Ο επαναπροσδιορισμός του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο .

Πακεπηζηήμημ Αηγαίμο ΢πμιή Ακζνωπηζηηθώκ Γπηζηεμώκ Παηδαγωγηθό Σμήμα Δεμμηηθήξ Γθπαίδεοζεξ

«Ο επακαπνμζδημνηζμόξ ημο εθπαηδεοηηθμύ ζημ ζύγπνμκμ ζπμιείμ»

Κόμπμο Αηθαηενίκε Τπεύζοκμξ θαζεγεηήξ : ΢μθόξ Λμΐδμξ

ΡΟΔΟ΢, Μάημξ 2016

Γηζαγωγή Σηηξ ανπέξ ημο 21μο αηχκα, ε ελέιηλε ηεξ ηεπκμιμγίαξ θαη ε ηαπφηεηα δηάδμζεξ ηεξ επηζηεμμκηθήξ γκχζεξ δεμημονγμφκ κέμοξ ζηυπμοξ γηα ημ ζπμιείμ ςξ ζεζμυ. Ακ ιάβμομε οπυρε ημ αλίςμα ηεξ Παηδαγςγηθήξ Χοπμιμγίαξ υηη δεκ είκαη δοκαηυ κα μεηαβιεζεί θάπμηα απυ ηηξ ηνεηξ ζοκηζηχζεξ ηεξ ζπμιηθήξ δςήξ, πμο είκαη μ εθπαηδεοηηθυξ, μ μαζεηήξ θαη ημ πενηβάιιμκ, πςνίξ αοηυ κα έπεη επηπηχζεηξ θαη ζηηξ οπυιμηπεξ, είκαη αοημκυεημ υηη ε ζεμενηκή ηαπφηεηα δηάδμζεξ ηεξ πιενμθμνίαξ επενεάδεη αοηυμαηα θαη ηε μαζεζηαθή δηαδηθαζία, θαζηζηχκηαξ ηεκ ζοκζεηυηενε. Ο πνχημξ πμο θαιείηαη κα ακηαπμθνηζεί ζηα κέα δεδμμέκα ηεξ αιιαγήξ ημο πενηβάιιμκημξ ζε υ,ηη αθμνά ηε γκχζε θαη ηε δηάδμζή ηεξ είκαη μ εθπαηδεοηηθυξ, θαη γη’ αοηυ μεγάιε βανφηεηα ζα πνέπεη κα δμζεί ηυζμ ζηεκ ανπηθή ημο θαηάνηηζε υζμ θαη ζηεκ επημυνθςζή ημο, ε μπμία δεκ μπμνεί πανά κα είκαη ζοκεπήξ. Τμ ίδημ ημ εθπαηδεοηηθυ ένγμ είκαη μηα θνίζημε θαη πμιοδηάζηαηε δηαδηθαζία, πμο ελ ακηηθεημέκμο απαηηεί έκακ άνηζηα ζογθνμηεμέκμ δάζθαιμ. Ηάης απυ αοηέξ ηηξ ζοκζήθεξ, ηα κέα θμηκςκηθμ-μηθμκμμηθά δεδμμέκα, αιιά θονίςξ μη κέεξ πμιοπμιηηηζμηθέξ θμηκςκίεξ πμο δηαμμνθχκμκηαη, επηβάιιμοκ ηεκ ακαζεχνεζε ημο εθπαηδεοηηθμφ ένγμο. Ε πανεπυμεκε εθπαίδεοζε δεκ μπμνεί κα είκαη ακαπνμκηζηηθή, απμιοηανπηθή θαη κμεζηανπηθή, αιιά ζφγπνμκε, ακηηαοηανπηθή, θμηκή ζοκηζηαμέκε υιςκ ηςκ θμνέςκ πμο ηεκ απανηίδμοκ. Πανάιιεια, γίκεηαη θακενυ ημ μέγεζμξ ηεξ εοζφκεξ πμο θένμοκ υζμη πανάζζμοκ εθπαηδεοηηθή πμιηηηθή, δηυηη ε πμηυηεηα ηςκ θαηκμημμηχκ πμο πνμηείκμκηαη ζα πνέπεη κα είκαη ζοκάνηεζε ηςκ ακαγθχκ ηεξ ζφγπνμκεξ θμηκςκίαξ. Ε εθπαίδεοζε ζα πνέπεη κα πνμζακαημιίδεηαη ζηε δηαμυνθςζε ημο εκενγμφ, ημο πεηναθεηεμέκμο θαη ημο δεμμθναηηθμφ πμιίηε, μ μπμίμξ ζα είκαη ηθακυξ κα δηαζθαιίζεη ηεκ φπανλε εκυξ εηνεκηθμφ θοζηθμφ θαη θμηκςκηθμφ πενηβάιιμκημξ μέζα ζημ μπμίμ ζα εοκμείηαη θαη ζα πνμάγεηαη ε ακζνχπηκε πνμζςπηθυηεηα. Ο δάζθαιμξ θαη ημ ζπμιείμ είκαη θμνείξ γκχζεξ θαη θμηκςκηθμπμίεζεξ. Ο νυιμξ ημοξ υμςξ δεκ ζηαμαηάεη εδχ. Ακηακαθιμφκ ηεκ θμηκςκία θαη ιεηημονγμφκ μέζα ζ’ αοηήκ. Ο δάζθαιμξ πνέπεη κα ακαδείλεη, κα δηαθςηίζεη, κα εοαηζζεημπμηήζεη, κα πιενμθμνήζεη ειιείρεη άιιςκ θμνέςκ ή ζεζμχκ θαη κα ημοξ οπμθαηαζηήζεη ςξ έκα βαζμυ.

1

Ο δάζθαιμξ είκαη μ ζεμακηηθυηενμξ πανάγμκηαξ μέζα ζηεκ εθπαηδεοηηθή δηαδηθαζία. Ο νυιμξ ημο εδχ είκαη θονίανπμξ. Δναζηενημπμηείηαη μέζα ζ’ έκα εθπαηδεοηηθυ ζφζηεμα, υπςξ αοηυ θάζε θμνά ηζπφεη, θαη απμηειεί μηα ζεμακηηθή θμηκςκηθή πανμοζία. Γπμμέκςξ, ηα πνμζυκηα πμο πνέπεη κα έπεη θαη μη ηδηαίηενεξ γκχζεηξ θαη ηθακυηεηεξ πνέπεη κα εηδςζμφκ ζε ζοκδοαζμυ με ηα εθπαηδεοηηθά ζοζηήμαηα πμο ηζπφμοκ θαη ηηξ θμηκςκηθέξ ζοκζήθεξ πμο επηθναημφκ. Ο δάζθαιμξ ωξ παηδαγωγόξ θαη πκεομαηηθόξ άκζνωπμξ Υπάνπμοκ θάπμηα βαζηθά ζημηπεία, ηα μπμία είκαη δηαπνμκηθά θαη είκαη απαναίηεημ κα παναθηενίδμοκ ημ δάζθαιμ θάζε επμπήξ. Ο νυιμξ ημο δαζθάιμο είκαη νυιμξ πμιφ ζμβανυξ θαη απαηηεηηθυξ, γη’ αοηυ θαη ελαηνεηηθά δφζθμιμξ. Γίκαη έκαξ νυιμξ λεπςνηζηυξ θαη ηδηυηοπμξ. Ο δάζθαιμξ παίνκεη ζηα πένηα ημο ηηξ εοαίζζεηεξ ροπέξ ηςκ παηδηχκ θαη ακαιαμβάκεη ηεκ εοζφκε κα ηηξ ζμηιέρεη, κα βμεζήζεη ηα παηδηά κα δηαπιάζζμοκ ημ παναθηήνα ημοξ, κα δηαμμνθχζμοκ ηεκ πνμζςπηθυηεηά ημοξ θαη κα πανάλμοκ ηε δηθή ημοξ ακελάνηεηε πμνεία ζηε δςή ςξ ειεφζενα θαη οπεφζοκα άημμα. Γίκαη μ θονηυηενμξ ανςγυξ μεηάδμζεξ ζημοξ κέμοξ ακζνχπμοξ ηεξ πμιηηηζηηθήξ ημοξ θιενμκμμηάξ θαη ηεξ γιςζζηθήξ ημοξ πανάδμζεξ. Θα ημοξ μεηαδχζεη ζοζηήμαηα αληχκ, ζα ημοξ δηδάλεη, θονίςξ με ημ πανάδεηγμά ημο, ηα ηδακηθά ηεξ δεμμθναηίαξ, ηεξ ειεοζενίαξ, ηεξ ακζνχπηκεξ αλημπνέπεηαξ, ηεξ εηνεκηθήξ ζοκφπανλεξ ηςκ ιαχκ. Φμνηχκεηαη έηζη ζημοξ χμμοξ ημο έκα μεγάιμ πμζμζηυ εοζφκεξ γηα ημ ζεμειίςμα ηεξ θμηκςκίαξ ημο αφνημ. Ηαζχξ μη θμηκςκηθέξ δμμέξ ζοκεπχξ μεηαβάιιμκηαη, μη απαηηήζεηξ ηεξ θμηκςκίαξ απυ ημοξ εθπαηδεοηηθμφξ πμιιαπιαζηάδμκηαη. Πνέπεη, ιμηπυκ, κα είκαη πάκηα ζογθνμηεμέκμη, θαιά εκεμενςμέκμη γηα ηηξ ακάγθεξ ημο θμηκςκηθμφ ζοκυιμο, έημημμη θάζε θμνά κα δεπημφκ ηα μεκφμαηα ηεξ επμπήξ θαη κα έπμοκ ηεκ ηθακυηεηα κα ακηαπμθνηζμφκ ακάιμγα. Όηακ μ δάζθαιμξ βνίζθεηαη μέζα ζηεκ αίζμοζα δηδαζθαιίαξ δεκ είκαη, δεκ πνέπεη κα αηζζάκεηαη υηη είκαη, έκαξ επαγγειμαηίαξ, επηθμνηηζμέκμξ απιχξ κα μεηαδχζεη θάπμηεξ γκχζεηξ πμο πνμβιέπμκηαη απυ ηα Πνμγνάμμαηα Σπμοδχκ. Φνεηάδεηαη κα έπεη ζοκεηδεημπμηήζεη υηη ακέιαβε ημ βανφ θαη οπεφζοκμ ένγμ κα δχζεη ζηεκ θμηκςκία ακζνχπμοξ με πνμζςπηθυηεηα θαη πα-

2

ναθηήνα, ακζνχπμοξ μ’ ειεφζενμ πκεφμα, με αλίεξ θαη ηδακηθά, ακζνχπμοξ με ανθεηά ροπηθά θαη πκεομαηηθά εθυδηα γηα κα πανάλμοκ ηεκ αημμηθή ημοξ πμνεία ζηε δςή. Ο νυιμξ αοηυξ είκαη δηαπνμκηθυξ θαη έπεη πμιιέξ απαηηήζεηξ. Ε επηζηεμμκηθή θαηάνηηζε, ε γκχζε μμνθχκ θαη μεζυδςκ δηδαζθαιίαξ, ε εκεμένςζε πάκς ζε ζέμαηα παηδαγςγηθχκ θαη ροπμιμγίαξ ημο παηδημφ, είκαη θάπμηεξ βαζηθέξ πνμτπμζέζεηξ γηα ηε δμοιεηά ημο. Πένα υμςξ απυ αοηέξ, πνέπεη κα δηαζέηεη ζεβαζμυ γηα ημκ άκζνςπμ θαη ηηξ ακζνςπηζηηθέξ αλίεξ, ζηαζενυηεηα θαη ζοκέπεηα ζηε ζομπενηθμνά ημο, κα είκαη δηαιιαθηηθυξ, κα μεκ είκαη δμγμαηηθυξ θαη αοηανπηθυξ, κα έπεη δηάζεζε γηα δηάιμγμ, κα ζέβεηαη θαη κα πνμςζεί ηηξ δεμμθναηηθέξ δηαδηθαζίεξ, κα έπεη θέθη θαη αγάπε γηα ηε δμοιεηά ημο. Ηαη πάκς απυ υια κα ζέβεηαη θαη κα αγαπά ημ μαζεηή. Αοηή είκαη ε πνχηε δηαπνμκηθή ανεηή γηα ημ δάζθαιμ πμο ζα ημκ μδεγήζεη κα βνεη ημ θέθη θαη ημοξ ηνυπμοξ κα επηθμηκςκήζεη με ημ μαζεηή θαη κα δεμημονγήζεη μαδί ημο μηα ζπέζε ακζνχπμο πνμξ άκζνςπμ, θίιμο πνμξ θίιμ. Αοηυ βέβαηα δεκ είκαη ηυζμ απιυ θαη εφθμιμ. Ο δάζθαιμξ έπεη κα οπενθενάζεη ηεκ ακηηκμμία, εκχ γενκάεη θαη ςνημάδεη, κα πνμζπαζεί κα παναμέκεη ζφγπνμκμξ, κα πηάκεη ημ ζθογμυ ηεξ επμπήξ ημο, κα θαηαιαβαίκεη πχξ ζθέθηεηαη ημ παηδί, πςνίξ κα ακαηνέπεη ζηηξ δηθέξ ημο εμπεηνίεξ ηεξ ακάιμγεξ ειηθίαξ θαη θονίςξ πςνίξ κα θαηαδηθάδεη ηα κέα ήζε πμο ημκ λεκίδμοκ. Μυκμ έηζη μπμνεί κα πιεζηάδεη ημ παηδί, κα ημ θαηαιαβαίκεη θη αοηυ με ηε ζεηνά ημο κα ημκ απμδέπεηαη. Ο δάζθαιμξ ζημκ εονωπαϊθό θαη δηεζκή πώνμ Ε εθπαίδεοζε απμηειεί ηε ζπμκδοιηθή ζηήιε θάζε θμηκςκίαξ. Πνςηανπηθυ μέιεμα θαη θαζήθμκ θάζε πμιηηείαξ είκαη ε μυνθςζε ημο ιαμφ ηεξ, ε θμηκςκηθμπμίεζε ημο πμιίηε θαη ημ πέναζμα ηεξ πμιηηηζηηθήξ θιενμκμμηάξ θαη ηεξ γιςζζηθήξ πανάδμζεξ ηεξ πχναξ ζηηξ κευηενεξ γεκηέξ. Ε εθπαίδεοζε πμο ζα πνμζθένεη ζα πνέπεη κα βμεζήζεη ημ άημμμ κα απμθηήζεη γκχζεηξ θαη κα ακαπηφλεη δεληυηεηεξ, κα απμθηήζεη ζοιιμγηζηηθή ηθακυηεηα θαη ιμγηθή ζοκέπεηα, κα δοκαμχζεη ηε θακηαζία, ηε μκήμε θαη ηεκ θνηηηθή ημο ζθέρε. Να ημ βμεζήζεη επίζεξ κα γκςνίζεη ημκ εαοηυ ημο ζε ζπέζε με ημοξ άιιμοξ, κα απμθηήζεη αοημγκςζία θαη εηενμγκςζία θαη κα μάζεη υηη πνέπεη κα πνμζθένεη ζημ θμηκςκηθυ ζφκμιμ. Να ημο δηδάλεη ηε γιχζζα θαη ηεκ ηζημνία ημο θαη κα

3

ημ εκεμενχζεη γηα ηεκ θαιιηηεπκηθή πανάδμζε, ηε ιμγμηεπκία, ηε μμοζηθή, ηα ήζε θαη ηα έζημα ημο ηυπμο ημο. Ηαη υπη μυκμ κα ημ εκεμενχζεη, αιιά ζα ημ μοήζεη, έηζη χζηε κα γίκεη ηθακυ κα επηιέγεη ηα ζημηπεία εθείκα πμο ζα γίκμοκ βάζεηξ γηα παναπένα πμιηηηζηηθή δεμημονγία. Ηάζε πχνα, ακάιμγα με ηηξ ηδηαηηενυηεηέξ ηεξ, ημοξ μναμαηηζμμφξ ηεξ, ηεκ πμιηηηθή, θμηκςκηθή θαη μηθμκμμηθή δμμή ηεξ, ηηξ ακάγθεξ πμο ακηημεηςπίδεη θαη πμο πενημέκεη κα ακηημεηςπίζεη ζημ μέιιμκ, ηηξ πνμηεναηυηεηεξ πμο ζέηεη, θαζχξ επίζεξ θαη ηηξ πνμδηαγναθέξ ηεξ γηα ηεκ ακάπηολε θαη ηε δςή ημο ιαμφ ηεξ, ζπεδηάδεη ηε δμμή θαη ηε ιεηημονγία ηεξ εθπαίδεοζεξ θαη θαζμνίδεη έκα εθπαηδεοηηθυ ζφζηεμα με ζογθεθνημέκμ πνυγναμμα, πμο ηθακμπμηεί υιμοξ αοημφξ ημοξ ζθμπμφξ. Υπάνπεη επμμέκςξ ακάγθε γηα ζπεδηαζμυ ηεξ εθπαίδεοζεξ ζε εζκηθυ επίπεδμ. Ο ζπεδηαζμυξ αοηυξ επενεάδεηαη θάζε θμνά θαη απυ πμιιμφξ άιιμοξ πανάγμκηεξ, μηθμκμμηθμφξ, πμιηηηθμφξ, θμηκςκηθμφξ, ζνεζθεοηηθμφξ, πμιηηηζηηθμφξ, νεφμαηα επμπήξ, θαζχξ θαη απυ δηάθμνα γεγμκυηα θαη θαηαζηάζεηξ πμο παίδμοκ ζεμακηηθυ νυιμ ζηεκ εθπαηδεοηηθή θαη θμηκςκηθή πμνεία ηεξ πχναξ. Σηε πχνα μαξ, ηηξ ηειεοηαίεξ δεθαεηίεξ έπμοκ δηαμμνθςζεί κέεξ θαηαζηάζεηξ θαη εηδηθέξ ζοκζήθεξ πμο δε θαίκεηαη κα είκαη πανμδηθέξ. Ε μείςζε ημο ανηζμμφ ηςκ γεκκήζεςκ είκαη έκα ηδηαίηενα μλφ πνυβιεμα. Πανάιιεια ε ζφκζεζε ηςκ μαζεηχκ ζηηξ ηάλεηξ πμιιχκ πενημπχκ ηεξ πχναξ δηαθμνμπμηείηαη. Αοηυ μθείιεηαη ζηεκ πανμοζία παιηκκμζημφκηςκ Γιιήκςκ, μηθμκμμηθχκ μεηακαζηχκ θαη άιιςκ αηυμςκ ή μμάδςκ, με δηαθμνεηηθέξ εθπαηδεοηηθέξ ακάγθεξ, γιςζζηθέξ δοζθμιίεξ, θμηκςκηθέξ, πμιηηηζμηθέξ θαη ζνεζθεοηηθέξ ηδηαηηενυηεηεξ. Υπάνπεη επμμέκςξ ακάγθε γηα εηδηθά εθπαηδεομέκμοξ δαζθάιμοξ. Φνεηαδυμαζηε έκα δάζθαιμ πεπαηδεομέκμ, θαιιηενγεμέκμ, θμηκςκηθά εοαίζζεημ, πςνίξ ζνεζθεοηηθέξ, γιςζζηθέξ, θμηκςκηθέξ ή άιιμο είδμοξ πνμθαηαιήρεηξ, πμο κα μπμνεί κα ιεηημονγεί με πκεφμα ηζυηεηαξ θαη ακηηθεημεκηθυηεηαξ θαη κα δεμημονγεί έκα θηιηθυ, εοπάνηζημ θαη παναγςγηθυ εθπαηδεοηηθυ πενηβάιιμκ. Απυ ηεκ άιιε, δμφμε ζε μηα επμπή πμο ηα παγθυζμηα δεδμμέκα δηανθχξ αιιάδμοκ. Ο ακηαγςκηζμυξ είκαη αμείιηθημξ ζε πμιιά επίπεδα. Ε δηαζφκδεζε ηςκ μηθμκμμηχκ ηςκ δηαθυνςκ θναηχκ γίκεηαη υιμ θαη πημ ζηεκή. Οη επηζηήμεξ θαη ε ηεπκμιμγία ελειίζζμκηαη με μεγάιε ηαπφηεηα. Οη γεκηθέξ γκχζεηξ

4

δεκ ανθμφκ. Φνεηάδεηαη ε ζοκεπήξ ακακέςζε ηεξ γκχζεξ θαη ε ελεηδίθεοζε. Ε ακάπηολε ηςκ μέζςκ μαδηθήξ εκεμένςζεξ θαη επηθμηκςκίαξ έπμοκ δηαμμνθχζεη κέεξ πναγμαηηθυηεηεξ. Μέζα ζ’ αοηή ηε ζθιενή, ηεκ ακηαγςκηζηηθή θαη απαηηεηηθή θμηκςκία ημο εονςπασθμφ θαη ημο δηεζκμφξ πχνμο ζηεκ μπμία ζα δμφμε, μ νυιμξ ημο δαζθάιμο ζα είκαη θονίανπμξ θαη μμκαδηθυξ. Ο δάζθαιμξ ζα θιεζεί θαη εδχ κα παίλεη πνςηαγςκηζηηθυ νυιμ, γηαηί ζα πνεηαζηεί κα πνμεημημάζεη θαηάιιεια ημοξ μαζεηέξ ημο, αιιά θαη ημ θμηκςκηθυ ζφκμιμ, έηζη χζηε κα είκαη ηθακμί κα ακηημεηςπίζμοκ ηηξ κέεξ ζοκζήθεξ πμο θάζε θμνά ζα δεμημονγμφκηαη. Απαναίηεηε πνμτπυζεζε θάζε θμνά ζα είκαη ε θαηάιιειε μυνθςζε θαη δηανθήξ επημυνθςζε ημο δαζθάιμο, θαζχξ θαη ε ελαζθάιηζε υιςκ ηςκ ζοκζεθχκ πμο ζα ημκ δηεοθμιφκμοκ ζημ ένγμ ημο. Ο δάζθαιμξ ζηεκ θμηκωκία ηεξ πιενμθμνίαξ Ο εθπαηδεοηηθμί απμδέπμκηαη ηηξ οπενεζίεξ πμο πνμζθένμκηαη απυ ηηξ δηάθμνεξ πεγέξ γκχζεξ θαη πιενμθυνεζεξ μέζς ηςκ δηθηφςκ θαη ημο δηαδηθηφμο ςξ μέζα ηα μπμία πνμζθένεη ε ηεπκμιμγία θαη ηα μπμία ακ πνεζημμπμηεζμφκ ζςζηά, ζα ημοξ δηεοθμιφκμοκ ζημ ένγμ ημοξ. Ταοηυπνμκα πνμζπαζμφκ κα μειεηήζμοκ ηα μέζα αοηά, κα εκημπίζμοκ ηα πιεμκεθηήμαηα θαη ηα μεημκεθηήμαηα πμο έπμοκ, ηηξ δοκαηυηεηεξ πμο πνμζθένμοκ, κα βνμοκ ημοξ θαηάιιειμοξ ηνυπμοξ πνεζημμπμίεζήξ ημοξ, χζηε ε πνήζε ημοξ κα εκζςμαηςζεί μμαιά θαη απμηειεζμαηηθά ζηεκ υιε εθπαηδεοηηθή δηαδηθαζία. Σηεκ επμπή ηεξ πιενμθμνίαξ, δε ζα πνεηάδεηαη ηυζμ κα απμθημφμε γκχζεηξ μοζίαξ, ακ πνεζημμπμημφμε οπμιμγηζηέξ γηα ηε ζοιιμγή, θαηαζθεοή θαη θαηακμμή πιενμθμνηχκ, δειαδή ςξ ενγαιεία θαη εθανμμγέξ. Μία ζεηνά απυ ηθακυηεηεξ επελενγαζίαξ, υπςξ ε επίιοζε πνμβιεμάηςκ, ε ζοκενγαζία θαη ε δεμημονγηθυηεηα ζα γίκεη υιμ θαη πημ ζεμακηηθή. Σ’ έκα θυζμμ πμο ζοκεπχξ αιιάδεη, ζπεδυκ ημ πημ ζεμακηηθυ δήηεμα ζα είκαη ε ηδημζογθναζία ημο παηδημφ, δειαδή ε εημημυηεηα, ε πνμζομία θαη ημ πάζμξ γηα μάζεζε. Μαδί μ’ αοηή ένπεηαη θαη ε δηα βίμο μάζεζε, μία έκκμηα πμηυηεηαξ θαη πμηθηιίαξ εθμδίςκ με ηα μπμία ζα ακηημεηςπηζημφκ μη ακάγθεξ ημο κέμο αηχκα.

5

Αοηό θαη έηαηνμ πνμζδημνηζμόξ ημο δαζθάιμο θαη ημο νόιμο ημο Όηακ μηιάμε γηα ημ ζφγπνμκμ δάζθαιμ μοζηαζηηθά μηιάμε γηα έκα κέμ νυιμ ημο δαζθάιμο. Έκα νυιμ δηεονομέκμ πένα απυ ηα παναδμζηαθά ζημηπεία θαη εοιφγηζημ, εοπνμζάνμμζημ ζηα κέα θμηκςκηθά θαη πμιηηηζμηθά δεδμμέκα, πμο ακ αγκμεζμφκ μπμνμφκ κα αθονχζμοκ ηε βαζηθή ιεηημονγία ημο ζπμιείμο: ηεκ πνμεημημαζία δειαδή ηςκ μαζεηχκ γηα ηε δςή. Μέζα ζ’ έκα θιίμα υπμο μη πμιηηηζμηθέξ δηαθμνέξ θομθμνμφκ εκηάζεηξ θαη μεηαηνέπμκηαη ζε πεδία άζθεζεξ ελμοζίαξ, ε απμζημιή ημο εθπαηδεοηηθμφ είκαη δηαμεζμιαβεηηθή θαη μ ζηυπμξ ημο ζοκίζηαηαη ζημ κα βνεη ηνυπμοξ κα δηαπναγμαηεοζεί ηε δηαθμνεηηθυηεηα, γηαηί ε εοζφκε ημο ςξ εγγοεηή ηεξ πμιηηηζμηθήξ φπανλεξ ημο θαζεκυξ είκαη μέγηζηε. Τμ πνχημ βήμα είκαη ε πνμζανμμγή ημο ζηε κέα θαηάζηαζε. Απαηηεί πνμζπάζεηα αιιά μ εθπαηδεοηηθυξ ζα πνέπεη κα απαιιαγεί απυ ηεκ έιιεηρε θαηακυεζεξ, ηηξ ζηενευηοπεξ ακηηιήρεηξ θαη ηε ιμγηθή ηεξ μμμημμμνθίαξ θαη κα πνμπςνήζεη υπη μυκμ ζηεκ απμδμπή ηεξ πμιηηηζμηθήξ πμιομμνθίαξ αιιά θαη ζηε ζημηπεηχδε γκχζε ηςκ επημένμοξ πμιηηηζμηθχκ εθθνάζεςκ ημο μαζεηηθμφ ζοκυιμο. Τμ δεφηενμ βήμα είκαη κα δεμημονγήζεη ζηα παηδηά ηε δηάζεζε κα μμηναζημφκ ημκ θυζμμ, κα βηχζμοκ ηεκ εμπεηνία ηεξ γεηηκίαζεξ με ημ δηαθμνεηηθυ. Σοκεπχξ, ημ βαζηθυ μέιεμα ημο εθπαηδεοηηθμφ είκαη κα ζηνέρεη ηα παηδηά ζημκ θυζμμ ημο δηαθμνεηηθμφ, κα ακαπηφλεη ηηξ δεληυηεηέξ ημοξ ζπεηηθά με ηεκ ακζνχπηκε ζοκαίζζεζε μέζα απυ έκα πιέγμα επαθχκ. Γηα ημ ιυγμ αοηυ, ζα πνμζθφγεη ζηεκ ακάπηολε δναζηενημηήηςκ επηθμηκςκηαθήξ μμνθήξ πμο ζα εγγοχκηαη ηεκ αοηεκένγεηα υιςκ ηςκ μαζεηχκ, πςνίξ θαμηά θαηεγμνημπμίεζε, ε μπμία μπμνεί κα απμηειέζεη απανπή ζηηγμαηηζμμφ θαη πενηζςνημπμίεζεξ.

6

Ο εθπαηδεοηηθόξ δηαπεηνηζηήξ ηωκ ακηηθάζεωκ Ο εθπαηδεοηηθυξ πνέπεη κα ζοκεηδεημπμηήζεη ηηξ ακηίννμπεξ θμηκςκηθέξ θαη εθπαηδεοηηθέξ δοκάμεηξ, ηηξ ζεςνεηηθέξ απυρεηξ, ηηξ αλημιμγηθέξ απμηημήζεηξ θαη ηηξ ζπμιηθέξ επηδηχλεηξ δνμοκ θαη δεμημονγμφκ ηηξ ακηηθάζεηξ θαη ηα δηιήμμαηα ηεξ δηδαζθαιίαξ θαη ηεξ εθπαίδεοζεξ γεκηθυηενα, θαη κα ακαδείλεη ημ θάζμα ηςκ εκαιιαθηηθχκ ζεςνήζεςκ θαη επηιμγχκ με ηηξ ζοκεπαγςγέξ ημοξ, χζηε κα λεπενάζεη ηεκ απιμσθή ακηίιερε ηςκ δηπμιηθχκ ζεςνήζεςκ ημο ηφπμο «θαιυ-θαθυ», «μνζυ-ιάζμξ»,θιπ. πμο μδεγεί ζε παγηςμέκεξ πναθηηθέξ. Ε δηαδηθαζία ζεχνεζεξ μηαξ δηδαθηηθήξ θαηάζηαζεξ απυ ηε ζθμπηά εκαιιαθηηθχκ θαη ζοπκά ακηηθαηηθχκ μπηηθχκ γςκηχκ, αιιά θαη ε δηαμυνθςζε μηαξ πνμζςπηθήξ επηιμγήξ – με πιήνε ζοκαίζζεζε ηςκ δοκαηχκ θαη αδφκαηςκ ζεμείςκ ηεξ επηιμγήξ αοηήξ – δεκ είκαη εφθμιε οπυζεζε, θαη ζοπκά ελειίζζεηαη ζε δηιεμμαηηθή θαηάζηαζε. Οη εκαιιαθηηθέξ ζεςνεηηθέξ απυρεηξ θαη αλημιμγηθέξ εθηημήζεηξ γηα ηα παηδαγςγηθά θαηκυμεκα, μη ακηηθαηηθέξ επηδηχλεηξ ημο εθπαηδεοηηθμφ ζοζηήμαημξ θαη μη εκδμ-νμιηθέξ ζογθνμφζεηξ πμο βηχκεη μ εθπαηδεοηηθυξ πνμζδίδμοκ ζηε δηδαζθαιία δηιεμμαηηθή θφζε. Ε ακάδεηλε ηςκ ακηηθαηηθχκ ζημηπείςκ βμεζά ημκ εθπαηδεοηηθυ κα θαηακμήζεη υηη ε δηδαθηηθή ημο ζομπενηθμνά δεκ είκαη έκαξ εοζφξ θαη απνμβιεμάηηζημξ μμκυδνμμμξ, αιιά έκα δφζθμιμ αθνμδφγηαζμα μέζα απυ ακηίννμπεξ δοκάμεηξ. Σφμθςκα με ηε ιμγηθή ηςκ δηιεμμάηςκ, ε ζομπενηθμνά ημο εθπαηδεοηηθμφ δεκ ακαμέκεηαη κα είκαη ζηαζενή θαη μμκμζήμακηε, αιιά κα θηκείηαη επηιεθηηθά μέζα ζημ πχνμ πμο μνημζεημφκ μη δφμ πυιμη ημο δηιήμμαημξ ή κα δηαηοπχκεη μηα ζοκζεηηθή πνυηαζε ε μπμία αίνεη ηε δηιεμμαηηθή ακηίζεζε. Ε δηαιεθηηθή ζφκζεζε έπεη ηεκ έκκμηα ηεξ δοκαμηθήξ ζοζπέηηζεξ θαη ηεξ θνηηηθήξ ακάιοζεξ ηςκ ζημηπείςκ υπςξ είκαη ππ. ημ μένμξ θαη ημ υιμκ, ε γκχζε θαη ε πνάλε, ε δηαδηθαζία θαη ημ πνμσυκ, ημ οπμθείμεκμ θαη ημ ακηηθείμεκμ, ημ είκαη θαη ημ πνέπεη, ε δμμή θαη ε ιεηημονγία, ε πνυζεζε θαη ε πναγμαηηθυηεηα πνμθεημέκμο κα εκημπηζημφκ ζε πνχηε θάζε μη ακηηθάζεηξ θαη ζηε ζοκέπεηα κα γίκεη ε δηαιεθηηθή ζφκζεζή ημοξ.

7

Αοηυκ ημκ εθπαηδεοηηθυ-δηαπεηνηζηή ηςκ ακηηθάζεςκ ε Π. Γηακκαθάθε(1997) ημκ ακαδεηθκφεη μκμμάδμκηάξ ημκ δηαμεζμιαβεηή θαη είκαη αοηυξ πμο πνμζπαζεί κα ειέγλεη απμηειεζμαηηθά ημκ απμθαζηζηηθυ νυιμ ηεξ ακηίθαζεξ. Ε δηαδηθαζία ημο εζςηενηθμφ δηαιεθηηθμφ δογίζμαημξ ηςκ δεδμμέκςκ θαη επηιμγήξ ημο ηνυπμο δνάζεξ απμηειεί αοηυ πμο απμθαιμφμε ζημπαζηηθμθνηηηθυ ζημηπείμ, πμο βμεζά ημκ αοημακαιουμεκμ εθπαηδεοηηθυ: α)κα ζοκεηδεημπμηήζεη ημ ζεςνεηηθυ οπυβαζνμ ηςκ επηιμγχκ ημο β)κα έιζεη ακηημέηςπμξ με ημ πιήζμξ ηςκ εκαιιαθηηθχκ επηιμγχκ αιιά θαη ηςκ δεζμεφζεςκ πμο πνέπεη κα ιαμβάκεη θακείξ οπυρε ημο πνηκ ηεκ ηειηθή επηιμγή γ)κα ακαιφζεη ηηξ πνμβιεμαηηθέξ θαηαζηάζεηξ πμο ακηημεηςπίδεη θαη δ)κα ακαδεηήζεη εκαιιαθηηθέξ ιφζεηξ θαη πνμζεγγίζεηξ ζηα πνμβιήμαηα θαη ημοξ πνμβιεμαηηζμμφξ πμο ακηημεηςπίδεη. Οη δοκαημί ηνυπμη ζεχνεζεξ ημο νυιμο είκαη πμιιμί θαη ε επηιμγή ημο εθπαηδεοηηθμφ ζεμακηηθή. Ακάιμγα με ημ νυιμ πμο επηιέγεη μ εθπαηδεοηηθυξ, θαζμνίδεη θαη ημ νυιμ πμο ακαγκςνίδεη ζημοξ μαζεηέξ θαη ζεμαημδμηεί με ηηξ δοκαηυηεηεξ πμο έπεη ηεκ υιε θαηάζηαζε ζηεκ ηάλε. Ο εθπαηδεοηηθυξ θαιείηαη κα επηηειέζεη ηαοηυπνμκα πμιιμφξ νυιμοξ υπςξ ππ. μ παηδαγςγηθυξ, μ οπαιιειηθυξ θαη μ θμηκςκηθυξ. Ηαζέκαξ απυ ημοξ νυιμοξ αοημφξ πνμζδημνίδεηαη ζοπκά με δηαθμνεηηθυ ηνυπμ απυ ηηξ μμάδεξ θαη ηα πνυζςπα ακαθμνάξ υπςξ: ππ. μη πνμσζηάμεκμη, μη ζοκάδειθμη, μη γμκείξ, μη μαζεηέξ, ε εθθιεζία, ηα θυμμαηα θαη μη ιμηπέξ θμηκςκηθέξ μμάδεξ πίεζεξ. Οη αιιειμζογθνμουμεκεξ πνμζδμθίεξ ηςκ παναπάκς θμνέςκ θαη ε πνμζςπηθή δηαθμνμπμίεζε ημο εθπαηδεοηηθμφ πνμξ αοηέξ δεμημονγμφκ ηεκ πνχηε μμάδα ζογθνμφζεςκ, δηα-νμιηθήξ θφζεςξ πμο δεμημονγείηαη απυ ηε ζφγθνμοζε ημο εκυξ νυιμο με ημοξ οπυιμηπμοξ(Πονγηςηάθεξ 1992 β,ζ.189, Ηςκζηακηίκμο1994,ζ. 76). Γηα πανάδεηγμα θαηά ηεκ άζθεζε ημο παηδαγςγηθμφ ημο νυιμο, μη μαζεηέξ ακαμέκμοκ απυ ημκ εθπαηδεοηηθυ κα είκαη θηιηθυξ, εοπάνηζημξ θαη κα ημοξ «βάδεη ιίγα», εκχ μη γμκείξ απαηημφκ πεηζανπία θαη ζοζηεμαηηθή ενγαζία(εκδμ-νμιηθή ζφγθνμοζε) ή, πάιη, μ οπαιιειηθυξ νυιμξ ημο επηβάιιεη κα θαιφρεη ηεκ φιε, εκχ μ παηδαγςγηθυξ επηβάιιεη ανγυηενμοξ νοζμμφξ θαη πενηζζυηενεξ επακαιήρεηξ(δηα-νμιηθή ζφγθνμοζε).

8

Τα δηιήμμαηα πμο αθμιμοζμφκ ακαθένμκηαη ζηεκ θμηκςκηθή απμζημιή, ζηεκ επηζηεμμκηθή θαη επαγγειμαηηθή ηαοηυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ θαη ζηε ζπέζε ημο με ημοξ μαζεηέξ θαη ημ Ακαιοηηθυ Πνυγναμμα. Α΄: Ο εθπαηδεοηηθόξ ωξ Τπάιιειμξ θαη ωξ Κμηκωκηθόξ Πνωηενγάηεξ Τμ πνχημ ζθέιμξ ημο δηιήμμαημξ ακαθένεηαη ζημ δεμμζημτπαιιειηθυ νυιμ ημο εθπαηδεοηηθμφ, ημκ μπμίμ ακαιαμβάκεη απυ ηε ζηηγμή πμο δημνίδεηαη ςξ θναηηθυξ οπάιιειμξ, οπμθείμεκμξ ζηηξ δεζμεφζεηξ ημο δεμμζημτπαιιειηθμφ θχδηθα θαη ηεξ ζπμιηθήξ κμμμζεζίαξ, ηεκ ηήνεζε ηςκ μπμίςκ επηβιέπεη ε δημίθεζε ηεξ εθπαίδεοζεξ. Ε ακηίιερε πμο πνμηάζζεη ημκ οπαιιειηθυ νυιμ ημο εθπαηδεοηηθμφ έκακηη υιςκ ηςκ άιιςκ απμθαιείηαη γναθεημηεπκμθναηηθή θαη ζεςνείηαη δηαβνςηηθή γηα ηεκ εθπαίδεοζε, δηυηη οπμβαζμίδεη ημκ παηδαγςγηθυ ηεξ νυιμ. Σφμθςκα με ηεκ ακηίιερε αοηή μ εθπαηδεοηηθυξ είκαη παμειυβαζμμξ οπάιιειμξ ηεξ θναηηθήξ μεπακήξ με ηεπκμθναηηθή εηδίθεοζε. Ε ελανηεμέκε θφζε ηεξ ενγαζίαξ ημο ημο επηβάιιεη κα θηκείηαη μέζα ζηα θαζμνηζμέκα απυ ημ Ακαιοηηθυ Πνυγναμμα πιαίζηα γηα κα οιμπμηήζεη με ηηξ δηδαθηηθέξ επηιμγέξ ημο ημοξ άμεζμοξ θαη απχηενμοξ ζθμπμφξ ημο ακαιοηηθμφ πνμγνάμμαημξ πμο ζοκηάζζμοκ μμάδεξ εηδηθχκ ηηξ μπμίεξ μνίδεη θαη ειέγπεη ε Πμιηηεία. Σημκ εθπαηδεοηηθυ απμμέκεη μυκμ ε δοκαηυηεηα επηιμγήξ μεζμδμιμγηθχκ πνμζεγγίζεςκ, με ηεκ πνμτπυζεζε βέβαηα υηη αοηέξ ελοπενεημφκ ηηξ θαζηενςμέκεξ επηδηχλεηξ ημο ζπμιείμο. Ακηίζεηα, θαηά ημ δεφηενμ ζθέιμξ ημο δηιήμμαημξ, μ εθπαηδεοηηθυξ πνέπεη κα απαιιαγεί απυ ηα δεμμζημτπαιιειηθά ημο ζομπιέγμαηα, θαη κα θαηακμήζεη υηη ε θφζε ηεξ απμζημιήξ ηεξ εθπαίδεοζεξ ημκ ημπμζεηεί ζηεκ θαηεγμνία ηςκ ακαμμνθςηχκ δηακμμφμεκςκ θαη ημο ακαζέηεη ημκ πμιηηηθυ νυιμ κα θάκεη ηεκ εθπαίδεοζε πενηζζυηενμ πμιηηηθή, θαη κα αληχζεη χζηε ε πμιηηηθή κα γίκεη πενηζζυηενμ εθπαηδεοηηθή. Τμ θμηκςκηθυ πνυβιεμα, θαηά ηεκ ακηίιερε αοηή, δεκ επηιφεηαη μυκμ με ηεκ θαηάιιειε εθπαίδεοζε ημο αηυμμο, αιιά απαηηεί θαη ημ μεηαζπεμαηηζμυ ηςκ θμηκςκηθχκ δμμχκ. Οη εθπαηδεοηηθμί, ςξ θμηκςκηθμί ακαμμνθςηέξ, μνγακχκμοκ έηζη ηεκ εθπαηδεοηηθή δηαδηθαζία χζηε κα εκδοκαμςζμφκ μη θμηκςκηθά αδηθεμέκμη. Ο εθπαηδεοηηθυξ επηδηχθεη κα ακαμμνθχζεη ηα πμιηηηθμ-

9

θμηκςκηθά ζπήμαηα, γηα κα λεπεναζημφκ μη θμηκςκηθέξ ακηζυηεηεξ θαη ηα άιια πνμβιήμαηα πμο ακηημεηςπίδεη ε θμηκςκία ζηεκ πανμφζα θάζε ηεξ. Τμ ζπμιείμ είκαη ημ γμκημυηενμ έδαθμξ γηα ηεκ θαιιηένγεηα ηεξ ζοκείδεζεξ θαη ηςκ πναθηηθχκ πμο ζα μδεγήζμοκ ζηεκ θμηκςκηθή αιιαγή. Ο εθπαηδεοηηθυξ απμθηά ημ θφνμξ ημο απυ ημκ εγεηηθυ νυιμ πμο ζα δηαδναμαηίζεη ζηεκ ακαμμνθςηηθή πμνεία ηεξ θμηκςκίαξ. Ηνηηήνημ επηηοπίαξ είκαη μ βαζμυξ ζημκ μπμίμ θαημνζχκεη κα δεμημονγήζεη ζηα θμηκςκηθά ζηνχμαηα ζοκείδεζε αιιαγήξ πνμξ δηθαηυηενα θμηκςκηθά ζπήμαηα θαη κα δχζεη ζημ ζφκμιμ ημο μαζεηηθμφ πιεζοζμμφ ηηξ δεληυηεηεξ πμο απαηηεί ε οιμπμίεζε ηεξ θμηκςκηθήξ αιιαγήξ. Β΄ Ο εθπαηδεοηηθόξ ωξ Γηδηθόξ Γπηζηήμμκαξ θαη ωξ Φοπμπαηδαγωγόξ Τμ δίιεμμα πμο ακαθένεηαη ζημ πενηεπυμεκμ ηεξ επαγγειμαηηθήξ ηαοηυηεηαξ ημο εθπαηδεοηηθμφ, θαζμνίδεη ζε μεγάιμ βαζμυ ηεκ επαγγειμαηηθή ζομπενηθμνά ημο. Ε πνχηε απυ ηηξ δφμ ακηηιήρεηξ ζέιεη ημκ εθπαηδεοηηθυ επηζηήμμκα ημο ακηηθεημέκμο πμο δηδάζθεη. Απυννμηα ηεξ ακηίιερεξ αοηήξ είκαη μ εθπαηδεοηηθυξ κα οημζεηεί ζοκήζςξ ηεπκμθναηηθή ακηίιερε γηα ηε δηδαθηηθή ημο μαζήμαημξ, θαη δηαθαηέπεηαη πνςηίζηςξ απυ ηα αθαδεμασθά ημο εκδηαθένμκηα θαη δεοηενεουκηςξ απυ ηα δηδαθηηθά. Ηφνημξ ζθμπυξ ημο είκαη κα μοήζεη ημοξ μαζεηέξ ζηεκ επηζηήμε ημο, γη’ αοηυ θαη μ ηνυπμξ με ημκ μπμίμ μνγακχκεη θαη πανμοζηάδεη ημ μάζεμα έπεη έκημκα ηα ζημηπεία πμο παναθηενίδμοκ ηε μεζμδμιμγία ηεξ επηζηήμεξ ημο. Ε δεφηενε ακηίιερε, ημο ροπμπαηδαγςγμφ, πνμβάιιεη ςξ ζθμπυ ηεξ Αγςγήξ ηεκ μιυπιεονε ακάπηολε ημο παηδημφ θαη ζέηεη ημ ενχηεμα «πχξ» επηηογπάκεηαη ε ακάπηολε αοηή. Ηφνηα παναθηενηζηηθά πμο δηαθνίκμοκ ημκ επηζηήμμκα ροπμπαηδαγςγυ είκαη: ε οπεοζοκυηεηα θαη ε μεζμδηθυηεηα με ηηξ μπμίεξ ακηημεηςπίδεη ημ δηδαθηηθυ ένγμ ε ηθακυηεηά ημο κα ζοκζέηεη γκχζεηξ απυ δηαθμνεηηθμφξ επηζηεμμκηθμφξ θιάδμοξ θαη κα ηηξ μεηαηνέπεη ζε δηδαθηηθή πνάλε με ηηξ δηαδηθαζίεξ ηεξ δηάγκςζεξ ηςκ μαζεηηθχκ ακαγθχκ, ημο πνμγναμμαηηζμμφ, ηεξ επηιμ-

10

γήξ, ηεξ πνμεημημαζίαξ θαη ηεξ πανμοζίαζεξ ημο θαηάιιειμο δηδαθηηθμφ οιηθμφ ε ενεοκεηηθή ημο ζηάζε, πμο ημκ πνμζακαημιίδεη πνμξ ηεκ εμπενηζηαηςμέκε πνήζε ηεξ ενεοκεηηθήξ βηβιημγναθίαξ θαη ηε δηενεοκεηηθή ακηημεηχπηζε ηεξ πνμζςπηθήξ ημο δηδαθηηθήξ πνάλεξ ε ηεπκηθή δεληυηεηα κα δηεθπεναηχκεη αβίαζηα θαη πςνίξ θεκά ηηξ μνγακςηηθμδηδαθηηθέξ ημο επηιμγέξ, θαη ε δοκαηυηεηα κα ακηηιαμβάκεηαη ηεκ εζηθή θαη πμιηηηθμ-θμηκςκηθή δηάζηαζε ηςκ εθπαηδεοηηθχκ πνμβιεμάηςκ θαζχξ θαη ε αοημδέζμεοζή ημο κα θάκεη ηηξ επηιμγέξ ημο με βάζε ακχηενα εζηθά θνηηήνηα. Γ΄ Ο Φοπμπαηδαγωγόξ ωξ Σεπκμθνάηεξ θαη ωξ Δηαιμγηδόμεκμξ Γπηζηήμμκαξ Ο Τεπκμθνάηεξ ροπμπαηδαγςγυξ είκαη ζε ζέζε κα εθανμυδεη ζημ ζπμιηθυ πιαίζημ ημοξ κυμμοξ ηεξ μάζεζεξ θαη ηεξ ακάπηολεξ, πμο έπεη επηζεμάκεη ε ροπμπαηδαγςγηθή ένεοκα, γηα κα πεηφπεη ημοξ ζθμπμφξ ημο. Οη ζηυπμη θαη ημ πενηεπυμεκμ ηεξ δηδαζθαιίαξ έπμοκ θαζμνηζηεί απυ ημοξ «εηδηθμφξ» θαη μ πνμβιεμαηηζμυξ ημο εθπαηδεοηηθμφ πενημνίδεηαη ζηηξ μεζμδμιμγηθέξ επηιμγέξ, πμο ζα ημο επηηνέρμοκ κα οιμπμηήζεη ημ πνμδηαγεγναμμέκμ πνυγναμμα. Ο δηαιμγηδυμεκμξ ή ζημπαζηηθμ-θνηηηθυξ ροπμπαηδαγςγυξ ζεςνεί ςξ «πνμβιεμαηηθμφξ» θαη υπη ςξ δεδμμέκμοξ υιμοξ ημοξ ημμείξ ηεξ εθπαίδεοζεξ, υπςξ είκαη, γηα πανάδεηγμα, ημ μεζμδμιμγηθυ, ε ζθμπμζεζία θαη ημ πενηεπυμεκμ ηεξ εθπαίδεοζεξ, θαη θονίςξ ε ζπέζε ηεξ ζηε δηαδηθαζία ημο θμηκςκηθμφ γίγκεζζαη. Αοηυ ζεμαίκεη υηη, εθηυξ απυ ημ δηδαθηηθυ, μ εθπαηδεοηηθυξ ζεςνεί ζεμακηηθυ θαη ημκ πμιηηηθυ νυιμ ημο. Δεκ εμθακίδεηαη, δειαδή, απμιηηηθυξ θαη «μοδέηενμξ». Ακαδεηεί, μέζα απυ μηα ζοκεπή δηαδηθαζία ζημπαζηηθμ-θνηηηθήξ ακάιοζεξ θαη ένεοκαξ, κα εκημπίζεη πχξ μη επηιμγέξ ζθμπχκ, πενηεπμμέκμο θαη μέζςκ δηδαζθαιίαξ, θαζχξ θαη ηςκ μμνθχκ θμηκςκηθήξ μνγάκςζεξ, πμο θάκεη μ ίδημξ, ημ ακαιοηηθυ πνυγναμμα θαη ημ παναπνυγναμμα, επενεάδμοκ ηεκ πμηυηεηα ηεξ ζπμιηθήξ μάζεζεξ, θαη θαη’ επέθηαζε ηεκ πμνεία ελέιηλεξ ημο αηυμμο αιιά θαη ηηξ δηαδηθαζίεξ πμιηηηζηηθμ-θμηκςκηθήξ ακαπαναγςγήξ θαη αιιαγήξ.

11

Ε ακηίιερε πμο ζέιεη ημκ ροπμπαηδαγςγυ ζημπαζηηθμ-θνηηηθυ επηζηήμμκα απμννίπηεη ημ δηαπςνηζμυ ηεξ ζεςνίαξ απυ ηεκ πνάλε θαη εκμπμηεί ηα δφμ – ζεςνία θαη πνάλε, ένεοκα θαη εθανμμγή – ζημ ίδημ πνυζςπμ, ζημ πνυζςπμ ημο εθπαηδεοηηθμφ ηεξ ηάλεξ, πμο είκαη ζοκάμα ζεςνεηηθυξ αιιά θαη ενεοκεηήξ ηεξ πνμζςπηθήξ ημο δηδαθηηθήξ πνάλεξ ζηα πιαίζηα ηεξ θνηηηθήξ αοημδηενεφκεζεξ. Δ΄ Ο Γθπαηδεοηηθόξ ωξ Μεηαπνάηεξ θαη ωξ Δηαμμνθωηήξ ημο Ακαιοηηθμύ Πνμγνάμμαημξ Τμ ζπμιηθυ ζφζηεμα πμο ακηημεηςπίδεη ημκ εθπαηδεοηηθυ ςξ μεηαπνάηε ημο Ακαιοηηθμφ Πνμγνάμμαημξ, ημκ εθπαηδεφεη θαη ημκ επημμνθχκεη ζε ηνυπμοξ εθανμμγήξ ημο ακαιοηηθμφ πνμγνάμμαημξ θαη οιμπμίεζεξ εθπαηδεοηηθχκ «μεηαννοζμίζεςκ», αιιά ημκ θναηά μαθνηά απυ ηηξ δηαδηθαζίεξ ζφκηαλεξ θαη μνγάκςζεξ ημο Ακαιοηηθμφ Πνμγνάμμαημξ θαη ημο θαζμνηζμμφ ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πμιηηηθήξ. Τα θιεηζηά ακαιοηηθά πνμγνάμμαηα θαη ε πναθηηθή ακάιοζεξ θαη δηαηφπςζεξ ηςκ δηδαθηηθχκ ζηυπςκ με παναηενήζημμοξ θαη μεηνήζημμοξ υνμοξ, εθθνάδμοκ αοηή αθνηβχξ ηε μεηαπναηηθή ακηίιερε γηα ημ νυιμ ημο εθπαηδεοηηθμφ. Ηαη μη δομ αοηέξ πναθηηθέξ θαζμνίδμοκ γηα ιμγανηαζμυ ημο (ακεπανθμφξ) εθπαηδεοηηθμφ ημ πενηεπυμεκμ θαη ηε δηαδηθαζία ηεξ δηδαζθαιίαξ. Έηζη, μ εθπαηδεοηηθυξ πμο έπεη εθπαηδεοηεί ςξ «μεηαπνάηεξ» ηεξ γκχζεξ θαη οπενεηεί ςξ θαηχηενμξ οπάιιειμξ ζ’ έκα θιεηζηυ απυ θάζε πιεονά ζπμιηθυ ζφζηεμα, πενημνίδεηαη ζοκήζςξ ζημ κα «παναδίδεη ηεκ φιε» απμζπαζμαηηθά, με βάζε ημ ζπμιηθυ εγπεηνίδημ, πςνίξ κα έπεη γεκηθή ακηίιερε ημο υιμο πνμγνάμμαημξ θαη ηεξ ζπέζεξ πμο ζοκδέεη ηα μένε με ημ υιμκ. Οη παναπάκς πναθηηθέξ μδεγμφκ ζε αηνμθία ηηξ επαγγειμαηηθέξ δεληυηεηεξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ, με απμηέιεζμα κα οπμβαζμίδεηαη θαη ε πμηυηεηα ηεξ εθπαίδεοζεξ θαη ε επαγγειμαηηθή ζέζε ηςκ εθπαηδεοηηθχκ. Ο δεφηενμξ ηφπμξ εθπαηδεοηηθμφ θηκείηαη θαη αοηυξ μέζα ζημ γεκηθυ πιαίζημ ημο Ακαιοηηθμφ Πνμγνάμμαημξ, αιιά έπεη γεκηθή εηθυκα ημο υιμο θαη ζαθή ακηίιερε ημο ηνυπμο με ημκ μπμίμ μη πιενμθμνίεξ, μη έκκμηεξ θαη μη γεκηθεφζεηξ ηεξ ζογθεθνημέκεξ εκυηεηαξ ζπεηίδμκηαη με ημ υιμ. Ε γκχζε αοηή ημο επηηνέπεη κα πνμζανμυδεη ημ ακαιοηηθυ πνυγναμμα ζηηξ ζοκζήθεξ πμο θονηανπμφκ ζηεκ ηάλε, θαη κα ημ ζοζπεηίδεη με ηα άμεζα πνμβιήμαηα ηεξ επμπήξ. Ηαηά ηεκ χνα ημο μαζήμαημξ ακαδεηείηαη ε πνεζηηθυηεηα θαη ε εγθο-

12

νυηεηα ηεξ ζεςνεηηθήξ γκχζεξ, θαη γίκμκηαη εθανμμγέξ ηεξ ζε πναγμαηηθέξ πμο πανμοζηάδμοκ εκδηαθένμκ γηα ημοξ μαζεηέξ. Γ΄ Ο εθπαηδεοηηθόξ ωξ Τπάιιειμξ θαη ωξ Αοηόκμμμξ Γπηζηήμμκαξ Ε πνχηε ζεχνεζε ζοκεπάγεηαη ηεκ απμδμπή ζηεκμφ οπενεζηαθμφ ειέγπμο ηεξ δηδαθηηθήξ ενγαζίαξ, πμο αθήκεη μηθνά μυκμ πενηζχνηα επηιμγχκ, ηα μπμία δεκ λεπενκμφκ ημοξ ημίπμοξ ηεξ ζπμιηθήξ αίζμοζαξ. Ε δεφηενε ζεχνεζε απαηηεί κα μεηςζεί μ δημηθεηηθυξ έιεγπμξ θαη ε ελςηενηθή θαζμδήγεζε ημο ένγμο ημο εθπαηδεοηηθμφ, αιιά απμδέπεηαη ηεκ ανπή ηεξ επαγγειμαηηθήξ εοζφκεξ έκακηη ηςκ μαζεηχκ θαη ημο θμηκςκηθμφ ζοκυιμο, πμο είκαη μη απμδέθηεξ ηςκ οπενεζηχκ ημο. Ηαηά ηε γκχμε μαξ, έκαξ ηνυπμξ ζογθεναζμμφ ηςκ ακηίζεηςκ απυρεςκ είκαη ε ζεζμμζέηεζε ηεξ μοζηαζηηθήξ ζοιιμγηθήξ ζομμεημπήξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ ζηα υνγακα πάναλεξ ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πμιηηηθήξ, πμο αθμνά θαη ημ πενηεπυμεκμ θαη ηεκ μνγάκςζε ηεξ εθπαίδεοζεξ. Ηαιυ είκαη μάιηζηα ε ανπή ηεξ ζοιιμγηθήξ ζομμεημπήξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ κα ζοκδοαζηεί θαη με ηεκ ανπή ηεξ απμθέκηνςζεξ ηςκ ανμμδημηήηςκ απυ ηα θεκηνηθά υνγακα ζηα πενηθενεηαθά θαη απυ ηα πενηθενεηαθά ζηε ζπμιηθή μμκάδα, με μοζηαζηηθμπμίεζε ημο νυιμο θαη ηςκ ανμμδημηήηςκ ημο δηδαθηηθμφ ζοιιυγμο θαη ηεξ δηεφζοκζεξ ηεξ ζπμιηθήξ μμκάδαξ. Σηεκ ακάδεηλε ημο ζπμιείμο ςξ παηδαγςγηθήξ μμκάδαξ θαη ημο εθπαηδεοηηθμφ ςξ πανάγμκηα πμο ζομμεηέπεη ζηε δηαμυνθςζε ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πμιηηηθήξ ζηενίδμκηαη πμιιέξ απυ ηηξ ζφγπνμκεξ πνμζπάζεηεξ εθπαηδεοηηθήξ μεηαννφζμηζεξ. Ο εθπαηδεοηηθυξ ηα ελεηάδεη υια θνηηηθά θαη ηα επακαπνμζδημνίδεη γηα μειιμκηηθή πνήζε, μέζα ζηα πιαίζηα υμςξ πμο έπμοκ ζοιιμγηθά δηαηοπςζεί με αίζζεμα εοζφκεξ έκακηη ηςκ μνγάκςκ ημο ζοιιμγηθμφ πνμγναμμαηηζμμφ. Ακ ε πναθηηθή ηεξ θνηηηθήξ αοημδηενεφκεζεξ γεκηθεοζεί ςξ ζπήμα ζοιιμγηθήξ δηενεφκεζεξ, ζα ιεηημονγήζεη ςξ μεπακηζμυξ ζοκεπμφξ ακαβάζμηζεξ ημο εθπαηδεοηηθμφ μαξ ζοζηήμαημξ, αιιά θαη ςξ αζθαιηζηηθή δηθιίδα ζημ απμθεκηνςμέκμ εθπαηδεοηηθυ ζφζηεμα.

13

΢Σ΄ Ο Γθπαηδεοηηθόξ ωξ Κακμκηζηηθή Αοζεκηία θαη ωξ Δηαιεθηηθόξ Γηαίνμξ Οη νυιμη ηςκ αηυμςκ πμο ζογθνμημφκ μηα θμηκςκηθή δμμή βνίζθμκηαη ζε αιιειελάνηεζε, θαη μ’ αοηή ηεκ έκκμηα μπμνμφμε κα πμφμε υηη μη νυιμη εθπαηδεοηηθμφ θαη μαζεηχκ αιιειμπνμζδημνίδμκηαη θαη αιιειμεπενεάδμκηαη. Τμ πχξ ακηηιαμβάκεηαη θαη βηχκεη αοηέξ ηηξ ζπέζεηξ μ εθπαηδεοηηθυξ είκαη ζημηπείμ πμο θαζμνίδεη ηεκ επηζηεμμκηθή ημο ηαοηυηεηα θαζχξ θαη ηε δηδαθηηθή ημο ζομπενηθμνά. Ε παναδμζηαθή άπμρε ακαγκςνίδεη ζημκ εθπαηδεοηηθυ ημ νυιμ ηεξ θακμκηζηηθήξ αοζεκηίαξ, πμο απμννέεη απυ ηεκ εηδεμμζφκε ημο θαη απυ ημκ θαζμδεγεηηθυ ημο νυιμ πμο θαιείηαη κα παίλεη μέζα ζηεκ αγςγή. Σηα πιαίζηα αοηήξ ηεξ ακηίιερεξ, μ εθπαηδεοηηθυξ ακαμέκεηαη κα θναηά ηηξ «ακαγθαίεξ» απμζηάζεηξ, κα θαζμδεγεί ημοξ μαζεηέξ θαη κα πανέπεη ημ πιαίζημ ακαθμνάξ ζηεκ παηδηθή ζομπενηθμνά θαη ημ ηείπμξ ακαπαίηηζεξ ηςκ παηδηθχκ πανμνμήζεςκ. Ε έκκμηα ηεξ απυζηαζεξ έπεη ηε ζεςνεηηθή ηεξ πνμέιεοζε απυ ηεκ παναδμζηαθή Παηδαγςγηθή, ε μπμία ακηηιαμβάκεηαη ημ νυιμ ημο εθπαηδεοηηθμφ ςξ νυιμ εζηθήξ, γκςζηηθήξ, μνγακςηηθήξ, αλημιμγηθήξ αοζεκηίαξ, θαη θαηά ηηξ δηαπνμζςπηθέξ ζπέζεηξ εθπαηδεοηηθμφ-μαζεηχκ πνμζδίδεη ζημκ εθπαηδεοηηθυ ελμοζηαζηηθή ζπέζε. Μέζα ζηα πιαίζηα ηεξ παναδμζηαθήξ ακηίιερεξ γηα ηεκ αοζεκηία ημο εθπαηδεοηηθμφ, ε απυζηαζή ημο με ημ μαζεηή εθιαμβάκεηαη ςξ θοζηθή απυννμηα ηεξ δηαθμνάξ πμο οπάνπεη μεηαλφ ημο εθπαηδεοηηθμφ θαη ηςκ μαζεηχκ, θαη ζεςνείηαη υηη είκαη πνήζημμ κα δηαηενεζεί, γηαηί ελαζθαιίδεη ημ θφνμξ ηεξ αοζεκηίαξ ημο εθπαηδεοηηθμφ, μεγηζημπμηεί ηεκ παηδεοηηθή ημο δφκαμε ςξ πανάγμκηα ηεξ εθπαίδεοζεξ θαη ελαζθαιίδεη ηεκ ροπμιμγηθή αζθάιεηα ηεκ μπμία έπεη ακάγθε ημ παηδί γηα κα ακαπηοπζεί μμαιά.(Waller 1932) Ε ζφγπνμκε Παηδαγςγηθή ζεςνεί υηη ε παηδεοηηθή δηαδηθαζία επηηειείηαη μέζα απυ ηεκ αιιειεπίδναζε εθπαηδεοηηθμφ θαη μαζεηχκ, ηεκ μπμία ακηηιαμβάκεηαη ςξ αμθίδνμμε ζπέζε πμο πνέπεη κα ιεηημονγήζεη μέζα ζ’ έκα ζεηηθυ ροπμιμγηθυ θιίμα ζηε βάζε μηαξ δηαιεθηηθήξ θαη αμμηβαίαξ ζπέζεξ. Τμ θιίμα αοηυ πνέπεη κα θένκεη ημκ εθπαηδεοηηθυ πμιφ θμκηά ζημ παηδί, δηυηη πηζηεφμοκ υηη ημ παηδί έπεη ακάγθε απυ απμδμπή θαη πναγμαηηθέξ θαη εηιηθνη-

14

κείξ ζπέζεηξ, θη υπη απυ ζπέζεηξ θμνμανηζμέκεξ ζηα μέηνα ηςκ θμηκςκηθχκ θαη επαγγειμαηηθχκ νυιςκ(Ημζμυπμοιμξ 1995). Σηα πιαίζηα ηεξ αμμηβαίαξ θαη δηαιεθηηθήξ ζπέζεξ, μπμνεί μ εθπαηδεοηηθυξ, ζημ βαζμυ πμο ημ θνίκεη ακαγθαίμ, κα δηαηενεί με ημοξ μαζεηέξ ημο ζομπιενςμαηηθέξ ζπέζεηξ θαη υηακ πάιη μ ίδημξ ημ θνίκεη ακαγθαίμ, κα ακαπηφζζεη ζομμεηνηθέξ ζπέζεηξ, πάκηα βέβαηα ζ’ έκα ροπμιμγηθυ πιαίζημ ζηήνηλεξ θαη απμδμπήξ. Σε θάζε πενίπηςζε βέβαηα νοζμίδεη ημ μέγεζμξ ηςκ απμζηάζεςκ. Οη ζομμεηνηθέξ ζπέζεηξ εθπαηδεοηηθμφ-μαζεηχκ, πμο ζοκεπάγμκηαη δηαδηθαζίεξ ζοκαπυθαζεξ, εκδείθκοκηαη γηα παηδαγςγηθμφξ ιυγμοξ, αθμφ απμδεδεηγμέκα θηκεημπμημφκ ηε μαζεηηθή ζομμεημπή, αιιά θαη γηα ιυγμοξ πμο αθμνμφκ ηεκ επαγγειμαηηθή ακάπηολε ημο εθπαηδεοηηθμφ. Σφμθςκα με ηεκ ακηίιερε ηεξ Ηνηηηθήξ Σπμιήξ πενί «πναθηηθήξ επηζηήμεξ», ε επαγγειμαηηθή γκχζε ημο εηδηθμφ επηζηήμμκα βαζίδεηαη ζηε «ζμθία ηεξ πνάλεξ», ε μπμία ακαπηφζζεηαη θαη δηεονφκεηαη μέζα απυ ηε δηαιμγηθή ζοδήηεζε θαη ηε δηαιεθηηθή ακηηπανάζεζε ημο εηδηθμφ με ημοξ ζοκαδέιθμοξ ημο αιιά θαη με ημοξ απμδέθηεξ ηςκ οπενεζηχκ ημο. Σηεκ πενίπηςζε ημο εθπαηδεοηηθμφ, απμδέθηεξ είκαη μη μαζεηέξ θαη μη γμκείξ ημοξ, θαη ε ζοδήηεζε μαδί ημοξ δμθημάδεη ηα αοημκυεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ θαη θςηίδεη πιεονέξ πμο μ ίδημξ αδοκαηεί απυ μυκμξ ημο κα δεη. Γπαγγειμαηηθή Σαοηόηεηα Τμ ζέμα ηεξ ηαοηυηεηαξ είκαη ζεμακηηθυ, δηυηη θαζμνίδεη ημκ ηνυπμ με ημκ μπμίμ ακηηιαμβάκεηαη θαη δηεθπεναηχκεη ημ νυιμ ημο. Ε επαγγειμαηηθή ηαοηυηεηα ακαθένεηαη ζημκ ηνυπμ με ημκ μπμίμ ημ άημμμ ακηηιαμβάκεηαη πμημξ είκαη θαη ηη είκαη ζημκ ενγαζηαθυ πχνμ. Γηδηθυηενα γηα ημοξ εθπαηδεοηηθμφξ ζεςνμφμε υηη ε επαγγειμαηηθή ημοξ ηαοηυηεηα, μεηαλφ ηςκ άιιςκ, ζοζπεηίδεηαη: α) με ημκ ηνυπμ με ημκ μπμίμ ακηηιαμβάκμκηαη ηε θφζε ημο βαζηθμφ ημοξ ένγμο, πμο είκαη ε δηδαζθαιία β)με ημ ακηηθείμεκμ πμο δηδάζθμοκ θαη γ) με ημκ ηνυπμ πμο ακηηιαμβάκμκηαη ημ νυιμ ημοξ, θαη ηηξ εοζφκεξ θαη ηηξ ανμμδηυηεηεξ πμο πνμθφπημοκ απυ αοηυκ.

15

Η θύζε ηεξ δηδαζθαιίαξ Ε δηδαζθαιία έπεη ζημηπεία ηεπκηθήξ, ηέπκεξ, επηζηεμμκηθήξ ηεπκμιμγίαξ θαη εζηθήξ πνάλεξ. Οη ακάγθεξ ηςκ δηδαθηηθχκ πενηζηάζεςκ, υπςξ γίκμκηαη ακηηιεπηέξ απυ ηεκ πνμζςπηθή ζεςνία ημο εθπαηδεοηηθμφ, μδεγμφκ πνμξ ηε μία ή ηεκ άιιε θαηεφζοκζε. Α΄ Η Δηδαζθαιία ωξ Σεπκηθή Οη δναζηενηυηεηεξ ημο εθπαηδεοηηθμφ ακαθένμκηαη ζηεκ μνγάκςζε θαη δηεθπεναίςζε δναζηενημηήηςκ. Έηζη, ζημ πχνμ ηεξ εθπαίδεοζεξ ακαπηφπζεθακ θαη θαζηενχζεθακ ηεπκηθέξ πμο ακαθένμκηαη ζηεκ μνγάκςζε θαη δηελαγςγή ηεξ δηδαζθαιίαξ θαη ζογθνμημφκ ημ πενηεπυμεκμ ηεξ πναθηηθήξ Δηδαθηηθήξ ε μπμία μέζα απυ πενηγναθέξ, μεηαθμνέξ θαη οπμδείλεηξ, ακαθένεηαη ζημ «ηη» θαη θονίςξ ζημ «πχξ» ηεξ δηδαζθαιίαξ, πςνίξ κα ελεγεί ημ «γηαηί». Ε ηεπκηθή δηάζηαζε ημο δηδαθηηθμφ επαγγέιμαημξ οπμδειχκεηαη απυ ημ πιήζμξ ηςκ μνγακςηηθμ-δηδαθηηθχκ δελημηήηςκ ζηηξ μπμίεξ θαιμφκηαη κα αζθεζμφκ μη εθπαηδεοηηθμί, μέζα απυ δηαδηθαζίεξ δμθημήξ θαη ιάζμοξ θαη γεκηθά κα πνμζδχζμοκ πνμζςπηθή μμνθή ζημ πνμηεηκυμεκμ νεπενηυνημ ηςκ δελημηήηςκ. Ε πιεημρεθία ηςκ ζφγπνμκςκ παηδαγςγχκ ακαγκςνίδεη υηη ε δηδαζθαιία ςξ πνάλε έπεη ηεπκηθά ζημηπεία πμο ακαθένμκηαη ζημκ ηνυπμ πνήζεξ ημο οιηθμφ θαη ζηε δηελαγςγή ηςκ δηδαθηηθχκ θαη μαζεζηαθχκ δναζηενημηήηςκ. Τα ηεπκηθά ζημηπεία δηεοθμιφκμοκ ηε δηελαγςγή ηεξ δηδαζθαιίαξ θαη αολάκμοκ ηηξ πηζακυηεηεξ επηηοπίαξ ηεξ, αιιά ζε θαμηά πενίπηςζε δεκ απμηειμφκ ηεκ μοζία ηεξ δηδαζθαιίαξ, ηδηαίηενα μάιηζηα υηακ απμθυπημκηαη απυ ημ ζεςνεηηθυ ηεξ πιαίζημ. Β΄ Η Δηδαζθαιία ωξ Σέπκε Ε πιεημρεθία ηςκ παηδαγςγχκ δέπεηαη υηη ε δηδαζθαιία ςξ πνάλε είκαη δεμημονγηθή δναζηενηυηεηα με έκημκα ηα δναμαημονγηθά ζημηπεία ηέπκεξ, εκχ οπάνπμοκ θαη μενηθμί πμο ζεςνμφκ υηη ε δηδαθηηθή πνάλε είκαη θαηελμ-

16

πήκ (δναμαημονγηθή) ηέπκε(Kolesnik, 1992,ζ. 88) με θονίανπα ηα ζημηπεία ηεξ ζθεκμζεζίαξ θαη ηεξ ζεαηνηθήξ ενμεκείαξ(Τζανδάθεξ 1995,ζ. 164). Γη’ αοηυ γίκεηαη ιυγμξ γηα ημ νυιμ ημο «παηδαγςγμφ-θαιιηηέπκε» πμο θαιείηαη κα παίλεη μ ζφγπνμκμξ εθπαηδεοηηθυξ. Τα ζημηπεία ηέπκεξ οπάνπμοκ ζ’ υιεξ ηηξ δναζηενηυηεηεξ πμο ακαπηφζζεη μ εθπαηδεοηηθυξ ζηα πιαίζηα ηεξ δηαπνμζςπηθήξ επηθμηκςκίαξ ημο με ημοξ μαζεηέξ, θαη εθθνάδμκηαη με ηηξ επηιμγέξ ημο πμο αθμνμφκ ηυζμ ηε ζφκηαλε θαη ηεκ εθθμνά ημο ιυγμο υζμ θαη ημ πενηεπυμεκμ ηεξ επηθμηκςκίαξ. Όιεξ αοηέξ μη πενηπηχζεηξ ζοκζέημοκ ηεκ αηζζεηηθή πιεονά ηεξ δηδαζθαιίαξ θαη επηηνέπμοκ ζημκ εθπαηδεοηηθυ κα εθδειχζεη ηε δεμημονγηθυηεηά ημο, ηε ζηηγμηαία έμπκεοζή ημο θαη ημ ηαιέκημ ημο. Τα ζημηπεία ηέπκεξ δεκ εκοπάνπμοκ αοημμάηςξ ζηε δηδαζθαιία, γη’ αοηυ μ εμπιμοηηζμυξ ηεξ με ηέημηα ζημηπεία απμηειεί επηδίςλε, γηαηί ηα ζημηπεία αοηά θάκμοκ ηε δηδαζθαιία πημ εκδηαθένμοζα, άνα θαη πημ απμηειεζμαηηθή, δεμημονγμφκ έκα θιίμα πεηναμαηηζμμφ με ηεκ έμπκεοζε θαη ηε θακηαζία θαη μηα ζηάζε απμδμπήξ ημο κέμο, ημο απνμζδυθεημο θαη ημο δηαθμνεηηθμφ. Γ΄ Η Δηδαζθαιία ωξ Γθανμμζμέκε Γπηζηήμε Σηε θάζε ημο πνμγναμμαηηζμμφ θαη ηεξ δηελαγςγήξ ηεξ δηδαζθαιίαξ, ε επηζηεμμκηθή γκχζε πμο θαηέπεη μ εθπαηδεοηηθυξ δεκ ημο επηηνέπεη κα πνμβιέρεη με αθνίβεηα πμηα μέζα θαη πμηεξ δηαδηθαζίεξ ζα ημκ βμεζήζμοκ, θάης απυ ζογθεθνημέκεξ ζοκζήθεξ, κα πεηφπεη ημοξ ζθμπμφξ ημο, επεηδή μη πανάγμκηεξ πμο ζομπνάηημοκ δοκαμηθά είκαη πμιιμί θαη μη πηζακέξ ακηηδνάζεηξ απνυβιεπηεξ. Γη’ αοηυ πνέπεη ζ’ αοηυ ημ ζεμείμ με δημναηηθυηεηα κα θάκεη μ εθπαηδεοηηθυξ ηηξ θνίζημεξ επηιμγέξ ημο. Αθυμε, ε επηζηεμμκηθή ένεοκα θαη γκχζε δεκ πανέπμοκ ζημκ εθπαηδεοηηθυ ηε δοκαηυηεηα κα επηιφζεη με επηζηεμμκηθά θαη μυκμ θνηηήνηα πιήζμξ δηιεμμάηςκ πμο ακαθφπημοκ θαηά ηεκ χνα ημο πνμγναμμαηηζμμφ. Τμ ίδημ πνυβιεμα ακαθφεηαη με μεγαιφηενε μλφηεηα ηεκ χνα ηεξ δηδαζθαιίαξ, θαηά ηεκ μπμία μ εθπαηδεοηηθυξ θαιείηαη, μέζα ζηε ζοκεπή νμή ηςκ δηδαθηηθχκ γεγμκυηςκ, κα θάκεη ηηξ απμηημήζεηξ ημο, θαη κα επηιέλεη πμηεξ πανεμβάζεηξ ζα πναγμαημπμηήζεη, πυηε ζα ηηξ πναγμαημπμηήζεη θαη με πμημ ηνυπμ, χζηε κα εληζμννμπήζεη ηηξ απνυζμεκεξ θαη ακηίννμπεξ δοκάμεηξ θαη κα επηηφπεη ημκ ηειηθυ ημο ζθμπυ. Παν’ υια αοηά υμςξ, ε επηζηεμμκηθή γκχζε ακ θαη αδοκαηεί κα πνμζθένεη έημημε θαη εγγοε-

17

μέκε ιφζε, απμδεηθκφεηαη πνήζημε θαη ακαγθαία, δηυηη πνμζθένεη ζημκ εθπαηδεοηηθυ έκκμηεξ, ζεςνίεξ θαη ζπήμαηα ακάιοζεξ με ηε βμήζεηα ηςκ μπμίςκ ζα ακαιφζεη ηα πνμβιήμαηα θαη ζα δηαμμνθχζεη πνυηαζε γηα ηεκ επίιοζή ημοξ. Έηζη μπμνμφμε κα πμφμε υηη ε επηζηεμμκηθή θαηάνηηζε ημο εθπαηδεοηηθμφ δεκ μδεγεί αοηυμαηα θαη με βεβαηυηεηα ζηεκ επίιοζε ηςκ πνμβιεμάηςκ ηεξ εθπαίδεοζεξ, εκημφημηξ είκαη ακαγθαία γηα ηε ιήρε πμιοάνηζμςκ απμθάζεςκ θαη πανεμβάζεςκ πμο απαηημφκηαη γηα κα θηάζεη ζηε ιφζε. Τμ δηδαθηηθυ ένγμ έπεη ζφμθοημ ημ ζημηπείμ ηεξ αβεβαηυηεηαξ, δηυηη ηα δηδαθηηθά πνμβιήμαηα έπμοκ ηηξ αηηίεξ ημοξ έλς απυ ηεκ ηάλε θαη πανμοζηάδμκηαη, ζε ζογθεπομέκε θαη πμιφπιμθε μμνθή, άννεθηα ζοκδεδεμέκα με ηα ζημηπεία ημο ζογθεθνημέκμο πιαηζίμο. Όια αοηά, δε, θαιείηαη μ εθπαηδεοηηθυξ κα ηα ακηημεηςπίζεη μέζα ζηε δηανθή νμή ηςκ γεγμκυηςκ. Σ’ αοηέξ ηηξ πενηπηχζεηξ, γηα κα δηαμμνθχζεη μ εθπαηδεοηηθυξ ηεκ πνμζςπηθή ημο ζέζε θαη κα πνμβεί ζηηξ επηιμγέξ ημο, θαηαθεφγεη ζηεκ εηδηθή επηζηεμμκηθή γκχζε πμο θαηέπεη, θαη εκενγεί ςξ ελεηδηθεομέκμξ επηζηήμμκαξ. Δ΄ Η Δηδαζθαιία ωξ Ηζηθή Πνάλε Ε πμιοζφκζεηε θφζε ηεξ δηδαζθαιίαξ μθείιεηαη ζημ γεγμκυξ υηη επηπεηνεί κα απακηήζεη ζε πμιιά θαη δηαθμνεηηθήξ θφζεςξ ενςηήμαηα, υπςξ είκαη ημ ηη, ημ γηαηί(ακαγθαηυηεηα), ημ γηα πμημ ζθμπό(πνυζεζε) θαη ημ πώξ(μέζμδμξ) ηεξ παηδεοηηθήξ πανέμβαζεξ. Απυ ημ γεγμκυξ δε υηη ηα παναπάκς ενςηήμαηα ακαθένμκηαη ζηα δηιήμμαηα ηεξ δηδαζθαιίαξ θη υηη μη εθπαηδεοηηθμί έπμοκ ημ πνμκυμημ ηεξ «παηδαγςγηθήξ ειεοζενίαξ» θαηά ηηξ επηιμγέξ ημοξ ζημοξ παναπάκς ημμείξ, πεγάδεη θαη ε εζηθή δηάζηαζε, ε μπμία παναθηενίδεη ηε δηδαζθαιία θαη πνμζδίδεη μαδί με ηε ζημπαζηηθμ-θνηηηθή ζηάζε επηζηεμμκηθμ-επαγγειμαηηθή(professional) οπυζηαζε ζημ δηδαζθαιηθυ επάγγειμα. Όηακ παναζεςνείηαη ε εζηθή δηάζηαζε, ε δηδαζθαιία οπμβηβάδεηαη ζε εθανμμζμέκε ηεπκμγκςζία με αμθίβμιε επηζηεμμκηθή βάζε(Soder 1991, ζ.300). Τηξ παναπάκς απυρεηξ γηα ηεκ εζηθή βάζε θαη θφζε ηεξ δηδαζθαιίαξ θαη ηεξ εθπαίδεοζεξ γεκηθυηενα, ακαγκςνίδεη ε πιεημρεθία ηςκ ζφγπνμκςκ παηδαγςγχκ, θαη γη’ αοηυ δεκ βιέπεη ηηξ αλίεξ ςξ έκα μένμξ ηεξ εθπαηδεοηηθήξ ζημπμζεζίαξ, αιιά ςξ βαζηθυ ζοκζεηηθυ ηεξ εθπαίδεοζεξ.

18

Γθπαηδεοηηθόξ θαη Δηδαθηηθό Ακηηθείμεκμ Σηηξ μένεξ μαξ, ε άπμρε υηη με ηε δηδαζθαιία μ εθπαηδεοηηθυξ δεκ πνμζθένεη έημημε ηε γκχζε ζημ μαζεηή αιιά απιχξ ημκ βμεζά κα ηεκ θαηαθηήζεη, ζέηεη ημ ενχηεμα ακ ε έμθαζε ζα δμζεί ζηεκ ζπμοδή ημο πενηεπμμέκμο ηςκ δηδαθηηθχκ ακηηθεημέκςκ ή ζηε μεζμδμιμγηθή δηαδηθαζία δηδαζθαιίαξ ηςκ ακηηθεημέκςκ αοηχκ θαη ηα ροπμπαηδαγςγηθά μαζήμαηα πμο ζηενίδμοκ ηηξ μεζμδμιμγηθέξ πνμηάζεηξ.(ημ «ηη» ή ημ «πχξ» ηεξ δηδαζθαιίαξ) Σοκηαζζυμαζηε με ηε ζοκδοαζηηθή άπμρε(«ηη», «πχξ» θαη «γηαηί») θαη πηζηεφμομε υηη πανάιιεια με ηε ζοζηεμαηηθή ζπμοδή ηςκ ροπμπαηδαγςγηθχκ θιάδςκ πνέπεη μη εθπαηδεοηηθμί ηεξ Α/ζμηαξ Γθπ/ζεξ κα ζπμοδάδμοκ ζε ηθακμπμηεηηθυ βαζμυ θαη ηα ακηηθείμεκα πμο ζα δηδάλμοκ, δηυηη ε ακηίιερε πμο έπεη μ εθπαηδεοηηθυξ γηα ηε θφζε ημο δηδαθηηθμφ ακηηθεημέκμο θαη μ βαζμυξ πμο θαηέπεη ηηξ έκκμηεξ, ηηξ ανπέξ, ηηξ πιενμθμνίεξ θαη ηηξ μεζμδμιμγηθέξ δηαδηθαζίεξ πμο ζοκαπανηίδμοκ ημ πενηεπυμεκμ ημο ακηηθεημέκμο θαζμνίδμοκ ακ μ εθπαηδεοηηθυξ ζα δηδάλεη ημ ακηηθείμεκμ ςξ μηα αοζαίνεηε θαη αζφκδεηε ζοιιμγή πιενμθμνηχκ, θακυκςκ θαη δηαδηθαζηχκ, ή ςξ έκα μνγακςμέκμ ζφκμιμ γκχζεςκ με ζαθείξ έκκμηεξ θαη ανπέξ, πμο θαζμνίδμοκ έκακ ζογθεθνημέκμ ηνυπμ ζθέρεξ.(Wilson,1987,ζ.109) Σηα πιαίζηα ηεξ ζοκδοαζηηθήξ άπμρεξ ακαπηφπζεθακ πνμγνάμμαηα πμο επηπεηνμφκ κα δηαμμνθχζμοκ έκα κέμ είδμξ επηζηεμμκηθήξ γκχζεξ: ηεκ παηδαγςγηθή γκχζε δηδαθηηθχκ ακηηθεημέκςκ. Πνυθεηηαη γηα επαγγειμαηηθή μμνθή γκχζεξ πμο μεηαηνέπεη ηεκ αμηγή αθαδεμασθή γκχζε ηςκ επημένμοξ επηζηεμμκηθχκ θιάδςκ ζε «δηδάλημε γκχζε». Οη εθπαηδεοηηθμί πμο θαηέπμοκ ημ δηδαθηηθυ ακηηθείμεκμ ζε βάζμξ είκαη ζε ζέζε κα εθανμυδμοκ απμηειεζμαηηθυηενα ηηξ ανπέξ ηεξ Δηδαθηηθήξ, δηυηη είκαη ζε ζέζε κα πανμοζηάδμοκ ηε δηδαθηέα φιε με ηε μμνθή ηεξ «δηδάλημεξ γκχζεξ». Ε άγκμηα ηςκ ηδηαηηενμηήηςκ θάζε ημμέα ζέηεη πενημνηζμμφξ πνυζβαζεξ ζημ πενηεπυμεκμ ημο ημμέα αοημφ θαη είκαη αοημκυεημ υηη μ εθπαηδεοηηθυξ πμο δεκ έπεη λεπενάζεη μ ίδημξ ημοξ πενημνηζμμφξ ηεξ άγκμηαξ δεκ μπμνεί κα βμεζήζεη ημοξ μαζεηέξ ημο κα απειεοζενςζμφκ απυ ημοξ πενημνηζμμφξ αοημφξ θαη ακαγθαζηηθά πενημνίδεηαη ζηε δηδαζθαιία μεμμκςμέκςκ πιενμθμνηχκ θαη δηαδηθαζηχκ, ημ ζθεπηηθυ ηςκ μπμίςκ δεκ είκαη πάκημηε ζε

19

ζέζε κα ελεγήζεη. Όμςξ απχηενμξ ζθμπυξ ηεξ δηδαζθαιίαξ εκυξ ακηηθεημέκμο είκαη κα βμεζήζεη ημοξ μαζεηέξ κα απμθηήζμοκ ηηξ ζπεηηθέξ με ημ ακηηθείμεκμ έκκμηεξ, κα θαηακμήζμοκ ηηξ βαζηθέξ ανπέξ πμο δηέπμοκ ηηξ έκκμηεξ αοηέξ, θαη, ηέιμξ, κα ημοξ θαηαζηήζεη ηθακμφξ κα επηιφμοκ πνμβιήμαηα ζπεηηθά με ημ ακηηθείμεκμ πμο μειεημφκ θαη κα ειέγπμοκ ηεκ αλημπηζηία ηςκ ιφζεςκ πμο πνμηείκμοκ. Μυκμ ε δηδαζθαιία πμο πνμζθένεη μαδί με ηηξ γκχζεηξ θαη ηηξ ανπέξ με βάζε ηηξ μπμίεξ μηθμδμμείηαη θαη ειέγπεηαη ε εγθονυηεηα ηςκ γκχζεςκ έπεη ηε δοκαηυηεηα κα μμνθχζεη ημ άημμμ θαη κα ημ θαηεοζφκεη ζηεκ μνζή πνάλε. Ο επηζηήμμκαξ εθπαηδεοηηθυξ θαηά ηε ζφγπνμκε δηδαθηηθή ακηίιερε πνέπεη κα έπεη ηεκ ηθακυηεηα αιιά θαη ημ οπενεζηαθυ δηθαίςμα κα πανεμβαίκεη ζημ Ακαιοηηθυ Πνυγναμμα, πνμθεημέκμο κα ημ πνμζανμυδεη ζηηξ ηδηαίηενεξ ζοκζήθεξ ηεξ ηάλεξ ημο αιιά θαη γηα κα πνμζδχζεη θαη μηα δηαζεμαηηθή δηάζηαζε ζηεκ θαζεμενηκή δηδαζθαιία, πμο απμηειεί μηα απυ ηηξ πνμτπμζέζεηξ ηεξ επηηοπίαξ ηεξ δηδαζθαιίαξ. Αοηυ αζθαιχξ πνμτπμζέηεη υηη θαηέπεη ζε επηζηεμμκηθυ βάζμξ θαη ηηξ ανπέξ μνγάκςζεξ ημο Ακαιοηηθμφ Πνμγνάμμαημξ αιιά θαη ημ πενηεπυμεκμ ημο ακηίζημηπμο γκςζηηθμφ ακηηθεημέκμο(Wilson 1987,ζ.109). Ακ δεκ ζοκηνέπμοκ μη παναπάκς πνμτπμζέζεηξ, μη εναζηηεπκηθμί πεηναμαηηζμμί μπμνμφκ κα απμβμφκ επηδήμημη γηα ηεκ εθπαίδεοζε ηςκ παηδηχκ. Τέιμξ, μη εθπαηδεοηηθμί πμο θαηέπμοκ ζε βάζμξ ημ δηδαθηηθυ ακηηθείμεκμ είκαη ζε ζέζε κα πνμβαίκμοκ ζε ιμγηθέξ ακαιφζεηξ θαη ζοζπεηίζεηξ, θη έηζη πανέπμοκ ζημοξ μαζεηέξ ημ ακαγθαίμ πανάδεηγμα γηα κα ακαπηφλμοκ θη εθείκμη ηηξ ηθακυηεηεξ αοηέξ. Ο εκζμοζηαζμυξ πμο εθθνάδεη μ εθπαηδεοηηθυξ γηα ημ ακηηθείμεκμ πμο δηδάζθεη απμηειεί ζεμακηηθυ πανάγμκηα γηα μηα απμηειεζμαηηθή δηδαζθαιία. Γίκαη δε αοημκυεημ υηη μ εθπαηδεοηηθυξ πμο δεκ θαηέπεη ημ ακηηθείμεκυ ημο δηαθαηέπεηαη απυ άγπμξ θη υπη απυ εκζμοζηαζμυ. Λμγμδμζία επί Γοζοκώκ Γθπαηδεοηηθμύ θαη Φμνείξ Γιέγπμο Οη εοζφκεξ ημο εθπαηδεοηηθμφ εθθηκμφκ απυ ημ γεγμκυξ υηη ε δηδαζθαιία ςξ ζθυπημε πνάλε εκέπεη ημ ζημηπείμ ηεξ επηιμγήξ, ε μπμία μέζα ζημ πιήζμξ ηςκ ακηαγςκηζηηθχκ ζηυπςκ, ακαγθχκ θαη ηδεχκ θαη θάης απυ ηεκ πίεζε ηεξ ακεπάνθεηαξ ημο δηδαθηηθμφ πνυκμο θαζίζηαηαη ηδηαίηενα δφζθμιε θαη δηιεμμαηηθή. Έηζη μ εθπαηδεοηηθυξ, μέζα απυ ηηξ ακαπυθεοθηεξ επηιμγέξ,

20

θαζίζηαηαη αλημιμγεηήξ μέζςκ, πενηεπμμέκμο θαη ζηυπςκ θαη ηαοηυπνμκα οπεφζοκμξ γηα ηηξ επηπηχζεηξ πμο έπμοκ μη επηιμγέξ ημο ηυζμ ζημ άημμμ υζμ θαη ζημ θμηκςκηθυ ζφκμιμ. Α. Τπενεζηαθέξ Γοζύκεξ ημο Γθπαηδεοηηθμύ Σηα πιαίζηα ηςκ γναθεημηεπκμθναηηθχκ ζπμιηθχκ ζοζηεμάηςκ ηςκ δεμμθναηηθχκ πςνχκ, μη εθπαηδεοηηθμί ακηημεηςπίδμοκ ημ δίιεμμα κα επηιέλμοκ μεηαλφ ηεξ ανπήξ ηεξ δεμμθναηηθήξ πιεημρεθίαξ(δεμμζημτπαιιειηθή ελάνηεζε θαη οπμπνέςζε ημο εθπαηδεοηηθμφ κα δηαμεζμιαβήζεη μεηαλφ εθπαηδεοηηθμφ ζοζηήμαημξ θαη μαζεηχκ πνμθεημέκμο κα οιμπμηεζεί ε εθπαηδεοηηθή πμιηηηθή ηεξ ζοκηεηαγμέκεξ πμιηηείαξ) θαη ηεξ ανπήξ ηεξ επαγγειμαηηθήξ ημοξ αοημκμμίαξ πμο ημοξ πανέπεη ε επηζηεμμκηθή βάζε ημο επαγγέιμαηυξ ημοξ. Ε ακαβαζμηζμέκε ζεχνεζε ημο νυιμο ημο εθπαηδεοηηθμφ ζοκεπάγεηαη αολεμέκεξ επηζηεμμκηθέξ εοζφκεξ θαη γκχζεηξ θαη ζε θαμία πενίπηςζε δεκ ημκ απαιιάζζμοκ απυ ηηξ εοζφκεξ γηα οπενεζηαθή ζοκέπεηα θαη εοζοκεηδεζία πμο έπεη θάζε ενγαδυμεκμξ. Β. Γπαγγειμαηηθέξ Γοζύκεξ θαη Αοημκμμία Ακαθμνηθά με ημκ εθπαηδεοηηθυ, υζμ ζα ζεςνείηαη βαζηθυξ πανάγμκηαξ ηεξ εθπαηδεοηηθήξ δηαδηθαζίαξ θαη υζμ ε θμηκή γκχμε ζα ζεςνεί υηη ε απυδμζε ημο ζπμιηθμφ ζοζηήμαημξ δεκ είκαη ακάιμγε με ηηξ πνμζδμθίεξ θαη ημ θμηκςκηθυ θυζημξ πμο θαηαβάιιεηαη, ζα ακαδεημφκηαη απυ ημκ επηζηήμμκα εθπαηδεοηηθυ, πμο απμηειεί ηε μυκε εμθακή θηγμφνα ημο απνυζςπμο ζπμιηθμφ ζοζηήμαημξ, αολεμέκεξ εοζφκεξ. Τμ δεημφμεκμ, ιμηπυκ, δεκ είκαη πχξ ζα απαιιαγεί μ εθπαηδεοηηθυξ απυ θάζε εοζφκε, αιιά πμηα ζα είκαη ε θφζε( εζηθή, δημηθεηηθή, επηζηεμμκηθμ-επαγγειμαηηθή), ζε πμημκ ηεκ απμδίδεη θαη μέζα απυ πμηεξ δηαδηθαζίεξ. Οη εθπαηδεοηηθμί δεημφκ δηεζκχξ κα ημοξ ακαγκςνηζηεί ε αοημκμμία, ηεκ μπμία ζοκεπάγεηαη ε επηζηεμμκηθή θφζε ημο επαγγέιμαηυξ ημοξ. Αοηυ ζεμαίκεη υηη δεημφκ κα μεηςζεί μ δημηθεηηθυξ έιεγπμξ θαη ε ελςηενηθή θαζμδήγεζε ζημ ένγμ ημοξ, αιιά θη υηη ηαοηυπνμκα ακαιαμβάκμοκ ηηξ εοζφκεξ πμο ζοκεπάγεηαη ε επηζηεμμκηθή αοημκμμία. Ε πνυηαζε αοηή βαζίδεηαη ζηηξ ανμμδηυηεηεξ πμο πανέπεη ζημοξ εηδηθμφξ ε ελεηδηθεομέκε γκχζε

21

ημοξ, αιιά θαη ζηεκ πεπμίζεζε υηη ε απαγθίζηνςζε απυ ημ δημηθεηηθυ έιεγπμ είκαη ε πνμτπυζεζε γηα ηεκ ελαζθάιηζε ορειμφ επηπέδμο εθπαηδεοηηθχκ θνηηενίςκ. Βέβαηα, γηα κα ακηαπμθνηζεί μ εθπαηδεοηηθυξ ζημ δηεονομέκμ νυιμ πμο ζοκεπάγεηαη ε επαγγειμαηηθή αοημκμμία, πνέπεη κα έπεη θαη ηεκ ακάιμγε θαη ζοκεπή επημυνθςζε. Ακαιοηηθυηενα, ακαμέκεηαη απυ ημοξ επηζηήμμκεξεθπαηδεοηηθμφξ κα έπμοκ πένα απυ γεκηθή παηδεία, ζογθνμηεμέκεξ γκχζεηξ, ελεηδηθεομέκεξ θφζεςξ, γηα ημ πενηεπυμεκμ, ηε δμμή θαη ηε ζεμαζία ηςκ αθαδεμασθχκ ακηηθεημέκςκ πμο δηδάζθμοκ, θαζχξ θαη επηζηεμμκηθμεπαγγειμαηηθή θαηάνηηζε. Ε ηειεοηαία πνέπεη κα είκαη ορειμφ βαζμμφ, χζηε κα επηηνέπεη ζημοξ εθπαηδεοηηθμφξ κα ακαιφμοκ θαη κα ενμεκεφμοκ ηηξ ηθακυηεηεξ θαη ηηξ ακάγθεξ θάζε ειηθίαξ, θμηκςκηθήξ μμάδαξ θαη αηυμμο, θαη κα μνγακχκμοκ δηδαθηηθέξ δναζηενηυηεηεξ πμο ζα ακηαπμθνίκμκηαη ζηηξ παναπάκς ακάγθεξ θαη ηθακυηεηεξ, με ηειηθυ απμηέιεζμα κα πνμςζμφκ ηεκ εκενγυ αθαδεμασθή μάζεζε θαη ηεκ μιυπιεονε ακάπηολε ζε υιμ ημ θάζμα ημο μαζεηηθμφ πιεζοζμμφ. Σαθχξ ε εθπαίδεοζε έπεη θαη ηεπκηθμ-μεζμδμιμγηθά ζημηπεία πμο εκηάζζμκηαη ζ’ έκα μνγακςμέκμ ζεςνεηηθυ πιαίζημ, ημ μπμίμ πνμζθένεη ηε δοκαηυηεηα ζημκ εθπαηδεοηηθυ κα ακαιφεη ηηξ δηδαθηηθέξ ηεπκηθέξ θαη ζηναηεγηθέξ, κα ακαδεηθκφεη ηηξ ζεςνεηηθέξ ημοξ βάζεηξ, κα επηζεμαίκεη ηηξ πμιηηηθμ-θμηκςκηθέξ ζοκζήθεξ πμο ηηξ θαζηένςζακ, θαζχξ επίζεξ θαη κα αλημιμγεί ηηξ πμιοζήμακηεξ επηπηχζεηξ πμο έπεη θαζεμηά απυ αοηέξ ζημ άημμμ θαη ζημ θμηκςκηθυ ζφκμιμ. Ε επηζηεμμκηθή αοημκμμία ηςκ εθπαηδεοηηθχκ δεκ πνέπεη κα πενημνίδεηαη μυκμ ζηεκ ηεπκμθναηηθή πιεονά ηεξ δηδαθηηθήξ πνάλεξ, αιιά πνέπεη κα επεθηείκεηαη θαη ζε άιιμοξ ημμείξ, υπςξ είκαη ε μνημζέηεζε θαη μνγάκςζε ηςκ Ακαιοηηθχκ Πνμγναμμάηςκ. Έηζη, με ημοξ δηεονομέκμοξ νυιμοξ, μη εθπαηδεοηηθμί εκμπμημφκ ηε δηδαθηηθή πνάλε με ηε ζεςνία ηεξ εθπαίδεοζεξ θαη θαηαιφμοκ ημ γναθεημθναηηθυ ζπήμα μνγάκςζεξ ηεξ εθπαίδεοζεξ, πμο λεπςνίδεη ηεκ ηδεμιμγηθή μνημζέηεζε θαη ηεκ μνγάκςζε ηεξ εθπαίδεοζεξ απυ ηε δηδαθηηθή πνάλε θαη πενημνίδεη ημκ εθπαηδεοηηθυ ζηεκ άζθεζε ηεξ ηειεοηαίαξ. Πνμηείκμομε ηε ζοιιμγηθή ζομμεημπή ηςκ εθπαηδεοηηθχκ ζηε δηαμυνθςζε ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πμιηηηθήξ. Σημ πιαίζημ αοηυ μη εθπαηδεοηηθμί δηαμμνθχκμοκ μαδί με ημοξ θναηηθμφξ θαη θμηκςκηθμφξ θμνείξ ηεκ εθπαηδεοηηθή πμιηηηθή, εθανμυδμοκ δηαδηθαζίεξ εζςηενηθήξ απυδμζεξ ιυγμο με υνγακα ζηα

22

μπμία ζομμεηέπμοκ εθπαηδεοηηθμί(θαη γμκείξ) θαη, ηειηθά πιενμθμνμφκ θαη απμδίδμοκ ιυγμ ζημοξ θναηηθμφξ θαη θμηκςκηθμφξ θμνείξ γηα ηα απμηειέζμαηα ηεξ εθπαίδεοζεξ. Γ. Κμηκωκηθμ-πμιηηηθέξ Γοζύκεξ ημο Γθπαηδεοηηθμύ Τμκ θμηκςκηθυ νυιμ ημο εθπαηδεοηηθμφ ακαγκςνίδμοκ παηδαγςγμί υιςκ ηςκ θαηεοζφκζεςκ. Σημ πχνμ ηεξ Δηδαθηηθήξ ηεκ αηζηυδμλε άπμρε γηα ηηξ δοκαηυηεηεξ ημο ζπμιείμο θαη ημ νυιμ ημο εθπαηδεοηηθμφ εθθνάδμοκ επηζηεμμκηθέξ ηάζεηξ υπςξ ππ. ε Ηνηηηθή θαη Γπηθμηκςκηαθή Σπμιή Δηδαθηηθήξ μη μπμίεξ πηζηεφμοκ υηη με ηε βειηίςζε ηεξ δηδαθηηθήξ πνάλεξ είκαη δοκαηυκ κα επέιζμοκ μη εθπαηδεοηηθμ-θμηκςκηθέξ αιιαγέξ πμο είκαη ακαγθαίεξ γηα ηε δεμημονγία μηαξ θμηκςκίαξ ειεφζενςκ θαη δεμημονγηθχκ αηυμςκ. Σομμενηδυμαζηε ηεκ αηζηυδμλε άπμρε ζεχνεζεξ ηςκ δοκαημηήηςκ ηεξ εθπαίδεοζεξ πμο επηδηχθεη κα εοαηζζεημπμηήζεη θμηκςκηθά θαη κα θαηανηίζεη ζεςνεηηθά θαη μεζμδμιμγηθά ημκ εθπαηδεοηηθυ, χζηε με ηηξ θαηάιιειεξ επηιμγέξ ημο κα απμβεί πανάγμκηαξ θμηκςκηθμ-εθπαηδεοηηθήξ ακαζογθνυηεζεξ. Απμδεπυμαζηε υηη ημ ζπμιείμ απυ μυκμ ημο δεκ μπμνεί κα αιιάλεη ηεκ θμηκςκία. Τμ απμηειεζμαηηθυ ζπμιείμ υμςξ μεηχκεη ηηξ μμνθςηηθέξ δηαθμνέξ μεηαλφ ηςκ ηάλεςκ(Ηειπακίδεξ 1987, ζ.137),πανέπεη θνηηήνηα αλημιυγεζεξ θμηκςκηθχκ θαηαζηάζεςκ θαη, ηέιμξ, δεμημονγεί ζοκείδεζε θμηκςκηθήξ αιιαγήξ. Ηαζχξ μάιηζηα μη γκχζεηξ γηα ηεκ εθπαίδεοζε θαη ηεκ θμηκςκία βειηηχκμκηαη, αολάκμοκ θαη μη δοκαηυηεηεξ πανέμβαζεξ ημο ζπμιείμο. Τμ θμηκςκημβειηηςηηθυ ημο ένγμ ημ επηηειεί μ εθπαηδεοηηθυξ υπη μυκμ με ημ κα θαιιηενγεί ζηεκ θμηκή ζοκείδεζε ηεκ ακάγθε ηεξ θμηκςκηθήξ βειηίςζεξ, αιιά θαη (α) με ηηξ μνγακςηηθμ-δηδαθηηθέξ μεζυδμοξ με ηηξ μπμίεξ πνμζεγγίδεη ηε γκχζε θαη ηε κμεηηθή ακάπηολε θαη (β) με ημοξ ηνυπμοξ άζθεζεξ ηεξ ελμοζίαξ πμο επηιέγεη. Ο ζφγπνμκμξ εθπαηδεοηηθυξ γκςνίδεη θαη μπμνεί κα δεμημονγήζεη με ηηξ πανεμβάζεηξ ημο ηηξ ζοκζήθεξ πμο πνμάγμοκ ημ άημμμ πένα απυ ημ πχνμ ηεξ ακαπαναγςγηθήξ μάζεζεξ θαη ηεξ εηενυκμμεξ ζθέρεξ ζημ πχνμ ηεξ πκεομαηηθήξ δεμημονγίαξ θαη αοημκμμίαξ. Αθυμε, μ εθπαηδεοηηθυξ, με ηεκ απμθέκηνςζε ηεξ ελμοζίαξ θαη ηεξ ζεζμμζέηεζεξ ηεξ μαζεηηθήξ ζομμεημπήξ ζηε ζπμιηθή δςή, βμεζά ημ παηδί κα λεπενάζεη ημ ζηάδημ ηεξ ελανηεμέκεξ θμηκςκηθήξ ζομπενηθμνάξ θαη κα ιεηημονγήζεη ςξ αοηυκμμμξ θνηηηθυξ πμιί-

23

ηεξ μέζα ζε δεμμθναηηθά πιαίζηα. Τα παναπάκς ζεμεία οπμγναμμίδμοκ ηεκ θμηκςκηθμ-πμιηηηθή δηάζηαζε ηεξ δηδαζθαιίαξ, θαη ημκίδμοκ ηηξ δοκαηυηεηεξ αιιά θαη ηηξ εοζφκεξ πμο έπεη μ εθπαηδεοηηθυξ γηα ηηξ θμηκςκηθμ-πμιηηηθέξ ελειίλεηξ ζηεκ θμηκςκία μαξ. Δ. Ηζηθέξ Γοζύκεξ ημο Γθπαηδεοηηθμύ Τμ ακαιοηηθυ πνυγναμμα, μη μέζμδμη οιμπμίεζεξ ημο πνμγνάμμαημξ, ε άζθεζε ηεξ ελμοζίαξ θαη ε μνγάκςζε ηςκ δηαπνμζςπηθχκ ζπέζεςκ δεμημονγμφκ ζημκ εθπαηδεοηηθυ πμηθηιία δηιεμμάηςκ. Με ηηξ επηιμγέξ πμο θάκεη μ εθπαηδεοηηθυξ θαζμνίδεη ζε μεγάιμ βαζμυ ημ πενηεπυμεκμ θαη ηεκ πμηυηεηα ηεξ ζπμιηθήξ μάζεζεξ, θαη θαη’ επέθηαζε επενεάδεη ηεκ πμνεία ελέιηλεξ ημο αηυμμο θαη ηηξ δηαδηθαζίεξ ηεξ πμιηηηζηηθμ-θμηκςκηθήξ ακαπαναγςγήξ θαη αιιαγήξ. Οη εζηθέξ εοζφκεξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ έγηκακ μεγαιφηενεξ ζηε μεηαθεμοδανπηθή επμπή, δηυηη απυ ηυηε θαη μέπνη ζήμενα ημ ζπμιείμ, εθηυξ απυ ημκ θμηκςκηθμπμηεηηθυ θαη μμνθςηηθυ νυιμ, ακέιαβε θαη ημ νυιμ ηεξ θμηκςκηθήξ επηιμγήξ θαη ζηειέπςζεξ ηεξ θναηηθήξ μεπακήξ θαη ηεξ αγμνάξ ενγαζίαξ. Οη παναπάκς επηζεμάκζεηξ ημκίδμοκ ηηξ εζηθέξ εοζφκεξ πμο ζοκεπάγεηαη ε δηδαθηηθή πνάλε, ηδίςξ ακ ακαιμγηζημφμε ημ οπμπνεςηηθυ ηεξ αγςγήξ θαη ημ «εοάιςημ» ηςκ μαζεηχκ, πμο αδοκαημφκ κα θνίκμοκ ημ πενηεπυμεκμ ηεξ δηδαζθαιίαξ. Με ζηάζε ζεβαζμμφ πνμξ ημ ακζνχπηκμ πνυζςπμ θαη ηεκ πναγμαηηθυηεηα, μ εθπαηδεοηηθυξ πνέπεη κα δηεθπεναηχκεη ηε δηδαζθαιία ημο μέζα ζημ πιαίζημ εζηθμφ πνμβιεμαηηζμμφ. Με ηε δηενεοκεηηθή ημο ζηάζε θαη πναθηηθή, μ εθπαηδεοηηθυξ ακηημεηςπίδεη απμηειεζμαηηθυηενα ηα πνμβιήμαηά ημο, θαη πανάιιεια δηδάζθεη έμπναθηα ημοξ μαζεηέξ ημο υηη πνέπεη κα οημζεηήζμοκ πανυμμηα ηαθηηθή. Τέημημο είδμοξ «μαζήμαηα» ζοκηζημφκ ημ ιεγυμεκμ παναπνυγναμμα(hidden curriculum), ημ μπμίμ, υπςξ παναηενμφκ θηιυζμθμη θαη ροπμιυγμη ζομβάιιεη απμηειεζμαηηθά ζηεκ εζηθή ακάπηολε ηςκ παηδηχκ. Ο ηφπμξ ημο εθπαηδεοηηθμφ πμο θηκείηαη ζ’ αοηά ηα πιαίζηα είκαη μ ηφπμξ ημο «εζηθά πνμβιεμαηηδυμεκμο εθπαηδεοηηθμφ» πμο μ Tom(1984) ζεςνεί υηη πνέπεη κα ακηηθαηαζηήζεη ημκ ακεπανθή «ηεπκμθνάηε εθπαηδεοηηθυ». Ο εζηθυξ πνμβιεμαηηζμυξ πνέπεη κα απμηειεί βαζηθυ ζημηπείμ ηεξ ζημπαζηηθμ-θνηηηθήξ ακάιοζεξ ηεξ δηδαζθαιίαξ θη υηη πςνίξ αοηυκ ε ακάιοζε ηεξ δηδαζθαιίαξ παναμέκεη ζε ηεπκμθναηηθά επίπεδα. Πνμηάζζεηαη μ εζηθυξ

24

πνμβιεμαηηζμυξ(γηαηί) απυ ημκ επηζηεμμκηθυ(πχξ). Σηε ζοκείδεζε ημο παηδημφ μ εθπαηδεοηηθυξ ακήθεη ζηα «ζεμακηηθά» πνυζςπα, θαη ημφημ ζεμαίκεη υηη ημ παηδί ακαμέκεη απυ αοηυκ απμδμπή, εκδηαθένμκ θαη ζηήνηλε. Οη παναπάκς εμπεηνίεξ ή ε έιιεηρή ημοξ, έπμοκ ζεμακηηθέξ επηπηχζεηξ ζηε μαζεζηαθή ή ροπμιμγηθή ακάπηολε ημο παηδημφ. Αοηόκμμε μάζεζε θαη μ νόιμξ ημο εθπαηδεοηηθμύ Σηε μεηακεςηενηθή, πιμοναιηζηηθή θμηκςκία ηεξ πιενμθμνίαξ εμθακίδεηαη ζημ θέκηνμ παηδαγςγηθχκ ζοδεηήζεςκ ε οπμθεημεκηθμπμίεζε ηεξ μάζεζεξ, μηα δηάζηαζε πμο εηζάγεη ε γκςζηηθή ζεςνία ημο Ημκζηνμοθηηβηζμμφ. Σφμθςκα μ’ αοηή ε μάζεζε είκαη μηα εκενγυξ, θαηαζθεοαζηηθή, επμηθμδμμεηηθή θαη ζημπεομέκε δηαδηθαζία θαη εηδηθυηενα: Γίκαη εκενγυξ ζημ βαζμυ πμο μ μαζεηήξ θαηά ηε δηαδηθαζία πνυζιερεξ ηεξ πιενμθμνίαξ αθυμα θαη υηακ μεηαδίδεηαη πνέπεη κα θάκεη θάηη, έηζη χζηε κα αθμμμηχζεη ηε γκχζε με μοζηαζηηθυ ηνυπμ θαη κα με βνίζθεηαη ζε παζεηηθή ζηάζε. Γίκαη θαηαζθεοαζηηθή ζημ βαζμυ πμο ημ οπμθείμεκμ μάζεζεξ ηηξ κέεξ γκχζεηξ θαη πιενμθμνίεξ ηηξ επελενγάδεηαη με επημέιεηα θαη ηηξ ζοζπεηίδεη με ηηξ πνμεγμφμεκεξ. Γίκαη επμηθμδμμεηηθή ζημ βαζμυ πμο ε θάζε κέα γκχζε μηθμδμμείηαη ζε πνμτπάνπμοζα ή πνεζημμπμηείηαη γηα ημ ζθμπυ αοηυ ε πνμτπάνπμοζα γκχζε. Γίκαη ζημπεομέκε ζημ βαζμυ πμο μη μαζεηέξ ζοκενγάδμκηαη, γκςνίδμοκ ή ζέημοκ ζηυπμοξ. Απυ ημκ μνηζμυ αοηυ ηεξ μάζεζεξ δηαθαίκεηαη υηη ημκίδεηαη ηδηαίηενα ε ακηηπανάζεζε με ημ ακηηθείμεκμ μάζεζεξ θαη ε ελαημμηθεομέκε πμνεία πνμξ ηε μάζεζε. Με άιια ιυγηα, ε ζέζε αοηή ζεμαίκεη υηη μη μαζεζηαθέξ δηαδηθαζίεξ μιμθιενχκμκηαη με ελαημμηθεομέκμ θαη δηαθμνεηηθυ ηνυπμ ζημκ θαζέκα, αθυμε θαη μέζα απυ μμαδμθεκηνηθέξ δηαδηθαζίεξ μάζεζεξ. Ε μάζεζε είκαη μηα αοηυκμμε δηαδηθαζία πμο μπμνεί κα πνμθφρεη μέζα απυ ζοκενγαζία ζφμθςκα με ηε ζεςνία ημο Ημκζηνμοθηηβηζμμφ. Σφμθςκα με ημκ Simons(1992,ζ.254) είκαη δοκαηυκ μη ηθακυηεηεξ θαη μη ηδηυηεηεξ πμο πνμτπμζέημοκ ηεκ αοηυκμμε μάζεζε κα πνμθφρμοκ απυ ηε

25

δνάζε εκυξ ηδακηθμφ ηφπμο εθπαηδεοηηθμφ πμο επηπεηνεί κα δηδάλεη υζμ ημ δοκαηυκ απμηειεζμαηηθυηενα, υπςξ ππ.

- κα πνμεημημάδεη ηε μάζεζε ηςκ μαζεηχκ με ημ κα ημοξ εκεμενχκεη γηα ημοξ μαζεζηαθμφξ ζηυπμοξ θαη ηηξ δηδαθηηθέξ θαη μαζεζηαθέξ δναζηενηυηεηεξ ζηηξ μπμίεξ μη μαζεηέξ ζα πνμβμφκ - κα θνμκηίδεη γηα μαζεζηαθέξ δναζηενηυηεηεξ πμο ζομβάιιμοκ ζηεκ επίηεολε ηςκ ζηυπςκ - κα ειέγπεη θαη αλημιμγεί ηε μαζεζηαθή πμνεία ηςκ μαζεηχκ - κα αλημιμγεί ημ μαζεζηαθυ απμηέιεζμα θαη μη μαζεηέξ κα εκεμενχκμκηαη γη’ αοηυ δηελμδηθά - κα θνμκηίδεη γηα ηεκ πνυθιεζε θαη δηαηήνεζε ηςκ θηκήηνςκ θαη ηεξ ζογθέκηνςζεξ ηςκ μαζεηχκ ζημ μάζεμα - κα θνμκηίδεη επηπνυζζεηα γηα ηε δηαμυνθςζε ζοκζεθχκ έηζη χζηε μη μαζεηέξ κα μάζμοκ κα εκενγμφκ θαη κα ζοκοπάνπμοκ Σημ πκεφμα ηεξ αοηυκμμεξ μάζεζεξ μ εθπαηδεοηηθυξ μθείιεη ζηαδηαθά κα θηκεζεί απυ ημ Σομπενηθμνηζμυ –μεηάδμζε πνμδμμεμέκεξ ζπμιηθήξ γκχζεξ– θαη ημκ ελςγεκή Ημκζηνμοθηηβηζμυ – πανέμβαζε με δηενεοκεηηθμφ ηφπμο πναθηηθέξ ζημκ μπμίμ είκαη ζοκεζηζμέκμξ– ζημκ δηαιεθηηθυ Ημκζηνμοθηηβηζμυ, εμπιέθμκηαξ ημ μαζεηή θαη ζε δηαδηθαζίεξ επηθμηκςκίαξ θαη αιιειεπίδναζεξ με ημοξ ζομμαζεηέξ ημο, δεδμμέκμο υηη ε αοηυκμμε μάζεζε πνμζθένεηαη θαη γηα ζοκενγαηηθέξ δηαδηθαζίεξ μνγάκςζεξ ηεξ ζπμιηθήξ μάζεζεξ με πναθηηθέξ ένεοκαξ θαη μηθμδυμεζεξ ηεξ γκχζεξ. Οη εθπαηδεοηηθμί πανεμπμδίδμοκ ηεκ αοηυκμμε μάζεζε, επεηδή ζε πμιιμφξ θονηανπεί ε ηάζε κα θαηεοζφκμοκ θαη κα νοζμίδμοκ ζπεδυκ άμεζα θαη απμθιεηζηηθά ηε μαζεζηαθή πμνεία. Σηεκ πενίπηςζε πμο μη μαζεζηαθέξ δναζηενηυηεηεξ ημο μαζεηή θαηεοζφκμκηαη απυ ελςηενηθμφξ πανάγμκηεξ θαη πνμδηαγνάθμκηαη έκημκα, ηυηε μη μαζεηέξ, έπμοκ ειάπηζηεξ εοθαηνίεξ κα ακαπηφλμοκ ηεκ αοηυκμμε μάζεζε. Ε αοηυκμμε μάζεζε είκαη ζε πμιιά ακαιοηηθά πνμγνάμμαηα θαηαπςνηζμέκε ςξ θαζμδεγεηηθή ηδέα, αιιά ε παηδαγςγηθή εθανμμγή παναμέκεη ζημ επίπεδμ ηςκ δηαθενφλεςκ θαη δεκ βνίζθεη πνυζθμνμ έδαθμξ ζηεκ θαζεμενηκή δηδαθηηθή πνάλε είηε γηαηί έπεη πανακμεζεί είηε γηαηί μη εθπαηδεοηηθμί δεκ δηαζέημοκ ηεκ ακηίζημηπε εημημυηεηα.(θαηκμημμία «Σπμιηθήξ Δςήξ» πμο θαηανγήζεθε θαη ζήμενα ε «Γοέιηθηε Δχκε»)

26

Τμ ζεμακηηθυ ζηεκ αοηυκμμε μάζεζε είκαη μη μαζεηέξ κα μάζμοκ πνςηίζηςξ κα ζέημοκ έκα πνυβιεμα, κα ημ ακαιφμοκ θαη κα ζέημοκ ζηυπμοξ. Ο εθπαηδεοηηθυξ θαιείηαη κα μεηαημπίζεη ημ θέκηνμ βάνμοξ ηεξ δηδαθηηθήξ ημο ζομπενηθμνάξ απυ πναθηηθέξ μεηάδμζεξ ηεξ γκχζεξ ζε πναθηηθέξ μνγάκςζεξ εκαιιαθηηθχκ πενηβαιιυκηςκ μάζεζεξ. Οη δηδαθηηθέξ δναζηενηόηεηεξ ημο εθπαηδεοηηθμύ Ε ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ ζοκίζηαηαη: πνχημκ κα παναηενεί, πανςζεί θαη ειέγπεη ημ μαζεηή θαη δεφηενμκ κα μνγακχκεη ηεκ εθπαηδεοηηθή δηαδηθαζία ζφμθςκα με ηηξ ακάγθεξ ηςκ μαζεηχκ ζε πιαίζημ αοημμνγάκςζεξ, γεγμκυξ πμο παναπέμπεη πνχημκ ζηεκ θαηάνηηζή ημο ζημ οπμθείμεκμ πμο μαζαίκεη, δεφηενμκ κα πνμβαίκεη ζε δηαδηθαζίεξ μνγακςηηθέξ θαη ηνίημκ κα έπεη ζογθνμηήζεη θνηηήνηα παναηήνεζεξ, μνγάκςζεξ, ειέγπμο θαη αοημειέγπμο ηεξ δηδαθηηθήξ πανέμβαζήξ ημο. Ο εθπαηδεοηηθυξ γηα κα είκαη έημημμξ κα ακηαπμθνηζεί ζημ δηδαθηηθυ ημο ένγμ πνέπεη κα δηαζέηεη πνμζςπηθέξ ηθακυηεηεξ θαη δεληυηεηεξ, θμηκςκηθή ηθακυηεηα, ηθακυηεηα ελεηδίθεοζεξ ζε ζογθεθνημέκμοξ γκςζηηθμφξ ημμείξ θαη ηδηαίηενα μεζμδηθή ηθακυηεηα.(Weinert u.a., 1996, Haarmann, 1997) Η πνμζωπηθή ηθακόηεηα: Ε ηθακυηεηα αοηή ακαθένεηαη ζε ηθακυηεηεξ αοημαπμδμπήξ, ζηαζενυηεηαξ, εθηίμεζεξ ηςκ πναγμαηηθχκ ζοκζεθχκ, πνμζδημνηζμμφ μνίςκ ζφμθςκα με ζογθεθνημέκα θαη επηζηεμμκηθά θνηηήνηα θιπ. Σηεκ θαηεγμνία αοηή μπμνεί κα πνμζηεζεί ημ πημφμμν θαη ε επμηθμδμμεηηθή ακηημεηχπηζε θνίζεςκ. Παν’ υιμ πμο μη ηθακυηεηεξ αοηέξ απμηειμφκ ζοζηαηηθά ζημηπεία ηεξ πνμζςπηθυηεηαξ, ςζηυζμ δε ζεμαίκεη υηη αοηέξ απμθηχκηαη θαη μιμθιενχκμκηαη ζε ζογθεθνημέκα πνμκηθά πιαίζηα, αιιά απαηηείηαη μηα δηανθήξ δηαδηθαζία επημυνθςζεξ θαη αοημμυνθςζεξ. Πνυθεηηαη γηα μηα δηαδηθαζία με δηανθή ακάπηολε θαη ηνμπμπμίεζε μμνθχκ ζομπενηθμνάξ θαη ζοκδέεηαη άμεζα με μηα δηα βίμο δηαδηθαζία θαη εθπαίδεοζε εκηυξ θαη εθηυξ ζπμιείμο. Η θμηκωκηθή ηθακόηεηα: Τμ επάγγειμα ημο εθπαηδεοηηθμφ ζεςνείηαη θαη θμηκςκηθυ επάγγειμα. Οη ηθακυηεηεξ ημο εθπαηδεοηηθμφ κα μνγακχκεη ημ μάζεμα ζε μμάδεξ, κα ζοκενγάδεηαη με ημοξ ζοκαδέιθμοξ ημο ζεςνμφκηαη εκηειχξ απαναίηεηεξ.

27

Ηαηά θμηκή μμμιμγία, ιυγς ηεξ δμμήξ θαη ηεξ μνγάκςζεξ ημο εθπαηδεοηηθμφ ζοζηήμαημξ, ε επίιοζε δηαθςκηχκ θαη ζογθνμφζεςκ ζε υια ηα επίπεδα πναγμαημπμηείηαη ζε ηενανπηθή βάζε: μ εθπαηδεοηηθυξ επηβάιιεη ηε δηθή ημο ιφζε ζημοξ μαζεηέξ, μ δηεοζοκηήξ δηαμεζμιαβεί ζηηξ ζογθνμφζεηξ μεηαλφ ζοκαδέιθςκ, εκχ μ Σπμιηθυξ Σφμβμοιμξ επηπεηνεί κα ιεηημονγήζεη ζε νυιμ πονμζβέζηε. Γπηπνυζζεηα, ε πνμθαηαζθεοαζμέκε δηδαθηηθή δηαδηθαζία δηαμμνθχκεη μηα κμμηνμπία απμμυκςζεξ θαη μμκαπηθήξ πμνείαξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ, δεκ ζοκενγάδμκηαη ζηεκ μνγάκςζε ημο μαζήμαημξ, δεκ ζπεηίδμοκ ημ υπμημ πνυβιεμα ηεξ δηπιακήξ αίζμοζαξ με ηε δηθή ημοξ ιεηημονγία θαη γεκηθά με ηε ιεηημονγία ημο ζπμιείμο. Ε θμηκςκηθή ηθακυηεηα πενηιαμβάκεη θαη δηαγκςζηηθέξ δηαδηθαζίεξ: - ζε επίπεδμ ζπέζεςκ ηε μειέηε μμνθχκ επηθμηκςκίαξ πμο δηεοθμιφκμοκ ηεκ ακάπηολε ζπέζεςκ θαη μμνθχκ ζοκενγαζίαξ - ζε επίπεδμ δηαηαναπχκ ηε μειέηε ηνυπςκ πνμζέγγηζεξ, ακάιοζεξ θαη ζεηηθήξ εθμεηάιιεοζεξ ηςκ δηαηαναπχκ ζημ μάζεμα θαη υπη απιά ηε πνήζε θαηαζηαιηηθχκ μέηνςκ. Σηηξ ζεμακηηθυηενεξ θμηκςκηθέξ ηθακυηεηεξ(Μπνμφδμξ, 1995) ακήθμοκ ε εκζοκαίζζεζε, ε ακηίιερε, ε ακεθηηθυηεηα θαη ε απμδμπή, ε γκεζηυηεηα, ε ακμηπηυηεηα θαη ε εοειηλία, ε ηθακυηεηα ακηηπανάζεζεξ θαη ζομθςκίαξ. Μηα απμηειεζμαηηθή δηδαζθαιία μπμνεί κα πναγμαημπμηεζεί υηακ ζημ θμηκςκηθυ πιαίζημ επηθναημφκ ζηαζενέξ ζοκαηζζεμαηηθέξ ζπέζεηξ θαη μνημζεηεμέκμη πχνμη δνάζεξ, πμο έπμοκ ζοκαπμθαζηζηεί μεηαλφ εθπαηδεοηηθχκ θαη μαζεηχκ. Η ηθακόηεηα θαημπήξ ημο δηδαθηηθμύ ακηηθεημέκμο θαη γκώζεξ ημο οπμθεημέκμο μάζεζεξ. Ωξ ημ ζεμακηηθυηενμ πνμζυκ γηα κα αζθήζεη θακείξ ημ επάγγειμα ημο εθπαηδεοηηθμφ παναδμζηαθά εζεςνείημ ε θαημπή ημο δηδαθηηθμφ ακηηθεημέκμο. Ε ηθακυηεηα αοηή δεκ απμννίπηεηαη αιιά ζήμενα ακαιφεηαη δηελμδηθυηενα θαη ζομπιενχκεηαη με ηηξ αθυιμοζεξ πηοπέξ: - ζημκ επηζηεμμκηθυ ηνυπμ ζθέρεξ θαη ενγαζίαξ - ζηεκ μνγάκςζε ημο δηδαθηηθμφ ακηηθεημέκμο - ζηε γκχζε ημο δηδαθηηθμφ ακηηθεημέκμο - ζηεκ ηθακυηεηα αοημαλημιυγεζεξ - ζηεκ επηζομία γηα επημυνθςζε

28

Αοηή ε ηθακυηεηα ζομπιενχκεηαη με ηε γκχζε απυ ημκ εθπαηδεοηηθυ ημο οπμθεημέκμο μάζεζεξ. Ε θαηάνηηζε ημο εθπαηδεοηηθμφ ζε ζογθεθνημέκα γκςζηηθά ακηηθείμεκα, υπςξ θαη ε παηδαγςγηθή θαη μεζμδηθή ημο θαηάνηηζε είκαη εκηειχξ απαναίηεηε. Σήμενα, ιυγς ηςκ δηαθμνεηηθχκ πνμτπμζέζεςκ ηςκ μαζεηχκ, θενδίδεη εθ κέμο έδαθμξ ε μεζμδηθή ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ, κα μνγακχκεη έκα πενηβάιιμκ πμο ζα επηηνέπεη ζημ μαζεηή κα μαζαίκεη θαη κα ζομμεηέπεη εκενγά, θαιείηαη δειαδή κα γκςνίδεη θαη ημκ ηνυπμ πμο ημ οπμθείμεκμ μαζαίκεη, ακαπηφζζεηαη, ζομπενηθένεηαη θαη εκενγεί. Τα πενηεπυμεκα δηδαζθαιίαξ θαη μάζεζεξ μπμνμφκ κα μεηαδμζμφκ, κα επηηεοπζμφκ μαζεζηαθμί ζηυπμη θαη κα ηνμπμπμηεζμφκ ζομπενηθμνέξ υηακ μη μαζεηέξ ένζμοκ ζε επαθή θαη ημοξ επηηναπεί κα ιεηημονγήζμοκ με δηάθμνεξ ζηναηεγηθέξ θαη ηεπκηθέξ υπςξ: - ιεθηηθέξ(υιεξ μη μμνθέξ δηαιυγμο, εηζεγήζεηξ, ζοδεηήζεηξ, ακηηπαναζέζεηξ επηπεηνεμάηςκ) - μπηηθέξ(ζπήμαηα ζημκ πίκαθα, γναθηθέξ παναζηάζεηξ, εηθυκεξ, ζπεδηαγνάμμαηα) - θηκεηηθέξ(δηάθμνεξ μμνθέξ θίκεζεξ, θηκεηηθά παηπκίδηα, νυιμη, ροπυδναμα) - απηηθέξ(γναθή, ζπέδημ, δςγναθηθή, πεηνμηεπκία) Ε ακηίιερε, δειαδή, ημο νυιμο ημο εθπαηδεοηηθμφ ςξ μεηαδυηε γκχζεςκ δηεονφκεηαη θαη με ημ νυιμ ημο ζοκμδμφ θαη ζοκενγάηε. Γπηπνυζζεηα αιιάδμοκ θαη μη παναδμζηαθμί ηνυπμη δηδαζθαιίαξ θαη μάζεζεξ. Παναηενείηαη ε μεηάβαζε απυ ηε μεηάδμζε ζηεκ πνμχζεζε, απυ ηεκ πανέμβαζε ζηεκ ακάπηολε, απυ ηεκ πανμοζίαζε ζηε δηαμυνθςζε ζοκζεθχκ, απυ ηε δηυνζςζε ζηεκ εκζάννοκζε γηα ακάιερε πνςημβμοιηχκ, απυ ηεκ πεηζανπία θαη οπμηαγή ζημκ αοημπνμζακαημιηζμυ, απυ ηεκ πνμζθμνά ζηεκ ζοκάκηεζε, δηενεφκεζε θαη θαηαζθεοή ηεξ γκχζεξ. Γπμμέκςξ, ε δηδαθηηθή ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ ζοκίζηαηαη ζηεκ μνγάκςζε θαη ζθεκμζέηεζε ημο μαζήμαημξ ζηεκ μπμία ζομπενηιαμβάκμκηαη μη αθυιμοζεξ δναζηενηυηεηεξ: Ε ζθυπημε θαη μνζμιμγηθή μνγάκςζε ημο μαζήμαημξ. Σεμαίκεη:

29

-δυμεζε ηεξ δηδαζθαιίαξ με ηέημημ ηνυπμ χζηε μη μαζεηέξ κα μαζαίκμοκ εοθμιυηενα θαη απμηειεζμαηηθυηενα, δειαδή κα εκενγμφκ πςνίξ ηεκ άμεζε θαζμδήγεζε ημο εθπαηδεοηηθμφ, -ζεβαζμυ θαη εθανμμγή ηςκ μδεγηχκ θαη εγθοθιίςκ ηεξ πμιηηείαξ, -πνεζημμπμίεζε μηαξ δίθαηεξ θαη απμηειεζμαηηθήξ μμνθήξ αλημιυγεζεξ ημο δηδαθηηθμφ θαη μαζεζηαθμφ απμηειέζμαημξ. Ε θμηκςκηθή αιιειεπίδναζε μεηαλφ ηεξ ζπμιηθήξ μμάδαξ. Ο εθπαηδεοηηθυξ μνγακχκεη θαη πνμςζεί: -ηεκ μοζηαζηηθή ζοκεκκυεζε θαη θαηακυεζε μεηαλφ ηςκ μαζεηχκ, -ηεκ θμηκςκηθή μάζεζε θαη ηεκ αιιειέγγοα δνάζε, -ηεκ οημζέηεζε θμηκςκηθά ζεμακηηθχκ θακυκςκ θαη μμνθχκ ζομπενηθμνάξ. Σηεκ θαηεφζοκζε ηεξ θμηκςκηθήξ αιιειεπίδναζεξ ζομβάιιεη ηδηαίηενα ε επηθμηκςκηαθή ηθακυηεηα θαη ε πνμζςπηθή ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ πμο ακηακαθιάηαη ζημ ζφκμιμ ηεξ πνμζςπηθυηεηάξ ημο. Ε ακάζεζε ζπμιηθχκ ενγαζηχκ ζημ ζπίηη Ο εθπαηδεοηηθυξ ζομβάιιεη ζημ κα θαηακμήζμοκ μη μαζεηέξ ηε ζπμοδαηυηεηα θαη ημ ιεηημονγηθυ ζηυπμ ηςκ ενγαζηχκ γηα ημ ζπίηη θαη κα ημοξ βμεζήζεη ζηεκ αοηυκμμε μάζεζε. Γπελεγεί θαη αηηημιμγεί υζα μ ίδημξ ζεςνεί ζεμακηηθά θαη ηαοηυπνμκα εκζαννφκεη ημοξ μαζεηέξ κα μηθμδμμήζμοκ αοηυκμμα θαη οπεφζοκα ηε δηθή ημοξ πνμζςπηθή ζηάζε απέκακηη ζηε ζπμιηθή ενγαζία. Η ελεηδίθεοζε ωξ βαζηθόξ πανάγμκηαξ γηα ηεκ μηθμδόμεζε ηεξ δηδαθηηθήξ ηθακόηεηαξ Με ηεκ έκκμηα «πνμζυκ-ελεηδίθεοζε»(Qualifikation) πενηγνάθεηαη ημ ζφκμιμ ηςκ γκχζεςκ, ηθακμηήηςκ, δελημηήηςκ θαη ζηάζεςκ πμο δηαζέηεη έκα πνυζςπμ γηα ηεκ ελάζθεζε μηαξ επαγγειμαηηθήξ δναζηενηυηεηαξ. Σφμθςκα με ηηξ ζεμενηκέξ απαηηήζεηξ ε θμηκςκία ηεξ πιενμθμνίαξ απαηηεί απυ ημκ άκζνςπμ πνμζυκηα με βάζε ηα μπμία κα είκαη ζε ζέζε κα ενγάδεηαη παναγςγηθά θαη δεμημονγηθά μέζα ζε μεηαβαιιυμεκεξ ζοκζήθεξ. Τα πνμζυκηα ημο εθπαηδεοηηθμφ δεκ ακαθένμκηαη μυκμ ζηηξ γκχζεηξ, ηηξ ζηάζεηξ θαη ηηξ δεληυηεηεξ πμο δηαζέηεη ημ άημμμ αιιά θαη ζε άιιεξ δεληυηεηεξ πμο ζα ημο επηηνέπμοκ κα ιεηημονγεί ζ’ έκα εονφ πεδίμ ημο επαγ-

30

γειμαηηθμφ θυζμμο. Σημ πιαίζημ αοηυ, ε δηδαθηηθή ηθακυηεηα ζπεηίδεηαη θαη ζοκανηάηαη θαη με ημ βαζμυ εοειηλίαξ ηυζμ ημο εθπαηδεοηηθμφ υζμ θαη ημο εθπαηδεοηηθμφ ζοζηήμαημξ. Με ημκ υνμ «επαγγειμαηηθή ελεηδίθεοζε» ζήμενα πενηγνάθεηαη ε ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ ζε επίπεδμ γκςζηηθμφ ακηηθεημέκμο θαη οπμθεημέκμο μάζεζεξ, ζε μεζμδηθυ θαη θονίςξ ζε επίπεδμ ζοκενγαζίαξ με μμυηεπκμοξ, κα μνγακχκεη, επηιφεη θαη ακηημεηςπίδεη πνμβιήμαηα ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πνάλεξ με μηθμκμμηθά πνμκηθυ ηνυπμ θαη με ηε πνεζημμπμίεζε εηδηθχκ γκχζεςκ θαη εηδηθυηενα: Να ειέγπεη, ελεηάδεη θαη αηηημιμγεί μεζμδηθά ηεκ παηδαγςγηθή θαη δηδαθηηθή ημο δνάζε Να πνμζακαημιίδεηαη ζημ επαγγειμαηηθυ ήζμξ ημο θιάδμο Να πνμςζεί ζοκεηδεηά θαη αδηάθμπα ηεκ επαγγειμαηηθή ημο πνμζςπηθυηεηα θαη γκχζε Να ζοκενγάδεηαη με ημοξ ζοκαδέιθμοξ ημο πνεζημμπμηχκηαξ επαγγειμαηηθή γιχζζα (Meyer, 1997, II, 44) O εθπαηδεοηηθυξ πνεηάδεηαη κα γκςνίδεη θαη ημ ακηηθείμεκμ πμο θαιείηαη κα δηδάλεη αιιά πενηζζυηενμ κα γκςνίδεη ημ οπμθείμεκμ πμο δηδάζθεη θαη ημκ ηνυπμ πμο ημ οπμθείμεκμ μαζαίκεη. Ζδηαίηενα μέζα ζημ ζπμιηθυ πνυγναμμα πμο δηαμμνθχκεη μ ίδημξ, ζηεκ πνάλε, ακαδεηθκφεηαη ημ ζφκμιμ ηςκ ηθακμηήηςκ θαη ε πνμζςπηθυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ. Τμ ζεμακηηθυηενμ θαη ημ θαιφηενμ ακαιοηηθυ πνυγναμμα είκαη μ ίδημξ μ εθπαηδεοηηθυξ,(Hentig, 1996, 17,38) μπμνεί κα είκαη θαη ημ πεηνυηενμ. Τα θφνηα παναθηενηζηηθά ηεξ πνμζςπηθυηεηαξ ημο εθπαηδεοηηθμφ πμο ακαδεηθκφμοκ θαη ηα πνμζυκηα ηεξ ελεηδίθεοζεξ είκαη ε αοημπεπμίζεζε, ημ παηδαγςγηθυ «ηαθη» θαη ε ηθακυηεηα αοημθνηηηθήξ. Με ημκ υνμ «αοημπεπμίζεζε» πενηγνάθεηαη ε ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ κα πνμβαίκεη ζε εκένγεηεξ θαη κα πνμβιέπεη ή κα γκςνίδεη υηη ε δνάζε ημο έπεη ζογθεθνημέκμ πιαίζημ, θαζμνίδεηαη απυ πνμηεναηυηεηεξ θαη μδεγεί ζε πανάπιεονεξ επηδνάζεηξ, έηζη χζηε κα μεκ απμγμεηεφεηαη ή κα αηζζάκεηαη ακαζθαιήξ ζηηξ επηιμγέξ ημο, κα ιεηημονγεί εοέιηθηα, ακαζεςνεηηθά θαη κα με πάκεη ηεκ ειπίδα, αθυμα θαη ζηηξ απμγμεηεφζεηξ. Ο υνμξ «παηδαγωγηθό ηαθη» πενηγνάθεη ηεκ ηθακυηεηα ημο εθπαηδεοηηθμφ κα πνεζημμπμηεί θαηάιιεια ηε ζεςνεηηθή ημο γκχζε θαη ηηξ εμπεηνίεξ

31

ηεξ πνάλεξ ζε δομ θαηεοζφκζεηξ: ζηεκ θαηεφζοκζε ηεξ ακακέςζεξ ηεξ γκχζεξ θαη ζηεκ θαηεφζοκζε ηεξ εοέιηθηεξ θαη γνήγμνεξ ακηημεηχπηζεξ ηςκ πνμβιεμάηςκ ηεξ πνάλεξ, πνάγμα πμο απαηηεί έκημκε πνμζμπή, ζοκαηζζεμαηηθή εγνήγμνζε, εοαηζζεζία θαη επαγνφπκεζε απέκακηη ζημοξ μαζεηέξ, εοειηλία απέκακηη ζημοξ ζηυπμοξ θαη ημοξ ζεςνεηηθμφξ πνμζακαημιηζμμφξ ημο ζπμιείμο, θακηαζία ζηεκ επίιοζε απνμζδυθεηςκ πνμβιεμάηςκ, εκζοκαίζζεζε θαη αιιαγή μπηηθήξ ζηεκ θαηακυεζε ηςκ μαζεηχκ.(Meyer, 1997,I I,40) Ε “αοημθνηηηθή” είκαη ε ζεμακηηθυηενε πηοπή θαη ε δοζθμιυηενε, γηαηί μ εθπαηδεοηηθυξ θαιείηαη κα ιεηημονγήζεη πανάιιεια ζε δομ δηαθμνεηηθμφξ νυιμοξ: κα δνα θαη ηαοηυπνμκα κα παναηενεί ηεκ αιιειεπίδναζή ημο με ημοξ μαζεηέξ. Τα παναθηενηζηηθά αοηά μπμνμφκ κα ακαδεηπημφκ υηακ μ εθπαηδεοηηθυξ έπεη ηε δοκαηυηεηα αιιά θαη ηεκ οπμπνέςζε κα ακαιάβεη πνςημβμοιίεξ ζε ζπμιηθά πνμγνάμμαηα. Ο οπεφζοκμξ θαη εοέιηθημξ εθπαηδεοηηθυξ πνέπεη κα δχζεη έμθαζε θαη ηδηαίηενε βανφηεηα γηα ηεκ πναγμαημπμίεζε μηαξ υζμ ημ δοκαηυκ ζεηηθήξ επηθμηκςκίαξ μ’ υιμοξ ημοξ μαζεηέξ: - ζηε δηαμυνθςζε εκυξ ζεηηθμφ θιίμαημξ, μηαξ ζεηηθήξ απμδμπήξ υιςκ ηςκ μαζεηχκ - ζηε μειέηε ηεξ ζομπενηθμνάξ απυ ημοξ ίδημοξ ημοξ μαζεηέξ - ζηε ζηαδηαθή ακηηθαηάζηαζε ηςκ απαγμνεφζεςκ με ζεηηθή δνάζε θαη δεμημονγηθυηεηα απυ ημοξ ίδημοξ ημοξ μαζεηέξ - ζηε ζηαδηαθή μείςζε ηεξ θαζμδήγεζεξ θαη πανμπή δοκαημηήηςκ επηιμγήξ - ζηε ζοκεπή θαη εθ ηςκ πνμηένςκ δηαγκχζημε απυ ημοξ μαζεηέξ ηεξ μεηαβιεηυηεηαξ ζηε ζομπενηθμνά ημο εθπαηδεοηηθμφ - ζηεκ αηηημιυγεζε θαη γναπηή ή πνμθμνηθή πενηγναθή ηεξ κέαξ δηδαθηηθήξ δηαδηθαζίαξ θαη ζημκ εκημπηζμυ ηεξ δηαθμνάξ απυ πνμεγμφμεκεξ - ζημκ πνμζακαημιηζμυ ζημ ζηυπμ μάζεζεξ πμο ζέημοκ απυ θμηκμφ θαη ζηεκ θμηκςκηθή πιεονά ηεξ μαζεζηαθήξ δηαδηθαζίαξ - ζημκ πνμζακαημιηζμυ ζηεκ μμάδα - ζημκ μνηδυκηημ θαη θάζεημ ζοκδοαζμυ ηςκ μαζεμάηςκ – δηαζεμαηηθυηεηα - ζηε μείςζε θαη απμθογή ηεξ νμοηίκαξ με ηε πνήζε εκαιιαθηηθχκ μμκηέιςκ δηδαζθαιίαξ.

32

Σμ πνμθίι ημο εθπαηδεοηηθμύ Ο ζοκενγαηηθυξ δάζθαιμξ, μ μηθείμξ με ημοξ μαζεηέξ θαη ηηξ ακάγθεξ ημοξ, πμο δηαζέηεη παναθηενηζηηθά εκζάννοκζεξ, πνμζέγγηζεξ, θαηακυεζεξ, μέζελεξ θαη ζοκενγαζίαξ, έπεη πημφμμν θαη δεμημονγεί εοπάνηζημ θιίμα ζημ μάζεμα, με ζαθήκεηα ζηε δηδαθηηθή δηενγαζία θαη έπμκηαξ ημκ έιεγπμ ηεξ ηάλεξ δίκεη ημ πνμθίι ημο εθπαηδεοηηθμφ ζηα υνηα ηεξ παηδαγςγηθήξ ζπέζεξ. Τμ εκ πμιιμίξ ελμοζηαζηηθυ δαζθαιμθεκηνηθυ μμκηέιμ πμο ακαδεηθκφεηαη ζημ οπανθηυ πιαίζημ επηθμηκςκίαξ θαη δηδαζθαιίαξ μάζεζεξ, με ειαπηζημπμίεζε ημο νυιμο μαζεηή-μαζεηχκ-μμάδαξ θαη απμοζία ζημηπείςκ δνάζεξ, επηθαηνυηεηαξ, έθθναζεξ-αοημέθθναζεξ, πνςημβμοιίαξ απυ ηε μενηά ημο μαζεηή θαίκεηαη κα ηζπονμπμηεί ηεπκηθέξ πενηζζυηενμ πανά ακζνχπηκεξ ζπέζεηξ θαη αιιειεπίδναζε, ενγαιεημπμίεζε ηεξ δηδαθηηθήξ πνάλεξ πανά επηθμηκςκία θαη αμμηβαηυηεηα, δοζθμνία θαη μαηαίςζε πανά έιλε θαη εοπανίζηεζε μάζεζεξ. Όζμ αθμνά ημκ εθπαηδεοηηθυ «δηαμεζμιαβεηή» πνυθεηηαη γηα έκακ εθπαηδεοηηθυ, εκενγυ πνυζςπμ, πμο είκαη απμηειεζμαηηθυξ ζηεκ θαζεμενηκή ημο πνάλε με παναθηενηζηηθά: μ άκζνςπμξ πμο θαηακμεί, γκςνίδεη, πμο ακαδεηεί. Πνυθεηηαη γηα θαηκμφνηεξ ζοκζήθεξ πμο μ εθπαηδεοηηθυξ δεμημονγεί, μέζα απυ ηηξ δηάθμνεξ ζέζεηξ πμο παίνκεη, θάζε θμνά, ζηεκ θιίμαθα πμο μδεγεί «πένα απυ ημ δμζμέκμ» θαη ζακ μμκαδηθυ οπμθείμεκμ, μέζα απυ ηε δηθή ημο γκχζε, μαξ θάκεη κα γκςνίδμομε ημοξ άιιμοξ, ηηξ, επίζεξ, άιιεξ μμκαδηθυηεηεξ. Ε αοζεκηηθή θαζμδήγεζε ημο δαζθάιμο αθαηνεί ημ ζάννμξ γηα αοημαπυθαζε θαη αοημεοζφκε. Ο δάζθαιμξ έπεη οπμπνέςζε ζηε δηάνθεηα ηεξ δηδαθηηθήξ χναξ κα βμεζήζεη ημοξ μαζεηέξ κ’ αλημπμηήζμοκ ηηξ δοκαμηθέξ ημοξ γηα πμνεία πνμξ ηα εμπνυξ, δίκμκηαξ ενεζίζμαηα ζθέρεςξ. Δεκ οπάνπεη αιεζηκή μμνθςηηθή ενγαζία πςνίξ ηεκ αγςγή ηεξ ζθέρεξ. Ε ενγαζία ημο μαζεηή πνέπεη υμςξ κα είκαη παναγςγηθή θαη υπη ακαπαναγςγηθή. Γίκαη ακάγθε κα επηδεημφμε ηεκ πκεομαηηθή δναζηενημπμίεζε ημο παηδημφ. Ε δηδαζθαιία εθείκε, υπμο θονηανπεί μ δάζθαιμξ με ηεκ οπυδεηλε, ηε δηήγεζε, ηεκ επελήγεζε, ηε δηδαπή θαη γεκηθά με ηεκ αοζεκηία θαη ημ ιυγμ ημο, δε ζα πνμθαιέζεη θαη δε ζα πανμνμήζεη ημοξ μαζεηέξ ζηεκ εζςηενηθή ζομμεημπή ηεξ δηδαθηηθήξ

33

ιεηημονγίαξ, χζηε με ηεκ αημμηθή επελενγαζία κα γίκμοκ μη γκχζεηξ πνμζςπηθυ απυθηεμα. Ο δάζθαιμξ πνέπεη κα ιεηημονγεί ςξ πνμγναμμαηηζηήξ, εηζεγεηήξ, ζοκενεοκεηήξ, δηεοζφκςκ-πνμσζηάμεκμξ(manager), ακηαμείβςκ, ενεοκεηήξ ηςκ αληχκ, ενεοκεηήξ ηςκ ακηηθεημεκηθχκ ζθμπχκ με ηε βμήζεηα ηεξ επακαηνμθμδυηεζεξ. Θα ημ επηηφπεη υηακ: Πνμβάιιεη υρεηξ πνμβιήμαημξ πμο επηδέπμκηαη ένεοκα ζε πμιιά επίπεδα ιμγηθήξ επελενγαζίαξ, εθιέγεη οιηθυ θαη εμπεηνίεξ κα πνμθαιέζεη ηεκ πενηένγεηα ηςκ μαζεηχκ, δίκεη πμηθηιία οιηθμφ γηα κα ημ πνεζημμπμηήζμοκ μη ίδημη Ανπάδεη ηεκ θαηάιιειε γηα δηδαζθαιία ζηηγμή. Πανμοζηάδεη έκα πνυβιεμα πμο ζα μδεγήζεη ημοξ μαζεηέξ ζηεκ θνηηηθή ζθέρε θαη εκζαννφκεη ηηξ πμιιέξ θαη δηάθμνεξ απακηήζεηξ. Δε δίκεη ηειεζίδηθεξ θαη απυιοηεξ απακηήζεηξ. Γπηζηνέθεη ηηξ ενςηήζεηξ ζημοξ μαζεηέξ. Τμοξ ενεζίδεη κα απμδείλμοκ ηεκ μνζυηεηα ηςκ ζέζεχκ ημοξ. Γκζαννφκεη κα δηενεοκμφκ ηηξ επηπηχζεηξ. Οδεγεί κ’ ακηηιεθζμφκ ηηξ πνμζςπηθέξ θαη θμηκςκηθέξ βάζεηξ απυ ηηξ μπμίεξ πεγάδεη ε δηαθμνά ζηηξ ζέζεηξ. Γθηειεί ημ θαζεμενηκυ δημηθεηηθυ ημο ένγμ. Φνεζημμπμηεί υια ηα μέζα χζηε κα βμεζήζεη ημοξ μαζεηέξ κα πνμγναμμαηίδμοκ θαη κα δηεκενγμφκ ηεκ ένεοκα μυκμη ημοξ. Δηεοζφκεη ημ δηάιμγμ, επηδεηεί ηε ζομμεημπή υιςκ. Αμείβεη γηα ηε θακηαζία ημοξ ή γηα ηε δεμημονγηθή δμοιεηά θαη ηε ζομμεημπή. Υπμδεηθκφεη, εκζαννφκεη, επαηκεί, πμηέ δε δηαηάδεη, δεκ θνηηηθάνεη, δεκ ηημςνεί. Θέηεη υια ηα ζέμαηα ζε θνηηηθή ελέηαζε θαη υπη ςξ δεδμμέκα με μία μυκμ μνζή ιφζε. Φνεζημμπμηεί αλημιμγηθά μέζα γηα κα δηαπηζηχζεη ακ πέηοπε ημοξ ακηηθεημεκηθμφξ ζθμπμφξ ημο. Τα απμηειέζμαηα ζα ημκ βμεζήζμοκ κα θάκεη ηηξ θαηάιιειεξ πνμζανμμγέξ γηα κα αολήζεη ηεκ θαηακυεζε θαη ημ εκδηαθένμκ ηςκ μαζεηχκ. Ε αλημιυγεζε είκαη μέζμ γηα βειηίςζε ηεξ δηδαζθαιίαξ θαη υπη γηα θνίζε ημο μαζεηή. Γηα ηεκ μηθμδυμεζε μηαξ πεηοπεμέκεξ δηδαθηηθήξ ζομπενηθμνάξ πνεηάδεηαη: - δηαθμνμπμίεζε ζηε δηδαθηηθή δηαδηθαζία γηα ζεβαζμυ θαη πνμζέγγηζε ηςκ δηαθμνεηηθχκ ηθακμηήηςκ ηςκ μαζεηχκ

34

- απυδμζε ζεμαζίαξ ηυζμ ζε επίθηεηεξ υζμ θαη θιενμκμμεμέκεξ ηθακυηεηεξ ζηε δηδαζθαιία - ζεβαζμυξ θαη εκζςμάηςζε ηςκ πμιηηηζμηθχκ πενηβαιιυκηςκ ηςκ μαζεηχκ - πνμζμπή ζηε δηαθμνεηηθή δηαβάζμηζε ημο θυβμο θαη ηεξ ακημπήξ ηςκ μαζεηχκ - ζεβαζμυξ ζημ δηαθμνεηηθυ νοζμυ μάζεζεξ ηςκ μαζεηχκ - αθφπκηζε ζπεηηθχκ με ηηξ ζπμιηθέξ απαηηήζεηξ θηκήηνςκ ηςκ μαζεηχκ μέζα απυ δηαθμνεηηθά θαη με δηαθμνεηηθυ ηνυπμ πανμοζίαζεξ ηςκ ζεμάηςκ - δεμημονγία αημυζθαηναξ ζοκενγαζίαξ θαη μμαδμπμίεζεξ ηςκ μαζεηχκ. Γθπαηδεοηηθόξ θαη Ακαιοηηθό Πνόγναμμα Ηάζε ακαιοηηθυ πνυγναμμα βαζίδεηαη ζημοξ γεκηθυηενμοξ εθπαηδεοηηθμφξ ζθμπμφξ, μη μπμίμη απμηειμφκ ηε βάζε γηα ημκ πνμζδημνηζμυ ηςκ μαζεμάηςκ πμο ζα εκηαπζμφκ ζημ Α.Π. γηα ημκ θαζμνηζμυ ηεξ δηδαθηέαξ φιεξ θαη ημο δηδαθηηθμφ οιηθμφ πμο ζα πνεζημμπμηεζεί, γηα ηηξ μεζυδμοξ δηδαζθαιίαξ θαη ημο ηνυπμο μυνθςζεξ θαη επημυνθςζεξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ, θαζχξ θαη γηα ηεκ ακηημεηχπηζε άιιςκ παηδαγςγηθχκ θαηαζηάζεςκ. Πνυθεηηαη γηα ημ κμμηθυ θείμεκμ, υπμο μνίδεηαη ημ πμζυ ηεξ φιεξ(μμνθςηηθά αγαζά) πμο ζα δηδαπζεί απυ θάζε μάζεμα, ζε θάζε ηάλε ημο ζπμιείμο, γηα μνηζμέκεξ χνεξ θάζε εβδμμάδα. Ε πενηγναθή ημο Α.Π. απμηειείηαη απυ ηνία ημοιάπηζημκ ζεμεία: 1. Τη δηδάζθεηαη (ημ πενηεπυμεκμ, ε φιε) 2. Πχξ γίκεηαη ε μειέηε θαη ε δηδαζθαιία (μέζμδμξ) 3. Πυηε δηδάζθμκηαη ηα δηάθμνα μαζήμαηα (ε πνμκηθή ζεηνά ηεξ δηδαζθαιίαξ) Α. Ο εθπαηδεοηηθόξ ή μη Μαζεηέξ ειέγπμοκ ηε Δηδαζθαιία; Βαζηθά ζημηπεία ηεξ δηδαζθαιίαξ είκαη μ ζθμπυξ, ημ πενηεπυμεκμ, μη δηαδηθαζίεξ, ηα μέζα θαη μ ηνυπμξ μνγάκςζεξ θαη πανμοζίαζεξ ηςκ πνμσυκηςκ ηεξ επελενγαζίαξ. Αοηυ ζεμαίκεη υηη ζηηξ αθναίεξ πενηπηχζεηξ μπμνεί μ εθπαηδεοηηθυξ ή μη μαζεηέξ, ακηίζημηπα, κα επηιέγμοκ θαη κα θαζμνίδμοκ υια ηα

35

ζημηπεία ηεξ δηδαζθαιίαξ, θαη υηη μηα μμνθή ζοκζεηηθήξ οπένβαζεξ ημο δηιήμμαημξ αοημφ είκαη μενηθά ζημηπεία κα ηα θαζμνίδεη μ εθπαηδεοηηθυξ θαη ηα οπυιμηπα μη μαζεηέξ, θαη μηα δεφηενε, βέβαηα, κα ηα θαζμνίδμοκ απυ θμηκμφ. Οη ζφγπνμκεξ ζπμιέξ Δηδαθηηθήξ ημκίδμοκ ηε ζεμαζία ηεξ αιιειεπίδναζεξ ζηε δηαδηθαζία ηεξ δηαπαηδαγχγεζεξ. Ακαγκςνίδμοκ υηη ε πμνεία ηεξ πνμζςπηθήξ μάζεζεξ θηκεημπμηείηαη θαη δηαμμνθχκεηαη μέζα απυ ηα ενεζίζμαηα θαη ηα βηχμαηα πμο απμθηά μ μαζεηήξ θαηά ηεκ επηθμηκςκία μέζα ζημ πιαίζημ ηεξ μαζεηηθήξ ηάλεξ. Βαζηθυξ δε πανάγμκηαξ πμο δηαμμνθχκεη ημ είδμξ, ημ πενηεπυμεκμ θαη ημ πιαίζημ αοηήξ ηεξ επηθμηκςκίαξ είκαη θαη μ εθπαηδεοηηθυξ, πμο έπεη ηε γκχζε θαη ηεκ εοζφκε κα δηαζθαιίδεη ηηξ ζοκζήθεξ θαη ηηξ πνμτπμζέζεηξ ηεξ αοημακάπηολεξ ημο μαζεηή. Σ’ αοηά ηα πιαίζηα, μ εθπαηδεοηηθυξ θαζμνίδεη μυκμξ ημο ή ζε ζοκενγαζία με ημοξ μαζεηέξ θάπμημοξ απυ ημοξ πανάγμκηεξ ηεξ δηδαζθαιίαξ θνμκηίδμκηαξ υμςξ πάκημηε κα πανέπεη ηυζα θαη ηέημηα πενηζχνηα επηιμγήξ ζημοξ μαζεηέξ, χζηε κα δηαζθαιίδεηαη υηη ε μαζεζηαθή δηαδηθαζία ζα πνμζιάβεη πνμζςπηθυ κυεμα ζηε ζοκείδεζε θάζε μαζεηή. Δηυηη υπςξ παναηενεί μ Φαμπν(1986,ζ.121) αοηυ πμο έπεη πνςηανπηθή ζεμαζία δεκ είκαη ηη πενηζχνηα επηιμγήξ έπεη μ μαζεηήξ θαη ζε ηη μαζεζηαθή δηαδηθαζία εμπιέθεηαη, αιιά ακ δηαηενεί ε υιε δηαδηθαζία θάπμημ κυεμα γη’ αοηυκ. Β. Ο εθπαηδεοηηθόξ ή μη μαζεηέξ ειέγπμοκ ημ Υνόκμ; Ο πνυκμξ είκαη βαζηθή πανάμεηνμξ ηεξ ζπμιηθήξ εθπαίδεοζεξ θαη ε δηαπείνηζή ημο ζέηεη ζμβανά πνμβιήμαηα υπςξ ππ. πχξ θαηακέμεηαη ζηηξ δηάθμνεξ δναζηενηυηεηεξ θαη πμημξ θαζμνίδεη ηεκ αιιειμοπία, ηεκ έκανλε θαη ηε δηάνθεηα ηςκ επημένμοξ μαζεζηαθχκ δναζηενημηήηςκ. Σηα ζογθεκηνςηηθά ζπμιηθά ζοζηήμαηα, ε θεκηνηθή ελμοζία, μέζς ημο εβδμμαδηαίμο θαη ημο εμενήζημο πνμγνάμμαημξ θαζμνίδεη ηεκ θαηακμμή ημο πνυκμο ζηα επημένμοξ δηδαθηηθά ακηηθείμεκα(ππ. 3 χνεξ Ζζημνία) θαη μ εθπαηδεοηηθυξ μέζα ζηα πιαίζηα ημο εμενήζημο πνμγνάμμαημξ θαζμνίδεη ηεκ αιιειμοπία, ημ πνυκμ έκανλεξ θαη ηε δηάνθεηα ηςκ επημένμοξ μαζεζηαθχκ δναζηενημηήηςκ. Οη παηδμθεκηνηθέξ ακηηιήρεηξ ημο ζφγπνμκμο ζπμιείμο πνμηείκμοκ κα ζομμεηέπμοκ θαη μη μαζεηέξ ζηηξ παναπάκς απμθάζεηξ.

36

Ε πνήζε θαη ε θαηακμμή ημο πνυκμο δεκ είκαη απυννμηα μηαξ ηοπαίαξ επηιμγήξ πμο απμζθμπεί απιχξ ζημ κα δηεοθμιφκεη πναθηηθά ηεκ υιε ιεηημονγία ηεξ δηδαθηηθήξ δηαδηθαζίαξ. Ακηίζεηα, είκαη έθθναζε αιιά θαη μέζμκ επηβμιήξ ηεξ επίζεμεξ ζεςνίαξ ηεξ δηδαζθαιίαξ πμο εθθνάδεη ημ ακαιοηηθυ πνυγναμμα, θαζχξ θαη ηεξ πνμζςπηθήξ ζεςνίαξ ημο εθπαηδεοηηθμφ. Ε άπμρε ηεξ επίζεμεξ ζεςνίαξ γηα ημ ακαιοηηθυ πνυγναμμα εθθνάδεηαη με ημκ ηνυπμ μνγάκςζεξ ημο Α.Π. Γθθνάδεηαη αθυμε θαημε ημ ςνμιυγημ πνυγναμμα, ημ μπμίμ θαζμνίδεη ηε πνμκηθή ζέζε θάζε μαζήμαημξ μέζα ζημ εμενήζημ πνυγναμμα, υπςξ επίζεξ θαη ημ ζοκμιηθυ εβδμμαδηαίμ πνυκμ πμο δηαηίζεηαη ζε θάζε ακηηθείμεκμ. Αθυμε, ζημ επίπεδμ ηεξ ςνηαίαξ δηδαζθαιίαξ, μη ακηηιήρεηξ ημο Ακαιοηηθμφ Πνμγνάμμαημξ εθθνάδμκηαη με ηηξ θαζεμενηκέξ πμνείεξ δηδαζθαιίαξ πμο ζοκηζηά ημ Α.Π. Ε πνμζςπηθή ζεςνία ημο εθπαηδεοηηθμφ, εθθνάδεηαη ηυζμ μέζα απυ ηηξ απυπεηνεξ παναβίαζεξ ημο επίζεμμο Ακαιοηηθμφ Πνμγνάμμαημξ, υζμ θαη με ημκ ηνυπμ με ημκ μπμίμ μ ίδημξ, μυκμξ ημο ή ζε ζοκενγαζία με ημοξ μαζεηέξ ημο, απμθαζίδεη πυζμξ πνυκμξ ζα δηαηεζεί γηα θάζε μαζεζηαθή θαη δηδαθηηθή δναζηενηυηεηα, ηη ζα πνμεγεζεί θαη ηη ζα αθμιμοζήζεη, με πμημ νοζμυ ζα δηελαπζεί ε υιε δηαδηθαζία, θαη, ηέιμξ, πχξ δηαδέπμκηαη θαη πχξ ζοζπεηίδμκηαη πμζμηηθά μη δναζηενηυηεηεξ δηδαζθαιίαξ θαη μάζεζεξ με ηηξ δναζηενηυηεηεξ ακάπαοιαξ θαη ακαροπήξ. Ακαθενυμαζηε ζημ Παναπνυγναμμα (hidden ή unwritten curriculum) ημ μπμίμ δειχκεη υηη πένα απυ ημ επίζεμμ Α.Π. οπάνπεη θαη έκα δεφηενμ Πνυγναμμα, πμο ιεηημονγεί πανάιιεια θαη πμιιέξ θμνέξ ακηαγςκηζηηθά πνμξ ημ επίζεμμ πνυγναμμα. Τμ θνοθυ ή αθακέξ πνυγναμμα είκαη έκα είδμξ ζομπιενςμαηηθμφ ακεπίζεμμο πνμγνάμμαημξ πμο ακαθένεηαη θονίςξ ζηηξ με πνμζπεδηαζμέκεξ επηδηχλεηξ ηεξ εθπαίδεοζεξ.

37

Γπίιμγμξ Ε αμθηζβήηεζε ημο νυιμο ημο εθπαηδεοηηθμφ ζημ παναδμζηαθυ ζπμιείμ είκαη μηα ακαγθαηυηεηα. Ο δάζθαιμξ ζημ παναδμζηαθυ ζπμιείμ είπε νυιμ δαδμφπε, μεηαδυηε ηςκ γκχζεςκ, μεηαιαμπαδεοηή ημο πκεφμαημξ θαη ηεξ ζμθίαξ, πακημγκχζηε, ζμηιεοηή θαη πονπμιεηή ροπχκ, ροπμπιάζηε θαη θηκεηήξ εγθοθιμπαίδεηαξ. Ο νυιμξ ημο ήηακ νυιμξ «ιεηημονγμφ» πμο έθηακε ζημ ζηάδημ ηεξ ηειεημονγηθήξ ηενυηεηαξ, με ηδηυηεηα ηενμθάκηε θαη ηεναπυζημιμο. Τμ ζπμιείμ ήηακ Δαζθαιμθεκηνηθυ. Ηέκηνμ θάζε μαζεζηαθήξ θαη εθπαηδεοηηθήξ δναζηενηυηεηαξ ήηακ μ εθπαηδεοηηθυξ. Ε ζπέζε παηδαγςγμφ θαη παηδαγςγμφμεκμο ήηακ θαζανά ελμοζηαζηηθή θαη υπη ζοκαηκεηηθή. Ε αοηανπηθή αημυζθαηνα, ε EX KATHEDRA δηδαζθαιία, ε Τασζηηθή μέζμδμξ δηδαζθαιίαξ απμηειμφζακ ημ εθπαηδεοηηθυ πιαίζημ, πμο ημ ζομπιήνςκε ε άπμρε ημο Βάθςκα: Ε γκχζε είκαη δφκαμε(WISSEN IST MACHT) Σημ εθζογπνμκηζμέκμ ζπμιείμ μ νυιμξ ημο εθπαηδεοηηθμφ είκαη βμεζεηηθυξ, ζομβμοιεοηηθυξ, θαζμδεγεηηθυξ, ζοκενγαηηθυξ, ακηηαοηανπηθυξ, δεμημονγηθυξ, πμιηηηθυξ θαη θμηκςκηθυξ. Ο εθπαηδεοηηθυξ έπαρε κα είκαη ε EX OFFICIO αοζεκηία. Ο μαζεηήξ εκενγμπμηείηαη θαη δναζηενημπμηείηαη ζηε ζομμεημπή ημο γηα ηεκ θαηάθηεζε ηεξ γκχζεξ. Σφμθςκα με ηεκ άπμρε ημο J. PIAGET: μαζαίκς ζεμαίκεη ακαθαιφπης. Ε Βενμπαιηζηηθή δηδαζθαιία έδςζε πηα ημ πνμβάδηζμα ζηεκ πνμζςπηθή ακαδήηεζε, ζηε δηενεφκεζε, ζημκ πεηναμαηηζμυ θαη ηε δεμημονγηθυηεηα ημο παηδημφ. Τμ ακηηαοηανπηθυ θιίμα ζηε ζπμιηθή ηάλε θαη μη μμαδηθέξ ενγαζίεξ θαιιηενγμφκ μηα ζοιιμγηθή ζηάζε ζηε μάζεζε θαη εκηζπφμοκ ημοξ μαζεηέξ ζηεκ θαηάθηεζε ημο ζηυπμο ηεξ εθπαίδεοζεξ, πμο είκαη ε δεμημονγία ειεφζενςκ θαη οπεφζοκςκ πμιηηχκ. Σήμενα πνεηάδεηαη έκα υναμα. Έκα αηνεηηθυ κεςηενηθυ υναμα. Έκα πνυηαγμα. ΄Γκαξ κέμξ ιυγμξ, γηα ηε μεηαμυνθςζε θαη ακαδυμεζε, υπη ηε μεηαννφζμηζε ημο ζεμενηκμφ δαζθάιμο. Σημ δηεζκή πχνμ γίκεηαη ιυγμξ θαη επηπεηνμφκηαη πναθηηθέξ γηα ηεκ επαγγειμαημπμίεζε ημο δαζθάιμο. Ο δάζθαιμξ, ιμηπυκ, ςξ επαγγειμαηίαξ πνέπεη κα παναθηενίδεηαη απυ θαημπή ελεηδηθεομέκεξ γκχζεξ, εθηέιεζε εκυξ θμηκςκηθά ςθέιημμο ένγμο, έκα ορειυβαζμμ αοημκμμίαξ θαη ηέιμξ απυ ζοκαίζζεμα επαγγειμαηηθήξ ζοκαδειθμζφκεξ, αιιειεγγφεξ θαη ζοκενγαζίαξ.

38

Ε δηδαζθαιία είκαη μηα ζοκεπήξ δηαδηθαζία επίιοζεξ δηιεμμαηηθχκ θαηαζηάζεςκ. Αοηυ πμο απμθαιμφμε επηζηεμμκηθή βάζε βμεζά ζηεκ θαηακυεζε θαη ζηεκ εονφηενε ακηημεηχπηζε ηςκ θαηαζηάζεςκ αοηχκ, πςνίξ υμςξ κα ηηξ επηιφεη απυ μυκε ηεξ, εκχ αοηυ πμο απμθαιμφμε ηέπκε ηεξ δηδαζθαιίαξ βμεζά ζηεκ απμηειεζμαηηθυηενε οιμπμίεζε ηςκ ιφζεςκ πμο επειέγεζακ ζηα δηιήμμαηα ηεξ δηδαζθαιίαξ. Ε ιφζε υμςξ ηςκ δηιεμμάηςκ αοηχκ θαζαοηχκ δεκ γίκεηαη μφηε με επηζηεμμκηθά θνηηήνηα μφηε με θνηηήνηα ηέπκεξ, αιιά με αλημιμγηθά θνηηήνηα εζηθήξ, θμηκςκηθήξ, πμιηηηθήξ, παηδαγςγηθήξ θιπ. θφζεςξ θαη ζοκηζηά εζηθή πνάλε, δηυηη μη επηιμγέξ ζηα δηιήμμαηα έπμοκ άμεζεξ θαη απχηενεξ επηπηχζεηξ ζημ άημμμ θαη ζημ θμηκςκηθυ ζφκμιμ. Έηζη, με ηεκ έκκμηα αοηή, ε δηδαζθαιία ζηεκ μιυηεηά ηεξ είκαη εζηθή πνάλε, πμο λεπενκά θαη ηεκ επηζηεμμκηθή ηεξ βάζε θαη ηηξ δελημηεπκίεξ θαη ηεπκηθέξ νμοηίκαξ, θαη πνμτπμζέηεη ηε ζημπαζηηθή δηαμεζμιάβεζε ηεξ επαγγειμαηηθήξ γκχζεξ γηα ηεκ θαηακυεζε θαη ηεκ επίιοζε ηςκ ζογθνμοζηαθχκ θαηαζηάζεςκ. Ηαηά ηεκ πμνεία ελέιηλεξ ηεξ δηδαθηηθήξ ζθέρεξ ε δηδαζθαιία έπεη ζεςνεζεί άιιμηε ςξ ηεπκηθή δηελαγςγήξ δηαδηθαζηχκ θαη εκενγμπμίεζεξ δελημηήηςκ, πμο ακαθένμκηαη ζηε δηδαθηηθή πνάλε, άιιμηε ςξ ηέπκε επηθμηκςκίαξ ημο εθπαηδεοηηθμφ με ημοξ μαζεηέξ με έκημκα ηα δναμαημονγηθά θαη αηζζεηηθά ζημηπεία, άιιμηε ςξ επηζηήμε εθανμμγήξ κυμςκ γηα ηεκ θαζμδήγεζε ημο δηδαθηηθμφ ένγμο, θαη άιιμηε ςξ εζηθή πνάλε επίιοζεξ πμιφπιμθςκ δηιεμμαηηθχκ θαηαζηάζεςκ. Ε ζφγπνμκε άπμρε ζεςνεί ακαγθαία ηεκ θαημπή ημο δηδαθηηθμφ ακηηθεημέκμο, δηυηη ηυηε μυκμ μπμνεί μ εθπαηδεοηηθυξ κα λεπενάζεη ημ ζηάδημ ηεξ απιήξ πιενμθυνεζεξ θαη κα δηδάλεη ηε γκχζε με υιεξ ηεξ ηηξ δηαζηάζεηξ πνμθεημέκμο κα θαηαζηεί ιεηημονγηθή. Όζμ αθμνά ζηε θφζε ηςκ ανμμδημηήηςκ θαη ηςκ εοζοκχκ ημο δηδαθηηθμφ επαγγέιμαημξ, άιιμη ημκίδμοκ ηηξ οπενεζηαθέξ εοζφκεξ πμο έπεη μ εθπαηδεοηηθυξ ςξ παμειυβαζμμξ δεμυζημξ οπάιιειμξ, άιιμη ηηξ επηζηεμμκηθέξ εοζφκεξ θαη ανμμδηυηεηεξ πμο απμννέμοκ απυ ηεκ επαγγειμαηηθή ημο αοημκμμία, άιιμη ηηξ θμηκςκηθμ-πμιηηηθέξ εοζφκεξ πμο έπεη ςξ μ θφνημξ μμπιυξ μεπακηζμμφ με δοκαηυηεηεξ πανέμβαζεξ ζημ θμηκςκηθμ-πμιηηηθυ γίγκεζζαη, θαη, ηέιμξ, άιιμη ηηξ εζηθέξ εοζφκεξ πμο ακαθφπημοκ απυ ηεκ επίιοζε ηςκ πμιφπιμθςκ δηιεμμάηςκ πμο ακαθφμκηαη θαηά ηε δηδαθηηθή πνάλε. Τέιμξ, ζ’ υηη αθμνά ηεκ επαγγειμαημπμίεζε ε ζφγπνμκε πνμβιεμαηηθή απμννίπηεη ηεκ ηεπκμθναηηθή θαη πνμςζεί ηε ζοιιμγηθή, πμο δηαζθαιίδεη ηεκ

39

επαγγειμαηηθή ιεηημονγηθυηεηα ηεξ αοηυκμμεξ ζπμιηθήξ μμκάδαξ. Γίκαη ακάγθε μη εθπαηδεοηηθμί κα θαηαζημφκ ηθακμί κα πνμγναμμαηίδμοκ θαη κα δηαμμνθχκμοκ ημ πενηεπυμεκμ ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πανέμβαζήξ ημοξ με ζημπαζηηθμθνηηηθυ ηνυπμ πμο ζα ακαιφεη ηα αοημκυεηα θαη ηηξ παναδμπέξ ηςκ θονίανπςκ επηιμγχκ θαη ζα ακαδεηεί ζοκεπχξ κέεξ θαη δηαθμνεηηθέξ επηιμγέξ.(Helsby,1995,ζ.328) Αθυμε είκαη ακαγθαίμ ημ εθπαηδεοηηθυ ζφζηεμα κα ιεηημονγεί απμθεκηνςηηθά, χζηε ε ζπμιηθή μμκάδα κα έπεη ηε δοκαηυηεηα πνμγναμμαηηζμμφ θαη δηαμυνθςζεξ υπη μυκμ ημο «πχξ» αιιά θαη ημο «ηη» θαη ημο «γηαηί» ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πανέμβαζεξ. Σημ ίδημ πκεφμα ημο ζοιιμγηθμφ επαγγειμαηηζμμφ μη εθπαηδεοηηθμί, μέζα απυ ημοξ ζοιιμγηθμφξ θμνείξ, πνέπεη κα ζομμεηέπμοκ ζηα υνγακα πάναλεξ ηεξ εθπαηδεοηηθήξ πμιηηηθήξ μηαξ πχναξ. Ο νυιμξ ημο ζπμιείμο επακαπνμζδημνίδεηαη θαη μη βαζηθέξ ημο ιεηημονγίεξ επηθεκηνχκμκηαη ηυζμ ζηεκ θμηκςκία υζμ θαη θονίςξ ζημ οπμθείμεκμ με απμηέιεζμα κα είκαη ηνεηξ: ε ακαπαναγςγηθή, ε ακζνςπηζηηθή θαη ε μμνθςηηθή. Τα ηειεοηαία πνυκηα παναηενείηαη μηα ηάζε απμζπμιεημπμίεζεξ ημο ζπμιείμο, δειαδή μεηαννοζμίζεςκ ζηεκ εζςηενηθή μνγάκςζε θαη ιεηημονγία ημο, ηδηαίηενα με ηεκ εθανμμγή πηιμηηθχκ ζπμιηθχκ πνμγναμμάηςκ. Ε ηάζε αοηή ζέηεη ηδηαίηενεξ απαηηήζεηξ πνμξ ημκ εθπαηδεοηηθυ, μ μπμίμξ βνίζθεηαη μπνμζηά ζημ αίηεμα πμο ημκ οπμπνεχκεη κα θάκεη ημ άιμα ηεξ μεηάβαζεξ απυ πναθηηθέξ θαη κμμηνμπίεξ κεςηενηθήξ επμπήξ(υπμο μ νυιμξ ημο πενημνηδυηακ ζηεκ επηιμγή θαη ημκ θαηαμενηζμυ ηεξ γκχζεξ, δηθαζηήξ ηεξ επίδμζεξ) ζε ζηναηεγηθέξ πμο επηβάιιεη ε μεηακεςηενηθή επμπή(ζοκενγάηεξ ζηεκ θμηκή ακαδήηεζε ηεξ αιήζεηαξ, δηεοθμιοκηήξ, δηαμεζμιαβεηήξ, μνγακςηήξ), απυ νυιμ μεηαδυηε θαη νοζμηζηή ηεξ παηδαγςγηθήξ δηαδηθαζίαξ ζε νυιμ ζοκενγάηε θαη βμεζμφ ηςκ μαζεηχκ πςνίξ κα απμγμεηεφεηαη αιιά κα ακαδεηά κέμοξ ηνυπμοξ θαη ιφζεηξ ζημ θάζε παηδαγςγηθυ πνυβιεμα. Ο κέμξ νυιμξ ημο ζπμιείμο πνμζδμθά απυ ημοξ εθπαηδεοηηθμφξ κα είκαη ζε ζέζε: Να εκημπίδμοκ πνμβιήμαηα γεκηθήξ αιιά θαη εηδηθήξ οθήξ Να ζέημοκ θαη επηπνυζζεημοξ ζηυπμοξ πμο ζα δηαμμνθχκμοκ ημ ηδηαίηενμ ζηίγμα θαη ηεκ ηαοηυηεηα ημο ζπμιείμο Να ιαμβάκμοκ οπεφζοκα θαη επηπνυζζεηα μέηνα γηα κα πεηφπμοκ ημοξ ζηυπμοξ ημοξ

40

Να δηαμμνθχκμοκ έκα πενηβάιιμκ δεμημονγηθήξ θαη εοπάνηζηεξ δηαδηθαζίαξ μάζεζεξ Ε μεζμδηθή δνάζε ημο εθπαηδεοηηθμφ θαη εονφηενα ε δηδαθηηθή ηθακυηεηα δεκ ακαθένεηαη μυκμ ζηε μεηάδμζε γκχζεςκ ζημοξ μαζεηέξ με ζογθεθνημέκμ μεζμδηθυ ηνυπμ αιιά θαη ζηεκ πνμχζεζε ηςκ ηθακμηήηςκ θαη δελημηήηςκ θαη ζηεκ μνγάκςζε θαη ζθεκμζέηεζε ημο μαζήμαημξ με πημφμμν θαη θακηαζία, με ημ κμο θαη ηα πένηα, ζημκ εκημπηζμυ θαη ζηε ζεναπεία ηςκ δοκαηχκ θαη αδφκαηςκ ζημηπείςκ ημοξ ακηίζημηπα, ζηε δηαμυνθςζε εκυξ παηδαγςγηθμφ θιίμαημξ υπμο δε ζα θονηανπεί ε πνμζπάζεηα ημο μαζεηή γηα επηβίςζε θαη γηα επίδμζε ζ’ έκα πηεζηηθυ ζπμιηθυ πχνμ, αιιά ηαοηυπνμκα ε δεμημονγία, ε ηθακμπμίεζε, ε απυιαοζε θαη δηαζθέδαζε. Ταοηυπνμκα, μ εθπαηδεοηηθυξ ςξ δηαμμνθςηήξ θαη ειεγθηήξ ηεξ μαζεζηαθήξ δηαδηθαζίαξ είκαη πνυηοπμ γηα αοηυκμμε ζθέρε θαη δνάζε. Γηα ηεκ μηθμδυμεζε ηεξ δηδαθηηθήξ ζομπενηθμνάξ πνεηάδεηαη: Σεβαζμυξ ζηε δηαθμνεηηθυηεηα, δειαδή ημκηζμυξ ηεξ ζεμαζίαξ ζηηξ δηαθμνεηηθέξ ηθακυηεηεξ ηςκ μαζεηχκ, ζεβαζμυξ ζημ δηαθμνεηηθυ πμιηηηζμηθυ οπυβαζνμ θαη ζηε δηαθμνεηηθή ζοκαηζζεμαηηθή δηαβάζμηζε ημο θυβμο μεηαλφ ηςκ μαζεηχκ θαη μνγάκςζε ηεξ δηδαζθαιίαξ ζφμθςκα με ημ θνηηήνημ ηεξ δηαθμνμπμίεζεξ. Αθφπκηζε θηκήηνςκ με πμιφπιεονε πνμζέγγηζε θαη επαθή ηςκ μαζεηχκ με ημ δηδαθηηθυ ακηηθείμεκμ, πνάγμα πμο παναπέμπεη ζηε δηαθμνμπμηεμέκε θαη με δηαθμνεηηθά μέζα πανμοζίαζε ημο ζέμαημξ θαη ζε δηαθμνμπμηεμέκε μνγάκςζε ηεξ δηδαζθαιίαξ. Δηαμυνθςζε ζεηηθμφ θμηκςκηθμφ θιίμαημξ ζηεκ ηάλε γηα ηε μάζεζε, πνάγμα πμο ζεμαίκεη μνγάκςζε επηθμηκςκηαθχκ δοκαημηήηςκ υιςκ ηςκ μαζεηχκ με υιμοξ. Πνμηάζεηξ Ωξ πνμξ ηεκ εθπαηδεοηηθή πνάλε, εθεί υπμο πμιιέξ αιιαγέξ θαη ηζημνηθέξ ημμέξ πνμζδημνίδμκηαη εθ κέμο θαη υπμο ημ βίαημ θαη ημ βεβηαζμέκμ ή θαη ημ θαιμπνμαίνεημ ςξ πνυζεζε μέκεη έλς υηακ θιείζεη ε πυνηα ηεξ ζπμιηθήξ αίζμοζαξ, ε θμηκή δνάζε ηςκ ζομπνςηαγςκηζηχκ θαη ε ακάμεζά ημοξ αιιειεπίδναζε μέζα απυ ημ θακάιη ηεξ γκχζεξ, με θαζμδήγεζε πνμθακχξ θαη πνςημβμοιία ημο εκήιηθα-θαηυπμο ηεξ γκχζεξ μπμνεί κα οιμπμηεζεί ακ

41

γίκεη θαηακμεηυ πςξ ε αιιειεπίδναζε ιαμβάκεη πχνα πνμξ υιεξ ηηξ θαηεοζφκζεηξ απυ ημ έκα Υπμθείμεκμ πνμξ ημ άιιμ θαη ακηίζηνμθα, απυ έκα οπμθείμεκμ πμο δηα-μμνθχκεηαη απυ έκα άιιμ θαη ακηίζηνμθα, απυ έκα οπμθείμεκμ πμο ακαπηφζζεηαη θαη ελειίζζεηαη ςξ θαζνέθηηζμα θαη επηζομία ημο άιιμο θαη ακηίζηνμθα.(Nedoncelle 1974,ζ.54-58, 1977,ζ. 31-32) Σ’ αοηυ ημ ζθεκηθυ, υπμο ε ζπέζε ακάμεζα ζημκ εθπαηδεοηηθυ θαη ημ μαζεηή/ηάλε δε ιεηημονγεί μμκμδηάζηαηα, έζης θη ακ ε επηννμή ημο εκήιηθα ημοιάπηζημκ ζηεκ εθθίκεζε είκαη απμθαζηζηηθή, μη δομ πυιμη ηεξ ζπέζεξ απμθαζίδμοκ πχξ ζα οιμπμηεζεί ε θμηκή ημοξ δνάζε ζηεκ παναγςγή ηεξ γκχζεξ θαη πχξ ζα μμνθμπμηεζεί ε μεηαλφ ημοξ ζπέζε μέζα ζ΄ αοηυκ ημκ πονήκα παναγςγήξ, μάζεζεξ, δηδαζθαιίαξ. Ε οπανθηή πναγμαηηθυηεηα μπμνεί κα ακαηναπεί μέζα απυ ακμηθηέξ, εοέιηθηεξ δηαδηθαζίεξ ζομμεηεπυκηςκ υπμο ημ γκςζηηθυ πενηεπυμεκμ θαη ε ίδηα ε ζπέζε ιεηημονγμφκ μεηα-επηθμηκςκηαθά θαη μεηαγκςζηηθά. Αοηυ ζημ μηθνμεπίπεδμ ηεξ ηάλεξ. Ε βαζηθή εθπαίδεοζε, αιιά θαη μη ζοκεπείξ επημμνθχζεηξ ημο εθπαηδεοηηθμφ ζχμαημξ, με δηαθνηημφξ νυιμοξ θαη υπη ζπαζμςδηθά θαη αοζαίνεηα, θαζχξ θαη ε εκενγή εμπιμθή δαζθάιςκ-μαζεηχκ ζηε δηαμυνθςζε ημο εθπαηδεοηηθμφ θαη θμηκςκηθμφ πάνηε ζε υ,ηη άμεζα ημοξ αθμνά, ημ βηχκμοκ θαη ημοξ πνμβιεμαηίδεη, είκαη θάπμηεξ ζοκηζηαμέκεξ πμο πνέπεη κα αλημπμηεζμφκ. Αοηυ, ζημ μαθνμεπίπεδμ ημο εθπαηδεοηηθμφ μαξ ζοζηήμαημξ θαη ηςκ μναμάηςκ πμο εγθομμκμφκηαη ζηεκ ανπή ηεξ κέαξ πηιηεηίαξ. Γηα κα με δηαμμνθχζμομε έκα Σπμιείμ ιεηρυ, αθαηάιιειμ, πμο ζα μδεγεί μαζεμαηηθά απιχξ ζηε δηαπυμπεοζε ημο μνάμαημξ, αιιά έκα Σπμιείμ βηχζημμ γηα εθπαηδεοηηθμφξ θαη μαζεηέξ πμο ζα ακηακαθιά ηεκ «θμηκςκία ηεξ γκχζεξ θαη ζα απεπεί ζηεκ πνμμπηηθή ημο ηε μειιμκηηθή θμηκςκία ηςκ πμιηηχκ» Ηη ακ μ δάζθαιμξ δοζθμιεφεηαη κα θένεη εηξ πέναξ ηεκ απμζημιή ημο αζθχκηαξ ζςζηά ημ παηδαγςγηθυ ημο ένγμ, ε εοζφκε ακήθεη θονίςξ ζηεκ πμιηηεία. Γίκαη αοηή ε ίδηα ε πμιηηεία, ε μπμία πνέπεη κα πνμζθένεη ζημοξ δαζθάιμοξ υπη μυκμ ηεκ θαηάιιειε εθπαίδεοζε, αιιά θαη μηα θμηκςκηθή ζέζε ηέημηα, χζηε κα ημοξ θαηαζηήζεη «ηφπμηξ» θαη «μοζία» ζεβαζημφξ θαη οπεφζοκμοξ ιεηημονγμφξ ηεξ θμηκςκίαξ θαη υπη ημοξ θηςπμφξ ζογγεκείξ ηεξ επηζηεμμκηθήξ μηθμγέκεηαξ.

42

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Άνζνμ 16 ημο Σοκηάγμαημξ Γηακκαθάθε Παζπαιηά (1997) «Ο εθπαηδεοηηθυξ δηαμεζμιαβεηήξ» Αζήκα, Γθδυζεηξ Ηονηάθεξ Αζ. Βαζδέθε Δεμμθνίηεημ Πακεπηζηήμημ Θνάθεξ, Σπμιή Γπηζηεμχκ Αγςγήξ, Παηδαγςγηθυ Τμήμα Δεμμηηθήξ Γθπαίδεοζεξ Αιελακδνμφπμιεξ «Ο δάζθαιμξ ημο 21μο αηχκα ζηεκ Γονςπασθή Έκςζε» Πναθηηθά ζοκεδνίμο 10-13 Μαΐμο 2001 Αιελακδνμφπμιε, Γπημέιεηα Η.Οοδμφκεξ-Α. Ηαναθφιιεξ, Γθδυζεηξ Σπακίδε ,Ξάκζε 2001 Ηαδαμίαξ.Α, Αζ.Παπάξ , «Ο νυιμξ ημο δαζθάιμο ζημ εθζογπνμκηζμέκμ ζπμιείμ. Γηζήγεζε ζημ ΥΠΓΠΘ», Αζήκα 1981 Ηαïια Μ.(1999),Ο εθπαηδεοηηθυξ ζηα υνηα ηεξ παηδαγςγηθήξ ζπέζεξ, ηδίαξ, Αζήκα. Ηαιασηδμπμφιμο Μανία, «Ο εθπαηδεοηηθυξ ςξ ζημπαδυμεκμξ επαγγειμαηίαξ» Γ. Δανδακυξ 2001 Ημζζοβάθε Φ.(2003), Ο νυιμξ ημο εθπαηδεοηηθμφ ζημ μεηακεςηενηθυ Σπμιείμ: Πνμζδμθίεξ, Πνμμπηηθέξ, Όνηα, Σηάζεηξ θαη ακηηιήρεηξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ ςξ πνμξ ηε δηδαθηηθή ημοξ εημημυηεηα ,Αζήκα, Πνμζδμθίεξ, Πνμμπηηθέξ, Όνηα Σηάζεηξ θαη ακηηιήρεηξ ηςκ εθπαηδεοηηθχκ ςξ πνμξ ηε δηδαθηηθή ημοξ εημημυηεηα ,Αζήκα,Gutenberg. Μαηζαγγμφναξ Ειίαξ(1998), Θεςνία ηεξ Δηδαζθαιίαξ(ηυμμξ α΄), Ε πνμζςπηθή ζεςνία ςξ πιαίζημ Σημπαζηηθμθνηηηθήξ Ακάιοζεξ, Αζήκα,Gutenberg. Μαηζαγγμφναξ Ειίαξ, «Μμκηέιμ Σημπαζηηθμθνηηηθήξ Ακάιοζεξ ηεξ δηδαζθαιίαξ» Ξςπέιιεξ Πακαγηχηεξ Δ. «Ο εθπαηδεοηηθυξ ζημκ ζφγπνμκμ θυζμμ, μ νυιμξ θαη ημ επαγγειμαηηθυ ημο πνμθίι ζήμενα θαη ε απμηίμεζε ημο ένγμο ημο» Γ.Δανδακυξ 2006 Παπάξ Αζ., «Ε ακηηπαηδαγςγηθυηεηα ηεξ Παηδαγςγηθήξ», Δειθμί Πεηνμοιάθεξ Ν.(1981), «Πνυγναμμα, εθπαηδεοηηθμί ζηυπμη ,μεζμδμιμγία», Φειέθε, Αζήκα Φαναιαμπυπμοιμο, Γεκηθή Παηδαγςγηθή,Αζήκα1983

43