten zich laten registreren in het Register Mondzorgassistenten (RMza). Dit register heeft als doel voor assistenten, tandartsen, mondhygiënisten en ander geïnteresseerden te laten zien wie tandartsassistenten ABC goed conform de branchevereisten opleidt en wie goed opgeleide assistenten ABC zijn.

Register Mondzorgassistenten

Het RMza is een stichting die registreert, certificeert, beroepscertificaten afgeeft en voor wat betreft de A-opleiding via een uitvoeringscommissie centraal eindtoetsing en hertoetsing voor deze opleiding organiseert. Daarnaast levert het RMza op locatie gecommitteerden voor de beoordeling van de toetsing van de opleidingen B en C. De hertoetsing vindt centraal plaats door het RMza.

Daarnaast draagt het RMza zorg voor accreditatie, certificatie en (her)registratie van cursusorganisaties, die als branche-erkende opleider voor de ABC-opleidingen willen fungeren. Het accreditatieproces besteedt het RMza uit aan een erkende externe partij, die conform de door de branche opgestelde criteria toetsen of een (potentiële) cursusorganisatie voldoet.

Commissie Mondzorgassistenten

De uitslag van (her)examens A en herexamens B en C wordt door de op te richten Commissie Mondzorgassistenten van de stichting meegedeeld aan de organisaties die dan de beroepscertificaten uit kunnen reiken. De afname (extern) van de eindtoetsen theorie en praktijk moet worden georganiseerd door genoemde commissie, een taak gedelegeerd aan een interne of externe medewerker/partij. Tenslotte is de op te richten commissie belast met het werven en inzetten van mondhygiënisten, tandartsen en parodontologen als examinator bij toetsing op locatie.

Registratienorm

Voor registratie geldt een registratienorm voor toelating: de tandartsassistent, preventieassistent of paro-preventieassistent heeft met goed gevolg een door de stichting Register Mondzorgassistenten erkende opleiding tot tandartsassistent, preventieassistent of paro-preventieassistent afgerond bij een door de stichting erkend opleidingsinstituut. Of de assistent voldoet aan de registratienorm en zij zich kan registreren in het Register Mondzorgassistenten hangt af van de organisatie waar de cursus Tandartsassistent (A), Preventieassistent (B) en/of Paro-preventieassistent (C) is gevolgd of waar ze deze gaat volgen. In de volgende gevallen kan de assistent opgenomen worden in het Register Mondzorgassistenten.

Opname in Register Mondzorgassistenten (RMza):

Opgenomen in het RMza Tandartsassistent (A) kunnen worden:

• een afgeronde A opleiding tot tandartsassistent (A) uit de ABC-structuur of

• een mbo-4-diploma Tandartsassistent

Opgenomen in het RMza Preventieassistent (B) kunnen worden:

• preventieassistenten die vóór 1 januari 2026 staan ingeschreven in het Register Preventieassistent (RPA)

• een ieder die vóór 1 januari 2026 onder de huidige RPA-voorwaarden de opleiding Preventieassistent met goed gevolg heeft doorlopen, maar zich nog niet heeft laten opnemen in het Register Preventieassistenten. Vanaf 1 januari 2026 gelden de RMZa-voorwaarden

• Assistenten die in opleiding zijn voor ‘paro-preventieassistent’ en die uiterlijk vóór 1 januari 2026 deze opleiding met een positief resultaat hebben afgesloten

• Assistenten die een door de Commissie Mondzorgassistenten) afgegeven beroepscertificaat B preventieassistent hebben ontvangen

Opgenomen in het RMza paro-preventieassistent (C) kunnen worden:

• Assistenten die een door de Commissie Mondzorgassistenten afgegeven beroepscertificaat C paropreventieassistent hebben ontvangen

Meer over het register en registratienormen: www.registermondzorgassistenten.nl

Branche-erkende opleider worden en blijven

Vanaf 1 september 2025 kunnen nieuwe opleidingsorganisaties die de opleiding Tandartsassistent (A), Preventieassistent (B) en/of Paro-preventieassistent (C) willen gaan aanbieden gecertificeerd worden, zodat ze vanaf 1 januari 2026 bij een positief eindresultaat aan de cursisten het door de Commissie Mondzorgassistenten afgegeven beroepscertificaat Tandartsassistent (A), Preventieassistent (B) en/of Paro-preventieassistent (C) kunnen uitreiken. Organisaties die al door het RPA gecertificeerd zijn kunnen tot 1 januari 2026 geregistreerd blijven. Daarna moeten zij aan de eisen van het RMZa gaan voldoen. Voor de A-opleiding, B-opleiding en C-opleiding dient men zich apart te laten certificeren.

Vervolgopleidingen

ABC-loopbaanpad

In de mondzorgpraktijk kunnen tandartsassistenten (mbo- of branchegecertificeerd) hun loopbaan vervolgen en doorgroeien naar de functie van preventieassistent (B) en paro-preventieassistent (C). Dit is in de mondzorgpraktijk een logisch loopbaanpad voor de assistent. Deze assistenten zijn werkzaam op het gebied van de preventie en mondhygiëne.

Preventieassistent (B)

De preventieassistent (B) voert in opdracht van de tandarts conform de regels van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) en de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) onderdelen van tandheelkundige behandelingen uit, met name op het gebied van preventie en mondhygiëne. Daarnaast biedt de preventieassistent, net als de tandartsassistent (A), ondersteuning aan tandheelkundige zorgverleners bij de voorbereiding, uitvoering en afronding van patiëntbehandelingen. De functie omvat dan ook de werkzaamheden van de tandartsassistent (A). De mate van zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en complexiteit is bij de functie van preventieassistent (B) hoger dan bij de functie van tandartsassistent (A). Net zoals de senior tandartsassistent (A) is de preventieassistent (B) in staat om de werkzaamheden van een tandartsassistent (A) ook in complexe situaties met enig gemak te verrichten. De preventieassistent (B) werkt volgens professionele richtlijnen, werkinstructies en protocollen van de organisatie. Een functieprofiel voor deze functie is te vinden op www.knmt.nl.

Paro-preventieassistent (C)

De paro-preventieassistent (C) voert ook zelfstandig, in opdracht van de tandarts conform de regels van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) en de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) onderdelen van tandheelkundige behandelingen uit op het gebied van preventie, mondhygiëne en parodontitis. De paro-preventieassistent (C) is deskundig op het gebied van parodontologie en beschikt over de kennis, vaardigheden en beroepshouding voor het op aanwijzing en onder toezicht uitvoeren van het paro-preventietraject en eventueel (onderdelen van) het parodontologie-traject. Zij is aanvullend deskundig op gebieden als microbiologie, speeksel en halitose. Ook heeft de paro-preventieassistent diepgaande en achtergrondkennis over specifieke onderwerpen, zoals communicatie op het gebied van gedragsverandering, parodontitis en voeding.

De paro-preventieassistent werkt in veel praktijken ook als tandartsassistent (A) en/of als preventieassistent (B). Daarom omvat de functie ook de werkzaamheden van een tandartsassistent (A) en preventieassistent (B). De mate van zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en complexiteit is bij de functie van paropreventieassistent (C) hoger dan bij de functies van tandartsassistent (A) en preventieassistent (B). Net zoals de preventieassistent (B) is de paro-preventieassistent (C) in staat om de werkzaamheden van tandartsassistent ook in complexe situaties met enig gemak te verrichten. De paro-preventieassistent (C) werkt volgens professionele richtlijnen, werkinstructies en protocollen van de organisatie. Een functieprofiel voor deze functie is te vinden op www.knmt.nl.

Overige loopbaanmogelijkheden voor assistenten

De (tandarts)assistent kan haar carrière ook op andere wijze voortzetten.

Assistenten die bijvoorbeeld als baliemedewerker (of tandartsassistent) beginnen, kunnen ook kiezen voor een loopbaanpad in de richting van praktijkondersteuning en management. Hier behoort doorstroom naar de functies van officemanager en praktijkmanager tot de mogelijkheden. 6.2

Senior tandartsassistent

Naast het ABC-pad kan de tandartsassistent haar carrière voortzetten in de functie van senior tandartsassistent, waarbij ze ook beginnende assistenten begeleidt.

Loopbaanpad praktijkondersteuning en management

Assisteren in de orthodontie of kaakchirurgie

Soms starten assistenten direct bij een orthodontiepraktijk of een praktijk voor kaakchirurgie (wel of niet in een ziekenhuis). Ook doorstroom van de functie van tandartsassistent is mogelijk naar deze functies. Deze assisterenden hebben deels een ander takenpakket dan de tandartsassistent.

Orthodontie-assistent

Een assistent in de orthodontie ondersteunt de orthodontist bij de behandeling en voert zelf een aantal handelingen uit. Zoals het maken van afdrukken, het geven van poetsinstructie, het verwisselen van de ijzerdraadjes bij een vaste beugelbehandeling en het plaatsen en verwijderen van beugels. Dit gebeurt allemaal in opdracht en onder controle van de orthodontist.

Assisistent mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie

Kenmerkend voor het werken in de kaakchirurgie is dat het assisteren van de kaakchirurg of tandarts bij chirurgische ingrepen worden uitgevoerd in een steriele werkomgeving. De werkzaamheden van de assistent in de kaakchirurgie kunnen bestaan uit het onderzoeken van patiënten in overleg met de kaakchirurg/tandarts volgens richtlijnen en binnen vastgestelde kaders, het aanbrengen of verwijderen van hechtingen, het maken en verwerken van intra- en extra-orale röntgenopnamen en het geven van lokale anesthesie.

Bijlagen

Bijlage 1

Betrokkenen bij ontwikkeling en validering

Dit kwalificatieprofiel is vastgesteld door de KNMT. Het kwam tot stand door samenvoeging van initiatieven van de Associatie Nederlandse Tandartsen (ANT) en de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT).

In 2019 is door de ANT een ontwerp gemaakt voor een model ‘Tandartsassistentie ABC’. Hierin worden twee nieuwe brancheopleidingen, te weten Tandartsassistent en Paro-preventieassistent toegevoegd aan de bestaande brancheopleiding Preventieassistent tot een trapsgewijs aanbod van drie brancheopleidingen. De kerntaken en werkprocessen van deze functionarissen en de daarvoor benodigde kennis en vaardigheden zijn destijds beschreven in een ‘Kwalificatieprofiel ABC’.

De branchekwalificatieprofielen ABC zijn het resultaat van doorontwikkeling van het initiatief dat professor Renggli van het Radboudumc in 1995 nam tot de ontwikkeling van een opleiding preventieassistent. De (K)NMT heeft dit initiatief destijds omarmd en verder doorontwikkeld. Na jarenlange coördinatie heeft de KNMT de uitvoering in 2013 overdragen aan het onderwijsveld en is de kwaliteitscontrole ondergebracht bij het Register Preventieassistenten. In die tijd zijn ook de eerste aanzetten gemaakt tot een functieprofiel voor een ‘paro-preventieassistent’. Deze was echter (nog) niet opgenomen in het functiegebouw van de KNMT.

In 2021 zijn KNMT en ANT gefuseerd en zijn de werkzaamheden samen voortgezet. De Commissie Opleidingen van de KNMT heeft in samenspraak met het veld en cursusorganisaties onder auspiciën van het KNMT-bestuur de documenten definitief gemaakt. Hierna staan de personen genoemd die bij de ontwikkeling betrokken waren.

Validering

Dit kwalificatieprofiel is vastgesteld door het bestuur van de KNMT.

• Dhr. J. (Hans) de Vries (voorzitter, tandarts);

• Mw. J.M. (Joke) Kwakman (bestuurslid, kaakchirurg);

• Dhr. R.R. (Rinke) Rinke Blok (penningmeester, tandarts);

• Mw. E. (Ellemieke) Hin (bestuurslid, tandarts-endodontoloog).

Commissie Opleidingen KNMT

• Dhr. E.J.M. (Erik) van Groen (voorzitter, tandarts en opleidingscoördinator tandartsassistent ROC Talland College);

• Dhr. D.R. (Dirk) Bakker (tandarts, docent opleiding tandheelkunde ACTA);

• Dhr. J.H. (Jacques) Weijmar (tandarts, coördinator geconcentreerde Tandartsen Opleiding Voor Artsen (TOVA), Radboud UMC);

• Dhr. Th. (Thomas) van de Winkel (tandarts en kaakchirurg);

• Dhr. S.G.R. (Stan) Banus (hoofd strategie & beleid KNMT).

Werkgroep KNMT

• Mw. M.H.H. (Marieke) Bolk, onderwijskundige, MB Onderwijskundig Ontwerp & Advies (extern);

• Mw. mr. J.M. (Joan) van der Ven, hoofd juridische zaken en jurist KNMT;

• Mw. M.E. (Maren) de Wit, tandarts, bestuurslid Stichting Register Preventieassistenten;

• Mw. M.T.G.G. (Maud) van Gageldonk, preventieassistent, bestuurslid Stichting Register Preventieassistenten;

• Mw. M. T. (Marion) Seuntjes, mondhygiënist, bestuurslid Stichting Register Preventieassistenten;

• Mw. B. (Birgitta) Klompenhouwer, agile coach, projectleider implementatie.

Klankbordgroep opleidingen

• Mw. L. (Lies) Ligtvoet, eigenaar Dental Best Practice;

• Dhr. G (Gerard) Bakker, directeur Academie Tandartsenpraktijk;

• Dhr. P. (Pieter) Schram, directeur Edin Dental Academy.

Overige betrokkenen

Naast bovengenoemde personen zijn er nog tal van betrokkenen geweest die zich bij het initiatief en/ of de ontwikkeling van ABC Mondzorgassistenten op enige wijze hebben ingezet voor dit initiatief. In het bijzonder voormalig bestuursleden van de KNMT dhr. R.J. (Ravin) Raktoe en dhr. R.H. (Richard) Kohsiek, voormalig directeur van Edin dhr. A.P. van Riet en voormalig commissielid opleidingen dhr. P. (Pieter) Nollet.

Gebruikte bronnen

Bij de ontwikkeling van de Kwalificatieprofielen ABC Mondzorgassistenten is gebruikgemaakt van onderstaande bronnen:

• ANT. ABC Beroeps- en Kwalificatieprofiel: ANT, 2020.

• HAN-University of applied sciences. Opleidingsstatuut en Onderwijs- en Examenregeling Bacheloropleiding Mondzorgkunde 23-24. Nijmegen, 2023.

• Inspectie Gezondheid en Jeugd. Toetsingskader taakdelegatie in de mondzorg. Den Haag: 2023.

• Kennisinstituut Mondzorg (KIMO). Klinische praktijkrichtlijn peri-implantaire infecties. Utrecht: 2018.

• KNMT. Beroepsprofiel Tandartsassistent. Nieuwegein: KNMT: 2005, 2013 en concept 2024.

• KNMT. (2010, 2024). Functieprofielen. Geraadpleegd op 12 maart 2024, van https: knmt.nl/ personeelszaken/medewerkers-aannemen

• KNMT. (2024). Richtlijnen. Geraadpleegd op 12 maart 2024, van https://knmt.nl/praktijkzaken/richtlijnen

• KNMT. Scholten, H. (2023). IGJ vernieuwt toetsingskader taakdelegatie. Geraadpleegd op 12 maart 2023, van https://knmt.nl/nieuws/igj-vernieuwt-toetsingskader-taakdelegatie

• Landelijk Overleg Mondzorgkunde (LOM). Landelijk opleidingsprofiel mondzorgkunde. Utrecht: 2020.

• Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Opdracht voorbehouden handelingen. Hoe ga ik hiermee om? Den Haag: 2023.

• Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Uitleg opdracht voorbehouden handelingen. Den Haag: 2023.

• MBO Raad. Body of Knowledge Kwalificatiedossier Tandartsassistent crebonummer 23286. Woerden: MBO Raad, 2021.

• Nationaal coördinatiepunt NLQF. (2023, 8 mei). NLQF niveaus. NLQF.nl. Geraadpleegd op 8 mei 2023, van Niveaus (nlqf.nl)

• Nederlandse vereniging voor Parodontologie. Parodontale screening, Diagnostiek en Behandeling in de Algemene praktijk. Eenrum: 2020.

• Patiëntenfederatie Nederland. (2024). Patiëntenrechten (WGBO). Geraadpleegd op 12 maart 2024, van https://www.patientenfederatie.nl/over-de-zorg/patiëntenrechten

• Sanden. W.J.M. van der, Tams J, Mettes TG, Bruers J. Serie: Onderwijs en de tandarts anno 2025. Op bewijs gebaseerde praktijkrichtlijnen in de opleiding; voorstel tot een academische leerlijn ‘kwaliteit en veiligheid van mondzorg’. NTVT. 2019.

• Stichting Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven. Kwalificatiedossier Tandartsassistent: Crebo 23286. Zoetermeer: 2021.

• Stichting Register Preventieassistenten. Erkenningsregeling cursus preventieassistent. Utrecht: 2020

• Stichting Register Preventieassistenten. Opleidings- en toetsmatrix cursus preventieassistent. Utrecht: 2020.

• Stichting Register Preventieassistenten. Visie en leerdoelen Register Preventieassistenten. Utrecht: 2020.

• Stichting Register Preventieassistenten. Concept Leerdoelen en criteria paropreventieassistent. Utrecht: 2022.

Begrippenlijst

ABC Mondzorgassistenten

ABC Kwalificatieprofielen Mondzorgassistenten

De door de branche erkende praktische opleidingsstructuur voor tandartsassistenten, zowel organisatorisch als vakinhoudelijk.

Documenten met daarin alle vereiste competenties, kennis, vaardigheden en aanvullende opleidingseisen benodigd voor het opleiden tot een brancheerkende tandartsassistent (A), preventieassistent (B) en paropreventieassistent (C). Het document beschrijft de eisen die worden gesteld aan opleidingen die tot een branche-certificaat leiden. Dit document wordt beheerd door het Register Mondzorgassistenten.

AVG Sinds 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Dat betekent dat in de hele Europese Unie (EU) dezelfde privacywetgeving geldt. Dit houdt in dat je transparant bent richting de patiënt over de persoonsgegevens die worden verwerkt. Ook heeft de patiënt rechten, ook vanuit de WGBO, zoals het recht om het dossier in te zien of om gegevens te laten aanpassen. Bovendien moet de patiënt erop worden gewezen dat de mogelijkheid bestaat om op basis van de AVG een klacht in te dienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

BCP Een beroepscompetentieprofiel (BCP) wordt ontwikkeld vanuit een behoefte van brancheorganisatie(s) en/of doordat er vanuit de arbeidsmarkt behoefte is aan gediplomeerden voor het beroep. In het beroepscompetentieprofiel staat beschreven waaraan een vakvolwassen beroepsbeoefenaar moet voldoen.

Een beroepscompetentieprofiel kan worden gebruikt als instrument voor personeelsbeleid (waaronder het ontwikkelen van functieprofielen), om de vraag naar beroepsonderwijs te verhelderen en om input te geven aan de opleiding voor de toekomstige beroepsbeoefenaren.

Behandelaar

In het TA-A is gekozen voor de term ‘behandelaar’. Met de term ‘behandelaar’ wordt gerefereerd aan de tandarts, de tandarts-specialist en de (geregistreerd-)mondhygiënist.

Competenties De competenties zijn in het CanMEDS-model onder de competentiegebieden geplaatst en zorgen voor de specifieke inkleuring van de functie tandartsassistent.

Complexiteit

Kerntaken

Kwalificatiedossier

Het begrip ‘complexiteit’ omvat de complexiteit van het beroep. De complexiteit van het beroep wordt onder meer bepaald door de aard en inhoud van het werk, de diversiteit van de werkzaamheden, de context, de noodzaak om snel te kunnen schakelen tussen de werkzaamheden en de keuzes en beroepsdilemma’s waar de beroepsbeoefenaar mee om moet gaan.

Set van inhoudelijk samenhangende beroepsactiviteiten die door een belangrijk deel van de beroepsbeoefenaren in een bepaald beroep of bepaalde functie worden uitgeoefend en die kenmerkend zijn voor dat beroep of die functie.

Een kwalificatiedossier (KD) wordt gebruikt in het mbo in Nederland om aan te geven wat een student aan het eind van zijn opleiding moet kennen en kunnen; het beschrijft de eisen waaraan een student moet voldoen om zijn diploma te behalen. Kwalificatiedossiers worden gemaakt door kenniscentra i.s.m. scholen en branches en vastgesteld door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).

Meldcode

Mbo

NLQF/EQF

Beroepskrachten in de zorg, welzijn en andere zelfstandige beroepsbeoefenaren zijn verplicht een meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld te gebruiken. (KNMG, 2018). Het tandheelkundige team heeft een belangrijke rol bij de signalering en aanpak van kindermishandeling of huiselijk geweld. Het gaat daarbij niet direct om het melden, maar allereerst om het doorlopen van een stappenplan.

Het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) leidt studenten op voor een beroep. Er zijn opleidingen op vier niveaus. Voor elk mbo-niveau gelden toelatingseisen.

Internationaal raamwerk (NLQF/EQF) voor niveau-aanduidingen van onderwijs. Het kent acht niveaus en een instroomniveau. De niveaus zijn vastgesteld aan de hand van beschrijvingen van wat iemand weet en kan na voltooiing van het leerproces. Deze beschrijvingen van kennis, vaardigheden, zelfstandigheid en verantwoordelijkheid noemen we leerresultaten (NLQF, 2023).

Patiëntendossier Op basis van de WGBO is de tandarts verplicht om een dossier bij te houden met betrekking tot de behandeling van de patiënt. Hierin zijn alle gegevens over de gezondheid van de patiënt en de verrichtingen die zijn uitgevoerd vastgelegd. In de herziene richtlijn Patiëntendossier (KNMT, 2019) is o.a. omschreven welke stukken in dit kader van belang zijn en wat de bewaartermijn is.

Radiologie Röntgenopnamen worden frequent gebruikt in de tandheelkunde. Ze bieden informatie die op een andere wijze niet verkregen kan worden. Deze informatie dient te worden gebruikt als aanvulling op de klinische informatie ter ondersteuning van de diagnostiek en behandelplanning. Het maken van röntgenopnamen is een voorbehouden handeling. In de richtlijn Radiologie (KNMT, 2018) staat onder andere de scholingseisen beschreven. Voor de tandartsassistent geldt het volgende: ‘als de assistent een mbo-opleiding tandartsassistent (met radiologische opnametechnieken in het curriculum) heeft gevolgd, is verdere opleiding niet noodzakelijk’.

Register Mondzorgassistenten

(voorheen Register

Preventieassistenten)

Richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken

Organisatie binnen de KNMT die streeft naar de registratie en kwalificatie (conform ABC-structuur) van in Nederland werkzame mondzorgassistenten. Vooralsnog gaat het om tandartsassistenten (A), preventieassistenten (B) en paro-preventieassistenten (C). Tevens houdt het register zich bezig met het accrediteren van opleiders in de mondzorg die branche-erkende tandartsassistenten willen opleiden, bij- en nascholen. NB Het Register Mondzorgassistenten komt voort uit het voormalig Register Preventieassistenten. Dit wordt op moment van schrijven omgevormd tot een nieuw register.

De richtlijnen Infectiepreventie zijn landelijke richtlijnen voor de preventie van infecties binnen de intramurale gezondheidszorg. Ze zijn gericht op preventie van infecties bij patiënten, maar ook op het voorkomen van (beroeps)ziekten bij de zorgverleners. Binnen de tandheelkunde is een eigen richtlijn opgesteld (KNMT 2016) voor het werken in mondzorgpraktijken. Deze is gericht op minimalisering van het risico op infecties bij de patiënten die in een mondzorgpraktijk worden behandeld en minimalisering van het risico op infecties bij medewerkers tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden.

SBB

Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) voert taken uit in opdracht van het ministerie van OCW, zoals het erkennen en begeleiden van leerbedrijven, onder andere voor stages en leerbanen. Ook ontwikkelt de SBB de kwalificatiestructuur en levert zij stage- en arbeidsmarktinformatie. Tot slot is SBB de plek waar beroepsonderwijs en bedrijfsleven afspraken maken over de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt.

Taakdelegatie

Overdragen van de uitvoering van een taak aan een lager opgeleide. Degene die delegeert (bijvoorbeeld de tandarts) houdt wel zelf de eindverantwoordelijkheid (definitie RVS, 2002).

Taakgebieden Een werkvlak, cluster van taken, in het totaal van werkzaamheden van de tandartsassistent.

Taakherschikking Taakherschikking in de gezondheidszorg is het structureel herverdelen van taken tussen verschillende beroepsgroepen. Een voorbeeld hiervan zijn de ‘geregistreerd-mondhygiënisten’ die net als de tandarts ook zelfstandig verdoving mogen geven, röntgenfoto’s mogen maken en primaire cariës mogen behandelen (Taakherschikking, taakdelegatie en mondhygiënisten: hoe zit dat? | KNMT).

VIM Bij de aanpak rondom patiëntveiligheid (Wkkgz) hoort Veilig Incidenten Melden. Een incident is elke onbedoelde handeling die tot schade heeft geleid of had kunnen leiden. Het is belangrijk dat er binnen de praktijk een cultuur wordt gecreëerd, waarin iedereen zich veilig genoeg voelt om incidenten te melden volgens de afspraken in de praktijk (volgens protocol als deze in de praktijk aanwezig is). Het melden en bespreken heeft als doel om te voorkomen dat het incident in de toekomst niet nog een keer voorkomt.

Voorbehouden handeling Het uitgangspunt van de Wet BIG is dat het handelen op het gebied van de individuele gezondheidszorg in principe vrij is. Deze vrijheid geldt niet voor alle handelingen. Bepaalde handelingen die onaanvaardbare risico’s voor de gezondheid van de patiënt meebrengen als ze door ondeskundigen worden uitgevoerd, zijn voorbehouden. Deze zogenoemde voorbehouden handelingen en de beroepsgroepen die ze mogen uitvoeren, zijn in de wet opgesomd. De wet heeft een onderscheid gemaakt tussen beroepsbeoefenaren die zelfstandig bevoegd zijn om deze voorbehouden handelingen uit te voeren en beroeps beoefenaren die niet zelfstandig bevoegd zijn om deze voorbehouden handelingen uit te voeren. Alleen de daartoe in de wet aangewezen zelfstandig bevoegde beroepsbeoefenaren, mogen een voorbehouden handeling zelfstandig indiceren en - mits ze daartoe bekwaam zijn - ook uitvoeren. Wie niet zelfstandig bevoegd is, bijvoorbeeld een tandartsassistent, mag in opdracht van een zelfstandig bevoegde beroeps beoefenaar en onder bepaalde voorwaarden (onderdelen van) een voorbehouden handeling uitvoeren. Alle anderen is het verboden om deze handelingen te indiceren en uit te voeren, tenzij er sprake is van een noodsituatie of niet beroepsmatig handelen.

Wet BIG

WGBO

Wkkgz

De Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg heeft als doel de kwaliteit te bevorderen van de zorg die beroepsbeoefenaren leveren en de patiënt te beschermen tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen van zorgverleners.

De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst beschrijft de rechten en plichten van patiënten in de zorg. De wet regelt onder andere het recht op informatie over de tandheelkundige situatie, de toestemming voor een tandheelkundige behandeling, inzage in en afschrift van het dossier, het recht op privacy en geheimhouding van gegevens en vertegenwoordiging van patiënten die niet zelf kunnen beslissen.

De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg regelt twee belangrijke zaken: kwaliteit en klachtrecht. Het verplicht zorgaanbieders om ‘goede zorg’ te bieden: zorg die veilig, doeltreffend, doelmatig, cliëntgericht en op de behoefte van de patiënt is afgestemd. Doel van de Wkkgz is een laagdrempelige klachtenafhandeling, maar ook openheid over klachten en ongewenste gebeurtenissen, zodat de zorg verbeterd kan worden.

Bijlage 4

Body of knowledge Kwalificatiedossier

Tandartsassistent crebonummer 23286

Versie 04, 1 juni 2021

Titel : Body of Knowledge Kwalificatiedossier Tandartsassistent, geldig vanaf 2021

Auteur(s) : Atie Beverdam, STeAG

MBO Raad : Houttuinlaan 6 Postbus 2051 3440 DB Woerden

T: 0348 - 75 35 00 E: info@mboraad.nl I: www.mboraad.nl

Vastgesteld door : Algemene Ledenvergadering d.d. 01-07-2021

Versienummer : 04, 1 juni 2021

Inleiding

Uitgangspunten Body of Knowledge

De uitgangspunten zijn:

• Concrete en bruikbare duiding van de kenniselementen in het kwalificatiedossier op kerntaakniveau. Waar mogelijk wordt ook de koppeling met de werkprocessen aangegeven.

• De kennis wordt op kerntaakniveau ingedeeld in thema’s, zodat er thema’s van vergelijkbare omvang ontstaan met bij elkaar passende kenniselementen.

• In een matrix wordt aangegeven bij welke werkprocessen deze kenniselementen worden toegepast. Een thema op kerntaakniveau kan ook werkprocesoverstijgend zijn, zoals bijvoorbeeld anatomie, fysiologie, pathologie, farmacologie.

• Leerresultaten worden beschreven op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar.

• Door het benoemen van onderwerpen worden de leerresultaten geconcretiseerd.

• Kennis en toepassen van kennis wordt beschreven volgens de Taxonomie Bloom.

• Alle BoKs hanteren een vergelijkbaar aggregatieniveau en zijn niet te specifiek.

• BoKs kunnen ingezet worden voor het maken van kennistoetsen/-examens op werkprocessen kerntaakniveau.

• Ze zijn toepasbaar bij flexibeler en efficiënt opleiden en bij maatwerktrajecten. Inhoud document Body of Knowledge van de kwalificatie Tandartsassistent (Crebonummer 25490):

• B1-K1: Uitvoeren van frontofficetaken

• B1-K2: Verrichten van handelingen in het kader van tandheelkundige zorg

• B1-K3: Werken aan kwaliteit en deskundigheid

Inhoud

De inhoud van de body of knowledge voor de opleiding Tandartsassistent wordt hierna weergegeven. Deze is ook te downloaden via onderstaande link: https://www.mboraad.nl/sites/default/files/publications/20210701_bok_ta_definitief.pdf

Deze body of knowledge zal op korte termijn worden aangevuld met benodigde vaardigheden (skills).

2 Basisdeel kwalificatiedossier Tandartsassistent

2.1 Kerntaak B1-K1: Uitvoeren van front-office taken

• B1-K1-W1: Neemt de hulpvraag aan, verheldert deze en zet vervolgstappen in gang (communiceren

• B1-K1-W2: Zorgt voor de planning van de praktijk/organisatie (organiseren)

• B1-K1-W3: Verwerkt patiënt gerelateerde informatie en administratie (professioneel handelen)

Thema BOK Wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen

Kenniselementen KD • Kan geldende wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen toepassen

Leerresultaten • Voert front-office taken uit volgens geldende wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen.

Onderwerpen Wetten

• Arbo wetgeving

• AVG : Algemene Verordening

Gegevensbescherming

• Wet BIG : Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg

• WGBO : Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst

• Wkkgz : Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg

• WLZ : Wet Langdurige Zorg

• WMG : Wet Marktordening Gezondheidszorg

• WMO : Wet Maatschappelijke Ondersteuning

• Zvw : Zorgverzekeringswet

Werkprocessen WP overstijgend

Thema BOK Communicatie

Kenniselementen KD

Leerresultaten

Onderwerpen

• Heeft specialistische kennis van verschillende gesprekstechnieken

• Kan sociale en communicatieve vaardigheden toepassen in contact met patiënten en collega’s

• Kan de communicatie afstemmen op diverse doelgroepen en culturele achtergronden

• Kan professioneel omgaan met uitingsvormen van pijn en angstgevoelens van patiënten

Regelingen

• Regeling mondzorg

• Regeling zorgverzekering

Richtlijnen

• KIMO-richtlijnen

• KNMT-richtlijnen, waaronder patiëntendossier

• Richtlijn infectiepreventie

• Richtlijn jeugdzorg

• Richtlijn radiologie

Actuele protocollen van de praktijk

• Kan professioneel omgaan met veeleisende patiënten

• Kan professioneel omgaan met conflictsituaties, agressie en/of grens- overschrijdend gedrag

• Kan voorlichtings- adviserings- en instructietechnieken toepassen

• Integreert gesprekstechnieken in de communicatie met patiënten en collega’s.

• Kiest de juiste gespreksvorm en past deze correct toe bij het uitvoeren van front-office taken.

Gesprekstechnieken

• argumenteren

• assertief reageren, grenzen aangeven

• concretiseren

• discussiëren

• luisteren, samenvatten, doorvragen

• mening verwoorden

• motiveren

• onderhandelen

• overtuigen

• verantwoording afleggen

Gespreksvoering

• adviseren

• instructie geven

• overtuigen

• reflecteren

• stimuleren

• voorlichten

Gesprekstechnieken toepassen bij:

• agressie

• conflicten

• grensoverschrijdend gedrag

• veeleisende patiënten

Onderwerpen (vervolg) Overig

• is duidelijk in het overleg en de afstemming met de patiënt

• is sociaal vaardig

• kan de patiënt geruststellen

• kan professioneel omgaan met angstgevoelens en signalen herkennen

• overlegt tijdig, duidelijk en regelmatig met collega’s en stemt af

• stemt de communicatie af op het niveau van de patiënt

• stimuleert zelfmanagement bij de patiënt

Werkprocessen

B1-K1-W1 en B1-K1-W2

Thema BOK Anatomie, fysiologie, pathologie, farmacologie

Kenniselementen KD

Leerresultaten

Onderwerpen

• Heeft brede kennis van de algemene anatomie en pathologie van het menselijk lichaam in relatie tot het orofaciale gebied

• Heeft brede kennis van de functie en anatomie van het orofaciale gebied

• Heeft brede kennis van pathologie zoals ziektes, infecties en beschadigingen in het orofaciale gebied

• Beschrijft ziektes, infecties en beschadigingen in het orofaciale gebied en ziektebeelden die invloed hebben op het orofaciale gebied en legt de consequenties hiervan voor de tandheelkundige behandeling uit.

• Legt de werking van het menselijk lichaam in relatie tot het orofaciale gebied uit.

• Legt de functie en anatomie van het orofaciale gebied uit.

• Beschrijft de werking van geneesmiddelen die invloed kunnen hebben op de tandheelkundige behandeling en/of die van toepassing zijn in de tandheelkunde.

Anatomie en pathologie menselijk lichaam

• De bouw van het menselijk skelet, m.n. van de schedel, functie van het skelet

• Functie van de spieren, willekeurige en onwillekeurige spierbewegingen, statische- en dynamische spierarbeid

• De bloedsomloop, bouw en werking van het hart, grote- en kleine bloedsomloop, werking van de nieren, bloedcellen en de functie ervan, bloedstolling, stollingsfactoren, bacteriemie

• Het lymfatische systeem, lymfeklieren

• De ademhaling

• De spijsvertering, werking van de darmen en de lever, rol van het gebit

• Zenuwstelsel, perifeer en centraal, willekeurig en onwillekeurig, prikkelgeleiding door de zenuwen

• Bacteriële infecties, schimmelinfecties, virusinfecties

• Ontstekingsverschijnselen

• Afweerreacties, vaccineren

Anatomie en functie orofaciale gebied

• Anatomie en functie van gebitselementen, het parodontium, andere omringende structuren van de mondholte (tong, lippen, wangen en verhemelte, speekselklieren, kaakgewricht), inclusief nomenclatuur

• Botstructuren orofaciale gebied, schedel en kaakbotten

• Zenuwen in het orofaciale gebied, (waaronder n. facialis, n. trigeminus en vertakkingen)

• Ligging en functie van de speekselklieren

• Spieren in het orofaciale gebied: kauwspieren, mimische spieren, tongspier, suprahyoidaleen infrahyoidale spieren, spieren van het kaakgewricht, slikbeweging

• Het kaakgewricht, bouw en bewegingen

• Lip-, kaak- en verhemeltespleten

• Tumoren in het hoofd- halsgebied

Thema BOK Communicatie

Thema BOK Anatomie, fysiologie, pathologie, farmacologie

Onderwerpen (vervolg) Gevolgen van onvoldoende mondhygiëne

• gingivitis

• parodontitis,

• cariës, ontkalking, cariës superficialis, cariës media en cariës profunda, predilectieplaatsen voor cariës, demineralisatie en remineralisatie, rol fluoride

• schimmelinfecties, zoals candida albicans, cheilosis angularis

Medische aandoeningen met directe invloed op het orofaciale gebied, gestoorde afweer, diabetes mellitus, HIV, leukemie

Werkingsmechanisme, toedieningsvormen en meest voorkomende bijwerkingen van de volgende geneesmiddelen

• Middelen die van invloed kunnen zijn op de tandheelkundige behandeling: Cytostatica, bloedverdunnende medicijnen, antibiotica, bifosfonaten en psychofarmaca

• Voor zover van toepassing in de tandheelkunde: Antibiotica, pijnstillers, dormicum, fluoride preparaten, schimmelpreparaten.

• Voorschrijven van recepten, voorbehouden handeling (wet BIG)

• Geneesmiddelen tijdens zwangerschap

• Antibioticumprofylaxe

• Voorschrijven van antibiotica als onderdeel van parodontale therapie

Werkprocessen

B1-K1-W1

Thema BOK Patiëntgroepen

Kenniselementen

KD

Leerresultaten

Onderwerpen

Werkprocessen

• Heeft brede kennis van patiëntgroepen die zich onderscheiden in bijvoorbeeld leeftijd en culturele achtergrond

• Analyseert het functioneren, de zorgbehoefte, leeftijd en achtergrond van verschillende groepen patiënten en onderbouwt hoe de omgang op hen kan worden afgestemd.

• Dak- en thuislozen

• Kinderen en jongeren

• Mensen die lijden aan dementie

• Mensen die moeite hebben informatie te begrijpen

• Mensen die palliatieve- of terminale zorg nodig hebben

• Mensen met angst, boosheid, agressie en claimend gedrag

• Mensen met een gehoorbeperking

B1-K1-W1

• Mensen met een verslaving

• Mensen met een verstandelijke beperking

• Mensen met een visuele beperking

• Mensen met geestelijke gezondheidsproblemen

• Mensen zonder geldige verblijfsdocumenten

• Migranten

• Ouderen, chronisch zieken en mensen met lichamelijke beperkingen

• Zwangeren

Thema BOK Hulpvraag aannemen

Kenniselementen KD

• Heeft brede kennis van tandheelkundige methoden en behandelingen en de bijbehorende risico’s

• Heeft brede kennis van tandheelkundige behandelingen met betrekking tot preventie, parodontologie, restauratieve tandheelkunde, prothetische tandheelkunde, endodontie, orthodontie, kaakchirurgie en implantologie

• Kan afwijkingen signaleren in relatie tot de algehele gezondheidstoestand van de patiënt

• Kan triagevaardigheden toepassen volgens afspraken in de praktijk

• Heeft specialistische kennis van medische anamnese m.b.t. een tandheelkundige behandeling

Leerresultaten

• Beredeneert hoe afwijkingen in de algehele gezondheid, medicijngebruik, aandoeningen en allergieën van invloed zijn op de tandheelkundige behandelingen en de bijbehorende risico’s.

• Gebruikt het triageprotocol om de hulpvraag vast te stellen en om de spoedeisendheid en vervolgstappen te bepalen.

Onderwerpen Diagnostiek

• Afwijkingen van het slijmvlies en andere weefsels, biopsieën.

• Orthodontische afwijkingen

• Pulpa- en periapicale aandoeningen.

• Onderzoek naar gevolgen van het verlies van elementen en steunweefsels.

• Periodiek onderzoek, pocketstatus, parodontiumstatus

Behandelingen

• Behandeling van orthodontische afwijkingen, chirurgie, uitneembare – en vaste apparatuur.

• Behandeling van pockets

• De opbouw: gegoten of plastisch.

• Esthetische behandelingen.

• Extractieleer, kaakchirurgische behandelingen

• Gebruik van fluoride.

• Gebruik wortelstiften.

• Gecombineerde orthodontisch-chirurgische behandelingen.

• Kronen en bruggen

– Metaal, composiet, porselein

– Gegoten en opgebakken, gefreesd – Inlay en onlay

Werkprocessen B1-K1-W2

• Lokale anesthesie (oppervlakte-, infiltratieen geleidingsanesthesie) algehele narcose, lachgassedatie

• Parodontale chirurgie

• Praktische maatregelen ter voorkoming van cariës en parodontopathieën

• Preparatie voor en restauratie met plastische vulmaterialen

• Prothesen, rebasen, relinen, reparaties, preprothetische chirurgie

• Scalen

• Sealen

• Tanderosie

• Therapie van pulpa- en periapicale aandoeningen

• Toepassing van implantaten, soorten implantaten

• Verwijderen van tandsteen

Heeft kennis van de algehele gezondheid zoals vermeld bij het onderdeel anatomie, fysiologie, pathologie en farmacologie in relatie tot mondzorg.

Op basis van deze kennis en het hanteren van het triageprotocol van de praktijk kan de assistent een afwijking bij het aannemen van de hulpvraag herkennen en kan zij bepalen welke invloed dit heeft op de tandheelkundige behandeling

Thema BOK Planning

Kenniselementen KD

Leerresultaten

• Heeft brede kennis van duur en impact van behandelingen

• Kan logistieke processen in de tandheelkundige praktijk plannen, uitvoeren en bewaken

• Berekent hoeveel tijd nodig is voor behandelingen omwille van de planning.

• Plant alle logistieke processen in de praktijk rekening houdend met de patiënt, personeel en externe diensten.

Onderwerpen Kent de inhoud en de duur van de meest gangbare behandelingen op het gebied van de preventieve, endodontische, cosmetische, restauratieve en prothetische tandheelkunde en van kaakchirurgische, orthodontische en implantologische behandelingen, inclusief anesthesie (zoals benoemd onder het thema ‘hulpvraag aannemen’).

Werkprocessen B1-K1-W2

Thema BOK Informatieverwerking en administratie

Kenniselementen KD

Leerresultaten

Onderwerpen

Agenda planning beheren, rekening houdend met: patiënt, personeel en externe diensten (zoals het tandheelkundig laboratorium, externe facturatie, loonadministratie, dental depot)

• Heeft specialistische kennis van automatiseringssystemen toegespitst op het werkveld

• Kan (ICT-)vaardigheden toepassen

• Verwerkt patiëntgerelateerde informatie en administratie in het digitale systeem.

Digitale administratieve verwerking

• Verwerken van patiëntgegevens

• Medische anamnese

• Receptverwerking

• Behandeljournaal verwerken

• Gegevens verwerken in de status praesens.

• PPS invullen

• Parodontiumstatus invullen

• Röntgenfoto’s verwerken

• Tandheelkundig zorgplan

• Begrotingen

• Facturen

• Verwijsbrieven

• Afspraken plannen

Documenteren en archiveren van patiëntendossiers (fysiek en digitaal)

Werkprocessen B1-K1-W3

2.2 Kerntaak B1-K2: Verrichten van handelingen in het kader van tandheelkundige zorg

• B1-K2-W1: Voert bepaalde tandheelkundige handelingen uit (vakinhoudelijk handelen)

• B1-K2-W2: Assisteert bij uitvoeren van tandheelkundige behandelingen (vakinhoudelijk handelen, samenwerken)

• B1-K2-W3: Geeft voorlichting en advies (gezondheidsbevorderend handelen)

• B1-K2-W4: Zorgt voor logistiek en beheer (organiseren)

Thema BOK Wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen

Kenniselementen KD

Leerresultaten

• Heeft specialistische kennis van voor het werkveld relevante wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen

• Heeft specialistische kennis van procedures, protocollen en werkafspraken betreffende patiëntveiligheid

• Heeft specialistische kennis van taakbegrenzing wat betreft bevoegdheid en bekwaamheid

• Kan volgens hygiëne protocollen en de richtlijn infectiepreventie in mondzorgpraktijken werken

• Kan werken volgens de voor de tandheelkunde geldende ergonomische principes

• Kan signalen herkennen van sociale problematiek waaronder huiselijk geweld, seksueel misbruik en kindermishandeling en actie ondernemen volgens wet- en regelgeving en het beleid/protocol van de organisatie

• Heeft specialistische kennis van de richtlijn tandheelkundige radiologie m.b.t. het gebruik van röntgenapparatuur

• Kan de richtlijn tandheelkundige radiologie toepassen bij het bedienen van de röntgenapparatuur

• Kan de richtlijn tandheelkundige radiologie toepassen bij het plaatsen en voorbereiden van de patiënt voor een panoramische opname

• Kan de richtlijn tandheelkundige radiologie toepassen bij het plaatsen van film of sensor m.b.v. instelapparatuur

• kan de richtlijn tandheelkundige radiologie toepassen bij het richten van het röntgentoestel voor bitewing en solo- röntgenopnamen

• Verricht handelingen in het kader van tandheelkundige zorg volgens wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen.

• Licht toe wat de eigen bevoegdheid en bekwaamheid is.

• Past ergonomische principes toe tijdens de werkzaamheden.

• Gebruikt de meldcode bij signalen van sociale problematiek.

• Gebruikt de richtlijn tandheelkundige radiologie bij het gebruik van röntgenapparatuur.

Onderwerpen Wetten

• Arbo-wetgeving

• AVG: Algemene Verordening Gegevensbescherming

• Wet BIG: Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg

• WGBO: Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst

• WMG: Wet Marktordening Gezondheidszorg

• WMO: Wet Maatschappelijke Ondersteuning

• WLZ: Wet Langdurige Zorg

• Wkkgz: Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg

• Zvw: Zorgverzekeringswet

Regelingen

• Regeling mondzorg

• Regeling zorgverzekering

Richtlijnen

• KIMO-richtlijnen

• KNMT-richtlijnen, waaronder patiëntendossier

• Richtlijn infectiepreventie

• Richtlijn jeugdzorg

• Richtlijn radiologie

Actuele protocollen van de praktijk Ergonomische principes

• Statische en dynamische spierarbeid

• Willekeurige- en onwillekeurige bewegingen

• Werkhouding, stand van de stoel

• Verlichting

• Four handed werken

Meldcodes

• Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

• Meldcode seksueel grensoverschrijdend gedrag

Thema BOK Wet- en regelgeving, richtlijnen en protocollen

Onderwerpen (vervolg) Eisen bij röntgenapparatuur

• ALARA / ALADA principe

• Beschermende maatregelen bij gebruik röntgenstralen

• Eisen gesteld aan röntgenapparatuur in de tandheelkundige praktijk

• Eisen ten aanzien van de bediener

• Eisen ten aanzien van de gebruiker van tandheelkundige röntgenapparatuur

• Maximaal toegestane doses

• Plichten van de gebruiker

• Werking röntgenapparatuur

Werkprocessen WP overstijgend

Thema BOK Communicatie

Kenniselementen KD

• Heeft brede kennis van tandheelkundig vakjargon

• Kan proactief (h)erkennen en handelen bij (bijna) incidenten om schade voor de patiënt te beperken, openheid te bieden en herhaling te voorkomen

• Kan vaardig omgaan met uitingsvormen van pijn en angstgevoelens van patiënten

• Kan sociale en communicatieve vaardigheden toepassen in contact met patiënten en collega’s

• Kan samenwerkingsvaardigheden toepassen

• Kan de communicatie afstemmen op diverse doelgroepen en culturele achtergronden

Leerresultaten

Onderwerpen

• Integreert vakjargon in de communicatie met directe collega’s en collega’s uit andere disciplines.

• Kiest de juiste gespreksvorm en past deze correct toe bij het verrichten van handelingen in het kader van tandheelkundige zorg.

Vakjargon

• Melk- en blijvende gebitselementen

• Aanduiden van gebitselementen, two digit systeem

• (Latijnse) namen van gebitselementen, vlakaanduiding en bouw en overige structuren in het orofaciale gebied

Gebruikt de volgende gespreksvoering en weet wanneer die toe te passen

• adviseren

• instructie geven

• overtuigen

• reflecteren

• stimuleren

• voorlichten

Werkprocessen WP overstijgend

Gesprekstechnieken toepassen bij

• Agressie

• Conflicten

• Grensoverschrijdend gedrag

• Veeleisende patiënten

Overig

• Is duidelijk in het overleg en de afstemming met de patiënt

• Is sociaal vaardig

• Kan de patiënt geruststellen,

• Kan professioneel omgaan met angstgevoelens en signalen herkennen.

• Overlegt tijdig, duidelijk en regelmatig met collega’s en stemt af

• Stemt de communicatie af op het niveau van de patiënt.

• Stimuleert zelfmanagement bij de patiënt

Thema BOK Anatomie, fysiologie, pathologie, farmacologie

Kenniselementen KD

• Heeft brede kennis van de functie en anatomie van het orofaciale gebied

• Heeft brede kennis van pathologie zoals ziektes, infecties en beschadigingen in het orofaciale gebied

• Heeft brede kennis van het ontstaan van cariës, gingivitis en parodontitis

• Heeft brede kennis van geneesmiddelen in relatie tot de behandeling van bijvoorbeeld pijn, infectie, allergie, bloeding en droge mond

• Heeft specialistische kennis van röntgenanatomie

Leerresultaten

• Legt de functie en anatomie van het orofaciale gebied uit.

• Analyseert de mogelijke gevolgen van onvoldoende mondhygiëne.

• Beschrijft ziektes, infecties en beschadigingen in het orofaciale gebied en ziektebeelden die invloed hebben op het orofaciale gebied en legt de consequenties hiervan voor de tandheelkundige

• behandeling uit.

• Beschrijft de werking en mogelijke bijwerkingen van geneesmiddelen die invloed kunnen hebben op de tandheelkundige behandeling.

• Legt de röntgenanatomie uit.

Onderwerpen Botten, Latijnse en Nederlandse benamingen

• Hersenschedel

• Aangezichtschedel: boven- en onderkaak, neusbeenderen en jukbeenderen.

• Foramina onder- en bovenkaak

• Opbouw, functie en bewegingsmogelijkheden van het kaakgewricht

Spieren, Latijnse en Nederlandse benamingen

• Infrahyoidale spieren

• Kauwspieren: m.masseter, m.temporalis, m.pterygoideus lateralis en m.pterygoideus medialis

• Mimische spieren

• Suprahyoidale spieren: m.mylohyoideus, m.geniohyoideus, m.digastricus

• Tongspieren, functies van de tong

• Het kauwproces en slikproces, functie van de speekselklieren

Zenuwen, Latijnse en Nederlandse benamingen

• Hersenzenuwen, n. V, VIII en IX

• Motorische innervatie hoofd-halsgebied: n.facialis

• Sensibele innervatie hoofd-halsgebied: n.trigeminus, n.ophthalmicus, n.maxillaris, n.mandibularis (met n. lingualis, n.alveolaris inferior en n.mentalis)

Infectie

• Infectieleer, soorten micro-organismen

bacteriën (o.a. tetanus) – nuttige, commensale en pathogene microorganismen

schimmels (o.a.candida albicans)

virussen (hepatitis A, B en C, herpes, pfeiffer, HIV)

• Overdrachtswijzen van micro-organismen – besmetting via zoönosen

congenitaal

hematogeen

kruisbesmetting

– oraal of enteraal – via aerosolen

– via huid en slijmvliezen

• Verspreiding van micro-organismen door het lichaam

via bloedvaten

via buisvormige organen

– via een flegmone

– via lichaamsholten

– via lymfebanen

• Virulentie en weerstand

• Ontstekingsverschijnselen

• Verkrijgen van immuniteit

• Anti-infectieuze middelen, desinfectantia en antibiotica

• Antibioticumprofylaxe

Onderwerpen (vervolg) Ziektes (met gevolgen voor tandheelkundige behandeling)

• Aids

• Anemie

• Angina pectoris

• Bloedstollingsstoornissen

• Dementie

• Diabetes mellitus

• Epilepsie

• Flauwvallen (vasovagale collaps)

• Hart(klep)afwijkingen, pacemaker

• Hepatitis A, B en C

• Herpes simplex

• Hoge bloeddruk

• Longafwijkingen, astma, emfyseem

• Reuma

• Schildklierafwijkingen

• Ziekte van Parkinson

• Beschadiging van gebitselementen door trauma en slechte gewoonten

• Knarsen en klemmen

• Nagelbijten

• Pijproken

• Verslaving

• Voeding

• Aangeboren afwijkingen gebitselementen

• Amelogenesis imperfecta

• Ontbreken van gebitselementen, agenesie

• Overtollige elementen, oligodontie

Ontstaan cariës, gingivitis, parodontitis

• Demineralisatie en remineralisatie (rol speeksel)

• Etiologie van cariës

• Halitose

• Ontstaan van gingivitis en parodontitis

• Ontstaan van tandplaque

• Opbouw glazuur, dentine en wortelcement

• Samenstelling van tandplaque

• Tanderosie

• Voeding en eetgewoonten

• Zwangerschapsgingivitis

Werkprocessen WP overstijgend

Werkingsmechanisme, toedieningsvormen en meest voorkomende bijwerkingen van de volgende geneesmiddelen

• Middelen die van invloed kunnen zijn op de tandheelkundige behandeling: Cytostatica, bloedverdunnende medicijnen, antibiotica, bifosfonaten en psychofarmaca

• Voor zover van toepassing in de tandheelkunde: Antibiotica, pijnstillers, dormicum, fluoride preparaten, schimmelpreparaten.

• Voorschrijven van recepten, voorbehouden handeling (wet BIG)

• Geneesmiddelen tijdens zwangerschap

• Antibioticumprofylaxe

• Voorschrijven van antibiotica als onderdeel van parodontale therapie

Röntgenanatomie

• Artefact versus afwijkende structuur

• Kenmerkende (basale) structuren en afwijkingen op de solofoto

• Kenmerkende (basale) structuren en afwijkingen op het OPT

Thema BOK Anatomie, fysiologie, pathologie, farmacologie

Kenniselementen KD

Leerresultaten

• Heeft specialistische kennis van de werking en het gebruik van benodigde apparatuur, materialen en middelen t.b.v. onderzoek en behandeling

• Kan specialistische kennis toepassen bij het gebruik van benodigde apparatuur, materialen en middelen t.b.v. onderzoek en behandeling

• Heeft kennis van technologische ontwikkelingen in de tandheelkunde

• Heeft specialistische kennis van: eigenschappen van, gevaren van en bescherming tegen straling

• Heeft specialistische kennis van het maken van röntgenfoto’s en gebitsscans

• Kan EHBO-technieken toepassen bij het verlenen van basale eerste hulp en een AED gebruiken

• Benoemt de eigenschappen en werking van apparatuur, materialen en middelen die gebruikt worden in de praktijk.

• Benoemt de eigenschappen van, gevaren van en bescherming tegen straling.

• Beheerst EHBO-technieken voor het verlenen van basale eerste hulp.

Onderwerpen Apparatuur

• Afzuigmotor

• Airrotor

• Compressor

• Desinfectie en sterilisatie

• Desinfectie en sterilisatie van hand- en hoekstukken (DAC)

• Hand- en hoekstukken

• Meerfunctiespuit

• Micromotoren

• Mondscanner

• Röntgenapparatuur (standaard en OPT)

• Schud en mengapparatuur

• Sterilisator

• Stoel en verlichting

• Thermodesinfector

• Ultrasoon apparatuur, scalers

Röntgen en straling

• Absorptie en beeldvorming

• Analoge en digitale röntgenopnamen

• Bissectriceregel insteltechniek

• Driedimensionale opnamen

• Eigenschappen röntgenstraling

• Foutherkenning

• Instelapparatuur, parallel insteltechniek

• Intensiteit van röntgenstraling

• Intra- en extra orale röntgenopnamen

• Invloed van röntgenstraling op levende weefsels

• Onduidelijke opnamen, cone cutting

• Ronde versus rechthoekige conus

• Werking röntgenapparaat in de tandheelkundige praktijk

• Zwarting van een röntgenopname

Werkprocessen WP overstijgend

Eerste hulp

• Anafylactische shock

• Aspiratie

• Complicaties na toediening lokale anesthesie

• Diabetes, hypo en hyper

• Gebruik AED

• Reanimatie

• Stabiele zijligging

Thema BOK Materialen en middelen

Thema BOK Tandheelkundige behandelingen, zelfstandige handelingen en assisteren Kenniselementen KD

• Heeft brede kennis van tandheelkundige methoden en behandelingen en de bijbehorende risico’s

• Heeft brede kennis van tandheelkundige behandelingen met betrekking tot preventie, parodontologie, restauratieve tandheelkunde, prothetische tandheelkunde, endodontie, orthodontie, kaakchirurgie en implantologie

• Kan ‘four handed’ en protocollair assisteren bij de volgende tandheelkundige handelingen: preventie, parodontologie, restauratieve tandheelkunde, prothetische tandheelkunde, endodontie, orthodontie, kaakchirurgie, implantologie

• Heeft brede kennis van ondersteunende tandheelkundige behandelingen zoals: behandelgebied droogleggen, cofferdam en matrix aanbrengen, afdrukken en noodkronen maken, hechtingen verwijderen en gebitselementen polijsten

• Kan het behandelgebied droogleggen; cofferdam en matrix aanbrengen; afdrukken, noodkronen, röntgenfoto’s en gebitsscans maken; hechtingen verwijderen en gebitselementen polijsten

• Heeft specialistische kennis van complicaties van tandheelkundige behandelingen

• Heeft brede kennis over preventieve handelingen zoals plaque kleurtest en instructie mondhygiëne (incl. Voedingsadvies), fluoride applicaties en behandelen van gevoelige tandhalzen

• Kan plaque kleurtest, fluoride applicaties en het behandelen van gevoelige tandhalzen uitvoeren

Leerresultaten

• Voert tandheelkundige handelingen uit in opdracht van de behandelaar.

• Voert preventieve handelingen uit in opdracht van de behandelaar.

• Assisteert volgens protocol bij het uitvoeren van tandheelkundige behandelingen.

• Legt uit hoe en waarom ondersteunende tandheelkundige behandelingen worden uitgevoerd.

• Beschrijft welke risico’s en complicaties bij de tandheelkundige behandeling horen.

Onderwerpen Diagnostiek

• Kennis van afwijkingen van het slijmvlies, biopsieën.

• Kennis van diagnostiek van orthodontische afwijkingen

• Kennis van diagnostiek van pulpa- en periapicale aandoeningen.

• Kennis van gevolgen van het verlies van elementen en steunweefsels.

• Kennis van periodiek onderzoek, PPS, pocketstatus, parodontiumstatus.

• Behandeling

• Behandeling van orthodontische afwijkingen, chirurgie, uitneembare – en vaste apparatuur.

• Behandeling van pockets

• De opbouw: gegoten of plastisch.

• Esthetische behandelingen.

• Extractieleer, kaakchirurgische behandelingen

• Gebruik van fluoride.

• Gebruik wortelstiften.

• Gecombineerde orthodontisch-chirurgische behandelingen.

• Kronen en bruggen

Metaal, composiet, porselein

gegoten en opgebakken, gefreesd

Inlay en onlay

Lokale anesthesie (oppervlakte-, infiltratieen geleidingsanesthesie) algehele narcose, lachgassedatie.

• Parodontale chirurgie.

• Praktische maatregelen ter voorkoming van cariës en parodontopathieën.

• Preparatie voor en restauratie met plastische vulmaterialen.

• Prothesen, rebasen, relinen, reparaties, preprothetische chirurgie.

• Scalen

• Sealen.

• Tanderosie.

• Therapie van pulpa- en periapicale aandoeningen.

• Toepassing van implantaten, soorten implantaten.

• Verwijderen van tandsteen

Behandelgebied droogleggen

• Afdrukken en noodkronen maken

• Cofferdam en matrix aanbrengen

• Gebitselementen polijsten

• Hechtingen verwijderen

Thema BOK Tandheelkundige behandelingen, zelfstandige handelingen en assisteren

Onderwerpen (vervolg) Complicaties

• Allergische reacties, anafylactische shock

• Antrumperforatie

• Aspiratie

• Flauwvallen (vasovagale collaps)

• Hyperventilatie

• Kaak uit de kom, luxatie

• Wortelbreuken

Werkprocessen

B1-K2-W1 en B1-K2-W2

Thema BOK Patiëntgroepen

Kenniselementen KD

Leerresultaten

Onderwerpen

Preventieve handelingen

• Behandelen van gevoelige tandhalzen

• Fluoride applicaties

• Instructie mondhygiëne (poetsinstructie, gebruik van middelen voor interdentale reiniging, voedingsadvies)

• Plaque kleurtest, plaque status

• Heeft brede kennis van patiëntgroepen die zich onderscheiden in bijvoorbeeld leeftijd en culturele achtergrond

• Heeft brede kennis van mondzorg bij ouderen

• Analyseert het functioneren, de zorgbehoefte, leeftijd en achtergrond van verschillende groepen patiënten en onderbouwt hoe de omgang op hen kan worden afgestemd.

• Dak- en thuislozen

• Kinderen en jongeren

• Mensen die lijden aan dementie

• Mensen die moeite hebben informatie te begrijpen

• Mensen die palliatieve- of terminale zorg nodig hebben

• Mensen met angst, boosheid, agressie en claimend gedrag

• Mensen met een gehoorbeperking

Werkprocessen B1-K2-W3

Thema BOK Voorlichting en advies

Kenniselementen

KD

Leerresultaten

Onderwerpen

Werkprocessen

• Mensen met een verslaving

• Mensen met een verstandelijke beperking

• Mensen met een visuele beperking

• Mensen met geestelijke gezondheidsproblemen

• Mensen zonder geldige verblijfsdocumenten

• Migranten

• Ouderen, chronisch zieken en mensen met lichamelijke beperkingen

• Zwangeren

• Heeft specialistische kennis van preventiemaatregelen zoals mondverzorging en voedingsadviezen

• Heeft brede kennis van instructie- en voorlichtingsmethodieken

• Kan instructie mondhygiëne geven (incl. Voedingsadvies)

• En preventiemaatregelen uitvoeren

• Kan kennis van voeding en voedingsadviezen toepassen bij het voorlichten en instrueren van de patiënt

• Kan motivatie-, overtuigings- en beïnvloedingstechnieken toepassen

• Kan feedbackvaardigheden inzetten

• Adviseert de patiënt over mondhygiëne, eetgewoonten en voeding.

• Gebruikt bij het geven van voorlichting en advies de juiste gespreksmethoden en –vaardigheden.

• Voeding en eetgewoonten

• Voorlichting mondhygiëne

• Voorlichting slechte gewoontes en gevolgen voor het gebit

• Gebruikt de volgende gespreksvoering en weet wanneer die toe te passen

– Adviseren

– Instructie geven

– Overtuigen

– Reflecteren

– Stimuleren

– Voorlichten

B1-K2-W3

• Stimuleert zelfmanagement bij de patiënt

• Is sociaal vaardig

• Stemt de communicatie af op het niveau van de patiënt.

• Is duidelijk in overleg met de patiënt

Thema BOK Logistiek en beheer

Kenniselementen KD

Leerresultaten

• Heeft brede kennis van voorraadbeheersystemen

• Beschrijft hoe de voorraad beheerd wordt en welke systemen hiervoor worden gebruikt.

Onderwerpen Voorraadbeheer

• Bestellen van materialen en instrumentarium met oog voor prijs/kwaliteit aspecten

• Controleren van geleverde bestellingen

• Opbergen van bestellingen, FIFO

• Verwerken van techniekwerk

Werkprocessen B1-K2-W4

Systemen

• Kan werken met beschikbare digitale middelen voor de beheertaken

• Kan apparatuur bedienen en onderhouden

• Investeert doelgericht in contacten met leveranciers

2.3 Kerntaak B1-K3: Werken aan kwaliteit en deskundigheid

• B1-K3-W1: Werkt aan de eigen deskundigheid (leren & ontwikkelen)

• B1-K3-W2: Werkt aan het bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg (professioneel handelen)

• B1-K3-W3: Werkt multidisciplinair samen en stemt werkzaamheden af (samenwerken)

• B1-K3-W4: Levert een bijdrage aan de begeleiding van (nieuwe) collega’s en stagiaires (leren en ontwikkelen)

Thema BOK Werknemerschap

Kenniselementen KD

• Heeft brede en specialistische kennis van de kenmerken van professionaliteit

• Heeft brede kennis van actuele ontwikkelingen in het werkveld mondzorg

• Heeft specialistische kennis van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokkenen binnen de organisatie

Leerresultaten

• Begrijpt dat een professional iemand is die ervoor kiest en zich erop toelegt om, met behulp van specialistische kennis en ervaring, patiënten op een competente en integere manier steeds beter van dienst te zijn.

• Neemt kennis van, begrijpt en analyseert actuele ontwikkelingen in de mondzorg.

• Benoemt de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokkenen binnen de organisatie.

Onderwerpen Professionele eigenschappen

• Aanpassingsvermogen

• Accuratesse

• Anticiperen

• Besluitvaardig

• Communiceren

• Creativiteit

• Discipline

• Doorzettingsvermogen

• Durf (risico’s durven nemen)

• Efficiënt en doelgericht zijn

• Grenzen kennen

• Organiseren

• Prettig kunnen samenwerken

• Verantwoordelijkheid nemen

Werkprocessen WP overstijgend

Thema BOK Deskundigheidsbevordering

Kenniselementen

KD

Leerresultaten

Onderwerpen

Ontwikkelingen

• Indicatoren

• Informatie en ICT technologie

• Ketenvorming

• Richtlijnen en protocollen

• Samenwerking

• Taakdelegatie

Taken

• Kent de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van medewerkers in de praktijk

• heeft brede kennis van relevante vakliteratuur en scholingsaanbod

• kan reflectievaardigheden inzetten om eigen beroeps handelen te toetsen

• Benoemt relevante vakliteratuur ten behoeve van de deskundigheidsbevordering van een tandartsassistent.

• Analyseert de eigen deskundigheid in relatie tot de werkzaamheden in de praktijk en benoemt mogelijkheden om de eigen deskundigheid te bevorderen.

• Beoordeelt resultaten van eigen handelen en gedrag met betrekking tot de werkzaamheden in de praktijk, op basis van analyse, feedback en reflectie en formuleert vervolgens persoonlijke leerdoelen en acties.

• Vakliteratuur, o.a. NTDentz, tandartspraktijk, diverse magazines

• Bij- en nascholing voor de tandartsassistent via diverse (vak)organisaties

• Methodisch werken

• Reflectievaardigheden als POP en PAP

Werkprocessen B1-K3-W1

Thema BOK Kwaliteitszorg

Kenniselementen KD

• Heeft specialistische kennis van de toepassing van kwaliteits(zorg) systemen in de tandheelkunde

• Heeft specialistische kennis van geldende relevante wet- en regelgeving, (klachten)procedures en protocollen met betrekking tot kwaliteitszorg

• Kan onderzoekende en reflectieve vaardigheden inzetten om protocollen, werkwijzen en communicatie naar patiënten te toetsen en te verbeteren

Leerresultaten

• Begrijpt en hanteert kwaliteitszorgsystemen zoals o.a. verwoord in richtlijnen.

• Checkt werkzaamheden op kwaliteit en beargumenteert het belang van kwaliteit leveren.

• Beoordeelt werkzaamheden op basis van wet- en regelgeving, procedures, protocollen, richtlijnen en de actuele visie op zorg.

Onderwerpen Wetten

• AVG: Algemene Verordening

Gegevensbescherming

• Wet BIG: Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg

• WGBO: Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst

• Wkkgz: Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg

• Richtlijnen

• KIMO-richtlijnen

• KNMT-richtlijnen

• Richtlijn infectiepreventie

Werkprocessen B1-K3-W2

Thema BOK Multidisciplinair samenwerken

Kenniselementen KD

Leerresultaten

Certificering

• Intervisie

• PDCA-cyclus

• VIM (Veilig incidenten melden)

• Heeft brede kennis van aangrenzende disciplines binnen de eerste- en tweedelijns gezondheidszorg

• Heeft brede kennis van diverse beroepsgroepen en belangenorganisaties in het werkveld mondzorg

• Analyseert welke bijdrage verschillende werkvelden en disciplines kunnen leveren in relatie tot de gewenste zorg.

• Benoemt de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van alle betrokkenen binnen de organisatie.

• Voert werkzaamheden uit in afstemming met directe collega’s en andere disciplines.

Onderwerpen Mogelijk betrokken disciplines

• Apotheek

• Huisarts

• Kaakchirurg

• KNMT

• Logopedist

• Mondhygiënist

• Orthodontist

• Overige tandheelkundige differentiaties

• Tandprotheticus

• Tandtechnieker

• Thuiszorg

• Trombosedienst

• Verslavingszorg

• Verzorgingshuizen/verpleeghuizen

Werkprocessen B1-K3-W3

Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen de praktijk

Thema BOK Communicatie en begeleiding

Kenniselementen KD

• Heeft specialistische kennis van verschillende gesprekstechnieken

• Kan begeleidingsmethodieken toepassen bij het begeleiden van (nieuwe) collega’s en stagiaires

• Kan sociale en communicatieve vaardigheden toepassen in contact met directe collega’s en collega’s uit andere disciplines

• Kan samenwerkingsvaardigheden toepassen

• Kan afstemmen op culturele achtergronden in werkcontacten

• Kan feedbackvaardigheden inzetten

• Kan professioneel omgaan met conflictsituaties, agressie en/of

• Grensoverschrijdend gedrag

Leerresultaten

• Integreert gespreks- en communicatietechnieken in de communicatie met patiënten, naastbetrokkenen, collega’s en zorgverleners waaronder nieuwe collega’s en stagiaires.

• Creëert samenwerking met mensen met diverse achtergronden.

• Stelt problemen vast en maakt deze bespreekbaar.

Onderwerpen Gesprekstechnieken

• Argumenteren

• Assertief reageren, grenzen aangeven

• Concretiseren

• Discussiëren

• Luisteren, samenvatten, doorvragen

• Mening verwoorden

• Omgaan met stiltes

• Onderhandelen

• Overtuigen

• Parafraseren

• Verantwoording afleggen

Werkprocessen

B1-K3-W3 en B1-K3-W4

Rekening houden met diverse culturele achtergronden