θροϊσμα #13

2

Κάποτε στα γραφεία της Σταδίου 28...

η "Συντροφιά" Έχουν περάσει τριάντα πέντε χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην χώρα μας και το πολιτειακό δημοψήφισμα. Τότε, τον Ιανουάριο του 1975, οι νέοι που στελεχώνουν τις κατασκηνώσεις του Παπά-Γιώργη Πυρουνάκη δεν αρκούνται στην εθελοντική προσφορά για την οργάνωση της Κατασκήνωσης του 1975 έχουν κι άλλες ανάγκες. Οι νεολαίες των κομμάτων που μόλις έχουν επανιδρυθεί δεν τους καλύπτουν. Οι ταραχώδεις και επεισοδιακές Συνελεύσεις των Πανεπιστημιακών Σχολών το ίδιο. Στη Σταδίου 28, στην αίθουσα που είχαμε σε μόνιμη έκθεση τα έργα των ζωγράφων μας, ο Ξενοφών Παπαϊωάννου, ο Νίκος Μάλλης, ο Πέτρος Καλλίτσης, ο Στρατής Πυρουνάκης, η Ρίτα Ζαμπάλου, εγώ και άλλοι συζητάμε την πολιτική κατάσταση της εποχής. Κάποια στιγμή ήρθε και ο παπα-Γιώργης. Είχαμε καιρό να τον δούμε. Συνεχίσαμε τη συζήτηση παρουσία του και ύστερα από λίγο έριξε, ως συνήθως, την ιδέα του. «Αφού δεν εκφράζεστε μέσα από κόμματα, νεολαίες και παρατάξεις γιατί δεν δημιουργείτε μια ομάδα κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού;» Κοιτάξαμε ο ένας τον άλλον. Ο Πέτρος ως συνήθως άρχισε να γελάει κάτω από τα μουστάκια του, δείγμα ότι η ιδέα του παπά τον ενθουσίαζε. Μετά από λίγη ώρα καταλήξαμε στην απόφαση να καλέσουμε και άλλους φίλους για να δημιουργήσουμε όλοι μαζί την ομάδα. Πράγματι έγινε κινητοποίηση και σε μια εβδομάδα μαζευτήκαμε στον ίδιο χώρο καμιά τριανταριά άτομα. Η ιδέα, έτσι όπως την ανέλυσε ο Πέτρος, άρεσε και σ’ αυτούς που δεν ήταν παρόντες στην πρώτη μάζωξη. Με τι θα ασχολιόμασταν; Με ελεύθερες συζητήσεις για ειδικά θέματα που θα αφορούσαν την κοινωνία και την νεολαία ειδικότερα, για την επικαιρότητα στην πολιτική και την οικονομία, για θέματα αθλητισμού και άλλα πολλά. Αποφασίσαμε να κάνουμε κλειστές συγκεντρώσεις με την συμμετοχή όσων κινούνταν γύρω από τον χώρο της Κατασκήνωσης αλλά και δημόσιες συζητήσεις. Το όνομα που θα δίναμε στην ομάδα μας το πρότεινε ο Παπα-Γιώργης. Και το όνομα αυτής λοιπόν «Συντροφιά». Όπως μας εξήγησε το όνομα αυτό δεν παρέπεμπε σε κανένα υφιστάμενο πολιτικό σχήμα, οργανισμό ή ομάδα, για να μη κινδυνεύουμε να κατηγορηθούμε ότι ήμασταν πολιτικό παράρτημα κανενός. Αντίθετα είχε έντονο συμβολισμό. Στη δεύτερη συνάντηση βάλαμε τα θέματα με τα οποία θα ασχολούμασταν. Εκείνη την περίοδο η Βουλή συζητούσε το νέο Σύνταγμα της χώρας. Οι συζητήσεις μεταξύ των κομμάτων έδιναν και έπαιρναν με το θέμα αυτό να βρίσκεται πρώτο στην καθημερινή ειδησεογραφία. Ο Ξενοφών, η Ελίζα και εγώ ρίξαμε την ιδέα να οργανώσουμε μια δημόσια συζήτηση με θέμα το περιεχόμενο του Συντάγματος που σε λίγο καιρό θα ψηφιζόταν. Η ιδέα αυτή αποφασίστηκε να γίνει πράξη. Ο παπα-Γιώργης θα ασκούσε όλη την επιρροή του στα κόμματα για να στείλουν έναν εκπρόσωπό τους στην συζήτηση αυτή. Ο Στρατής θα φρόντιζε να κλείσει τον Κινηματογράφο ΑΠΟΛΛΩΝ που ήταν απέναντι από τα γραφεία μας, στην Σταδίου. Ο Μάριος θα έφτιαχνε μια ωραία αφίσα. Εγώ, με τον Ξενοφώντα και την Ελίζα θα γράφαμε και θα στέλναμε τις προσκλήσεις. Οι υπόλοιποι ανέλαβαν την κινητοποίηση φίλων και γνωστών. Ο καθένας από εμάς κάτι ανέλαβε να κάνει. Με σκληρή δουλειά φτάσαμε σε εκείνο το ανοιξιάτικο πρωϊνό Κυριακής, της πρώτης Κυριακής που εφαρμόζονταν η θερινή ώρα στην Ελλάδα. Ο κινηματογράφος μεγάλος, το όνομα της «Συντροφιάς» με πολύ μικρό ειδικό βάρος. Οι γνωστοί και φίλοι και οι γνωστοί των γνωστών δεν έφτασαν δυστυχώς όχι μόνο να γεμίσουν τον κινηματογράφο αλλά ούτε καν να τον κάνουν να φανεί μισογεμάτος. Ήλθαν 50-60 άτομα. Η Ένωση Κέντρου, το Κ.Κ.Ε. και το Κ.Κ.Ε. (εσωτ.) έστειλαν εκπροσώπους. Ο παπα-Γιώργης έκανε ένα σύντομο χαιρετισμό και μετά κάθισε σε μια καρέκλα δίπλα από το πάνελ των ομιλητών και εμένα, τον Συντονιστή της εκδήλωσης, για να παρακολουθήσει. Η συζήτηση ήταν μεστή και ο προβληματισμός, που αναπτύχθηκε, πολύ υψηλού επιπέδου. Οι ερωτήσεις και οι παρεμβάσεις του κοινού ήταν πολλές και εύστοχες με αποτέλεσμα η διάρκεια της εκδήλωσης να ξεπεράσει τις τρεις και πλέον ώρες. Στο τέλος τόσο οι εκπρόσωποι των κομμάτων όσο και οι προσκεκλημένοι έλεγαν ότι μακάρι να γίνονταν τέτοιου επιπέδου συζητήσεις όπως για το Σύνταγμα και για άλλα πολιτικού περιεχομένου θέματα. Φύγαμε από την εκδήλωση με την υπόσχεση ότι θα διοργανώναμε και άλλες παρόμοιες εκδηλώσεις στο αμέσως προσεχές μέλλον. Δυστυχώς όμως η κατασκηνωτική περίοδος που πλησίαζε δεν μας επέτρεπε να ασχοληθούμε με τέτοια θέματα. Γυρίσαμε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο αλλά η «Συντροφιά» δεν συνεδρίασε άλλη φορά. Τα μέλη της όμως δεν χάθηκαν. Όλοι συνέχισαν την ασχολία με την Κατασκήνωση. Ήταν κάτι που μας γέμιζε περισσότερο από το κάθε τι. Νιώθω τυχερός που διετέλεσα μέλος της «Συντροφιάς» που ήταν μια πραγματική συντροφιά, μια πραγματική παρέα φίλων που έζησαν ωραίες και συναρπαστικές στιγμές μαζί. Μανώλης Κολυμπάδης

Πρόεδρος Ελληνικής Φίλαθλης Ομοσπονδίας Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης Μέλος Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής

èñïúóìá 13 τεύχος

περιεχόμενα 2 3 4,5,6 7 8 9 10,11 12,13 14 15 16-18 19 20,21 22,23 24,25 26 27 28,29 30 31

ÊÜðïôå... ÓêÝøåéò Κατασκήνωση 2009 Ξένοι εθελοντές γράφουν 'Ενα κορίτσι μιλά για την Κατασκήνωση Παιδαγωγικά Κινηματογράφος Μουσική-Θέατρο Βιβλίο Το τείχος του Βερολίνου Σκιαγραφήσεις: Κώστας Μουρσελάς Γιάννης Μόραλης Συνέντευξη: Νίκος Δεσεκόπουλος 1943: Κατασκήνωση Πεντέλης Περιβάλλοντας: Ανακύκλωση Βελτιώνοντας τις εγκαταστάσεις μας Πιστοποίηση ISO Μικρό οδοιπορικό Έγραψαν και είπαν για μας Δåé äç ×ñçìÜôùí

Éäéïêôçóßá:

Ãñáöåßá:

URL: e-mail:

Êáôáóêçíþóåéò ×áñïýìåíá ÐáéäéÜ ×áñïýìåíá ÍéÜôá Χέυδεν 14, 10434 ÁèÞíá, ôçë. 210-32.26.019, FAX 210-3257801 www.kataskinosi.gr kataskinoseis@yahoo.com

Åêäüôçò - Áñ÷éóõíôÜêôçò ÐÝôñïò Êáëëßôóçò

Êáëëéôå÷íéêÞ Äéåýèõíóç ÄçìÞôñçò Áíôùíßïõ ÓðÞëéïò ÐÝôæáò

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Κώστιας Αλεξανδρίδης Ìáñãáñßôá Íéêïëïðïýëïõ Ρόζμαρι Αντωνίνη ÔæÝíç Ðáðáæéïý ÄçìÞôñçò Áíôùíßïõ ÓðÞëéïò ÐÝôæáò ÐÝðç Âáôéêéþôç Ãéþñãïò ÐõñïõíÜêçò Φοίβος Καλλίτσης Ìáñßá ÓðÜôïõëá Ößëéððïò Ëåùíßäáò Φαίδρα Χριστοπούλου ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Παναγιώτης Αναστόπουλος Μανώλης Κολυμπάδης Γιάννης Γαβαλάς Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή Ειρήνη Μαντινάου Aiva Jaceviciute Ξενοφών Παπαϊωάννου Angelica Issing-Tsoutsia Φωτογραφίες Äéüñèùóç êåéìÝíùí ÐÝτρος Καλλίτσης ÐÝðç Âáôéêéþôç Νίκος Καλλίτσης ÌÜñèá ÄåëÞ-ÐõñïõíÜêç Γιώργος Πυρουνάκης Äéáêßíçóç Σταύρος Χανάς ÓôñáôÞò ÐõñïõíÜêçò Åêôýðùóç: Ðáí.ÌáêñõãéÜííçò ÃñáöéêÝò ÔÝ÷íåò, ÍéêïìÞäïõò 28, ÁèÞíá , ôçë. 210-51.53.535 Åõ÷áñéóôïýìå ôïí ê. ÌáêñõãéÜííç êáé ôïõò óõíåñãÜôåò ôïõ ãéá ôç ðïëýðëåõñç âïÞèåéÜ ôïõò.

editorial

σ κέ ψ ε ι ς Κι ενώ ο παιδικός πληθυσμός συρρικνώνεται στην Ελλάδα, αυξάνονται τα ποσοστά της φτώχειας του. Η παιδική φτώχεια είναι υψηλότερη απ' ό,τι στο σύνολο του πληθυσμού και αντιπροσωπεύει το 23,3% των παιδιών.

EKKE (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) Τι περίεργη και δύσκολη εποχή... Αναταραχή στο παγκόσμιο στερέωμα, αναταραχή στα εσωτερικά των ομοσπονδιών, των trust, των κρατών, των ενώσεων, των κομμάτων, των φιλάθλων. Παντού οικονομική κρίση, διαδοχικά κραχ, παπαγάλοι προπαγανδιστές, παντού διχόνοια. Έχει κηρυχθεί πόλεμος; Πολλές μικρές τοπικές συρράξεις ή ένας μεγάλος Παγκόσμιος πόλεμος; Ποιοι μάχονται με ποιους, ποιοι είναι οι σύμμαχοι και ποιοι οι εχθροί; Για ποια ιδανικά ή συμφέροντα θυσιάζονται πατρίδες, θρησκείες, κράτη, κοινωνίες; Για ποιες αξίες χαλαλίζονται περιουσίες, σπίτια και δρόμοι, τα πλούτη της φύσης, μισθοί, ελεύθερος χρόνος και ανθρώπινες υπάρξεις; Μου έρχεται να απαντήσω ναι. Υπάρχει πόλεμος. Το παγκόσμιο οικονομικό-πολιτικό-κοινωνικό σύστημα που φτιάχτηκε από τα «καλύτερα» ανθρώπινα μυαλά επιτίθεται στους ανθρώπους. Οι «απρόσωπες» δομές μέσω των υπαλλήλων τους, που απλά «κάνουν τη δουλειά» τους, επιτίθενται με μανία σε οτιδήποτε και σε οποιονδήποτε. Επίθεση στις αμοιβές, στον τρόπο ζωής, στις αξίες στα οράματα, στα όνειρα. Μακροπρόθεσμα δεν θα εξαιρεθεί κανένας. Όλοι θα βρεθούν στο στόχαστρο, όλοι κάτι θα χάσουν, όλοι θα αντικατασταθούν από νεότερους τους, γενίτσαρους γιατί όλοι είναι αναλώσιμοι. Το παν είναι η σταθερότητα του παγκόσμιου συστήματος. Όλοι είναι στρατιώτες σε κάποιο μικρό ή μεγάλο πόλεμο και μάχονται τους ανθρώπους. Δεν είναι μόνο οι αστυνομικοί των 1.000€ που επιτίθενται με μανία στους νέους της γενιάς των 700€. Είναι οι εκπαιδευτικοί που τα βάζουν με εφοριακούς, είναι οι απολογητές-οπαδοί ενός κόμματος που την «πέφτουν» στους υμνητές-οπαδούς του άλλου αν και εργάζονται σε διπλανά γραφεία, είναι οι δυο πορείες που δεν συναντιούνται ποτέ στη Σταδίου, είναι οι μη καπνιστές που διαφωνούν στην ταβέρνα με τους φίλους τους καπνιστές για θέματα υγείας στην πιο μολυσμένη πόλη του κόσμου, είναι, είναι, είναι... Δίνουμε μάχες για να ρίξουμε τον άλλο, να του φάμε τη θέση, ένα μέτρο από το γειτονικό οικόπεδο. Ο διπλανός φτωχός πρέπει να γίνει φτωχότερος από εμάς κι έτσι εμείς θα νομίζουμε ότι είμαστε πλούσιοι, θα έχουμε αρπάξει την ευκαιρία αν και θα έχουμε κατασπαράξει κάποιους. Μέχρι που θα έρθει η σειρά μας να χάσουμε κι εμείς λίγα ή περισσότερα για το κοινό καλό, για την πατρίδα, τη θρησκεία, την κυβέρνηση, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, την παγκόσμια οικονομία. Θύματα και θύτες σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο... Η ανθρώπινη ζωή είναι πια φτηνή. Η ποιότητα της ζωής, οι Τέχνες, οι τεχνολογίες, η φύση έχουν μια αγοραατική αξία που ανεβοκατεβαίνει σαν τις φούσκες των διεθνών χρηματιστηρίων. Η φτώχεια πρέπει να εξαπλωθεί. Οι πιο αδύνατοι θα είναι τα πρώτα αλλά όχι τα μόνα θύματα. Πρώτα από όλους τα παιδιά, όπως λένε σοβαρές έρευνες. Τα παιδιά θα μας αντιγράψουν στα καλά και στα κακά. Κι όταν όλα είναι απρόσωπα, όταν καλλιεργείται κάθε είδους φόβος, όταν προβάλλεται και θεωρείται αναγκαία η βία, τα παιδιά θα χάσουν την αθωότητά τους, θα κλέψουν, θα υποχρεωθούν να φοράνε χρωματιστά ή μαύρα κασκόλ και μαντήλες, θα γίνουν κι αυτά στρατιώτες σε ένα πόλεμο που δεν είναι δικός τους, έναν πόλεμο που θα χάσουν πολλά, ίσως και τη ζωή τους. Ας έχουμε γνώση, ας μην ακολουθήσουμε όλες τις εντολές, ας μη τους πιστεύουμε. Ας προσπαθήσουμε και πάλι για κάτι που πιστεύουμε, που μας αρέσει. Ας αναζητήσουμε την ουτοπία μιας άλλης κοινωνίας. Πρώτα από όλα μέσα μας και μετά στην Κατασκήνωση. Ας πάρουμε μαζί μας και τα παιδιά. Ας αφήσουμε έξω από την ανοικτή της πύλη, έστω για είκοσι μέρες, κάποια από αυτά που πληγώνουν μικρούς και μεγάλους. Θα κερδίσουμε, έστω για λίγο, μια καλύτερη ζωή. Ας προσπαθήσουμε μαζί να μαζέψουμε για τα παιδιά χρήματα, υλικά, γνώσεις, κουράγιο. Ας θυμηθούμε και ας μάθουμε και στα παιδιά πως υπάρχουν πιο αθώες, πιο κεφάτες, πιο αγαπησιάρικες, πιο τρυφερές στιγμές στη ζωή. Ξέρουμε, και μάλιστα πολύ καλά, να το κάνουμε αυτό. Και τώρα πια, μετά από μια μακρόχρονη πορεία, το ξέρουν πολλοί όπου δεν είναι τόσο κοντά μας.. Κι όταν φέτος, στα τέλη Ιουλίου, τελειώσει η κοινή μας ζωή και έρθει ο καιρός να αποχαιρετιστούμε ας μην δακρύσουμε όπως κάθε χρόνο. Ας γελάσουμε ειρωνικά και ας βγάλουμε κοροϊδευτικά τη γλώσσα στους κρατούντες. Θα έχουμε δραπετεύσει από την μιζέρια που σχεδίαζαν για μας. Για το λίγο αυτό καιρό παιδιά και εθελοντές θα ξέρουν πως τους αγνόησαν, τους την έσκασαν και έζησαν μαζί αλλού και αλλιώς.

Πέτρος Καλλίτσης

3

4

στην αρχαία Ερένεια τον Ιούλιο...

κατασκήνωση 2009 Χαμόγελα που δε χάνονται Όταν μιλώ ή γράφω για την Κατασκήνωση πάντα ταξιδεύουν μέσα στα μάτια μου, τοπία, χρώματα, δέντρα, μορφές, παιδικά χαμόγελα. Αν μπορούσαν να μπουν σε μια φωτογραφία όλα τα παιδικά πρόσωπα των 78 χρόνων Κατασκήνωσης θα είχαμε μπροστά μας μια μεγάλη παιδική πολιτεία. Η Κατασκήνωση του καλοκαιριού που πέρασε πλούτισε τη φωτογραφία με 132 νέα παιδικά χαμόγελα. Πόσο κρατάει όμως αυτό το χαμόγελο; Και τι μπορεί να κρύβει; Κρύβει δύσκολες οικογενειακές ιστορίες, τσαλαπατημένες παιδικές ψυχές, απομόνωση από την κοινωνία, χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, αποτυχίες. Όταν ξεπεράσεις το μούδιασμα της ψυχής που σου προκαλούν όλα αυτά, καλείσαι να δράσεις. Έτσι αναδύεται το ερώτημα. Πώς μπορούμε εμείς, ως Κατασκήνωση, να παρέμβουμε μέσα σε 21 ημέρες; Είναι ένα βασανιστικό ερώτημα που καλούμαστε κάθε χρόνια να απαντάμε με όσο το δυνατόν καλύτερο και πειστικότερο τρόπο. Η εικόνα μας για το παιδί είναι το «πλούσιο» παιδί. Δεν εννοούμε φυσικά το υλικά πλούσιο παιδί, αλλά ένα παιδί που μπορεί να ζήσει, να μάθει, να μοιραστεί, να επικοινωνήσει πάντα σε σχέση με τους άλλους. Τόσο με τα άλλα παιδία, όσο και με τους ενήλικες.

Στιγμές • Η πόρτα της Κατασκήνωσης ανοίγει για να μείνει ανοιχτή σε όλη τη διάρκεια της.

• Η καινούργια τραπεζαρία. Θέα από παντού. Η συνύπαρξη της σύγχρονης αρχιτεκτονικής με το κοκκινόχωμα.

• Δευτέρα πρωί: τα παιδιά φτάνουν για 21 ημέρες, θα μαθαίνουμε, θα μοιραζόμαστε, θα τρώμε και θα κοιμόμαστε μαζί.

• Η συγκινητική παρουσία της Ζεϊνάμπ, της Ζαχρά, της Νεγκάρ στον όμιλο Θέατρου. Η τέχνη του θεάτρου και της επικοινωνίας ρίχνει τα τείχη που υψώνει η γλώσσα.

• Ο παιδιατρικός και οδοντιατρικός έλεγχος που παρείχαν οι Γιατροί του Κόσμου στα παιδιά της Κατασκήνωσης -μια πράξη αλληλεγγύης και αγάπης Εθελοντές απ’ όλα τα μέρη του πλανήτη. Η κατασκήνωση μιας παγκόσμιας επικοινωνίας με στόχο την προσφορά στον Άνθρωπο.

Μαρία Σπάτουλα

Χαρούμενα πρόσωπα ντυμένα με πολύχρωμες στολές μεταδίδουν στα παιδιά το ατέλειωτο κέφι τους κάθε στιγμή της κατασκηνωτικής ζωής

Η δημιουργική φαντασία στο σινεμά

Μεγάλη προσπάθεια, μεγάλος συναγωνισμός στα γήπεδα αλλά πάντα αγαπημένοι φίλοι

Ανακυκλωμένα υλικά σε έργα τέχνης

Μερικές από τις Κραυγές ομάδων που φέτος είχαν θέμα τα ζώα της Ζούγκλας Υπάρχουν τα κριάρια Υπάρχουν τα μουλάρια Μα είμαστε οι άρχοντες της ζούγκλας, Τα λιοντάρια. Μες τη ζούγκλα την τρελή Τριγυρνάμε όλοι μαζί. Κατασκήνωσης καμάρια Δε μας δένουν χαλινάρια.

Λιοντάρια 4η μικρών Αγοριών

Ήρθαμε Πατέρα για καθαρό αέρα. Τη ζούγκλα την αφήσαμε γιατί σας αγαπήσαμε. Είμαστε δυναμικές αλλά όχι μοχθηρές. Αν βοήθεια χρειαστείς μη διστάσεις να το πεις. Ιπι-ιπι-ούγκλας είμαστε οι βασίλισσες της ζούγκλας. Λέαινες! Λέαινες 3η μεγάλων κοριτσιών

Πράσινοι, κόκκινοι, κίτρινοι, μπλε παπαγάλοι ολέ ολέ ολέ! Από ‘δω κι από κει τρέχουμε παπαγάλοι ολέ ολέ ολέ! Οι πειρατές στους ώμους τους μας έχουνε παπαγάλοι ολέ ολέ ολέ! Μπλα μπλα μπλα παπαγάλοι στα βουνά! Παπαγάλοι 2η μικρών Κοριτσιών

Θ΄ανέβω σε ένα βουνό να φάω όλα τα ζώα. Τίγρεις, κοάλα, σκορπιούς, αντιλόπες μαζί με το βόα. Φτάσαμε μέχρι εδώ απ’ τον Αμαζόνιο. Θα είμαστε πάντα μαζί γιατί έχουμε όλοι ψυχή. Ανακόντες! Ανακόντες 2η μεγάλων Αγοριών

Τις ώρες του τρεξίματος, της ψυχαγωγίας και της ξεκούρασης φαίνονται η συνεργασία και οι εξαιρετικές σχέσεις μεταξύ των εθελοντών

6

...ένα χωριό 210 ανθρώπων από 4 ηπείρους!

παιδιά εθελοντές

Φιλοξενήθηκαν 76 αγόρια και 56 κορίτσια από 12 χώρες καταγωγής με τη βοήθεια 79 εθελοντών από 16 χώρες της Ευρώπης, της Ασίας, και της Βόρειας Αμερικής Τα παιδιά χωρίστηκαν σε 4 κοινότητες και 15 ομάδες. Στο πρόγραμμα υπήρχαν ώρες για Χειροτεχνία, Αθλητισμό, Ώρα Ομάδων, Ψυχαγωγία και για τους 12 ομίλους δημιουργικής απασχόλησης: Αγιογραφία, Ζωγραφική, Θέατρο, Μουσική, Χορό, Παραμύθι, Καραγκιόζη, Τραγούδι, Κατασκευές, Κηπουρική, Κουκλοθέατρο, Αστρονομία Η Κατασκήνωση του 2009 λειτούργησε με διευθυντή τον Πέτρο Καλλίτση και υποδιευθυντές τους Αντώνη Πυρουνάκη, Μαρία Σπάτουλα και Μάρθα Δελή. Κοινοτάρχες ήταν η Πέπη Βατικιώτη, ο Γιώργος Πυρουνάκης, ο Δημήτρης Αντωνίου και η Νίκη Πυρουνάκη. Σε επιτελικές θέσεις ήταν η Χρύσα Βαμβακά, η Αγγελική Γαβαλά, η Κατερίνα Μαρινάκη, η Ειρήνη Νούσα, η Ελπίδα Παπαδοπούλου, ο Σπήλιος Πέτζας, ο Θεοδόσης Πυρουνάκης, ο Σπύρος Ακτύπης, ο Νίκος Καλλίτσης, ο Σταύρος Χανάς, και ο Πασχάλης Ποδάρας. Ομαδάρχες ήταν οι Αντώνης Κωνσταντακόπουλος, Παύλος Γουναλάκης, Γιώργος Χ.Πυρουνάκης, Νίκος Μητρόπουλος, Βασίλης

Δελής, Στέλιος Γαβαλάς, Γιώργος Θ. Πυρουνάκης, Νίκος Μώρας, Γιάννης Πυρουνάκης, Νικηφόρος Πυρουνάκης, Αλέξανδρος Strecker, Χρυσή Σ. Πυρουνάκη, Ειρήνη Μαντινάου, Ειρήνη Καρακαϊδού, Χαρά Κουκουράκη, Δήμητρα Μπάσο, Φρισκίτα Γκίκα, Δανάη Νούσα, Χριστίνα Ποδάρα, Αγγελική Γαρδελίνου, Ερμίνα Καλλίνικου, Ηλέκτρα Μανέα-Κάργα, Τζοάννα Ιωάννου, Μαρία Λουίζου, Μάρω Θεολόγη και η Φαίδρα Χριστοπούλου. Βοήθησαν ακόμα η γιατρίνα μας Ειρήνη Σπυριδάκη και οι Ρόζμαρι Αντωνίνη, Γιάννης Λιάγκος, Σπύρος Θωμάς, Ivan Markovitch, Varavara Ermakova, Nadia Ivanova, Kris Saferna, Γιάννος Γαβαλάς, Αθηνά Αντωνίου, Κώστιας Αλεξανδρίδης, Φιλαρέτη Χριστακοπούλου, Αγγελική Καλλίτση, Αλέκος Καλτσάς,

Λεωνίδας Βιδάλης, Θεμιστοκλής Καλλίτσης, Κωνσταντίνος Καλλίτσης, Έφη Λαμπίρη, Βάλια Κωνσταντίνου, Σπυριδούλα Τζουρά και πολλά παλιά αλλά και μελλοντικά στελέχη. Στην οργάνωση και λειτουργία της φετινής Κατασκήνωσης βοήθησαν και οι: Στρατής Πυρουνάκης, Τιμολέων Χατζηβασιλείου, Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή, Δημήτρης Φραγκουλάκης, Αντώνης Καλλίτσης, Τζένη Παπαζιού, Κώστας Μπούτσης και η Ρίτα Ζαμπάλου. Ιδιαίτερο ρόλο είχαν οι 11 εθελοντές από το εξωτερικό που ήρθαν με την μεσολάβηση της SCI, αλλά και ο chef Βασίλης Παναγιωτόπουλος που είχε την ευθύνη για το εξαιρετικό φαγητό.

Óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò ðïõ ðñüóöåñáí ôç âïÞèåéÜ ôïõò åèåëïíôéêÜ êáé ìå ðïëëÞ áãÜðç, Ýíá ÌÅÃÁËÏ ÅÕ×ÁÑÉÓÔÙ

Οι ξένοι εθελοντές γράφουν

“Dear Kataskinosi“

Οι ξένοι εθελοντές στην κατασκήνωση του 2009 Monika Abdulahad από τoν Καναδά, Leisha Sheiner από την Αγγλία, Alvaro Porras Garcia και Nadia Abou Hinin Rayward από την Ισπανία, Pavlina Moltova και Diana Budjacova από την Τσεχία, Florence Penson από τo Βέλγιο, Aiva Jaceviciute από τη Λιθουανία, Deniz από την Τουρκία Suzanna Peterson από την Σουηδία, Beata Granops από τη Πολωνία και Aleksandra Stankovic από τη Σερβία.

Η Κατασκήνωση ήταν μια από τις πιο αξέχαστες εμπειρίες της ζωής μου. Εκεί, συνάντησα καταπληκτικούς ανθρώπους που με όλη την καρδιά και τη ψυχή τους προετοίμαζαν το πρόγραμμα. Η πολύ καλή αξιοποίηση του χρόνου ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Τα παιδιά είχαν πάντα κάτι να κάνουν, από το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα. Η κάθε δραστηριότητα ήταν καλύτερη από την προηγούμενη (ιδιαίτερα το θέατρο και τα μαθήματα χορού!!!) Για μένα όμως αυτό που άξιζε περισσότερο ήταν ο τρόπος που συμπεριφέρονταν οι άνθρωποι. Όλοι ήταν ευγενικοί και νοιάζονταν για τους άλλους. Η ελληνική χαρά του «να ζεις» είναι αυτό που απόλαυσα και μου λείπει πιο πολύ!

Beata Granops, από την Πολωνία

Καλημέρα! 10! 9! 8!..3! 2! 1! Καλώς ήρθατε στην Κατασκήνωση! Ένα μέρος για να συναντήσεις και να κάνεις φίλους, μικρούς και μεγάλους, απ’ όλο τον κόσμο. Μία ευκαιρία για να συμμετέχεις σε κάτι σημαντικό και αξιόλογο. Οι μέρες κάτω από τη σκιά των δέντρων και οι νύχτες στο θέατρο κάτω από τα αστέρια. Ήταν ένα μάθημα ζωής να περνάς ένα μήνα κοντά σε ανθρώπους που ούτε καν γνώριζες πριν. Έμαθα πολλά για τον εαυτό μου, τους καινούργιους μου φίλους, την ομαδική δουλειά και την έννοια της κοινότητας. Όλα αυτά θα μου μείνουν αξέχαστα! Σας ευχαριστώ!

Monika Abdulahad, από τον Καναδά και την Κύπρο Από τη στιγμή που αντίκρισα για πρώτη φορά τα πανέμορφα ελληνικά τοπία, καθώς ταξίδευα με το high speed, ήξερα ότι ο επίσκεψή μου στην Κατασκήνωση επρόκειτο να μου μείνει αξέχαστη. Ποτέ δεν είχα φανταστεί πως θα περνούσα το καλοκαίρι μου να αγχώνομαι και να ανταγωνίζομαι για το ποιος θα κόψει ντομάτες και καρπούζι γρηγορότερα, να συγκρίνω τις πληγές στα χέρια μας! Το στέμμα του ταχύτερου κοψίματος δεν ήταν βέβαια το μόνο που κέρδισα. Έμαθα επίσης πολλά πράγματα. Ξεπέρασα τη ντροπή μου ακόμα κι όταν τραγουδούσα παράφωνα, σε μια γλώσσα που το επίδοξο κοινό μου δεν καταλάβαινε, φορώντας ένα πράσινο καουμπόικο καπέλο! Η Κατασκήνωση μου πρόσφερε ένα αξέχαστο καλοκαίρι, μαθήματα ζωής και αναμνήσεις πολλών χαμογελαστών προσώπων.

Leisha Sheiner, από την Αγγλία

Οι εθελοντές της SCI ετοιμάζουν σαλάτες με χαμόγελο

Η εμπειρία μου στην Κατασκήνωση του 2009 ήταν απλώς φανταστική! Απόλαυσα το ελληνικό καλοκαίρι στον καλύτερο μήνα του, έκανα φίλους απ’ όλο τον κόσμο, έμαθα λίγες ελληνικές λέξεις και δοκίμασα το γευστικότερο φαγητό! Θα κρατήσω για πάντα μέσα μου όλες αυτές τις πανέμορφες αναμνήσεις. Ακόμα θυμάμαι πόση πλάκα είχε το να δουλεύουμε όλοι μαζί στην κουζίνα, να καθαρίζουμε λαχανικά και καρπούζι, να βοηθάμε τον κύριο Βασίλη στην ετοιμασία των γευμάτων, να πλένουμε πιάτα. Όλα χορεύοντας και τραγουδώντας! Θυμάμαι επίσης την επίσκεψή μου στην όμορφη Αίγινα, τα εξαιρετικά πάρτι και τις ορειβασίες στα βουνά. Η Κατασκήνωση ήταν μία απ’ τις πιο διασκεδαστικές, πιο τρελές, πιο απίθανες περιπέτειες της ζωής μου!

Susanna Peterson, από τη Σουηδία

Όλη η ομάδα των Ελλήνων και ξένων εθελοντών που είχαν την ευθύνη για το φαγητό

Σε όλη μου τη ζωή δεν έχω γνωρίσει τόσο ενδιαφέροντες, καλόκαρδους, ανοικτούς, γενναίους, φιλικούς, ιδεαλιστές, αισιόδοξους, ενεργητικούς, δημιουργικούς και παθιασμένους ανθρώπους που νοιάζονται για τον συνάνθρωπό τους, μαζεμένους σε ένα μέρος! Και είναι όλοι ενωμένοι δουλεύοντας για μια ιδέα… πώς να φροντίσουν, ώστε 140 παιδιά να περάσουν φανταστικά τις 20 αυτές κατασκηνωτικές μέρες. Ευγνωμονώ την τύχη μου να βρεθώ μαζί τους και να γίνω κι εγώ κομμάτι αυτής της προσπάθειας. Εννοείται φυσικά πως δεν έχω πετάξει τα «βαμμένα» με κοκκινόχωμα αθλητικά μου παπούτσια... δεν ξέρεις πότε θα τα καταφέρω να επιστρέψω στην Κατασκήνωση κάποια νύχτα κρυφά... όπως ακριβώς (ποτέ δεν) έφυγα!

Aiva Jaceviciute, από την Λιθουανία

7

8

Συνέντευξη με την 14χρονη Χριστίνα

ένα κορίτσι μιλά για την Κατασκήνωση Πόσα χρόνια πηγαίνεις στην κατασκήνωση; Πηγαίνω από 6 χρονών και είμαι τώρα 14. Είναι 8 χρόνια. Έχω περάσει σχεδόν απ’ όλες τις ομάδες. Από 3η μικρών κοριτσιών μέχρι 2η κοριτσιών. Κάθε χρόνο γιατί συνεχίζεις να πηγαίνεις; Μ’ αρέσει πάρα πολύ γιατί γνωρίζω πολλές καινούργιες φίλες, περνάμε ωραία, ξεφορτώνομαι και τους γονείς μου. Αν πριν ανέβω έχει γίνει κάτι άσχημο, εκεί το ξεχνάω και το αφήνω πίσω μου όσο μπορώ. Επίσης μ’ αρέσει που μένουμε σε σκηνές και έχει καθαρό αέρα. Δε χρειάζεται να πληρώσεις για να πιεις, να φας. Είναι όλα δωρεάν ευτυχώς! Υπάρχει κάτι που έχεις μάθει απ' την κατασκήνωση, τις αρχές της, τα άτομα που είναι εκεί; Νομίζω ότι μ' έχει κάνει λίγο καλύτερο άνθρωπο. Θυμάμαι πώς ήμουν.. αντιμίλαγα πάρα πολύ και δεν έδινα λογαριασμό σε κανέναν. Μου μιλούσαν και τους αγνοούσα. Τώρα.. καλύτερα. Ποιο είναι το αγαπημένο σου κομμάτι του προγράμματος; Μ’ αρέσει όταν πηγαίνουμε στη σημαία το απόγευμα. Βλέπω όλα τα παιδιά, τις ομάδες σε κύκλο, είμαστε όλοι μαζί.. Αλλά πιο πολύ μ’ αρέσει στο θεατράκι την ώρα της ψυχαγωγίας και οι καντάδες που κάνουνε τα βράδια! Θυμάσαι κάποιες αστείες στιγμές από όλα αυτά τα χρόνια; Κάποια μέρα μια κοπέλα απ’ τη σκηνή μου είχε ανέβει στο κρεβάτι και με το σκοινί της τέντας έκανε τον cowboy! Θυμάμαι πως όταν ήμουν 3η κοριτσιών ήμασταν 12 άτομα στην ομάδα! Κάθε μέρα γινόταν χαμός! Πιο μικρή είχα μαζέψει με έναν φίλο μου τον Αλί μια σακούλα γεμάτη τζιτζίκια, τα ελευθερώσαμε στο χώρο της σημαίας και μαύρισε ο ουρανός! Ποια ήταν η αγαπημένη σου χρονιά; Φέτος γιατί στη σκηνή ήμασταν πάρα πολύ δεμένες. Ήξερα τα περισσότερα κορίτσια από πριν. Επίσης είχαμε τις καλύτερες ομαδάρχισσες και υπήρχαν πολύ ωραία αγόρια! Πόσο σ' επηρεάζει το γεγονός ότι στην κατασκήνωση φιλοξενούνται παιδιά διαφορετικής καταγωγής, θρησκεύματος ή με κοινωνικοοικονομικά προβλήματα; Για μένα δεν έχει σημασία. Κανείς δε μ’ ενοχλεί κι εγώ είμαι φιλική απέναντι σε όλους. Εξάλλου κι η δική μου οικογένεια έχει οικονομικά προβλήματα. Επίσης παιδιά από την Αλβανία που συνήθως είναι κάπως ζωηρά, όταν ανεβαίνουν κατασκήνωση ηρεμούν και είναι πιο ήσυχα. Στη κατασκήνωση οι μεγάλοι δεν ξεχωρίζουνε ανθρώπους. Όταν είσαι κατασκήνωση τι σου λείπει; Ουσιαστικά τίποτα. Απλώς κάποιες στιγμές μου λείπει η Ελευσίνα, οι καφετέριες και το κινητό μου πάρα πολύ! Στην κατασκήνωση απαγορεύεται να φέρνουμε κινητά παρόλο που μερικά παιδιά τα φέρνουν. Βέβαια τους τα παίρνουν. Είναι δίκαιο. Κι εγώ αν ήμουν ομαδάρχισσα ή κοινοτάρχισσα το ίδιο θα έκανα.

Το χειμώνα σκέφτεσαι καθόλου την κατασκήνωση; Μου λείπει πάρα πολύ.. όλα, ό, τι κάνουμε.. Μπορεί καμιά φορά να λέμε ότι τώρα είμαστε μεγάλοι και βαριόμαστε να συμμετέχουμε αλλά κανονικά μας αρέσει, δεν έχουμε πρόβλημα. Π.χ μουσικές καρέκλες δεν θέλουμε να παίξουμε γιατί ντρεπόμαστε! Αν γινόταν μια δεύτερη περίοδος μόνο για εφήβους θα σου άρεσε; Όχι. Είμαστε πιο ωραία μαζί. Δεν καταλαβαίνω γιατί να χωριστούμε αφού είμαστε όλοι ίσοι, μεγάλοι και μικροί. Τι αισθάνεσαι όταν αρχίζει κι όταν τελειώνει κάθε περίοδος; Παρόλο που έρχομαι κατασκήνωση 8 χρόνια κάθε χρονιά που ανεβαίνω αισθάνομαι διαφορετικά. Πιο μικρή στεναχωριόμουν λίγο γιατί αποχωριζόμουν τη μαμά μου. Τώρα δε με νοιάζει τόσο αυτό. Είμαι πάρα πολύ ενθουσιασμένη! Απ την άλλη, κάθε χρονιά όταν φεύγουμε κλαίω απίστευτα, ειδικά για τους ομαδάρχες γιατί κάποιους δεν τους βλέπω το χειμώνα και μου λείπουν. Θυμάμαι στη σημαία που απ το κλάμα δε μπορεί καμία ομάδα να πει την κραυγή της. Στεναχωριέμαι πάρα πολύ όταν τελειώνει κάτι ωραίο. Ποιος είναι για σένα ο ιδανικός ομαδάρχης; Κάποιος που σε καταλαβαίνει όταν του μιλάς, που μπορείς να τον εμπιστευτείς και που δε σου φωνάζει. Π.χ το μεσημέρι που δεν θέλουμε να κοιμηθούμε αντί να σου λέει να κάνεις ησυχία έρχεται και μιλάει μαζί σου χαμηλόφωνα. Κάποιος που είναι υπομονετικός και προτείνει ωραίες δραστηριότητες. Να μην κάνει διακρίσεις και να μην παριστάνει τον έξυπνο στα παιδιά. Επίσης είναι ωραίο να σε προστατεύει και να παίρνει το μέρος σου σε ένα καυγά. Δεν πειράζει να είναι λίγο αυστηρός γιατί κι εμείς δεν είμαστε πάντα αγγελάκια! Το πιο δύσκολο όμως είναι όταν έχεις μικρή διαφορά ηλικίας με τον ομαδάρχη σου γιατί καμιά φορά δεν τον σέβεσαι και δεν κάνεις ό,τι σου λέει. Έχεις σκεφτεί ποτέ να γίνεις εσύ ομαδάρχισσα; Ναι. Υπάρχουν άτομα που με έχουν εμπνεύσει θετικά με το χαρακτήρα τους, με τη συμπεριφορά τους προς τους άλλους και θέλω να τους μοιάσω. Ήταν όνειρο όταν ήμουν μαζί τους! Αν ήμουν ομαδάρχισσα θα έφτιαχνα και έναν όμιλο ρυθμικής γιατί πιστεύω ότι σίγουρα θα υπάρχουν κορίτσια που θα ήθελαν να μάθουν. Ως αρχηγός της κατασκήνωσης τι αλλαγές θα έκανες; Το μόνο που θα άλλαζα είναι το πρωινό ξύπνημα. Θα πρότεινα να ξυπνάμε τουλάχιστον 9.30! Όσον αφορά στις δουλειές δεν θα τις καταργούσα. Τόσα χρόνια έχω περάσει από όλα τα στάδια: από το να μαζεύω χαρτάκια και μπάλες μέχρι να καθαρίζω τις τουαλέτες και τις τραπεζαρίες. Δεν είναι δύσκολες και δεν είναι κακό να μαθαίνεις. Εξάλλου δε μπορούμε να τα θέλουμε όλα έτοιμα! Επίσης θα έβαζα και νεροτσουλήθρες! Μια ευχή; Εύχομαι να μην τελειώσει ποτέ η κατασκήνωση και να με αφήσουν να πάω έστω μια χρονιά ακόμη. Θέλω να είμαι φέτος 1η κοριτσιών.

Φαίδρα Χριστοπούλου

παιδαγωγικά

«Θέλω την ησυχία μου» «Θέλω να ακουμπήσω» «Θέλω κατανόηση» «Γιατί δυσφορώ;» «Γιατί δεν τους “πάω” τους δικούς μου;» «Για χαζό με περνάνε; Εγώ όλα τα “πιάνω”» «Δεν με καταλαβαίνει κανείς!» «Βαριέμαι!» «Γιατί προβάλλουν στο μέλλον μου τις δικές τους ανεκπλήρωτες προσδοκίες;» «Φοβάμαι» «Ποιός/ ποιά είμαι, τελικά;»

Η διαφορετικότητα του να είσαι έφηβος/έφηβη

Κάποια από τα ερωτήματα που βασανίζουν ή έστω απασχολούν το κορίτσι και το αγόρι μετά τα 12, 13, 14 χρόνια της ζωής του. «Καλά πώς άντεχα -εγώ το ξέρω- αυτό το κουκούλι και δεν πνιγόμουν;»... «Ευτυχώς που μεγαλώνω να έχω κάποια ανεξαρτησία, να κυκλοφορώ -έστω νωρίς- μόνη μου»... «Να περπατάμε με τους φίλους μου χαλαρά στο δρόμο βρίζοντας»... «Να μην ξέρουν πάντα πού είμαι και τί κάνω!». Τα παραπάνω δεν δείχνουν ούτε εξέγερση, ούτε επανάσταση, ούτε επιθετικότητα, ούτε αχαριστία, ούτε αδιαφορία, ούτε αναίδεια. Οι χαρακτηρισμοί και τα επίθετα που συνήθως χρησιμοποιούν οι ενήλικες -κυρίως γονείς και εκπαιδευτικοί- είναι οι δικές τους ερμηνείες. Το έως τώρα παιδί που ανέκαθεν ήταν ένα ξεχωριστό πρόσωπο μπαίνει στην ηλικία να το συνειδητοποιεί. Ξαφνικά δεν εξηγείται ούτε αποκωδικοποιείται εύκολα η στάση και η συμπεριφορά, τού έως τώρα παιδιού, προβλέψιμου και εν πολλοίς προγραμματισμένου από τους ενήλικες. Η εξέγερση μπορεί να είναι απλώς μια αντίδραση στις συνεχώς και με συνέπεια επαναλαμβανόμενες και παγιωμένες συμβουλές και δράσεις των γονιών, των παιδαγωγών, των ομαδαρχών και όσων αποκαλούνται στην ψυχολογία «πρόσωπα κύρους». Με άλλα λόγια μπορεί να είναι ένα μήνυμα «Άλλαξε το πώς με βλέπεις! Δεν είμαι πια μικρό παιδί!». Η επανάσταση μπορεί να είναι αγανάκτηση μετά από επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις των εφήβων να ακουστούν οι συνεχώς διαμορφούμενες ανάγκες τους, μια αγανάκτηση και προς τον εαυτό τους όταν ο ασαφής αυτός εαυτός δεν μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις του τύπου «Τώρα θέλω φροντίδα ή να μ’ αφήσουν ήσυχη;», «Ή μήπως και τα δύο;», «Ή γιατί να μην ξέρω;». Η επιθετικότητα, η αναίδεια μπορεί να είναι απελπισμένες προσπάθειες να γίνει αποδεκτός ο θυμός τους, η αγωνία τους, η έντασή τους στα «ώτα μη ακουώντων». Η αχαριστία, η αδιαφορία μπορεί να είναι η υγιής και ψύχραιμη (κουλ) στάση των εφήβων στην προστατευτικότητα των γονιών. Όπου δέχονται την φροντίδα χωρίς να χρεώνουν τον εαυτό τους με αγωνία ανταπόδοσης, χωρίς ενοχές ότι τους επιβαρύνουν, με τη φυσικότητα του πουλιού που τσιμπολογάει από τη χούφτα των γονιών του. Το όνομα, η ηλικία, το πατρώνυμο δε φθάνουν πια. Το βασικό εργαλείο είναι η απόσταση από τα έως τώρα ισχύοντα. Ναι, έτσι γενικά κι όποιον, κι ό,τι «πάρει σβάρνα». «Να είμαι μακριά, να ξεχωρίσω από τους άλλους -τους δικούς, τους κοντινούς, τους αγαπημένους, για να με διακρίνω, να με ορίσω». Η απομάκρυνση από τον χώρο (κλεισμένη πόρτα) από το «γίγνεσθαι» (ακουστικά και στα δύο αυτιά) από τις αξίες (ο γιος του βουλευτή σε πορεία), πρόσκαιρα όλα αλλά αναγκαία με πιθανό κόστος την παρεξήγηση, την απόρριψη, την αποξένωση από τους μεγάλους που τους έχει ακόμα τόσο ανάγκη. Από εκεί που ως σχολιαρόπαιδα του δημοτικού υπακούουν σε κανόνες και χαίρονται με την επιδοκιμασία των μεγαλύτερων, στην προεφη-

βεία ασχολούνται περισσότερο με τον εαυτό τους και μαζί αρχίζουν να αντιστέκονται στην εξουσία, γονιό, κηδεμόνα, καθηγητή, ομαδάρχη. Κι αυτό γιατί αναδύονται οι ανάγκες τους και άρα οι απαιτήσεις τους για ανεξαρτητοποίηση. Η ραγδαία και συχνά άνιση σωματική ανάπτυξη συνοδεύεται από αντιφατική συμπεριφορά π.χ. μία στιγμή μπορεί να είναι αεικίνητοι και την άλλη νωχελικοί. Οι φίλοι κυρίως οι συνομήλικοι θεωρούνται, πολύ σημαντικοί. Η γνώμη τους «μετράει» για τα θέματα της ηλικίας -όχι τόσο για τις αξίες- περισσότερο από των γονιών. Μέχρι αυτήν την ηλικία, έως περίπου 12 χρόνων για τα κορίτσια και έως 14 για τα αγόρια, με κάποιες εξαιρέσεις από την πλευρά των «μεγάλων» ή με κάποιες αντιστάσεις από την μεριά των προεφήβων, μπορούν οι προέφηβοι να παραμείνουν λιγότερο ή περισσότερο προσαρμοσμένοι στο πρόγραμμα που έχουν συνηθίσει και οι δύο πλευρές. Μεγαλώνοντας, η επιθυμία για ανεξαρτησία γίνεται διεκδίκηση, η ανάγκη για απομόνωση ερμηνεύεται ως -ή είναι- αδιαφορία, τα συναισθήματα, κυρίως τα δυσάρεστα, βιώνονται έντονα και ενώ η ανάγκη για αποδοχή από τους «μεγάλους» υπάρχει, η συμπεριφορά και η στάση του έφηβου και της έφηβης προκαλούν στην «εξουσία» θυμό. Όλο αυτό εκλαμβάνεται ως απόρριψη και από τις δύο πλευρές. Η ταυτόχρονη αναζήτηση ανεξαρτησίας και αποδοχής -εξάρτησης από τους μεγάλους μαζί με την ολοένα αυξανόμενη παρουσία ορμονών, επιθυμιών, αμηχανίας προς το δικό τους και προς το άλλο φύλο κάνουν στιγμές την εφηβεία να βιώνεται, αν όχι αφόρητη, δύσκολη και πιεστική. Αν συνυπολογισθούν και οι κοινωνικές πιέσεις όπως βαθμοί, εξετάσεις, προσδοκίες των «μεγάλων», το μείγμα γίνεται εκρηκτικό. Αυτή κατά συνέπεια η ηλικιακή φάση χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση. Γιατί χαρακτηρίζεται μαζί με όλα τα παραπάνω από την αναζήτηση της ταυτότητας, από το αγωνιώδες ερώτημα «ποιός είμαι;» που αναδύεται από την εφηβεία και συνεχίζεται. Είτε πρόκειται για οικογένεια, για σχολείο, για ίδρυμα, για κέντρο νεότητας, για κατασκήνωση είναι απαραίτητο, αν όχι αναγκαίο, το πρόγραμμα να είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες και στα χαρακτηριστικά της εφηβείας. Είτε αφορά πολλές μέρες, είτε λίγες, είτε αφορά δραστηριότητα ωρών. Επίσης είναι σημαντικό να προβλέπεται ο σχεδιασμός από τις ίδιες τις έφηβες και τους έφηβους δραστηριοτήτων έτσι ώστε με την φροντίδα κάποιου ενήλικα που τον αποδέχονται, να τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίζουν περισσότερο τον εαυτό τους -αυτή την κινούμενη άμμο- να ασκούνται στη συνεργασία και κυρίως αντί να πιέζονται να μπουν στα «μέτρα» των μεγάλων, να ασκούνται στο να ανιχνεύουν και να ορίζουν τα δικά τους «μέτρα».

Μαρία Πυρουνάκη-Λιωνή

Δίκτυο ΜΚΟ για τα Δικαιώματα του Παιδιού Την 3η Νοεμβρίου 2009 πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Συνηγόρου του Πολίτη η Ιδρυτική Γενική Συνέλευση του Δικτύου Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για την Παρακολούθηση της Εφαρμογής της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, στο οποίο συμμετέχουν 47 μεγάλες οργανώσεις που ασχολούνται με τα δικαιώματα του παιδιού. Ανάμεσά τους οι Κατασκηνώσεις «Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα». Πρώτη ενέργεια του νέου δικτύου είναι η προετοιμασία Εναλλακτικής Έκθεσης για την εφαρμογή της Σύμβασης στη χώρα μας. Στόχος του δικτύου των ΜΚΟ είναι η ισχυροποίηση της θέσης των παιδιών και η αποτελεσματικότερη συνεργασία μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των δημοσίων οργάνων που είναι αρμόδια για τη διασφάλιση της εφαρμογής των δικαιωμάτων του παιδιού.

9

10

Σκέψεις εθελοντών

life is about sharing... Συνηθίζω να λέω ένα ρητό, ένα πολύ απλό, σύντομο ρητό, το οποίο και ακολουθώ στη ζωή μου: «Ζωή είναι να μοιράζεσαι»! Να μοιράζεσαι όχι μόνο τα υλικά αγαθά, αλλά κυρίως κάτι που δεν μπορείς να το αγγίξεις, να το αγοράσεις, να το δανειστείς ή να το πουλήσεις. Να μοιράζεσαι πνευματικά αγαθά και συναισθήματα, τα οποίο πιστεύω πως είναι και τα «καύσιμα» της ζωής! «Καύσιμα» που κάνουν τη Γη να γυρίζει, ανεξάντλητα «καύσιμα» που αποτιμούνται σε ζωή. Είναι αρκετά εύκολο να μοιραστεί κανείς υλικά αγαθά, όταν αποφασίσει ότι είναι διατεθειμένος να κάνει κάτι τέτοιο. Από την άλλη όμως το να μοιράζεσαι πνευματικά και συναισθηματικά αγαθά, είναι συνήθως πολύ πιο δύσκολο και απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια. Όμως η ομορφιά μιας τέτοιας μοιρασιάς είναι το αποτέλεσμα που απολαμβάνεις τελικά. Αν μοιραστείς με κάποιον κάτι υλικό, π.χ. αν δώσεις τα 5 από τα 10 μήλα σου σε ένα φίλο, στο τέλος ο καθένας θα έχει τα μισά από όσα υπήρχαν αρχικά, δηλαδή από 5 μήλα. Αντίθετα αν μοιραστείς κάτι πνευματικό ή κάποιο συναίσθημα, ποτέ δεν θα μπορέσεις ακριβώς να καταλάβεις τι πήρε αυτός που το μοιράστηκες και πόσο από αυτό, με τη σειρά του, θα το μοιραστεί με άλλους. Για παράδειγμα, μοιράζεσαι μια καταπληκτική ιδέα με κάποιον άλλο. Υπάρχει μόνο μια μικρή πιθανότητα, αυτός με τη σειρά του να μην το μοιραστεί με κάποιον άλλο. Έτσι λοιπόν αντιλαμβάνεσαι πως το να μοιράζεσαι κάτι, μπορεί να βοηθήσει ώστε η ιδέα να εξαπλωθεί με τρόπο εκρηκτικό, που ουσιαστικά δε μπορείς να ελέγξεις!

ζωή είναι να μοιράζεσαι... Ναι! Το να μοιράζεσαι έχει ρίσκο. Αλλά το ρίσκο είναι αυτό που κάνει τη ζωή ενδιαφέρουσα. Γιατί λοιπόν να μην το δοκιμάσεις; Ειδικά αν σκεφτείς πως μια φορά ζούμε... Μπορεί μερικοί να υποστηρίζουν πως το ρίσκο αυτό περιορίζεται στο ελάχιστο, αν μοιράζεσαι μόνο τα θετικά. Αυτό όμως δεν είναι η απόλυτη αλήθεια. Εξαρτάται με ποιον μοιράζεσαι, αλλά και τι είναι διατεθειμένος ο καθένας μας να μοιραστεί με τον άλλο. Για παράδειγμα, αν εσύ μοιραστείς με κάποιον άλλο κάτι αρνητικό που σου συμβαίνει, μπορεί να αισθανθείς καλύτερα ακούγοντάς τον να σου εκμυστηρεύεται κάτι θετικό. Ακόμα όμως κι αν σου εμπιστευθεί κάτι αρνητικό, τελικά θα αισθανθείς καλύτερα, αφού θα σκέφτεσαι πως δεν είσαι μόνος σου. Επομένως το σημαντικότερο είναι και το πιο απλό! Απλά μοιράσου! Η Κατασκήνωση αποτελεί για εμένα σύμβολο του “μοιράζομαι”. Διακόσια παιδιά και τουλάχιστον εξήντα εθελοντές μοιραζόμαστε τα πάντα... Όχι μόνο τροφή, σκηνές και νερό, αλλά και διάθεση, ιστορίες, εμπειρία, γνώση, πάθη, γλώσσα, πόνο, αλληλεγγύη, εργασία, δημιουργικότητα, ιδέες, συναισθήματα, συμπεριφορές, κουλτούρα. Και κανείς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πόσο αυτή η μοιρασιά έχει συσσωρευτεί με τα χρόνια και πόσο έχει αλλάξει τις ζωές ανθρώπων που έστω και μια φορά βρέθηκαν εκεί, πόσο μάλλον τις ζωές ανθρώπων που κυριολεκτικά μεγάλωσαν σε αυτό το χώρο! Παρόλαυτα τίποτα δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αν προσπαθούσαμε να μοιραστούμε κάτι που δεν είναι αληθινό. Και αυτό είναι το μυστικό της Κατασκήνωσης. Όλα είναι τόσο αληθινά εκεί στο βουνό! Δεν χρειάζεται να είσαι τίποτα άλλο παρά μονάχα ο εαυτός σου. Όλοι σε δέχονται και σε σέβονται για αυτό που είσαι. Το να μοιράζεσαι είναι το βασικό “καύσιμο” που δίνει ενέργεια σε αυτό το χώρο όλα αυτά τα χρόνια και θα συνεχίσει να το κάνει οτιδήποτε κι αν συμβεί! Η κοινότητα που έχει δημιουργηθεί, έχει ξαπλωθεί τόσο πολύ, που ποτέ δεν θα σταματήσει να υπάρχει. Είμαι χαρούμενη κι εγώ γιατί έχω αποτελέσει κομμάτι της! Και μην ξεχνάτε: Όσο ακριβό κι αν είναι το αυτοκίνητό σου, ποτέ δεν θα πάρει μπρος χωρίς καύσιμο. Αν βιώσεις όμως την εμπειρία του να μοιράζεσαι, είναι βέβαιο πως ποτέ δεν θα ξεμείνεις!

Aiva Jaceviciute

Monty Python του Δημήτρη Αντωνίου Και τώρα κάτι εντελώς διαφορετικό. Η ζωή, τα έργα και οι επιτυχίες των Μόντυ Πάιθον, σε 45 μισάωρα επεισόδια και 5 ταινίες, ξεκίνησε σαράντα χρόνια, τρεις μήνες, τρεις εβδομάδες και έξι μέρες περίπου από τη στιγμή που η τηλεόραση του BBC πρόβαλε το πρώτο επεισόδιο του Ιπτάμενου Τσίρκου. Πρόκειται για μία ιστορία για το χιούμορ, τη βλακεία, τις συμπτώσεις, την Ιερά Εξέταση και ένα Γερμανό δικτάτορα που δεν έμενε ποτέ στη μικρή πόλη του Μάινχεντ αλλά δημιούργησε πολλά προβλήματα γύρω στο 1939. Την έγραψαν έξι Εγγλέζοι (δηλαδή ήταν τέσσερεις Εγγλέζοι, ένας Ουαλός και ένας Αμερικάνος με αγγλική καταγωγή που αυτομόλησε στην Αγγλία) οι οποίοι βρέθηκαν σχεδόν τυχαία ανά δύο ή ανά τρεις και μάλλον από ανάγκη και ίσως από τύχη να δουλεύουν για το BBC. Στις λίγες λέξεις που απομένουν (σπαταλώντας μερικές ακόμα για να γίνει ακριβώς αυτή η διαπίστωση), θα ήταν ανούσιο να περιγράψει κανείς την επανάσταση που έφερε η ομάδα αυτή στην κωμωδία και την τηλεόραση. Η μέχρι τότε νόρμα των αυτοτελών σκετς, μπήκε σε μία αυστηρά καλοσχεδιασμένη παρανοϊκή ροή προγράμματος χωρίς αρχή μέση και τέλος. Ανακάλυψαν το spam πριν από το internet και δεκάδες τρόπους να τελειώνει ένα σκετς χωρίς punch line. Έκαναν και ταινίες, για τον βασιλιά Αρθούρο, τη ζωή του Brian μέχρι τη σταύρωση του και το νόημα της ζωής. Έγραψαν μουσική που συνήθως τραγουδούσε ο Eric Idle μιας και είχε την καλύτερη φωνή απ’ όλους (ή τουλάχιστον έτσι πίστευε). Κάποια στιγμή βαρέθηκαν να δουλέουν όλοι μαζί. Ο Terry Jones, αποφάσισε να γράψει βιβλία και να γυρίσει ιστορικές σειρές μετά από τους Pythons. Ο John Cleese είναι ακόμα ηθοποιός. Ο Michael Palin πληρώνεται για να ταξιδεύει. Ο Eric Idle είναι μάλλον μουσικός και συγγραφέας. Ο Terry Gilliam συνεχίζει να σκηνοθετεί σουρεάλ ταινίες έχοντας μεγαλύτερο προϋπολογισμό. Ο Graham Chapman είναι νεκρός προς μεγάλη απογοήτευση των υπόλοιπων φίλων του και ιδιαίτερα του John Cleese που τον έστειλε στα τσακίδια κατά τη διάρκεια της κηδείας του.

στη μαγεία του σινεμά

με ψυχή με αφορμή το

Soul Kitchen

του Fatih Akin

Αρχίζεις να δημιουργείς. Έχεις ανθρώπους γύρω σου που είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν το χρόνο τους και τις δυνάμεις τους σε αυτό. Σταδιακά βλέπεις αυτό που αγαπάς να ανοίγεται στον κόσμο, να βρίσκει ανταπόκριση. Ό,τι και να συμβαίνει στην προσωπική σου ζωή, υπάρχει κάτι που κάνεις και σε γεμίζει. Τρέχεις, ξενυχτάς, κουράζεσαι αλλά δεν εξαντλείσαι βρίσκεις την ενέργεια να πας λίγο πιο πέρα. Έχεις πάντα και λίγη βοήθεια από τους φίλους σου. Δυστυχώς όμως υπάρχουν πρόσωπα που όσο και να σου χαμογελούν, να πίνουν ένα κρασί μαζί σου, να σε χαιρετούν εγκάρδια για κάποιους λόγους θέλουν να γκρεμίσουν ότι δημιουργείς, να το οικειοποιηθούν, να το μετατρέψουν σε κάτι που θα τους βολέψει. Ο κόπος σου ξαφνικά γίνεται εμπόδιο στο μυαλό τους και σε όσα θέλουν να κάνουν. Εκεί είναι που χρειάζεται ψυχή για να συνεχίσεις και να μην αφήσεις τα

εμπόδια να σε καταβάλουν. Γιατί μπορείς να αντιμετωπίσεις δημόσιους φορείς και οικονομικά εμπόδια, όταν όμως οι τρικλοποδιές έρχονται από συνοδοιπόρους και φίλους, τότε χάνεις τη δύναμή σου. Ο Ζήνος Καζαντζάκης στο Soul Kitchen του Fatih Akin, στήνει το εστιατόριό δίπλα στο λιμάνι με μεράκι, κατορθώνει να ξεφύγει από τους περιορισμούς που αρχικά νόμιζε ότι είχε, εμπιστεύεται ανθρώπους που ξέρουν τη δουλειά, δίνει ευκαιρίες στους γύρω του. Στη διαδρομή τον προδίδουν και τον εγκαταλείπουν, ο ίδιος όμως επιμένει. Κουζίνα με ψυχή όπως τη θέλει ο ελληνικός τίτλος και που κατορθώνει όχι μόνο να σε κάνει να γελάσεις αλλά να δεις και λίγο πιο αισιόδοξα τα πράγματα. Αρκεί να μην αφήσεις τους καιροσκόπους να σε ρίξουν και να εγκαταλείψεις, χαρίζοντάς τους τη δουλειά σου.

Welcome

Το κορίτσι με τα Τατουάζ

του Philippe Lioret

Μία απ’ τις ταινίες του φετινού χειμώνα που πραγματικά άξιζε να δει κανείς ήταν το Welcome του Φιλίπ Λιορέ. Ένας 17χρονος Ιρακινός αποφασίζει να διασχίσει τη Μάγχη κολυμπώντας προκειμένου να βρει στην Αγγλία όχι μόνο την κοπέλα του αλλά κι ένα καλύτερο μέλλον. Στο δύσκολό αυτό εγχείρημα τον Μπιλάλ βοηθά, παράνομα, ο Σιμόν, πρώην πρωταθλητής κολύμβησης και νυν προπονητής. Ο σκηνοθέτης αποκαλύπτει τη σκληρή γαλλική πολιτική όχι μόνο απέναντι στους λαθρομετανάστες αλλά και προς όσους τους βοηθούν. Το γεγονός αυτό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και οδήγησε στο να προβληθεί η ταινία στο γαλλικό κοινοβούλιο. Μέσα σ’ ένα κλίμα ξενοφοβίας, ρατσισμού και κυνισμού η σχέση του Μπιλάλ και του Σιμόν προκαλεί, ξεπερνώντας τα «επιτρεπτά όρια». Ωστόσο, η ειλικρινής φιλία και αγάπη των δύο πρωταγωνιστών δεν κλονίζεται. Ρεαλιστική σ’ όλη τη διάρκειά της η ταινία αρνείται τις μελό ευκολίες. Το δραματικό τέλος κορυφώνει τη συγκίνηση και τα συναισθήματα των θεατών. Οι ερμηνείες του Λιντόν και του νεαρού Φιράτ είναι εξαιρετικές και γεμάτες ευαισθησία, γεγονός που κάνει την ταινία να ξεχωρίζει ακόμα περισσότερο.

Φαίδρα Χριστοπούλου

Φοίβος Καλλίτσης

του Stieg Larsson

Το ‘’Kορίτσι με τα τατουάζ’’ είναι μια σουηδική ταινία μυστηρίου και αγωνίας. Έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία στις ευρωπαϊκές αίθουσες και βασίζεται στην σειρά βιβλίων, ‘’Millennium Trilogy’’, του Stieg Larsson. Πριν από 40 χρόνια, η αγαπημένη ανηψιά ενός μεγαλοβιομήχανου, του Henrik Vanger, εξαφανίστηκε μυστηριωδώς από το νησί που αποτελούσε την μόνιμη κατοικία του ίδιου και της πολυπληθούς οικογένειάς του. Ο ίδιος υποψιάζεται πως έπεσε θύμα κάποιου από τα μέλη της οικογένειάς του, για λόγους τόσο αντιπάθειας όσο και κληρονομικούς.

Oι έρευνες όλα αυτά τα χρόνια δεν έδωσαν κανένα αποτέλεσμα. Το συμβάν, συνεχίζει να βασανίζει τον μεγάλης πια ηλικίας Henrik, ο οποίος αναθέτει σε έναν γνωστό δημοσιογράφο, τον Mikael Blomkvist να προσπαθήσει να βρει την λύση σε αυτόν τον πολύχρονο γρίφο. Ο Mikael δέχεται την απρόσμενη βοήθεια της Lisbeth, μιας κοπέλας με εξειδικευμένες γνώσεις πληροφορικής και με το χαρακτηριστικό πως έχει ιδιαίτερα τατουάζ σε όλο της το σώμα (αφορμή για τον τίτλο της ταινίας). Η ταινία παρακολουθεί τις προσωπικές ιστορίες των ηρώων, παρουσιάζει τις δυσκολίες, τα αδιέξοδα και τα διλήμματα που τους βασανίζουν παράλληλα με την προσπάθειά τους για λύση του μυστηρίου. Αυτό επιτυγχάνεται με άμεσο αν και κάποιες φορές ιδιαίτερα σκληρό τρόπο. Η αγωνία και το μυστήριο ενισχύονται καθώς περνούν τα λεπτά και οι πρώτες απαντήσεις αρχίζουν να αχνοφαίνονται. Η ταινία κρατάει ως το τέλος το ενδιαφέρον του θεατή και αποφεύγει τις φλυαρίες και τις κοινοτυπίες που συνήθως συναντάμε σε τέτοιου είδους ταινίες. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στην παρουσία της Noomi Rapace που υποδύεται τον ακραίο και αντισυμβατικό χαρακτήρα της Lisbeth.

Φίλιππος Λεωνίδας

11

12

μουσική

θέατρο

οι αντικατοπτρισμοί του... reflections Μεταξύ 1966-1972 ο Μάνος Χατζηδάκις έζησε στις Η.Π.Α., για «φορολογικούς» λόγους, όπως χαρακτηριστικά δήλωνε... Στην Αμερική ο Χατζηδάκις θα έρθει σε επαφή με την Pop και Rock μουσική σκηνή της περιόδου και θα γνωρίσει σημαντικούς μουσικούς όπως οι Jefferson Airplane, καθώς και το γενικότερο κλίμα του “Flower Power” και θα συνθέσει μουσικές εμφανώς επηρεασμένες από την εποχή, διατηρώντας φυσικά το χαρακτηριστικό λυρισμό του, αλλά και έντονο το ελληνικό στοιχείο. Έτσι το 1970 προκύπτει το Reflections, ένα άλμπουμ που γράφτηκε για τους New York Rock & Roll Ensemble -ένα γκρουπ σπουδαστών κλασσικής μουσικής με ροκ ανησυχίες από το Julliard- με αποκλειστικά αγγλικό στίχο. Στο Reflections ακούμε πρώτη φορά, μεταξύ άλλων, για τις περιπέτειες του Kemal, περί της απόλυτης αφοσίωσης στον έρωτα (Dedication) και για την πικρή ιστορία αγάπης του Ορφέα (Orpheus). Ήχοι άρτιοι αισθητικά και γεμάτοι Ελλάδα. Στίχοι ποιητικοί και λιτοί, σκληροί και ευαίσθητοι. Και τέλος η εξαιρετική ενορχήστρωση μιας μουσικής ιδιοφυΐας. Όλα μαζί συνθέτουν ένα αποτέλεσμα διαφορετικά ελληνικό και μοναδικά οικουμενικό. Το έργο ουσιαστικά θα ολοκληρωθεί το 1993, όταν ο Νίκος Γκάτσος γράφει ελληνικούς στίχους για τις μουσικές του Χατζηδάκι (σε ένα κομμάτι οι στίχοι είναι της Αγαθής Δημητρούκα), η Αλίκη Καγιαλόγλου ερμηνεύει μοναδικά κι έτσι γεννιούνται οι Αντικατοπτρισμοί, μια διαφορετική αλλά πάντα επίκαιρη προσέγγιση, 23 ολόκληρα χρόνια μετά το πρωτότυπο έργο και ένα χρόνο μόλις πριν το θάνατο του συνθέτη. Ό ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά: «...Το Reflections με τη φόρτιση των ελληνικών στίχων του Γκάτσου έγινε σαν τα πολλά πρόσωπα μιας γυναίκας. Μιας γυναίκας που θα μπορούσε να είναι κι ένας νέος άντρας μέσα στην επαναστατημένη ατμόσφαιρα αμφισβήτησης που χαρακτήριζε τη Νέα Υόρκη του ΄68. Έγιναν οι αντικατοπτρισμοί της πόλης και των νέων ανθρώπων της και απαιτούσαν πολυεδρική ερμηνεία γυναίκας με διαφορετικές φωνές, με αντιδράσεις με όψεις σπασμένες μέσα σε κρύσταλλα...». Κεμάλ, Ο κόσμος σου να είμαι εγώ, Το τραγούδι της χαμένης Κυριακής, Περιμπανού είναι μερικοί από τους ελληνικούς τίτλους. Ο κύκλος του Reflections όμως δεν θα κλείσει εκεί. Το 2004 η δυναμική, νεανική μπάντα των Raining Pleasure, μόλις έχει τελειώσει την πρώτη της περιοδεία στη Γερμανία και αποφασίζει να μπει στο studio για να ηχογραφήσει τη δική της άποψη για τους Αντικατοπτρισμούς. Το εγχείρημα έχει ρίσκο και είναι φιλόδοξο, το στοίχημα μεγάλο. Η μπάντα από την Πάτρα όμως θα το κερδίσει και το 2005 θα κυκλοφορήσει σε επανεκτέλεση και τα 10 πρωτότυπα κομμάτια με τον αγγλικό στίχο. Η φρέσκια ματιά, το σύγχρονο στυλ, η ηλεκτρονική διάθεση και η ιδιαίτερη ερμηνεία των Raining Pleasure, θα δώσουν στο έργο μια καινούρια διάσταση αποδεικνύοντας τη διαχρονικότητα του και παράλληλα θα το συστήσουν σε μια καινούρια γενιά ακροατών, που μπορεί αυτή να είναι η πρώτη τους επαφή με τον Χατζηδάκι!

Σπήλιος Πέτζας

το τρίτο στεφάνι του Κώστα Ταχτσή

Όταν πρόκειται να ανέβει σε θεατρική παράσταση ένα βιβλίο πολυσυζητημένο, τόσο για το περιεχόμενο, όσο και για τη γλώσσα του, το βάρος είναι παραπάνω από διπλό. Πώς να αποδοθεί η πολυσχιδής και πολλές φορές δυσερμήνευτη γυναικεία φύση; Πού βρίσκεται η φωνή του συγγραφέα και της εποχής που ο ίδιος εκπροσωπεί; Πόσο προφητικά μπορούν να αποδειχθούν τα λόγια: « Όχι, όχι μ’ αρέσει η ζωή. Δεν θέλω να πεθάνω, αλλά μερικές φορές ένα αχ! Αχ και να μην είχα γεννηθεί ποτέ»; «Το Τρίτο Στεφάνι» περιέχει και απαντά σε όλα αυτά τα ερωτήματα. Δύο γυναίκες, χειραφετημένες από τη ζωή και τις ανάγκες της μιλούν με μία γλώσσα που περιγράφει το ήθος, την κουλτούρα και το ύφος μιας ολόκληρης εποχής, καθώς γίνονται τα ίδια τα πρόσωπα που διαμορφώνουν κομμάτι από της πολυτάραχη -όπως έχει ειπωθεί- ιστορία του τόπου, ξεκινώντας από τον Α’ παγκόσμιο και καταλήγοντας στους «Συμμορίτες». Κι όλα αυτά με μια γλώσσα αρχαιοπρεπή και ασύντακτη, ζωντανή και σκανδαλώδη. Τα πάθη τους, ο βίος και η πολιτεία τους ενδεχομένως να θίγουν τον κώδικα ηθικών αξιών ορισμένων σοβαροφανών, αντικατοπτρίζουν ωστόσο μία πραγματικότητα τόσο γήινη και αληθινή, όσο η ανθρώπινη φύση και η ανάγκη της για επιβίωση. Και γι΄αυτό κατορθώνουν να φέρουν τη ζωή στα μέτρατους, να τη χαλιναγωγήσουν να βιώσουν με όλες τις αισθήσεις τους και την τελυταία της σταγόνα. Κι αν ενίοτε μεμψιμοιρούν, αυτό είναι πρόσκαιρο. Αναθαρρούν και συνεχόζουν με νέα προοπτική, με νέο στόχο. Σε μία παράσταση φορτισμένη συναισθηματικά, καθώς από το γέλιο και την οργή καταλήγουμε στη συγκίνηση, ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί κατορθώνουν -μέσα από την κυκλική κίνηση του θανάτου- να υμνήσουν την αληθινή ζωή, να δώσουν στους θεατές την ουσία της Τέχνης που δεν είναι απλώς η απεικόνιση της πραγματικότητας, αλλά η διάσταση που αυτή αποκτά μέσα στον καθένα μας. Αυτό άλλωστε την καθιστά διαχρονική, αιώνια.

Πέπη Βατικιώτη

οκτώ παραστάσεις στην Αθήνα και μία στη Σύρο

ονειροπόροι με το

Picnic

του Williame Inge

Την πιο επαγγελματική παράσταση τους μας χάρισαν οι “Ονειροπόροι” παρουσιάζοντας στο θέατρο του ηθοποιού Αντώνη Αντωνίου στην Κυψέλη, το έργο “Πικ Νικ” του Αμερικανού Ουίλιαμ Ινγκ. Όχι ότι τα άλλα έργα όπως τα ανέβασαν υπολείπονταν σε ποιότητα και αποτελεσματικότητα, αλλά φαίνεται πως η πείρα συντελεί να γίνονται βελτιωμένες σκηνοθεσίες που εγγίζουν τις θεατρικές νόρμες και δεν υστερούν εκείνων που πολλοί καταστημένοι θίασοι ανεβάζουν. Τι βοήθησε αυτή τη φορά; Εκτός της πείρας και της τριβής φαντάζομαι να συνέβαλε και το ίδιο το έργο: γεροδεμένο, μακριά από την ελαφρότητα και τις δραματουργικές συμβάσεις που ταυτόχρονα “φτάνει” εύκολα στο κοινό. Εκείνο που είναι περίεργο είναι ότι ο Ουίλιαμ Ινγκ χρίστηκε “εκλεκτός” από μόνο αυτό το έργο του, ενώ όσα υπόλοιπα έγραψε πέρασαν σχεδόν στην αφάνεια. Μαζί με τον Τέννεσι Γουίλιαμς, τον Άρθουρ Μίλλερ και αρκέτους άλλους συγγραφείς της ίδιας περιόδου, άντλησε τρόπους για την δραματουργία του από τα έργα του Άντον Τσέχωφ. Όπως κι εκείνος, θυσιάζουν την λάμψη των προσώπων των έργων τους για να τους δώσουν μια τραγική διάσταση σε σχέση με τη μίζερη επαρχιακή ζωή και τα εμπόδια που οι κοινωνικές συνθήκες βάζουν δυσκολεύοντάς τους να “πετάξουν”, να αλλάξουν ζωή και να πραγματοποιήσουν τα προσωπικά τους όνειρα. Η συντριβή των ονείρων τους, η προσγείωση στην καθηλωτική καθημερινότητα και ο συμβιβασμός κλείνει τους ελπιδοφόρους ορίζοντες που ονειρεύονται συχνά με τραγικά συμβάντα, που μάλλον απογοητεύουν τους θεατές κάνοντάς τους όμως να στοχαστούν πάνω στην ανθρώπινη μοίρα και την απελπισία που κρύβουν οι ουτοπικές ελπίδες. Τελικά ο στοχασμός φτάνει στην κριτική των κοινωνικών περιορισμών και συμβάσεων: Πρόβλημα πολιτικό κατά βάθος για την Αμερική γίνεται ουσιώδες αφού γκρεμίζει το καπιταλιστικό όραμα. Έκπληξη μας επιφύλαξε η ερμηνεία της Τζένης Παπαζιού στο ρόλο της Ρόζμαρυ, η μετάλλαξη της από “τυπικά καλή” σε μια ρολίστα ουσίας ανέδειξε την τραγικότητα και τον σπαραγμό του προσώπου. Για τους άλλους ηθοποιούς έχω μιλήσει αρκετά σε άλλες παραστάσεις όταν ερμήνευσαν επαρκώς ρόλους που

Οι Ονειροπόροι, η θεατρική ομάδα που μέλη της έχει πολλούς από τους εθελοντές μας, παρουσίασε στη Θεατρική Σκηνή του Αντώνη Αντωνίου στην Πλατεία Κολιάτσου το Μαΐο του 2009 το έργο «Πικ-Νικ» του William Inge σε σκηνοθεσία Μαρίας Σπάτουλα. Τις παραστάσεις παρακολούθησαν περισσότεροι από 600 θεατές. Η παράσταση ανέβηκε και στο νεοκλασσικό θέατρο ΑΠΟΛΛΩΝ στη Σύρο στα πλαίσια του φεστιβάλ «Ερμουπόλεια» το Σεπτέμ-

τους ταιριάζει η χαρακτηρολογία τους. Ο Δημήτρης Αντωνίου και η αδερφή του Αθηνά είναι πάντοτε υποδειγματικοί και η Μαρία Βασιλείου επίσης. Στην τύχη τους διάλεξα και το ίδιο θα μπορούσα να πω και για όλους τους υπόλοιπους. Θα επισημάνω μόνο πόσο ταίριαζε ο ρόλος της Ίρμας στην Μαργαρίτα Νικολοπούλου που μας αποκάλυψε ένα καρατερίστικο ποιόν ρέουσας λογόρροιας του στύλ της Μαρίκας Κρεβατά και της Λούσυ Μπωλ. Να θυμίσω πως η Μαργαρίτα κάνει τον σχεδιασμό των κουστουμιών και σκηνικών των παραστάσεων του σχήματος με επιτυχία. Η μουσική επιλογήεπένδυση του Δημήτρη Λιωνή ήταν ταιριαστή. Η σκηνοθεσία της Μαρίας Σπάτουλα όπως πάντα έδεσε το έργο με την ουσία του. Σε καμμία στιγμή της παράστασης δεν βρεθήκαμε έξω από το κλίμα, δεν βαρεθήκαμε, δεν κοιτάξαμε προς τη έξοδο ακόμα και όταν πρακτικές ανάγκες το επέβαλλαν. Δεν θέλω να πάω πίσω στις παρελθούσες παραστάσεις, μόνο να πω πως απόρησα που στο πρόγραμμα αναφέρονται ολιγόλογα σχόλια γι’ αυτές αν και αποτελούν παρακαταθήκη για τα “παιδιά” που με μεγάλη αυτοθυσία αναλώνουν τον πολύτιμο χρόνο τους στο ευγενές “σπορ” του θεάτρου. Να θυμίσω πως οι περισσότεροι συντελεστές είναι στελέχη και φίλοι των κατασκηνώσεων “Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα” και (στις δύο πρώτες παραστάσεις -όταν δεν είχαν “γίνει” ακόμη θεατρική ομάδα, αλλά εξέφραζαν με την προσφορά τους τον θεατρικό ενθουσιασμό τους), της “Φιλικής Φωλιάς” στην Ελευσίνα: ευγενών έργων του Παπα-Πυρουνάκη, φίλου του θεάτρου που να θυμίσω πως κάθε χρόνο τελούσε λειτουργία υπέρ των ηθοποιών που συνέρρεαν για να δεχτούν την ευλογία του. Τελευταία βλέπω μια- πιστεύω με καλή θέληση, παρουσίαση του “Παπά” σαν ιδανικού εκκλησιαστικού προτύπου μόνο. Δυστυχώς οι νεκροί είναι ανοχύρωτοι. Αν ζούσε θα ήταν στο πλευρό των φτωχών με τις αριστερές ιδέες με τις αληθινές ρήσεις του Χριστού και όχι με τους Φαρισαίους που μέσα και στην σημερινή Εκκλησία είναι μπόλικοι. Να απορήσω για ακόμη κάτι: Γιατί η τοπική κοινωνία της Ελευσίνας προτιμά να μετακαλεί στα “Αισχύλεια” αποκλειστικά σχεδόν πολυδάπανους επαγγελματικούς θιάσους και δεν ενισχύει με πολύ λιγότερα χρήματα θιάσους σαν τους “Ονειροπόρους” που είναι, ας πούμε, σπλάχνο της;

Γιάννης Στ.Γαβαλάς βρη του 2009 και την παρακολούθησαν 150 θεατές. Έπαιξαν οι Δημήτρης Αντωνίου, Αθηνά Αντωνίου, Μαρία Βασιλείου, Πέπη Βατικιώτη, Πασχάλης Ποδάρας, Γιώργος Πυρουνάκης, Αλέκος Καλτσάς, Ιωάννα Αντζουλή, Αντώνης Κωνσταντακόπουλος, Νικόλας Καμακάρης, Τζένη Παπαζιού, Βίκυ Μποτσίου, Μαργαρίτα Νικολοπούλου και Αποστολία Ευθυμίου. Σκηνικά και κοστούμια ήταν της Μαργαρίτας Νικολοπούλου, η μουσική επιμέλεια του Δημήτρη Λιωνή, οι χορογραφίες της Σοφίας Χατζίνα, υπεύθυνοι της παραγωγής ήταν οι Πέτρος Καλλίτσης και Σπήλιος Πέτζας ενώ βοήθησαν οι Ρόζμαρι Αντωνίνη, Φιλαρέτη Χριστακοπούλου, Ελπίδα Γαζή, Γιώργος Αντζουλής και Χρήστος Παπαζιός.

13

14

βιβλία που μας άρεσαν “Καφενείο Καρνάκ” του Ναγκίμπ Μαχφούζ Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, 2008 Στα πλαίσια της ταραγμένης νεότερης αιγυπτιακής ιστορίας ο Ναγκίμπ Μαχφούζ έχει γράψει ένα μυθιστόρημα για να αναδείξει την απάνθρωπη μεταχείριση των πολιτικών κρατουμένων, αλλά όχι μόνο. Το έργο του διαδραματίζεται σε ένα καφενείο, έναν χώρο οικείο και στο δικό μας πολιτισμό, όπου συγκεντρώνονται νέοι και γέροι, άνθρωποι στην καθημερινότητά τους απαλλαγμένοι από επισημότητες και τυπικότητες για να πουν τα νέα τους, να σχολιάσουν την επικαιρότητα, να ανταλλάξουν απόψεις, να επικοινωνήσουν, ώσπου τελικά αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν τον χώρο αυτό ως καταφύγιο κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα κύρια πρόσωπα του έργου είναι η ιδιοκτήτρια του καφενείου, πρώην χορεύτρια, ο μπάρμαν, πρώην Υπουργός Οικονομικών, το γκαρσόνι, ένας λούστρος, οι τακτικοί πελάτες που είναι τρεις γηραιότεροι σε ηλικία και τέσσερις νέοι, ένας διευθυντής δημοσίων σχέσεων και τρεις φοιτητές που είναι οι πρωταγωνιστές του έργου. Και βέβαια ο ίδιος ο συγγραφέας που γίνεται θαμώνας του καφενείου και αποτελεί το «τρίτο μάτι», συνάπτοντας σχέση με όλους και παρακολουθώντας όλα όσα γίνονται. Το έργο ξεκινάει την περίοδο της Επανάστασης, δηλαδή του πραξικοπήματος που είχε πραγματοποιηθεί εναντίον του βασιλιά Φουάτ το καλοκαίρι του 1952. Ήταν μια περίοδος ευημερίας, ανάκαμψης της οικονομίας και σχετικής ανάκτησης της ανεξαρτησίας απέναντι

στις Βρετανικές δυνάμεις, έτσι που όλοι ήταν υπέρ της. Όμως οι τρεις φοιτητές συλλαμβάνονται. Βιώνουμε κι εμείς μέσα από τους υπόλοιπους τις αντιδράσεις τους απέναντι στην απουσία των τριών νέων, τις σκέψεις τους, την στάση του απλού ανθρώπου, αυτού που είναι έξω από τα πράγματα. Ο Μαχφούζ δίνει στην συνέχεια το στίγμα των δύο από τους φοιτητές, του Ισμαήλ και της Ζέναμπ ξεκινώντας από τα κοινωνικά και ταξικά χαρακτηριστικά τους και την ερωτική τους σχέση και φτάνοντας στις λεπτομέρειες της φυλάκισής τους με τέτοια αληθοφάνεια σα να τις ζούσε ο ίδιος. Γράφει ο Ισμαήλ: «Νιώθω όμως την ανάγκη να σου πω κάτι: ακόμη και όταν το μαρτύριο εξωθεί κάποιον στα άκρα, αυτός μπορεί και πάλι να αποκομίσει κάτι το θετικό. Ακόμη και στις στιγμές της πιο φρικτής αγωνίας, μπορεί να υπερπηδήσει τα εμπόδια και να εκφράσει τις ανησυχίες του με κάποια δόση απερισκεψίας, που μπορεί να θεωρηθεί είτε ως σημάδι απόγνωσης είτε ως σημάδι δύναμης- εξίσου έγκυρο και στις δύο περιπτώσεις.» Οι δυο τους λυγίζουν από τα βασανιστήρια, από το φόβο μπροστά στην όψη της εξουσίας. Καταλήγουν δοσίλογοι, προδίδουν το φίλο τους και φέρουν το βάρος των τύψεων και των Ερινυών που ο καθένας το εκδηλώνει με τον δικό του τρόπο. Ο Ισμαήλ θέλει να ενταχθεί στο κίνημα των Φενταγίν και η Ζέναμπ αναζητά την εξιλέωση μέσω της εκπόρνευσης. Το παραμύθι αυτό είναι αρκετά σκληρό τόσο όμορφα και περίτεχνα πλασμένο, με τόσες εκλάμψεις. Όπως λέει ο συγγραφές : «Αν η ανθρωπότητα εγκαταλείψει την προσπάθεια ή απλά περιμένει, ποτέ δε θ’ αλλάξει- προς το καλύτερο εννοώ». Ο Ναγκίμπ Μαχφούζ είναι ένας διανοούμενος βαθιά ευαισθητοποιημένος για την πολιτική κατάσταση της χώρας του που έζησε τη διαφθορά και από την θέση του δημοσίου υπαλλήλου. Το έργο του λογοκρίθηκε και εκδόθηκε αλλοιωμένο. Αυτό που παραμένει ένα διαρκές ερώτημα για την πολιτική κατάσταση των λαών και την απόδοση ευθυνών είναι το ζήτημα της προσωποποίησης της εξουσίας και των θεσμών.

“Το βιβλίο του Μανουέλ” του Χούλιο Κορτάσαρ Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ, 2008 Ο Μανουέλ είναι ένα ιδιαίτερο μωρό καθώς μεγαλώνοντας οι πρώτες λέξεις που θα πει είναι τα αρχικά Οργανισμών και Ομοσπονδιών του σύγχρονου κόσμου κι όχι οι συνήθεις λέξεις που λένε τα μωρά όταν πρωτομιλάνε. Ο Πατρίτσιο και η Σουσάνα, οι γονείς του, με πολύ κόπο, μαζί με τους φίλους τους, έχουν φτιάξει το γλωσσάρι του που εκτός από το αλφάβητο, αποτελείται από τη συρραφή αποκομμάτων από τις εφημερίδες με τα νέα που εκείνοι θεωρούν σημαντικά. Φιλόδοξη προοπτική για να γεφυρώσει κανείς το χάσμα μεταξύ του ουτοπικού και του πραγματικού. Για να μπορέσει να ζήσει το παιδί στο παρόν και να γνωρίσει το εγγύς παρελθόν που το διαμόρφωσε. Οι ειδήσεις αναφέρονται στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις χώρες της Ν.Αμερικής, σε συλλήψεις καθηγητών, ξυλοδαρμούς φοιτητών, επιβολές ποινικών κυρώσεων λόγω μη συμμόρφωσης με τους κανόνες ηθικής συμπεριφοράς. Αντίστοιχα καταγράφονται και οι προσπάθειες αντίδρασης όπως απαγωγές διπλωματών για την απελευθέρωση ανταρτών προσπάθειες απόδρασης από ιδρύματα και άλλα. Η παρέα των μεταναστών που ζει στα προάστια του Παρισιού προσπαθεί να συσπειρωθεί, να συλλάβει το πρόβλημα ως καθολικό, ώστε

να αποδεχτούν όλη μια καθολική πραγματικότητα και να φτάσουν στην Επανάσταση. Ξεκινούν από κάποιες μορφές αντίδρασης στο ίδιο το Παρίσι που δεν τους κοστίζουν πολλά, μερικές μέρες φυλάκισης ή την απώλεια της δουλειάς που τους προσφέρει έξτρα χρήματα. Ξεκινώντας από τις αγκιτάτσιες πιστεύουν ότι θα δείξουν έτσι τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στην καταπίεση και στον περιορισμό της έκφρασης. Το σπίτι τους γίνεται κέντρο υποδοχής και μύησης για τους νέους που έρχονται για πρώτη φορά στο Παρίσι, στον πολιτισμό της αντίπερα όχθης, στην γαλλική κουλτούρα, τη νοοτροπία, τη γλώσσα. Και αφού όλοι για τους αυτόχθονες είναι περιθωριακοί συνεχίζουν να μιλάνε για το ίδιο πράγμα, για το πώς πρέπει να είναι κανείς ο εαυτός του, να αποβάλλει τους καθωσπρεπισμούς και τα πρότυπα του παρελθόντος σε μια κοινωνία που αλλάζει. Να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος που φαίνεται ακόμα και στην τέχνη, τη μουσική με το πέρασμα από την κλασσική στην τζαζ. Η μύηση γίνεται σε πολλαπλά επίπεδα πρώτα στα πλαίσια της κλειστής τους ομάδας, μετά στα πλαίσια της κοινωνίας και έπειτα στα πλαίσια της επιχείρησης του Μεγάλου Πανηγυριού, της απαγωγής ενός Πολύ Σημαντικού Προσώπου με αντάλλαγμα την έκδοση κάποιων πολιτικών κρατουμένων από την Αργεντινή. Το Μεγάλο Πανηγύρι βαίνει καλώς και η ζωή τους θα συνεχιστεί. Η ίδια η ζωή είναι ένα Μεγάλο Πανηγύρι, έτσι την χαρακτηρίζει και ο ίδιος ο συγγραφέας, γεμάτη από στιγμές που είτε τη χρωματίζουν ευχάριστα, είτε την χρωματίζουν δυσάρεστα. Αν όμως ήθελε κανείς να φτιάξει ένα ίδιο γλωσσάρι για τον μικρό Μανουέλ με τα σημερινά αποκόμματα των εφημερίδων τι νόημα θα έβγαζε άραγε κι ο μικρός Μανουέλ του σήμερα σε σχέση με τον μικρό Μανουέλ του τότε; Ποια δικαιώματα έχει να διεκδικήσει; Ρόζμαρι Αντωνίνη

ιστορίες των λαών και των ανθρώπων

το Τείχος μέσα στα μυαλά 20 χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου της Angelika Issing-Tsoutsia

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου έχει αποτυπωθεί στη συνείδηση του κόσμου με τον ίδιο τρόπο όπως η δολοφονία του Κένεντυ, η πρώτη απόβαση αστροναυτών στο φεγγάρι ή η 11η του Σεπτέμβρη. Κάθε 35χρονος Γερμανός θυμάται που ήταν και τι έκανε, όταν άκουσε την είδηση. Το Τείχος ήταν το διαβόητο σύμβολο των συγκρούσεων του ψυχρού πολέμου μεταξύ των δυτικών δυνάμεων και του ανατολικού μπλoκ, και το σύνορο ανάμεσα στον Καπιταλισμό και τον Κομμουνισμό και η πτώση του σηματοδότησε μια νέα Εποχή στη σύγχρονη παγκόσμια Ιστορία. Μ’ αυτή την ευκαιρία αξίζει να ρίξουμε μια ματιά πίσω στα γεγονότα εκείνα. Μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου οι μεγάλες νικήτριες Δυνάμεις (Η.Π.Α., ΕΣΣΔ, Αγγλία, Γαλλία) συμφώνησαν να μοιράσουν την Γερμανία σε 4 τομείς και να ανοικοδομηθεί η χώρα υπό τον έλεγχο των δυνάμεων χωρίς επέμβαση στα εσωτερικά των τομέων προς όφελος τους. Η ίδια διαδικασία αποφασίστηκε να ακολουθηθεί και στην πρωτεύουσα, στο Βερολίνο. Λίγο αργότερα άρχισε o ψυχρός πόλεμος, που ήταν στην ουσία μια σύγκρουση ανάμεσα στις δυτικές, καπιταλιστικές χώρες από την μια πλευρά και τον Κομμουνισμό από την άλλη. Το Βερολίνο έγινε το κέντρο της κατασκοπευτικής δράσης των αντίπαλων μυστικών υπηρεσιών της Δύσης και της Ανατολής. Ανάμεσα στους πρώην συμμάχους ενάντια στο ναζιστικό καθεστώς ξέσπασε μια σφοδρή σύγκρουση. Το Μάη του 1949 οι τρεις δυτικές δυνάμεις ανακήρυξαν την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας και τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου ακολούθησε η ίδρυση της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας με την καθοδήγηση της κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης. Από την ίδρυση της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας -DDRμέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ‘60 3,5 εκατομμύρια πολίτες της διέφυγαν στο δυτικό τομέα της Γερμανίας. Από το 1952 τα εσωτερικά σύνορα ασφαλίστηκαν από την πλευρά της DDR με συρματοπλέγματα, ισχυρές φρουρές και συστήματα συναγερμού. Στο Βερολίνο χτίστηκε το 1961 το Τείχος σαν μέρος από τα 1378 χιλιόμετρα των ισχυρά φρουρούμενων συνόρων. Το παράνομο πέρασμα των συνόρων τιμωρούνταν με βαριές ποινές και οι φρουροί είχαν εντολή να πυροβολούν. Πολλά προσωπικά δράματα παίχτηκαν στα σύνορα ανάμεσα στην Ανατολική και Δυτική Γερμανία. Μπορεί κάποιος να απομονώσει εκατομμύρια ανθρώπων από τους συμπατριώτες και την κοινή ιστορία τους; Ναι, αυτό συνέβη και οι κρατικοί μηχανισμοί της DDR, με επικεφαλής την περιβοήτη STASI κατάφεραν να οδηγήσουν τους πολίτες να κατασκοπεύουν ο ένας τον άλλον. Παρ’ όλα αυτά, από τις αρχές της δεκαετίας του 80 το πολιτικό κλίμα πίσω από το αποκαλούμενο «Σιδηρούν Παραπέτασμα» σταδιακά βελτιωνόταν. Το 1985 ανέλαβε πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ και η πολιτική του έφερε μεγάλες δημοκρατικές αλλαγές, για τις οποίες το καθεστώς της DDR δεν ήθελε να ξέρει τίποτα. Το 1989 ήρθε η μεγάλη καμπή. Οι πολίτες της DDR χρησιμοποιούσαν τις καλοκαιρινές διακοπές στην Ουγγαρία και την Αυστρία για να διαφύγουν στην Δ. Γερμανία. Από το Σεπτέμβριο διαδήλωναν στις περίφημες «Διαδηλώσεις της Δευτέρας» ενάντια στην ανελευθερία και απαιτούσαν το δικαίωμα να ταξιδεύουν ελεύθερα στο εξωτερικό. Με

συνθήματα όπως «Εμείς είμαστε ο λαός» πίεζαν τόσο ισχυρά την κυβέρνηση ώστε οδήγησαν, το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου, στο άνοιγμα του Τείχους. Έμειναν αξέχαστες οι εικόνες με κατοίκους του Βερολίνου που αγκαλιάζονται και κλαίνε στους δρόμους. Δυστυχώς για τον Κρις Γκιφρτόι η Πτώση του Τείχους ήρθε πολύ αργά. Στις 6 Φεβρουαρίου 1989 ο 20χρονος Βερολινέζος προσπάθησε να περάσει το Τείχος. Οι στρατιώτες της φρουράς τον πυροβόλησαν και έπεσε αιμόφυρτος. Ήταν ο τελευταίος νεκρός από τα 1303 θύματα του Τείχους και των συνόρων. Ο Γερμανός ομοσπονδιακός καγκελάριος της Δ. Γερμανίας Βίλυ Μπράντ είπε στις 10 Νοεμβρίου: «Τώρα ευημερούν μαζί όσοι έπρεπε να είναι μαζί». Και μια γερμανική παροιμία λέει: «Ο χρόνος γιατρεύει όλες τις πληγές». Τώρα, μετά από 20 χρόνια, αξίζει να γίνει κάποιος απολογισμός: Σε κάθε σύγχρονο χάρτη η Γερμανία φαίνεται ξανά σαν μία χώρα, με 16 ομόσπονδα κρατίδια και κυβερνάται από πολιτικούς που κατάγονται και από την Ανατολή και από την Δύση, εξάλλου η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κατάγεται από την πρώην DDR. Αλλά πως βλέπουν τα πράγματα οι άνθρωποι αυτής της χώρας; Εδώ οι γνώμες διαφέρουν. Στην Γερμανία γίνονται συχνά έντονες και βασανιστικές συζητήσεις γύρω από το θέμα αυτό. Για να φωτίσουμε την κατάσταση αρκούν μερικά επίσημα στοιχεία που αναδεικνύουν τις αντιθέσεις.

•Στα παλιά ομόσπονδα κρατίδια το ποσοστό ανεργίας είναι γύρω στο 6%, ενώ στα νέα το ποσοστό είναι γύρω στο 12%.

•Το μέσο μηνιαίο κατά κεφαλήν εισόδημα είναι στα παλαιά ομόσπονδα κρατίδια 3.219 ευρώ, το αντίστοιχο στα νέα ομόσπονδα κρατίδια είναι 2.339 ευρώ.

•Το 1991 θεσπίστηκε η «Εισφορά Αλληλεγγύης». Αυτό σημαίνει ότι το 5,5% του φόρου εισοδήματος διατίθεται για την ανοικοδόμηση στην Ανατολή (υποδομές, εκπαίδευση, υγεία). Όμως μπορεί κανείς να δει στα νέα ομόσπονδα κρατίδια της πρώην Δ. Γερμανίας, ασυντήρητα δημόσια κτίρια και προβλήματα στο οδικό δίκτυο που είναι ασυνήθιστες εικόνες για τους κατοίκούς τους.

•61% του πληθυσμού των νέων ομόσπονδων κρατιδίων θεωρεί ότι η Δύση κάνει λίγα γι αυτούς. Οι Δυτικοί όμως πιστεύουν ότι η οικονομική υποστήριξη των νέων ομόσπονδων κρατιδίων πρέπει να τελειώσει. Και δεν περνά απαρατήρητο ότι ο κόσμος μιλά ακόμα για Ανατολή και Δύση! Τι μπορεί κανείς να πει μετά από 20 χρόνια επανένωσης γι' αυτή τη χώρα; Ναι, η Γερμανία είναι ενωμένη, είναι μια οικονομικά ισχυρή χώρα και η πολυπληθέστερη της Ευρώπης. Όμως ακόμα και σήμερα μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει ανυπέρβλητες αντιφάσεις. Υπάρχει ακόμα το Τείχος μέσα στις συνειδήσεις. Χρειάζονται ίσως οι άνθρωποι άλλα 20 χρόνια για να το γκρεμίσουν; Αφορμή για να ξαναθυμηθούμε δίνει ο Γενς Εσμπαχ που πριν 20 χρόνια συμμετείχε δραστήρια στις διαδηλώσεις στη Λειψία. Σήμερα λέει: «Θέλαμε αλλαγές γι' αυτή τη χώρα, όμως αργότερα, από το τέλος του Οκτώβρη του 1989 επικράτησε η απαίτηση για την ενσωμάτωση στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας». απόδοση στα ελληνικά Λουκάς Λιδώρης

15

16

σκιαγραφήσεις

Κώστας

Μουρσελάς Συνέντευξη στους Δημήτρη Αντωνίου και Φοίβο Καλλίτση

“Ένα έργο τέχνης δε δίνει απαντήσεις”

Μας υποδέχτηκε στο σπίτι του εξ’αρχής εντυπωσιασμένος με το γεγονός της ύπαρξης μιας εθελοντικής οργάνωσης όπως τα Χαρούμενα παιδιά Χαρούμενα Νιάτα. «Σπάνιο πράγμα στης μέρες μας» λέει «Υποσεινήδητα ο άνθρωπος συνήθως μπαίνει στη διαδικασία του “Τι έχω να κερδίσω;”». Για τον ίδιο η τέχνη μοιάζει να είναι μια διέξοδος από το κακό που βλέπει γύρω του.

Όμως και η τέχνη δε μπορεί να προβάλει κάτι αντίστοιχο; Σίγουρα και η τέχνη μπορεί να περάσει πράγματα αρνητικά και να παραμένει γοητευτική. Υπάρχει αυτό το κομμάτι της τέχνης που είναι η Τέχνη για την Τέχνη, η οποία δεν αποτελεί κοινωνικό αγαθό. Βγαίνει μια απολαυστικότατα μεν, η οποία απευθύνεται στους εκλεκτούς κατά κάποιο τρόπο. Για μένα όμως η τέχνη που έχει σχέση με τον άνθρωπο δε μπορεί να είναι αρνητική. Γράφονται σήμερα βιβλία που μπορούν να τινάξουν μια εποχή στον αέρα, επειδή εμπεριέχουν το κοινωνικό αγαθό. Τέτοια βιβλία είναι ικανά να μεγαλώσουν ένα παιδί, να το κάνουν άνθρωπο. Δε μπορώ να δω την τέχνη διαφορετικά. Μέσα στον άνθρωπο λειτουργεί πάντα το πνευματικό, οι φόβοι του, οι επιθυμίες του. Δεν υπάρχει ακινησία ποτέ. Καταστάσεις που μπορεί να συλλάβει μόνο η λογοτεχνία, αυτό είναι για μένα το αντικείμενό της. Η ιστορία και η φιλοσοφία δε μπορούν να το πιάσουν, γιατί αντιμετωπίζουν τον κόσμο σε ακινησία, σαν τα φωτογραφικά ενσταντανέ. Η ομορφιά της τέχνης είναι αυτή η ρευστότητα, η παράλληλη δράση που ενυπάρχει στον άνθρωπο. Τόσο δύσκολο να την αποτυπώσεις, αλλά τόσο δυνατή. Μέσα από το βιογραφικό σας βλέπει κανείς πολλά έντονα γεγονότα. Σας επηρέασαν στο να στραφείτε στη συγγραφή; Δεν έχω ζήσει τόσο έντονες καταστάσεις, ίσως στα γραπτά να φαίνεται ότι έχω ζήσει συγκλονιστικά πράγματα, αλλά πιστεύω ότι έχω ζήσει πολύ απλά. Βέβαια είναι σχετικό αυτό, γιατί μπορεί να ζεις ως ένας απλός καθημερινός άνθρωπος και μέσα σου να γίνονται πράγματα. Μοιραία στη ζωή υπάρχουν μεταλλαγές. Μπήκα από μικρός σε πολιτικά πράγματα, μετά τα ξαναβλέπω, μετανιώνω για πράγματα, αναρωτιέμαι γιατί δεν τα είδα. Ξεκινάς μια επανάσταση αλλά όχι πάντα γιατί θες να κάνεις τον κόσμο καλύτερο. Αρχικά είσαι εναντίον των γονιών σου, γι αυτά που σου λένε. Αν περάσει μέσα σου το μικρόβιο ότι πράγματα που σου λένε δεν είναι τόσο αληθινά, θες να πας κόντρα. Δεν έχεις άλλο τρόπο. Βλέπεις την αδικία και προσπαθείς να αντισταθείς. Δεν ξέρεις πολλά τότε, τι ακριβώς είναι η αριστερά και η δεξιά, αλλά αισθάνεσαι ότι κάτι πρέπει να κάνεις. Τώρα τι με έκανε να αγαπήσω το βιβλίο είναι επίσης ένα μυστήριο για μένα. Ξέρω ότι πάντα με μάγευαν οι ιστορίες από τη Μικρά Ασία, που άκουγα από τον πατέρα μου και τον παππού. Επίσης υπήρχε μια γυναίκα στη γειτονιά μας, αγράμματη μεν, αλλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο λάτρευε την κλασσική μουσική και τη ζωγραφική. Ένα απόγευμα με πήρε μαζί με το γιο της να πάμε να δούμε θέατρο, μικροί δεκατριών δεκατεσσάρων ετών. Μπορώ να σου πω ότι με επηρέασε, ίσως επειδή ήταν και πολύ ωραία γυναίκα. Στο τρένο που επιστρέφαμε σπίτι με ρώτησε «Σου άρεσε Κωστάκη;» και αφελώς τότε της απάντησα «Ναι, αλλά έτσι μπορώ να γράψω κι εγώ» και μου είπε «Ε, τότε γράψε». Έτσι έγραψα ένα θεατρικό, άρχισα να ψάχνω στα βιβλιοπωλεία και να ανεβαίνω στην Αθήνα για θέατρο. Έτσι άρχισε η ζωή μου! Πως περάσατε επαγγελματικά στο θέατρο; Υπήρχε το ’60 μια ομάδα που ονομαζόταν «12η Αυλαία» απ’ όπου ξεκίνησαν πολλοί ηθο-

Βασίλης Διαμαντόπουλος και Γιώργος Μιχαλακόπουλος “Εκείνος κι εκεινος” (1972)

ποιοί και σκηνοθέτες. Τα μέλη της εκμεταλλεύτηκαν τη θεωρητική 12η παράσταση που λόγω νόμου δε μπορούσαν να δώσουν οι υπάρχοντες θίασοι, προκειμένου να φανούν νέοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες. Με αυτή την ομάδα ανέβασα το πρώτο μου μονόπρακτο το οποίο έκανε μεγάλη εντύπωση. Λεγόταν «Άνθρωποι και Άλογα» το οποίο παραμένει ακόμη αδημοσίευτο. Κινηματογράφο κάνατε; Έχω κάνει ένα μόνο σενάριο, το «Ένας νομοταγής πολίτης». Γράφτηκε σχεδόν εκβιαστικά. Είχα ένα φίλο σκηνοθέτη, τον Θαλασσινό, που μου ζήταγε να γράψω ένα σενάριο. Το είπε και στο Φίνο και συναντηθήκαμε για να τα κανονίσουμε, μου έδιναν καλά λεφτά. Αλλά τεμπέλιαζα και καθυστερούσα. Μια μέρα με φώναξαν στα γραφεία. Είχαν συνεννοηθεί με το Θαλασσινό και με το που πηγαίνω μου λέει ο Φίνος «Δεν θα φύγεις από εδώ αν δεν

γράψεις μέχρι το βράδυ είκοσι-τριάντα σελίδες». Εγώ το πείρα για αστείο, βγαίνουν όμως και μου κλειδώνουν την πόρτα. Ήταν τα πρώτα λεφτά που πήρα μαζεμένα και θυμάμαι είχα πάρει με αυτά το πρώτο μου στερεοφωνικό. Την εποχή της χούντας προέκυψε και η τηλεόραση για πρώτη φορά... Ο Διαμαντόπουλος είχε δει τα έργα μου και είχαμε γνωριστεί. Κάποια στιγμή μου είπε ότι είχε γνωρίσει κάποιον που είχε μια εταιρία παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων, και μου πρότεινε να κάνουμε κάτι μέσα από το οποίο να περνάμε αντιχουντικά μηνύματα, αλλά να μην πάμε και φυλακή. Μου άρεσε η ιδέα, γιατί επειδή δεν ήταν κάτι άμεσο, θα μπορούσες να μιλήσεις πιο ελεύθερα και να υπάρξει μία διαχρονικότητα. Τους έκανα περιθωριακούς για να μπορούν να σχολιάζουν ελευθέρα ως τρελοί και εκτός τόπου και χρόνου. Επηρεάστηκα πάρα πολύ από το Δον Κιχώτη, τον

18

σκιαγραφήσεις τρελό που αερολογεί ότι θέλει και τον ρεαλιστή που προσπαθεί να προσγειώσει το αφεντικό του. Έτσι ο Διαμαντόπουλος έκανε πάντα μια απλοϊκή ερώτηση που ανέτρεπε την αερολογία του Μιχαλακόπουλου. Η απήχηση που είχε με έπεισε ότι ο κόσμος είναι ικανός για πολλά. Έτσι σιγά-σιγά απομακρύνθηκα από το σουρεαλισμό, που αρχικά με γοήτευε, γιατί αισθανόμουν ότι από ένα σημείο και μετά ήταν η τρέλα για την τρέλα. Κατάλαβα ότι δε μπορείς να γράφεις με γνώμονα την ιδεολογία, ότι δεν πρέπει να γράφεις με στόχο να αποδείξεις την ορθότητα μιας ιδεολογίας. Πίστεψα στη λαϊκή τέχνη. Γι’ αυτό και αγάπησα το θέατρο που το θεωρώ τη βασίλισσα των τεχνών, επειδή έχει ένα ζωντανό υλικό το οποίο επικοινωνεί με τον κόσμο. Όταν λέω λαϊκό εννοώ την τέχνη που επικοινωνεί με τον κόσμο, όχι που ρίχνει την ποιότητα του για να επικοινωνήσει με τα κατώτερα στρώματα. Ο λαός για μένα είναι κάτι το ενιαίο. Ο Σέξπιρ, ο Τσέχοφ, οι δικοί μας κλασσικοί ήταν όλοι τους λαϊκοί καλλιτέχνες, οι οποίο μπορούν να επικοινωνήσουν με τον οποιονδήποτε μπορεί να σκεφτεί, ανεξαρτήτως μορφώσεως ή εκπαίδευσης.

Γεννήθηκε στον Πειραιά, όπου τελείωσε και το Λύκειο. Το 1951, πρωτοετής φοιτητής της Νομικής, συλλαμβάνεται σαν στέλεχος της ΕΠΟΝ και δικάζεται από έκτακτο στρατοδικείο της εποχής (υπόθεση Μπελογιάννη). Λίγο πριν πάρει την άδεια του δικηγόρου, εγκαταλείπει τη δικηγορία, εργάζεται ως δημόσιος υπάλληλος μέχρι το 1969, οπότε τον απολύει η χούντα. Έκτοτε αφοσιώνεται ολοκληρωτικά στη συγγραφή: θέατρο, τηλεόραση, πεζογραφία. Έργα του παίχτηκαν από θιάσους του Ελεύθερου Θεάτρου, από το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης, Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, και του εξωτερικού. Ανάμεσα στην πλούσια εργογραφία του συναντάμε τίτλους όπως τα «Επικίνδυνο φορτίο», «Ω! Τι κόσμος, μπαμπά!», «Οι φίλοι», «Το ενυδρείο», «Το αυτί του Αλέξανδρου», «Η Κυρία δεν πενθεί», «Μαχαίρι στο κόκαλο». Στο πλατύ κοινό έγινε γνωστός από την επιτυχημένη σατιρική σειρά «Εκείνος και... Εκείνος» και από τις τηλεοπτικές μεταφορές έργων του («Μικρές αγγελίες», «Σιγά, η πατρίδα κοιμάται», «Το ρολόι», «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά»).

Η τέχνη λοιπόν δε μπορεί να είναι στρατευμένη. Η πολιτική, με την ευρεία έννοια, είναι μέσα στην τέχνη. Είναι μέσα στη ζωή και την καθημερινότητα, τα πάντα είναι πολιτική. Ο «Βισσυνόκηπος» για παράδειγμα, δεν ακουμπάει την πολιτική πουθενά. Είναι όμως από τα πιο πολιτικά έργα, περιέγραφε το νέο κόσμο, με τα τσιμέντα, τη μόλυνση... Με αυτή την έννοια η πολιτική είναι παντού δεν είναι όμως στράτευση, δεν υπερασπίζεις ένα κόμμα ή μία συγκεκριμένη ιδεολογία. Ένα έργο τέχνης δε δίνει απαντήσεις. Δε θέλω να δίνω κατεύθυνση. Δεν ξέρω βέβαια αν μπορώ γιατί στην πράξη είναι άλλο το τι κατορθώνουμε. Όταν διαβάζω πια έργα που έχουν μια κατεύθυνση τα σταματάω, δε συνεχίζω. Ένα έργο θέλω να με πείσει μέσα από τις εμπειρίες και τις πράξεις του ήρωα. Για να γίνει καλύτερος ο κόσμος πρέπει να αλλάξει ο άνθρωπος. Αυτό προσπαθεί η τέχνη αν και ο άνθρωπος αλλάζει πολύ δύσκολα. Η τέχνη χρειάζεται και την παιδεία όμως... Δεν ξέρω αν το κάνουν επίτηδες, μάλλον δεν έχουν καταλάβει το νόημα. Από την παιδεία ξεκινάει όλο το κακό. Οι ίδιοι οι καθηγητές πολλές φορές δεν είναι ικανοί να μεταφέρουν την τέχνη στα παιδιά, να τα κάνει να την αγαπήσουν να τους δείξουν τι κερδίζουν. Ακόμα και αν μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν, αν δε διδαχτούν τα παιδιά πώς να αλλάξουν τη ζωή τους μέσα από την τέχνη δεν αρκεί. Είχα κάνει μία απόπειρα πριν από μερικά χρόνια για το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ο τότε πρόεδρος Αλαχιώτης μου ζήτησε να γράψω ένα κείμενο με θέμα το βιβλίο που να απευθύνεται στα παιδιά. Αφορούσε και ένα πιλοτικό τρόπο διδασκαλίας που το μάθημα γίνεται με ερωτήσεις. Κάνει λοιπόν ένα μάθημα ο καθηγητής που το λέω «Απλά μαθήματα αισθητικής» και τον βάζω να ξεκινάει με απλά ερωτήματα με αφορμή ένα μαθητή που μασάει μαστίχα και μία συμμαθήτρια του που σχολιάζει πως δεν είναι ωραίο αυτό που κάνει. «Είσαι ενοχλητικός. Δεν μπορώ να σε βλέπω, δεν είναι ωραίο». Πιάνεται ο καθηγητής

και αρχίζουν να μιλάνε για το τι πότε γίνεται κάτι ωραίο και καταλήγουν στο τέλος για το πώς το βιβλίο και η τέχνη μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας. Σα βασικό κλειδί, είναι να μάθεις από παραδείγματα που θα σου διδάξουν πως να μεταφέρεις αυτά που συμβαίνουν στο βιβλίο στη ζωή σου ή στη ζωή που θα μπορούσες να ζήσεις. Αν μπορούσε ο καθηγητής να περάσει το ότι οι απόψεις της Ισμήνης και τις Αντιγόνης, είναι όλη η ανθρωπότητα, οι συμβιβασμοί και οι φόβοι μας... Πολύ σπάνια όμως συμβαίνει αυτό στο σχολείο, οι καθηγητές που μας ανοίξανε τα μάτια είναι ελάχιστοι. Τι σας έκανε να στραφείτε στο μυθιστόρημα; Παρότι πλέον έχω σταματήσει να γράφω θέατρο, συνεχίζω να πιστεύω ότι είναι η Μεγάλη Τέχνη. Η μεταστροφή ήταν τυχαία. Είναι λίγο αστείο το πώς έγινε. Έγραφα ένα θεατρικό έργο και είχε μείνει στη μέση. Ο Λούης από τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» ήταν ο ήρωας στο έργο αυτό, ένας περιθωριακός τύπος που μετά από χρόνια επιστρέφει στο σπίτι του και την οικογένεια του. Ενώ όμως στη σκηνή τα πρόσωπα «έβγαιναν», μιλάγανε, όταν έβγαινε ο Λούης δεν έβρισκα λόγια να του βάλω. Όταν γράφεις ένα θεατρικό, ένα στοιχείο είναι να ολοκληρωθούν οι χαρακτήρες ώστε να μπορέσουν να μιλάνε. Στο Λούη δεν έβγαινε. Πάλευα έξι μήνες γιατί μου άρεσε σαν ήρωας, αλλά δεν μπορούσα να τον βάλω σε μία δραματουργική σειρά. Λέω κάτσε να το ξαναπιάσω να κρατήσω σημειώσεις για τον χαρακτήρα, τον Εμμανουήλ Ρετσίνα, για να δω ποιος είναι. Είναι σχεδόν ωραίος, σχεδόν άσχημος, έκανε δύο γάμους, όχι τρεις... Γράφω και φτάνω τις είκοσι σελίδες, προσπαθώντας να βγάλω ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος. Όταν ξαναδιάβασα τις σελίδες αυτές, λέω «τι γράφω εδώ...». Είχε ξεφύγει από το θεατρικό, ήταν ωραίο, κυλούσε. Το πάω σε ένα φίλο μου που του διαβάζω αυτά που έχω γράψει κομμάτικομμάτι -όλοι οι συγγραφείς έχουν κάποιο που του διαβάζουν τα μισοτελειωμένα έργα τους. Μου λέει «συνέχισε το, μη σταματάς καθόλου είναι πολύ ωραίο». Και το συνεχίζω... Οι είκοσι αυτές σελίδες είναι οι πρώτες του βιβλίου χωρίς καμία αλλαγή. Έτσι μπήκα στη λογοτεχνία. Με γοήτευσε ότι έγραψα πεντακόσιες σελίδες χωρίς να έχω προγραμματίσει τίποτε. Σε κάτι μαθήματα δημιουργικής γραφής που έκανα, το πρώτο πράγμα που έλεγα είναι μην προγραμματίζετε, μην προσχεδιάζετε, μην κάνετε τα έργα σας προκάτ. Είναι εύκολο να γράψεις μία πλοκή, δεν είναι όμως δημιουργική γραφή γιατί οδηγείς τους ήρωες εξαρχής κάπου που έχεις ήδη αποφασίσει. Είναι όλα δεδομένα και χάνεται η περιέργεια και το ενδιαφέρον, δε βγαίνει αυθόρμητα, πηγαία. Η λογοτεχνία πρέπει να κατορθώνει η μία φράση να σε κάνει να διψάς να πάς στην επόμενη. Είναι ένα μυστήριο πράμα το πώς δημιουργείς αυτό το ενδιαφέρον. Την ίδια αξία για μένα έχει το να μάθεις να είσαι σωστός αναγνώστης. Δεν είναι εύκολο. Είναι το ίδιο σχεδόν με το να γράφεις, μην πως σαν αναγνώστης είσαι και πιο τυχερός. Ένας που έχει μάθει να διαβάζει και να εισπράττει την ομορφιά σε αυτό που διαβάζει κάνει ένα πολύ σπουδαίο πράμα.

εικαστικά

Γιάννης Μόραλης ένας αριστοκράτης των εικαστικών τεχνών Φιγούρα λεπτή και αριστοκρατική. Μορφή που μοιάζει να δραπέτευσε από βυζαντινή τοιχογραφία ή από κάποιο Αλεξανδρινό Φαγιούμ. Σε πολύ νεαρή ηλικία τα δείγματα ενός εξαιρετικού ταλέντου, του εξασφαλίζουν την παρακολούθηση προεισαγωγικών μαθημάτων και τελικά την μετ’ επαίνων είσοδό του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Εικοσάχρονος, συνεχίζει με υποτροφία τη μαθητεία του στην Ευρώπη. Οι σύγχρονες τάσεις μιας Τέχνης που αλλάζει ασκούν βαθιά επίδραση στο νεαρό καλλιτέχνη. Είναι τα χρόνια πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, εποχή όπου η υπερβολή του μοντερνισμού έχει κουράσει και το ζητούμενο πλέον είναι η ανατροφοδότηση από τις πιο γερές ρίζες του κλασσικού. Με το ξέσπασμα του πολέμου το ’39, ο Μόραλης εγκαταλείπει τις σπουδές του και επιστρέφει στην Ελλάδα. Συνιδρυτής της καλλιτεχνικής ομάδας «Αρμός» που συγκεντρώνει τους πλέον αξιόλογους εικαστικούς καλλιτέχνες της εποχής. Εκπρόσωπος και εκφραστής της γενιάς του ’30 στις Καλές Τέχνες, αναζητά την Ελληνικότητα μέσα από έναν συγκερασμό των διαχρονικών αισθητικών αξιών της Παράδοσης και της Νεωτερικότητας. Στα μεταπολεμικά χρόνια, ξεδιπλώνει όλο το δημιουργικό του ταλέντο σε πλείστες εικαστικές εφαρμογές. Γεμάτος δημιουργικό πάθος και όραμα, βάζει την προσωπική του σφραγίδα στην πνευματική και καλλιτεχνική άνθηση που ζει η Ελλάδα: Σχεδιάζει τα σκηνικά και τα κοστούμια για το μπαλέτο «Έξι λαϊκές ζωγραφιές» σε χορογραφία Ραλλούς Μάνου και μουσική Μάνου Χατζιδάκι, για το Ελληνικό Χορόδραμα. Συνεργάζεται με το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κούν καθώς και με το Εθνικό Θέατρο. Εικονογραφεί τις ποιητικές συλλογές «Άξιον Εστί»του Οδυσσέα Ελύτη, «Ποιήματα» του Γιώργου Σεφέρη το «Πούσι» του Νίκου Καββαδία αλλά και μουσικές ανθολογίες του Μάνου Χατζιδάκι που κυκλοφορούν σε βινύλιο. Ξεκινά τη δημιουργική συνεργασία του με έλληνες και ξένους αρχιτέκτονες και φιλοτεχνεί συνθέσεις που εντάσσονται στην Αρχιτεκτονική σημαντικών κτιρίων τη δεκαετία του ’60. Χαρακτηριστικά του έργα μεταξύ άλλων είναι διακοσμητικές και κεραμικές συνθέσεις που κοσμούν την Β.Δ. και Ν.Α πλευρά του ξενοδοχείου «Χίλτον» στην Αθήνα, το περίπτερο του Ε.Ο.Τ. «Διόνυσος» στου Φιλοπάππου και το Δημαρχιακό Μέγαρο της Αθήνας.

Ήδη από τα τέλη του ’50 είναι εκλεγμένος καθηγητής στην Α.Σ.Κ.Τ. μια θέση που θα τιμήσει για 35 χρόνια και από την οποία θα καθοδηγήσει και θα εμπνεύσει τη νέα γενιά των εικαστικών ως δάσκαλος και μέντορας αλλά και ως παρουσία σχεδόν πατρική για τα νέα παιδιά. Για τέσσερεις δεκαετίες συνεχίζει να είναι παραγωγικότατος, εκθέτοντας τα έργα του σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις. Στα τέλη του ’80, η Εθνική Πινακοθήκη αποτίει τιμή στο Γιάννη Μόραλη σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση όπου παρουσιάζεται το σύνολο του πολύπλευρου έργου του σε ζωγραφική, χαρακτική, γλυπτική, μακέτες αρχιτεκτονικής διακόσμησης, σκηνικά και κοστούμια. Η τέχνη του Γιάννη Μόραλη ιδιαίτερα στην πρώτη δημιουργική του περίοδο, είναι τέχνη αφαιρετική που χαρακτηρίζεται από έντονο Ανθρωποκεντρισμό, ενώ στην εξέλιξή της παρουσιάζει τονισμένο το γεωμετρικό στοιχείο. Συχνά απηχεί μνήμες από τα Επιτύμβια της Κλασσικής Εποχής και φαίνεται να ορίζεται από το τρίπτυχο Έρωτας-Θάνατος-Ύπνος αλλά και από το δίπολο Αρσενικό-Θηλυκό. Συνδυάζει γόνιμα την παράδοση της Ευρωπαϊκής Ζωγραφικής από την Αναγέννηση ακόμα με τις διαχρονικές ελληνικές αξίες του Κάλλους και της Αρμονίας..

O Γιάννης Μόραλης κόσμησε την Ελλάδα του 20ου αιώνα με την ηθική του παρουσία και θα την κοσμεί για πάντα με την τέχνη του.

Μαργαρίτα Νικολοπούλου

20η Έκθεση Έργων Τέχνης και λόγου Ο Γιάννης Μόραλης ήταν, από τις πρώτες Εκθέσεις, παρών με τα έργα που πρόσφερε για τα παιδιά της Κατασκήνωσης ενώ κάθε χρόνο έστελνε τη συνδρομή του μόλις έπαιρνε στα χέρια του το ΘΡΟΙΣΜΑ. Η επόμενη, 20η Έκθεση Έργων Τέχνης και Λόγου, που θα περιλαμβάνει έργα πολλών σπουδαίων Ελλήνων Καλλιτεχνών και πολλά βιβλία, θα πραγματοποιηθεί στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Ακαδημίας 50, στα τέλη Οκτωβρίου 2010. Οι φίλοι Ζωγράφοι, Χαράκτες και Γλύπτες που θέλουν να προσφέρουν έργα τους και οι Συγγραφείς και Εκδοτικοί Οίκοι που θέλουν να προσφέρουν βιβλία τους, ας επικοινωνήσουν με τα Γραφεία μας ή με τον Στρατή Πυρουνάκη στο 6936-945206.

19

20

συνέντευξη

Νίκος

Δεσεκόπουλος

η χαρακτική είναι η jazz των εικαστικών τεχνών Συναντήσαμε το Νίκο Δεσεκόπουλο στο εργαστήριο του στον Πειραιά τη πόλη όπου ζει και εργάζεται. Χαράκτης και Καθηγητής. Πίνακες, μήτρες, εργαλεία της δουλειάς. Συζητήσαμε για τις Τέχνες, την Παιδεία, και την Τέχνη του, τη Χαρακτική. Πώς ανακαλύψατε το ταλέντο σας και πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη χαρακτική; Στο σύνολο των ανθρώπων που ασχολούνται με κάποια μορφή τέχνης, θα βρούμε την επιρροή του οικογενειακού και του σχολικού περιβάλλοντος. Ο πατέρας μου ήταν σχεδιαστής, οπότε ήδη από τις πρώτες κιόλας τάξεις του δημοτικού είχα την τύχη να έχω δίπλα μου ένα δάσκαλο. Οι ζωγραφιές μου λοιπόν ξεχώριζαν αισθητά μεταξύ των συμμαθητών μου. Ως μαθητής του Ζαννείου Γυμνασίου Πειραιά είχα την τύχη, ο καθηγητής των εικαστικών Ανδ.Σκουρογιάννης να με προσέξει και να με ενθαρρύνει, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε σημαντικός συναγωνισμός ανάμεσα σε έξιεπτά συμμαθητές μου, που στη συνέχεια σχεδόν όλοι ασχολήθηκαν με το σχέδιο. Άρα, καταλήγουμε ότι η διδακτική στην τέχνη συμπληρώνει τα στοιχεία ταλέντου που ίσως διαθέτουν αρκετοί άνθρωποι. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι την εποχή εκείνη δεν υπήρχε η ενασχόληση με την τηλεόραση ή άλλα μοναχικά videoπαιγνίδια και τα βροχερά απογεύματα, όταν δεν μπορούσες να βγεις για μπάλα ή οτιδήποτε άλλο, η ζωγραφική ήταν μια όμορφη ενασχόληση, ένα ταξίδι με την φαντασία. Το κέρδος φάνηκε πολύ αργότερα. Με τη χαρακτική ασχολήθηκα, στο 2ο έτος από την εισαγωγή μου στην ΑΣΚΤ Αθηνών (μοναδική τότε, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 5070 μόνο σπουδαστές) καθώς κατάλαβα ότι οι τεχνικές είχαν πολύ ενδιαφέρον ως έκφραση του καλλιτέχνη και ότι τα πολλά αντίτυπα έκαναν το έργο πιο προσιτό προς το φιλότεχνο κοινό. Γνωρίζουμε τις διάφορες «εποχές» και τάσεις που υπάρχουν στη Ζωγραφική. Υπάρχουν διαφορετικές περίοδοι ή τεχνικές στη Χαρακτική; Όσοι μελετούν τα εικαστικά και προσεγγίσουν τη Χαρακτική κατανοούν ότι η Χαρακτική είναι αρκετά βήματα πέρα από την Ζωγραφική. Για να

“Αστικά Τοπία”, Ξυλογραφία, 2005

στον Πέτρο Καλλίτση

ασχοληθεί κανείς με τη Χαρακτική πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά το σχέδιο, το χρώμα, τη σύνθεση. Διαφορετικά στην προσπάθειά του να μάθει νέες τεχνικές θα δυσκολευτεί και θα εκτεθεί στο κοινό. Έτσι πολλοί εικαστικοί σήμερα, που ασχολούνται με τα ψηφιακά και τις εκτυπώσεις, ούτε πείθουν, ούτε μπορεί να ονομαστούν Χαράκτες. Κατά συνέπεια υπάρχει αντιστοιχία της “Καρνάγιο-Βάρκες ΧΙ”,1994 πορείας της Χαρακτικής με τη Ζωγραφική, μια πορεία παράλληλη, που φαίνεται εύκολα στη μελέτη του έργου σημαντικών καλλιτεχνών όπως ο Ρέμπραντ, ο Γκόγια, ο Πικάσσο κά. οι οποίοι έδειξαν ενδιαφέρον για την χαρακτική ως συνέχεια και εξέλιξη της πορείας τους. Σημαντικές όμως διαφορές υπάρχουν στις τεχνικές, δηλαδή τα έργα που έχουν γίνει με την τεχνική της ξυλογραφίας, της χαλκογραφίας, της λιθογραφίας, ή άλλων μεθόδων χάραξης. Αυτό δεν είναι εύκολο να το παρουσιάσουμε με κείμενο, καθώς το αντικείμενο είναι οπτικό και αρκετά εξειδικευμένο. Πώς εμπνέεσθε τα έργα σας, ποια τα θέματα που σας συγκινούν περισσότερο; Τα δικά σας έργα σε ποια «κατηγορία» ανήκουν; Υπάρχουν κάποια από αυτά που τα αγαπάτε ιδιαίτερα; Τη ματιά μου μπορεί να προσελκύσει κάθε μικρή λεπτομέρεια, σχήμα ή σκιά. Το άσπρο-μαύρο είναι ταυτόχρονα λιτό, δυνατό, ειλικρινές. Αν δεν έχεις κάτι να πεις, καλύτερα να σωπαίνεις. Δεν κατανοώ τα έργα ‘’Χωρίς Τίτλο’’, απλά οπτικά παιγνίδια. ‘’Ψαρεύω’’ από το περιβάλλον ‘’μικρά τίποτε’’ και τα αναγάγω σε κυρίαρχες εικόνες, συνήθως αντικείμενα χωρίς την παρουσία της ανθρώπινης μορφής, που ίσως και να ενοχλούσε το θεατή, αντικείμενα που φέρουν επάνω τους τα σημάδια της χρήσης από τον άνθρωπο, άρα λειτουργούν και ως ψυχογράφημά του. Στα θέματά μου ο θεατής θα βρει κάτι οικείο ... ενότητες, όπως τα νεοκλασικά κτίρια, το ελληνικό καφενείο, βάρκες και καράβια, δέντρα και φυτά, η ανθρώπινη μορφή κά. Αν και γνωρίζω όλες τις τεχνικές της χαρακτικής, ασχολούμαι με τη ξυλογραφία ως βασική τεχνική έκφρασης, καθώς είναι η παλαιότερη χρονικά αλλά και η πλέον άμεση με τη χειρονομία της χάραξης και την πάλη με την ύλη. Μια πάλη τραχιά, που δε δίνει πολλά περιθώρια λάθους, θέλει συνεχή αναμέτρηση με την ύλη και την εικόνα, οπότε στο τέλος έρχεται η ικανοποίηση της νίκης... Επιλέγω την πάλη του φωτός, του άσπρου και του μαύρου, άμεσα και ειλικρινά για την αρχική ιδέα και το θεατή. Θέλει γνώσεις και εγρήγορση. Ένα έργο διαρκεί μέρες πολλές, ανάλογα με την συναισθηματική κατάσταση του δημιουργού, γι’αυτό αποκαλώ τη Χαρακτική ως τη μουσική jazz των εικαστικών τεχνών. Ανάμεσα στα δεκάδες χαρακτικά μου υπάρχουν ορισμένα, που έχουν συνδεθεί με σημαντικές εμπειρίες ή εκθέσεις, κομμάτια που έχουν συμπεριληφθεί σε καταλόγους ή έχουν τραβήξει το βλέμα θεωρητικών τέχνης και συλλεκτών, κι αυτά για μένα σημαίνουν κάτι περισσότερο. Ωστόσο για κάθε θεατή κυριαρχεί η προσωπική του θεώρηση και άποψη.

εικαστικά Το άσπρο-μαύρο είναι ταυτόχρονα λιτό, δυνατό, ειλικρινές. Αν δεν έχεις κάτι να πεις, καλύτερα να σωπαίνεις. ‘’Ψαρεύω’’ από το περιβάλλον ‘’μικρά τίποτε’’ και τα αναγάγω σε κυρίαρχες εικόνες... Τι νιώθετε όταν δημιουργείτε τα έργα σας και πώς αισθάνεστε όταν τα αποχωριζόσαστε και ξέρετε ότι ανήκουν πια σε κάποιον άλλο; Νιώθω ικανοποίηση, καθώς μέσα από αυτά προσεγγίζω το θεατή, του δείχνω μια άλλη οπτική θεώρηση για τον περιβάλλοντα χώρο... για να τον προσεγγίσει, να τον γνωρίσει με περίσκεψη και να γαληνέψει... Στη χαρακτική δεν αποχωρίζεσαι ουσιαστικά το έργο σου, καθώς μέσα από τα πολλά αντίτυπα, μπορείς να κρατήσεις ένα για το προσωπικό σου αρχείο. Έτσι, εύχεσαι όλο και περισσότεροι φιλότεχνοι να αγοράσουν ένα έργο και σε περισσότερα σπίτια το έργο σου να έχει κάποια θέση στη ζωή τους. Θα υπογραμμίσω πάλι ότι το χαρακτικό έργο είναι ένα ολοκληρωμένο έργο τέχνης και όχι πολλαπλό ή φωτογραφική απεικόνιση ... Είστε πολλά χρόνια Πρόεδρος των Ελλήνων Χαρακτών. Πόσο εύκολα συνεργάζονται σε κοινές δράσεις μοναχικοί άνθρωποι όπως οι Καλλιτέχνες; Ανέλαβα ως πρόεδρος της ΕΕΧ το 2002, ως μια προσπάθεια να προβάλουμε το Χαρακτικό έργο προς το κοινό, καθώς οι αίθουσες τέχνης της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης είτε δεν το γνώριζαν, είτε οι χαμηλές τιμές πώλησης δεν τους άφηναν συμφέρον κέρδος. Δημιουργήσαμε μια μικρή αίθουσα τέχνης, τον ΤΕΧΝΟΧΩΡΟ, στην οδό Λεμπέση 4, κοντά στο νέο μουσείο της Ακρόπολης, ως μόνιμο εκθετήριο χαρακτικών. Προσπάθησα να εμπνεύσω στα μέλη της ΕΕΧ την πίστη ότι εμείς οι ίδιοι έπρεπε να λειτουργήσουμε με εξωστρέφεια προς το κοινό, τους θεωρητικούς, τους άλλους φορείς πολιτισμού. Ωστόσο είναι πολύ δύσκολο να αλλάξεις την ψυχολογία ολοκληρωμένων και με άποψη προσωπικοτήτων, όπως οι καλλιτέχνες. Πρέπει να τους δείξεις ψηλά τον ήλιο και να μη βλέπουν το δάχτυλο. Ανάμεσα στα 85 περίπου μέλη, περίπου τα μισά κατανόησαν την πορεία. Υπάρχει όμως πολύς δρόμος ακόμη... Είστε επίσης πολλά χρόνια Καθηγητής. Ποια σημασία δίνει το εκπαιδευτικό μας σύστημα στις ποικίλες μορφές Τέχνης; Απολύτως καμία. Αν αναλογιστούμε ότι ο άνθρωπος πρώτα χόρεψε, τραγούδησε και σχεδίασε, ενώ έγραψε και υπολόγισε πολύ αργότερα, σήμερα στα εκπαιδευτικά προγράμματα έχουν αντιστραφεί τα ζητούμενα. Σήμερα θέλουμε στελέχη επιχειρήσεων και εργατικό δυναμικό, ενώ λίγο ενδιαφέρει την πολιτεία αν οι πολίτες της έχουν ανάγκη για έκφραση, επικοινωνία, ψυχική ισορροπία. Ο πολιτισμός δεν φέρνει κέρδος! Ποτέ ούτε ένας από το Υπουργείο Παιδείας ή Πολιτισμού ασχολήθηκε με το έργο, τις εμπειρίες και τις διαπιστώσεις ή προτάσεις, που θα είχα να κάνω μετά από 28 χρόνια στην εκπαίδευση ή 35 χρόνια στα εικαστικά δρώμενα. Εδώ θα σημειώσω ότι μέσα από την εκπαίδευση έχω μεταδώσει αγάπη για τα εικαστικά σε εκατοντάδες μαθητών μου, που στη συνέχεια έγιναν αρχιτέκτονες, γραφίστες, εικαστικοί, δάσκαλοι... Μπορούν εύκολα μικρά παιδιά ή έφηβοι να ανακαλύψουν το ταλέντο τους στη Χαρακτική και να εκφραστούν μέσα από αυτή; Σίγουρα όχι. Αρχικά ένα παιδί πρέπει να μάθει τις βασικές έννοιες του σχεδίου, της σύνθεσης, των χρωμάτων. Είναι πολύ εξειδικευμένο αντικείμενο ακόμη και για παιδιά με εξαιρετικό ταλέντο. Οι τεχνικές της χαρακτικής θα το κουράσουν καθώς χρειάζεται εμπειρία και συνειδητοποίηση στα εικαστικά για να μπει στο δαίδαλο της χαρακτικής. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με ενήλικα άτομα. Μη ξεχνάμε ότι μουσική Jazz θα επιλέξει ένας έμπειρος μουσικός... Έχετε προσφέρει πολλά έργα σας στις Εκθέσεις που οργανώνουν τα Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα. Τι σας ωθεί να το κάνετε αυτό; Είμαι πλέον πεπεισμένος ότι σε κάθε εποχή και κάθε κοινωνία τα παιδιά δεν απολαμβάνουν το ενδιαφέρον που αναλογεί στην ηλικία τους εξ αιτίας συνθηκών που οι ενήλικες δημιουργούν. Όσοι έχουν την έμπνευση και την έγνοια για αυτές τις ψυχές και τα προβλήματα της εφηβείας, αξίζουν τη συνδρομή όλων, είτε έχουν παιδιά δικά τους, είτε όχι. Είναι κάτι σαν κάθαρση ή σαν αναδρομή στα παιδικά μας χρόνια που έφυγαν...Σέβομαι και εκτιμώ κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση, πολύ δε περισσότερο, όταν αυτή έχει έργο μακρόχρονο, όπως τα ‘’Χαρούμενα Παιδιά’’. Άλλωστε Πολιτεία είμαστε εμείς οι ίδιοι...

“Δένδρα-Περιβάλλον”, Ξυλογραφία, 2004

21

22

μια σπάνια μαρτυρία...

Καλ ο κα ί ρι 1 94 3 σ τ η ν

Πεθαίνοντας το Μάρτιο του 1998, ο πατέρας μου, Εμμανουήλ Χ. Κάσδαγλης, άφησε μερικά αυτοβιογραφικά διηγήματα ως ύστατο αποχαιρετισμό «για φίλους και δικούς». Τα έγραφε τις δύσκολες ώρες που πέρασε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, καθώς μπαινόβγαινε στα νοσοκομεία. Ένα μέρος από τα κείμενα αυτά εκδόθηκαν αμέσως μετά από τις εκδόσεις «Άγρα», σε μια συλλογή με τίτλο «Ιστορίες πριν από το σεισμό». Ένα άλλο μέρος παραμένει ακόμα ανέκδοτο. Ευρισκόμενος το περασμένο καλοκαίρι στην κατασκήνωση «Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα», ξαφνικά άστραψε στο μυαλό μου η ανάμνηση εκείνων των κειμένων. Ένα απ’ αυτά αναφερόταν διεξοδικά στην κατασκήνωση του Γεώργιου Πυρουνάκη στην Πεντέλη, κατά της διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Συναντώντας έπειτα από πολύν καιρό τα παιδιά του

και τα εγγόνια του, που συνεχίζουν το έργο του και την παράδοση των κατασκηνώσεών του για άπορα παιδιά -εδώ και χρόνια, πλέον, στην Ελευσίνα- θυμήθηκα το κείμενο με τίτλο «Στην κατασκήνωση της Πεντέλης» (εκτεταμένο απόσπασμα του οποίου ακολουθεί), που συνέδεε τόσο όμορφα τις οικογένειές μας. Τους ενημέρωσα με συγκίνηση για την ύπαρξή του, που έως τότε τους ήταν άγνωστη. Ενδιαφέρον έχει και ο λόγος για τον οποίο βρέθηκα στην Ελευσίνα. Είχα πάει να επισκεφθώ τον 17χρονο ανιψιό μου, Αλέξανδρο Στρέκερ, ο οποίος ήρθε για δεύτερη χρονιά από την Αμερική, όπου ζει, για να εργαστεί εθελοντικά ως στέλεχος στην Kατασκήνωση. Όπως ακριβώς ο παππούς του, ο Ε. Χ. Κάσδαγλης, εξήντα έξι ολόκληρα χρόνια νωρίτερα!

Το καλοκαίρι του 1943, παρά την κάποια επισιτιστική βελτίωση με την καθιέρωση των γενικών διανομών, η κατάσταση της υγείας μου είχε πολύ χειροτερέψει: στο σφυγμοδρόμιο, που είχαμε καθιερώσει παίζοντας με τους φίλους μας για να μετράμε τον αριθμό των σφυγμών μας, ερχόμουν πάντοτε πρώτος με αρκετή διαφορά από τους άλλους. O απογευματινός πυρετός μου κυμαινόταν σταθερά από 37.8 σε 38.2. Είχα γίνει τύπος, γιατί αναζητούσα διαρκώς έναν τοίχο ν’ ακουμπήσω -το κορμί μου δεν άντεχε για πολύ την όρθια στάση. Όμως, η καθημερινή δραστηριότητα δεν είχε καθόλου σταματήσει, ούτε οι υποχρεωτικοί ποδαρόδρομοι με βάση τη Χαριλάου Τρικούπη: ΚυψέληΠατήσια, Μακρυγιάννη-Αμπελόκηποι ήταν συνηθισμένες διαδρομές, και πάντοτε με επιστροφή. Κάποτε και δυο μαζί την ίδια μέρα. Όπου, πριν μπει το καλοκαίρι, ακούστηκε πως μια άγνωστή μου οργάνωση από τον Πειραιά, η ΦΕΝ (Φιλική Εταιρεία Νέων), με Πρόεδρο κάποιον θεολόγο με τ’ όνομα Γεώργιος Πυρουνάκης, οργάνωνε κατασκήνωση στην Πεντέλη για τ’ άπορα παιδιά κυρίως του Πειραιά, κι αναζητούσε στελέχη. [ ... ] Έμαθα κι εγώ για την Κατασκήνωση και έσπευσα να υποβάλω υποψηφιότητα για στέλεχος. Ήμουν έμπειρος σ’ αυτά, ως παλιός Πρόσκοπος και κατασκηνωτής της ΧΑΝ, και έγινα δεκτός σε συνέντευξη από τον Πρόεδρο, τον καθηγητή Γεώργιο Πυρουνάκη. Ήταν ένας νέος ψηλός, πολύ λεπτός, με γυαλιά, καμιά τριανταπενταριά χρονώ, ίσως και νεότερος. Περιποιημένος στην εμφάνιση αλλά με άκρα απλότητα, καλοξυρισμένος, με ζεστή ευγενικιά φωνή και καλούς τρόπους. Ενέπνεε αμέσως εμπιστοσύνη. Με δέχτηκε φυσικά ως στέλεχος, και μου ζήτησε να παρακολουθήσω ένα σεμινάριο που θ’ άρχιζε σε λίγες ημέρες. Θ’ ακολουθούσε η Κατασκήνωση. [ ... ]

Στην Κατασκήνωση, τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα όσο στη ΧΑΝ, ακόμα και με τα παιδιά των εργατικών τάξεων της Κοκκινιάς. Σε τέσσερα μόλις χρόνια, η κατάσταση είχε αλλάξει άρδην: τα παιδιά τώρα ήταν κακομαθημένα, άκαρδα, εγωιστικά, απείθαρχα, αρπαχτικά. Ξέραμε βέβαια πως ήταν συνέπειες των σκληρών συνθηκών της εποχής, αλλά πώς μπορούσες να επηρεάσεις αυτά τα παιδιά σε τόσο σύντομο διάστημα; Έπρεπε να ’σαι διαρκώς μ’ έναν βούρδουλα στο χέρι -και βέβαια δεν ήταν αυτός ο ρόλος μας. Έτσι, εγκατέλειψα γρήγορα τις υγιείς κατασκηνωτικές αρχές στις οποίες πίστευα, και περιορίστηκα στην τυπική εφαρμογή των εντολών που μας έδινε η Διοίκηση. Αλλά η εργασία έχασε πια το ενδιαφέρον της. Κάποιο βράδυ έφτασε από την Αθήνα ένας γυμναστής της Κατασκήνωσης, που είχε φύγει από το πρωί για δουλειές του. Ήταν καταταραγμένος, μπήκε μέσα στη σκηνή του Διευθυντή, φώναξαν κι εμάς τους ομαδάρχες -νομίζαμε πως επρόκειτο για κάποιο Συμβούλιο. Εκεί ο γυμναστής μάς αποκάλυψε πως το BBC είχε ανακοινώσει ότι η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει! Η Αθήνα πανηγύριζε! Ώστε ο Πόλεμος, όπου να 'ναι, τελειώνει. Χαρά, κακό και σε μας ... Το ίδιο βράδυ, το τελευταίο της κατασκηνωτικής περιόδου, θα είχαμε το αποχαιρετιστήριο γεύμα για τα παιδιά που θα ’φευγαν την επαύριο. Για το επισημότερο του πράγματος, είπαμε να μεταφέρουμε όλα τα τραπέζια σ’ ένα ξέφωτο του δάσους, σε κοινή συνεστίαση, για να γιορτάσουμε την καλή είδηση που ήρθε απ’ την Αθήνα. Πράγματι, το δείπνο εκείνης της βραδιάς ήταν εξαιρετικό. Φάγαμε καλά, κι αμέσως άρχισαν τα τραγούδια -κατασκηνωτικά και εθνικά. Επειδή ήμαστε στο ύπαιθρο, και για να σεβαστούμε τις αυστηρές διατάξεις για τη συσκότιση, είχαμε κατεβάσει τις λάμπες πετρελαίου πολύ χαμηλά. Άλλωστε τι μας ένοιαζε, σε λίγο θα τέλειωνε ο πόλεμος, όλα πάλι θα ήταν λαμπρά φωτισμένα, θα χαμογελούσε και πάλι η ζωή.

Χριστόφορος Κάσδαγλης

...για τον Γεώργιο Πυρουνάκη και τις Κατασκηνώσεις

Κατασκήνωση της Πεντέλης

Εκεί στην πιο δυνατή έκρηξη του κεφιού, κάτι έγινε γύρω μας που δεν το καταλάβαμε αμέσως. Άγριες φωνές σε ακατανόητη γλώσσα ακούστηκαν, μια ξαφνική απειλή πέταξε στον αέρα, σαν κάποιος να μετρούσε τις τελευταίες στιγμές της γης. Έγινε απότομα σιωπή, και είδαμε ολόγυρά μας, μέσα στο μισοσκόταδο, απειλητικές φάτσες Γερμανών που μας είχαν περικυκλώσει και μας απειλούσαν με τ’ αυτόματα, ενώ κάποιος μετρούσε ρυθμικά στα γερμανικά. Παγώσαμε. Ένας από το προσωπικό που ήξερε κάτι λίγα γερμανικά κατάλαβε πως ο Γερμανός μετρούσε, απαιτώντας ώς το δέκα να παρουσιαστεί μπροστά τους ο υπεύθυνος της Κατασκήνωσης. Μόλις αυτό έγινε αντιληπτό, ο Γεώργιος Πυρουνάκης σηκώθηκε για να αντιμετωπίσει εκείνος τους Γερμανούς. Όλα τα αυτόματα, που ώς τότε μας σημάδευαν, στράφηκαν απάνω του. Με τη βοήθεια του αυτοσχέδιου δραγουμάνου, του ζήτησαν άγρια να τους ακολουθήσει. Εκείνος τους απάντησε με θάρρος πως έχει ευθύνη για τα παιδιά, δεν μπορεί να τ' αφήσει μόνα τους και να φύγει, θα 'πρεπε πρώτα να τα βάλει να κοιμηθούν. Η λεβεντιά του λύγισε του Γερμανούς. Τότε, στρεφόμενος σ’ εμάς του ομαδάρχες, μας σύστησε να έχουμε θάρρος, και μια-μια ομάδα να κατευθύνεται ήσυχα στο Βωμό όπου κάναμε τη νυχτερινή προσευχή. Η φωνή του, ήρεμη και αποφασιστική, μας εγκαρδίωσε. Προχωρήσαμε σιωπηλά αλλά με θάρρος προς το Βωμό, ενώ οι Γερμανοί μας σημάδευαν πάντα με τ’ αυτόματα. Όταν συγκεντρωθήκαμε όλοι, με τους Αρχηγούς μπροστά, ο Γεώργιος Πυρουνάκης έκανε μια από τις θαυμαστές αυτοσχέδιες προσευχές που συνήθιζε. Η φωνή του αντηχούσε σαν καμπάνα μέσα στη νύχτα. Πήραμε όλοι θάρρος απ’ τα λόγια του, τεντώσαμε το στήθος

μας με περηφάνια μπροστά στους Γερμανούς που εξακολούθησαν να μας σημαδεύουν, τους κοιτάζαμε πια με απάθεια. Μια-μια, οι ομάδες έφευγαν και κατευθύνονταν σιωπηλά στις σκηνές τους. Ο Πυρουνάκης μας καληνύχτιζε με σταθερή φωνή, ακουμπισμένος στο ψηλό ραβδί του. Όταν έφυγαν όλοι, τότε στράφηκε στους Γερμανούς και τους είπε ότι τώρα είναι έτοιμος να τους ακολουθήσει. Εμείς βάλαμε τα παιδιά να κοιμηθούν, τους δώσαμε κουράγιο με δυο λόγια και μαζευτήκαμε όλοι στη μεγάλη σκηνή του Αρχηγού. Δεν ξέραμε τι τον περίμενε εκείνον, οι Γερμανοί τον πήραν σε άγνωστη κατεύθυνση. Κάθε τόσο μέσα στη νύχτα ακούγονταν σκόρπιοι πυροβολισμοί κι αναρωτιόμαστε περίφοβοι -άραγε ποιοι απ’ αυτούς ήταν για τον Αρχηγό; Πέρασε έτσι μια μιάμιση ώρα θανάσιμης αγωνίας. Ώσπου, κάποια στιγμή, ακούμε ένα ανάλαφρο βήμα έξω απ’ τη σκηνή, και να σου στο άνοιγμα το γελαστό πρόσωπο του Πυρουνάκη! Ανασάναμε. Όπως μας εξήγησε αμέσως, οι Γερμανοί είχαν λυσσάξει με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών κι είχαν καταλάβει ότι αυτή ήταν η αιτία του πανηγυρισμού μας. Εκείνος, όμως, με πολλή ετοιμότητα τους απάντησε ότι δεν έχουμε ιδέα για το τι συμβαίνει, δυο μέρες έχουμε να πάρουμε ειδήσεις από την Αθήνα -και απλούστατα αποχαιρετούσαμε τα παιδιά που αύριο πρωί πρωί θα έφευγαν για το σπίτι τους. Τον πίστεψαν δεν τον πίστεψαν, δεν έχει σημασία. Το σπουδαίο είναι ότι τον άφησαν ελεύθερο να φύγει. Ο Γεώργιος Πυρουνάκης, πέρα από τις άλλες αρετές του, ήταν αληθινός ηγέτης.

Εμμανουήλ Χ. Κάσδαγλης

1924-1998

23

24

Περι-βάλλοντας

Κατασκήνωση και Στην καθημερινή μας επαφή με το πραγματικό ή το εικονικό περιβάλλον, ειδικά το δεύτερο, βομβαρδιζόμαστε από χιλιάδες πληροφορίες. Ο βομβαρδισμός αυτός είναι τόσο καταιγιστικός που δε μας αφήνει ούτε χρόνο ούτε κουράγιο να καταλάβουμε και να συνδέσουμε όλες αυτές τις πληροφορίες και να βρούμε το πως, μέσα από αυτή τη διαδικασία, θα γίνουμε σοφότεροι και χρησιμότεροι. Τα τελευταία χρόνια οι λέξεις περιβάλλον, οικολογία, πράσινο, εναλλακτικό, ανακύκλωση, αειφορία, εξοικονόμηση κλπ. κλπ. είναι στα χείλη όλων. Εκεί που, δυο δεκαετίες πριν, όταν δήλωνε κανείς οικολόγος θεωρούνταν στην καλύτερη περίπτωση ρομαντικός και στη χειρότερη σαλεμένος, σήμερα οι πάντες πίνουν νερό στο όνομα της οικολογίας. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι κυβερνήσεις, τα κόμματα, οι ισχυροί της γης, τέως και νυν, όλοι βρήκαν ότι το θέμα «πουλάει» και δεν χάνουν ευκαιρία να δηλώνουν την αγωνία τους για το μέλλον της Γης και τις απειλές που αυτή αντιμετωπίζει. Ο σαματάς που δημιουργούν οι υποκριτικές κραυγές όλων αυτών, όχι μόνο έχει σκεπάσει κάθε ειλικρινή φωνή διαμαρτυρίας, αλλά έχει προκαλέσει τεράστια σύγχυση στο μέσο πολίτη που έχει το ενδιαφέρον και τη διάθεση να βάλει κι αυτός το λιθαράκι του. Αποτέλεσμα αυτής της σύγχυσης είναι ότι οι περισσότεροι απογοητεύονται και καταλήγουν στη γνωστή επωδό: «ας φροντίσουν να διορθώσουν τα πράγματα οι κυβερνήσεις, αυτές άλλωστε είναι υπεύθυνες για αυτήν την κατάντια». Αυτή η στάση είναι δικαιολογημένη στις περισσότερες περιπτώσεις, αφού τα μεγάλα προβλήματα που έχει αναδείξει το οικολογικό κίνημα, όξινη βροχή, υπερθέρμανση του πλανήτη, στρώμα του όζοντος, πυρηνικά, βιομηχανικά και αστικά απόβλητα κλπ., μόνο σε επίπεδο κεντρικών κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών μπορούν να αντιμετωπιστούν. Εκτός όμως από τα προβλήματα αυτά, υπάρχουν και κάποια που έχουν άμεση σχέση με την καθημερινή μας ζωή και για τα οποία η μέριμνα της πολιτείας δεν αρκεί. Είναι απαραίτητο να συμμετέχουν όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο, οικονομική ή κοινωνική κατάσταση, εθνικότητα. Ένα από αυτά είναι η διαχείριση των απορριμμάτων, και πιο ειδικά των στερεών, δηλαδή των σκουπιδιών. Τα σκουπίδια είναι ίσως το παλιότερο οικολογικό πρόβλημα που συνειδητοποίησε ο άνθρωπος από τότε που συγκροτήθηκαν οι πρώτες κοινωνίες μόνιμης κατοικίας. Η συλλογή και διαχείριση των σκουπιδιών άρχισε

να γίνεται οργανωμένα ήδη σε κάποιες από τις μεγάλες πόλεις της αρχαιότητας: Αθήνα, Ρώμη, Ιερουσαλήμ κ.α. Έπρεπε να περάσουν πολλοί αιώνες για να οργανωθούν οι πρώτες υπηρεσίες καθαριότητας (Αγγλία, 14ος μ.Χ αιώνας) και μόλις στα τέλη του 20ου αιώνα άρχισε να γίνεται κατανοητή η οικουμενικότητα του προβλήματος. Παρόλη την πρόοδο, ακόμα και σήμερα το θάψιμο και το κάψιμο σε σκουπιδότοπους, που επίσημα ονομάζονται ΧΑΔΑ, Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων, είναι παγκοσμίως η πρώτη «μέθοδος» διαχείρισης. Στην Ελλάδα, μέχρι πρόσφατα, υπήρχαν περίπου 1200 ΧΑΔΑ, ενώ δεν είναι βέβαιο ότι οι λεγόμενοι ΧΥΤΑ, Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, κάνουν πραγματικά υγειονομική ταφή. Παράλληλα, η αθλιότητα των ξεχειλισμένων κάδων και των σωρών άχρηστων (;) αντικειμένων, η αποτρόπαιη εικόνα της πλαστικής σακούλας, του άδειου μπουκαλιού νερού, του κουτιού της μπύρας ή του αναψυκτικού στην άκρη των επαρχιακών δρόμων, στην κοίτη των ποταμών, στις παραλίες και σε όλους τους δημόσιους χώρους στολίζει κάθε φωτογραφία, από αυτές που με μανία τραβάμε σε κάθε στιγμιότυπο της ζωής μας. Αν σε αυτά προσθέσουμε την ανεξέλεγκτη απόρριψη υδραργυρικών θερμομέτρων, μπαταριών, ηλεκτρικών λαμπτήρων και ηλεκτρονικών συσκευών που εισάγουν επικίνδυνες ποσότητες βαρέων μετάλλων στην τροφική αλυσίδα και το κάψιμο των σκουπιδιών που παράγει πρόσθετες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, του κύριου υπεύθυνου για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την υπερθέρμανση του πλανήτη τότε... Αλλά πως μπορεί ο καθένας μας να συμβάλει στη σωστή διαχείριση των σκουπιδιών; Η καλύτερη λύση είναι η πρόληψη. Πριν προμηθευτούμε ένα καινούριο αντικείμενο, να σκεφτόμαστε όχι μόνο το κόστος, αλλά και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος που θα προκαλέσει η απόρριψη του παλιού (πόσοι από εμάς αλλάζουν κάθε χρόνο κινητό τηλέφωνο μόνο και μόνο επειδή το προσφέρει δωρεάν η εταιρεία;). Επίσης, μπορούμε να λιγοστέψουμε τα σκουπίδια αποφεύγοντας να χρησιμοποιούμε αντικείμενα «μιας χρήσης», από χαρτί κουζίνας και πλαστικά ποτηράκια μέχρι μπαταρίες και φωτογραφικές μηχανές. Το επόμενο βήμα είναι η επαναχρησιμοποίηση του παλιού από εμάς τους ίδιους ή κάποιον άλλον. Δεν έχουμε παρά να παρατηρήσουμε τους ανθρώπους που συστηματικά ψάχνουν στα σκουπίδια της πόλης για να βρουν κάτι

βιωματική διαπαιδαγώγηση σε ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα

ανακύκλωση απορριμμάτων χρήσιμο ή να κάνουμε μια βόλτα στο Γιουσουρούμ, για να καταλάβουμε την αξία των αντικειμένων που κάποιοι θεώρησαν «άχρηστα» και τα πέταξαν αβασάνιστα στα σκουπίδια. Στις οργανωμένες κοινωνίες, παρόλο που κυριαρχεί η καταναλωτική λογική, έχουν από δεκαετίες οργανωθεί μηχανισμοί επαναχρησιμοποίησης, από καταστήματα αγοραπωλησίας μεταχειρισμένων (ρούχων, βιβλίων, ηλεκτρονικών) μέχρι εθελοντικές οργανώσεις συλλογής και αναδιανομής. Η τρίτη επιλογή πριν την ταφή στη χωματερή ή την καύση είναι η ανακύκλωση, δηλαδή η επεξεργασία του απορρίμματος για την παραγωγή ενός άλλου χρήσιμου αγαθού ή μιας πρώτης ύλης. Η ανακύκλωση μπορεί να γίνεται είτε σε ατομικό (π.χ. κομποστοποίηση οργανικών) είτε σε συλλογικό (σε ειδικά εργοστάσια ανακύκλωσης) επίπεδο. Τεράστια σημασία για την επιτυχία της ανακύκλωσης έχει ο διαχωρισμός, στην πηγή (τον σκουπιδοντενεκέ του σπιτιού) ή στους ειδικούς κάδους ή στα κέντρα διαλογής. Η οργάνωση της υποδομής για τη συλλογή και διάθεση των σκουπιδιών ανήκει κατά βάση στην Πολιτεία, με κύριο φορέα την Τοπική Αυτοδιοίκηση που παραδοσιακά ήταν υπεύθυνη για το έργο αυτό. Όμως οι ΟΤΑ (Δήμοι, Κοινότητες και οι Ενώσεις τους) αποδείχτηκαν τουλάχιστον ανεπαρκείς για να το επιτελέσουν. Για τη συλλογή των ειδικών απορριμμάτων (μπαταριών, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, λαδιών, φωτιστικών, αυτοκινήτων), έχουν δημιουργηθεί ειδικοί φορείς που φροντίζουν για τη χωριστή συλλογή τους και την οργάνωση της ανακύκλωσής τους στα ειδικά εργοστάσια παραπέρα διαχωρισμού και επεξεργασίας. Μάλιστα, επειδή η αξία ορισμένων ειδικών αποβλήτων στην αγορά της ανακύκλωσης είναι μεγάλη, έχουν δραστηριοποιηθεί στη συλλογή διάφοροι επαγγελματίες, από τους παραδοσιακούς παλιατζήδες μέχρι (πρόσφατα) τις εταιρείες απόσυρσης αυτοκινήτων. Η Κατασκήνωση είναι ένας από τους ιδανικούς χώρους όπου μπορούν να μεταφερθούν και να εφαρμοστούν οι αρχές και οι πρακτικές της σωστής διαχείρισης των απορριμμάτων. Στην προσπάθεια αυτή μπορούν να συμμετέχουν τόσο οι άνθρωποι που στηρίζουν και λειτουργούν την Κατασκήνωση όσο και τα παιδιά που φιλοξενούνται σ’ αυτήν. Οι σχετικές δραστηριότητες και συμπεριφορές είναι πολυεπίπεδες και αναφέρονται τόσο στην οργάνωση όσο και στην καθημερινή λειτουργία. Η εξοικείωση των στελεχών και η βιωματική διαπαιδαγώγηση των παιδιών μπορεί να περάσει μέσα από τη θέσπιση κάποιων στόχων και την εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων. Τέτοιοι στόχοι μπορεί να είναι:

• Κατάργηση ή περιορισμός των υλικών μιας χρήσης (πλαστικά πιάτα-ποτήρια-μαχαιροπήρουνα, μπουκάλια νερού, χαρτί κουζίνας και χαρτοπετσέτες, συσκευασίες απορρυπαντικών και ειδών ατομικής υγιεινής). Για την σωστή αντικατάστασή τους με βάση τους κανόνες της υγιεινής, θα πρέπει να εξασφαλιστούν τα αντίστοιχα διαρκή υλικά καθώς και η δυνατότητα αποτελεσματικού και οικολογικού πλυσίματος (πλυντήρια και απορρυπαντικά).

• Κατάργηση της πλαστικής σακούλας, τόσο για τα εφόδια και υλικά που φτάνουν στην Κατασκήνωση όσο και για τα προσωπικά είδη. Πέρα από τις σακούλες και τσάντες πολλαπλής χρήσης που θα χρησιμοποιούνται για τα καθημερινά ψώνια, μπορούν να μοιραστούν στους γονείς πριν από την κατασκηνωτική πάνινες τσάντες για τα είδη που θα φέρουν μαζί τους τα παιδιά. Εκεί που αυτό δεν είναι πρακτικό, μπορούν να χρησιμοποιούνται βιοαποδομήσιμες σακούλες πολλές φορές μέχρι να φτάσει ο χρόνος διάλυσής τους.

• Πόλεμος στη γόπα του τσιγάρου. Περιορισμός του καπνίσματος σε ειδικούς χώρους, Οργανωμένο μάζεμα. «Ποινές» σε όποιους πετάνε κάτω γόπες.

• Διαχωρισμός των σκουπιδιών στην πηγή. Χωριστά μπλε και πράσινα καλάθια αχρήστων στα σημεία που σήμερα υπάρχουν μόνο καλάθια γενικής χρήσης. Στον κεντρικό χώρο των σκουπιδιών της Κατασκήνωσης να υπάρχουν επίσης μπλε και πράσινοι κάδοι και, αν είναι δυνατό, κάδοι χαρτιού, γυαλιού, αλουμινίου και ηλεκτρικών (κάδος μπαταριών ήδη υπάρχει).

• Κομποστοποίηση των οργανικών (υπολείμματα τροφίμων, λάδια κουζίνας, κλαδέματα κλπ.).

• Καθιέρωση χώρου συλλογής χρησιμοποιημένων ειδών που μπορούν αν ξαναχρησιμοποιηθούν (π.χ. ρούχα, παιχνίδια, συσκευές), συντήρηση ή πλύσιμο και προώθησή τους σε μηχανισμούς αναδιανομής.

• Ενημέρωση όλων για τους κανόνες της σωστής διαχείρισης των σκουπιδιών. Ο κατάλογος των δράσεων που μπορούν να ξεκινήσουν για την ενημέρωση και εφαρμογή του τρίπτυχου πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση δεν έχει τέλος. Για αρχή πάντως, θα μπορούσε η Κατασκήνωση από φέτος να εφαρμόσει μερικές από τις δραστηριότητες που αναφέρθηκαν, ξεκινώντας από την οργάνωση του χώρου και συνεχίζοντας με την καθιέρωση κάποιων κανόνων για να εφαρμοστούν κατά την κατασκηνωτική περίοδο.

Κώστιας Αλεξανδρίδης

25

26

βελτιώνοντας τις εγκαταστάσεις μας

η νέα τραπεζαρία

Ξ

εκινήσαμε, κι αυτή τη φορά, καθυστερημένα, εκεί στα τέλη Μαϊου 2009 να κατασκευάσουμε μια νέα μεγαλύτερη τραπεζαρία που θα αντικαθιστούσε την παλιά με το ανθυγιεινό ELLENIT και θα μας έδινε τη δυνατότητα καλύτερης φιλοξενίας των παιδιών. Τριανταπέντε μέρες μετά ήταν έτοιμη. Με το εντυπωσιακό σχήμα της που αγκαλιάζει την οκταγωνική μικρή τραπεζαρία και τη δίριχτη σκεπή της με τα κεραμίδια και το διάκενο που προσφέρει δροσιά, στηρίγμένη σε μεγάλα θεμέλια και βαρύ μεταλλικό σκελετό. Το κόστος της 37.000€. Πάλι τα καταφέραμε!

Προσφορές χρημάτων και υλικών: •Κωνσταντίνος ΠΕΡΑΤΙΚΟΣ •XΑΛΚΙΣ ΑΒΕΕ - Ε.ΒΑΒΟΥΛΙΩΤΗ •Ηλίας ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ •Κώστιας ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ •Νίκος ΚΑΡΙΩΤΗΣ Προσφορά μελέτης και επίβλεψης οι Μηχανικοί: •Ντίνα ΚΑΛΑΜΙΤΣΗ •Kώστιας ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ •Γρηγόρης ΠΕΝΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ •Φοίβος ΚΑΛΛΙΤΣΗΣ •Kώστας ΤΣΑΟΥΣΗΣ Οργάνωση, Συντονισμός και Επίβλεψη: •Πέτρος ΚΑΛΛΙΤΣΗΣ •Αντώνης ΠΥΡΟΥΝΑΚΗΣ και το Δ.Σ. του 2009 Η κατασκευή έγινε από τα συνεργεία των: Παναγιώτη και Γιάννη ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ και του Αντώνη Σαλούρδου Οι χρωματισμοί, τα υδραυλικά, τα ηλεκτρολογικά και πολλές βοηθητικές εργασίες έγιναν χωρίς αμοιβή από τους: Αντ.Πυρουνάκη, Κ.Αλεξανδρίδη, Π.Ποδάρα, Σπ.Ακτύπη, Θεμ.Καλλίτση, Ν.Καλλίτση, Β.Καλογήρου και άλλους εθελοντές και φίλους.

τα νέα γραφεία

Τ

α Γραφεία, μετά από 45 χρόνια στη Σταδίου 28, μεταστεγάστηκαν στη Χέυδεν 14, στη Πλατεία Βικτωρίας ακριβώς στην έξοδο του Σταθμού του Ηλεκτρικού. Οι εργασίες επισκευής των γραφείων, βαψίματα, πατώματα και τόσα άλλα, όπως και οι εργασίες μετακόμισης έγιναν με φροντίδα του Στρατή Πυρουνάκη και κόστισαν 1.800€. Αν και τα γραφεία είναι πολύ μεγαλύτερα πληρώνουμε λιγότερα χρήματα για ενοίκιο. Τα νέα γραφεία προσφέρουν μεγαλύτερη άνεση χώρου και μας επιτρέπουν να προγραμματίζουμε δραστηριότητες για παιδιά και νέους.

Έργα για τα επόμενα χρόνια Όσο κι αν οι καιροί είναι χαλεποί συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε έργα που θα βελτιώσουν κι άλλο τις εγκαταστάσεις μας, Μετά την Κουζίνα, τον Βιολογικό Καθαρισμό, την Τραπεζαρία και τα άλλα έργα που βελτιώσαν θεαματικά τις εγκαταστάσεις στον Άγιο Γεώργιο Μάνδρας βάζουμε στα σχέδια μας τα επόμενα που θα γίνουν μόλις βρεθούν χορηγοί. Τα χρήματα που ίσως περισσέψουν τα επόμενα χρόνια από την φιλοξενία των παιδιών θα δαπανηθούν για τα παρακάτω έργα:

•Ντους για τα κορίτσια προϋπολογισμού 25.000€ •Ιατρείο και Φαρμακείο προϋπολογισμού 60.000€ •Τέντες στους κοινόχρηστους χώρους κόστους 15.000€ •Γήπεδο ποδοσφαίρου 5Χ5 προϋπολογισμού 15.000€ •Βελτίωση σκηνών προϋπολογισμού 15.000€ •Αγορά Γραφείων για τις χειμωνιάτικες δραστηριότητες για τα παιδιά και τους νέους προϋπολογισμού 150.000€

οι Κατασκηνώσεις λειτουργούν με ...

πιστοποίηση κατά ISO 9001:2008 και 22000:2005 Οι Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά - Χαρούμενα Νιάτα αποσκοπώντας στη συνεχή αναβάθμιση του τρόπου λειτουργίας της Κατασκήνωσης αποφάσισαν, πριν πέντε χρόνια, την ανάπτυξη, εφαρμογή και πιστοποίηση Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας σύμφωνα με τις απαιτήσεις των προτύπων ISO. Τα πρότυπα αυτά είναι, σε γενικές γραμμές, κατευθυντήριες οδηγίες από διεθνείς οργανισμούς που ορίζουν σειρά απαιτήσεων, τις οποίες θα πρέπει να ικανοποιήσει κάθε φορέας που επιθυμεί να πιστοποιηθεί σύμφωνα με τα συγκεκριμένα πρότυπα. Το εγχείρημα ξεκίνησε με την συστηματική αποτίμηση του τρόπου λειτουργίας του σωματείου, της κουζίνας της Κατασκήνωσης και της συμμόρφωσης της λειτουργίας του σωματείου με τις απαιτήσεις των προτύπων ISO 9001 και ISO 22000, προκειμένου να προσδιοριστούν οι αναγκαίες προσαρμογές και συμπληρώσεις. Ακολούθησε η ανάπτυξη της τεκμηρίωσης με την περιγραφή των διαδικασιών που εφαρμόζονται και το σχεδιασμό των εντύπων που πρέπει να συμπληρώνονται κατά τη λειτουργία του σωματείου τόσο στο χώρο της Κατασκήνωσης όσο και το χειμώνα με τις υπόλοιπες δραστηριότητες. Δεκάδες σελίδες περιγραφών, κανονισμών, αρχείων, εντύπων κλπ συντάχθηκαν από τους Ξενοφώντα Παπαϊωάννου, Παναγιώτη Αναστόπουλο, Πέτρο Καλλίτση και Σπήλιο Πέτζα και όλα όσα περιγράφηκαν εφαρμόστηκαν για τρεις με τέσσερεις μήνες. Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι της Εταιρείας TUV HELLAS, Μαρία Πιτσίκα και Ελένη Κεγαγιά, σε επίσκεψή τους στην Κατασκήνωση, εξέτασαν εξονυχιστικά διαδικασίες και εγκαταστάσεις. Στην επιθεώρηση πιστοποίησης ελέγχθηκε το Σύστημα που εφαρμόζει το σωματείο στο σύνολό του και συγκεκριμένα η συμμόρφωση τόσο των εγκαταστάσεων και των καθημερινών πρακτικών που ακολουθούν οι εθελοντές όσο και του τρόπου παροχής υπηρεσιών στα παιδιά της Κατασκήνωσης, η πληρότητα των εγγράφων του Συστή-

ματος (εγχειρίδια, διαδικασίες, οδηγίες, έντυπα, σχέδιο HACCP, στόχοι για την ασφάλεια τροφίμων, κλπ), η εφαρμογή τους (αρχεία) στο σύνολο του Σωματείου βάσει των διεθνών προτύπων ISO. Αποτέλεσμα της συστηματικής δουλειάς όλων των εμπλεκόμενων εθελοντών ήταν να μην υπάρχουν ουσιαστικές ελλείψεις και να χορηγηθούν, για 3 χρόνια, τα Πιστοποιητικά: • ISO 9001:2008 για την Παροχή Υπηρεσιών Διαμονής, Σίτισης και Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Παιδιών και Εφήβων και • ISO 22000:2005 για την Επεξεργασία και Διάθεση Τροφίμων στις Εγκαταστάσεις της Κατασκήνωσης. Ανάμεσα στα πολλά οφέλη που μπορεί να αποκομίσει το Σωματείο από την εφαρμογή και την πιστοποίηση του Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας είναι και τα εξής: • Συνεχής βελτίωση της λειτουργίας του σωματείου.

• Συστηματική και προληπτική προσέγγιση και έγκαιρος εντοπισμός λανθασμένων σημείων στη συνολική λειτουργία του σωματείου, στην ανάπτυξη και στην εφαρμογή μέτρων ελέγχου και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διορθωτικών ενεργειών.

• Η διεθνής αναγνώριση της πιστοποίησης κατά ISO 9001:2008 και ISO 22000:2005, προβάλλει το σωματείο και χρησιμοποιείται σαν στοιχείο ενίσχυσης της φήμης και της αποδοχής του, τόσο ως προς την ικανοποίηση των απαιτήσεων των συνεργαζόμενων φορέων, των γονιών και φυσικά των παιδιών, από τις παρεχόμενες υπηρεσίες Διαμονής, Σίτισης και Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης.

• Συμμόρφωση με τη νομοθεσία (Οδηγία 852/2004 ως προς την εφαρμογή Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας Τροφίμων). Τεκμηρίωση και συνεπώς απόδειξη προς τρίτους (ελεγκτικές, δικαστικές αρμόδιες αρχές, καταναλωτής) της συμμόρφωσης με τη σχετική νομοθεσία.

• Τη βελτιστοποίηση στη διαχείριση πόρων • Το ISO 22000 είναι ένα πρότυπο που παρέχει τα εχέγγυα, ότι για τα τρόφιμα που καταναλώνουν παιδιά και εθελοντές έχουν παρθεί τα κατάλληλα μέτρα, ώστε αυτά να καθίστανται ασφαλή (με το αποδεκτό επίπεδο κινδύνου) για τη δημόσια υγεία.

• Η εφαρμογή των απαιτήσεων του ISO 22000 προστατεύει το σωματείο από ζημιές λόγω απόρριψης προϊόντων, τροφικών δηλητηριάσεων, ή δυσφήμισης του ονόματός του. Η προσπάθεια που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια για τα παιδιά της μεγαλύτερης ανάγκης βασίζεται αποκλειστικά στην εθελοντική προσφορά ευαίσθητων κοινωνικά ανθρώπων που δουλεύουν για τον σκοπό αυτό όχι σαν ερασιτέχνες αλλά σαν επαγγελματίες. Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται πια και με τον πιο επίσημο τρόπο με τη απόκτηση των δύο πιστοποιητικών ISO από την TUV HELLAS που προσέφερε δωρεάν τις υπηρεσίες της για χάρη των παιδιών της Κατασκήνωσης. Ξενοφών Παπαϊωάννου Παναγιώτης Αναστόπουλος

27

28

από το τεύχος 12...

μικρό οδοιπορικό Μάϊος- Ιούνιος, Τραπεζαρία Πιστοί στις συνήθειες μας ξεκινάμε καθυστερημένα την ανακατασκευή της Τραπεζαρίας. Για ένα μήνα ζούμε με το βασανιστικό ερώτημα: «Θα προλάβουμε;» Μετά από πολλή προσπάθεια όλα πάνε καλά και η εντυπωσιακή νέα τραπεζαρία είναι έτοιμη στην ώρα της. Ιούνιος, κλήρωση του Λαχείου Αν και πολλοί φίλοι βοηθούν στην διάθεση του Λαχείου, δεν πάμε τόσο καλά όσο το 2008. Πωλούνται 7.845 λαχνοί και εισπράττονται 15.690€. Éïýíéïò, Έλληνες και ξένοι εθελοντές Η διαθεσιμότητα των εθελοντών ακολουθεί τα λιόδενδρα που μια χρονιά έχουν μεγάλη παραγωγή και μια όχι. Δυσκολευόμαστε φέτος να έχουμε όσους χρειαζόμαστε. Μας λείπουν πιο πολύ τα αγόρια που θα γίνουν ομαδάρχες. Οι εθελοντές της SCI θα είναι για 7η χρονιά μαζί μας. Η Varvara από την Ρωσία, ο Ivan από την Σερβία, η Nadia από την Βουλγαρία και ο Kris από την Πολωνία θα ξανάρθουν σαν δικοί μας εθελοντές. Éïýíéïò, εγγραφές παιδιών Η Αγγελική στην Ελευσίνα και η Μαρία στην Αθήνα κάνουν τις εγγραφές. Αποφασίζουμε να μειώσουμε την ηλικία των αγοριών αλλά πάλι τα αγόρια είναι πάρα πολλά. Οι εγγραφές τελειώνουν σε δύο και όχι σε τρεις βδομάδες. Είναι τόσα πολλά τα παιδιά που έχουν ανάγκη. Θα είναι μαζί μας παιδιά που ζουν στην Ελευσίνα και πηγαίνουν το χειμώνα στη Φιλική Φωλιά και παιδιά της πόλης που έρχονται στην κατασκήνωση. Γράφονται ακόμα παιδιά που υπέδειξε η Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Ελευσίνας και οι ΜΚΟ Éáôñéêü ÊÝíôñï ΑðïêáôÜóôáóçò ÈõìÜôùí Âáóáíéóôçñßùí, Φßëïι ôïõ Ðáéäéïý, Χωριά SOS, Ζάννειο Ορφανοτροφείο, Παιδόπολη Αγ.Βαρβάρα, o Ξενώνας του Συλλόγου Μέριμνας Ανηλίκων και οι Γιατροί του Κόσμου. Παρόλα όσα τους

λέμε στη óõíÜíôçóή μας μαζί τους, πολλοί γονείς θα αποδειχθεί ότι θα κάνουν αυτό που τους βολεύει περισσότερο.

30 Éïõνßïõ, τα σεμινάρια τελειώνουν, όλα είναι σχεδόν έτοιμα Τα σεμινάρια για τους νέους εθελοντές γίνονται τέλος Ιουνίου και οι συναντήσεις για τα προγράμματα Ψυχαγωγίας και Ομίλων έχουν ολοκληρωθεί. Στις 30 Ιουνίου γίνεται η τελευταία συνάντηση και ανακοινώνεται η οργανωτική δομή της Κατασκήνωσης. Ζεστό κλίμα και μεγάλη διάθεση για δουλειά με τα παιδιά. Οι κραυγές των ομάδων έχουν θέμα τα Ζώα της Ζούγκλας..

3 Éïõλßïõ, Προκατασκηνωτική Ενώ γίνονται οι τελευταίες εργασίες στην τραπεζαρία ανεβαίνουν στην Κατασκήνωση πολλοί εθελοντές και φίλοι για να ετοιμάσουν τα πάντα. Στήσιμο σκηνών και κρεβατιών, καθαριότητα παντού, κόψιμο χόρτων, επισκευή των γηπέδων μάζεμα υλικών και μπάζων. Πολλή δουλειά την ημέρα και τραγούδια τα βράδια. Την Δευτέρα το πρωί όλα είναι στη θέση τους, λαμπερά και καθαρά.

6 Ιïõëßïõ, τα παιδιά φθάνουν Τα τρία πούλμαν έρχονται με 76 αγόρια και 58 κορίτσια. 134 ðáéäéÜ áðü 12 äéáöïñåôéêïýò ôüðïõò êáôáãùãÞò και οι 70 εθελοντές από 16 χώρες δημιουργούν μια δική τους κοινότητα, μια κοινωνία με ανθρώπους 6 έως 66 χρονών που δεν κάνει διακρίσεις και που δίνει την ευκαιρία στον καθένα να δείξει τα ταλέντα του. Φιλικότητα, ποιότητα ζωής, διάθεση προσφοράς, συναισθήματα, αγάπη διαχέονται στον ορίζοντα και βοηθούν στις στιγμές της δυσκολίας.

8 Ιïõëßïõ, Γιατροί του Κόσμου Η κινητή μονάδα των Γιατρών του Κόσμου φθάνει στην Κατασκήνωση, εξετάζει όλα τα παιδιά και χορηγεί τις σχετικές βεβαιώσεις.

τον Απρίλιο του 2009 φτάνει σε σας το τεύχος 12 κι από τότε πολλά έγιναν στο μικρό μας χώρο...

22 Éïõëßïõ, Πιστοποίηση και ΓéïñôÞ ôùí Φßëùí Μια μεγάλη μέρα. Το πρωί φθάνουν οι επιθεωρητές της TUV Hellas και μένουν μαζί μας μέχρι το απόγευμα. Συζητούν μαζί μας, παρατηρούν, ρωτούν, κοιτάζουν χαρτιά, επιθεωρούν τις εγκαταστάσεις της κουζίνας και ελέγχουν τις διαδικασίες που ακολουθούμε εκεί. Φεύγουν απόλυτα ευχαριστημένοι. Έχουμε πιστοποιηθεί κατά ISO 9001 και 22000! Το ίδιο βράδυ 200 φίλοι, παλιά στελέχη, φίλοι, καλλιτέχνες και χορηγοί φθάνουν στην κατασκήνωση για την καθιερωμένη πια γιορτή. Κυκλοφορούν στον χώρο, βλέπουν τα νέα έργα και κυρίως παιδιά και εθελοντές σε δράση, απολαμβάνουν το εξαιρετικό δείπνο που ετοίμασαν ο κ.Βασίλης και τα παιδιά της κουζίνας και διασκεδάζουν στην Ψυχαγωγία.

27 Éïõëßïõ, τα παιδιά φεύγουν Οι τρεις τελευταίες μέρες είναι γεμάτες δράση. Οι Όμιλοι παρουσιάζουν τη δουλειά τους, γίνονται οι αγώνες στίβου, το τελευταίο δείπνο σερβίρεται από τους εθελοντές ντυμένους στα κόκκινα, όλοι ξεφαντώνουν στο πάρτυ, φτιάχνουν κοσμήματα, παίζουν το μεγάλο παιχνίδι της κατασκήνωσης και παρακολουθούν το τελευταίο επεισόδιο της “Αστερόσκονης”. Η τελευταία Σημαία είναι η πιο γεμάτη και η πιο δύσκολη ώρα όλης της κατασκήνωσης. Μπράβο, ευχαριστώ, οι κραυγές των ομάδων στον μεγάλο κύκλο, κλάματα, αγκαλιές και έντονα συναισθήματα. Η κατασκήνωση του 2009 ήταν μια ακόμα πολύ καλή Καατασκήνωση.

29 Ιουλίου, η Κατασκήνωση κλείνει Μείναμε λίγοι πια και μερικοί τραυματίες από το παιχνίδι. Οι 35 τελευταίοι φεύγουν και αυτοί σήμερα. Η κατασκήνωση, πεντακάθαρη και τακτοποιημένη, είναι πιο ακόμα πιο πλούσια, Μικρές και μεγάλες ιστορίες των ανθρώπων του 2009 θα μείνουν για πάντα στην συλλογική της μνήμη.

...στο τεύχος 13

Σεπτέμβñιος, Τα νέα Γραφεία Μετά από 45 χρόνια στη Σταδίου αλλάζουμε Γραφεία. Μετακομίζουμε στα νέα μας Γραφεία στη Πλατεία Βικτωρίας. Ο Στρατής πέρασε μεγάλο μέρος του καλοκαιριού με τους μαστόρους και έχουμε ένα χώρο, μεγαλύτερο, πιο φωτεινό που μας δίνει περισσότερες δυνατότητες για τις χειμερινές δραστηριότητες. Ïêôώâñιος, 8η Γιορτή Εθελοντισμού Για μια ακόμα χρονιά πάμε στη Γιορτή εθελοντισμού στο Θησείο μαζί με άλλες 60 ΜΚΟ. Ο κόσμος σχετικά λίγος αλλά αρκετοί επισκέπτες μαθαίνουν για μας. Ïêôώâñιος, αðïëïãéóìüò δράσης Οι 48 από τους 55 Έλληνες εθελοντές ήταν εκεί. Για πολλές ώρες μιλούσαν για τα θετικά που έγιναν, για τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν και πρότειναν δράσεις που πρέπει να γίνουν. Χρειαζόμαστε και άλλους εθελοντές υψηλού επιπέδου και διάθεσης. Κι όλα έκλεισαν με το δείπνο που έδειξε τις μαγειρικές ικανότητες όλων. Δεκέμβριος, γåíéêÞ σõíÝëåõóç και εκλογές Γίνεται η ετήσια Γενική Συνέλευση των μελών του Σωματείου με παρόντα 64 μέλη. Η Πέπη διαβάζει τον απολογισμό δράσης που εγκρίνεται ομόφωνα όπως και η έκθεση της Ε.Ε., και γίνονται εκλογές. Το Δ.Σ. που εκλέγεται αποφασίζει να συνεχίσει να βαδίζει στο δρόμο της ανανέωσης και συγκροτείται σε σώμα με Πρόεδρο τον Σπήλιο Πέτζα, Αντιπρόεδρο τον Πασχάλη Ποδάρα, Γ.Γραμματέα τη Χρύσα Βαμβακά, Ταμία τον Στρατή Πυρουνάκη, Ειδικό Γραμματέα το Δημήτρη Αντωνίου, Σύμβουλο Δημ. Σχέσεων το Θεοδόση Πυρουνάκη και Συμβούλους τους Κώστια Αλεξανδρίδη, Ρίτα Ζαμπάλου και Πέτρο Καλλίτση. Σημαντική είναι η παρουσία των Τιμολέοντα Χατζηβασιλείου, Αντώνη Πυρουνάκη, Πέπης Βατικιώτη, Δημήτρη Φραγκουλάκη, Φώντα Παπαϊωάννου, και Αν.Κωνσταντακόπουλου στις συνεδριάσεις του Δ.Σ Ιανουάριος 2010, κοπή της πίτας Στις 9 Ιανουαρίου, περισσότεροι από 70 εθελοντές και φίλοι ανεβαίνουν στην Κατασκήνωση για την κοπή της πίτας. Η μαγειρική των εθελοντών και το κρασί του Κώστα Διαμάντη ήταν εξαιρετικά.

Ιανουάριος, Σõíåóôßáóç Στις 29 Ιανουαρίου 2010 στο κέντρο ΑMΦΙΘΕΑΤΡΟ στην Ελευσίνα έγινε η ετήσια Συνεστίαση Φίλων και Στελεχών των Κατασκηνώσεων. Περισσότεροι από 280 φίλοι και φίλες έφτιαξαν μικρές και μεγαλύτερες παρέες και ενώθηκαν σε μια μεγάλη παρέα που δείπνησε μαζί, κουβέντιασε και χόρεψε πολλές ώρες. Στην εκδήλωση παραβρέθηκε ο Δήμαρχος Ελευσίνας Γιώργος Αμπατζόγλου, ο Αντιδήμαρχος Δημήτρης Λιάσκος, ο Πρόεδρος της Σχολής Μηχανολόγων του ΕΜΠ καθηγητής Δημήτρης Παπαντώνης και εξέχοντα μέλη της κοινωνίας της Ελευσίνας. Η Υφυπουργός Παιδείας Εύη Χριστοφιλοπούλου έστειλε τις ευχές της ενώ ο συγγραφέας Γιάννης Γαβαλάς πρόσφερε βιβλία του για την κλήρωση που έγινε. Φεβρουάριος, στους «Δρόμους Ζωής» Το Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2010 μια ομάδα εθελοντών μας οργάνωσε δραστηριότητες για τα παιδιά που εξυπηρετεί η ΜΚΟ ΔΡΟΜΟΙ ΖΩΗΣ. Φόρτωσαν το Berlingo με υλικά και σκηνικά και κίνησαν για το Γκάζι για να συναντήσουν την Ζενάπ με τα λαμπερά μάτια που ήταν το καλοκαίρι μαζί μας στην Κατασκήνωση και άλλα 20 παιδάκια που ζουν εκεί με τις πάμπτωχες οικογένειές τους. Γρήγορα ξεκίνησαν οι δημιουργικές απασχολήσεις με την κατασκευή των αγαπημένων ηρώων του Θεάτρου Σκιών, τις γύψινες μορφές που βάφτηκαν και στολίστηκαν, τα συρμάτινα δενδράκια και άλλα. Ακολούθησε θεατρικό παιχνίδι και Ψυχαγωγία με τραγούδια που έφεραν το βραδινό αεράκι της Κατασκήνωσης στο Κέντρο της Αθήνας. Στο τέλος έφτασε και ο κοντούλης Καλικάντζαρος που τραγούδησε με κλειστό το στόμα, έφαγε ήπιε, ξυρίστηκε και έπλυνε τα δόντια του κάνοντας τα παιδιά και τους μεγάλους να ξεκαρδίζονται από τα γέλια. Κι όταν όλα τέλειωσαν τα παιδιά χαρούμενα δεν ήθελαν να αφήσουν τους νέους μεγάλους τους φίλους να φύγουν. Το δέχθηκαν μόνο όταν πήραν την υπόσχεση ότι θα ξαναβρεθούν μαζί τους. Μάρτιος, Συνάντηση εθελοντών Στο μπαράκι EL CAMINO συναντιώνται 80 εθελοντές και νέοι φίλοι, βλέπουν φωτογραφίες από την Κατασκήνωση και συζητούν για αυτή πίνοντας το ποτό τους.

Μάρτιος, Σεμινάρια Ο Α’ κύκλος των σεμιναρίων με 5 ενότητες γίνεται στα τέλη Μαρτίου. Γίνεται και εφέτος προσπάθεια για περισσότερα νέα στελέχη, πολύ καλά προετοιμασμένα προγράμματα, εκπαιδευμένα, και όχι μόνο έμπειρα, στελέχη για να είναι τα παιδιά ευτυχισμένα και χαρούμενα στη κατασκήνωση. Ο Β’ κύκλος των σεμιναρίωνμε 4 ενότητες θα γίνει στις 26 και 27 Ιουνίου 2010. Οι εθελοντές πρέπει να δηλώσουν την διαθεσιμότητά τους μέχρι τις 31 Μαϊου 2010 για να υπάρχει χρόνος για την καλή οργάνωση της κατασκήνωσης. Απρίλιος, Έκδοση του Περιοδικού Το ΘΡΟΪΣΜΑ 13 είναι έτοιμο, τυπώνεται, σας το στέλνουμε και περιμένουμε με αγωνία τις απόψεις σας. Απρίλιος-Ιούνιος, Λαχείο Κυκλοφορεί το Λαχείο 2010. Η τιμή του 2 ΕΥΡΩ και η κλήρωση γίνεται στις 9 Ιουνίου 2010. Αν προσπαθήσουν όλοι θα επαναληφθεί η επιτυχία των τελευταίων ετών! Παράλληλα κορυφώνεται και η εξόρμηση για να εξασφαλιστούν χρήματα και προϊόντα. Απρίλιος-Μάρτιος, Τεχνικά Έργα Προχωρούμε στην ολοκλήρωση του συστήματος Πυρόσβεσης και στην κατασκευή πολλών μικρών έργων που απαιτούν μικρές δαπάνες. Ιούνιος, Εγγραφές παιδιών Από 7 έως 25 Ιουνίου 2010 θα γίνουν, στη Φωλιά αλλά και στα Γραφεία στην Αθήνα, οι εγγραφές παιδιών. Θα φιλοξενήσουμε 140 παιδιά από όλο τον κόσμο. Η ενημερωτική συνάντηση με τους γονείς θα γίνει στις 28 Ιουνίου 2010. Ιούλιος, ο μήνας της μεγάλης δράσης Στις 30 Ιουνίου θα γίνει η οργανωτική συνάντηση με τα στελέχη της κατασκήνωσης του 2010, ενώ η προκατασκηνωτική θα αρχίσει την Παρασκευή 2 Ιουλίου. Τα παιδιά θα ανέβουν στις 5 και θα φύγουν στις 25 Ιουλίου ενώ η κατασκήνωση θα κλείσει στις 28 Ιουλίου 2010. Τα περισσότερα από όσα θα συμβούν τους επόμενους μήνες θα τα μαθαίνετε είτε από το newsletter είτε προφορικά από άλλους φίλους. Για όσα καταφέραμε, όσα δεν κάναμε, όσα ονειρευτήκαμε θα πρέπει να περιμένετε μέχρι τον Απρίλη του 2011, όταν θα φτάσει σε σας το επόμενο ΘΡΟΪΣΜΑ.

Τετάρτη 21 Ιουλίου 2010, μετά τις 6.30 το απόγευμα, ελάτε στην Κατασκήνωση! Είστε καλεσμένοι στη Γιορτή των Φίλων για να δείτε από κοντά παιδιά και νιάτα σε δράση!

29

30

επικοινωνία

έγραψαν και είπαν για μας οι ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ απευθύνονται στις ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΙΣ Οι Γιατροί του Κόσμου/Medecins Du Monde, είναι μία διεθνής, ιατρική, ανθρωπιστική Μη Κυβερνητική Οργάνωση. Δραστηριοποιείται τηρώντας αυστηρά την αρχή πως κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει δικαίωμα στην ανθρωπιστική βοήθεια, ανεξάρτητα από φυλή, θρησκεία, ιδεολογία ή πολιτική πεποίθηση. Σταθερός μας στόχος παραμένει η αύξηση των προγραμμάτων μας ώστε να προσεγγίσουμε περισσότερους ευάλωτους. Από τον Οκτώβριο του 2008, στις δομές της Οργάνωσης εντάχθηκε και η λειτουργία του «Ξενώνα Υποδοχής Προσφύγων-Αιτούντων Άσυλο», δυναμικότητας 70 ατόμων. Αφορμή για την επιστολή αυτή, υπήρξε η τοποθέτησή σας στη Συνάντηση του Συνηγόρου του Παιδιού με εκπροσώπους Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, που ασχολούνται με τα Δικαιώματα του Παιδιού. Γνωρίζοντας την προσφορά της κατασκήνωσης «Χαρούμενα παιδιά - Χαρούμενα-νιάτα» στη διαπαι-

δαγώγηση των παιδιών και το γεγονός πως φιλοξενεί ανήλικα παιδιά που προέρχονται από ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, οι οποίες τυγχάνουν περιθωριοποίησης και ρατσισμού, απευθυνόμαστε σε εσάς και ζητούμε τη βοήθειά σας στην προσπάθειά μας για την ένταξη των παιδιών αυτών στην ελληνική κοινωνία αλλά και στην καλύτερη και δραστικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Ζητούμε από εσάς τη φιλοξενία κάποιων παιδιών του Ξενώνα μας κατά τη διάρκεια των κατασκηνωτικών περιόδων που εσείς θα μας υποδείξετε... [...] Σας ευχαριστούμε πολύ για τη θετική σας ανταπόκριση στο αίτημα μας και είναι σίγουρο πως θα γεμίσει πολλά χαμόγελα του Ξενώνά μας. Εμείς είμαστε σε θέση να επισκεφτούμε την κατασκήνωσή σας με κινητή ιατρική μονάδα. Θάνου Ευγενία, Γενική Διευθύντρια

Από όσα γράφτηκαν στον Τύπο

Στην επικοινωνία με τους ανθρώπους, τους χορηγούς και τους φορείς που συνεργαζόμαστε βοηθούν τα ΜΜΕ, κυρίως το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες, που μερικές φορές φιλοξενούν νέα μας. Υπάρχει μόνιμη στήλη στην καλή εφημερίδα της Ελευσίνας ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ, και αναφορές στα ραδιόφωνα του ALPHA από την Βασιλική Αγγουρίδη και το Νικόλα Καμακάρη, και στο ΣΚΑΙ 100,3 από το Σταύρο Διοσκουρίδη και τον Παναγιώτη Μένεγο. Αξίζει να σημειώσουμε τη συνέντευξή μας στην Τηλεόραση της ΕΤ1. Στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο, στο blog, αλλά και στο group μας στο Facebook γράφονται πολύ ωραία πράγματα που μας κάνουν χαρούμενους. Παραθέτουμε ορισμένα.

Για να οργανωθεί και να λειτουργήσει η φετινή Κατασκήνωση στον Πατέρα 96 Άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους νέοι, αφιέρωσαν χρόνο, γνώσεις και δουλειά. Κανένας από αυτούς δεν αμείφθηκε. Ήταν όλοι τους εθελοντές! Η μεγάλη διάθεση προσφοράς και οι εξαιρετικές σχέσεις μεταξύ των εθελοντών χαρακτήρισαν όλους τους εθελοντές που βοήθησαν φέτος. Οι Νέοι,

επιστήμονες, μηχανικοί, φοιτητές και σπουδαστές ή επαγγελματίες με ειδικές γνώσεις, έχουν διπλό ρόλο αφού, πέρα από την ευθύνη της φροντίδας των μικρών παιδιών με τα οποία ζουν μαζί, μαθαίνουν να είναι χρήσιμοι, χωρίς υλική ανταμοιβή, σε μια κοινωνία με όραμα για τα παιδιά και τους Νέους.

Διαβάσαμε το ενδιαφέρον 12ο τεύχος του περιοδικού ΘΡΟΙΣΜΑ και εντυπωσιαστήκαμε από την εθελοντική δράση των ανθρώπων των Κατασκηνώσε-

ων Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα. Αξίζει να σημειώσουμε τους στόχους τους. Γιώργος Μακρίδης, Κοινωνιολόγος, «Παρουσίες»

Από τα e-mail που μας έρχονται και τα σχόλια στο facebook Καλοί μου φίλοι σας εύχομαι ολόψυχα και ειλικρινά να σε είστε πάντα δημιουργικοί, ορεξάτοι και ανθρώπινοι σε ό,τι κάνετε! Για άλλη μια φορά, σας ευχαριστώ που δείξατε στηn κόρη μου, όπως και σε άλλα παιδιά, την αξία της ομαδικότητας, της συλλογικότητας, της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης. Είναι μαθήματα ζωής και χαίρομαι που συμβάλλετε με όλες σας τις δυνάμεις σε ένα τέτοιο έργο. Δημήτρης Χριστόπουλος, Φιλόλογος Ευχόμαστε από καρδιάς ο Κύριος να στηρίζει το μεγάλο και καταξιωμένο κοινωνικό έργο που κάνετε και να ευοδώσει κάθε καινούριο σχεδιασμό που στοχεύετε. Δεχθείτε τις πιο θερμές μας ευχές και τη μεγάλη αγάπη και εκτίμησή μας για ό,τι κάνετε για την κοινωνία μας και την Νεότητά μας. Μίμης και Μαρία Γιαννίση Κατασκήνωσή μου! Γιατί ήταν η τελευταία μου χρονιά αυτή; Θα μου λείψουν πολύ το πάρτυ, τα βραδάκια στο Θέατρο με τα σίριαλ και τα τραγούδια, τα κορίτσια της 1ης κοριτσιών και ο Όμιλος Τραγουδιού. Ανυπομονώ να γίνω 18 χρονών, να γίνω ομαδάρχισσα! Βασιλική Πέππα, κατασκηνώτρια

Όλο κάτι μου συμβαίνει και χάνω τις όμορφες συνάξεις σας. Σας σκέφτομαι και σας αγαπώ και ευχαριστώ που με ενημερώνετε. Γιώργος Μόσχος, Συνήγορος του Παιδιού Τι μπορώ να πω… Σας εύχομαι να έχετε την καλύτερη Κατασκήνωση που είχατε ποτέ. Θα μου λείψετε όλοι παιδιά. Αύριο φεύγω για Βαρκελώνη αλλά η καρδιά και το μυαλό μου θα είναι στην Κατασκήνωση. Την αγάπη μου σε όλους. Καλό καλοκαίρι!

Daga, από την Πολωνία Γεια σας παιδιά!!! Πως τα πάτε; Υποθέτω ότι οι προετοιμασίες για την Κατασκήνωση είναι στο φόρτε τους. Σας εύχομαι η φετινή Κατασκήνωση να είναι τόσο καλή. Όσο οι προηγούμενες και ακόμα καλύτερη. Μου λείπετε όλοι και θέλω να είμαι εκεί μαζί σας. Ελπίζω να τα καταφέρω του χρόνου. Πάντα σας έχω στην καρδιά μου!!! Σας αγαπώ και καλή τύχη αυτή τη χρονιά. Πολλά φιλιά σε όλους!

Natalyia, από την Ρωσία «A, ρε Κατασκήνωση»! Μακάρι να μην τέλειωνε ποτέ!!!!! Είδα τις φωτογραφίες στο Facebook. Μου θυμίσατε αξέχαστες στιγμές…. Ααημίνα Καλογήρου, κατασκηνώτρια

Ðëçñïöïñßåò ãéá ôç äñÜóç ìáò èá âñåßôå óôï www.kataskinosi.gr. Ãñáöôåßôå óõíäñïìçôÝò ãéá íá λαμβάíåôå êÜèå ìÞíá ôï newsletter! Συχνότερη ενημέρωση στο http://xaroumenapaidia.blogspot.com. Αφήστε μας τα σχόλιά σας και εκεί!

οικονομικά και χορηγίες

δει δη χρημάτων Περισσότερες από 10.000 μερίδες φαγητού ετοιμάστηκαν φέτος από τον Chef κ.Βασίλη Παναγιωτόπουλο στο νέο μαγειρείο. Μεγάλες Χορηγίες Ïöåßëïõìå Ýíá ìåãÜëï åõ÷áñéóôþ στον ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΕΡΑΤΙΚΟ και στο ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΑΠΟΡΩΝ ΝΕΩΝ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΔΩΝ ΚΛΕΟΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ για τις μεγάλες προσφορές τους και για την πολυετή ενίσχυση των προσπαθειών μας.

Χορηγίες χρημάτων και υλικών Åôáéñåßåò êáé óýëëïãïé ìå ôç ìåóïëÜâçóç ößëùí ðïõ îÝñïõí êáëÜ ôç ÷ñçóéìüôçôá ôçò ðñïóðÜèåéáò ðïõ ãßíåôáé ãéá ôá ðáéäéÜ ôçò ìåãáëýôåñçò áíÜãêçò åíßó÷õóáí ôï Ýñãï ìáò. Áðü ôïí Απρίλιο ôïõ 2008 âïÞèçóáí - ìå äùñåÝò 300-2.000 € ïé: • IMPREGILO SPA • COMMON PROGRESS • GOLDEN DESTINY • ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ST.JOSEF • ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΝΔΡΑΣ • BETAPLAN ΑΕΜ • ΑΕΤΕΡ - äéáèÝôïíôáò ðñïúüíôá êáé ìÝóá ïé: TOYOTA ÐËÅÓÔÇÓ ΔΗΜΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ÁÖÏÉ ÃÁÂÑÇËÏÕ ΔΗΜΟΣ ΜΑΝΔΡΑΣ UNILEVER HELLAS ΦΙΛΗΣ Α.Ε.

SKOT A.E. ΦΡΗΣΛΑΝΤ ΑΕΒΕ ÅÕÑÙ×ÁÑÔÉÊÇ FREUDENBERG ΕΛΛΑΣ Ó. ÃÑÇÃÏÑÏÐÏÕËÏÓ ΕΛΛ. ΕΤ. ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ ΖΗΝΑ ΚΑΡΓΑ 3 ΑΛΦΑ-ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚÙÓÔÁÓ ÄÉÁÌÁÍÔÇÓ HASBRO ΕΛΛΑΣ ÊÙÍ/ÍÏÓ ÑÏÕÔÇÓ ΙΚΕΑ Α. ΤΡΙΠΟΔΑΚΗΣ ΕΛΑΙΣ ΝΙΚΑΣ Α.Ε. ΕΟΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ VIVARTIA VILEDA NESTLE ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ PRESIDENT

Η γενική οικονομική δυσπραγία επηρεάζει πολύ και τις οικονομικές μας δυνατότητες και όσες δραστηριότητες δεν εξαρτώνται μόνο από εθελοντές αλλά και από χρήματα. Η χρονιά που πέρασε αλλά και η χρονιά που έρχεται θα είναι δύσκολες από οικονομική άποψη αφού τα 60.000€ που χρειάζονται για την Κατασκήνωση, τις άλλες δραστηριότητες και τα γενικά έξοδα μόνο με συστράτευση όλων μπορούν να συγκεντρωθούν. Τα μέλη, οι εθελοντές, οι φίλοι και οι γνωστοί που έρχονται στη Συνεστίαση και την Έκθεση, που αγοράζουν ή διαθέτουν Λαχνούς, που βοηθούν να βρούμε τρόφιμα, εξοπλισμό και υλικά πρέπει να πληθύνουν για να τα καταφέρουμε. Ας προσπαθήσουμε κι ας είμαστε αισιόδοξοι! Κοντά μας υπάρχουν και άνθρωποι του επιχειρηματικού κόσμου που, ευαίσθητοι όπως είναι, γίνονται χορηγοί της προσπάθειας που κάνουμε αφού ξέρουν πως τα χρήματα που χορηγούν δεν θα πάνε σε αμοιβές ή απολαβές ανθρώπων αλλά θα δαπανηθούν για τα παιδιά της μεγαλύτερης ανάγκης. Ïöåßëïõìå Ýíá ìåãÜëï åõ÷áñéóôþ óå üëïõò ôïõò ößëïõò ðïõ åíßó÷õóáí ïéêïíïìéêÜ ôéò ðñïóðÜèåéÝò ìáò και éäéáßôåñá ôéò êõñßåò: Ìáñêçóßá ×áôæçðáýëïõ, ÅëÝíç Ëéäþñç, ¢ííá ÃêéÜôç, Êáßôç Taylor, Έφη Χαϊκάλη, Áããåëßá ÐáôÝñá, Ìáßñç Áíáóôáóïðïýëïõ, Ευτυχία Παπατζανάκη, Στέλλα Κάργα, Áíôéãüíç Ðáðáðáó÷Üëç, Δήμητρα Χριστοπούλου, Κούλα Μασαούτη, Δωροθέα Γιαννίση, Ειρήνη Φούντου, Ελένη Κονιδάρη, Ελένη Λούκου, Μαρία Διαμαντοπούλου, Αλίκη Κωνσταντίνου, Λένα Καλπίδου ôïõò êõñßïõò ÆáííÞ Âïýëãáñç, Óðýñï ÌåôáîÜôï, Ηλία Κουντούρη, Κωστή Καβουλάκο, ÃéÜííç Ðáðáäüðïõëï, Σωτήρη Καλαμίτση, ÓôÝëéï Óêïýöá, Íßêï ÍéêïëÜïõ, ËïõêÜ Ëéäþñç, ÔÜóï ÃêéÜôç, Γιώργο Γκιάτη, ÌÜíï ÂñÜúëá, ÊëåÜíèç Ðáíáãéùôßäç, ÉùÜííç ÖñÜãêï, Ãéþñãï ÔóáãêáñÜêç, Áíôþíç ÔóïõñéíÜêç, Γιάννη Μακροδήμο, Παναγιώτη Οικονόμου, Γιάννη Χρυσοβέργη, Κώστα Μπούτση, Γιώργο Πέππα, Γιάννη Γκιώνη, Δημήτρη Χριστόπουλο, Άρη Κεραμίδα, Ανδρέα Μεϊμάρη, Χαράλαμπο Ντάλλα, Αθανάσιο Μακρυνώρη, Γιώργο Κουντούρη, Δημήτρη Μαργαριτούλη, Δημήτρη Χατζόπουλο, Κρίτωνα Κωνσταντίνου, Γιάννη Συμεωνίδη, Πέτρο Μπισμπιρούλα, Παναγιώτη Βασιλείου και όσους μεσολάβησαν για να βρεθούν τρόφιμα και υλικά όπως τους: Γιώργο Παναγόπουλο, Παναγιώτη Κουβάτσο, Λύντια Πετροπούλου

Μια καινούρια ιδέα για ενίσχυση! Μια νέα ιδέα είχαν οι εταιρείες GLOBO ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α.Ε. και ΜΕΛΛΙΟΣ και ΣΙΑ ΕΕ! Επέλεξαν να στείλουν ηλεκτρονικά τις ευχετήριες κάρτες τους και να διαθέσουν στις Κατασκηνώσεις τα ποσά που θα διέθεταν για το σκοπό αυτό.

"Υιοθεσία" φιλοξενίας παιδιών Το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση «υιοθέτησε» την φιλοξενία πέντε παιδιών της Κατασκήνωσης χορηγώντας στο Σωματείο Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά-Χαρούμενα Νιάτα το ποσό των 2.000€.

Λ Α Χ Ε ΙΟ 2 0 1 0 Êõêëïöïñåß ôï Ëá÷åßï ìå áíôéêåßìåíá êëÞñùóçò 50 ðßíáêåò êáé 50 âéâëßá. ÔéìÞ Ëá÷íïý 2 ÅÕÑÙ. ÊëÞñùóç óôéò 9 Ιουνίου 2010 þñá 8 ì.ì. Ãéá ëá÷íïýò ôçëåöùíÞóôå óôï 210-32.26.019

ÓÊÅÐÔÅÓÔÅ ÍÁ ÁÍÁËÁÂÅÔÅ ôá Ýîïäá ôçò öéëïîåíßáò åíüò ðáéäéïý; 400€ èá ôïõ ÷áñßóïõí 21 áîÝ÷áóôåò ìÝñåò!

31

êáôáóêçíùóåéò ÷áñïõìåíá ðáéäéá-÷áñïõìåíá íéáôá χεϋδεν 14, 104 34 ÁèÞíá www.kataskinosi.gr http://xaroumenapaidia.blogspot.com/ http://throisma-magazine.blogspot.com/ EN ISO 9001:2008 Παροχή Υπηρεσιών Διαμονής, Σίτισης και Ψυχοκοινωνικής Στήριξης Παιδιών και Εφήβων EN ISO 22000:2005 Επεξεργασία και Διάθεση Τροφίμων στις εγκαταστάσεις της Κατασκήνωσης

áí ðéóôåýåôå üôé ç ðñïóðÜèåéÜ ìáò áîßæåé êáé èÝëåôå íá âïçèÞóåôå ôüôå: • KáôáèÝóôå Ýíá ðïóü óôïõò Ëïãáñéáóìïýò: 080-67172687 óôçí ÅÈÍÉÊÇ ÔÑÁÐÅÆÁ 168-00-2002-004752 óôçí ALPHA BANK 0026-0056-01-0200373065 óôçí EUROBANK 5025-010577-269 óôçí ÔÑÁÐÅÆÁ ÐÅÉÑÁÉÙÓ Þ óôï ðñüãñáììá winforlife óôï www.easypay.gr • ÊÜíôå ôéò áãïñÝò óáò ìå ìéá ðéóôùôéêÞ Winlife Visa και δηλώστε τις Κατασκηνώσεις Χαρούμενα Παιδιά • Óõìðëçñþóôå ôçí Ôá÷õäñïìéêÞ åðéôáãÞ ðïõ åóùêëåßåôáé • AãïñÜóôå Ëá÷íïýò ôïõ Ëá÷åßïõ ðïõ êëçñþíåé, óôéò 9 Ιουνίοõ 2010, 50 ðßíáêåò êáé 50 âéâëßá • “ÕéïèåôÞóôå”, ìå 400 €, ôç “öéëïîåíßá” ãéá 21 ìÝñåò åíüò ðáéäéïý óôçí êáôáóêÞíùóç • ÄéáèÝóôå ãéá ôá 140 ðáéäéÜ ôá åîáéñåôéêÜ ðñïúüíôá ôçò Åôáéñåßáò óáò (τρόφιμα, υλικά καθαριότητας κλπ) • Áöéåñþóôå ÷ñüíï óôéò äñáóôçñéüôçôÝò ìáò και δουλέψτε εθελοντικά στα προγράμματά μας για τα παιδιά και τους νέους

ÅðéêïéíùíÞóôå ìáæß ìáò áöÞíïíôáò ìÞíõìá óôï 210-32.26.019 óôÝëíïíôáò FAX óôï 210-32.57.801 Þ e-mail óôï kataskinoseis@yahoo.com και στο kataskinosi@gmail.com