Brochure kinderen en vrijwillige terugkeer tips voor ouders

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor

ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen

Deze brochure kan ook ondersteunend zijn voor iedereen die met het gezin in contact komt: maatschappelijk werkers, onderwijzend personeel, vrijwilligers,‌

Als ouder wil je het beste voor je kinderen.

Maar in sommige situaties is het niet gemakkelijk om uit te maken wat het beste is voor je kinderen.

Deze brochure kan je helpen je kinderen zo goed mogelijk voor te bereiden op de terugkeer naar je land.

Het eerste deel gaat over de gevoelens van je kinderen bij de terugkeer.

In het tweede deel vind je tips voor de praktische voorbereiding van de terugkeer.

Emotionele aspecten van terugkeer met kinderen

Terugkeren naar je land is niet alleen voor jou een grote stap. Ook voor je kinderen.

Hoe je kinderen zullen reageren en wat ze aankunnen, hangt in grote mate af van hun leeftijd en ontwikkeling.

Hieronder volgen een paar tips die je kunnen helpen om je kinderen goed voor te bereiden op jullie terugkeer.

Die tips komen uit wetenschappelijk onderzoek naar gevoelens van kinderen.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

3

• Vertel je kinderen dat jullie zullen terugkeren.

Wees eerlijk tegen je kinderen. Ook als ze nog jong zijn.

Kinderen willen niet dat hun ouders liegen. Zeg niet dat jullie op reis gaan om daarna naar België terug te keren als dat niet zo is.

• Geef je kinderen niet het gevoel dat ze mee verantwoordelijk zijn voor de beslissing om terug te keren Zelfs al willen je kinderen graag terug naar hun land, is het niet goed je kinderen het gevoel te geven dat zij (mee) de beslissing hebben genomen. Dit legt een (te) grote druk op de schouders van je kinderen. Als de re-integratie in je thuisland moeilijk verloopt, kan het bijvoorbeeld gebeuren dat je kinderen zich schuldig gaan voelen.

• Praat over je land van herkomst met je kinderen Spreek met je kinderen over je land. Je kan ze vragen wat ze zelf nog weten. Of misschien waren je kinderen te klein en herinneren ze zich niks van je land? Of zijn ze in België geboren? Vertel ze hoe het dagelijks leven verloopt in je land.

Vertel ze over de familie, de vrienden en de kennissen die ze er zullen ontmoeten.

Bij jonge kinderen kan je foto’s of tekeningen gebruiken.

Op een wereldkaart kan je tonen waar België is en waar je thuisland is. Je kan op het internet foto’s opzoeken van je land, je stad of dorp.

4

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

• Praat vooral over de leuke dingen in je land van herkomst Zeker jonge kinderen nemen de reacties van hun ouders over.

Ook al ben je zelf niet blij, of ben je bang, probeer toch vooral over de goede kanten van de terugkeer te praten met je kinderen. Bijvoorbeeld over het weerzien met de familie, vrienden, buren.

Het is niet goed je kinderen te belasten met te veel slechte verhalen. Dat kan je kinderen bang en onzeker maken.

Stel de situatie ook niet mooier voor dan ze is. Vertel neutrale dingen over je land. Vertel bijvoorbeeld over het eten, het dagelijks leven, de school waar je kinderen naartoe zullen gaan enzovoort.

• Spreek verschillende keren met je kinderen over de terugkeer Kinderen (en ook volwassenen) nemen niet altijd alle informatie tegelijk op. Het is belangrijk om verschillende keren de tijd te nemen om over de terugkeer te praten. In een volgend gesprek kan je vragen wat je kind nog weet van het vorige gesprek. Je kan bijvoorbeeld vragen: “Weet je nog waar we naartoe gaan? Weet je nog waar we zullen slapen?” enzovoort. Herhaling is belangrijk.

• Maak de terugkeer zo concreet mogelijk Kinderen hebben nood aan duidelijke en voor hen begrijpbare informatie. Vertel hoe laat jullie zullen vertrekken en hoe jullie zullen reizen (bus, trein, vliegtuig,…). Vertel waar jullie zullen eten en slapen.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

5

• Je hoeft de band met België niet helemaal door te knippen Het is goed voor je kinderen om de band met België een stukje te behouden. Het is niet zo dat je kinderen minder verdriet zullen hebben als je niet meer over België spreekt of als je alle contact met vrienden en kennissen in België verbreekt.

Vraag je kinderen wat ze graag zouden meenemen uit België.

Een paar tastbare herinneringen aan België, zoals bijvoorbeeld tekeningen van vriendjes, een knuffel, foto’s,… kunnen je kinderen helpen bij de verwerking van het vertrek.

Als je kinderen graag in contact blijven met klasgenoten en vrienden, neem dan zeker contactgegevens mee.

Laat oudere kinderen in contact blijven met vrienden via bijvoorbeeld Facebook of ander sociale netwerken.

6

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

• Het is heel belangrijk dat je kinderen afscheid kunnen nemen Het is goed voor je kinderen dat ze met een positief gevoel kunnen terugkijken op de periode in België. Afscheid nemen helpt daarbij. Het is daarom nodig en belangrijk dat je kinderen op een rustige manier afscheid kunnen nemen van hun vrienden en klasgenoten.

Breng de school indien mogelijk vroeg genoeg op de hoogte van je vertrek, zodat er nog tijd is voor een afscheidsmoment.

Als je kinderen lid zijn van een sportclub of andere hobby’s hebben, kan je ook daar vragen een afscheid te organiseren.

Dat is niet alleen belangrijk voor jouw kinderen, maar ook voor hun vrienden die achterblijven. Door afscheid te nemen ervaren kinderen ook dat ze iets betekenen voor andere mensen, andere kinderen.

• Behoud zowel voor, tijdens als na de terugkeer zoveel mogelijk structuur in het leven van je kinderen Je kinderen voelen zich veiliger in een vaste dagindeling.

Emoties kunnen je kinderen heel moe maken. Zorg er dus ook voor dat je kinderen voldoende kunnen slapen.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

7

• Probeer er zoveel mogelijk te zijn voor je kinderen De terugkeer zal ook in het leven van je kinderen grote veranderingen teweegbrengen. Geef aandacht aan je kinderen als je kinderen het nodig hebben. Maak je kinderen duidelijk dat ze bij je terecht kunnen met hun vragen en gevoelens. Vraag je kinderen geregeld hoe het met hen gaat als ze je zelf niets vertellen. Bied ze de ruimte om boos, verdrietig, bang en blij te zijn. Vertel ze dat heftige emoties bij het leven horen en weer over zullen gaan. Stel ze gerust.

Je kan je kinderen ook vertellen dat je zelf zowel verdrietig als blij bent met de beslissing terug te keren. En dat dat ook mag. Je kinderen hoeven zich dan niet flinker voor te doen dan ze zijn. En ze weten dat ze ook met gevoelens van verdriet bij je terecht kunnen.

Het is wel zo dat het kinderen soms heel angstig maakt als hun ouders erg overstuur of erg verdrietig zijn. Hou daar ook rekening mee.

8

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Praktische aspecten van terugkeer met kinderen

Kinderen die terugkeren, hebben in het thuisland soms problemen die je kan vermijden door een betere voorbereiding in BelgiĂŤ.

Om je te helpen niets te vergeten, vind je hieronder enkele tips en een checklist.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

9

• Praat zeker over je kinderen met de terugkeerconsulent Als je recht hebt op re-integratiesteun is het belangrijk dat de eventuele specifieke noden van je kinderen ook aan bod komen tijdens de gesprekken met de terugkeerconsulent.

Je gezin kan (een deel van) de re-integratiesteun hiervoor gebruiken.

Heb je geen recht op re-integratiesteun, maar bevinden je kinderen zich in een zeer kwetsbare situatie (bijvoorbeeld omdat ze de taal niet spreken, ernstige medische problemen hebben enzovoort), kan je dit met je terugkeerconsulent bespreken. In sommige gevallen kan je gezin uitzonderlijk toch een minimale ondersteuning krijgen.

10

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Overloop met je begeleider(s) zeker ook de volgende zaken voor je vertrekt:

• Spreken je kinderen de taal van je thuisland (nog)?

Spreken (en schrijven, als het oudere kinderen zijn) ze de onderwijstaal in je thuisland?

Als je kinderen bijscholing nodig hebben, kan je die al in België proberen te regelen. Je kan ze bijvoorbeeld nog voor het vertrek lessen laten volgen in België, of je kan uitzoeken waar ze in je land bijscholing kunnen krijgen en dit al vastleggen.

Je kan een deel van de re-integratiesteun voor taallessen gebruiken.

• Zijn je kinderen naar school geweest in je thuisland?

Heb je daar nog documenten van? Misschien kunnen die documenten een nieuwe inschrijving vergemakkelijken.

• Zijn je kinderen naar school geweest in België?

Verzamel vóór je terugkeert de nodige documenten zoals rapporten, certificaten en attesten van de school. Laat die indien nodig al in België vertalen naar je thuistaal. Vraag je begeleider waar je dit kan laten doen. In je thuisland zijn vertalingen vanuit het Nederlands meestal moeilijker te bekomen en duur.

Neem de contactgegevens van de school in België mee naar je thuisland. Zo kan je indien nodig bijkomende documenten opvragen. Er bestaan geen lijsten per land van alles wat nodig is voor een vlotte re-integratie in het onderwijs, maar je kunt hier wel informatie over vragen bij IOM of Caritas International.

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

11

• Hebben je kinderen hobby’s in België? Volgen ze bijvoorbeeld muziekles of zijn ze lid van een sportclub?

Kunnen ze deze vrijetijdsactiviteiten eventueel verderzetten in je land? Wat is daarvoor nodig? Of kunnen ze hobby’s die ze in je thuisland beoefenden opnieuw opnemen? Wat is daar eventueel voor nodig? Misschien kan je dat al uitzoeken vanuit België.

• Hebben je kinderen medische problemen die ook in je land van herkomst verder opgevolgd moeten worden?

Heb je daar medische attesten van? Anders kan je die nog vragen aan de dokter. Het is makkelijker die attesten al in België te laten vertalen naar de taal van je herkomstland.

Bij ernstige medische problemen kan je gezin eventueel bijkomende re-integratiesteun genieten. Het is ook nuttig het boekje van Kind & Gezin, eventuele vaccinatie-attesten en andere belangrijke medische documenten (zoals resultaten van medische onderzoeken) mee te nemen. Vraag je begeleider of het nodig is dat je die documenten laat vertalen.

• Identiteitsdocumenten Uiteraard verzamel je het best ook alle identiteitsdocumenten van de kinderen: geboortecertificaten, identiteitskaarten, paspoorten enzovoort. Neem ook kopieën van de eventuele laissez passers (ook dat zijn identiteitsdocumenten, en het origineel wordt vaak ingehouden door je autoriteiten).

12

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Vraag informatie aan IOM en Caritas Heb je meer vragen over de onderwijsmogelijkheden voor je kinderen, de mogelijkheden om bepaalde hobby’s te beoefenen, de medische voorzieningen in het land van herkomst, enzovoort? Dan kan je hiervoor al in BelgiÍ bij IOM en Caritas International en hun lokale partners terecht.

Liefdadigheidstraat 43 1210 Brusel Tel. 02 229 35 86 reintegration@caritasint.be

Rue Montoyer 1000 Brussel Tel. 02 287 70 00 iombrussels@iom.int

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

13

Checklist

taalkennis • gesproken • geschreven school • in het land van herkomst • in België: attesten en diploma’s + vertaling hobby’s • mogelijkheden in je land gezondheid • medische attesten + vertaling • boekje Kind en Gezin • vaccinatie-attesten • andere belangrijke medische documenten zoals resultaten van onderzoeken identiteit • geboortecertificaat • identiteitskaart • paspoort • kopie van laissez passer lijst met contactgegevens van vrienden en kennissen in België, eventueel foto’s en andere materiële herinneringen

14

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

Notities

Project Vrijwillige Terugkeer Stad Gent

15

Verantwoordelijke uitgever

Paul Teerlinck, Stadssecretaris, Stadhuis, Botermarkt 1, 9000 Gent

Redactie

Katrien Van Gelder

Concept

Katrien Van Gelder en Jo Cools

Foto’s

Dienst Asiel- en Vluchtelingenbeleid Stad Gent

Layout en drukwerk

Abcuré

Datum van uitgifte

december 2014

Met medewerking van

Fedasil, Caritas International en IOM

In dezelfde reeks verscheen ook een brochure “Tips voor begeleiders van gezinnen die vrijwillig terugkeren.”

Beide brochures kan je bestellen bij de Dienst Asiel- en Vluchtelingenbeleid van de Stad Gent, tel. 09 267 85 00 - asiel.vluchtelingenbeleid@gent.be.

Met de steun van

Europees Terugkeerfonds Vooruitgaan door terugkeer