een bijzondere Blijdorper B

Op dinsdag 4 april is geheel onverwacht gorilla Bokito uit Diergaarde Blijdorp overleden. Vaste verzorger Sandra van Bruggen kijkt in BrAM Magazine terug op de 18 jaren dat zij voor ‘Bo’ heeft gezorgd en wil iedereen vooral ook de wijze lessen meegeven die wij kunnen leren van deze grote grijze reuzen.

De gorillagroep maakt het redelijk goed, maar Bokito wordt wel echt gemist. Ook door zijn verzorgers. Sandra heeft maar liefst 18 jaar voor de grote reus gezorgd en hij heeft dan ook een speciaal plekje in haar hart. “En niet alleen bij mij is wel gebleken. Het is hartverwarmend hoe ontzettend veel kaarten, briefjes en andere post wij hebben ontvangen in de dierentuin na het overlijden van Bokito. Het nieuws werd breed uitgemeten in de media en er kwam zelfs een oproep voor een standbeeld.”

“Bokito was een perfecte ambassadeur voor onze gorilla’s”, aldus Sandra. “Het is jammer dat zijn naam altijd gekoppeld is aan dat ene moment in 2007 toen hij ontsnapte uit zijn verblijf, want hij was echt zoveel meer dan dat. Dat moeten we ons vooral herinneren. Met de manier waarop hij zichzelf presenteerde was hij een voorbeeld voor soortgenoten. Hij zorgde voor rust in de groep en een veilig klimaat voor alle familieleden. De andere apen wisten wat ze aan hem hadden en respecteerden zijn grenzen. Daarnaast was het een hele lieve en sociale familieman met een groot hart. Zo accepteerde hij zelfs een pleegzoon, Nasibu. Iets dat bij gorilla’s heel ongebruikelijk is en laat zien hoe bijzonder ‘Bo’ was”, vertelt Sandra. “Bokito was door mensen grootgebracht. Daardoor had hij een andere kijk op mensen dan zijn soortgenoten. Hij probeerde ons als verzorgers soms echt dingen duidelijk te maken. Die momenten van contact waren heel bijzonder.” Al vrij snel is de gorillagroep weer overgegaan tot de orde van de dag. “Voor de groep is het nog wel steeds onwennig dat Bokito er niet meer is”, vertelt Sandra. “Het evenwicht is weg.

Normaal gesproken corrigeerden moeders elkaars kinderen, omdat ze wisten dat ze rugdekking kregen van Bokito. Maar nu hij er niet meer is, durven ze dat niet zo goed. Vooral de jonge mannetjes zoeken steeds vaker de grenzen bij op. Er is nu geen geschikte ‘nieuwe Bokito’ in de groep. De huidige mannetjes zijn nog jong."

In 2005 kwam Bokito in het kader van het Europese fokprogramma (EEP) vanuit Zoo Berlijn naar Rotterdam. Hij kreeg maar liefst tien nakomelingen. “Met dit populatiemanagement programma zorgen we ervoor dat er goede, gezonde gorillagroepen blijven bestaan in de dierentuinen die aan dit programma meedoen. In de Apenheul wordt voor dit programma bijgehouden en bepaald welke dieren er jongen mogen krijgen met elkaar en welk dier het beste in welke groep en dierentuin past”, aldus Sandra. “Samen met de stamboekhouder gaan wij de komende tijd bekijken hoe we de toekomst voor onze groep gaan inrichten. Dat is best een puzzel. We moeten kijken naar karakters, leeftijden van de andere apen, bloedbanden noem maar op. En als het dan zover is kunnen er nog zoveel scenario’s roet in het eten gooien. Er breekt voor ons ook weer een spannende tijd aan. Juist daarom hou ik zo van mijn werk. Hier in de dierentuin gebeurt er altijd wat en is geen dag hetzelfde!”

Gorilla’s in het wild hebben het zwaar te verduren door vernietiging van hun leefgebied, stroperij en oorlogen. Diergaarde Blijdorp vindt het dan ook zeer belangrijk om bij te dragen aan de bescherming van deze diersoort. De dierentuin is lid van diverse organisaties die kwaliteit en samenwerking op gebied van natuurbehoud en dierverzorging borgen en stimuleren, bijvoorbeeld WAZA (World Association of Zoos and Aquariums). Deze organisatie begeleidt, stimuleert en ondersteunt dierentuinen en aquaria wereldwijd op gebied van dierenwelzijn en -zorg, milieu-educatie en instandhouding van diersoorten. Voorlichting en educatie zijn wat Sandra betreft dan ook de sleutel om meer begrip te krijgen voor dieren. “Apen zijn als een spiegel voor de mensen. Wij kunnen heel veel leren van de manier waarop de gorilla’s met elkaar omgaan. De uitdrukking ‘It takes a village to raise a child’ vind ik altijd heel mooi bij deze dieren passen. Een kind heeft meer nodig dan zijn of haar eigen vader en moeder. Ook familieleden, leraren, buren en andere personen spelen een rol bij het opgroeien van een kind. Je doet het samen. Tijdens de Coronacrisis kwam dat duidelijk naar voren en nu wordt dat soms weer vergeten in de individualistische maatschappij van tegenwoordig. Maar we kunnen niet zonder elkaar.”

Met haar eigen initiatief ‘Apeskool’ geeft Sandra inspirerende lezingen en presentaties over het gedrag van apen, ook voor kinderen. “Ik heb een enorme passie voor de natuur en zet me daar graag voor in. Mensen en dieren zijn met elkaar verbonden en hebben meer gemeen dan je denkt. Om het leefbaar te houden op deze mooie planeet moeten we ons best doen om elkaar en de dieren te begrijpen. Dat begint bij goede educatie. Ik draag daar graag mijn steentje aan bij. ‘Bo’ heeft heel wat nagelaten. Hij staat zelfs drie keer vermeld in de Dikke Van Dale”, grapt Sandra. “Daarnaast zal hij voor altijd verbonden blijven met Diergaarde Blijdorp, want een bijzondere Blijdorper was hij zeker!"