KindVak Magazine september/oktober

CARD

BRUTO FORMAAT

[netto formaat + 2 mm afloop rondom.

....als kinderen je vak zijn!

minimum 2 mm binnen het netto formaat]

Rudie Peeters over krimpgebieden

‘Kijk over de muren van de organisatie heen!’

Jon Roozenbeek over schoolprestaties: ’Hebben genen of omgeving meer invloed?’

In gesprek met pedagoog Jeanette Doornenbal

‘De opvoeding van een kind is een complexe opdracht die je niet alleen kunt volbrengen.’

Transitie in de Jeugdzorg: Wat brengt de toekomst? Deel 2.

Positiviteit Natuurlijk weet niemand het zeker en ik durf er ook geen garantie op te geven, maar het lijkt er nu echt op dat de professionals in het kindvak te maken gaan krijgen met positieve ontwikkelingen binnen hun werkgebied. Met een aantrekkende economie zien we dat ook de overheid weer actief wordt om de kindvakbranche te stimuleren. Méér werkgelegenheid, meer vraag naar opvang, weer nieuwe opvangplaatsen en een juiste afstemming tussen specialisten in opvang, onderwijs en jeugdhulp zullen leiden tot verbeteringen in het begeleidingsproces van het opgroeiende kind.

In uitgave 4 van KindVak Magazine zien we deze positiviteit in vrijwel alle artikelen overheersen. Ook uitgave 4 is weer een knappe prestatie van het redactieteam dat letterlijk van Groningen tot Maastricht reist om items en betrokkenen uit het hele land te betrekken bij het maken van het magazine.

Colofon KindVak Magazine verschijnt 6x per jaar

KindVak Magazine is een uitgave van Context Media i.o.v. ConExpo bv Postbus 97, 5150 AB Drunen T. 0416 53 27 51 E. Kindvakmagazine@ conexpo.nl

Redactie Hoofdredactie

Jon Roozenbeek

Tegelijkertijd wordt nu ook gewerkt aan de organisatie van KindVak

Redacteuren

2016 (28 - 30 januari). Tijdens de gesprekken met sprekers voor de workshops en met leveranciers voor het beursgedeelte blijkt ook

Thom Roozenbeek Emma Verweij

steeds meer dat positiviteit weer de overhand neemt. De eerste be-

Eindredactie

zoekers voor het vakevent hebben zich al gemeld, maar zullen even

Wim Koemans

geduld moeten hebben met hun registratie. Medio oktober zijn alle

Uitgever

workshoptitels vastgelegd en kan er worden geregistreerd. Middels

Context Media

een speciale nieuwsbrief wordt iedereen daarvan op de hoogte ge-

Ontwerp / opmaak

bracht.

KODW.NL

Ik wens je veel leesplezier toe en nodig je uit om ook jouw verhaal

KindVak Magazine wordt digitaal verspreid onder ca.

24.500 KindVak-professionals in Nederland en België

met ons te delen. KindVak Magazine is immers ook jouw magazine!

Door in te schrijven voor de KindVak-nieuwsbrief of een bezoek te brengen aan KindVak word je opgenomen in het Magazine bestand

Wim Koemans Directeur ConExpo bv / organisator KindVak ConExpo info@ConExpo.nl

2

| KindVak - Algemeen

Adverteren? Bel:

0416 53 27 51

De redactie van KindVak Magazine stelt met zorg de inhoud samen voor iedere editie.

De inhoudelijke verantwoording voor ingebrachte teksten ligt bij de auteurs van deze teksten.

juni / juli | Context Media

In gesprek met pedagoog Jeannette Doornenbal

4

Rudie Peeters over krimp

8 Transitie in de jeugdzorg: wat brengt de toekomst? Deel 2

4/7

In gesprek met pedagoog Jeannette Doornenbal

8/9

Rudie Peeters over krimp: kijk over de muren van de organisatie heen!

10/11 Transitie in de jeugdzorg: Wat brengt de toekomst?

Deel 2 12/13 Hoe gaan we om met de krimp in Drenthe?

14/15 Hij werkt met kinderen: Rob Verboom 16/17 Hij werkt met kinderen: Tim Boers 18/19 Worden schoolprestaties meer beïnvloed door genen of door omgeving?

20

IKC LAB

10

Invloed van genen op schoolprestaties

12 Context Media | juni / juli

Algemeen - KindVak |

3

In gesprek met Lector Integraal Jeugdbeleid Jeannette Doornenbal Jeannette Doornenbal is een bekende naam in de wereld van opvoedingsvraagstukken en bredeschoolontwikkeling. Ze is lector Integraal Jeugdbeleid aan de Hanzehogeschool Groningen en voorzitter van het wetenschapsteam van PACT-’Samen werken voor het jonge kind’. KindVak Magazine reisde naar Groningen en sprak met Doornenbal over de noodzaak van samenwerking tussen kinddiensten en opleidingsinstituten, en haar visie op de ontwikkeling van kinderen.

Waarom is een integrale aanpak voor kinderen belangrijk?

Laat ik vooropstellen dat een Integraal Kindcentrum, of een brede school, een middel is om inhoudelijke doelen te bereiken. Soms lijkt het er op dat mensen een IKC willen en dat dat het doel op zich is.

Het gaat uiteindelijk om het zo goed mogelijk faciliteren van de dynamische ont-

wikkelen. Of dit gebeurt in een IKC, een Sterrenschool of een Brede School is niet direct van belang.

Waarom willen we een IKC of een brede school?

De opvoeding van een kind is een complexe opdracht die de school, ouders en anderen niet alleen kunnen volbrengen.

Het verbinden ‘Een opwaartse ontwikkelingsspiraal wordt voor een van leefwerelden en goede netwerksbelangrijk deel bepaald door de kwaliteit van de amenwerking kan dagelijkse interacties die kinderen ervaren.’ hierbij helpen. Een IKC zou hier een toegevoegde waarde kunnen wikkeling van ieder kind. Kinderen moeten hebben, met name voor kinderen in achhun plek in de wereld kunnen vinden en terstandsituaties. hun talenten kunnen ontdekken en ontEen opwaartse ontwikkelingsspiraal wordt – zo weten we inmiddels – voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit

4

| KindVak - Primair onderwijs

juni / juli | Context Media

pedagoge Jeannette Doornenbal

van de dagelijkse interacties die kinderen ervaren. Aan achtergrondkenmerken, zoals het opleidingsniveau van de ouders, kunnen we moeilijk iets veranderen. Wat

ralistische, vakoverstijgende competenties die iedere professional die met kinderen werkt zou moeten bezitten, zoals kunnen samenwerken en communiceren, onder-

‘Aan achtergrondkenmerken, zoals het opleidingsniveau van de ouders, kunnen we moeilijk iets veranderen. Wat we wel kunnen doen is het bewerkstelligen van positieve interacties.’ we wel kunnen doen is het bewerkstelligen van positieve interacties. Dat moet dan ook centraal staan in opvang en onderwijs.

Daarbij heeft onderwijs niet alleen tot taak om kinderen te kwalificeren voor de toekomst, maar ook om ze te socialiseren, ze te leren omgaan met hun mede-leerlingen en andere mensen, en ten derde om hen te ondersteunen bij het vinden van hun persoonlijke plek in de wereld, oftewel zich te ontwikkelen tot individuen.

Daar ligt onze focus ook op.

Voor professionals werkzaam in een brede school of IKC hebben we in navolging van Kunneman het beeld van de T-Shaped Professional gebruikt. De T-Shaped pedagogische professional beschikt over gene-

zoeken, ontwerpen en reflecteren. Daarnaast moeten professionals over een set vakspecifieke competenties beschikken, zoals lesgeven aan kinderen die van elkaar verschillen of omgaan met kinderen met een autismespectrumstoornis.

Het uitgangspunt voor integraal pedagogisch beleid zou volgens mij moeten zijn de vraag wat er in een wijk, dorp of regio nodig is, waar ouders en kinderen op die plek om vragen. Vervolgens zou je op basis daarvan een concreet doel en resultaat moeten formuleren, bijvoorbeeld door het bevorderen van vreedzaam samenleven, het wegwerken van taalachterstanden, te streven naar 0 kinderen in het speciaal onderwijs, of het tegengaan van uitval. Mensen zouden ieder vanuit hun eigen

Context Media | juni / juli

Primair onderwijs - KindVak |

5

functionaliteit bij kunnen dragen aan het behalen van dat gezamenlijke resultaat.

Dit vraagt vervolgens ook om een gezamenlijk financieringsstelsel dat hiermee in overeenstemming is. De professionals dragen hierbij de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren en monitoren van dit plan, en worden hier dus ook op beoordeeld. Dit vereist wel een langetermijnaanpak en -visie. Maar als je

een veranderende samenleving, en daarmee veranderende eisen. Landelijk is er een heel pakket aan eisen dat aan leerkrachten wordt gesteld. Denk dan bijvoorbeeld aan de verplichte reken- en taaltoetsen. Dit is op zich natuurlijk logisch, zulke

‘Ik zou het mooi vinden als we alle kansen op een talentvolle ontwikkeling van elk individueel kind weten te kapitaliseren.’ op lokaal niveau zoiets kunt bewerkstelligen verwacht ik hele mooie resultaten.

Kunt u een voorbeeld noemen van hoe deze visie in de praktijk wordt gebracht?

Het omgaan met diversiteit in een groep en op school is enorm moeilijk. Om de ontwikkeling van ieder kind te stimuleren zou groepsdoorbrekend werken mogelijk een goede oplossing kunnen zijn. Zo kun je beter individuele leerroutes waarborgen. Een traditioneel klaslokaal waarin een leerkracht lesgeeft aan 25 of 30 leerlingen tegelijkertijd kan anders worden ingevuld: door gebruik te maken van kleine groepen die zich met bepaalde thema’s bezighouden kun je goed inspelen op kinderen met een achterstand of juist een voorsprong.

Hier zijn in een IKC niet alleen leraren maar ook pedagogisch medewerkers voor verantwoordelijk.

Wat doen de Hanzehogeschool en het Lectoraat Integraal Jeugdbeleid om hier naar toe te werken?

De opleidingen die we nu zien zijn vaak niet goed toegesneden op

6

| KindVak - Primair onderwijs

eisen moeten er ook zijn. Maar het stellen van nieuwe eisen of richtlijnen omtrent IKC-vorming wordt op deze manier al snel gezien als een extra opgave, dus het valt niet mee om een pakket samen te stellen waar de sector onverdeeld achter kan staan.

Het Lectoraat Integraal Jeugdbeleid werkt samen met de Pedagogische Academie onder andere aan ouderbetrokkenheid. En we draaien al een jaar of zeven de de minor ‘gezond opgroeien’ waaraan studenten uit verschillende opleidingen meedoen.

Niet alleen studenten van de PABO maar ook van opleidingen voor sociaal werk, gezondheidsstudies en sportopleidingen.

Deze minor is breed opgezet; we geven studenten integrale opdrachten en IKC’s en brede scholen zijn een onderdeel van het curriculum.

Wordt er ook samengewerkt met andere opleidingsinstituten?

We zijn nu vanuit PACT in gesprek over wat voor competenties professionals jonge kind nodig hebben. Daartoe

juni / juli | Context Media

Als afsluiter: hoe zou u de nabije toekomst voor kinderen graag zien?

Je wenst ieder kind een toekomst. Tegelijkertijd weten we dat de toekomst ongewis is. Dat geldt voor ieder kind en zeker voor kinderen die onder moeilijke omstandigheden opgroeien. Ik zou het mooi vinden als we alle kansen op een talentvolle ontwikkeling van elk individueel kind weten te kapitaliseren. Dan moeten we het opvoeden en onderwijzen van kinderen wel zien als een gezamenlijke verantwoordelijkheid, van ouders, van professionals, van bestuurders, van wetenschappers en onderzoekers, en van beleidsmakers en politici.

De praktijk is helaas nog niet zo ver, maar de mogelijkheden liggen er zeker. Daar probeer ik op mijn manier een steentje aan bij te dragen.

voeren we bijvoorbeeld ook gesprekken met HBO-opleidingen en met MBO-opleidingen sociaal pedagogisch werk. Daarbij is de hoofdvraag hoe professionals uit onderwijs en opvang de optimale ontwikkelomgeving voor kinderen kunnen organiseren. Dit heeft onder andere tot projecten geleid waar pedagogisch medewerkers samen met leerkrachten op de werkvloer staan bij twee-,drie- en vierjarigen. We zijn nu bezig met vraagstukken als: moeten we een nieuwe HBO-opleiding jonge kind opzetten? Een MBO ‘Associate Degree’ creëren?

Of juist een PABO-uitstroom jonge kind toevoegen

Over de auteurs: Jon en Thom Roozenbeek zijn auteurs van het boek ‘Pleidooi voor het kind’ en redacteuren van KindVak Magazine.

Advertentie

‘Interessant lezingenprogramma! Veel gehoord wat zeer toepasbaar is in het primair onderwijs.’

Juliette van Beurden Docent groep 5

‘Zeer interessante gesprekken gevoerd. Veel gerichte informatie!’

Jeanette Koopmans Directeur kinderdagverblijf

KINDVAK 2016

28 T/M 30 JANUARI U KOMT TOCH OOK! GA NAAR KINDVAK.NL

KindVak is hét overkoepelende vakevent voor alle professionals die werken met kinderen tot 16 jaar.

Context Media | juni / juli

CARD

BRUTO FORMAAT

[netto formaat + 2 mm afloop rondom.

....als kinderen je vak zijn!

minimum 2 mm binnen het netto formaat]

Primair onderwijs - KindVak |

7

Hoe ga je krimpgebieden tegen? Kijk over de muren van de organisatie heen!

In de Limburgse gemeenten Peel en Maas, Leudal, Nederweert en Weert werken welzijn en kinderopvang nauw samen. Zowel financieel als inhoudelijk. ‘Het is een succesvolle manier gebleken om de voorzieningen in dit krimpgebied overeind te houden’, zegt Rudie Peeters, manager van Hoera Kindercentra.

Hoe ziet de samenwerking tussen welzijn en kinderopvang eruit?

Hoera Kindercentra vormt samen met de welzijnsorganisaties Vorkmeer en Punt Welzijn een koepelstichting, genaamd Unitus. We hebben een gezamenlijk bestuur, Raad van Toezicht, ondernemingsraad en bedrijfsbureau. Financiën, personeelszaken, secretariaat, ICT: alle ondersteunende zaken regelen we centraal. Zo houden we onze vaste lasten beperkt.

Werken jullie ook inhoudelijk samen?

Jazeker. Hoera Kinderopvang werkt al jaren met verschillende partijen samen om te komen tot integrale kindcentra. In Nederland bestaan die doorgaans uit een combinatie van kinderopvang, peuterspeelzalen en onderwijs. De gedachte erachter is dat

8

| KindVak - Kinderopvang

deze partijen gezamenlijk één pedagogische en educatieve visie kunnen vormen op de ontwikkeling van kinderen tussen de 0 en 13 jaar. Ook wij werken samen met het onderwijs. Maar wij vinden dat de ontwikkeling van een kind ook buiten schooltijd doorgaat. Sterker nog, een kind brengt meer uren door in zijn vrije tijd dan op school. Daar komt dus ook welzijn om de hoek kijken. Voor ons is dat dus evengoed een belangrijke samenwerkingspartner.

Samen werken we op lokaal niveau aan een prettig leefklimaat voor kinderen.

Hoe krijgt die samenwerking in de praktijk vorm?

Dankzij de koepelorganisatie kunnen we over de muren van de eigen organisatie heen kijken. Zo heeft Hoera geregeld

juni / juli | Context Media

contact met gezinscoaches en zorgadviesteams. We proberen de lijnen kort te houden. Stel, ouders betalen al tijden hun kinderopvangfactuur niet. Normaal gesproken zou dit betekenen dat hun kind niet meer naar de opvang mag komen.

Maar daar is het kind natuurlijk niet mee geholpen. Daarom nemen wij altijd contact op met de ouders om het probleem te achterhalen. Vaak komen we er dan al snel achter dat er van alles speelt in het gezin. Vervolgens kunnen wij hulp aanbieden vanuit welzijn. Bijvoorbeeld door een afspraak te maken met maatschappelijke dienstverlening, of schuldhulpverlening.

Zijn er nog andere praktijkvoorbeelden te noemen?

We hebben een project rond combifunctionarissen. Zij hebben als doel om zo veel mogelijk kinderen aan het sporten te krijgen. Op diverse Hoera-locaties organi-

‘We proberen de ondernemersgeest van sociaal werkers te stimuleren.’ seren ze naschoolse sportactiviteiten. Voor àlle kinderen, of ze nou bij ons opvang krijgen, of niet. De combifunctionarissen zijn in dienst bij Vorkmeer, maar worden door Hoera aangestuurd. Die wisselwerking zie je overigens vaker. Onze pedagogisch medewerkers volgden laatst een training over het herkennen en voorkomen van kindermishandeling. Voorheen zouden we dat via een extern bureau doen, nu verzorgde Vorkmeer de training.

Wat levert deze samenwerking de welzijnsorganisaties op?

Sociaal werkers kunnen veel leren van de kinderopvang. Onze wereld is sneller en zakelijker. Ouders zijn onze klanten, en elke maand hebben we een andere omzet. Dat vraagt om een commerciële mindset, waarbij we ons aanbod voortdurend bijsturen en aanpassen aan de wensen van de klant. Sinds de transitie moeten ook welzijnsorganisaties ondernemender te werk gaan. Anders krijgen ze hun diensten niet verkocht aan de gemeente en kiest de gemeente voor een andere partij.

Binnen Unitus proberen we de ondernemersgeest van sociaal werkers te stimuleren.

Zijn er naast de gedeelde vaste lasten nog meer financiële voordelen?

In feite verdelen we alle kosten. Omdat we een maatschappelijke stichting zijn, investeren we het geld dat we verdienen in de kinderopvang, in welzijnsproducten en peuterspeelzalen. De gemeentesubsidie alleen is daarvoor niet kostendekkend.

Dit is een succesvolle manier gebleken om de voorzieningen in dit krimpgebied overeind te houden. Unitus bestaat uit echte maatschappelijke ondernemers. We zijn niet uit op winstbejag. Elke euro investeren we opnieuw in de maatschappij.

Over de auteur: Ruim Baan Welzijn FCB stimuleert en ondersteunt werkgevers en werknemers bij de ontwikkeling van het werk in de branches Welzijn,Jeugdzorg en Kinderopvang.

Hoe kijkt u naar samenwerking?

Ga naar onze Facebook of Twitter en praat mee!

Context Media | juni / juli

Kinderopvang - KindVak |

9

Transitie in de Jeugdzorg: Wat brengt de toekomst?

Deel 2.

Het is al september, negen maanden onderweg in het jaar van de grote verandering van de jeugdhulp. Om me heen, in Veldhoven, zie ik veel positieve dingen gebeuren, en dat geeft vertrouwen. Met daaronder een laag van ongeduld… omdat ik voel dat we nog veel minder bezig zijn met de daadwerkelijke verandering dan de bedoeling is.

Waarvoor waren we deze hele operatie ook weer begonnen? Veel mensen zullen antwoorden dat de jeugdzorg te duur is geworden. En natuurlijk, dit is de financiële realiteit, en daar moeten we onze ogen niet voor sluiten. Sterker nog, iedereen die in dit veld werkt moet zich bewust zijn van kosten die gemaakt worden en hoe zaken met minder kunnen. Maar in mijn beleving gaat de transformatie van de jeugdhulp

gie over de planning en het oplossen van problemen blijft waar die hoort, bij ouders en gezin, ook al is de situatie nog zo moeilijk? En hoe zorgen we dat mensen om een kind heen, die zich ook betrokken voelen, mee kunnen denken over verbeteren van de situatie? Het gaat erom dat we continu het doel van ons werk voor ogen houden.

Dat we er alles aan doen om te zorgen dat die bedoeling leidend blijft. Bijvoorbeeld

‘Ik ben ervan overtuigd dat iedere professional in z’n hart voelt wat de bedoeling is, en meestal ook weet wat ervoor nodig is om het voor dat ene kind goed te doen.’ vooral over hoe we het daadwerkelijk anders en beter doen voor ouders, jeugd en gezinnen. Hoe gaan we ervoor zorgen dat we als professionals op een gelijkwaardige manier het gesprek aangaan met mensen waar het rondom het opvoeden (even) niet zo lekker loopt? En daarbij zoveel als mogelijk onbevooroordeeld luisteren naar hun verhaal? Hoe zorgen we dat de re-

10 | KindVak - Jeugdzorg

door zodanig te ondersteunen dat kinderen gezond opgroeien en ouders zich stevig voelen in hun rol als ouder. En dat kinderen de kans hebben om volwaardig mee te doen in de maatschappij, vanuit hun kracht, ongeacht een eventuele beperking.

juni / juli | Context Media

Ik ben ervan overtuigd dat iedere professional in z’n hart voelt wat de bedoeling is, en meestal ook weet wat ervoor nodig is om het voor dat ene kind goed te doen.

Maar we hebben het met z’n allen een bétje afgeleerd om dat continu leidend te laten zijn. In het jeugdhulpveld, maar ongetwijfeld ook in kinderopvang en onderwijs,

over, omdat ik zie dat er nog zoveel zaken zijn die aandacht vragen om de overgang van alle jeugdhulptaken naar de gemeente goed te regelen, dat we nog niet altijd goed de ruimte (kunnen) nemen om na te denken over die gewenste transformatie.

Maar neem van mij aan dat iedereen die verandering wil. En het mooie is dat pro-

‘Want je kunt juist nu de ruimte pakken om het anders te gaan doen, om te proberen, om te leren. Iedere dag opnieuw.’ zijn steeds meer grotere organisatiedoelen en structuren leidend geworden in wat we doen. Waardoor je als professional niet altijd de ruimte voelt om datgene te doen wat voor dat kind te doen wat het allerbeste is. En je misschien moe geworden bent van dat steeds maar weer bevechten, en er daardoor maar mee gestopt bent. Maar, dat is het mooie, hier gaat de transformatie ook over: dat wij (beleidsmakers, managers, bestuurders) de ruimte laten aan professionals om de beste inhoudelijke afwegingen te maken. Samen met ouders en jeugdigen, vanuit het vertrouwen dat daarin de goede dingen gebeuren. En dat systemen en structuren daarin ondersteunend zijn, zodat professionals in de uitvoering het beste werk kunnen leveren wat mogelijk is. Hier gaat mijn ongeduld

Context Media | juni / juli

fessionals er niet op hoeven te wachten.

Want je kunt juist nu de ruimte pakken om het anders te gaan doen, om te proberen, om te leren. Iedere dag opnieuw. En dat is ook transformatie, en dat vraagt geduld (zeg ik vooral tegen mezelf).

Meer weten over organiseren vanuit de bedoeling? Dan raad ik het boek Verdraaide Organisaties van Wouter Hart aan.

Over de auteur: Addy werkt sinds 2011 als coördinator CJG bij de gemeente Veldhoven. Ze schrijft in deze rubriek over de veranderingen in haar werkveld en voor de CJG-partners na de Transitie Jeugdzorg op 1 januari 2015. Addy schrijft op persoonlijke titel.

Jeugdzorg - KindVak | 11

Hoe gaan we om met de krimp in Drenthe?

Basisscholen in Drenthe zijn zich bewust van de gevolgen van leerlingendaling, maar samenwerking komt nog niet echt op gang. De meeste schoolbesturen zoeken eerst binnen de muren van hun eigen scholen naar een oplossing, voordat ze naar buiten gaan. Daarbij speelt ook het voortbestaan van de kleine scholentoeslag een rol.

12 | KindVak - Algemeen

juni / juli | Context Media

Mijn collega Roosje van Leer en ik gaan dit jaar alle schoolbesturen in Drenthe langs.

We inventariseren de stand van zaken, de verwachtingen rond en het omgaan met de gevolgen van leerlingendaling. Er zijn

over samenwerking.

Verder valt in onze eerste verkenning de invloed van de discussie over de kleine scholentoeslag op. Toen de discussie over verlenging van die toeslag nog gaande

‘Tussen 2010 en 2020 zijn er in de provincie Drenthe 15 procent minder leerlingen in het primaire onderwijs dan daarvoor.’

200 basisscholen in Drenthe. We hebben ervoor gekozen om eerst langs de schoolbesturen te gaan, omdat er vaak vier of meer in een gemeente zijn gevestigd. Later willen wij ook met de wethouders Onderwijs van de verschillende gemeenten praten. Nu duidelijk is dat de kleine scholentoeslag blijft, zie je dat veel schoolbesturen zich terugtrekken op eigen terrein.

Urgentie duidelijk We hebben nu de helft van de in totaal 36 schoolbesturen bezocht en in september

was, was de bereidheid tot samenwerking groot en zijn veel schoolbesturen zich op samenwerkingsvormen gaan oriënteren.

Nu duidelijk is dat de toeslag blijft, zie je dat veel schoolbesturen zich terugtrekken op eigen terrein. Schoolbesturen die wel samenwerking zoeken, zitten vaak nog in een pril stadium.

Volgend jaar verder We gaan nu eerst door met onze verkennende gesprekken. Eind dit jaar weten we hoe de vlag erbij hangt in de provincie,

‘Nu duidelijk is dat de kleine scholentoeslag blijft, zie je dat veel schoolbesturen zich terugtrekken op eigen terrein.’ gaan we verder met onze bezoeken. De meeste daarvan zijn zich voldoende bewust dat er iets gedaan moet worden om de gevolgen van leerlingendaling tegen te gaan. En van de urgentie daarvan: tussen 2010 en 2020 zijn er in de provincie Drenthe 15 procent minder leerlingen in het primaire onderwijs dan daarvoor.

We krijgen in dat kader veel vragen over bijvoorbeeld huisvesting en samenwerkingsvormen. Sommige vragen spelen we door naar de accountmanagers van OCW. Maar de samenwerking zelf komt nog niet echt op gang. Ook opvallend is dat vier schoolbesturen geen gesprek met ons wilden, omdat ze er geen toegevoegde waarde inzagen, geen last van krimp zeiden te hebben of omdat ze al in gesprek waren

Context Media | juni / juli

waar de problemen zijn en de kansen en hoe we partijen bij elkaar kunnen brengen die niet eerder aan elkaar hebben gedacht. Dat gaan we in 2016 samen verder uitwerken.

Over de auteur: Jacob Bruintjes is regionaal procesbegeleider bij Bruintjes Demografisch Advies en CMOStamm. Dit artikel is eerder gepubliceerd op het blog van de site Leerlingendaling (www.leerlingendaling.nl).

Algemeen - KindVak | 13

Man in het onderwijs: Rob Verboom

In dit derde en laatste deel van de portretreeks Hij werkt met kinderen gaat KindVak Magazine opnieuw op zoek naar de mannen van het onderwijs en de kinderopvang. Een bedreigde soort, want in slechts vijftien procent van de gevallen staat er een man voor de klas. De kinderopvang kan rekenen op een schamele één tot zes procent aan mannelijke pedagogisch medewerkers. Wie zijn de (kleuter)meesters, peuterleiders en BSO medewerkers die moedig het heersende stigma doorbreken?

Rob Verboom (24) liep drie jaar stage op Montessorischool de Cilinder in Alkmaar en staat sinds 2014 voor groep 1/2.

‘Op school noemen ze me ‘een bijzondere diersoort’. Mijn enige mannelijke collega is de conciërge en op de pabo zat ik ook tussen de vrouwen. Ik denk dat veel mannen op hun 18e weinig ervaring hebben gehad met kinderen en dat is juist de leeftijd waarop je een beroepskeuze gaat maken. ‘Vrouwen zorgen voor kinderen’, geldt nog steeds in de maatschappij. Daarom bellen ouders bijvoorbeeld eerder hun nichtje dan hun neefje om op hun kinderen te passen. Op mijn 15e deed ik mijn

14 | KindVak - Primair onderwijs

eerste ervaring op met lesgeven aan kinderen, toen ik assisteerde bij jiu-jitsu klassen. Dat zorgde ervoor dat ik voor de pabo koos. Mijn eerste dag op kleuterstage was ik bloednerveus, maar de tweede dag ging ik overstag. Als dwarse havo-leerling kon ik al niet stilzitten en ook nu ben ik liever niet in een stille klas. Nou, dan zit je bij de kleuters perfect op je plek. Ze leren niet alleen rekenen en taal, maar ook de basis zoals omgangsnormen en wat warm en koud is. Er gebeurt veel op een dag.

juni / juli | Context Media

Ik vind het niet meer dan natuurlijk dat een kind iets leert van vrouwen én mannen. Ouders zijn over het algemeen heel blij met me. Zeker als een kind zijn vader weinig ziet, bijvoorbeeld door een scheiding, reageren ze dankbaar. Het kind heeft dan blijkbaar toch veel baat bij een man in zijn of haar leven, ook al is dat op school.

lijk over baby’s, afvallen en zwangerschap.

Maar goed, ik heb natuurlijk altijd mijn vrienden nog.

Mijn directe collega is een ervaren leerkracht en ik leer veel van haar. Ik doe wat in me opkomt. Als een kind een verhaal vertelt, dan wil ik daarmee spontaan gaan knutselen. Na een kwartier in de kring ‘Als we gaan kleuren, dan print ik kleurplaten van gezeten te hebben, Star Wars en de Teenage Mutant Ninja Turtles.’ ben ik alweer bezig met het volgende. Soms ‘Je bent net een soort tweede papa’, zei spring ik van de hak op de tak en moet ik een jongetje eens tegen me. Dat is toch mezelf in toom houden. Mijn collega daarprachtig? entegen zet alles netjes op papier. Dat is Ik geef ‘s avonds vechtsport aan kinderen niet mijn sterkste kant. Op de pabo wordt en bejaarden, maar ook op school ben gehamerd op papierwerk en er is te weinig ik in voor een spelletje judo. Tijdens het vrijheid in opdrachten. Stel dat je niet van buitenspelen laat ik veel meer toe dan knutselen en schilderen houdt, maar een mijn collega’s. Van een beetje trekken en ster bent met hout, dat zou je daarmee klimmen word ik niet benauwd. Als we moeten kunnen werken. Ook binnen het gaan kleuren, dan print ik kleurplaten van onderwijs zou meer ruimte moeten zijn Star Wars of de Teenage Mutant Ninja voor experimenteren. Natuurlijk moet het Turtles. Ik werk in een heel close team en papierwerk op orde zijn, maar je moet we kunnen over vrijwel alles praten, maar geen kindermanager worden.’ het is niet zo dat ik even lekker met mijn collega’s kan bijkletsen over de nieuwste Over de auteur: Emma Verweij is journalist en onder andere werkzaam als redacteur bij KindVak Magazine. games. Bij die dames gaat het voorname-

Context Media | juni / juli

Primair onderwijs - KindVak | 15

Man in de kinderopvang: Tim Boers

Tim Boers (29) is pedagogisch medewerker bij de BSO van Kinderopvang Zo in Rijswijk. Hij werkt met kinderen van 4 tot 12 jaar.

‘Goh, leuk’, zeiden mijn ouders een beetje verbluft toen ik ze vertelde over mijn keuze om in de kinderopvang te gaan werken. Ze hadden totaal geen beeld van wat werken bij een BSO precies inhoudt.

Voor mijn vrienden en familie was het een eye opener richting de sector: ze zagen

voor mij bij de ontwikkeling. Als een kind moeite heeft met het vangen van een bal, dan ga ik op zoek naar een oplossing. Ik heb een hbo opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming gedaan en ben via via dit werk ingerold. De functie die ik nu heb, zie ik als een opstap om verder te

‘Onvoorwaardelijke steun van de organisatie is nodig om mannen te laten slagen in deze branche’ namelijk dat ik meer doe dan alleen kinderen vermaken. Ik bedenk maandelijks nieuwe activiteiten op verschillende leergebieden, zoals digitale communicatie en natuur en omgeving, houd de motorische ontwikkeling in de gaten en zorg dat een kind op allerlei vlakken kan groeien. Tijdens het overblijven maak ik een praatje met de kinderen, zorg ik dat ze een boterham eten en trap ik een balletje met ze.

Toch ligt de uitdaging

16 | KindVak - Kinderopvang

groeien binnen de organisatie naar een managementfunctie.

Om te slagen als man in de kinderopvang heb je onvoorwaardelijke steun nodig van de organisatie en ik heb het gevoel dat ik dat krijg. Ouders schromen niet om aan een collega te vragen: ‘Wat moet die man hier?’ Dat ook hij goed werk kan doen en te vertrouwen is, moet soms toch nog even hardop uitgesproken worden. Ik heb twee mannelijke collega’s op een opvang van zeventien werknemers. Dat is relatief veel. Overigens werken ze allemaal op de BSO, dus met de oudere kinderen. Het pure verzorgende aspect, van luiers verschonen en baby’s naar bed brengen de hele dag, dat trekken de meeste mannen

juni / juli | Context Media

Advertentie

[netto formaat + 2 mm afloop rondom.

....als kinderen je vak zijn!

Al adverteren vanaf

€ 195,-

CARD

Ook adverteren in KindVak Magazine?

BRUTO FORMAAT

minimum 2 mm binnen het netto formaat]

√ 25.000+ lezers √ interactieve advertenties √ De juiste doelgroep aanspreken

Vraag naar de mogelijkheden

niet. Ikzelf vind de allerkleinsten schattig om te zien, maar ik zou niet met ze willen werken. Juist de interactie met kinderen vanaf vier jaar is het leukst. Ze beginnen inzicht te krijgen in jou als persoon, stellen vragen en maken grapjes. ‘Jij bent zeker al 45 jaar’, constateerde een kind laatst. ‘Je bent namelijk net zo groot als papa.’ Een kind zegt meteen wat hij denkt.

Ik voel me als man een belangrijk rolmodel in het leven van de kinderen. Sommige van hen reageren beter op een man dan op een vrouw, bijvoorbeeld op basis van stemgeluid. Ik kan bozer, en daarmee standvastiger, klinken dan een collega. In de omgang zijn mannen ruwer dan vrou-

T. 0416 532 751 M. info@conexpo.nl

wen, maar kinderen kunnen wel tegen een stootje.

Heel veel mannen weten niet wat kinderopvang inhoudt en de algemene gedachte is dat je vooral heel veel aan het verzorgen bent en dat mannen niet in deze branche horen omdat het niet stoer is. Dat is het wel. Je leert van elkaar, je onderneemt dingen samen en je zorgt dat een kind zich kan ontwikkelen. Het is dus des te belangrijker dat er mannelijke rolmodellen zijn en dat organisaties het belang van mannen in de opvang uitdragen.’

Over de auteur: Emma Verweij is journalist en onder andere werkzaam als redacteur bij KindVak Magazine.

Mannen voor de klas. vreemd?

Ga naar onze Facebook of Twitter en praat mee!

Context Media | juni / juli

Kinderopvang - KindVak | 17

Worden schoolprestaties meer beïnvloed door genen of door omgeving?

De invloed van genen op menselijk gedrag houdt ons al sinds de ontdekking van erfelijkheid en het DNA bezig. Het ‘nature versus nurture’-debat heeft veel maatschappelijke raakvlakken, en kan gaan over onderwerpen die variëren van gevangenissen tot kinderdagverblijven.

Wetenschappers doen regelmatig onderzoek naar de manier waarop genen ons gedrag, en daarmee ook onze persoonlijkheid, kunnen beïnvloeden. Alhoewel er geen algemene overeenstemming bestaat over de mate van invloed van genen en omgevingsfactoren op de ontwikkeling, zijn veel onderzoekers het er wel over eens dat zowel genen als de omgeving een belangrijke rol spelen. Ook wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar ‘omgevingsgerelateerde epigenetica’, oftewel het idee dat de omgeving waar mensen in opgroeien door kan werken in hun nakomelingen.

Dit onderzoek staat nog in de kinderschoe-

(en niet zijzelf!) zijn opgegroeid.

Dit debat is van groot belang voor de kinddiensten, omdat kennis over de invloed van genen en omgevingsfactoren op de prestaties en de ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen zeer behulpzaam kan zijn in bijvoorbeeld het opzetten van onderwijs-, VVE- of jeugdzorgprogramma’s.

Er wordt dan ook veel onderzoek verricht op dit gebied. Een voorbeeld hiervan is het promotieonderzoek van Eveline de Zeeuw van de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij onderzocht in hoeverre de resultaten van leerlingen op toetsen binnen het Cito-Leer-

‘Uit onderzoek blijkt dat genetische aanleg een stuk belangrijker is voor schoolprestaties dan omgevingsfactoren.’ nen, maar in theorie is het mogelijk dat bijvoorbeeld roken of stress ervoor zorgt dat er bepaalde genen worden geactiveerd of gedeactiveerd in iemands kinderen, waardoor deze kinderen in feite lijden onder de omgeving waarin hun ouders

18 | KindVak - Algemeen

lingvolgsysteem (LVS) en de Cito-eindtoets erfelijk bepaald zijn. Haar conclusies zijn erg interessant. Het bleek dat genetische aanleg een stuk belangrijker is voor schoolprestaties dan omgevingsfactoren: voor rekenen 60-74% belangrijker, voor le-

juni / juli | Context Media

zen 77-82%, voor begrijpend lezen 54-63%, en voor spelling 33-70%.

Er moet natuurlijk nog meer onderzoek worden gedaan over dit onderwerp, en het is onverstandig om de bevindingen van

ke debat over ‘nature versus nurture’ zich vooral af rond de mate van invloed van genen en omgeving, niet over of één van de twee helemaal wel of geen invloed heeft.

Ook het onderzoek van De Zeeuw zegt alleen dat genen volgens haar méér invloed hebben dan omgeving, niet dat omgeving geen enkele rol speelt. Maar als je haar onderzoek vluchtig leest kan je zomaar gaan denken dat genen blijkbaar allesbepalend zijn, en dat daarmee een leerplan, de kwaliteit van professionals, of de aangeboden lesstof van ondergeschikt belang is. Dit is niet wat De Zeeuw en andere wetenschappers beweren, en het is belangrijk om hier rekening mee te houden. De omgeving is ook deels bepalend voor of iemands genen überhaupt tot uiting komen. Een omgeving die dus zo veel mogelijk vrij

‘ Een omgeving vrij van negatieve impulsen en waar positieve factoren gestimuleerd worden, kan dus later in het leven nog van grote invloed zijn.’

De Zeeuw zonder meer voor waar aan te nemen, of bijvoorbeeld het gehele kindstelsel meteen al te gaan aanpassen. Maar als het dus klopt dat genetische aanleg voor een groot deel bepalend is voor wat en hoe kinderen leren, dan kan dit grote gevolgen hebben voor de invulling van het hele kindgerelateerde werkveld.

Dit brengt wel enkele risico’s met zich mee.

Zoals gezegd speelt het wetenschappelij-

Context Media | juni / juli

is van negatieve impulsen (bijvoorbeeld ongezonde voeding en stress) en positieve factoren zoals sport juist stimuleert, kan dus ook later in het leven nog van grote invloed zijn.

Over de auteur: Jon Roozenbeek is een van de auteurs van het boek ‘Pleidooi voor het kind’ en redacteur van KindVak Magazine.

Algemeen - KindVak | 19

Het IKC-LAB Het “IKC” (Integraal Kindcentrum). De plek waar de verbinding tussen onderwijs en kinderopvang het meest zichtbaar is. Door heel Nederland vinden momenteel initiatieven plaats om deze IKC’s te ontwikkelen. Niet voor niets dat de Fontys Hogeschool Kind en Educatie met de opleidingen Pedagogisch Management Kinderopvang (PMK) en Pabo en ROC Kind en Educatie met de opleidingen Pedagogisch medewerker en Onderwijsassistent inspelen op deze ontwikkelingen. Vanaf september starten zij in het “IKC-LAB”.

Van oudsher zijn de werelden van basisonderwijs, peuterspeelzaalwerk en kinderopvang gescheiden werelden met eigen aandachtspunten, eigen financieringsstromen en een eigen ‘taal’. Binnen een integraal kindcentrum komen deze groepen professionals samen in multidisciplinaire teams. Een belangrijke voorwaarde voor het slagen van een IKC is een gelijkwaardige samenwerking tussen deze groepen professionals.

Andere vragen die naar boven komen bij de ontwikkeling van een IKC, zijn ‘Wat is belangrijk in de samenwerking? Hoe wordt er omgegaan met cultuurverschillen? Wie wordt er betrokken bij de ontwikkeling?’

Helaas is er niet één recept dat je kunt inzetten als je je wil ontwikkelen tot IKC. Wat op locatie A goed werkt, kan bij locatie B tot grote weerstand leiden.

Het vormen van IKC’s zijn vaak ingrijpende verandertrajecten, waarbij onderwijs en opvang toe willen groeien naar een model waarin zij als één organisatie optreden, vanuit één visie, vanuit één team.

Dat vraagt nogal wat van het gehele team.

Studenten van de genoemde opleidingen gaan samen ervaren wat deze samenwerking inhoudt. Samen zullen zij een stage volgen bij integraal kindcentrum de Haren in Den Bosch. Gedurende een jaar zullen zij ervaringen opdoen, deze ervaringen delen en op zoek gaan naar de succesfactoren voor een goede samenwerking binnen een IKC.

Tijdens KindVak zullen de eerste bevindingen van het IKC-LAB Den Bosch gedeeld worden met de bezoekers van het event.

Ook kunt u de ontwikkelingen volgen via het KindVak Magazine.

Bent u geïnteresseerd in het IKC-LAB of in de opleiding Pedagogisch Management Kinderopvang, neem dan vrijblijvend contact op met Corrie Priems c.priems@fontys.nl

20 | KindVak - Algemeen

Het IKC-LAB start in september van dit jaar. Het streven is om volgend jaar ook een IKC-LAB te starten in Eindhoven en Tilburg.

juni / juli | Context Media

Advertentie

CARD

BRUTO FORMAAT

[netto formaat + 2 mm afloop rondom.

....als kinderen je vak zijn!

minimum 2 mm binnen het netto formaat]

KindVak 2016 Vraag en aanbod op één plaats bijeen Op 28, 29 en 30 januari 2016 vindt de 20e editie van KindVak plaats in Brabanthallen ‘s-Hertogenbosch.

Hét vakevent voor professionals uit het primair onderwijs, de kinderopvang en de jeugdhulp/zorg en bestaat uit een beursgedeelte waar aanbieders van producten en diensten direct in contact kunnen komen met bestaande en nieuwe relaties. Daarnaast biedt Kindvak een stevig en breed gevarieerd inhoudelijk programma voor docenten, pedagogisch medewerkers, bestuurders, managers, directeuren en beleidsambtenaren.

Deelnemen aan Kindvak?

Schrijf nú in voor de mooiste plaats!

Meld je dan aan via info@kindvak.nl.

Eén van onze beursadviseurs neemt dan contact op om je vraag te beantwoorden en om samen te bekijken wat de beste mogelijkheden zijn.

Bellen kan natuurlijk ook: 0416 532751

Context Media | juni / juli

Algemeen - KindVak | 21