Klasse Magazine 026

026 – december 2021

www.klasse.be

december 2021 Kunnen ze dat nu nog niet?

Kunnen ze dat nu nog niet? www.klasse.be

WERKEN AAN EXECUTIEVE FUNCTIES

Advertentie

30.

40.

46.

Deeltijds kunstonderwijs tijdens corona: mondmaskers houden de creativiteit niet tegen.

Zijn klassen beter klein en fijn?

Of is de leerwinst miniem?

Directeur Lien leidt een school in Molenbeek: “Taal moet in elk hoekje van de school zitten.”

05.

EDITO: Zeeslag

36.

06.

REPORTAGE: De brug tussen kleuter en lager

Lezers, volgers, posters

44.

LERARENTEKORTJES: Welkom op het oudercontact

BEELDREPO:

08.

Wat leerde je van een collega?

ONDERZOEK:

REPORTAGE:

Waarom rust niet voor luieriken is iegel de spW aarom m je in el ziet ro je aa W zove als je sneller bent dubbel stilsta at g oe n e g nie Waa t te ro ooit t str m je je n maak m a k m les es aro ag Wa selfi s ta a KM_026_insert_kaartjes.indd 7

10.

20.

22.

28.

DOSSIER: Executieve functies BLOG: Het schooljaar van Arvid INTERVIEW: Steffie De Baerdemaeker over identiteit van leerlingen en leraren BRIEF: Van de keuken naar de klas

52.

28/11/2021 21:38

8 21 21:3

REPORTAGE: Extra gemotiveerd, meer Frans geleerd

54.

REPORTAGE: Klastitularis wordt coach

58.

LERARENKAART: Nieuwe voordelen

73.

DOORLOPER: Win een reischeque

28/11/20

KM_026_

insert_kaa

rtjes.indd

insert_kaa

KM_026_

.indd

artjes

rt_ka

_inse

_026

KM

3

5

KM

rtjes.indd

_026

_inse

rt_ka

9

/2021

artjes

.indd

21:38

28/11

11

CADEAUTJE!

n 28/11/20

21 21:3 8

28/11

/2021

21:38

De executieve functies van je leerlingen versterken? Neem een selfie, zet je leerlingen voor de spiegel. En trek de aandacht-, rust- of plan-kaart.

Advertentie

Illustratie: Niet Nu Laura

Haal jij in 2022 je Lerarenkaart boven?

LERAREN KAART

Doen! Want ze verruimt je blik op de wereld, en dat maakt jouw lessen buitenaards straf. Je geniet het hele jaar van astronomisch veel voordelen. Zoek en vind ze op waarismijnlerarenkaart.be.

Klasse Magazine

Edito

Zeeslag

‘Ik schiet op H9, Magnus.’

‘Papa, waarom is jouw haar grijs?’

‘Nu eerst ons spelletje, Magnus. H9.’

‘Wat zei je, papa?’

‘H9.’

‘Ah, dat is mis. Nee, raak. Euh, mis!’

Hier zit ik dan. Een eindeloos spelletje Zeeslag met mijn jongste. Een tegenstander die afdwaalt en vergeet wie aan de beurt is. En straks ontroostbaar is als ik zijn vloot kelder.

Als je Magnus ’s ochtends naar boven stuurt om sokken en zijn boekentas, komt hij op blote voeten naar beneden, boekentas al op zijn rug. Als hij aan tafel een verhaal begint, is hij halfweg de draad kwijt. En zijn huistaak? Ochtendlijke stress, want oeps: vergeten te maken! Dat verstrooide heeft hij van jou, knipoogt mijn vrouw. Een teken van verstand, grap ik. Het betert, weten mijn ouders. En toch: soms grommel ik. Net zoals ik – toen ik nog voor de klas stond – kon foeteren op leerlingen die een deadline niet haalden of sneller in paniek schoten dan ik ‘toets’ kon zeggen. Mijn zoontje krijgt nog een beetje respijt.

Maar die tieners staan toch verder dan een kind van negen?

Tot ik me voor dit magazine inlas over executieve functies.

Over impulscontrole, werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit.

De termen waren nieuw, de inzichten herkenbaar. Natuurlijk weet ik dat een kind alles nog moet leren. Niet alleen zijn veters strikken, maar ook: eerst nadenken en dan pas antwoorden. Of kalm blijven onder stress en taken goed plannen.

Natuurlijk weet ik dat mijn leerlingen daar net zoals mijn zoontje van negen de juiste ondersteuning bij nodig hebben.

Maar op de een of andere manier verzeilt dat besef naar de achtergrond. Als ik Magnus laat herhalen wat hij boven moet zoeken, denkt hij ook aan zijn sokken. En als ik mijn leerlingen help plannen, komt die taak wél op tijd binnen.

Confronterend werd het toen ik besefte dat ook mijn executieve functies vaak haperen. Tijdens een overleg uit het venster staren, verbeterde toetsen ei zo na kwijtspelen, een uitbrander geven als de les rumoerig start na míjn chaotische entree. Ik pleit schuldig. Met als troost: ik ben gelukkig niet de enige die soms sukkelt. Wat ik meeneem uit het dossier?

Kijk kritisch naar jezelf. Help je leerlingen om op een afstand naar hun gedrag, hun gedachten, hun emoties te kijken. En ga dan pas samen op zoek naar oplossingen. Want nog een troost: uiteindelijk kunnen je leerlingen het wel, als jij ze op weg zet.

Seppe Goossens – redacteur Klasse – Seppe@klasse.be

5

‘B7, papa?’ Ik raap mijn gedachten bij elkaar en richt me weer op het spelbord. Lap, daar zinkt mijn laatste bootje.

Komt ervan als je niet goed oplet. Een boze Magnus hoef ik vandaag niet te trotseren. Wel zijn triomfantelijke blik.

Wie was er nu eigenlijk afgeleid?

Klasse Magazine

Lezers, volgers, posters

Lezers, volgers, posters Tekst Tinne Deboes

KLASSE.BE

“Een blauwe plek, bluts of buil? Die vergeten ze.

Positieve ervaringen en trots wegen zwaarder door” Onderzoeker Valérie Lehouck (Arteveldehogeschool Gent) vraagt om risico’s in de kleuterklas ook bewust aan te bieden.

6

@joerideblauwe – Leraren worden besmet of moeten in quarantaine. Lang wachten op een test en vervolgens op het resultaat. Intussen nemen de andere leraren uren over, houden toezicht. Deze golf treft het onderwijs zwaar. Heel zwaar. Dank je wel straf korps, jullie zijn geweldig.

Klasse.be in het nieuw Zag jij het al? Onze website Klasse.be zit in een fris kleedje.

Je leest onze artikels vanaf nu in een strak design en krijgt ze voorgeschoteld in een heldere structuur. Ook de zoekfunctie kreeg een boost. Ga dus zeker op verkenning én vind nog meer inspiratie.

Klasse Magazine

INSTAGRAM - KLASSE

REDACTIE@KLASSE.BE

Alleen op afstand Dag Klasse

GEWELDIG: 341

REACTIES: 14

Ik ben een leerling uit 4 aso en ik zit als enige van mijn klas in quarantaine. De laatste leerstof voor de examens komt aan bod. In theorie kan ik de lessen volgen. Dat wil zeggen: als ik het bord kan lezen, als er geen extra materiaal wordt uitgedeeld, als de camera goed staat, als er geen rumoer is en als de wifi meewerkt. Ik zie hoe iedereen keihard zijn best doet, maar er gaat zoveel energie verloren.

Afstandsonderwijs is anders als het voor iedereen op afstand is. Soms zou ik liever tien minuten online privéles krijgen van mijn leraar in plaats van een lesuur te knoeien. Dan leer ik meer, denk ik. Intussen probeer ik de moed erin te houden en hoop ik op geslaagde examens.

R. (15) uit Lokeren

13.635 TIPREEKS KLASMANAGEMENT

Ruim dertienduizend leraren tekenden in op de tipreeks Klasmanagement. Enkele reacties, want jouw feedback doet ons groeien.

“Heel herkenbaar en handig. Met vijfentwintig jaar ervaring voor de klas zijn het voor mij evidente zaken. Maar als startende aanvangsbegeleider kan ik de praktische tips dankbaar uitdelen aan jonge collega’s. Uitmuntend gedaan!”

“Als starter is het belangrijk om even stil te staan bij alle didactische tips die je kreeg tijdens de opleiding. Omdat de realiteit soms doorweegt (vergaderingen, administratie, toezicht en dan nog lesgeven), vervagen de didactische handelingen wel eens.”

Schrijf je gratis in via Klasse.be/nieuwsbrieven

7

MEEST GELEZEN OP KLASSE.BE 1. “BASISKENNIS BIJBRENGEN MOET OPNIEUW DE KERNTAAK VAN DE LERAAR WORDEN” 2. HOE WERKT DE VASTE BENOEMING? 3. VERTELBLOKJES: METEEN MEE MET DE NODEN VAN JE LEERLINGEN 4. 7 FRISSE IDEEËN OM JE COLLEGA’S INFORMEEL FEEDBACK TE GEVEN 5. ZO HOU JE 55+’ERS OP SCHOOL BEVLOGEN

Klasse Magazine

Wat leerde je van een collega?

Wat leerde je van een collega?

Klasse legt in elk magazine drie leraren een vraag voor. Dit schooljaar: wat leerde je van een collega, welk sterk advies kreeg je? Mail jouw antwoord naar redactie@klasse.be.

Tekst Bart De Wilde Beeld Katoo Peeters

SCHOUDERKLOP “Onderschat nooit het effect van een schouderklop. Misschien brult de chef in restaurantkeukens of films, maar op school werkt dat niet. Hier sta ik letterlijk naast mijn leerlingen. Tussen de regels en routines vind je altijd plaats om met hen te praten. ‘Zalige citroentaart’ of ‘Knap dat je niet je kat stuurt maar op je werkplek durft aankaarten dat je op je honger zit.’”

Ruben Vastenavondt, leraar horeca, GO! Spectrumschool Antwerpen

8

Klasse Magazine

PASSIE UITBUITEN “Ik geef geschiedenis in de eerste graad. Al die parallel-uren lijken een groot cadeau.

Maar hoe hou je die herhalingen voor jezelf boeiend? ‘Wees authentiek en buit je passie helemaal uit’, fluisterde mijn voorganger Felix me in.

Dus vertel ik met veel zwier Griekse mythen, schakel ik games en zelfgemaakte video’s in om de leerstof vast te pinnen en maak ik flauwe grapjes.”

Arne De Cock, leraar geschiedenis, Koninklijk Lyceum Antwerpen

HULP VRAGEN “Als jonge leraar wil je het allemaal zelf oplossen. Loop je vast met een leerling, dan lig je wakker en broed je op een plan B of C. Plooien voelt als falen.

Hulp vragen ook.

Terwijl de oplossing vaak bij collega’s ligt.

Al die verschillende achtergronden in ons team zijn een goudmijn. Met die kennis en technieken helpen we elkaar en onze leerlingen zoveel verder.”

Kim Janssens, leraar type 2, Spes BuBaO Anderlecht

9

Dossier Executieve functies

Dossier Executieve functies

Alles (z)onder controle Zijn je leerlingen slaaf van hun impulsen of hebben ze alles onder controle? Experten Catherine Malfait en Nel Labeeuw maken je wegwijs in executieve functies. Leraren Tine en Evita pakken ze vast in de klas.

Tekst Seppe Goossens & Femke Van De Pontseele Illustraties Joren Joshua Beeld Eva Vlonk

11

Klasse Magazine

Klasse Magazine

Dossier Executieve functies

“Maak onbewust gedrag bewust” ‘Waarom levert de helft van de klas die taak te laat in?’ ‘Kan dan echt niemand zijn vinger opsteken?’

‘Elke keer zijn ze halfweg de opdracht mijn instructies al vergeten.’ Is de toestand hopeloos, of kan je er wat aan doen? Executieve functies to the rescue: experten Catherine Malfait en Nel Labeeuw.

Nel Labeeuw: “Roepen voor je beurt, deadlines niet halen en spoorloze notities: die verzuchtingen zijn voor elke leraar herkenbaar. Je botst op gedrag dat zorgt voor frustratie bij jou, en voor ruis op de verstandhouding met je klas. Want als leerlingen geregeld de mist ingaan bij verwachtingen die in jouw ogen perfect haalbaar zijn, lijkt slechts één conclusie mogelijk: ze kunnen wel, maar willen niet.”

Catherine Malfait: “Het goede nieuws? Je hebt impact op dat gedrag! Als je inzicht hebt in wat er precies speelt.

De sleutel: executieve functies. Een parapluterm voor cognitieve functies die je in staat stellen om je gedrag, je gevoelens en je gedachten doelbewust te sturen. Executieve functies (EF’s) zijn een belangrijke voorspeller voor succes op school.”

Nel Labeeuw: “Wie niet op elke prikkel impulsief reageert en zich flexibel opstelt bij ingrijpende veranderingen, doet het niet alleen goed op school, maar ook in zijn verdere leven. Is minder vatbaar voor verslavingen, ontwikkelt sterke relaties, heeft meer succes op professioneel vlak en is gelukkiger. In het kleuteronderwijs maakt de kennis over executieve functies al een tijdje opgang, dankzij het werk van docent en onderzoeker Sanne Feryn (co-hogeschool Odisee). Andere onderwijsniveaus zetten nu de eerste voorzichtige stappen.”

KLIKKEN MET EEN BALPEN Catherine Malfait: “De kennis over executieve functies is nog in ontwikkeling. Onder wetenschappers bestaat consensus over de drie centrale executieve functies: impuls­ controle, werkgeheugen en cognitieve flexibiliteit. Op basis van die centrale EF’s ontwikkelen zich steeds complexere EF’s: plannen en organiseren, probleemoplossend denken, gedragsevaluatie … Het ene model onderscheidt meer complexe EF’s dan het andere. Maar met een goed inzicht in de drie centrale EF’s kom je al een heel eind.”

12

Wie is Nel Labeeuw?

• pedagogisch medewerker GO! Scholengroep Gent • geeft EF-vormingen (secundair) • pedagoog en leraar lager onderwijs

Drie centrale executieve functies 01.

IMPULSCONTROLE Innerlijke pauzeknop waarmee je impulsieve gedragingen, gedachten of emoties kan onderdrukken. Helpt je aandacht richten en afleiding afblokken.

Herkenbaar?

• Een leerling raakt vaak in conflicten verzeild, checkt de hele tijd zijn smartphone, roept altijd het antwoord zonder zijn vinger op te steken.

• Je krijgt een verwijtend mailtje van een collega of een ouder en dient de afzender net iets te snel en te scherp van antwoord.

02.

WERKGEHEUGEN Tijdelijke werkplek in je brein waar je actief met informatie aan de slag gaat. Het werkgeheugen stelt je in staat om informatie tijdelijk te onthouden en in te zetten.

Wie is Catherine Malfait?

• auteur van ‘Groeien in executieve functies. Hoe? Zo!’ • geeft EF-vormingen (lager) • was als docent en onderzoeker betrokken bij ‘Zet je EF-bril op’ van co-hogeschool Odisee

Herkenbaar?

• Een leerling vergeet bij een gezelschapsspel steeds wie er aan de beurt is, vraagt al bij stap twee van de opdracht om de instructie te herhalen, of loopt telkens vast bij begrijpend lezen als hij een onbekend woord uit de context moet afleiden.

• Je bent midden in je uitleg de draad kwijt als een leerling je even afleidt. Of je vergeet aan het einde van de les weer eens de toets aan te kondigen.

03.

COGNITIEVE FLEXIBILITEIT Innerlijke schakelaar die je helpt om je vlot aan te passen aan nieuwe situaties en regels. Dankzij je cognitieve flexibiliteit kan je snel en accuraat wisselen tussen verschillende taken, een situatie vanuit een ander perspectief bekijken of je aanpak bijsturen.

Herkenbaar?

• Een leerling haalt plus en min door elkaar als ze niet meer gescheiden opduiken bij een rekenoefening. Enkele leerlingen kunnen zich niet focussen op nieuwe leerstof als ze net tevoren een toets aflegden. De klas raakt na de pauze heel moeilijk opnieuw in werkmodus.

• Je vindt niet meteen een oplossing als de beamer het laat afweten of het informaticalokaal bezet blijkt.

13

Klasse Magazine

Dossier Executieve functies

Nel Labeeuw: “Naast die drie cognitieve EF’s heb je ook een ‘warme EF’ waarvan de invloed doorsijpelt in onze denkprocessen als emoties te hoog oplaaien, je motivatie onder nul zit of net piekt. Als je te boos, te enthousiast, te verdrietig bent, dan kan je minder goed je EF’s inzetten. Wie zich bewust is van die emoties, kan strategieën aanwenden om hun impact te beperken.

Als je je niet verliest in boosheid, vertoon je in de klas geen gedrag waar je spijt van krijgt. En als je het hoofd koel houdt onder druk, krijg je geen black-out op het examen.”

Catherine Malfait: “Als ik vormingen geef, laat ik leraren eerst zelf ervaren hoe het met hun EF’s staat.

Een leerling die onbewust de hele tijd met zijn balpen klikt, heeft misschien een beperkte impulscontrole.

Maar als jij daardoor je draad kwijt bent in de les, vertelt dat ook iets over jou. Hoe goed kan jij afleiding filteren en je aandacht richten? Of: hoe hou jij het hoofd koel als je springuur plots een vervanging wordt?”

Nel Labeeuw: “Begrijpen hoe je als leraar functioneert, helpt je om leerlingen te laten groeien. Om onbewust gedrag bewust te maken. Als de beamer het begeeft, spreek je je cognitieve flexibiliteit aan. Hoe jij met die situatie omgaat, daar leren je leerlingen uit. En als je uitlegt wat die onvoorziene horde met je doet en hoe jij je les aanpast, vloeit uit dat gesprek ook dieper inzicht voort.”

14

STRUCTUREREN MOET JE LEREN Catherine Malfait: “Executieve functies kan je geïsoleerd oefenen, maar het effect zal beperkt zijn als je niet de transfer naar de klas maakt. Gezelschapsspelen zijn wel erg nuttig, als je ze goed begeleidt. Voor pakweg Vlotte Geesten of Jungle Speed moet je je impulsen goed onder controle houden, nadenken en dan pas reageren. Onderdruk je vanaf dan de drang om een antwoord te roepen in de klas? Niet noodzakelijk. Maar als je samen nadenkt over strategieën om hun spelgedrag bij te sturen, kan je tijdens leerinhouden wel terugverwijzen. ‘Weet je nog hoe je daar een impuls controleerde?’ Zo krijg je in je klas toch resultaat.”

Nel Labeeuw: “Hoe je de executieve functies van je leerlingen versterkt? Scaffolding is belangrijk: net voldoende hulp om te ondersteunen, net te weinig om achterover te leunen.

Een te strak stappenplan maakt je leerlingen afhankelijk en hulpeloos. Terwijl het doel ervan net was om zelfstandig aan de slag te gaan. Met een te vage opdracht trappelen ze ter plaatse of verliezen ze hun focus. Leerlingen worden enkel zelfsturend als jij ze daartoe de ruimte geeft. En ze intussen ondersteunt: met duidelijke voorbeelden en heldere feedback, routines in de klas, rust tijdens zelfstandig werk, een goede verstandhouding waar fouten maken mag.”

Catherine Malfait: “We overschatten vaak hoe sterk de EF’s van leerlingen al ontwikkeld zijn. Verwachten dat ze al kunnen plannen of hun mappen structureren, zonder het hen te leren. Dat wekt frustratie. De ontwikkeling van EF’s verloopt

Klasse Magazine

grillig en de rijping van de prefrontale cortex speelt daarbij een belangrijke rol. Wat we zeker weten: de impact van je omgeving – denk: ouders, leraren – is enorm. Want zij zorgen voor ervaring, oefenkansen en bijsturing. Tussen de leeftijd van vier en vijf jaar maken de centrale EF’s een grote sprong. Maar bij een kind dat toxische stress ervaart of onvoldoende gestimuleerd wordt, loopt die evolutie ernstige vertraging op.”

HUISWERK OF SPELLETJE FORNITE? Nel Labeeuw: “Ook de executieve functies van tieners zijn nog in ontwikkeling. Aan een kleuter vraag je niet om met de auto te rijden. Maar van pubers verwachten we wel dat ze hun werk vooruit plannen, overal op tijd opdagen en niet in paniek raken als er veel op hen afkomt. Onrealistisch hoge verwachtingen, die vaak op een teleurstelling uitdraaien.”

Catherine Malfait: “In dat groeiproces kan jij als leraar een belangrijke rol spelen. Als jij in je les voldoende denktijd inlast bij een complexe oefening, gespreide oefenmomenten helder in de agenda noteert of met de klas bespreekt hoe je ook thuis aan afleiding kan weerstaan. Als je toont hoe je een toets scant op vaak gemaakte fouten vóór je indient, hoe je verschillende oplossingen bedenkt voor een probleem en dan gericht kiest, of heel simpel: hoe je aan een taak begint die je liefst nog even uitstelt voor dat spelletje Fortnite. Een beeld dat wel vaker opduikt als het gaat over EF’s en onderwijs: de leraar als een soort externe prefrontale cortex voor het onvolgroeide brein van zijn leerlingen.”

LEERLINGEN WIJZEN OP HUN GEDRAG Nel Labeeuw: “Weer een taak te laat, niemand die zijn boeken vindt, voortdurend afdwalen tijdens je les: niet hun schuld, maar die van hun prefrontale cortex? Natuurlijk niet.

Je leerlingen zijn zelf verantwoordelijk voor hun gedrag, en jij mag ze daarop wijzen. Maar als je klaar kijkt, kan je voor jezelf sneller duiden waar het fout loopt. Dan slaag je er beter in om hun gedrag bij te sturen. En blijf je niet met je ergernis zitten.”

Catherine Malfait: “Die ene leerling die zijn boekbespreking een week te vroeg indient, sterkt natuurlijk je geloof dat het anders kan. Dat het allemaal een kwestie van inzet en goede wil is. En dat vergroot je ergernis over wie te laat indient.

Terwijl je ook de vraag kan stellen: hoe slaagt die ene leerling erin om zijn werk zo sterk te plannen? Krijgt hij meer steun van zijn omgeving? En heb ik daar bij mijn andere leerlingen voldoende op ingezet? Moet ik de opdracht vaker herhalen, opsplitsen in deeltaken of tussentijdse checks inbouwen?”

DRAAI JE TONG TWEE KEER Nel Labeeuw: “‘Leg een knoop in je zakdoek zodat je het niet vergeet’ of ‘Draai je tong twee keer om voor je iets zegt’:

15

“Die ene leerling die zijn boekbespreking te vroeg indient, sterkt je geloof dat het een kwestie van inzet en goede wil is” Catherine Malfait

is dat niet wat leraren al eeuwen zeggen? En is de theorie rond executieve functies geen oude wijn in nieuwe zakken? Zeker. Als leraar weet je die dingen wellicht al. Maar niet altijd even bewust, en soms verdwijnen die inzichten naar de achtergrond. Net daarom is een gerichte kijk op EF’s zo waardevol: je schept kansen om te groeien, voor je leerlingen én voor jezelf.”

Catherine Malfait: “EF’s vragen aandacht en inspanning. Altijd denken voor je iets doet, verstandig inspelen op elke verandering en je nooit laten opjutten door stress, dat is niet haalbaar. Niet voor jou, niet voor je leerlingen. Natuurlijk is het niet de meest verstandige keuze om een zak chips binnen te spelen als die toevallig voor je neus ligt. Maar soms doet het deugd om je eens te laten gaan, en dat is ook helemaal niet zo erg.”

Nel Labeeuw: “Zolang je die keuze bewust maakt en geen slaaf bent van je impulsen. Wat wij vertellen over EF’s gaat niet over braaf luisteren en doen wat de leraar zegt. Wel over je gedrag en je leerproces in handen nemen. Zelf keuzes maken. Verstandige, en net zo goed eens minder verstandige. Want ook die horen erbij als je wil dat je leerlingen hun eigen weg zoeken.

En dat ze opgroeien tot jonge mensen die het ook zonder jouw hulp prima stellen.”

Klasse Magazine

Dossier Executieve functies

Van willen naar kunnen ‘Niet strenger dan vroeger, wel duidelijker.

En dus minder frustratie.’ Evita en haar collega’s keken vanuit executieve functies naar hun aanpak en scheiden hoge van onmogelijke verwachtingen. “‘Alsof we dat nog niet wisten.’ Toen ik voor het eerst over executieve functies hoorde, reageerde ik schamper. Tot je naar jezelf durft kijken; zowat elke collega heeft een verleden in de Chiro, en dat merk je. We zijn een creatieve en bodemloos enthousiaste, maar soms chaotische bende. Onze eigen executieve functies zijn ook niet altijd top. Hoe kunnen we dan van onze leerlingen verwachten dat ze aandachtig en rustig zijn? Toen onze school groeide, botsten we vaker op onze grenzen.

Kinderen lieten hun jas in de gang slingeren, wat we ook probeerden. Na de speeltijd duurde het te lang voor leerlingen hun focus vonden. En bij contractwerk dwaalden ze te snel af.”

“Na een vorming rond EF’s wisten we: hier willen we meteen werk van maken. Iedere maand leggen we een andere klemtoon. In september: aandacht richten.

We werken met het beeld van een hand, van de eerste kleuterklas tot het zesde leerjaar. Elke vinger staat voor een facet dat leerlingen helpt om hun aandacht te richten: luisteren, stilzitten, niet prutsen, zwijgen, kijken. Je selecteert telkens de aandachtspunten die ze voor een opdracht nodig hebben. Bij jongere kinderen explicieter – ‘Ik hang het mondje op, heel belangrijk dat we nu zwijgen’ – terwijl oudere leerlingen snappen wat je bedoelt zodra je hand de lucht in gaat.”

“Rust in je klas is essentieel om tot leren te komen. Als je het juist aanpakt, mag je van je leerlingen verwachten dat ze kalm op hun stoel blijven zitten of snel bij de les zijn. De verschillen in mijn klas zijn erg groot.

Twintig kinderen, dat zijn twintig manieren waarop ouders met executieve functies omgaan. Bij huiswerk valt dat enorm op. Onze leerlingen leren zelf een weekplanning maken. Maar waar het ene kind die in zijn eentje uitwerkt, nemen andere ouders dat volledig

16

over. Dan leg ik uit dat hun kinderen contractwerk in de klas in hun eentje klaren. En dat ik pas bijstuur als het moeilijk loopt.”

“Na rust en aandacht in de klas staat plannen en organiseren centraal. Je merkt hoe de hele schoolwerking plots op je radar staat, en hoe je haar met kleine ingrepen een niveautje hoger brengt. Elke collega overtuigen om met een weekplanning te werken, dat lukt ons sinds we die EF-bril opzetten.”

“Ook onze speelplaats wordt een fijnere plek. Een conflict uitpraten is een enorme opgave. Niet meteen boos worden als er iets fout gaat of als je verliest bij een spelletje, nadenken vóór je reageert: met stop-denk-doe leren ook jonge kinderen die impulsen controleren. Nieuw is dat niet, maar als je vanuit EF naar hun gedrag kijkt, haal je die technieken bewuster boven.”

“Vroeger stelde ik soms verwachtingen die mijn leerlingen onmogelijk konden halen. Of ik bood te weinig ondersteuning, want welk kind kan zijn boekentas ordelijk houden als de klas een gezellige chaos is?

Een zesjarige kan niet veel langer dan een kwartier onafgebroken aan een taak werken. Met bewegingstussendoortjes en afwisselende werkvormen breng ik structuur. En een timer of een zandloper helpt bij contractwerk.”

“Of ik nu strenger ben dan vroeger? Dat niet. Ik verhef mijn stem net minder vaak. Maar duidelijk, dat ben ik wel. En de creatieve juf Evita is niet verdwenen. De EF-focus van de maand kan je ook op een gekke manier introduceren: met een pruik het podium op en met de hele school ons nieuwe EF-liedje zingen.”

Klasse Magazine

Wie is Evita Rombaut?

• geeft les in het eerste leerjaar in VBS De Zwaan, Sinaai • staat zestien jaar voor de klas

EERST NADENKEN, DAN HANDELEN Catherine: “Tonen hoe jij iets aanpakt, werkt. Je boekentas netjes inladen op het einde van de dag, of dezelfde schoolagenda als je leerlingen gebruiken om je werk te plannen. Sterk hoe Evita’s team niet alleen naar leerlingen maar ook naar zichzelf durft kijken.

Elke maand plaatsen ze samen een nieuwe focus in de kijker. Stap voor stap, met ruimte om te bekijken wat werkt en om bij te sturen. Zo krijgt elk teamlid tijd om te groeien.”

Nel: “TALIS-onderzoek is hard: een kwart van de lestijd gaat verloren aan klasmanagement en administratie. Logisch dat Evita en haar collega’s eerst inzetten op aandacht en rust. Knap hoe ze dat visueel voorstellen. Over een stiltesignaal doen tieners misschien lacherig, maar met duidelijke afspraken perk je de chaos tijdens leswissels wel in: handboek klaar en iedereen op

17

zijn plaats als jij binnenstapt. Of even rechtop achter de bank en een moment stilte? Klinkt ouderwets, maar zulke rituelen vertellen wel wat telt: mijn les begint nú.”

Catherine: “Stop-denk-doe is op elke leeftijd een waardevolle reflex. Een kind dat bij een conflict even afstand neemt, rustig blijft en een oplossing bedenkt, ontdekt hoe je je emoties reguleert. Wie denktijd neemt bij moeilijke oefeningen, leert nadenken en dán handelen. Dat helpt je later op zoveel vlakken: een examen koelbloedig afwerken, afleiding in de klas blokken of niet opgeven bij een uitdagende opdracht.”

Nel: “Strategieën zoals stop-denk-doe zijn voor je leerlingen een waardevolle opstap naar zelfsturing. De valkuil aan stappenplannen? Ze werken enkel als je ze doelbewust en op maat van je leerlingen inzet. Anders wordt dat stappenplan voor begrijpend lezen of die reflectie over de aanpak van je toets een verplicht nummer, zonder betekenis.”

Klasse Magazine

Dossier Executieve functies

Eén voorbeeld of duizend woorden?

Een reeks nullen in het puntenboek tijdens het afstandsonderwijs zette het schoolteam van GO! atheneum Boom aan het denken: waar liep het mis? Leraar Tine bekeek het via executieve functies en werkt met richttijden, leerstrategieën en vliegtuigiconen.

“Corona drukte ons met de neus op de feiten: afstandsonderwijs liep niet bij iedereen van een leien dakje. De frustratie in ons team groeide. Kunnen ze op hun veertiende nog steeds geen taak alleen afwerken?

Toen ik over executieve functies of EF’s hoorde, besefte ik dat ik die leerlingen niet zomaar als lui of moeilijk mocht wegzetten. Zelfgestuurd leren kan je niet zelfgestuurd leren. Vaardigheden als plannen en organiseren bouw je samen op, een taak te laat indienen is nog geen teken van slechte wil.”

“We analyseren daarom nu met de leerlingen waar het misloopt. Vinden ze het lastig om in actie te schieten of kunnen ze hun werktijd niet realistisch indelen?

Vergeten ze om de haverklap hun boek, is hun locker een boeltje of lezen ze opgaves maar half? Wie thuis geen effectieve leerstrategieën inzet, scoort slecht op de toets. Wie bij elke hindernis opgeeft of niet in zichzelf gelooft, valt ook door de mand. Maar wel om heel andere redenen. En dat proberen we samen met de leerlingen scherp te krijgen.”

“Het beeld van een vliegtuig geeft ons een gemeenschappelijke taal. Met het icoontje van een startbaan hebben we het over taakinitiatie. Het navigatiesysteem doelt op het denkwerk in je werkgeheugen, de piloot staat voor je vermogen om te blijven focussen op je werk. Mij helpt het ook: ik haal geen vliegtuigmetaforen boven op het rapport, maar ik schrijf commentaren veel makkelijker nu ik gedrag bewuster benoem en verklaar.”

“Met de examens in aantocht zetten we het werkgeheugen extra in de verf. Leerlingen delen hun

18

leerstrategieën én vergelijken hun werktijd voor een taak met de richttijd op het werkblad. Rennen ze door wiskunde, maar slenteren ze door Frans, dan calculeren ze dat voortaan in. Ook faalangst krijg je makkelijker onder de duim als je leerlingen op papier laat reflecteren: hoeveel stress heb je vóór de oefening, hoeveel tijdens de oefening, hoeveel erna?

Merken ze dat de stress zakt zodra ze opgeslorpt zijn door de taak, dan smelt de blinde paniek geleidelijk weg. Hun eigen inzicht blijft meer bij dan jouw ‘het zal wel lukken!’”

“Natuurlijk waarschuwen we nog wel: ‘Let eens op!’ of ‘Begin eraan!’, maar je kijkt ook achter de façade.

En we leggen de verantwoordelijkheid bij hen. Als vijf leerlingen vragen op welke pagina we zitten, antwoord ik niet meer. Via de boek-buur-baasmethode helpen ze elkaar voor ze met hun vraag naar de leraar stappen. Schreeuwen ze snel loze antwoorden door de klas, dan leg ik hen de stop-denk-doe-techniek uit met posters. Zo trainen ze hun impulscontrole.

We houden onbewust gedrag en blokkades tegen het licht, via de EF’s.”

“De energie die je in executieve functies steekt, krijg je dubbel en dik terug. Onze leerlingen halen deadlines vaker. Tijdens zelfstandig werk schakelen ze zelf tussen vakken. Hun aandacht ligt hoger tijdens instructie, want ze beseffen dat die broodnodig is om vragen te stellen bij de oefeningen. Minder frustraties en energieverlies voor mij, meer succeservaringen voor mijn leerlingen.”

Klasse Magazine

Wie is Tine Verbruggen?

• zeven jaar leraar economie en wiskunde aan GO! atheneum Boom • behaalde de banaba Schoolontwikkeling aan cohogeschool Odisee, Brussel

MET JOUW ONDERSTEUNING NAAR SUCCES Nel: “Al in de kleuterklas leren kinderen zelf beslissen in welke volgorde ze taken uitvoeren. Toch groeien die kleuters niet vanzelf uit tot volwassenen die op de werkvloer proactief in team én zelfstandig kunnen werken, zoals elke vacature tegenwoordig vraagt. Daarvoor hebben ze oefenkansen nodig, en de juiste ondersteuning.”

Catherine: “Als zelfstandig werk in de soep draait, is de verleiding groot om terug te grijpen naar een vertrouwd recept. Maar Tine en haar collega’s tonen dat het wél kan, als je de tijd neemt om te oefenen en bij te sturen: modelleren, benoemen wat leerlingen al goed kunnen en concrete feedback richting het doel geven.

19

Samen reflecteren, ervaringen delen en van daaruit oefenen, geeft leerlingen concrete groeikansen én inzicht in hun EF’s.”

Nel: “Tieners blijven tieners. Geen zin om in actie te schieten? Soms zeg je natuurlijk gewoon waar het op staat.

Maar met haar aanpak komt Tine verder dan ‘ze willen niet’, en stoppen haar leerlingen niet bij ‘ik kan het niet’. Als leerlingen ervaren dat jouw ondersteuning tot succes leidt, stijgt hun bereidheid om die te benutten.”

Catherine: “Beperk je dus niet tot advies over de juiste aanpak. Moedig je leerlingen aan om te onderzoeken wat ze nodig hebben. Zoek samen de juiste strategie, oefen en stuur bij. Zo ontdekken ze zelf wat werkt, en blijven die inzichten beter plakken.”

Klasse Magazine

Blog

Wie is Arvid De Muynck?

• leraar Nederlands en Engels in College Ten Doorn Eeklo • achttien jaar voor de klas • Leraar van het Jaar 2021 • “Het nadeel aan online oudercontacten? Je dwaalt zelden af naar wat echt telt”

20

Klasse Magazine

Het schooljaar van Arvid “Hoe is ’t?” Die vraag stelt Arvid dagelijks aan zijn leerlingen.

En dus kaatst Klasse de vraag vier keer terug.

Tekst Arvid De Muynck & Seppe Goossens Beeld Debby Termonia

WARM GEVOEL “Een leerling schreef ons in voor ‘De Strafste School’ van MNM. ‘Moeten wij meedoen aan dát circus?’ klonk het hier en daar in de lerarenkamer. Begrijpelijk ook. De meeste collega’s hebben geen oren naar een jongerenzender. Maar na het jurybezoek, met als apotheose een eigen versie van een MNM-hit uit drieduizend kelen, keerde die kritiek. Dat moment van verbinding: kippenvel, en goud waard.”

VREEMDE VRAAG “Meest absurde ervaring dit schooljaar: een uitnodiging van het Nederlandse Koningshuis voor de ‘Uitblinkerslunch’ in het paleis. Tot ze na veel vijven en zessen beseften dat ze de Vlaamse Leraar van het Jaar aan de lijn hadden. Jammer, dat etentje had ik wel zien zitten. Aan tafel met pakweg auteur Marieke Lucas Rijneveld en wielrenner Mathieu van der Poel. En Maxima natuurlijk ;)”

DRUKKE TIJDEN “Wie afwezig is, moet een toets niet noodzakelijk inhalen. Plus: we evalueren in de derde graad minder zodat meer lestijd naar de verwerking van leerstof kan. En toch voel je hoe leerlingen sneller in paniek raken, al oogt de agenda leger dan vorig jaar. Zoals de laatstejaars die vastliep omdat ze alle to do’s in een verticaal lijstje goot. Samen maakten we van die eindeloze opsomming een overzichtelijke planning.

Op zulke momenten voel je de nasleep van de lockdown: zo’n foute aanpak kwam anders veel vroeger boven water.”

BOZE BLIKKEN “Zo blij waren mijn leerlingen toen de mondmaskers af konden. Hoe lang het duurde om dat weer normaal te vinden?

Geen tien minuten. Des te groter de teleurstelling toen de maatregelen aangesnoerd werden. ‘Wij lieten ons inenten om onze vrijheid terug te krijgen. En nu mogen we wéér niks? Dat was niet de afspraak.’ Van boosheid naar begrip: niet eenvoudig. Ook in de lerarenkamer voel je dat het gebrek aan perspectief voor onrust zorgt.”

21

Klasse Magazine

22

Interview

Klasse Magazine

“Diversiteit is geen moeilijk thema” Tekst Bart De Wilde Beeld Thomas Sweertvaegher

Haar loopbaan leest als een knipperlichtrelatie met de klas. Maar toont vooral een onbreekbare band met onderwijs. Steffie De Baerdemaeker begeleidt vandaag teams rond diversiteit op school én in de klas. “In de kleuterklas kan je het mensbeeld nog breed opentrekken, in het secundair is het beuken om vastzittende ideeën los te krijgen.”

23

Klasse Magazine

Interview

Waarom koos je ervoor om leraar te worden?

Steffie De Baerdemaeker: “Een combinatie van tiener­ idealisme en talenten waarvan ik dacht maybe I’ve got what it takes, zoals moeilijke dingen makkelijk uitleggen, weten wat iemand nodig heeft om te groeien en een dosis humor. Ik was snel overtuigd van mijn jobkeuze, niet van mijn werkplek. De vooroordelen over het Brusselse onderwijs verwarden me.

Dat veel leraren het als tussenstap zien, is dat geen teken aan de wand?”

“Overal zag ik mezelf voor de klas staan, maar liever niet in onze hoofdstad met haar scherpe kantjes. Exact daar kwam ik terecht, zo gaat dat niet alleen bij Murphy maar ook in elk mooi verhaal. Verleid door een directeur die me tijdens het sollicitatiegesprek een droomaanbieding deed. Ik ben niet meer weggeraakt uit Molenbeek. Want ook dat is lesgeven in Brussel: de liefde voor de ketjes gaat diep.”

Wat gaf die directeur je?

Steffie De Baerdemaeker: “Autonomie en steun. Hij zei: ‘Je krijgt het vijfde leerjaar. Eerlijk: van die klas krijgen we grijze haren. Maak er je eigen keuzes. En weet: wat je ook doet, het hele team staat achter je.’ Een betere vislijn om me binnen te hengelen, bestaat niet.”

“Liep dat schooljaar alles gesmeerd? Zeker niet. Maar ik mocht experimenteren en klassiek met methodeonderwijs kruisen. Empirisch bewezen interventies aangevuld met nieuwe werkvormen. Weinig leraren gingen zo vaak op hun gezicht als ik. Maar ik kreeg geen scheve blikken en leerde veel bij.”

als ze het kot afbranden of hun kinderen weghouden?

Alleen een goed noodplan kon dat voorkomen, toch?”

“Exact twee ouders liepen naar de directeur. De eerste babbel eindigde met: ‘Ik kom die loshangende dakgoot repareren.’ De tweede draaide uit op: ‘Let’s agree to disagree. Maar het is oké, we snappen wat jullie doen.’ Achteraf konden we ermee lachen: we vreesden een olifant en kregen een mug. Op scholen die ik begeleid, leeft die angstreflex ook. Maar open communicatie met ouders maakt veel noodplannen overbodig.”

En toch: in het TALIS-onderzoek (2018) noemen veel leraren zich onvoldoende klaar om les te geven in diverse contexten.

Steffie De Baerdemaeker: “Klopt. Ik merk dat het sterkst bij ervaren leraren. Ze doen verdienstelijke pogingen, maar missen de tools of timen ongelukkig. Als je alleen lesgeeft over gender nadat een groep jongens in de gang ‘homo’ riep, problematiseer je het thema meteen. Het gevolg: grimmige discussies, extreme standpunten en gesprekken die vastlopen op geloof. Na de zoveelste keer beginnen die leraren er niet meer aan.

Nu, werkvormen kan je aanleren, een mentaliteit keren is moeilijker. Daarom is het zonde als leraren zeggen: ‘Op het platteland durf ik gevoelige thema’s aan, maar in de grootstad pas ik daarvoor.’”

“Een les over de rol van levensbeschouwing in je leven bijvoorbeeld. Mijn eerste poging stokte: een klasgesprek waarbij ik onvoldoende wist hoe mijn leerlingen leefden en wat te scherp was over godsdienst. Mijn vijfdejaars laten reflecteren op korte uitspraken uit de media, werkte wel. Het gesprek liep niet vast in een hoek en één lesuur volstond niet.”

Met welke inzichten trek je ze over de streep?

Steffie De Baerdemaeker: “Te vaak kiezen we voor discussies. Leerlingen voelen aan wat het sociaal wenselijke antwoord is of krijgen de indruk dat de leraar hen wil veranderen. Dodelijk voor een gesprek.

Kijk naar jezelf: als een plaatselijke politicus aanbelt en je met een monoloog wil overtuigen van zijn eigen gelijk, ga je in weerstand. Het liefst gooi je de deur tegen zijn neus dicht.”

Vragen thema’s als diversiteit en religie een grote dosis lef?

Steffie De Baerdemaeker: “We maken ze vaak moeilijker dan ze zijn. Twintig jaar geleden kwam diversiteit in onze school nauwelijks aan bod. Dat kon zo niet langer. Dus volgde een groepje trekkers vorming over ‘gevoelige’ thema’s.

Daarna namen we alle collega’s mee via cinema-middagen in de lerarenkamer. Onze ambitie: thema’s als gender, seksualiteit en diversiteit moesten een vaste plek krijgen, van de kleuterklas tot in het zesde leerjaar.”

“Thema’s zoals diversiteit vragen dat je meer moderator dan leraar bent. Je brengt ‘de waarheid’ niet over, maar leert je leerlingen redeneren. We moeten ons écht afvragen of we leerlingen niet te veel hun mening leren verdedigen en te weinig die in vraag te stellen. Dat start met een blok kennis en goede vragen: hoe kom ik tot mijn mening, hoe beïnvloeden ouders, vrienden en sociale media mijn identiteit, hoe zit dat bij anderen?”

“Dat schooljaar organiseerden we twee projectweken die startten met een tentoonstelling. We hingen de muren vol met prikkelende dingen, zoals huwelijksfoto’s. Natuurlijk riepen twee trouwende mannen vragen op. Die namen onze leerlingen mee naar de klas. Ook de ouders passeerden door de gangen. Dat idee verontrustte ons vooraf. Hartje Molenbeek, wat

“Of je dieper leert denken over jezelf en anderen, mag niet afhangen van waar je woont. Bovendien: ouders zijn vaak de laatsten van wie tieners iets accepteren. Daarom moeten we op school vertellen dat identiteit meerzijdig en nooit helemaal af is, dat elementen op elkaar inspelen: mijn witte huidskleur bepaalt hoe ik

24

Klasse Magazine

“Leren we leerlingen niet te veel hun mening verdedigen en te weinig in vraag te stellen?”

Wie is Steffie De Baerdemaeker?

• stond tien jaar voor de klas in Sint-Martinusschool Molenbeek • werkte vijf jaar voor çavaria rond gender en seksuele diversiteit in onderwijs • keerde twee jaar terug naar de klas en gidst sinds twee jaar schoolteams als zelfstandig onderwijsconsulent

over mezelf als vrouw denk. En dat we soms simplistische linken leggen: ‘Brahim is een moslim, die zal wel zus en zo denken over transgender personen.’ Leraren hebben een grote sleutel in handen. Sommige vakken lenen zich gelukkig perfect om die thema’s binnen te brengen zonder veel extra werk. Maar zie je een kans in je les wiskunde en wil je die grijpen? Doen!”

Is identiteitsvorming pas vanaf het secundair werk voor leraren?

Steffie De Baerdemaeker: “Zeker niet. We framen identiteitsvorming ten onrechte als materiaal voor het secundair omdat ze bij tieners overuren draait.

Maar alle theorieën wijzen op het belang van de kleuterleeftijd. Het referentiekader is dan nog heel flexibel.

Je kan het mensbeeld van kleuters breed opentrekken met verhalen over twee mama’s of een zwart meisje.

Durf daarop doorvragen: wat is Ada’s huidskleur?

Zwart! Wie in onze klas is zwart? Wie is wit, wie heeft een andere kleur? En wie is oranje? Kan dat niet?

Door bijna laconiek kenmerken te benoemen geven we kinderen de taal om over identiteit te praten.”

25

“Als leraar maak je het verschil voor leerlingen.

Soms weet je dat meteen, soms hoor je het pas achteraf”

“Niet alle diversiteitskenmerken zijn aanwezig in je kleuterklas. Door ze binnen te brengen, vermijd je dat leerlingen in 1B van hun stoel vallen bij het nieuws dat een lesbisch koppel een kind kan krijgen. Dan moeten we in het secundair geen ideeën herstellen die intussen stevig vast zitten. Want dat is het echt beuken.”

Wat als een uitspraak van een leerling botst met mijn waarden?

Steffie De Baerdemaeker: “Schat eerst in of je eigen veiligheid of die van je leerlingen in gevaar komt. Ja? Blok de uitspraak dan meteen af! ‘Scherpe meningen mogen, maar je formuleert ze altijd met respect en vanuit een ik-boodschap.

Wat je net deed, kan niet.’”

“Meestal kan je doorvragen zonder de verbinding te verliezen. ‘Homo’s moeten niet in je buurt komen? Kan je uitleggen waarom? En hoe komt het dat je daar vandaag zo over denkt?’ Met die ‘vandaag’ vertel je subtiel dat meningen kunnen veranderen. Haal vervolgens de magische vragen van deep democracy van stal: wie deelt die mening, wie denkt iets anders? Daarmee ontgrendel je discussies en

Klasse Magazine

Interview

“Maak van leraren die voor een bepaald aspect tot een minderheid behoren niet automatisch rolmodellen”

26

Klasse Magazine

“Je mag zeker vertellen dat een uitspraak pijn doet.

Zet dan letterlijk een stap opzij. ‘Wat je zegt, raakt me als mens. En wel daarom. Maar ik blijf openstaan voor alle respectvolle meningen.’ Stap naar links en je bent weer leraar en moderator.”

Schaden systeemfouten in onderwijs de ontwikkeling van leerlingen?

Steffie De Baerdemaeker: “Dat zal wel zijn. Als leerling liep ik diep ongelukkig rond in een jongensschool. Gelukkig trokken we die systeemfout intussen recht met gemengd onderwijs. Maar we zitten vandaag nog altijd met bijvoorbeeld de maatschappelijke onderwaardering van bso. Natuurlijk gaan leerlingen zich dan minder voelen.”

Moeten leraren rolmodellen zijn? Hun eigen identiteit blootleggen om leerlingen te helpen?

Steffie De Baerdemaeker: “Alleen als ze dat zelf willen. Maar maak van leraren die voor een bepaalde eigenschap tot een minderheid behoren niet automatisch rolmodellen. Kijk tijdens een projectweek over seksualiteit bij holebi’s dus niet naar Patrick, omdat je denkt dat hij de enige homoleraar is.”

“Structurele oplossingen daarvoor moeten van het beleid en de maatschappij komen. Maar dat mag geen excuus zijn om zelf niets te doen. Leraren, directeurs, zorgcoördinatoren en secretariaatsmedewerkers kunnen binnen die systeemfouten van hun school toch een warme plek maken.

Door buiten je klas te kijken, alle talenten te waarderen en je niet te laten vangen door vooroordelen, bijvoorbeeld bij studiekeuze.”

“Je kan als school het best inzetten op bondgenoten. Als je leerlingen naar een inclusieve samenleving wil gidsen, dan hebben heteroleraren Guy en Zenep die ontzettend respectvol reageren op elke seksuele oriëntatie minstens een even grote rol te spelen. En Patrick?

Misschien verlegt hij liever een steen rond plastic op school, terwijl hij niet eens een milieustrijder is.”

Tot slot: hoe moeilijk is het als leraar om vandaag trots te zijn op dat stukje van je identiteit?

Steffie De Baerdemaeker: “Leraren worden om de oren geslagen met het lerarentekort, dalende leerprestaties en harde werkomstandigheden. Dat vreet aan je motivatie. Toch mag je vandaag fierder dan ooit zijn op je moeilijke maar zinvolle job. Blijf vooral dicht bij jezelf en jouw definitie van goed onderwijs. Scholen en leraren moeten de autonomie krijgen om zelf essentie en ruis van elkaar te scheiden. Hier stáán we voor, de volgende jaren varen we rechtdoor en gaan we niet in op verschillende koerswijzigingen die tientallen kelen ons vanop de oever toeschreeuwen.”

komen nieuwe inzichten of tegenargumenten niet van jou maar van klasgenoten.”

Kunnen leerlingen en leraren in elke school zichzelf zijn?

Steffie De Baerdemaeker: “De verschillen zijn groot. Sommige scholen hebben rigide regels en vangen hun diversiteitsbeleid al decennia in drie lijnen. Ze hebben geen problemen rond inclusie en iedereen voelt zich zogezegd veilig. Maar een school die haar ogen sluit, roept volgend jaar: ‘Op dat incident waren we niet voorbereid.’ Dat brandje blussen lukt misschien wel, maar zonder plan blijven de vlammen aanwakkeren.”

“Ik verkies scholen die zoeken in hun diversiteitsbeleid. Die regelmatig schrappen en herformuleren.

Eigenlijk is dat logisch, want zowel in de samenleving als in onderwijs hebben we diversiteit lang ontkend.

We wilden ooit mensen afleveren met identieke kennis en vaardigheden. Daarom deden we alsof afwijkende identiteitskenmerken niet bestonden.”

“Vandaag kunnen jongeren zichzelf meer dan ooit vormen en ontplooien op school en willen ze elk stukje van zichzelf tonen. Die evolutie veroorzaakt frictie en conflicten. De toenemende complexiteit zadelt ons met een opdracht op: kiezen uit zestig smaken tandpasta vraagt meer redeneervermogen dan één tube in de winkelrekken. Maar we willen toch niet terug naar één norm die de realiteit geweld aandoet en wie niet voldoet wegzet als freak van het dorp?”

27

“Wie authentiek is, zet zo veel in gang. Zoals mijn leraar wiskunde die me op het toppunt van mijn duisternis bij zich riep. Ik verwachtte de volle laag want mijn cijfers waren belabberd. Maar hij vroeg: ‘Hoe gaat het met je?’ Vervolgens maakte ons gesprek een bocht naar de sportdag: honderdzestig kilometer fietsen. Ik zat in de nationale mountainbike­ploeg, hij was een wielertoerist. Hij luisterde zijn hele middagpauze naar mij. Daarmee maakte hij een groter verschil dan met drie kwartier bijles of een preek. Wiskunde bleef wiskunde, maar vanaf dan zat ik toch anders in de klas.”

“Andersom contacteerde een jonge vrouw me recent via LinkedIn. Ze zat als leerling in mijn klas toen ik zelf pas lesgaf. Geen verzamelaar van tienen. Ik moest op klassenraden voor haar vechten: ‘Geef haar een kans in 1A, ze kan het.’ ‘Je bent de beste leraar die ik ooit had’, stuurde ze. Water in mijn ogen. ‘Jij zette geen stempel en bleef oplossingen zoeken.

Dat schooljaar was het eerste waarin ik me niet dom voelde.’

Intussen haalde ze een master. Dan is de cirkel rond: wat een leraar voor mij deed, herhaalde ik bij mijn leerling. Dat verschil maken we als leraar allemaal voor bepaalde leerlingen, daar mogen we superfier op zijn. En het mooie is: soms weet je het meteen, soms hoor je het pas achteraf.”

Klasse Magazine

Brief

Wie is Thomas Tavernier?

• sinds 1 september meester van het derde leerjaar in basisschool De Kraal, Herent • zij-instromer, kon acht jaar anciënniteit meenemen uit de privésector • wil naast zijn diploma’s orthopedagoog, kok en leraar ook nog een opleiding kindercoach volgen

28

Klasse Magazine

Brief aan mijn jongere zelf Het ene bord is het andere niet. Thomas verhuisde van het restaurant naar de klas. Als zijn leerlingen zich goed voelen en groeien, is dat de beste review die hij kan krijgen.

Dag Thomas De horeca moet alweer de deuren sluiten. Tijd voor jou om een nieuwe te openen? Je gaat al negen jaar lang keihard, waarvan de laatste drie in combinatie met een lerarenopleiding. Dat telefoontje van die directeur tijdens de koers, het is een teken! Doe die vervanging gewoon, je krijgt geen spijt.

Ik snap het wel, afscheid nemen van dit hoofdstuk is niet niks. Je kwam in de horeca nadat je je door je laatste jaar Orthopedagogie sleepte. Je wilde je wereld verruimen, ruggengraat kweken, geld verdienen. De afwasser uit Varsenare werd assistent-zaakvoerder in Brugge, geïnspireerd door een werkgever die je vertrouwen en kansen gaf.

Is dat niet precies waarom jij leraar wil worden: om het vuur aan te wakkeren in leerlingen? Om ze te leren hun gevoelens te uiten ook, zodat ze optimaal kunnen leren? ‘De meester is ook niet altijd happy’, vertrouw je ze toe in de zithoek. En daarna jouw wonderzalf: een goed muziekje!

Je bent gemaakt voor het onderwijs, Thomas. Weet je nog dat je als kind op het einde van elk schooljaar werkblaadjes mee naar huis vroeg? Juf Kristel merkte het ook toen je in 6 STW een inleefstage bij haar deed. En toen je als orthostudent meewerkte aan dat inclusieproject bij juf Isabel, waren zelfs de ouders vol lof.

Zo gek is het dus niet dat je koos voor een bachelor lager onderwijs, al raadden sommigen in je omgeving je dat af. De opleiding werd een beetje een teleurstelling. Waarom zó veel focus op lesvoorbereiding? Hoe help ik een leerling bij een crisis? Hoe breng ik slecht nieuws aan ouders? Je hebt het er niet genoeg geleerd. Gelukkig brengt je buikgevoel je verder dan de regels.

De grootste uitdaging komt nog. Je vriendin rondt haar specialisatie af in Leuven, dus verlaat je je thuisbasis. En je eerste school, waar je nochtans je plek vindt. Op wandelvakantie wen je aan het idee: vanaf september je eigen klas in een nieuwe school. Tijdens de klusdag begin juli maak je er alvast kennis met een van je parallelcollega’s. Een West-Vlaming: het ijs is gebroken.

Samen met je handige schoonpa doe je je leerlingen alvast een topinterieur cadeau. Je parallelcollega’s een dosis positiviteit. Jij kan in ruil rekenen op hun ervaring. Je krijgt en neemt de ruimte om eigen accenten te leggen: levensecht leren, nieuwe literatuur, filosofie, maar ook veerkracht en een hechte klasgroep.

Niet elke les is perfect, en collega’s porren je om je punten op tijd in te geven.

Maar jij laat je niet opjagen. Beter op tijd in bed en de volgende dag goed gezind voor de leerlingen dan tot ’s avonds laat aan het werk, toch? Je wil tenslotte ook nog wat tijd om thuis restaurantje te spelen met je verloofde.

Tekst Nele Beerens Beeld Tine Schoemaker

Klasse Magazine

Beeldrepo

30

Klasse Magazine

Kunst vs. corona Beeld Tine Schoemaker

Als een nieuwe golf de emoties doet oplaaien, dan biedt kunst daarvoor een uitlaatklep. Klasse trok naar de Kunstacademie Vlaamse Ardennen: “Het virus is een harde noot. Onze stemmen zijn gedempt, maar onze creatieve vingers kraken nooit.”

31

Klasse Magazine

Beeldrepo

32

Klasse Magazine

33

Klasse Magazine

Beeldrepo

34

Klasse Magazine

35

Klasse Magazine

Interview

Hoe je kleuter en lager samensmelt Tekst Cherline De Maeght Beeld Katoo Peeters

In GBS ’t Zonneveld staat leraar Sarah-June met haar ene been in de derde kleuterklas en met het andere in het eerste leerjaar. Tussen kleuter en lager ligt daardoor een stevige brug.

Een leraar uit het lager naar het kleuter transfereren, hoe dook dat idee op?

Griet (3K): “Het kleuteraantal stijgt al een tijdje in onze school. Directeur Tine polste vorig schooljaar bij ons kleuterteam hoe we de pot met lestijden wilden verdelen. Samen met de pedagogisch begeleider brainstormden we over de opties en beslisten om van de eerste en tweede kleuterklas een graadklas te maken en in de oudste groep van vijfentwintig kleuters co-teaching op te starten. Zo kunnen ze als één groep overstappen naar het eerste leerjaar en kent iedereen elkaar.”

“Maar waar vind je een leraar die halftijds in de derde kleuterklas wil co-teachen? Met Sarah-June van het tweede leerjaar had ik de klas gedeeld op een Vrijdag MagDag. Een geslaagd experiment: Sarah-June de startende leraar en ideeënzoeker, ik die na negentien jaar nog steeds mijn enthousiasme probeer te temperen. We voelden die vrijdag snel dat het klikte en dat we elkaar mooi aanvullen.”

“Tijdens een van de coronawandelingen floepte ik het eruit: ‘Sarah-June, heb je zin in een avontuurlijke verhuis naar de derde kleuterklas?’ Lang moest ze daarover niet nadenken. Die opdracht combineert ze met een deeltijdse opdracht in het eerste leerjaar. Best heftig, maar daardoor versterkt ze de belangrijke brug tussen kleuter en lager.”

36

Sarah-June (3K/1L): “In onze school kriebelt het al een hele poos om de werking van het kleuter- en het lager onderwijs sterker op elkaar af te stemmen. Hoe het kleuterblok input van de kleuters thematisch uitvouwt, dat willen we introduceren in het lager. Net als meer hoekenwerk. In omgekeerde richting kan het lager leertijd en -winst boeken als alle kleuterleraren dezelfde instructietaal, beeldgetallen en juiste pengreep toepassen. Zo maken alle zesjarigen een vlotte start.”

Lieselot (1L): “Vorig schooljaar wilden Griet en ik wekelijks een uurtje elkaars klas ondersteunen. Het klasvrije uur tijdens de les levensbeschouwing of L.O.-les leek ideaal. Maar er was vaak een oudergesprek of een klas van een zieke collega die prioriteit kreeg. Nu Sarah-June structureel in de kleuterklas staat, kan ik via haar in de derde kleuterklas spieken.”

Wat zijn onvoorziene voordelen van jullie samenwerking?

Sarah-June (3K/1L): “We steken veel van elkaar op. En dat gebeurt spontaan, zonder dat we er extra tijd voor moeten maken. Over ervaringsgericht en thematisch leren kunnen we tal van nascholingen volgen, maar we beslisten als school om vernieuwing vanuit de praktijk te laten groeien. Wij leren liever en meer van elkaar.”

Griet (3K): “Onze infomomenten en oudercontacten halen vandaag een hoger niveau. Input over onze klas en het leerproces komt van twee leraren, met elk hun eigen persoonlijkheid en accenten. Nu ik niet meer als enige moet beslissen of een kleuter al dan niet kan overstappen naar het eerste leerjaar, valt een grote druk van mijn schouders.”

Lieselot (1L): “Het schoolbestuur gunt ons twee schooljaren om te experimenteren met deze manier van werken.

Maar we geloven erin. Als je het beste van twee werelden op elkaar afstemt, komt dat altijd ten goede van de leerlingen.”

Klasse Magazine

Wie is Griet Vandendries?

• staat halftijds alleen en halftijds als co-teacher in de derde kleuterklas (3K) • verdieper

Wie is Lieselot Dekeyser?

• staat halftijds alleen in het eerste leerjaar (1L) • verkenner

Wie is Sarah-June Gorgon?

• staat halftijds als co-teacher in de derde kleuterklas en halftijds alleen in het eerste leerjaar (3K/1L) • verbreder

“Al zullen we pas volgend jaar ontdekken of de uitstromende kleuters de leerstof van het eerste leerjaar sneller oppikken.

Volgt er over twee jaar een positieve evaluatie, dan gaan we zeker na of nog andere verschuivingen interessant kunnen zijn om als school te groeien.”

Co-teachen is nieuw voor jullie. Wat zijn de eerste indrukken?

Griet (3K): “Co-teachen stond al lang op mijn verlanglijstje. En terecht, merk ik. Na negentien jaar alleen in de klas voel ik me herboren als leraar. Ik vlinder over de verschillende hoeken en taken. Zo vind ik ruimte om door te vragen en à la minute in te spelen op een kleuter die hulp nodig heeft. Ik

37

had het nooit gedacht maar nu leer ik mijn kleuters veel beter kennen. En er is meer rust in de klas. ’s Avonds vertrek ik voldaan maar energiek naar huis.”

Sarah-June (3K/1L): “Samen voor de klas gaat verrassend vlot. Om de grote groep in de derde kleuterklas af en toe op te splitsen, gingen we op zoek naar een extra ruimte. De enige optie was een lokaal dat een verdieping lager is, met een trap tussen. Wat ons eerst een nadeel en extra gevaar leek, blijkt nu een voordeel.

Een verplaatsing tussen de twee lokalen brengt de kleuters in beweging en maakt ook hun hoofdje leeg voor de volgende opdracht.”

Klasse Magazine

Interview

Wat Sarah-June uit de kleuterklas leert “Dankzij Griet worden mijn klasgesprekken beter. En ik neem ook methodieken over, zoals een woordenspin om een nieuw thema te introduceren tijdens wereld­ oriëntatie. Door mijn ervaringen in de kleuterklas durf ik meer hoekenwerk inschakelen in het eerste leerjaar.

Tijdens de eerste pogingen, schrok ik van het kabaal.

Pakte ik het verkeerd aan? Nu ik geleerd heb hoeveel hoeken wenselijk zijn en hoe je een keuzebord introduceert, neemt rust het over van chaos. Ik zie ook minder ellebogenwerk om bij vrienden in een hoek te werken.”

“Hoe zelfstandig kleuters aan de slag gaan, verwonderde me die eerste maanden in de kleuterklas. Soms dacht ik zelfs: die kleintjes zijn zelfredzamer dan mijn leerlingen uit het lager! Ik heb me al vaak afgevraagd hoe dat komt. Trap ik door een methode te volgen in de valkuil dat je alle opdrachten slaafs gaat uitvoeren? Mijn ervaring bij kleuters leert me de touwtjes een beetje te lossen en mijn leerlingen iets meer inspraak te geven.”

Wat Griet uit het lager leert “Dankzij Sarah-June schat ik mijn kleuters hoger in.

Recent daagde ze de kleuters uit met een bewegings­ tussendoortje. Ik hoor mezelf nog denken: aitsch, dat is te moeilijk. Maar de kleuters konden het perfect.

Ook tijdens de KOALA-screening kwam Sarah-Junes ervaring met testen prima van pas. Zij creëerde meteen de juiste omstandigheden en nam zo mijn onwennigheid weg.”

“Van Sarah-June leer ik ook om de meest geschikte werkblaadjes te kiezen. Uit het gigantische aanbod tovert ze het materiaal tevoorschijn dat de kleuters het beste voorbereidt op de leerstof van het lager. Sinds we co-teachen pas ik de instructietaal uit het eerste leerjaar toe: ‘verbinden’ in plaats van ‘een streep trekken’ bijvoorbeeld. Een kleine aanpassing die anderstalige kinderen vlotter doet doorstarten in het basisonderwijs.”

38

Advertentie

Klasse Magazine

Onderzoek

Zijn kleine klassen beter?

Tekst Seppe Goossens Beeld Illias Teirlinck

Als er een tekort aan leraren dreigt, duikt vaak dezelfde vraag op: kunnen onze klassen groter? Pedro De Bruyckere vertelt wat de impact van klasgrootte is volgens onderzoek. Leraar Lieve opent de deur naar haar grote klas.

Pedro De Bruyckere: “Als je leraren vraagt hoe we ons onderwijs beter en de job meer haalbaar maken, krijg je vaak hetzelfde antwoord: ‘Hou de klassen kleiner’. Ook ouders en leerlingen zijn die idee genegen. Maar hoe je het ook draait of keert: kleinere klassen kosten geld. Veel geld, zelfs als je uit elke klas maar twee leerlingen weghaalt. En dus moet je je ook afvragen of je die middelen investeert in kleinere klassen, of meer effect haalt uit andere ingrepen.”

WAT ZEGT ONDERZOEK? “Cijfers over het aantal leerlingen per klas zeggen weinig. Want wat is een klas? En hoe vergelijk je onderwijssystemen over de hele wereld? Dan lijkt de leerling-leraarratio een beter haakje: het aantal leerlingen per voltijds onderwijzend personeelslid. Die ligt in het basisonderwijs op dertien, in het secundair op negen. Internationaal zitten we met die investeringscijfers in de kopgroep, weinig landen hebben een lagere ratio. ‘Waarom krijg ik dan keer op keer vijfentwintig leerlingen voor mijn neus?’ Leraren voelen vaak verontwaardiging als ze die cijfers zien. Maar een gemiddelde zegt lang niet alles. In dat cijfer tellen onder meer de taak- en de zorgleraar mee. En ook factoren zoals de vrijheid van onderwijs en het brede studieaanbod spelen een rol. Als je school een kleine richting aanbiedt voor vijf leerlingen, móet je ergens anders bijpassen.”

“Er is weinig onderzoek dat aantoont dat kleine klasgroepen betere leerprestaties opleveren. Maar de meeste onderzoeken tonen vooral correlaties. Wetenschappers pluizen bestaand onderzoek uit om een verband te vinden tussen de omvang van klasgroepen en hoe

40

Klasse Magazine

ONDERWIJSINTERVENTIES ONDER DE LOEP

Deel 2: klasgrootte IMPACT: KOST: $$ $ $ $ De Education Endowment Foundation (EEF) werkte een Toolkit uit die conclusies uit onderwijsonderzoek presenteert. Het resultaat is een ‘menukaart’ die het potentiële effect en de kostprijs van interventies rangschikt, bespreekt en in pespectief plaatst. De Toolkit doet geen definitieve uitspraken over wat in een specifieke school werkt.

Maar ze biedt info aan directeurs en leraren die vanuit een onderzoeksvraag onderbouwde keuzes willen maken, aangepast aan hun context.

In perspectief: samen met een jaar overdoen zijn kleinere klassen de duurste ingreep uit de Toolkit.

Een duidelijk positief effect is echter moeilijk aantoonbaar.

Wie is Pedro De Bruyckere?

• lerarenopleider en onderzoeker aan de Arteveldehogeschool Gent • schrijft de onderwijsblog ‘X, Y of Einstein?’

• recentste boek: ‘Bijna alles wat je moet weten over psychologie’

41

Klasse Magazine

Onderzoek

die leerlingen scoren op pakweg PISA of PIRLS (internationaal onderzoek rond begrijpend lezen). En aangezien de verschillen die ze daar vinden te klein zijn, luidt de conclusie vaak: de grootte van de klas heeft weinig impact op de leerwinst van je leerlingen. We weten dat er veel omgevingsfactoren meespelen. Zet men in kleine klassen vooral zwakker of sterker presterende leerlingen samen? Zijn de klassen kleiner in dunbevolkt gebied? Zo kan ik nog wel factoren bedenken die je conclusies vertroebelen. Klassen in Azië zijn groter, klassen in Finland dan weer kleiner.”

“Gericht onderzoek naar oorzaak-gevolg van klasgroottes is zeldzamer. Je staat voor een gigantisch experiment: je verdeelt leerlingen willekeurig over klassen van uiteenlopende omvang en volgt ze jaar na jaar op. Die enkele onderzoeken bekennen wel meer kleur. Ja, kleinere klassen hebben een positief effect, maar vooral op jonge leerlingen. En ook leerlingen met een minder sterke socio-economische achtergrond hebben er waarschijnlijk baat bij.”

GROTE KLAS, MEER WERK “Voor veel leraren is het nochtans zonneklaar.

Als je je aandacht deelt door vijftien is de uitkomst toch groter dan wanneer je die deelt door vijfentwintig? En omgekeerd: een grote klas betekent een veelvoud aan indrukken die jij als leraar moet verwerken. Maar die redenering is niet waterdicht. Je werkt met mensen. Terwijl een groep van tien je soms helemaal leegzuigt, geeft die ene klas met vijfentwintig leerlingen je misschien net energie. En zit je met een pak zorgenkindjes in een kleine klas? Dan vraagt de les voorbereiden, geven en opvolgen nog altijd erg veel van je.”

“Natuurlijk hebben leraren een punt als ze vertellen hoe de werkdruk stijgt als je klas groter wordt. Alleen al het verbeterwerk: feedback op een schrijfopdracht voor vijf leerlingen is heel wat anders dan voor vijfentwintig leerlingen.

Een leraar die onder te veel druk staat, geeft minder goed les. Daar zijn ook zijn leerlingen de dupe van. Kleinere klassen bieden kansen. Meer interactie, meer tijd om problemen te detecteren en aan te pakken. Maar als je een kleine klas net zo benadert als een grote klas, boek je geen leerwinst. Dan wordt die kleine klas vooral een adempauze voor jou.”

42

“Hou klassen klein in de kleuterschool en de eerste jaren van de lagere school”

“In een grotere groep heb je automatisch minder oog voor elk individu. Dat zadelt leraren op met het gevoel dat ze tekortschieten: wat met het welbevinden van mijn leerlingen? En dat van mezelf? Ergens kan je ook moeilijk om de macht van het getal heen: in een klas met meer leerlingen stijgt statistisch de kans op afleiding, onrust, lawaai. Na elke overbodige prikkel duurt het een tijdje eer iedereen weer bij de les is. Minder effectieve lestijd, dus minder leerwinst. Maar ook meer kopwerk voor leraren. Daarom pleit ik ervoor om grote klassen vooral toe te kennen aan leraren met veel ervaring of aanleg voor die taak.

Want al zegt het aantal leerlingen niet alles: vaak vragen grote klassen meer structuur, meer voorbereiding, sterker klasmanagement en extra opvolging. Een uitdaging voor elke leraar, bijna onmogelijk voor een starter.”

KLEINE KLEUTERKLASSEN “Conclusie? Ik denk dat de consensus onder wetenschappers vrij sterk is dat de grootte van de klas wél een invloed heeft op de leerprestaties van je leerlingen. Bij jonge kinderen meer dan bij oudere. Maar er zijn ingrepen waarmee je meer effect bereikt: (peer)tutoring, leerlingen met achterstand gericht bijspijkeren in kleinere groepen, professionalisering. Ook op dat punt zijn onderzoekers het meestal eens.”

“Als ik de knuppel toch in het hoenderhok mag gooien: hou de klassen voldoende klein in de kleuterschool en de eerste jaren van de lagere school. De kleinste klassen vind je nu vaak in zeer specifieke studierichtingen in het secundair, de grootste in de kleuterklas. En dat druist in tegen de bevindingen van onderzoekers. Bied elk kind in die eerste jaren op school een sterke start.

Daar heeft elke leraar, van kleuter- tot hoger onderwijs, baat bij.”

Klasse Magazine

Wie is Lieve Van Genechten?

• geeft fysica in de derde graad van het Sint Dimpnacollege, Geel • staat twintig jaar voor de klas

IN DE KLAS? Lieve: “Ik geef fysica in 5 en 6 aso. Ook naar aso-normen zijn mijn klassen groot: tot achtentwintig leerlingen. Een theorie­les lukt me met sterke en gemotiveerde leerlingen. Maar bij labo’s is dat op de limiet. Vijfdejaars die geen ervaring hebben met technische handelingen, stop je plots een ampèremeter en een voltmeter in hun handen. Logisch dat ze prutsen en zoeken.

Als dan alle vingers tegelijk de hoogte in gaan, bots ik zelf op de grenzen van de fysica: ik kan mezelf onmogelijk opsplitsen.”

“Alleen als ik me tot in de puntjes voorbereid, red ik het.

Voor een labo bouwen we samen een eerste keer de opstelling en test ik of elke leerling die ook op papier kan uitwerken.

Tijdens korte pauzes blijf ik vaak in mijn eigen vaklokaal: cursus op de juiste bladzijde, laptop en beamer opgestart, documentjes open. Verbeterde toetsen rangschik ik volgens zitplaats zodat ik ze vlotter kan uitdelen in de klas.”

“Door die routines vind ik net genoeg tijd voor een complimentje hier en wat peptalk daar. Kan ik gemoedelijk vragen om die smartphone weg te stoppen en mijn leerlingen leren kennen. ‘Hoe kom je aan dat gips, wat zijn jullie plannen voor de 100-dagen?’ Hoe klein dat gebaar ook is, leerlingen appreciëren dat, en ik krijg meer van ze gedaan. Natuurlijk voel ik dat er soms meer nodig is. Zien wie met iets zit, daarop inspelen: als klastitularis zet ik de eerste stap. Maar de gedachte dat ons zorgteam altijd klaar staat, stelt me gerust.”

43

“Lesgeven in een grote klas vreet energie. Meer prikkels, meer vragen, vaker trekken en sleuren. Als ik hetzelfde labo aan een kleine groep geef, zijn we soms tien minuten vroeger rond. Tijd die zó welkom is om samen op te ruimen en te reflecteren over hun aanpak.

Terwijl de leerlingen van de grote groep nog aan de laatste opdracht zitten als de bel gaat. En ik ’s avonds dubbel zo lang zit te verbeteren. Een kleine klas kan net zo vermoeiend zijn, besef ik maar al te goed. Met gasten van het zesde middelbaar maak je makkelijker afspraken dan met woelige pubers van het derde. En als je meer leerlingen met leerproblemen of een taalachterstand onder je hoede krijgt, kom je ook in een kleine klas handen tekort.”

“Als ik als starter meteen voor de leeuwen gegooid was in een klas van die omvang, gaf ik dan vandaag nog altijd les? Ik vraag het me soms af. Gelukkig begon ik met kleinere klassen, kreeg ik de tijd om daarin te groeien.

Kon ik een eigen cursus ontwikkelen, mijn vakkennis uitbouwen, routines vinden die voor mij werken. Soms draait een les anders uit dan gehoopt, mijn uitgekiende voorbereiding en twintig jaar ervaring ten spijt. Dan helpt het dat je beseft: die dingen gebeuren. En focust op wat je plezier geeft in je job: de kans om jonge mensen verder te brengen, en de waardering die je van hen krijgt.”

Lezersvraag

Klasse Magazine

Lerarentekortjes

Een kwartier per kind of per huis?

LEZERSVRAAG: Het is weer zo ver, oudercontacten. Elke keer een verrassing: wie krijg ik nu weer voor mijn neus? Gescheiden ouders die niet meer door dezelfde klasdeur kunnen, nieuwe papa’s die plots opduiken … En ook al juich ik al die betrokkenheid toe, hoe leid ik zo’n avond in goede banen? – Meester P.

Dag meester P. Op onze redactie weten wij ook al lang niet meer welk pluskind bij wie hoort. Dus ik begrijp dat jij ook niet meer logt wie de laatste straf ondertekend heeft. Al die liefde en zoveel samenlevingsvormen, we zien het graag.

Maar inderdaad, hoe pak je dan een oudercontact aan?

Want jij weet beter dan wij: het is geen ponykamp. Wie komt om erbij te horen of de iPads in je klas te tellen, blijft beter thuis. Wie de vuile was van zijn ex wil buiten hangen – of die enkel komt doorgeven aan het andere gezin – ook. Een zitje op het oudercontact, dat verdien je. Daarom: organiseer een toelatingsproef. Wie de futur simple van conduire niet kent, begrijpt niets van kindertranen boven een Frans invulschrift. Huiswerk skippen maar wel blinken op je oudercontact? Vergeet het maar. Maar bewaak je grenzen. Uitvogelen hoe vaak die nieuwe mama al is blijven slapen voor ze je klas binnen mag, hoeft nu ook weer niet.

Tekst Peter Mulders Illustraties Julie Poignie

Bon, als de screening voorbij is, volgt een logistieke puzzel. Hoeveel stoelen zet je en hoe ver staan ze dan uit elkaar? Recupereer je ergens een coronascherm als scheidingswand? Huur je buitenwippers in? Niet elk gescheiden koppel-plus-aanhangsels gaat elke zondag samen op restaurant. En voor je het weet staat je klas in brand.

Want ook bij Klasse zien we dat het niet overal peis en vree is. In onze mailbox zitten verhalen van gescheiden koppels die het oudercontact zien als een aflevering van ‘De Rechtbank’. De school is sowieso een doorgeefluik voor gitaren en skateboards en elke directeur klust al bij als relatietherapeut. Maar die avond, die klas, dat is jouw terrein. Jij zet de regels uit: we praten enkel over hoe je kind het op school doet, hoe het zich voelt. Al de rest is voor buiten de schoolpoort of op café.

OPROEP Leraar zijn, het is een zoektocht. Beantwoord ik een vraag over mijn privéleven? Hoe hou ik het voor mezelf interessant?

Maar ook: een computer die voor de derde keer niet opstart of een leerling die je achtervolgt tot in je dromen.Voor al die issues: één adres.

Peter@klasse.be

Je merkt het al, met een beetje voorbereiding kom je al een heel eind.

Slechts één knoop kunnen we niet in jouw plek doorhakken en die gaat over je tijd: een kwartier per huis of een kwartier per kind? Ouders splitsen of allemaal samen? Maak voor jezelf de afweging. Achterstallig verbeterwerk, de laatste bus naar huis, het oordeel van je collega’s, je nood aan sociaal contact en … je slaap.

Want zorg ook voor jezelf. Wie niet op het oudercontact verschijnt, verdient geen cadeau voor Vader- of Moederdag. En dat is dan weer een pak minder stress in mei en juni.

Succes!

45

Klasse Magazine

Reportage

De directeur

“Voor sommige leerlingen is de school hun enige veilige thuis” Tekst Berber Verpoest Beeld Kevin Faingnaert

Wat andere leraren de stad uit jaagt, trok Lien De Neve net aan: de drukte, de diversiteit, zelfs de deining. Als directeur in Molenbeek ziet ze de kansen tussen de hindernissen door.

“Wij focussen op wat onze leerlingen al kunnen en zien de mogelijkheden die ze in zich dragen.”

46

Klasse Magazine

Reportage

“Ik kom uit Dendermonde en ik heb gestudeerd in Gent. Na mijn studies kon ik in beide steden aan de slag als leraar. Toch solliciteerde ik nog in Molenbeek, bij basisschool De Knipoog. De grootstad trok mij aan.

Ik wilde opgaan in de drukte en de diversiteit opsnuiven. Hier komt de halve wereld samen. De problemen schrikten me niet af. Integendeel, die zou ik oplossen.”

“Dat was een tikje naïef, merkte ik snel. Maar ik leerde ook wat je wél kan betekenen als school: een plek zijn waar leerlingen én ouders zich thuisvoelen, waar we hun inbreng waarderen en hun talenten helpen ontwikkelen. Die inzichten kreeg ik hier als leraar mee en die draag ik uit als directeur.”

ZOTTE DOOS “Dit is mijn derde schooljaar aan het roer van de basisschool. Haast stoemelings begon ik eraan. De school vond maandenlang geen opvolger voor de vorige directeur. Ze haalde met videoboodschappen nochtans alles uit de kast, maar niemand reageerde. Na veel wikken en wegen – directeur op je dertigste? – en een duwtje van collega’s waagde ik uiteindelijk de sprong.”

Een wit T-shirt met opschriften van haar collega’s siert de muur van haar bureau. ‘Zotte doos’, staat er.

Daaronder ‘spreekbuis van het team’ en ‘wil het beste halen uit ieder kind’.

“Dat shirt dateert nog van toen ik les gaf, maar ik ben geen haar veranderd. Tijdens het examen voor directeur heb ik mijn neuspiercing uitgedaan en mijn tattoos verstopt. Het voelde een beetje als verraad aan mezelf.

Toen heb ik beslist: als ik directeur word, doe ik het op mijn manier. Sindsdien kom ik gewoon met mijn Vans en gescheurde broek naar school.”

Lien toont een van haar drie tattoos: twee plusjes op haar pols. “Die herinneren mij eraan om naar alles en iedereen met een open en positieve blik te kijken. Dat is me niet altijd gelukt. Een aantal jaren geleden ging ik door een zware periode. Ik heb leren relativeren en mijn energie steken in wat écht belangrijk is. Kan je er iets aan doen, doe het dan. Speelt het boven je hoofd, laat het dan.”

“Met die positieve blik wandel ik ook door de school.

Onze leerlingen boksen van jongs af aan op tegen vooroordelen en stereotypen. ‘Terrorist’, ‘krapuul’, of ‘armoezaaier’, ze krijgen het allemaal naar het hoofd. Positiviteit is ons tegengif. Wij focussen op wat leerlingen al kunnen en de mogelijkheden die ze in zich dragen.”

48

OVERAL TAAL “Om die groeikansen ten volle te benutten, is taal cruciaal.

Dus moet je taal in elk hoekje van de school terugkomen.

In elke klas vind je boeken, een uitdagende leeshoek en sinds dit schooljaar hebben we een schoolbibliotheek. We organiseren een boekenbeurs, ’s middags lezen de leraren voor in het leesatelier en we doen elk jaar mee aan de Voorleesweek.”

“De overgrote meerderheid van onze leerlingen spreekt thuis geen Nederlands. Ze moeten haast allemaal een achterstand dichtrijden. We hopen dat dat lukt met ons intensieve taalbeleid. Dat betekent niet dat de thuistaal in een doosje moet. We schakelen ze in om de brug te slaan naar de ouders.

Zij lezen voor in hun eigen taal en maken deel uit van onze leesambassadeurs.”

“Negen jaar lang volgen we elke leerling individueel op en zetten we zwaar in op woordenschatonderwijs, technisch en begrijpend lezen. Daarin laten we ons begeleiden door co-hogeschool Odisee en het Onderwijscentrum Brussel. We beginnen in de kleuterklas met woordspinnetjes en verteltassen. Zo verwerven ze kernwoorden rond uiteenlopende thema’s als herfst of koken en stimuleren we ze om ook buiten de school met taal bezig te zijn. Daarna worden onze taalimpulsen steeds rijker en complexer. Zo hopen we te eindigen met mondige zesdeklassers die klaar zijn voor hun volgende grote stap: het secundair.”

“Op school geven we ze ruimte om hun talenten te ontdekken en te verkennen welke kant ze uit willen. Maar ze hebben ook nood aan herkenbare rolmodellen die voor hen richtingsborden zetten. Daarom werken we samen met creatieve organisaties uit de buurt die met de kinderen aan de slag willen. Zo neemt Toekomst Atelier de l’Avenir (TADA) in het weekend onze school over. Dan krijgen kinderen een ingenieur of scheikundige voor de klas. Beroepen die ze in hun kleine netwerk niet terugvinden.”

VEILIGE THUIS Buurt en school delen een stuk speelplaats en een moestuintje. Een smal flatgebouw torent er hoog bovenuit. Een ander buigt eromheen als wil het de school omhelzen. “De buurt is nooit veraf. Bruggen slaan is belangrijk. Bijna iedereen woont op wandelafstand, sommige leerlingen leven in die appartementsblokken.” Maar de omhelzing kan ook beklemmen.

Lien vist enkele lege blikjes energiedrank van onder een bank naast de moestuin. “Ik doe elke dag mijn ronde. Soms vinden we zelfs drugs. Dan komt de veiligheid van onze leerlingen in het gedrang. Voor sommige kinderen is de school hun enige veilige thuis. Dat willen we absoluut blijven.”

Klasse Magazine

“Taal is cruciaal voor onze leerlingen.

Die moet in elk hoekje van de school terugkomen”

Wie is Lien De Neve?

• directeur van De Knipoog in Molenbeek • eerst negen jaar leraar in het eerste leerjaar, nu haar derde jaar als directeur

49

Klasse Magazine

Reportage

“Iedereen moet voelen: hier kan ik terecht”

“Onze leerlingen zijn niet immuun voor de problemen van de grootstad. Enkele wonen in krotten of lijden onder huiselijk geweld of gescheiden ouders die elkaar het leven zuur maken. Zowel fysiek als mentaal weegt dat door en bemoeilijkt dat het leren. We proberen die signalen tijdig op te vangen. Maar ingrijpen is niet simpel.”

“Begin dit jaar werd een tweeling thuis weggehaald en ondergebracht bij pleegouders. Ze konden helaas niet terecht bij hetzelfde gezin. Een van de broers wilde het dak opklimmen. Een kwartier lang moest ik hem vasthouden voor hij gekalmeerd was. Het verdriet van mijn leerlingen gaat me recht naar het hart. Vaak kunnen we alleen maar troosten en verzachten, niet voorkomen of oplossen. Ook al willen we dat zo graag. Mijn man zegt dat ik meer afstand moet bewaren. Hij heeft ongetwijfeld gelijk, maar ik ben geen directeur geworden om op een afstand toe te kijken. Ik wil er middenin staan.”

LIJM “Schouder aan schouder, dat geldt ook voor mijn team. Ik ben niet de chef die erboven staat, eerder de lijm die alles bij elkaar houdt. Een directeur kan eigen accenten leggen maar beslist beter niets alleen. We tekenen alles samen uit. Ons taalbeleid is daar het mooiste voorbeeld van.”

“Ik kom uit dit team, ken iedereen door en door. Maar als je switcht van leraar naar directeur verandert je rol van het ene moment op het andere. Nu moet ik belangrijke knopen hakken. Communicatie is cruciaal, je moet plannen, een personeelsbeleid voeren en iedereen op dezelfde lijn krijgen. Op al die vlakken moest ik bijleren. Vergaderingen verlopen efficiënter en ik schuif pittige gesprekken niet langer voor me uit. Maar het allermoeilijkste voor een directeur in Brussel is een volledig team bij elkaar puzzelen. Het personeelstekort weegt op iedereen.”

“Vroeger had ik keuze uit meerdere kandidaten, nu mag ik blij zijn als iemand toehapt. In een sollicitatiegesprek voel ik me vaak de sollicitant die de tegenpartij moet overtuigen: ‘We zijn een jong, sympathiek team.

Samen brengen we onze leerlingen een heel eind verder.’ Iets anders kan ik niet in de weegschaal leggen.

Brussel schrikt af. Dat krijgen we als school moeilijk gekeerd.”

50

Klasse Magazine

“Ik ben niet de chef die erboven staat maar de lijm die alles bij elkaar houdt” Het klinkt als een noodkreet. Voor het eerst vergeet Lien even de plusjes op haar pols. Nochtans is er ook positief nieuws: “Vandaag start juf Veerle in het derde leerjaar. Ze studeerde geschiedenis maar heeft geen pedagogisch diploma. Maar ze is enthousiast en ik ben opgelucht dat we eindelijk iemand hebben.”

“Het schooljaar is al maanden ver en voor het eerst zijn we compleet. In theorie toch, want een collega in zwangerschapsverlof en een langdurig zieke moeten we intern opvangen. Tijdelijke vervangopdrachten krijg je in Brussel niet ingevuld. En dan riskeer je ook nog quarantaines. Toch heb ik nog geen seconde spijt gehad van mijn keuze. Diezelfde drive voel ik bij mijn leraren.

Hier hebben we, ondanks alles, het gevoel dat we het grootste verschil kunnen maken. En op die plek willen we zijn.”

OUDERS Op maandagochtend ligt die plek aan de schoolpoort.

Terwijl ze alcoholgel in de klamme kleuterhandjes spritst, spreekt Lien elk kind en elke ouder even aan.

Een compliment over een nieuwe muts, een opmerking over een plotse groeischeut. Niemand ontsnapt aan de

51

aandacht van de directeur. Een ouder die er in de chaos toch vandoor glipt, roept ze terug om te vragen hoe haar zieke man het stelt.

“Ouders moeten ons als partner zien bij de opvoeding van hun kinderen en niet als boeman. Bij slecht nieuws overheerst dat gevoel soms nog. Als een gesprek moeilijk loopt, switch ik van directeur naar mijn rol als collega-mama. Iedereen wil het beste voor zijn kind. Het vertrouwen winnen is cruciaal.”

“Daarom is ouderparticipatie het derde grote speerpunt van ons schoolbeleid. Naast taalontwikkeling en sociaal en psychisch welzijn. Corona heeft de afstand vergroot. We proberen die deels te dichten met onze digitale communicatiekanalen.

Cruciale informatie wisselen we af met leuke filmpjes van leerlingen en frisse initiatieven van ouders. Zo blijven we iedereen bereiken. Straks posten we een video van drie enthousiaste mama’s die het oudercomité nieuw leven inblazen.”

“Het liefst wil ik de ouders opnieuw in de klas maar voorlopig lukt het alleen buiten. Daarom sta ik hier ’s ochtends aan de schoolpoort. Ik hoop dat die mama gevoeld heeft: hier kan ik terecht. Niet alleen om het over de punten van mijn zoon te hebben, maar ook als het thuis wat moeilijker gaat. Zo omhelst de school ook de buurt.”

Klasse Magazine

Reportage

De toets is geen eindstation Tekst Bart De Wilde Beeld Jens Mollenvanger

Gebrekkige kennis en frisse tegenzin voor Frans, daar had leraar Nicolas genoeg van.

Dus zocht hij samen met de vakgroep naar een oplossing. “De klas bouwen we om tot redactie of rechtbank, maar leerlingen moeten wel eerst door de kennispoort passeren.”

“Tot een paar jaar geleden gaven we met de vakgroep Frans redelijk klassiek les. Theorie en oefeningen, daarna toets. Heel puur, maar weinig toegepast.

Leerlingen rolden met hun ogen: ‘Weer werkwoorden vervoegen, waarom toch?’ Hun motivatie dook richting vriespunt. En als leraar werd je niet warm van de portie basiskennis die blijft hangen. Leerlingen blokten voor een theorietoets. Die zagen ze als een eindstation. Maar wat is een acht waard als je tegen het einde van de rapportperiode de helft vergeten bent?”

MOTIVATIEMODELLEN LEZEN “Wát je geeft, ligt grotendeels vast, hóe je het aanpakt gelukkig niet. Samen met een collega dook ik in wetenschappelijk onderzoek rond motivatiemodellen en leerstrategieën. Een vernieuwing mag geen ongefundeerde constructie zijn die bij de eerste kritische noot omklapt. Dan krijg je – zeker als snotneus – collega’s niet mee. Bovendien spring je met de toekomst van leerlingen niet lichtzinnig om.”

“Van een denkoefening ging het naar een concreet portfoliosysteem waarin kennis écht de toegangspoort naar toepassing is. De directeur en collega’s luisterden geboeid naar onze uiteenzetting. Zelfs de meest ervaren

52

leraar zag de nood om onze aanpak om te denken. Ze was het trekken aan leerlingen een beetje moe. ‘Wel eerst even voorleggen aan de pedagogische begeleider’, tipte de directeur.

Die keek kritisch en knikte.”

SCHUIFSYSTEEM “Vandaag werken we met projecten waarbij we meteen de eindmeet tonen. Bijvoorbeeld: ‘De klas wordt een kleine redactie en over drie weken ligt op elke bank een gossip cover of tekst’. Op dag één zoeken we uit welke grammatica of woordenschat we daarvoor nodig hebben. Leerlingen ontdekken snel dat in die magazines vaak werkwoorden met uitgang -ait opduiken. Daar bijten we ons in vast: je eindopdracht kan pas slagen als je de conditionnel présent beheerst.”

“In lees- en luisterteksten op maat, van vlogs tot literatuur, zoeken we samen wanneer de werkwoordsvorm gebruikt wordt en welke woordenschat je onder de knie moet hebben.

Daarna volgen instructie, oefeningen en een uitgebreide toets. Leerlingen scoren geen cijfer op tien, wel nul of één.

Een helder signaal: pas als je de theorie beheerst, schuif je door naar de creatieve toepassing. Scoor je voorlopig nul?

Dan spijkeren we gericht bij. In de klas of met online oefeningen thuis.”

“Je score op die toets telt niet voor het rapport. Werkwoorden en grammatica geïsoleerd oefenen is nodig als tussenstap, maar later vul je de voorwaardelijke wijs nooit in op een liggend streepje. Daarom krijgen leerlingen pas een rapportcijfer voor hun schrijf- of spreekoefening. Die evalueren we met rubrieken als woordenschat, zinsbouw, grammatica en intonatie. We zijn best streng: alleen je laagste cijfer telt.”

Klasse Magazine

Wie is Nicolas Van Den Branden?

• leraar Frans in de tweede graad aso en tso, GO! Atheneum Herzele • staat vier jaar voor de klas

“Onze aanpak leent zich perfect om geziene leerstof te herhalen”

OUDERS EN PUNTEN “Cijfers liggen gevoelig. Als ouders ons puntensysteem voor het eerst horen, schuiven ze op hun stoelen. Tot we duiden: als je een vreemde taal bovenhaalt, bepaalt het zwakste element hoe sterk je boodschap overkomt. Maar leerlingen krijgen van ons meerdere kansen. We prikken tussentijdse deadlines. Ze zijn dan niet verplicht om hun werk in te dienen, maar een voorlopige inschaling leert ze welke facetten al goed zitten. En met onze feedback kunnen ze de zwakkere onderdelen opkrikken.”

“Onze projecten hebben veel plusjes. Via de verleden tijd en adjectieven naar getuigenverklaringen met leraren als verdachten of via de futur simple naar een toekomstvisie op ecologie, veel leerlingen gaan ervoor. Bovendien lenen ze zich perfect om geziene leerstof te herhalen of op te frissen.”

53

DE KRACHT VAN EEN VAKGROEP “Droomt iedereen die hier afstudeert van een job waarin een mondje Frans onmisbaar is? Natuurlijk niet. Zolang hun niveau en motivatie maar samen stijgen. En dat ze de taal durven gebruiken op de trein naar Walibi of op reis in Normandië. Dat lijkt te lukken: via video’s tonen ze dat hun boodschappen overkomen.”

“Echo’s over onze nieuwe aanpak bereiken andere vakgroepen. ‘Of het veel werk is?’ vragen ze. Zeker. We scannen elke krantentekst en ieder Netflix-fragment op zijn potentieel als lesmateriaal. En we zoeken samen hoe we OKAN­­-leerlingen mee in ons systeem trekken, hoe we feedback digitaal deels kunnen automatiseren. In je eentje lukt deze aanpak niet.

Maar met een geweldige vakgroep die niet bang is om materiaal en ervaringen met elkaar en anderen te delen, kom je ontzettend ver.”

Klasse Magazine

Reportage

Wie is Sophie Follong?

• begeleidt leraren in hun coachingrol, leerlingen rond leerstrategieën • stond dertien jaar voor de klas als leraar wiskunde, natuurwetenschappen en techniek • GO! Campus Genk Middenschool telt 131 leerlingen

Klastitularis wordt coach 54

Klasse Magazine

“In 2018 fristen we onze werking op. Een van de centrale vragen: hoe sta je dicht bij je leerlingen zonder je kerntaak ‘lesgeven’ te verloochenen? Wij kozen voor co-teaching met blokken instructie, differentiatie via drie sporen en zelfsturing. Leraren geven daardoor meer uren aan dezelfde klasgroep. Aan de rol van klastitularis sleutelden we ook. Ze voelden zich al jaren ‘administratief medewerkers’: rapporten invullen en telefoneren naar ouders. Belangrijke taken natuurlijk, maar ook tijdsintensief als je dat voor een klas van vijfentwintig leerlingen moet doen.”

“Onze klastitularissen misten iets essentieels. Hoe het met leerlingen gaat, aan die vraag kwamen ze nauwelijks toe. Daardoor kenden ze hun leerlingen niet echt. Terwijl ze geknipt zijn voor de eerstelijnszorg. Want een vertrouwd gezicht uit de klas is soms een stapje minder ver dan de leerlingenbegeleider. Maar zonder tijd om te praten bleven sommige leerlingen met hun problemen lopen. In een stad als Genk waarin bijna een op de zes leerlingen zonder diploma de school verlaat, is dat problematisch.”

KIEZEN OP 1 OKTOBER “We hopen dat tieners die zich gezien voelen wél naar school blijven komen om te leren. Daarom wisselden we de klas­titularissen voor coaches. Elke leraar – ook wie een praktijk- of kleiner vak geeft – neemt maximaal twaalf leerlingen onder zijn vleugels.

Klassenraden voorbereiden en rapporten neerpennen, dat werk versnipperen we vandaag over meer schouders. Daardoor winnen we tijd om leerlingen van nabij te begeleiden.”

“Leerlingen mogen hun coach op 1 oktober zelf selecteren door een top drie op te stellen. Krijgen ze altijd hun nummer één? Nee, want dan eindigen de meest populaire leraren misschien toch weer met vijfentwintig leerlingen. Door verschillende namen te noteren, kunnen we een mooie puzzel leggen. Optie drie moesten we nog nooit bovenhalen. Eerstejaars laten zich vaak leiden door het vak: ‘Ik doe graag Frans, dus die leraar mag mijn coach worden.’

Tweedejaars gaan voor gedeelde interesses of persoonlijkheid.”

Tekst Bart De Wilde Beeld Boumediene Belbachir

“Dat klastitularissen in onze school vele uren staken in organisatiewerk en geen tijd vonden om met leerlingen te spreken, maakte niemand gelukkig”, vertelt leerlingenbegeleider Sophie. In GO! Campus Genk, een middenschool in een stad die gebukt gaat onder vroegtijdige schooluitval, coacht nu elke leraar een tiental leerlingen.

55

SPREEKUUR TIJDENS DE WEEK “Van coaches verwachten we dat ze leerlingen vaak aanspreken.

Kansen genoeg: je kruist iemand in de gang of refter en vraagt naar zijn weekend of haar voetbaltraining. Zo werk je aan een band. Daarnaast organiseren we officiële momenten. Elke rapportperiode plannen we een reflectie-uur waarin coach en leerling de voorbije maanden evalueren. Haal je deadlines, durf je vragen stellen in de les? We koppelen daaraan altijd een werkpunt voor de volgende periode.”

“Bovendien heeft elke leraar vanaf dit schooljaar een vast coachinguur. Dat kan omdat leraren door co-teaching en depan­nerende secretariaatsmedewerkers minder vaak moeten inspringen voor zieke collega’s. Tijdens dat uur mogen leerlingen hun zelfstandig werk even aan de kant leggen en bij

Klasse Magazine

Reportage

hun coach passeren voor een korte hulpvraag of een wandeling tot in het bos. Ze weten: de lestijd die ik verlies, moet ik wel inhalen.”

NATUURTALENTEN EN LIJSTVOLGERS “Natuurlijk is niet elke leraar een geboren coach. Daarom bevoorraad ik collega’s met tips en voorbeeldvragen zoals: wat doe je goed, wat wil je graag leren, stel dat je kan toveren, wat verander je dan op school? Maar we pinnen coaches nooit vast op één aanpak. Onze natuurtalenten komen ook zonder die vragen te weten met welke kopzorgen of rugzakjes hun leerlingen rondlopen.”

“Wie honderd procent achter het systeem stond, sprong al het eerste jaar mee op de kar. Wie eerst twijfelde aan zijn coachingkwaliteiten, volgde wat later vrijwillig. Niemand moest verplicht worden. Collega’s voeden elkaar met advies en bespreken uitdagingen in de lerarenkamer. En we zien: ook wie een beetje houterig start als coach of minder leerlingen telt, groeit snel en neemt de opdracht even sterk ter harte.”

“Als je leerlingen aanspreekt als het goed loopt, fluisteren ze je sneller toe wat slecht gaat”

“Soms nemen onze gesprekken onverwachte wendingen. Een meisje maakte zich zorgen over een vriendin nog voor we zelf signalen hadden opgepikt. En een jongen toont op foto trots zijn broers en zussen, samen in een kleine woonkamer. Twee vragen later begrijp je waarom hij taken ondermaats invult. Zijn bed is zijn bureau. Dat thuis anders is dan bij klasgenoten, daar loopt niemand graag mee te koop. Maar dankzij onze coach ziet hij onze huiswerkklas als een kans en niet als een waardeoordeel. Het gevolg: taken in orde, leraar tevreden, betere punten, goesting terug.”

NAAR DE BOVENBOUW “Coaches zijn ontmijners. Ze detecteren problemen voor ze knallen. Want als je leerlingen aanspreekt als het goed loopt, fluisteren ze je sneller toe wat slecht gaat. Ze weten dat leraren geen info te grabbel gooien. Als een volgende stap nodig is, zoals een gesprek met een klasgenoot, leerlingenbegeleider of CLB, overleggen we daarover.”

“Ouders zien hun kinderen openbloeien van stille starters tot gelukkige durvers: ‘In de basisschool werd mijn zoon gepest, nu lacht hij weer. Hij wil hier nooit meer weg.’ En ook je klaswerking profiteert van het nieuwe systeem. Een leerling die weet dat leraren er voor hem zijn, denkt wel twee keer na voor hij de les saboteert.

Om al die redenen willen we het systeem graag doortrekken naar onze bovenbouw. Leerlingen misschien de optie bieden om hun coach van de middenbouw nog een extra jaar te houden. Maar dat is toekomstmuziek.”

56

Advertentie

Lerarenkaart

Klasse Magazine

Samenstelling Patrick De Busscher

Nieuwe voordelen In heel wat cultuurhuizen, musea, ICT-winkels, boekhandels … krijg je als leraar korting met je Lerarenkaart. Ontdek via Lerarenkaart.be meer dan duizend exclusieve voordelen.

Met de zoektool vind je makkelijk voordelen op maat van jou en je klas.

Abdij van Villers

Villers-la-Ville

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 9 euro

Smile Safari

Brussel

15 procent korting

Expo Luister

Antwerpen

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 10 euro

Expo Before Time Began

Brussel

10 euro korting (6 euro i.p.v. 16 euro)

Expo Fernando Botero

Bergen

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 9 euro

Expo Tik Tak

Oostende

2 euro korting (7 euro i.p.v. 9 euro)

Expo In the Eye of the Storm

Hasselt

5 euro korting (5 euro i.p.v. 10 euro)

Expo Inside Magritte

Luik

2 euro korting (13 euro i.p.v. 15 euro)

Expo Magical Theatres

Brussel

4 euro korting (6 euro i.p.v. 10 euro)

Expo Uitbundig Verleden

Mechelen

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 11 euro

Expo SPA©E - the Human Quest

Antwerpen

3 euro korting (11 euro i.p.v. 14 euro)

Expo Verbeelding van het Universum

Leuven

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 12 euro

Reuzenhuis

reizende expo

2 euro korting (8 euro i.p.v. 10 euro)

Replica Bookshop

Brussel

10 procent korting

Bordspelwinkel Level21

Mechelen & Hasselt

5 procent korting

Gastenkamer

Borsbeek

10 procent korting

59

Klasse Magazine

Lerarenkaart

Uitgelicht

© Frederik Beyens

© Erik Van Hove, Dorigin, 2016 / foto: Norbert Migueletz

Boeiende expo’s, acties en voordelen die je niet wil missen.

Wil je meer weten? Zoek je een rondleiding of workshop op maat van je klas? Scan de QR-code. Nog meer voordelen vind je via Lerarenkaart.be of onze nieuwsbrief.

EXPO

AMA NESCIRI

LERARENDAGEN

VLUCHTVERHALEN LD

Verbeke Foundation, Kemzeke 14 november 2021 tot 3 april 2022

Red Star Line Museum, Antwerpen 26 en 27 februari, 4, 5 en 6 maart 2022

Wat doe je als je bommen hoort ontploffen, je niet weet waarmee je morgen je kind zal voeden, je door je geaardheid geen ‘thuis’ meer hebt? Via persoonlijke objecten en interviews volg je mensen op de vlucht naar België in de laatste zeventig jaar. Tijdens de gratis Lerarendagen krijg je een exclusieve preview en maak je kennis met de bijbehorende rond­ leidingen, workshops en lespakketten.

Gratis met je Lerarenkaart voor jou, je partner en max. 2 kinderen.

60

Betonnen menhirs, een dome van Kapla-blokken, logeren aan het water in een ei? In de tuin van kunstenvrijplaats Verbeke Foundation loop je langs levensgrote installaties van hedendaagse kunstenaars, serres met levende werken en dieren, collagekunst … De wintertentoonstelling ‘Ama Nesciri’ verwerkt details uit de natuur tot kunstopstellingen met bijvoorbeeld een giraffenguillotine, paardenstaarten in beweging, geautomatiseerde olifantenpoten, observaties van bewegende stenen en het lichtspel van zon en schaduw.

2 euro korting met je Lerarenkaart (10 euro i.p.v. 12 euro).

Klasse Magazine

EXPO EXPO

POPART S.M.A.K., Gent 27 november 2021 tot 8 mei 2022

Reis even terug naar de hoogdagen van de popart in de jaren zestig. Bewonder de portretten van Marilyn Monroe door Andy Warhol en de ‘cartoons’ van Roy Lichtenstein.

Meer dan vijfenveertig topwerken van Amerikaanse en Europese kunstenaars brengen een stukje naoorlogse kunstgeschiedenis weer tot leven.

2 euro korting met je Lerarenkaart (10 euro i.p.v. 12 euro).

61

MENSENTUIN AfricaMuseum, Tervuren 9 november 2021 tot 6 maart 2022

Tot zelfs in 1958 in Brussel plukten musea mensen weg uit Afrika om hen in de naam van de wetenschap en als populair vermaak tentoon te stellen in namaakdorpen en mensentuinen. Die zijn de aanleiding voor een expo rond de geschiedenis van kolonisatie en racisme.

8 euro korting met je Lerarenkaart (4 euro i.p.v.

12 euro).

Klasse Magazine

Lerarenkaart

EXPO EXPO

KASSA KASSA

ORIENT EXPRESS Train World, Schaarbeek 26 oktober 2021 tot 17 april 2022

De conducteur fluit en langzaam zet de trein zich in beweging richting Constantinopel. Wandel door de originele treinstellen en dompel je onder in de luxe van weleer in de mythische Oriënt Express. Kunstwerken en documenten tonen sprankelende anekdotes van onbekende reizigers, en misschien is Hercule Poirot ook aan boord?

5 euro korting met je Lerarenkaart (9 euro i.p.v.

14 euro).

62

Industriemuseum, Gent 26 oktober 2021 tot 17 april 2022

Een kruidenierswinkeltje uit de jaren zestig, met houten uitstalramen, een klein aanbod en een grote weegschaal. ‘’t Winkeltje’ nodigt je uit te kijken naar verleden, heden en toekomst van reclame, consumptie en distributie. Welke weg legt een product af van fabriek tot winkelrek? Is levering aan huis wel een nieuw fenomeen? En welke trucjes verleiden ons tot shoppen?

1 euro korting met je Lerarenkaart (7 euro i.p.v.

8 euro).

Klasse Magazine

EXPO

ALICE EN DE DINO’S

EXPO

ABC KAMER

ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael 3 december 2021 tot 16 januari 2022

Villa Verbeelding, Hasselt 26 oktober 2021 tot 17 april 2022

Zesentwintig illustratoren uit binnen- en buitenland namen elk één letter van het alfabet onder handen. De kunstwerkjes zijn te bewonderen in de ‘ABC Kamer’. Geef je ogen de kost, vlij je neer in de huiskamer met een mooi abc-boek of experimenteer zelf met letters aan de werkstations.

1 euro korting met je Lerarenkaart (4 euro i.p.v.

5 euro).

63

De ZOO trakteert dit jaar op een dubbel lichtfestival. ZOO Antwerpen nodigt je uit op een theepartijtje met Alice en het Witte Konijn, de Hoedenmaker, de Hartenkoningin en honderden andere personages uit Wonderland. In ZOO Planckendael loop je door een indrukwekkend lichtspel waarbij wel achtenzeventig dinosaurussen tot leven lijken te komen.

10 procent korting (17,10 euro in plaats van 19 euro, tickets voor beide locaties apart bestellen).

Moet je weten

Klasse Magazine

Samenstelling Anne Siccard

Interessant lesmateriaal

BESCHERM DE ZEE

PRISONTELLING

basis- en secundair onderwijs

Sigarettenpeuken, mondmaskers en plastic zakjes op de grond vinden via de wind en waterlopen vaak hun weg naar de zee. Zeedieren verwarren ze met voedsel of raken erin verstrikt. Maak je leerlingen bewust van het probleem met video’s, affiches, flyers en meer. dezeebegintbijjezelf.be/

derde graad secundair onderwijs

Nodig een ex-gedetineerde uit en laat leerlingen de mens erachter ontdekken. De gastspreker vertelt hoe en waarom hij in de gevangenis terechtkwam, wat dat met zijn leven deed en hoe het is om weer ‘vrij’ te zijn. De start voor een gesprek rond detentie? prisontellings.be

SCHRIJF-ZE-VRIJDAG

AUDIO & VIDEO IN DE LES: TIPS

derde graad basis- en secundair onderwijs

Wereldwijd worden mensen veroordeeld zonder fair proces. Zoek met je leerlingen uit hoe dit kan en laat hen op 11/2/2022 brieven schrijven naar wie na een oneerlijk proces gevangen zit. Schrijf je klas in en ontvang nu al gratis les­ materiaal rond het thema ‘Recht op recht’.

secundair onderwijs

Is je lesmateriaal afgestemd op de sleutelcompetenties?

Wil je de theorie van ‘Wijze lessen’ toepassen in je klas?

De inspiratie­pagina van Het Archief voor Onderwijs staat boorde­vol didactische tips en lesmateriaal. onderwijs.hetarchief.be/inspiratie

schrijfzevrijdag.be

MET JE KLAS NAAR T2-CAMPUS

FRANS ÉN MUZIEK secundair onderwijs

derde graad basis- en secundair onderwijs

Wakker het STE(A)M-denken aan bij je leerlingen in Genk.

In TECHville begeleidt een coach hen tijdens tien STEMuitdagingen. In de TECHlabs geef je hen praktijkgericht les, zij aan zij met een expert. Kies zelf je activiteiten voor een halve of hele STEAM-projectdag of -week.

Karo, een atypische leraar Frans, laat haar twee passies, Frans en muziek, samenvloeien in interactieve, muzische workshops. Haar cd bevat didactische nummers die ze zelf schreef of aanpaste voor de workshops. Ga met je klas aan de slag met de instrumentale versie. karolienvoets.be

t2-campus.be/aanbod-voor-scholen/welkom/

WIN! 10 x cd ‘Chanter Karo-oké’. Waag je kans via klasse.be/win.

65

Advertentie

Moet je weten

ONZE PLANEET, ONZE TOEKOMST basis- en secundair onderwijs

Via de interactieve site, ontwikkeld door de Europese Commissie, begrijpen jongeren (11-16 jaar) de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering beter en zoeken ze oplos­singen. Gebruik het kant-en-klare lesmateriaal en bij­ behorende oefeningen van het ‘Lerarenpunt’. ec.europa.eu/clima/sites/youth/node_nl

VEILIG FEESTEN

Klasse Magazine

EDUBOX DUURZAAMHEID secundair onderwijs

De EDUbox confronteert leerlingen met hun koopgedrag. Ze bekijken welke factoren daarin meespelen en voor welke uitdagingen ze staan. Samen onderzoeken ze circulaire levens­cycli van producten en via een simulator staan ze aan het hoofd van een start-up. Welke (duurzame) keuzes maken ze? vrt.be/vrtnws/nl/2021/09/28/duurzaamheid/

IK ZIE WAT JIJ NIET ZIET

derde graad basis- en secundair onderwijs

Elk jaar veroorzaakt vuurwerk dierenleed, (dodelijke) ongevallen en schade. Gebruik de lespakketten van ‘4veilig’ om het gevaar en de gevolgen van experimenteren met vuurwerk te duiden. In de workshops ontdekken leerlingen hoe ze op een veilige manier kunnen schitteren, zonder vuurwerk. brandweerinformatiecentrum.be/4veilig

ONTDEK TEX-AIR

secundair onderwijs

Djapo ontwikkelde op vraag van Fost Plus en de OVAM een gratis educatief programma rond duurzaam materialen- en afvalbeheer, met lesvoorbereidingen, nascholing en coaching.

Laat leerlingen meedenken, zoeken naar oplossingen en wakker hun verantwoordelijkheidszin aan. fostplus.be/ikzie

DE WOLKENETERS

derde graad basis- en eerste graad secundair onderwijs

Wat weten leerlingen over de textielsector? Nodig Cobot uit, het sectorale opleidingscentrum voor de textielindustrie. Tijdens twee lesuren maken 10-25 leerlingen via Tex-Air spelenderwijs kennis met de sector en zijn innovatieve producten.

Voorlopig enkel voor Oost- en West-Vlaamse scholen.

basisonderwijs

Waar wonen reuzen? Hebben zij altijd bestaan? Schrijfster Kristien Dieltiens bundelt twintig spannende, grappige en leuke verhalen over reuzen. De inspiratie vond ze wereldwijd en in het verleden. Met de illustraties van Seppe Van den Berghe ga je zo weer in reuzen geloven. eenhoorn.be

cobot.be/texair

WIN! 10 x ‘De wolkeneters’. Waag je kans via klasse.be/win.

67

Advertentie

Moet je weten

Klasse Magazine

Levenslang leren

DEBATTEN

PODCAST

WETENSCHAPSCAFÉS

DE TAALCOMPETENTE LERAAR

Een gezellig gesprek volgen tussen twee onderzoekers en een moderator over hoogbegaafdheid, biodiversiteit, wiskunde, de impact van hormonen, ingrijpen in het brein? Het kan in Gent, Kortrijk of Brugge of via livestream. Check het aanbod op de agenda.

Elke leraar gebruikt dagelijks ‘taal’. Beluister gesprekken met leraren en lerarenopleiders over de zes taalcompetenties voor elke leraar. Elke luisterbeurt levert je een hoop talige tips op voor je klaspraktijk. taalunie.org/actueel/251/nieuwe-podcastreeks-de-taalcompetente­ leraar

wetenschapscafe.be/

BOEK

VORMING

REKENEN VOOR JE LEVEN

HET KWETSBARE TIENERBREIN

De leerlingen van groep zeven zijn hun saaie rekenboek beu en sluiten een contract met de juf en meester. Dit jaar rekenen ze enkel met vragen die belangrijk zijn voor hun leven. Hoe word je rijk? Zijn ijsjes altijd en overal even koud? Hoe win je alle spelletjes?

De rijping van het tienerbrein en de executieve functies verlopen niet gelijktijdig. Je krijgt op 1 februari in Antwerpen meer zicht op het ontwikkelende, sociale en lerende tienerbrein en concrete werkvormen om executieve functies te trainen.

Schrijf je in.

epo.be/nl/82-informatieve-boeken

uacno.be/nl/opleiding/het-kwetsbare-tienerbrein-eenuitdaging-voor-vereiste-executieve-functies-op-school-76891

WIN! 5 x ‘Rekenen voor je leven’. Waag je kans via klasse.be/win.

PUBLICATIE

BLOG

STUDEREN MET SUCCES

BLIK OP ONDERWIJS

Effectief studeren is voor velen een uitdaging. Vandaar het belang van leerstrategieën. Ontdek wat je tijdens de les kan doen om leerlingen te ondersteunen om met hun versie van ‘Studeren met succes’ aan de slag te gaan.

De blog wil Vlaamse en Nederlandse leraren lager en secundair onderwijs en docenten hogescholen/universiteiten verbinden. Je leest er onderwijskundig onderzoek getoetst aan de praktijk en kan ervaringen uitwisselen.

excel.thomasmore.be/publicaties/studeren-met-succes

69

onderzoekonderwijs.net

Advertentie

Klasse Magazine

Moet je weten

Tips voor je leerlingen

START EEN FILMCLUB

EUROPEAN DISABILITY CARD

algemeen

algemeen

Verruim de wereld van je leerlingen met film. De FilmClub is dé ontmoetingsplek waar jonge filmfans van 3 tot 18 jaar samen een gevarieerd aanbod films kijken en bespreken met handige tutorials. Leerlingen of leraren met een hart voor film kunnen een FilmClub starten op school of elders. defilmclub.be/

Voor personen met een beperking is deelnemen aan cultuur, sport en vrijetijdsinitiatieven praktisch en financieel niet altijd haalbaar. De European Disability Card geeft personen met een handicap in België en zeven EU-landen voordelen en laat ook hen proeven van een uitgebreid aanbod. eudisabilitycard.be/nl/de-kaart

SAMEN ROUWEN

GAME(L)OVER

algemeen

algemeen

Missing You helpt kinderen, jongeren en jongvolwassenen omgaan met verdriet en verlies via activiteiten, rouwgroepen, getuigenissen en rouwkampen. Leraren vinden online tips en vormingen om verlies bespreekbaar te maken. missingyou.be/

De interventietool Game(L)over laat jongeren stilstaan bij de plaats die gamen in hun leven inneemt. ‘Billy, de virtual assistent’ neemt hen mee in een smartphone-omgeving waarin ze vijf levels moeten doorworstelen. gamelover.be/

DODONA

TEKENEN VOOR LIDICE

secundair onderwijs

basis- en secundair onderwijs

Zoeken je leerlingen uitdagingen rond programmeren?

Op het gratis online oefenplatform kiezen ze een programmeeroefening, dienen de oplossing in en krijgen automatisch feedback op correctheid, snelheid en/of programmeerstijl. dodona.ugent.be/

Het Tsjechische Lidice herdenkt jaarlijks de vermoorde kinderen tijdens WO II met een internationale tekenwedstrijd en tentoonstelling. Laat je 4- tot 16-jarigen het thema ‘museum’ creatief uitwerken en stuur hun werk uiterlijk 11 februari in.

Halen hun kunstwerkjes de expo? Met steun van de UNESCO. mdvv-lidice.cz/en/invitation

71

Advertentie

Klasse Magazine

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

02

Doorloper Ons kruiswoord­ raadsel is een wit blad, wachtend op oplossingen.

Een tip: de cijfers tussen de haakjes verklappen de lengte van de woorden.

03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13

HORIZONTAAL

Het woord in de gele vakjes is je eerste stap richting een reischeque van 500 euro. Daarmee kan je een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline.

Surf vóór 7 februari 2022 naar klasse.be/win en waag je kans.

01. Zoen op 1 januari (13) 02. Gewicht (3) / echt (4) / regenvlaag (3) / laks (3) 03. Kruisboog (5) / Antwerpse rivier (2) / plus (2) / Frans departement (4) 04. Schreeuwer (6) / bakwijze van vlees (4) / tennisterm (3) 05. Droog (3) / de (Italiaans, 2) / wijn (Duits, 4) / zijn (Frans, 4) 06. Goesting (3) / Bijbelse hogepriester en rechter (3) / uitgestorven reptiel (7) 07. Griekse muze (5) / geraamte (6) / kind (2) 08. En andere (afk., 2) / man met baard (8) / vogel (3) 09. Alg (4) / voornaamwoord (2) / plaats (4) / meisjesnaam (3) 10. Schellen (9) / soort cavia (4) 11. Jongensnaam (3) / slee (2) / Aziaat (6) / rund (2) 12. Oude naam voor Tokyo (3) / wisselstroom (Engels, afk., 2) / Europeaan (4) / slot (4) 13. Snel (3) / rookwaren (7) / domkop (3)

73

VERTICAAL

01. Vocht aan onze kust (13) 02. Inworp (6) / Italiaanse televisie (3) / opera (4) 03. Boom (2) / Europeaan (3) / naderbij komen (5) / grap (3) 04. Voornaamwoord (3) / Hoofdpiet (10) 05. Gebak (5) / vod (3) / bedankt (Frans, 5) 06. Het woord dat je zoekt, de stap van 2021 naar 2022 (13) 07. Sierlijke krul (7) / soort belasting (3) / jongensnaam (3) 08. Bijbelfiguur (4) / ezelgeluid (2) / loopvogel (4) / schraal (3) 09. Germaanse letter (4) / zero (3) / Zwitsers dorpje (4) / muzieknoot (2) 10. Oriënteren (8) / lengtemaat (2) / lidwoord (3) 11. Baas van een klas? (13) 12. Tijdmaat (3) / hulde (3) / melkklieren van de koe (4) / Verenigde Naties (Frans, afk., 3) 13. Man met baard (11) / inhoudsmaat (2)

Klasse Magazine

COLOFON

BULT

Klasse Magazine 026 – december 2021 Magazine voor onderwijs in Vlaanderen, uitgegeven door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel Hoofdredacteur: Hans Vanderspikken Eindredactie Klasse Magazine: Bart De Wilde Vormgeving: Tim Sels Cover: Joren Joshua Klasse is een team. Werken samen aan dit project: Michel Aerts, Bram Bartholomees, Nele Beerens, Alexander Callewaert, Sabrina Claus, Tinne Deboes, Patrick De Busscher, Cherline De Maeght, Robin De Vries, Hannah El Idrissi, Sara Frederix, Lotte Kerremans, Leen Leemans, Peter Mulders, Ann Nevens, Julie Poignie, Mieke Santermans, Anne Siccard, Sander Teirlynck, Klara Tesseur, Bram Truyens, Toon Van de Putte, Sigrid Vandemaele, Femke Van De Pontseele, Sonja Van Droogenbroeck, Berber Verpoest en Michel Van Laere.

Klasse is een multimediaal communicatieproject dat onderwijsprofessionals, ouders en leerlingen versterkt en verbindt. Daarvoor gebruikt Klasse online kanalen, een magazine, acties en campagnes.

OVER JE ABONNEMENT Met Klasse Magazine willen we jou als leraar of onderwijsprofessional informeren, inspireren en versterken. Bedankt dat jij een abonnement nam! Daar horen enkele voorwaarden bij.

Klasse.be

Een individueel abonnement nemen op Klasse Magazine - Je kan je abonneren via klasse.be/abonnementen. Een abonnement kost 10 euro (vrij van btw) en loopt gedurende 4 opeenvolgende nummers, ongeacht op welk moment in het jaar het abonnement is ingegaan. Bpost bezorgt elk nummer bij je thuis. Een abonnement is niet opzegbaar gedurende deze termijn en je kan ook geen gedeeltelijk abonnement nemen. Woon je in het buitenland? Dan kost een abonnement 20 euro.

facebook.com/klasse twitter.com/klasse_be

Een abonnement nemen als school of organisatie - Als school of organisatie kan je voor meer abonnees gelijktijdig een bestelling plaatsen en betalen. Dat kan via secretariaat@klasse.be. De verantwoordelijke van de school geeft daarbij alle nodige gegevens door in het sjabloon dat Klasse ter beschikking stelt. Je kan ervoor kiezen om de nummers te laten leveren op de respectieve thuisadressen van de abonnees óf op het adres van de school. Bij levering op school worden alle nummers afzonderlijk naar de school verzonden, dus niet in één pakket. De school is verantwoordelijk voor de persoonlijke bezorging bij de abonnee.

instagram.com/klasse_be

Je abonnement verlengen - Je abonnement verlengen doe je telkens voor 4 opeenvolgende nummers. Als je niet kiest voor een abonnement dat automatisch hernieuwt, vind je bij het laatste nummer waar je recht op hebt een brief met alle nodige informatie om je abonnement te verlengen. Bij de overgang van een persoonlijk abonnement naar een abonnement dat wordt betaald door je school, neem je het best even contact op met secretariaat@klasse.be.

Reageren op een artikel of heb je nieuws voor de redactie?

02 553 96 86 of redactie@klasse.be.

Wanneer start je abonnement? - Een abonnement start pas zodra Klasse de betaling ontvangen heeft en geldt vanaf de verschijning van het eerstvolgende nummer. Abonnementen die betaald zijn nadat een nummer verschenen is, starten bij het daaropvolgende nummer en gelden voor 4 opeenvolgende nummers.

Een adreswijziging doorgeven? Of een vraag over je abonnement of Lerarenkaart? Mail secretariaat@klasse.be of bel 02 553 67 82.

Wat als een nummer verloren gaat? - Als abonnee ben je verantwoordelijk voor het bezorgen van je correcte adres wanneer je inschrijft op een abonnement. Bij een groepsabonnement met meerdere adressen is de organisatie die de bestelling plaatst verantwoordelijk. Wanneer er ondanks een correcte adressering toch een nummer verloren gaat tijdens de verzending, zal de redactie in de mate van het mogelijke dat nummer nazenden. Zijn er geen exemplaren van het betreffende nummer meer voorradig, dan verlengt Klasse je abonnement met 1 nummer.

Adreswijzigingen zijn op verantwoordelijkheid van de abonnee. Je kan ze bezorgen aan secretariaat@klasse.be of via je profiel op Klasse.be.

Wil je adverteren in Klasse Magazine, op onze website of nieuwsbrieven? 02 553 96 94 of publiciteit@klasse.be.

Acties en wedstrijden - Wanneer Klasse een speciale actie of een exclusief aanbod voor abonnees doet, geldt dit per abonneenummer.

Wanneer 1 abonnee verschillende exemplaren van Klasse ontvangt, geldt het aanbod slechts voor 1 abonnement.

Je Lerarenkaart - Abonnees die recht hebben op een Lerarenkaart én hun abonnement betaalden voor 1 november krijgen samen met het decembernummer van Klasse Magazine de Lerarenkaart voor het volgende kalenderjaar thuisbezorgd. Wanneer meerdere Lerarenkaarthouders op 1 adres wonen en slechts 1 van hen is abonnee, kan de abonnee bij het bestellen 1 extra Lerarenkaart koppelen aan het abonnement, voor andere inwonenden op hetzelfde adres. Zij krijgen dan ook de Lerarenkaart thuis bij het decembernummer. Het laten toesturen van meerdere Lerarenkaarten naar 1 abonneeadres is een gunst voor abonnees en geldt niet voor groepsabonnementen. Misbruik hiervan, vastgesteld op basis van onderzoek van de redactie of van klachten van benadeelde Lerarenkaart-houders, zorgt ervoor dat de abonnee geen Lerarenkaart meer krijgt toegestuurd.

Overname van artikels uit de publicaties van Klasse is geen probleem, als je de bron expliciet vermeldt. Foto’s en illustraties worden door het auteursrecht beschermd.

Verantwoordelijke uitgever: Ann Verhaegen, Departement Onderwijs en Vorming.

Lerarenkaart-houders die geen abonnee zijn, kunnen hun Lerarenkaart ophalen in hun lokale bibliotheek tot en met 31 juli. Welke dat is, kunnen ze nagaan op klasse.be/waarismijnlerarenkaart.

Je Lerarenkaart blijft geldig tot 31 december van het kalenderjaar dat op de kaart vermeld staat. Startende leraren die nieuw in dienst treden in het onderwijs, krijgen een proefnummer van Klasse Magazine én hun Lerarenkaart in de brievenbus. Afhankelijk van wanneer je in dienst treedt, krijg je dit proefnummer 2 à 4 maanden na je start.

Contactgegevens - Klasse beheert de gegevens van abonnees met de grootste zorg en houdt deze enkel bij voor eigen gebruik. Klasse kan de contactgegevens van abonnees gebruiken om hen te contacteren met informatie over hun abonnement of andere diensten van Klasse.

Privacy - Klasse hecht veel waarde aan de bescherming van persoonsgegevens en respecteert de privacy van abonnees. We gebruiken je gegevens voor beheer en betaling van je abonnement, communicatie over magazines en andere diensten van Klasse. Wanneer je een abonnement neemt, maken we ook een profiel voor je aan op Klasse.be, zodat je je abonnement ook zelf kan beheren. Dit betekent dat je als abonnee ook akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden van Klasse.be. Meer info kan je vinden in onze privacyverklaring.

Abonnementsvoorwaarden - Het intekenen op een abonnement houdt in dat je deze abonnementsvoorwaarden aanvaardt. Klasse kan indien nodig de abonnementsvoorwaarden wijzigen. Deze abonnementsvoorwaarden vernietigen en vervangen dan alle voorgaande abonnementsvoorwaarden.

is onderwijs en vorming

74

Advertentie

Klasse Magazine – driemaandelijks tijdschrift december/januari/februari 2021-2022 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Redactie Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel Afgiftekantoor Brussel X – P-004699

PB- PP B- 02164 BELGIE(N) - BELGIQUE

Buitenblad Niet alles haalt het magazine. Zoals deze inzichten tijdens een nagesprek of uitspraken die een beetje off topic zijn.

Te mooi om te laten liggen, want ze tonen hoeveel wattages onderwijsmensen dagelijks trappen.

Praktijkleraar Ruben (p. 8): “In september vlogen we het schooljaar in. Het dieptepunt van de crisis leek achter ons. Maar toen doken mondmaskers en quarantaines weer op. Zelfs de meest flexibele collega’s kreunen: ‘Het is genoeg geweest.’”

Zij-instromer Thomas (p. 28): “Mijn leerlingen zijn mijn eerste en laatste evaluator. Hún tweeëntwintig paar ogen zijn elke dag op mij gericht. En later zijn zíj het die zich ‘meester TT’ nog herinneren, die altijd zei: ‘Voor elk probleem is er een oplossing.’”

Leraar Arne (p. 9): “Weten dat je iemand mag aanspreken doet vaak evenveel als het aanspreken zelf. Dat geldt voor leerlingen én leraren. En tijdens corona nog net iets meer.”

Kleuterleraar Griet (p. 36) vertelt dat samenwerken loont: “Ik leef op wanneer ik mijn plussen kan samenleggen met die van mijn collega’s. Stapjes richting verrijkende vernieuwing worden dan sprongen.”

Leraar Evita (p. 16): “‘Daar is de pictojuf’, lachte ik soms als mijn gestructureerde collega ingreep in mijn creatieve chaos. Tot ik keer op keer zag hoe haar structuur onze leerlingen hielp groeien. Die mix in ons team: zó waardevol!”

Directeur Lien (p. 46): “Met alles in orde zijn als je de nacht moest doorbrengen bij Samusocial?

We hebben hoge verwachtingen voor onze leerlingen.

Maar mild zijn en iets door de vingers zien, is op zo’n dag minstens even belangrijk.”