Oppervlaktetechnieken januari 2015

14

36

Toeleveranciers

Werking Qualanod benadert regelgeving

Cursus poedercoaten

Implementatie REACH op stoom

Energie(besparing) bij oppervlaktebehandelaars

01 | 59 e jaargang | januari 2015

Het vakblad voor de professional Thema Wet- en regelgeving

8

38

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 1

A X A LTA C O AT I N G S Y S T E M S

Alesta® & Teodur®

2 strong brands, 1 powerful distributor…

Vanaf februari 2015 zal voor de productlijn Teodur® Powder Coatings eveneens EUROLACKE het exclusieve verkoopkanaal zijn.

EUROLACKE is Nederlands marktleider op het gebied van poedercoatings en vertegenwoordigt tevens de Axalta Alesta® Powder Coatings al ca. 30 jaar.

Als onderdeel van het uitgebreide service pakket heeft EUROLACKE een commercieel centrum, applicatie- en trainingscentrum, Colour Room, laboratorium en een groot magazijn te Tiel.

Bij vragen is EUROLACKE u graag van dienst! www.eurolacke.nl

2 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Eurolacke B.V. De Riemsdijk 4 · 4004 LC TIEL Tel: 0344 – 620662

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie) Redactieteam: Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur), Edward Uittenbroek (redactiecoach)

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Jan Westerveld (Kluthe Benelux), Adrie Winkelaar (CTC Consult) redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50. Voor toezending naar een adres in het buitenland wordt een toeslag van € 54,00 per jaar in rekening gebracht. Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www. oppervlaktetechnieken.com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Voor dit themanummer Wet- en regelgeving was de redactie regelmatig in Den Haag, waar op diverse ministeries gewerkt wordt aan wet- en regelgeving. Ook de Vereniging ION is regelmatig in Den Haag te vinden met het oog op belangenbehartiging.

Foto Sergiyn (Dreamstime)

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

realisatie Chris Berenbak (journalistiek binnenland), Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Jan Oonk (technische journalistiek binnenland), Jaap van Peperstraten (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot; selectie rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

Gemoederen Wat veel informatie over wet- en regelgeving! Dit themanummer staat er bol van.

Allereerst natuurlijk veel informatie over REACH, want deze Europese verordening is van grote invloed op het werk in de oppervlaktebehandelende industrie. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) is eindverantwoordelijk voor de invoering van die verordening en beantwoordde onze vragen over de praktische gevolgen van REACH voor de sector. Wat vooral opvalt, is dat er flink wordt samengewerkt met betrokken partijen, niet in de laatste plaats met de industrie.

Een belangrijk “hoofdstuk” van REACH bestaat uit Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s).

Deze bladen moeten de professionele gebruiker van chemische stoffen die als gevaarlijk te boek staan, helpen bij het kiezen van de juiste maatregelen. In het artikel daarover wordt met name ingezoomd op de hulp die de overheid hierbij wil verlenen aan het bedrijfsleven. Want de gevolgen van REACH kunnen verstrekkend zijn en niet bepaald eenvoudig.

Ook is er een REACH Helpdesk waar bedrijven met alle vragen over REACH en aanpalende onderwerpen terecht kunnen. In een artikel leggen we uit wat deze helpdesk precies doet.

Er is natuurlijk nog veel meer over wet- en regelgeving te vertellen. Dat gebeurt dan ook in een artikel waarin we inzoomen op de Omgevingswet en we leggen uit wat de Europese organisaties CETS en ESTAL doen. Belangenbehartiging in Brussel als dagelijks werk.

Zeswaardig chroom blijft de gemoederen bezig houden. Niet alleen dit blad publiceert er regelmatig over, maar natuurlijk ook andere vakbladen. Een artikel in het blad Bouwwereld was aanleiding voor de Vereniging ION om een uitgebreide reactie daarop te geven die meer de nuance en de context benadrukt. Omdat het onderwerp veel te maken heeft met wet- en regelgeving staat die reactie nu ook in dit blad.

En het werd weer eens tijd voor een artikel Normen van Waarde. Omdat het vorig jaar niet in dit blad is verschenen, komen nu in een uitgebreid artikel alle relevante veranderingen in normen over heel 2014 aan de orde.

Verder staan we stil bij de werking van Qualanod dat door z’n werking min of meer gelijk staat aan regelgeving en bieden we zes pagina’s met actuele Kort Nieuwsberichten over diverse ontwikkelingen in onze sector. Kortom: weer heel veel belangrijke informatie voor diegene die op de hoogte wil blijven om z’n procesvoering te verbeteren en/ of om economische kansen te ontdekken. ●

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 3

Column

ANALYSES | TESTS | PROJECTS | PILOTS CONTRACT R&D | ENGINEERING | ASSISTANCE

ISO9001 en luchtvaart gecertificeerd AS9100

EKKERSRIJT 1501 | 5692 AN | Son (bij Eindhoven) | T 040-7515249 F 040-7515306 | E lab@innplate.com | W www.innplate.com

Fabrieksweg 4 • Holten 0548-712057 Oppervlaktebehandeling

oppervlakte@kuhmichel.nl

Dit onderschrift werd gebruikt tijdens de ION nieuwjaarsrede op 15 januari te Woudrichem. Boodschap in deze rede was dat de wereld heel snel verandert en dat veel ondernemers daar nog niet (genoeg) op reageren. Drie belangrijke zaken trekken daarbij de aandacht. De transitie van een diensteneconomie naar een belevingseconomie, de voortgaande ontwikkeling van online en de sterk veranderende weten regelgeving. Veranderingen die hier en nu om je heen gebeuren, maar veelal niet opvallen doordat ze geleidelijk en geïsoleerd van elkaar gebeuren. Als je de samenhang ervan bekijkt, blijkt dat er heel veel aan de hand is. Of zoals de ING in een recent opiniestuk schreef; ONDERNEMERS, HET IS AANPASSEN OF TEN ONDER GAAN. Voor de BV Nederland is het belangrijk dat we een goede branche industriële oppervlaktetechnieken hebben. Immers, onze branche bepaalt mede het succes van de maakindustrie. En ofschoon we als branche vaak de sluitpost op de begroting zijn, zie je dat de technische eisen steeds zwaarder en gevraagde garanties steeds groter worden. Daarbij neemt de afhankelijkheid van de (substraat) leverancier en de gebruiker (onderhoud) toe. Reden genoeg om de handen ineen te slaan en de wereld proactief tegemoet te treden. Onder de werktitel brancheorganisatie 4.0; FIT FOR THE FUTURE, WE KNOW HOW, probeert de Vereniging ION de ondernemer uit de branche daarbij te ondersteunen.

Egbert Stremmelaar | ...

kuhmichel.nl/oppervlakte

Het wordt nooit meer 2008!

Helaas blijken veel ondernemers moeilijk te bereiken. Op evenementen zien we meestal de bedrijven die met een bepaald thema op dat moment bezig zijn of problemen hebben.

Een (lange termijn) strategie ligt daaraan veelal (nog) niet ten grondslag. Toch zal Vereniging ION met deze onderwerpen bezig blijven. Wij zien het als onze taak om u te blijven wijzen op de ontwikkelingen, en daar waar mogelijk zelfs deze ontwikkelingen voor u te beïnvloeden.

Met onze visie op de toekomst, uw toekomst, proberen we continuïteit voor onze (branche) ondernemingen te borgen.

Het wordt immers nooit meer 2008.

Wij wensen u een inspirerend 2015. ●

4 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

14

Inhoud algemeen 30 Normen van Waarde 18 Rol Veiligheidsinformatiebladen REACH is gericht op de bescherming van mens en milieu en de Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) spelen daarin een belangrijke rol. Deze bladen moeten de professionele gebruiker van chemische stoffen die als gevaarlijk te boek staan, helpen bij het kiezen van de juiste maatregelen. Maar behoorlijk wat professionele gebruikers maken zich zorgen over de veelheid aan informatie die zij tot zich moeten nemen.

20 REACH Helpdesk: zicht op

Implementatie REACH op stoom

verplichtingen chemische stoffen Aan het gebruik van chemische stoffen zijn risico’s verbonden, waartegen mens en milieu moeten worden beschermd. Daarom regelt REACH de verantwoordelijkheid van bedrijven voor het veilig gebruik van de stoffen die zij produceren, importeren, distribueren of gebruiken. De REACH Helpdesk ondersteunt uw bedrijf bij het nakomen van deze Europese verplichtingen.

Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is eindverantwoordelijk voor de implementatie van REACH. We wilden graag op dit ministerie aan de hoogste ambtenaar die over REACH gaat, vragen stellen over de voortgang. Helaas mochten we -op basis van het nieuwe communicatiebeleid- alleen schriftelijk vragen stellen. Dit hebben we gedaan. De antwoorden van het ministerie geven veel helderheid over de werking van REACH en de huidige stand van zaken.

26 CETS komt in Brussel op voor sector

Filiforme corrosie en zeswaardig chroom Op 27 oktober 2014 verscheen in het blad Bouwwereld een artikel met als titel: Filiforme corrosie terug van (bijna) weggeweest. Het was een artikel dat veel reacties heeft opgeroepen. Met diverse betrokkenen is toen een tekst opgesteld die Bouwwereld in haar volgende nummer zal afdrukken. Vanwege de relatie met REACH nemen we het artikel integraal op in deze editie van OT.

Normen voor oppervlaktebedekkingen en corrosiebescherming geven houvast bij de productie, de keuze, het aanbrengen en het testen van de deklaag. Normen voor oppervlaktetechnieken vormen daardoor de basis voor kwaliteitsgaranties. De normen zijn verder van belang voor afspraken over bestellingen en leveringen, het aanbrengen en testen van verfsystemen, en het oplossen van conflicten tussen opdrachtgever, applicateur en leveranciers.

De Europese koepelorganisatie CETS is opgericht om een betere positie voor de branche in Brussel te verkrijgen. Het was dus wenselijk, lees noodzakelijk, dat de nationale brancheverenigingen gezamenlijk in Brussel gingen optrekken.

27 ESTAL behartigt belangen en bevordert dialoog ESTAL is de Europese vereniging voor oppervlaktetechnieken op aluminium.

28 Omgevingswet ordent wettenwoud Een grote en belangrijke verandering voor onze bedrijfstak is de invoering van de Omgevingswet.

organische deklagen 36 Cursus poedercoaten Bert Kremers is weliswaar nieuw als ION-docent, maar beschikt over een zeer ruime ervaring in het vak. Om die redenen werd hij onlangs gevraagd om de cursus te gaan geven.

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN 38 Werking Qualanod benadert regelgeving Qualanod valt niet direct onder wet- en regelgeving, maar komt er wel in de buurt. Daarom is het een goede zaak om eens stil te staan bij deze Europese koepelorganisatie die sterk gericht is op het zeker stellen en verhogen van kwaliteit van aluminium producten van anodiseerbedrijven. Een bedrijf dat op dit terrein al veel ervaring heeft, is Aldor.

40 Grensoverschrijdend Partnerverzoeken van het Enterprise Europe Network

42 Brancheregister

22

Bij de voorpagina: Het bedrijf Aldor is de enige anodiseur van kleine onderdelen voor de machinebouw in Nederland die een Qualanod-licentie heeft. Aldor-directeur Michael Baas is erg te spreken over de werking van Qualanod. “Qualanod biedt de klant veel meer zekerheid over de kwaliteit van het bestelde product dan bijvoorbeeld ISO9000. Qualanod stelt kwaliteitseisen aan het anodiseerproces die ook worden gecontroleerd.” Op de foto een Aldor-medewerkster die een geanodiseerd product oppakt voor verdere verwerking.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 5

Voorbehandelen zonder zware metalen? www.ct-technics.nl

de Kunst van continuïteit

technics b.v.

ontlakken • reinigen • oppervlakte-behandeling

C&T adv210x74mm.indd 2

24-10-11- Week 43 09:22

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

SMART SOLUTIONS

Corode

FOR INDUSTRIAL COATING

Benelux BV

NIEUWE SLIMME MASKERINGEN

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl 1

2

HangOn verhoogt de efficiency van uw poedercoat proces en uw winstgevendheid.

Door slimme oplossingen bij het ophangen, maskeren en handling.

1 Drievoudige multiplug / GMU 2 Metrische pull pluggen / GDM H

3

4

3 Buis pluggen / GBH 4 Flensplug / GKW 5 Geribbelde siliconen slang / SSR 6 Viervoudige flens plug / GDF F

5

6

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

6 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

www.hollandmineraal.nl

web www.hangon.co

Agenda

februari

● Cursus ontwerpen en toepassen van extrusieprofielen Aluminium Centrum, 4 februari, Delft www.aluminiumcentrum.nl ● Beurs Duurzaam Groen 11 februari, Amsterdam – Zaandam ● Start Basisopleiding Kleur 12 februari, incompany opleiding www.kleurenschool.nl ● Bouwbeurs 9 tot en met 13 februari, Utrecht www.bouwbeurs.nl www.weekvandebouw.nl ● Thema-event Wet- en regelgeving In aanwezigheid van REACH Helpdesk 10 februari, 13.30 uur. Nieuwegein www.vereniging-ion.nl ● Residual Stress Measurement 25 februari, Bochum (Du) www.mfn.li/workshops

maart

● Cursus extruderen met aluminium 4 maart, Nieuwegein www.aluminiumcentrum.nl ● Cursus construeren met aluminium 5 maart, Aluminium Centrum, Nieuwegein www.aluminiumcentrum.nl

● Module 3 van cursus Corrosie begrijpen en beheersen: Materiaalselectie metalen, ontwerp en constructie 10 maart, Antwerpen/Breda www.technotrans.nl ● Cursus Oppervlaktebehandeling van aluminium: lakken en anodiseren 11 maart, Nieuwegein

● Plasma voorbehandelingstechniek, van theorie naar praktijk 12 maart, Raalte www.mikrocentrum.nl ● Shot Peening Workshop 24 -26 maart, Altena (Du) www.mfn.li/workshops ● Vervolgcursus Aluminiumtechnologie 26 maart, Nieuwegein

EPS 2015 Op 5 en 6 maart 2015 vindt in München de 34e editie plaats van het vakcongres Elektrostatisches Pulverbeschichten (EPS), het belangrijkste poedercoatcongres van Europa. Bezoekers worden uitgebreid geïnformeerd over nieuwe ontwikkelingen op het gebied van poedercoatings, installaties en procestechniek en de praktische uitvoering daarvan. Toepassingsgerichte lezingen geven een overzicht van alle mogelijke nieuwe applicaties voor poedercoatings en bieden ideeën voor de optimalisatie van systemen en processen.

Daarbij worden concrete maatregelen gepresenteerd om de kosten te verlagen.

Voor aanbieders in de poederbranche en exploitanten van coatingsystemen is het EPS-congres de ideale setting om te netwerken en ervaringen uit te wisselen.

Atmosferische plasma als voorbehandelingstechniek Het toepassen van atmosferische plasma als voorbehandelingstechniek in het bestaande proces is sterk in opkomst. Daarom organiseert Mikrocentrum op 12 maart een plasmavoorbehandelingsdag, bedoeld voor iedereen die meer wil weten over de plasmatechniek en de toepassingsvormen.

Naast presentaties over de theorie achter plasmatechnologie, oppervlaktetechniek, metingen en praktische toepassingen van plasmatechnologie zullen er tijdens deze plasmadag ook live demonstraties worden gegeven met verschillende plasmasystemen.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 7

kort Nieuws Energie(besparing) bij oppervlaktebehandelaars Op 15 januari organiseerde de Vereniging ION een energiemiddag. Daar werden de nieuwe ontwikkelingen en de geboekte resultaten van de ION-werkgroep Energiemonitoring bij oppervlaktebehandelaars besproken. Hier volgt een beknopte opsomming van de aandachtsgebieden.

Bedrijven in de oppervlaktebehandelende industrie die deelnemen aan MJA3 hebben in de afgelopen jaren mooie besparingsresultaten geboekt. De resultaten uit de lopende periode van 2013 tot 2016 zijn weergegeven in een brochure die via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland vrij beschikbaar is. Maar ook het verwachte vervolg is besproken en zal gelden als input voor de ION- werkgroep energie. Want ook na de huidige periode (dus vanaf 2016) loopt MJA3 nog door en worden opnieuw ambitieuze doelstellingen gevraagd. Deze doelstellingen worden mede geformuleerd vanuit het Energieakkoord.

Een relatief nieuw aandachtgebied is Demand Response. Hiervoor wordt samengewerkt met Movares. Demand Response wordt gezien als een belangrijk instrument voor de betaalbaarheid van de toekomstige energievoorziening.

Bedrijven en andere gebruikers zullen steeds vaker gestimuleerd worden om hun energieverbruik aan te passen aan het aanbod. Aanbod van wind en zon is immers niet te sturen en vraagt om meer flexibiliteit in het elektriciteitssysteem. Wat betekent het voor uw bedrijf als

de ‘day ahead’ elektriciteitsprijzen heen en weer schommelen tussen 1ct/kWh en 12ct/kWh? Bij oppervlaktebehandelende processen komt veel warmte vrij via schoorstenen, openingen en oppervlakten. Jaarlijks gaan hiermee helaas veel euro’s verloren. De oplossingen om deze kosten te vermijden, zijn niet overal hetzelfde en vragen om een inventarisatie per bedrijf. Op verzoek van de Vereniging ION heeft Van Beekadviseurs een onderzoek gedaan naar de moge-

lijkheden van energiebesparing. Welke vormen van (rest)warmte zijn er, hoe kunt u deze herkennen en hoe deze praktisch en haalbaar te verminderen? Naast de restwarmte is er veel besparing mogelijk in de voorzieningen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hoogrendementsmotoren en frequentieomzetters op compressoren, pompen en ventilatoren en aan ledverlichting in de productieruimte. ●

Duurzaam ondernemen met fiscaal voordeel De overheid stimuleert ondernemers om duurzaam te investeren. Onlangs is de Milieulijst 2015 gepubliceerd. De Milieulijst is de lijst met duurzame technieken waarmee ondernemers een fiscaal voordeel genieten. Dat kan bijvoorbeeld wanneer ondernemers bijvoorbeeld investeren in grondstoffenbesparing, E-auto’s of de stedelijke omgeving verduurzamen. Ieder jaar wordt de Milieulijst aangepast aan de nieuwe ontwikkelingen.

dersteund worden. Daarvoor hanteren de regelingen net als in 2014 een maximumbedrag per auto. Hybride auto’s met dieselmotoren komen niet meer in aanmerking, omdat die nog teveel schadelijke stoffen uitstoten.

Investeringen in taxi’s en bestelwagens op aardgas komen in 2015 in aanmerking voor MIA/VAMIL, maar personenauto’s op aardgas niet meer.

Duurzame gebouwen

Op de Milieulijst staan alle milieu-investeringen die in aanmerking komen voor de Milieu-investeringsaftrek (MIA) en/of Willekeurige Afschrijving Milieu-investeringen (VAMIL). MIA en VAMIL zijn fiscale stimuleringsregelingen van het rijk. Bedrijven die investeren in op de Milieulijst genoemde technieken kunnen tot 36 procent van de investeringskosten aftrekken van hun fiscale winst.

In de afgelopen jaren kwamen duurzame gebouwen voor zowel MIA als VAMIL in aanmerking. In 2015 komen investeringen in duurzaam bouwen alleen nog voor MIA in aanmerking. De termijn voor afgifte van de vereiste certificaten is op verzoek van de markt verruimd.

In 2014 verviel MIA/VAMIL voor productieapparatuur met een duurzaam certificaat. In 2015 komen ook producten met keurmerken niet meer in aanmerking. ●

Milieuvriendelijk rijden gehandhaafd

Meer informatie

Investeren in elektrische en hybride auto’s blijven ook in 2015 fiscaal on-

De Milieulijst 2015 is ook online te vinden op www.rvo.nl/miavamil.

8 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

De werkgroep wet- en regelgeving Een belangrijk thema binnen de Vereniging ION is wet- en regelgeving. Hiervoor functioneert een werkgroep die bemenst wordt door vertegenwoordigers van alle sectoren.

Daarnaast staat het thema uiteraard regelmatig op de agenda van de vakgroepen en sectoren. We werken op dit onderwerp vanuit twee richtingen.

De mogelijkheden om wet- en regelgeving te beïnvloeden ten behoeve van onze branche vraagt om een actieve participatie in de ontwikkeling van de betreffende wet- en regelgeving.

Hiervoor hebben we verschillende kanalen. Zo werken we met en vanuit onze Europese koepelorganisaties. CETS voor alle oppervlaktetechnieken en ESTAL voor oppervlaktebehandeling van aluminium. Daarnaast maakt ION deel uit van de taskforce Substances van Orgalime. Dit is een organisatie waar alleen landelijke koepels lid van zijn. Voor Nederland zijn dat de FME en de Metaalunie. Dankzij de goede samenwerking met de Metaalunie vult ION deze positie in. Tevens hebben we uiteraard rechtstreeks contact met de diverse DG’s (directoraat generaals) en de PV (permanente vertegenwoordiging van Nederland) in Brussel en met de diverse ministeries in Den Haag. En daar waar nodig hebben we contact met leden van de Tweede Kamer en hun beleidsmedewerkers. Leden van de Vereniging ION hebben toegang tot de schriftelijke correspondentie met deze entiteiten, en (kunnen) weten waar ION mee bezig is. Het behoeft

geen betoog dat het voor de mate van succes belangrijk is zoveel mogelijk lid-bedrijven te vertegenwoordigen. Immers: een stem van 350 bedrijven weegt zwaarder dan een stem van 50 bedrijven.

Als de wet- en regelgeving eenmaal de Tweede Kamer gepasseerd is (ook Europese richtlijnen worden omgezet in nationale wetgeving), dan bepaalt ION de relevantie voor de leden en stelt de leden daarvan in kennis. In voorkomende gevallen kan ook ingezet worden op standaard werkwijzen, formulieren of referentie-metingen.

De onderwerpen die voor de werkgroep relevant zijn, worden bepaald door de vakgroepen, de sectoren en het bestuur. In deze respectievelijke vergaderingen worden de eerste signalen herkend als er van “problemen” of “knelpunten” sprake is. Als eenmaal bepaald is waar ION haar aandacht op zal richten, worden intern de acties bepaald. Vaak wordt ook deskundige hulp van buitenaf geraadpleegd en wordt gezocht naar andere stakeholders die tegen dezelfde issues oplopen.

Mocht u nieuwsgierig zijn geworden naar de zaken waar ION nu mee bezig is, dan nodigen we u graag uit voor de themamiddag “Wet- en regelgeving” op 10 februari 2015 te Nieuwegein.

Daar zal onder andere ook de REACH Helpdesk aanwezig zijn. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Nieuwe leden Vereniging ION Vanwege de voordelen die een lidmaatschap met zich meebrengt, melden zich regelmatig nieuwe leden aan van de Vereniging ION. Hier een kort overzicht van bedrijven die recentelijk lid zijn geworden.

Prisma Coatings Zoetermeer bv Koperstraat 27 2718 RG ZOETERMEER Tel. 079-3621475 info@prismacoatings.nl www.prismacoatings.nl

Bâton Adviesgroep Lekkerbeetjenlaan 138 5263 LB VUGHT Tel. 073-6145488 n.ruijters@baton.nl www.baton.nl Netwerklid

Watson-Marlow B.V. Industrieweg 130 A 3044 AT ROTTERDAM Tel. 010-4621688 sales@watson-marlow.nl www.watson-marlow.nl Wij heten deze nieuwe leden van harte welkom binnen de vereniging!

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 9

kort Nieuws Oppervlaktebehandelaars in november veel minder positief dan in oktober Situatie in de Oppervlaktebehandeling in november ook veel minder goed dan de totale industrie.

Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in november veel minder positief dan in oktober zijn over de groei in de branche: indexscore 49,4 versus 55,6. De branche ontwikkelde zich in november ook veel minder goed dan de totale Nederlandse industrie (54,6, wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten). Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (in tegenstelling

tot de industrie algemeen) sprake is van krimp.

De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Met betrekking tot de ontwikkeling in november ten opzichte van oktober zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers positiever • De levertijd van de leveranciers is veel korter • De voorraden eindproduct nemen flink af • Over de werkgelegenheid denkt men veel minder positief.

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn vrijwel hetzelfde volgens de inkopers ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in november veel minder goed dan in de totale industrie • Het orderniveau is minder goed • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink lager • Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink hoger dan in de totale industrie.

Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via http://www.formdesk. nl/vom/abonnee . Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen meld u dan gratis aan via http://www.formdesk.nl/vom/ pers. ●

Teruggaaf van energiebelasting Een aantal bedrijven in de oppervlaktebehandelende industrie heeft kans om een gedeelte van hun elektriciteitsrekening terug te krijgen van de Belastingdienst. Dat kan doordat elektrolytische en metallurgische processen zijn vrijgesteld van energiebelasting op elektriciteit. Bovendien kan de aanvraag met terugwerkende kracht tot vijf jaar terug ingediend worden.

In de afgelopen jaren hebben meerdere (zowel grote als kleinere) bedrijven in de metaalsector met succes energiebelasting teruggevorderd.

Het bedrag dat de bedrijven terugkrijgen, ligt tussen de drie en zeven procent van de elektriciteitsrekening. Als u nog geen gebruik maakt van deze regeling, maar wel elektrolytische of metallurgische processen heeft (zoals galvanische processen en anodiseerprocessen, maar ook bijvoorbeeld KTL) en in aanmerking wilt komen voor teruggave, kunt u een e-mail sturen naar helpdesk@vereniging-ion.nl.

10 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

De Vereniging ION heeft hierover contact met een op dit onderwerp gespecialiseerd bedrijf, dat daarbij de volgende aanpak hanteert: - snelle telefonische check om de kans van slagen vast te stellen en de aanvraag te stroomlijnen - uitwerken van de aanvraag voor teruggaaf van energiebelasting en indienen van deze aanvraag bij de Belastingdienst - Beantwoording van vragen van de Belastingdienst.

Deze werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van ‘no cure, no pay’.

LET OP: Om nog voor teruggaaf over 2009 in aanmerking te komen, moet voor het eind van 2014 een pro forma aanvraag ingediend zijn. Dit is slechts een administratieve handeling. De uitwerking van de aanvraag kan dan in 2015 gedaan worden. ●

April 2015 wordt een drukke maand Omdat april een hele drukke maand lijkt te worden, doen wij nu vast een vooraankondiging uitgaan. U kunt dan nu al de data reserveren in uw agenda.

Op 21 april is de Techn.ION dag. We beginnen ‘s morgens met de ION ALV (9.00-10.00 uur) en daarna zal de dag in het teken staan van nieuwe ontwikkelingen en technische verdieping in en gerelateerd aan de oppervlaktebehandelende branche. Omdat ketenoptimalisatie steeds belangrijker wordt en de applicateurs en toeleveranciers steeds professioneler moeten opereren, is er ook een masterclass van Daniëlle de

Jonge: “Zakelijk onweerstaanbaar aantrekkelijk / verleid de klant”. Een spreker die we als ION al langer op ons wensenlijstje hadden staan. En uiteraard zal er ook voldoende tijd zijn om elkaar te spreken (netwerken) en de table top-presentaties te bezoeken. Op 22 en 23 april is er het Materials Event van het Mikrocentrum. Vereniging ION zal hier met een collectief aanwezig zijn en oppervlaktebehandelaars zullen ook deelnemen in het lezingenprogramma. Op 28 april organiseren we weer samen met MinacNed het Nano-event in Leusden.

Voor alle aankondigingen geldt dat nadere informatie volgt via onze website www.vereniging-ion.nl. ●

Kiezen voor kansen “Wij moeten lef tonen en meer ruimte bieden aan nieuwe kennis, technologie en verdienmodellen. Nu wordt er te veel uitgegaan van de bestaande orde en dat remt welvaartsgroei.” Dit concludeert Maarten Camps, secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken, in het traditionele nieuwjaarsartikel dat op 8 januari verscheen in Economisch Statistische Berichten (ESB), onder de titel ‘Kiezen voor kansen’.

Veel instituties zijn ingericht op de processen en structuren van de bestaande orde.

Vernieuwing past niet altijd binnen die kaders.

Innovatieve producten en diensten worden juist gekenmerkt door het feit dat ze afwijken van de gebruikelijke manier van werken en doen. Dit vraagt in sommige gevallen om andere vormen van regulering om zo te voorkomen dat de

vernieuwing wordt geremd of zelfs in de kiem wordt gesmoord.

Rem opvernieuwing “Het tempo van vernieuwing komt steeds hoger te liggen”, aldus de topambtenaar. “Voor onze welvaart is het van cruciaal belang dat ambitieuze ondernemers ruimte krijgen om op veranderingen in te spelen.” Nu wordt vernieuwing geremd door verschillende oorzaken. Camps: “Beleidsmakers en politici zijn geneigd zich te richten op de bestaande orde en geven daardoor zittende partijen onbewust een zwaarder gewicht.” Ook signaleert hij dat vernieuwing eerder met wantrouwen wordt bejegend dan wordt aangemoedigd. Het lukt de overheid bovendien onvoldoende om maatschappelijke en technologische ontwikkelingen bij te houden.

Wetswijzigingen zijn soms voor invoering al

achterhaald en evidente verbeteringen nemen jaren in beslag. Camps concludeert: “Kansen voor groei worden zo niet verzilverd en dat heeft negatieve gevolgen voor onze internationale concurrentiepositie.”

Durf los te laten Camps wijst op de opkomst van crowdfunding, robotisering en laagdrempelige apps als Uber, Airbnb en het Amsterdamse Booking.com op de taxi- en hotelmarkt. Regelgeving richt zich van oudsher op bescherming van de consument, omdat het lastig is om vooraf de reputatie van een investering, taxi of hotelkamer te beoordelen. “Nieuwe technologie, zoals toegepast door Uber en Airbnb, laat het reputatiemechanisme beter werken. Het biedt een prikkel aan kwaliteit en kan zo mogelijk een volwaardig alternatief bieden voor bestaande regels”, aldus Camps. Nu lopen innovatieve bedrijven, ook Nederlandse startups, tegen belemmeringen aan. “Het vergt durf van de overheid om los te laten in het belang van zowel de werknemer als de consument. Dat betekent niet dat publieke belangen als arbeidsomstandigheden plotseling overbodig zijn en dus ook niet dat er per definitie ruimte moet komen voor taxi’s met particuliere chauffeurs, zoals UberPOP.” Een concrete oplossing ziet Camps in doelregelgeving op hoofdlijnen in plaats van regels tot in detail.

“Daardoor krijgen innovaties eerlijker kansen en dat leidt tot een completere afweging van publieke belangen. Vernieuwing is cruciaal voor onze welvaart.” ●

Meer informatie Vernieuwing wordt eerder tegengewerkt dan gestimuleerd, zoals vernieuwing in de taximarkt.

Foto Dreamstime

Het volledige artikel is te lezen op www.economie.nl/artikel/kiezen-voor-kansen.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 11

kort Nieuws Ondernemers in de bres voor mkb Voor ondernemers in het MKB is het een lastige tijd. De Betuwse ondernemers René van Eck en André Dolsma springen met hun nieuwe concept Simpel maar Uniek in de bres voor deze groep. Ze helpen met hun ervaring en deskundigheid ondernemers een succesvolle bedrijfsstrategie te bepalen en uit te voeren.

bekijkt een panel van ervaringsdeskundigen uit de regio de ontwikkelde strategieën. Ook brengen ze advies uit over de haalbaarheid.

Simpel maar uniek investeert tenslotte in potentieel succesvolle bedrijfsstrategieën. Bijvoorbeeld door het opstellen van een marketing- en communicatieplan of met de inzet van crossmediale middelen. ●

In maart vindt de eerste strategiedag plaats. Ondernemers scherpen er hun plannen aan onder deskundige leiding. Tijdens een presentatiedag

Meer informatie www.simpelmaaruniek.nl.

Eurolacke neemt Teodur over Eurolacke neemt per 1 februari 2015 de activiteiten van Teodur bv over en wordt exclusief distributeur van de Axalta Coating Systems poedercoatings in Nederland.

EUROLACKE, Nederlands marktleider op het gebied van poedercoatings sinds de jaren 90, zal per 1 februari de Teodur® poederlakken toevoegen aan het bestaande pakket en zal daarmee

exclusief het volledige pakket poedercoatings van Axalta Coating Systems in de Nederlandse markt vertegenwoordigen. De intensieve samenwerking tussen Eurolacke en de poederlakfabrieken van Axalta Coating Systems bestaat al zo’n 30 jaar. EUROLACKE kent activiteiten in iedere branche, beschikt over een ongekend breed leveringsprogramma en een salesteam met veel technische kennis ter ondersteuning

van de diverse disciplines op het gebied van poedercoating. Axalta Coating Systems is een wereldwijd opererende producent van lakken en coatings met meer dan 12.000 medewerkers in 130 landen. ●

Meer informatie www.eurolacke.nl www.axaltacs.com

Bijzonder coating voor maximale zontoetreding Een vijf sterren Breeam-NL ontwerpcertificaat, met een score van maar liefst 94,19 procent. Hiermee behoort het nieuwe kantoor van machinebouwer Geelen Counterflow tot de top van de duurzame kantoorgebouwen in Nederland. AGC Glass paste Cradle to Cradle gecertificeerd glas toe om de klimaatbeheersing zoveel mogelijk natuurlijk te regelen en optimaal licht toe te laten in het gebouw.

“We hebben gebruik gemaakt van drievoudige beglazing met een speciale coating (iplus LS)”,

12 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

vertelt Hans Willemsen van AGC Glass. “Er zijn twee coatings aangebracht, aan de spouwzijden van de buiten- en binnenruit. Bijzonder aan deze coating is dat de zontoetreding zo hoog mogelijk is. Zodra de zon schijnt, ook in de winter, komt er zoveel mogelijk warmte van buiten naar binnen, zodat het pand natuurlijk verwarmd wordt. In ons klimaat kan dit ook goed, want gemiddeld zijn 11 van de 12 maanden ‘koudere’ maanden. Bij overmatige zonbelasting zorgt buitenzonwering ervoor dat er niet teveel warmte het gebouw binnenkomt.”

Licht en duurzaam Jos Wagemans, bouwmanager: “De wens was om een comfortabel en gezond binnenklimaat te realiseren, met veel daglicht. Het extra heldere glas dat toegepast is, maakt dit mogelijk.

Daarbij zijn er 330 zonnepanelen op het dak bevestigd, die 50% meer energie opwekken dan dat er verbruikt wordt. Mede ook door het glas met de speciale coating, is er namelijk een stuk minder energie nodig voor verwarmen en koelen van het gebouw. Het overschot aan energie wordt op de eigen productielocatie gebruikt voor onder meer het opladen van heftrucks.” ●

Drie dames tegelijk geslaagd voor Galvanotechniek 1+2 Op 10 december 2014 zijn bij Galvano Hengelo de diploma’s Galvanotechniek 1+2 uitgereikt. Uiteraard zijn de cursisten, het bedrijf en de branchevereniging altijd blij als er mensen zijn die professioneel met hun vak omgaan en daarvoor willen investeren in persoonlijke ontwikkeling. Echter deze keer was er toch een extra reden om bij de uitreiking van de diploma’s stil te staan.

Oppervlaktetechniek is traditioneel toch nog veel “mannenwerk”. Vandaar dat bij de opleidingen die Vereniging ION organiseert, de meeste cursisten mannen zijn. Als er dan drie dames tegelijk een (bedrijfsinterne) cursus gaan doen,

dan is dat al opmerkelijk. Als dan ook nog blijkt dat ze alle drie operationeel in het bedrijf werkzaam zijn aan de galvaniseerlijn, en tegelijk hun diploma halen voor Galvaniseren 1+2, dan is dat reden voor ION om deze dames persoonlijk te feliciteren en in de (mangenta) bloemen te zetten.

Op de foto de gediplomeerden. Van links naar rechts zijn dat Katinka Smit-Letteboer (medewerkster techniek/laboratorium en inmiddels drie jaar werkzaam bij Galvano Hengelo) en Hedi Niemeijer en Lieke Mensink (beide productiemedewerkster/galvaniseur en sinds anderhalf jaar werkzaam bij Galvano Hengelo). De dames

worden geflankeerd door directeur Robin Smit (rechts) en ION-directeur Egbert Stremmelaar.

Bij de uitreiking maakte directeur Robin Smit van Galvano Hengelo de opmerking: ”Bij ons staat kwaliteit hoog in het vaandel en we verwachten dat elke medewerker minimaal Galvanotechniek 1&2 behaalt (het vroegere Galvano A). Zo ook deze dames als onze ‘nieuwste’ medewerksters”.

Wij wensen de dames veel succes en werkplezier in hun galvaniseerloopbaan. ●

Aalberts desinvesteert twee kleine activiteiten Aalberts Industries desinvesteert de activiteiten van zowel Clesse Industries (met ondernemingen in Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Brazilië en Italië) als Broen LAB systems (gevestigd in Denemarken). Beide activiteiten hebben een gezamenlijke omzet van ongeveer EUR 45 miljoen.

Aalberts Industries wil zich meer richten op gedefinieerde business segmenten, markten en kerntechnologieën waar een leidende marktpositie

en duurzame winstgevende groei bereikt kan worden. Kleine desinvesteringen van niet-kernactiviteiten maken deel uit van deze strategie.

De opbrengsten uit deze transacties worden aangewend om de bestaande marktposities en operaties te versterken. Beide activiteiten worden gedeconsolideerd per 1 januari 2015. ●

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 13

algemeen

THEMA WET- EN REGELGEVING

Voor bedrijven wordt het steeds belangrijker om te weten met wat voor stoffen ze werken en welke stoffen verwerkt zijn in hun producten.

Implementatie REACH op stoom Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) is eindverantwoordelijk voor de implementatie van REACH. We wilden graag op dit ministerie aan de hoogste ambtenaar die over REACH gaat, vragen stellen over de voortgang. Helaas mochten we – op basis van het nieuwe communicatiebeleid – alleen schriftelijk vragen stellen.

Dit hebben we gedaan. Hieronder de vragen en de antwoorden van het ministerie.

REACH is op 1 juni 2007 van kracht geworden.

Hoe verloopt de implementatie van deze verordening tot nu toe in Nederland vanuit de rijksoverheid gezien?

Op hoofdlijnen functioneert REACH goed. Dat heeft de Europese Commissie begin 2013 ook geconcludeerd in een tussentijdse evaluatie. Er zijn echter zorgpunten die aangepakt moeten worden, waaronder de kosten voor het MKB.

14 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Wat zijn de taak en rol van het ministerie van IenM hierbij?

Het ministerie van IenM is eindverantwoordelijk voor de implementatie van REACH in Nederland, en voor de bijdrage van Nederland in de EU aan de verdere ontwikkeling van REACH. We doen dat samen met de andere ministeries, met name met SZW (verantwoordelijk voor arbowetgeving) en VWS (verantwoordelijk voor

de CLP-verordening en regels voor consumentenproducten).

Hoe wordt aan die taak en rol inhoud gegeven?

We hebben veel contact met het bedrijfsleven om eventuele knelpunten aan te pakken, en is er de helpdesk voor bedrijven (zie het artikel daarover op pag 20, red.). Verder levert Nederland in de EU een actieve bijdrage aan de

verdere invulling van REACH. Het gaat bijvoorbeeld om regels voor stoffen die extra gevaarlijk zijn, zoals de substances of very high concern.

Moet er voor stof X een restrictie komen, een autorisatie, iets anders of helemaal niets? We kijken goed naar de risico’s, maar ook naar de effecten voor bedrijven. De uitvoerende taken liggen bij Bureau REACH van het RIVM, dat veel inhoudelijke kennis heeft.

Bedrijven moeten hun stoffen registreren (uiterlijk in 2018 moeten alle stoffen geregistreerd staan). Hoe wordt daar volgens jullie waarneming aan voldaan?

Bij de eerdere registratierondes in 2010 en 2013 hebben verreweg de meeste Nederlandse bedrijven die stoffen hadden moeten registreren dat ook daadwerkelijk gedaan. Tegelijkertijd blijkt in de hele EU dat er aan de kwaliteit en volledigheid van de registratiedossiers nog wel wat te verbeteren valt. Verder zien we dat 2018 voor veel bedrijven nog heel ver weg is. Toch is het belangrijk om nu al te beginnen, want de samenwerking met andere bedrijven die dezelfde stof registreren, het maken van strategische keuzes (welke stoffen registreer ik zelf, welke niet enzovoorts) en het laten uitvoeren van testen kosten veel tijd.

Voor die registratie moeten bedrijven samenwerken met andere bedrijven die dezelfde stof registreren. Hoe wordt daar volgens jullie waarneming aan voldaan?

De ervaring met de eerdere registratierondes in 2010 en 2013 laat een wisselend beeld zien over deze samenwerkingsverbanden, de zogenaamde SIEF’s (Substance Information Exchange Forum). De SIEF’s zijn een relatief nieuw fenomeen en het is logisch dat in het begin nog niet alles vlekkeloos verloopt. Zo zijn er klachten over de kosten die bedrijven elkaar in rekening brengen.

Een enquête van het Europees Chemicaliën Agentschap (ECHA) over de registratie in 2013 laat zien dat 61 procent van de mederegistranten (die dus de hoofdregistrant moeten betalen voor de kosten van testen en administratie) de kosten disproportioneel en onredelijk vindt. Er zijn echter ook SIEF’s die goed functioneren. 70 procent van de 2013-registranten ervoer geen communicatieproblemen in hun SIEF. De sector oppervlaktetechnieken bestaat voor het overgrote deel uit MKB-ondernemingen.

Maakt REACH onderscheid tussen grote bedrijven en MKB-ondernemingen?

Strikt genomen is er alleen verschil in de vergoedingen die ondernemingen aan ECHA moeten betalen. De andere verplichtingen (registratie, veiligheidsinformatiebladen, voldoen

Gevaarlijke stoffen moeten altijd voorzien zijn van gevaarsaanduidingen.

aan regels voor SVHC-stoffen en restricties) zijn voor alle bedrijven gelijk. De uitwerking in de praktijk is natuurlijk wel verschillend. Voor MKBbedrijven is het vaak lastiger om aan de regels te voldoen, omdat ze gemiddeld genomen over minder expertise beschikken.

Vooral voor de kleine ondernemingen zijn de verplichtingen uit REACH verstrekkend. Hoe helpt de rijksoverheid hen? Hoe krijgt die hulp vorm?

Het rijk heeft eind 2013 samen met het bedrijfsleven een project opgezet om iets te doen aan de kosten die REACH met zich meebrengt voor MKB-bedrijven. Daarin zijn zo’n twintig acties benoemd, niet alleen van de rijksoverheid (de ministeries van IenM, SZW en VWS), maar ook van brancheorganisaties, het Europees Chemicaliën Agentschap (ECHA) en de Europese Commissie. Eerst hebben we goed onderzocht waar precies de knelpunten liggen.

Op korte termijn doen we veel op het gebied van voorlichting en ondersteuning. Zo is er de Helpdesk REACH (www.reachhelpdesk.nl), waar bedrijven terecht kunnen met vragen en sinds kort ook via een maandelijks spreekuur. In 2015 wordt de voorlichting verder uitgebreid om onduidelijkheden over de regelgeving weg te nemen, ook vanuit de inspecties. Verder werken diverse brancheorganisaties in overleg met de Inspectie SZW aan uitwerking van zogenoemde veilige werkwijzen op brancheniveau, waardoor de toepassing van arbowetgeving in combinatie met REACH eenvoudiger wordt. Bedrijven hoeven niet zelf het wiel uit te vinden als er oplossingen op brancheniveau zijn. Voor de

langere termijn is Nederland actief in de EU om de regelgeving op sommige punten te verduidelijken, bijvoorbeeld de relatie tussen REACH en arbeidsomstandigheden.

Kleine en middelgrote ondernemingen komen krachtens de REACH-, de CLP- en de Biocidenverordening in aanmerking voor lagere vergoedingen. Vergoedingen waarvoor? Hoe gaan die kortingen in z’n werk?

De vergoedingen aan ECHA zijn er voor registratie en wat daarmee samenhangt (bepaalde updates van het registratiedossier en informatieverzoeken aan ECHA). Daarnaast zijn er vergoedingen voor het aanvragen van zogenoemde autorisaties, dat wil zeggen: toestemming om een stof die op de autorisatielijst staat te gebruiken. Bij al deze vergoedingen wordt in de tarieven onderscheid gemaakt tussen middelgrote, kleine en micro-bedrijven.

Is er een klankbordgroep, waar ook de drie groepen in zitten die te maken hebben met REACH: fabrikanten/importeurs, distributeurs, gebruikers? Zo ja, hoe functioneert die klankbordgroep?

Ja, sinds jaar en dag bestaat er een klankbordgroep voor REACH en stoffenbeleid in bredere zin, waarin een groot aantal branches is vertegenwoordigd. Deze komt vier keer per jaar bij elkaar om actuele ontwikkelingen en knelpunten te bespreken. Twee keer per jaar organiseren het rijk, VNO-NCW, de VNCI (Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie) en de WECF (Women in Europe for a Common Future) een minisymposium over een actueel

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 15

onderwerp. De WECF is een niet-gouvernementele organisatie (NGO) die zich sterk maakt voor veilige producten vanuit het perspectief van consumenten. Zowel het bedrijfsleven als het rijk is tevreden over al deze vormen van overleg.

In het kader van REACH functioneren meerdere werkgroepen. Wat doen die werkgroepen en welke organisaties zitten daar in?

Er zijn vier werkgroepen ingesteld om voor onderdelen van REACH knelpunten en oplossingen te identificeren (zie tabel). In de werkgroepen participeerden ministeries, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Rijkswaterstaat, de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid en brancheorganisaties. De werkgroepen hebben input geleverd die is verwerkt in het eindrapport, dat binnenkort wordt afgerond. Alleen de werkgroep VIB’s blijft nog doorgaan, de andere zijn inmiddels klaar.

Van zeswaardig chroom (veelvuldig gebruikt in de sector oppervlaktetechnieken) is bekend dat het als gevolg van REACH in 2017 verboden wordt. Welke andere stoffen die door de sector oppervlaktetechnieken gebruikt worden, zullen door REACH straks niet meer zijn toegestaan tenzij er een autorisatie is verleend?

Eind 2014 vielen 31 stoffen onder de autorisatieplicht. In principe kunnen alle stoffen die op de zogenaamde kandidatenlijst van SVHC-stoffen (substances of very high concern) staan, op enig moment onder de autorisatieplicht komen te vallen. De kandidatenlijst is immers de voorloper van autorisatie. Het gaat momenteel om 161 stoffen (inclusief de genoemde 31). Het is voor bedrijven dus belangrijk de kandidatenlijst goed te volgen. Verder is op de ECHA-website te zien welke stoffen worden bekeken voor eventuele opname op de kandidatenlijst of andere regels, zoals een restrictie (een beperking voor de productie, het gebruik of in de handel brengen van een bepaalde stof ).

Er is een project dat als doel heeft om REACH makkelijker uitvoerbaar te maken. Hoe heet dat project? Wanneer door wie opgestart? Hoe

Watervervuiling is een voorbeeld van verontreiniging die REACH wil voorkomen. verloopt het project? Wie zijn er bij de uitvoering van dat project betrokken? Wat is de looptijd van het project?

Het project heet ‘Aanpak kosten REACH voor het MKB’ en is gestart op initiatief van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Eind 2013 is een stuurgroep gevormd bestaande uit vertegenwoordigers van overheid en bedrijfsleven.

De rijksoverheid is hierin vertegenwoordigd door het ministerie van IenM (eindverantwoordelijk voor REACH in Nederland), het Ministerie van SZW (arbobeleid- en wetgeving) en het ministerie van VWS (beleid/wetgeving voor risico’s voor consumenten, uitvoering van de CLP-verordening). Namens het bedrijfsleven namen VNO-NCW en de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) deel aan de stuurgroep. De stuurgroep heeft de vier hierboven genoemde werkgroepen ingesteld.

De trekkers van de werkgroepen vormden samen het projectteam. Het bedrijfsleven is intensief betrokken geweest in de werkgroepen (in totaal 17 brancheorganisaties). De door de werkgroepen gevonden oplossingen zijn door de adviesbureaus Panteia en IVAM doorgerekend op kostenreductie voor het Nederlandse MKB. Op basis daarvan is een nadere prioritering gemaakt. De conceptplannen van de werkgroepen zijn bovendien voorgelegd aan het adviescollege Actal, dat een advies heeft uitgebracht. Verder is een bijeenkomst met

Deelgebied van de werkgroep

Trekker

Informatievoorziening (REACH en CLP)

Ministerie van I&M (REACH)

Ministerie van VWS (CLP)

Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s)

Ministerie van SZW

Registratie VNCI ‘Out of the box’ oplossingen en regels voor SVHC-stoffen VNO-NCW

Vier werkgroepen om voor onderdelen van REACH knelpunten en oplossingen te identificeren:

16 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

MKB-bedrijven gehouden om de voorstellen bij hen te toetsen en aan te vullen. Ten slotte heeft het projectteam een workshop gehouden met vertegenwoordigers van ECHA en de Europese Commissie, waarin de oplossingen op Europees niveau zijn besproken. Het project wordt binnenkort afgerond, maar de uitvoering van de acties loopt de komende jaren nog door.

Eind januari gaat er een brief naar de Tweede Kamer. Wie stuurt waarom die brief? Wat staat er in die brief?

De staatssecretaris van IenM heeft in oktober 2013 aan de Tweede Kamer toegezegd om de Kamer begin 2015 te informeren over de voortgang, mede namens de andere betrokken bewindslieden (van SZW en VWS). Op de inhoud van de Kamerbrief kunnen we niet vooruitlopen.

Brengt REACH met zich mee dat MKB-ondernemers meer aan scholing moeten doen op het gebied van chemische stoffen en arbeidsveiligheid?

Ja, het wordt belangrijker voor bedrijven om te weten met wat voor stoffen ze werken, welke stoffen ze verkopen en/of welke stoffen verwerkt zijn in hun producten, en wat dit alles betekent voor hun bedrijfsvoering. Maar dit komt niet alleen door REACH, maar ook door ermee samenhangende regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden en de CLP-verordening (over het indelen, etiketteren en verpakken van stoffen en mengsels). REACH heeft een extra impuls gegeven aan verplichtingen die voorheen al bestonden, zoals het werken met veiligheidsinformatiebladen. ●

Meer informatie www.echa.europa.eu/nl www.rijksoverheid.nl/ministeries/ienm www.reachhelpdesk.nl

Wereldwijde standaard in finish oplossingen

EUROGRIT WORDT SIBELCO EUROPE

NTS Finish is als onderdeel van de NTSGroup een toonaangevende specialist op het gebied van voorbehandelen, natlakken, poedercoaten en bedrukken van metalen en kunststof producten. www.nts-finish.nl

NIEUWE UITSTRALING NVERANDERD UW VERTROUWDE LEVERANCIER VAN HOOGWAARDIGE STRAALMIDDELEN VOOR OPPERVLAKTEBEHANDELING

NTS Finish

Eurogrit BV maakt sinds 1985 deel uit van de Sibelco Groep. Sibelco is ĂŠĂŠn van de grootste producenten van industriĂŤle mineralen ter wereld met 200 vestigingen in 41 verschillende landen.

Accelerating your business

De laatste jaren is Eurogrit meer en meer geĂŻntegreerd in de Sibelco organisatie. In het licht van onze internationale groeistrategie, op basis van sterke lokale aanwezigheid, is een eenduidige naam en uitstraling van onze vestigingen in de verschillende Europese landen van groot belang. Daarom zijn wij vanaf heden in al onze externe communicatie herkenbaar als Sibelco Europe. De naam Eurogrit zal blijven bestaan als merknaam voor ons assortiment straalmiddelen.

Belangrijker is dat voor u als klant de kwaliteit van onze producten en onze service minimaal op gelijk niveau blijft.

Sibelco Europe t /PPrEIPFL t -% PapendrechU t TBMFs.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.cPN t www.sibelco FV t tel

Elektrophysik laagdiktemeters bij NauMetrics +31(0) 74 3490022 info@naumetrics.nl www.naumetrics.nl

Onze opdrachtgever ontwikkelt, produceert en verkoopt poederlakken. Het bedrijf brengt technisch hoogwaardige en klantspecifieke producten op de markt alsmede een groot assortiment voorraadproducten. Om de succesvolle ontwikkeling in de markt van de afgelopen jaren te kunnen doorzetten, zoeken zij een

TECHNISCH COMMERCIEEL ACCOUNTMANAGER BENELUX

In de functie van technisch commercieel accountmanager bent u hoofdzakelijk onderweg om bestaande en nieuwe klanten te bezoeken die actief zijn in de poedercoating industrie. Uw werkgebied is de Benelux. U bent verantwoordelijk voor het onderhouden en verder uitbreiden van het klantenbestand, het technisch ondersteunen van klanten alsmede het behalen van de commerciĂŤle doelstellingen van het bedrijf in bovengenoemd gebied. U bent de betrouwbare schakel tussen de interne organisatie en de klant! U signaleert de behoefte in de markt en bent in staat hierop in te spelen.

U hebt meerjarige ervaring (B2B) in de coating industrie. U bent commercieel ingesteld. U beschikt over de nodige technische know-how (installatie-, voorbehandelings-, proces- of laktechnisch) alsmede een goede beheersing van de Engelse en Duitse taal in woord en geschrift. Kennis van de Franse taal is een pre.

Persoonskenmerken die op u van toepassing zijn: proactieve en klantgerichte instelling, hands on mentaliteit, service- en oplossingsgerichte instelling, flexibel en resultaatgericht. U bent in staat zelfstandig te werken en zult een deel van uw werkzaamheden vanuit huis verrichten.

Reactie U kunt reageren door uw sollicitatie per mail/per post te sturen naar onderstaande adres.

MARKUS

WERVING

EN

SELECTIE

Werving en selectie voor MBO-HBO en Academisch geschoold personeel Auroraweg 1, 7007 GZ Doetinchem • tel: (0314) 341331 Internet: www.markus-select.nl • Email: info@markus-select.nl

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 17

THEMA WET- EN REGELGEVING

algemeen

Rol Veiligheidsinformatiebladen REACH is gericht op de bescherming van mens en milieu en de Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) spelen daarin een belangrijke rol. Deze bladen moeten de professionele gebruiker van chemische stoffen die als gevaarlijk te boek staan, helpen bij het kiezen van de maatregelen. Maar behoorlijk wat professionele gebruikers maken zich zorgen over de veelheid aan informatie die zij tot zich moeten nemen. Daarnaast bleek uit onderzoek in 2013 dat de kosten die het MKB maakt om te voldoen aan REACH relatief hoog zijn.

Daarom is er door de overheid en het bedrijfsleven een project opgestart om het voor het MKB makkelijker te maken om aan REACH te voldoen (inclusief de VIB-verplichting). Dit project ‘Aanpak kosten REACH voor het MKB’ is bijna afgerond en gepland is dat er begin februari vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu (leidend ministerie voor REACH) een rapportage hierover aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Vanzelfsprekend worden er vooraf geen mededelingen gedaan over de inhoud van die rapportage. Voor dit project zijn vier werkgroepen opgericht (Registratie, Informatievoorziening, SVHC en VIB’s). Tijd dus voor een gesprek met de voorzitter van de werkgroep VIB’s, Jurgen Mook van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Centrale vraag is eigenlijk of de VIB’s (gaan) werken zoals ze bedoeld zijn. In het gesprek benadrukt Mook herhaaldelijk dat de rijksoverheid er veel aan doet om de uitvoering van VIB-verplichting makkelijker te maken voor het bedrijfsleven. Daarnaast wijst hij ook op een eigen verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven (waarin de brancheorganisaties een belangrijke rol hebben). Binnen de werkgroep VIB’s is er gewerkt aan diverse oplossingsrichtingen (in subwerkgroepen), zoals het verbeteren van de kwaliteit van de VIB’s.

Samenwerking Een subwerkgroep richtte zich op Werkplekinstructiekaarten (WIK’s, waarover later meer), en een andere op goede praktijken (om te laten

18 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

zien hoe het eenvoudiger en sneller kan). Dit vanuit de gedachte dat als je kunt laten zien welke goede praktijken al bestaan, andere bedrijven geholpen worden bij de toepassing.

Jurgen Mook: “In alle werkgroepen zitten de betrokken departementen en brancheorganisaties om de geboden hulp zo praktisch mogelijk te laten zijn. De brancheorganisaties in de werkgroep waarvan ik voorzitter ben, zijn onder meer de Vereniging ION, de FOCWA, VNCI, de tandartsenbranche, de Bouwbond, Metaalunie, FME enzovoorts. Ook de samenwerking met de inspectiediensten moet genoemd worden om de uitvoering van REACH en VIB’s door het bedrijfsleven makkelijker te maken.” Een voorbeeld van het werk dat ‘zijn’ werkgroep doet, is het opstellen van een checklist (door de Inspectiediensten), zodat bedrijven zelf kunnen kijken of een VIB correct is. Ook is de werkgroep bezig om een lijst te maken van essentiële onderdelen van VIB’s, zodat gebruikers op die onderdelen kunnen zoeken en niet de hele VIB hoeven door te worstelen. Verder wordt een overzicht opgesteld van de meest voorkomende fouten in de VIB’s. Dit helpt vooral de gebruiker, zodat hij zonder veel inspanning een VIB op een paar hoofdpunten kan controleren en aan de leverancier kan doorgeven dat die een deugdelijk VIB moet opstellen.

Jurgen Mook: “Tot nu toe zien we dat het gemiddeld aantal bladzijden van een VIB ongeveer tien bedraagt.”

Werkplekinstructiekaart

toepassingsgericht uittreksel van de VIB. Het is vooral bedoeld voor diegene die een bepaalde klus moet uitvoeren. Hij kan dan op de WIK in één oogopslag zien welke mogelijke gevaren er aan verbonden zijn en welke beschermende maatregelen hij moet nemen, bijvoorbeeld het dragen van neopreen-handschoenen. Hij hoeft dan niet op de werkplek de VIB zelf door te bladeren. Gebruikers kunnen een WIK opstellen,

Een Werkplekinstructiekaart (WIK) is geen verplichting, maar moet gezien worden als een

maar ook kiezen voor een andere manier van voorlichting (leveranciers kunnen ook een WIK

Het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals veiligheidshandschoenen, komt veelvuldig voor in VIB’s. Foto Saint-Gobain Abrasives

opstellen, maar hebben dan vaak aanvullende informatie nodig van de gebruiker). Jurgen Mook: “Wat de werkgroep doet, is het opstellen van criteria waaraan een WIK moet voldoen, zodat bedrijven een WIK makkelijker kunnen opstellen. Ook wil die subwerkgroep stimuleren dat WIK’s gebruikt worden, wat wij inderdaad steeds vaker zien gebeuren. ” Omtrent de VIB’s zijn er tal van verplichtingen. Leveranciers van chemische stoffen of mengsels die als gevaarlijk zijn ingedeeld, moeten een VIB opstellen en leveren aan professionele gebruikers. Wanneer in een VIB nieuwe essentiële informatie opgenomen wordt, bijvoorbeeld als een stof (of mengsel) ineens kankerverwekkend blijkt te zijn, moeten leveranciers aan alle ontvangers aan wie zij in de voorgaande twaalf maanden de stof of het mengsel hebben geleverd, bijgewerkte VIB’s verstrekken.

Relevante bronnen Verder kan een leverancier na het opstellen van een VIB niet op z’n lauweren rusten. Hij is verplicht om altijd relevante bronnen te raadplegen die van invloed kunnen zijn op de inhoud van de VIB. Relevante bronnen zijn bijvoorbeeld de website van ECHA (European Chemical Agency) of de lijst van kankerverwekkende, mutagene en voor de voortplanting giftige stoffen van het ministerie van SZW. Die SZW-lijst is opgesteld om leveranciers te helpen. De informatie van die lijst kan gebruikt worden bij het opstellen van een VIB, en ook voor het opstellen

van het gevaarsetiket en om te bepalen of er bijzondere verplichtingen gelden (bijvoorbeeld omdat een stof kankerverwekkend is). Voor stoffen of mengsels die niet als gevaarlijk zijn ingedeeld, is een VIB niet verplicht, hoewel sommige bedrijven er soms wel een opstellen. Als er geen VIB geleverd wordt, kan de professionele gebruiker nagaan of dat terecht is, bijvoorbeeld door contact op te nemen met de leverancier of met de brancheorganisatie. Verder is in een VIB aangegeven hoe en waarvoor de betreffende stof gebruikt moet worden. Een gebruiker kan dan niet zomaar bepalen de stof op een andere manier te gebruiken. Als je dat wel wilt doen, moet je actie ondernemen door dat bijvoorbeeld te melden bij de leverancier (en te vragen of hij dat gebruik wil registeren) of een andere leverancier te zoeken. Leveranciers zullen een ander gebruik door meerdere gebruikers niet snel tegenwerken, omdat dat commercieel interessant is.

Arbowet Daarnaast geldt in het kader van de Arbowet dat de werkgever verplicht is alle werkgerelateerde risico’s te beoordelen en daarvoor alle wettelijk vereiste informatie te gebruiken. Een VIB is wettelijk verplichte informatie. Verder is er vanuit het ministerie van SZW samen met het bedrijfsleven nog een manier afgesproken om het bedrijfsleven te helpen. Bij het werken met chemische stoffen moeten werkgevers de grenswaarde bepalen van de gebruikte stoffen

en vervolgens de risico’s beoordelen (door het meten of modelmatig inschatten van de blootstelling). Als een branche inventariseert welke beschermingsmaatregelen bij bepaalde werkzaamheden effectief zijn om binnen de grenswaarde te blijven en de Inspectie SZW het daarmee eens is, hoeft een individueel bedrijf voor die werkzaamheid geen risicobeoordeling meer te maken (dit is een belangrijke verplichting voor bedrijven). Jurgen Mook wijst erop dat in het kader van de Arbowet de werkgever de risico’s in kaart moet brengen en de juiste maatregelen moet nemen. Wanneer een stof aan hem geleverd wordt, moet de werkgever kennisnemen van de VIB en daarbij zijn eigen afweging maken. Als er bijvoorbeeld in de VIB staat dat er neopreen-handschoenen gedragen moeten worden, maar de werkgever vindt dat er daarnaast ook andere beschermende maatregelen nodig zijn, bijvoorbeeld het dragen van onafhankelijke ademhalingsbescherming, dan mag de werkgever deze maatregelen volgens de Arbowet gewoon nemen. Wel moet hij, vanuit de REACH-verordening, de leverancier vertellen dat hij extra maatregelen heeft genomen. ●

Meer informatie www.rijksoverheid.nl/ministeries/szw www.echa.europa.eu/nl

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 19

THEMA Wet- en regelgeving

algemeen

REACH Helpdesk:

Zicht op verplichtingen chemische stoffen Aan het gebruik van chemische stoffen zijn risico’s verbonden, waartegen mens en milieu moeten worden beschermd. Daarom regelt de Europese verordening REACH de verantwoordelijkheid van bedrijven voor het veilig gebruik van de stoffen die zij produceren, importeren, distribueren of gebruiken. De REACH Helpdesk ondersteunt uw bedrijf bij het nakomen van deze Europese verplichtingen.

Naast het beschermen van de menselijke gezondheid en het milieu heeft de REACHverordening tot doel om het vrije verkeer van stoffen op de interne markt te waarborgen en het concurrentievermogen en de innovatie te stimuleren. Hiervoor moet informatie door de industrie vrijgegeven worden en toegankelijk gemaakt worden voor alle bedrijven in de keten: fabrikanten, importeurs, distributeurs en eindgebruikers.

Verplichtingen Bedrijven die stoffen produceren of importeren hebben de verplichting om deze stoffen te registreren bij ECHA, als de hoeveelheid van een stof per bedrijf meer dan één ton per jaar is. Deze verplichting geldt sinds 1 juni 2008.

Voor een groot aantal stoffen is de verplichting uitgesteld. Het gaat hierbij om stoffen die vóór 1 december 2008 door chemische bedrijven zijn gepre-registreerd. Voor deze stoffen geldt een getrapte registratie. Daarmee kregen bedrijven uitstel tot registratie. Volumes vanaf 1.000 ton per stof per jaar moesten per 1 december 2010 zijn geregistreerd. Volumes vanaf 100 ton per stof per jaar moesten per 1 juni 2013 zijn geregistreerd. Op 1 juni 2018 moeten alle chemische

20 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

stoffen vanaf één ton per stof per jaar zijn geregistreerd. Dit betekent dat een groot aantal bedrijven hun stoffen moeten registreren voor 1 juni 2018. Veel bedrijven zijn zich dat nog niet bewust. De REACH Helpdesk adviseert: begin nu met voorbereiden, zodat uw bedrijf tijdig klaar is voor deze deadline. Ga u daarom inlezen op de website van de REACH Helpdesk.

registratiedeadline De REACH Helpdesk raadt u aan een inventarisatie van de stoffen te maken die in uw bedrijf omgaan. Vervolgens bepaalt u per stof de rol van uw bedrijf. REACH kent verschillende rollen en verplichtingen in de toeleveringsketen.

Produceert of importeert u de stof? Dan hebt u registratieverplichtingen. Als het volumes tussen één en 100 ton betreft, moet er voor 1 juni 2018 worden geregistreerd. Grotere volumes moeten al zijn geregistreerd. Koopt u de stof van een Europese leverancier? Dan hebt u de rol van downstreamgebruiker. U hoeft dan niet zelf te registreren. Wel moet u als downstreamgebruiker zeker weten dat de stof geregistreerd is of gaat worden, anders bent u in overtreding.

Neem daarom contact op met uw leverancier om er zeker van te zijn dat de stof geregistreerd

gaat worden. Als u geen uitsluitsel krijgt, kunt u een andere leverancier zoeken of omzien naar een alternatieve stof. Dat vraagt ook voorbereiding.

Andere verplichtingen Behalve de registratieplicht gelden er vanuit REACH nog meer verplichtingen voor bedrijven die chemische stoffen produceren, importeren, distribueren of verhandelen: • Bedrijven moeten ervoor zorgen dat het gebruik van hun stof mee wordt genomen in de registratie door de fabrikant of importeur.

Bedrijven moeten hun gebruik dus melden aan hun leverancier. Daarmee wordt het een geïdentificeerd gebruik.

• Ook moeten bedrijven de risicobeheersmaatregelen opvolgen die in het veiligheidsinformatieblad staan en het veiligheidsinformatieblad doorgeven aan hun afnemers.

• Daarnaast moeten bedrijven weten of hun stoffen op de kandidatenlijst staan. Deze lijst bevat zorgwekkende stoffen. Stoffen op de kandidatenlijst kunnen in aanmerking komen voor autorisatie. Als stoffen op de autorisatielijst (Annex XIV van REACH) staan, mogen ze niet worden gebruikt tenzij er toestemming

Screenshot van de website van de REACH Helpdesk

is verleend. Leveranciers van voorwerpen waarin stoffen van de kandidatenlijst voorkomen, zijn verplicht om informatie te geven waarmee de afnemer die voorwerpen veilig kan gebruiken.

• Importeert uw bedrijf voorwerpen? Check dan of de voorwerpen stoffen van de kandidatenlijst bevatten en meldt dit aan ECHA (European Chemical Agency) en uw afnemers.

REACH Helpdesk geeft advies Hebt u vragen over de REACH-verplichtingen van uw bedrijf? Dan kunt u terecht bij de REACH Helpdesk. Hier krijgt u antwoord op al uw vragen over REACH. Veel uitleg over de verschillende rollen en verplichtingen staat op de website van de REACH Helpdesk (www.REACHhelpdesk. nl). Deze website wordt voortdurend verbeterd en aangevuld. Elk bedrijf binnen Nederland kan vragen stellen aan de REACH Helpdesk. Vindt u het antwoord op uw vraag niet op de website?

Dan kunt u uw vragen stellen via het vragenformulier op de website. RIVM-experts beantwoorden uw vraag binnen 14 dagen. Voor vragen over REACH IT, het registratiesysteem van ECHA, verwijst de REACH Helpdesk door naar ECHA.

Voor vragen over indelen, etiketteren en verpakken (CLP, Classification Labelling and Packaging) van mengsels verwijzen we door naar de CLP Helpdesk. U kunt zich via het contactformulier ook opgeven voor het maandelijkse spreekuur.

Bovendien neemt de REACH Helpdesk op verzoek deel aan voorlichtingsbijeenkomsten en de REACH-experts komen langs bij bijvoorbeeld brancheorganisaties. Bedrijven moeten op basis van de informatie die zij krijgen zelf beslissingen nemen en blijven altijd zelf verantwoordelijk voor hun eigen bedrijfsvoering. De intentie is overigens om de helpdesken van REACH en CLP per 1 januari 2016 samen te voegen.

Bureau REACH van het RIVM De REACH Helpdesk maakt deel uit van het Bureau REACH van het RIVM. In opdracht van de ministeries van IenM, VWS en SZW voert Bureau REACH een groot deel van de wettelijke taken uit die voortvloeien uit de REACH Verordening. ●

REACH heeft als doel het beheersen van de risico’s van chemische stoffen voor mens en milieu. REACH raakt grote en kleine bedrijven. Na 1 juni 2018 mogen alleen stoffen worden gebruikt die zijn geregistreerd. Wat betekent dat voor uw bedrijf?

Maak een inventarisatie van de stoffen die worden gebruikt en check of deze door uw leverancier worden geregistreerd. Moet u misschien zelf registreren? Ga met het stappenplan op de website van de REACH Helpdesk na hoe u dat moet doen. Bepaal uw rol en de bijbehorende verplichtingen en ga aan de slag. Op de website van de REACH Helpdesk vindt u veel informatie over rollen en verplichtingen binnen REACH. Als u geen antwoord kunt vinden op uw vragen, stel uw vraag dan aan de REACH Helpdesk.

Meer informatie www.REACHhelpdesk.nl www.stoffen-info.nl/websites-onderwerpen/ helpdesk-clp-eu-ghs

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 21

algemeen

Filiforme corrosie en zeswaardig chroom Op 27 oktober 2014 verscheen in het blad Bouwwereld een artikel van Otto Kettlitz met als titel: ‘Filiforme corrosie terug van (bijna) weggeweest’. Dit artikel is ook gepubliceerd op de website van het blad: www.bouwwereld.nl/bouwkennis/ bouwschade/filiforme-corrosie-terug-van-bijna-weggeweest/.

Dit artikel heeft veel reacties opgeroepen, zowel zichtbaar (vijftien reacties) als wat minder zichtbaar. Diverse ION-leden namen contact op met het verenigingsbureau met de vraag om vanuit de branchevereniging een reactie te geven die meer de nuance en de context benadrukt. Met diverse betrokkenen is toen een tekst opgesteld die Bouwwereld in haar volgende nummer zal afdrukken. Omdat het aanstaande verbod op zeswaardig chroom een direct gevolg is van REACH, past het in dit blad om de reactie volledig af te drukken.

Reactie op artikel In essentie bevat het artikel van Kettlitz geen onwaarheden. Het is echter wel tendentieus.

Het artikel suggereert dat de oplossing voor filiforme corrosie is te vinden in een behoud van of een terugkeer naar de toepassing van zeswaardig chroom als voorbehandeling. En zo dat al mogelijk zou zijn, dan is dat is op zijn minst onvolledig. Zoals in de reactie onder het artikel al door Vereniging ION (Industrieel Op-

22 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

pervlaktebehandelend Nederland) is aangegeven, zijn er wel degelijk zeswaardig-chroomvrije systemen die hun waarde al hebben bewezen.

Echter, voor een goede oppervlaktebehandeling geldt een combinatie van factoren die bij een zeswaardig-chroomvrij systeem kritischer zijn dan bij een zeswaardig-chroomhoudend systeem.

Een aantal zaken is van belang om begrip te krijgen voor de problematiek: 1. Het behandelen van het oppervlak van aluminium dat gebruikt wordt voor de bouw heeft met vier factoren te maken. Het betreft de conservering, de esthetica, de leveringssnelheid en de (kost)prijs.

2. Het behandelen van oppervlakten is geen exacte wetenschap. Er zijn heel veel parameters (tellingen geven aan dat er ongeveer driehonderd variabelen zijn waarmee rekening moet worden gehouden) die van invloed zijn, en die elkaar onderling ook weer beïnvloeden. Een deel van die parameters

ligt binnen het beheersingsveld van de oppervlaktebehandelaar, een deel niet.

3. Omdat oppervlaktebehandeling geen exacte wetenschap is, wordt er veel aan historische data-analyse gedaan om zo op basis van de ‘best practises’ te komen tot de best mogelijke oppervlaktebehandeling.

4. Een belangrijke oorzaak van corrosie is de aanwezigheid van agressieve elementen in het milieu, zoals bijvoorbeeld chloride (aan de kust een belangrijke oorzaak van corrosie).

Voor corrosie moet chloride door de coating heen kunnen dringen, de conversielaag passeren en een materiaal vinden dat zichtbaar aangetast kan worden (elementen in de legering). Wanneer de conversielaag voldoende sterk is, kan op de andere twee elementen bespaard worden. Zeswaardig chroom geeft een goede barrière en stelt relatief lage eisen aan (de dikte van) de coating en (de kwaliteit van) de legering. Het behoeft geen betoog dat de keuze van de coating en de keuze van de legering net zoveel invloed hebben op de

duurzaamheid van het metaal als de conversielaag. Bovendien is hiermee ook gezegd dat onderhoud van de oppervlaktebehandeling belangrijk is.

Uitgangspunten Onder druk van de marktomstandigheden worden veel projecten op prijs ingekocht. De verkoopprijs per vierkante meter staat voor een coater dus constant onder druk. Voor de continuïteit van een bedrijf is een positief bedrijfsresultaat nodig. Bedrijven zoeken dus constant naar verlaging van de kosten (verkorting van de doorlooptijd, het reduceren van het aantal handelingen en het goedkoper inkopen). Dit betreft dus niet alleen hun eigen proces, maar zal ook gevolgen hebben voor de toeleveranciers van ingekochte materialen. Het constante zoeken naar de grens van wat kwalitatief nog acceptabel is en wat net niet meer, geeft dus al aan dat er in de coatingsystemen weinig extra ruimte zit om (externe) parameters die wat minder blijken te zijn dan verwacht, nog te compenseren.

Op basis van ervaringsgegevens wordt steeds gekeken naar de te verwachten levensduur van een gevel. Een coater zal dat vooral doen op basis van zijn eigen ervaring. Wat heeft hij al eerder geleverd, wat was daarvan het resultaat en welk proces heeft hij daarvoor gebruikt? Of

hij alle processtappen goed heeft uitgevoerd kan uiteraard getest worden, maar de echte test van conservering is de werkelijkheid. In de werkelijkheid wordt het oppervlak blootgesteld aan elementen die op geen enkele wijze in een laboratorium kunnen worden nagebootst.

Daarom zal er voor een coater tijd nodig zijn om tot het meest optimale proces in zijn fabriek te komen. Een grote stap voorwaarts in het kwaliteitsdenken is de invoering van een kwaliteitslabel als bijvoorbeeld Qualicoat. Voor dit label worden al dertig jaar lang wereldwijd audits gedaan. De resultaten van die audits worden verzameld en geanalyseerd, op basis waarvan er specificaties worden opgesteld die tot het best mogelijke resultaat leiden, ook in meer specifieke gevallen als bijvoorbeeld zeeklimaat en ook voor zeswaardig-chroomvrije systemen.

De kwaliteit van de gevel is echter niet alleen een gevolg van de keuze van het coatingsysteem. Het aangeleverde materiaal moet in ieder geval geen eigenschappen hebben die het coaten bemoeilijken. Dit zijn onder andere de geometrische eigenschappen zoals scherpe hoeken en niet-bereikbare delen. Deze zaken zijn echter (meestal) nog visueel waar te nemen. Aluminium dankt veel mechanische eigenschappen aan legeringselementen.

Legeringselementen kunnen in verschillende

concentraties en samenstellingen aan het oppervlak voorkomen en beïnvloeden de corrosievastheid. Zelfs binnen projecten die in één keer bij één leverancier worden besteld, blijken al vaak meerdere legeringenvariaties naast elkaar te worden aangeboden. Dit is visueel niet waar te nemen, maar de ‘vervuilende’ elementen blijken wel een negatieve invloed te hebben op de conservering en de hechting. Ook heeft aluminium al bij het aanleveren een oxidehuid: het natuurlijke gevolg van blootstelling aan de lucht. Voor het coaten dient deze oxidehuid te worden verwijderd. Deze oxidehuid zal over het algemeen dunner dan 0,1 µm zijn.

Geen exacte wetenschap Allang is bekend dat het afbeitsen van 1 g/m2 en een conversielaag aanbrengen die bestaat uit het onderdompelen van het aluminium in een zeswaardig-chroomhoudende vloeistof (chroomzuur), een goede basis zijn voor het aanbrengen van een coating. Overigens wordt ook in deze procesvorm voor SeaSide al voorgeschreven dat het afbeitsen 2 g/m2 moet zijn.

Het afbeitsen zorgt voor het verwijderen van de oxidehuid en het creëren van een conversielaag.

Zeswaardig chroom staat bekend om zijn goede conservering en uitstekende hechting.

Daarnaast is een conversielaag op basis van

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 23

Een eerste belangrijk aspect voor oppervlaktebehandelingen ten behoeve van coatingsystemen aan de kust is de beitsafdracht.

zeswaardig chroom relatief ongevoelig voor vervuiling (sporen van vreemde materialen) en zijn de procesparameters bekend. Op basis van ervaring is dit dus de ideale combinatie uit het oogpunt van conservering, esthetica en kostprijs.

Helaas heeft elk voordeel ook zijn nadeel en is zeswaardig chroom kankerverwekkend. Vandaar dat de EU wetgeving (REACH-verordening nr. 1907/2006) heeft gemaakt die inhoudt dat onder andere chroomzuur (basis voor het proces van chromateren met zeswaardig chroom) niet meer toegepast mag worden na 21 september 2017, tenzij er een autorisatie (ontheffing) is verleend. Een autorisatie zal alleen gegeven worden als er geen alternatieven beschikbaar zijn en als de procescondities zodanig zijn in te regelen dat het gebruik veilig kan voor mens en milieu. Dat laatste is overigens bij de oppervlaktebehandeling prima gerealiseerd. Autorisatie is echter kostbaar en er zijn goede alternatieven voor het coaten van aluminium beschikbaar.

De processen op basis van de alternatieven zijn echter minder robuust en minder substraattolerant in vergelijking met zeswaardigchroomprocessen, waardoor vakmanschap en procesbeheersing een grotere rol spelen. Deze kennis is de afgelopen twintig jaar ontwikkeld en met succes toegepast. Maar er zijn, zoals al is aangegeven, veel parameters van invloed op de eindkwaliteit en het onderkennen van deze parameters is een verantwoordelijkheid van de gehele keten. Met name als er meer aluminium wordt gerecycled, worden legeringen gevarieerder. Helaas beschikken we niet over versnelde testen waarvan de uitkomsten geëxtrapoleerd kunnen worden naar de praktijksituaties. Het vingerwijzen naar de alternatieven is daarom gemakkelijk. Het is wellicht verstandiger geen systemen te kiezen op het scherpst van de

24 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

snede, maar goed na te denken en te communiceren over de combinatie van substraat en coating in een bepaalde toepassing. De belangrijkste aspecten ter overweging zullen we hierna benoemen. Een eerste belangrijk aspect voor oppervlaktebehandelingen ten behoeve van coatingsystemen aan de kust is de beitsafdracht. Binnen Qualicoat is dit ondergebracht in een additioneel voorschrift SeaSide, waarbij de beitsafdracht minimaal 2 g/m2 is. De gekwalificeerde bedrijven voeren ook additionele corrosietesten uit. Een belangrijk tweede aspect is de optie tot tweelagensystemen, zoals deze in de kwaliteitseisen van de VMRG (Vereniging voor Metalen Ramen en Gevelbranche) zijn voorgeschreven. Door de extra laag wordt ook de laagdikte op de randen verhoogd en neemt daarmee de kans op aantasting af. Daarnaast kunnen primers een verhoogde weerstand bieden tegen specifieke aantastingen. Een derde en misschien wel belangrijkste aspect is de kwaliteit van de legering, de samenstelling van het gewalste of geëxtrudeerde oppervlak en/of de detaillering van de constructie. De aantasting begint altijd daar waar geen coating (meer) zit.

Een corrosiegevoelig vlak of omstandigheden die aantasting van aluminium mogelijk maken, moeten worden voorkomen.

In het artikel van Kettlitz wordt gesuggereerd dat een goed alternatief voor de conversielaag van zeswaardig chroom waarschijnlijk alleen een pre-anodisatie kan zijn. Hoewel de geclaimde exclusiviteit niet herkend wordt, lijkt met de huidige kennis het pre-anodiseren een alternatief op basis van de uitgevoerde corrosietesten. Maar ook hier geldt dat het een relatief nieuwe ontwikkeling is, waarbij ervaring met procesvoorwaarden voor een goed resultaat op de lange termijn nog moet worden opgedaan.

Toekomstverwachting Op 21 september 2017 wordt zeswaardig chroom verboden. Vanwege de gevaren van deze stof wellicht een verstandige keuze. Over de noodzaak en de beoogde voordelen in de oppervlaktetechniek zijn de meningen nog wel verdeeld. Vanuit bedrijfsmatig oogpunt moet echter vooral een forse barrière worden genomen. Veel is nog in onderzoek, dus een eenduidige oplossing is er nog niet. Op een aantal belangrijke toepassingsgebieden voor zeswaardig chroom zijn nog geen alternatieven, en zal dus een autorisatie worden afgegeven.

Of er een autorisatie wordt verkregen voor het aanbrengen van conversielagen bij het coaten van aluminium is nog onzeker, omdat er alternatieven beschikbaar zijn. Gezien de lange tijd die nodig is voor het vinden en testen van alternatieven is het verstandig dat de industrie de tijd krijgt om volwaardige alternatieven te ontwikkelen. De branche is hier allang mee bezig, maar heeft nog niet overal een antwoord op. Als echter aan alle voorwaarden wordt voldaan, is de kwaliteit van alternatieve systemen voor het coaten van aluminium goed.

Aangezien toegepaste grondstoffen complexer zijn, de processtappen kritischer zijn, er extra energie nodig is en in een aantal gevallen de doorlooptijd langer wordt, zal dit (op termijn) vrijwel zeker prijsconsequenties hebben. Een applicateur zal in alle omstandigheden willen voorkomen dat de kwaliteit van zijn geleverde werk minder wordt. Het creëren van duurzame oplossingen zal, hoe dan ook, door de gehele keten gerealiseerd moeten worden. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

De “all-in-one” persluchtoplossing voor hoogwaardige oppervlaktetechnologie Klaus Buchholz, Key Account Manager System Solutions, BOGE

Alles past bij elkaar: De BOGE Paintline kan zeer zuivere, olievrije perslucht, die exact is afgestemd op de behoeften van de industrie, produceren, meer speciefiek voor de oppervlaktebehandeling toepassingen. Een totaal systeem bestaande uit persluchtproductie, persluchtnabehandeling en condensaatreiniging in de gekende BOGE premium kwaliteit als “plugand-play”-oplossing. Daar U alles vanuit één bron aangeleverd krijgt, bent U zeker van het perfecte samenspel van de afzonderlijke componenten waardoor uw persluchtproductie absoluut onderhoudsarm en efficiënt is!

www.boge.com · Tel.: +31 33 456 15 86

BOGE_Anzeige Paintline 185 x 132 mm.indd 1

17.12.14 09:24

Totaaloplossingen in lagedruk verfspuitapparatuur

CAP Industrial Telefoon: (010) 437 47 37 E-mail: info@cap-industrial.nl

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 25

THEMA Wet- en regelgeving

algemeen

CETS komt in Brussel op voor sector CETS staat voor European Committee for Surface Treatment (Europese koepelorganisatie oppervlaktebehandelingsbedrijven) en is opgericht in 1981 om een betere positie voor de branche in Brussel te verkrijgen. Immers: wetgeving vanuit Europa werd in die tijd steeds belangrijker en de oppervlaktebehandelende industrie in Europa was gefragmenteerd en relatief onbekend. In veel richtlijnen werden de belangen van de oppervlaktebehandelende industrie niet meegenomen. Het was dus wenselijk, lees noodzakelijk, dat de nationale brancheverenigingen gezamenlijk in Brussel gingen optrekken.

CETS heeft twee secties: de Regulatory Affairs Section (voorzitter Malte Zimmer, Vecco Duitsland) en de Technical & Standards Section (voorzitter Egbert Stremmelaar, ION Nederland).

Het bestuur van CETS wordt gevormd door voornoemden, samen met de CETS-voorzitter (Dave Elliot, SEA Groot Brittanië) en CETSvicevoorzitter (Werner Heinz Bittner, AOT Oostenrijk). CETS spreekt namens ongeveer 20.000 bedrijven (voornamelijk MKB) uit geheel Europa. Sinds juni 2010 is CETS gevestigd in België als een Internationale vereniging zonder winstoogmerk (AISBL). Het secretariaat wordt gevoerd door VOM België (Veerle Fincken). CETS vergadert elk jaar in een ander Europees land.

In 2015 zal Nederland het gastland zijn. Op 23 en 24 april zal ten kantore van SPG Prints te Boxmeer de jaarvergadering worden gehouden.

Daar zal de Europese agenda van CETS worden geëvalueerd en voor de komende tijd vastgesteld, en zullen de noodzakelijke acties worden benoemd. Tevens wordt per land nagegaan hoe de diverse richtlijnen en standaards per lidstaat worden geïmplementeerd. Naast vele kleine(re) overleggen en acties zijn er in 2014 in het Europese Parlement door CETS twee grote evenementen georganiseerd. Dit waren zogenaamde ontbijtvergaderingen (8.00 - 9.30 uur) waar ongeveer 150 belanghebbenden (achterban van CETS) uit geheel Europa een aantal leden van het Europees parlement ontmoetten en diverse vertegenwoordigers van de DG’s (directoraat generaals). De ontbijtverga-

26 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

• Hugo-Maria Schally (Head of Unit Eco Innovations and Circular Economy, DG Environment) • Rinalds Celmins (Counsellor Industry and Competitiveness, Upcoming Latvian Presidency of the Council of the EU).

dering wordt normaliter gevolgd door diverse bilaterale ontmoetingen.

Concurrentiekracht De jongste ontbijtvergadering was op 13 november 2014 en had als titel: ‘EU2020 en de concurrentiekracht van MKB’s in de branche oppervlaktetechnologie’. Sprekers namens de EU waren: • Paul Rübig (MEP) • Didier Herbert (Director Enterprise Competitiveness Industry and Growth Policies, DG Enterprise and Industry)

Namens CETS voerde Dave Elliot het woord.

Deze toespraak is in het ledenportal van Vereniging ION terug te lezen. Vanuit een afgestemde Europese agenda krijgen de diverse landenorganisaties de opdracht om de nationale overheden te informeren of met hen in overleg te gaan. Het behoeft geen betoog dat een gecontroleerde uitvoering van de Europese agenda cruciaal is om ervoor te zorgen dat we als Europese branche competitief blijven ten opzichte van de rest van de wereld. Bovendien monitoren we de Europese landen om ervoor te zorgen dat we inzicht krijgen in de verschillen binnen Europa. Want ook binnen Europa is het zaak dat we min of meer gelijk zijn (gelijk level playing field). Momenteel zijn het voornamelijk de landen in Noordwest-Europa die richtlijnen invoeren, de implementaties inspecteren en de overtredingen sanctioneren, terwijl Zuid- en Oost-Europese landen dat niet of niet voldoende doen. ●

Meer informatie www.cets-surface.eu

THEMA Wet- en regelgeving

ESTAL behartigt belangen en bevordert dialoog ESTAL is de Europese vereniging voor oppervlaktetechnieken op aluminium. Het gebruik van het oppervlaktebehandeld aluminium is veelzijdig. Uiteraard wordt er veel aluminium toegepast in de architectuur en bouw.

Andere belangrijke markten zijn machine-onderdelen, medische apparatuur, de automotive, luchtvaart, verpakkingen, elektronische apparatuur, meubilair en zelfs sieraden.

ESTAL streeft ernaar om een platform te zijn voor alle behandelingen en toepassingen en te zorgen voor een goede dialoog tussen het bedrijfsleven, haar leveranciers en gebruikers, zowel op nationaal als op Europees niveau.

ESTAL behartigt de belangen van haar leden op internationaal niveau en draagt bij aan het vinden van oplossingen voor technische, economische en ecologische kwesties in verband met de productie en het gebruik van het oppervlakbehandeld aluminium, het stimuleren van het delen van kennis en de ontwikkeling van nieuwe technologieën. ESTAL-leden zijn onder andere nationale aluminium oppervlaktebehandelingsverenigingen in of buiten Europa, aluminium afwerkingsbedrijven gevestigd

in landen zonder nationale verenigingen, leveranciers aan de aluminium oppervlaktebehandelingsindustrieën, bedrijven die gebruik maken van afgewerkte aluminium producten en internationale verenigingen van gebruikers van eindproducten van aluminium.

Tot dusver bereikt Tot dusver heeft ESTAL het volgende bereikt: - Aandacht voor de specificiteit van aluminium oppervlaktebehandeling in de documenten met betrekking tot de IPPC-richtlijn (vandaag IED).

- Continu informatie over REACH en een regelmatige update over de indeling van stoffen van zeer ernstige zorg (de zogenaamde zeer zorgwekkende stoffen ) die kunnen leiden tot een verbod op het gebruik en de invloed op het werk van de aluminium finishers. Concreet voorbeeld: vroegtijdige waarschuwing van de beoogde indeling van zeswaardig chroom als SVHC en succes in het geven van meer tijd aan ESTAL om over te schakelen op andere technologieën.

Huidige activiteiten Momenteel worden door ESTAL op Europees niveau de volgende activiteiten opgepakt: - Het in het oog houden van: aanstaande wetgeving inzake nanomaterialen, de ontwikkeling van de Construction Products Regulation (een verklaring van de prestaties van bouwproducten ) en de richtlijn inzake ecologisch ontwerp (impact op het venster productie).

- Het verstrekken van periodieke informatie over mogelijke classificatie (zoals gevaarlijke stoffen) van stoffen die momenteel worden gebruikt in aluminium oppervlaktebehandeling: bijvoorbeeld titaandioxide, zirkonium, nikkelverbindingen en dergelijke.

- Kijken naar de ontwikkelingen in de energieefficiëntie, de energiekosten en de discussies over de duurzaamheid van aluminium afwerking in vergelijking met andere materialen (zoals hout, pvc en dergelijke).

- Het voorbereiden van een Life Cycle Analysis voor aluminium afgewerkte producten samen met LR, CEPE en FAECF.

Informatie-uitwisseling Regelmatig wisselt ESTAL informatie uit met andere organisaties. ESTAL vergadert op internationaal niveau met andere organisaties die direct of indirect een relatie hebben met oppervlaktebehandeling op aluminium en met de gebruikers van aluminium afgewerkte producten. Doelstelling is om de gemeenschappelijke gebieden te vinden en zo de interessegroep zo groot mogelijk te maken. Regelmatige informatie-uitwisseling vindt plaats met Europese verenigingen zoals: FAECF, CEPE, CETS, EAA, kwaliteitslabelorganisaties en met oppervlaktebehandeling organisaties buiten Europa : IHAA (International Hard Anodiseren Association ), Japa (Japanse Aluminium Products Association), QMEA ( Midden-Oosten vereniging ) en ZAK (India). Daarnaast bevordert ESTAL de informatie-uitwisseling tussen het aluminium oppervlakfinishers en onderzoeksinstituten (Vrije Universiteit Brussel en de Technische Universiteit Delft) over de werkzaamheden aan de afwerkingsprocessen toegepast op aluminium.

Dit stelt ESTAL-leden in staat om in contact te komen met de wetenschappelijke ontwikkelingen. Daarnaast wordt hierdoor een platform aan universiteiten geboden voor real-life testen. Met haar betrokkenheid op verschillende niveaus heeft ESTAL een groot bereik en diverse mogelijkheden om te netwerken en de kans om de Europese wetgeving te beïnvloeden. ●

Meer informatie Voorbeeld van aluminium producten die op verdere behandeling wachten.

www.estal.org

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 27

THEMA Wet- en regelgeving

algemeen

Omgevingswet ordent wettenwoud Een grote en belangrijke verandering voor onze bedrijfstak is de invoering van de Omgevingswet. Naar verwachting op 1 januari 2018 zal deze wet van kracht worden. Het omgevingsrecht, inclusief de regels van natuur- en milieurecht en het algemeen bestuursrecht, wordt gebundeld, vereenvoudigd, gemoderniseerd en versoberd in de Omgevingswet. Dit betekent: • Snellere en goedkopere besluitvorming • Betere oplossingen voor maatschappelijke opgaven • Betere besluitvorming met meer transparantie voor initiatiefnemers en belanghebbenden • Vereenvoudiging van regels door aansluiting bij wat in Europese regels verplicht is gesteld en schrappen van overbodige regels • Meer flexibiliteit en een betere aansluiting op de praktijk. Lokaal maatwerk • U kunt straks eenvoudiger vergunningen aanvragen: één aanvraag, één loket en één besluit. Procedures voor vergunningen gaan van 26 naar acht weken.

De Omgevingswet wordt gepresenteerd als een verbetering. Op veel punten zal dat waarschijnlijk ook zo zijn. In de praktijk blijkt echter dat er veel aansluitingsproblemen zijn. Daarnaast blijkt dat er zaken meer generiek worden aangevlogen. Op diverse punten bijvoorbeeld is de uitzondering voor de oppervlaktebehandelende industrie verdwenen. Daarnaast krijgt naar verwachting de woonconsument een betere positie ten opzichte van bedrijven en krijgen de gemeenten meer handelingsvrijheid. Dat laatste betekent weliswaar meer lokaal maatwerk, maar ook meer variaties in aanvragen en verstrekte vergunningen. Ook blijkt dat er voor bedrijven met risicovolle stoffen (waaronder bedrijven in de oppervlaktebehandelingen) een grotere bewijslast (lees administratieve last) komt om risicobeheersing aan te tonen.

Momenteel is ION ontevreden over de contouren van de Omgevingswet. Om de punten die knellen op te lossen of te verzachten, heeft de Vereniging ION regelmatig contact met

bestuurlijk en politiek Den Haag. De teksten in de kaders 2 tot en met 4 zijn afkomstig van het ministerie van I&M. ●

Meer informatie www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ omgevingswet

Kader 1

Cijfermatige verschillen Huidig recht • 26 wetten, 4700 artikelen • 120 Algemene Maatregelen van Bestuur • 120 Ministeriële Regelingen Omgevingswet • Eén wet, 349 artikelen • Vier Algemene Maatregelen van Bestuur • Ontgeveer tien Ministeriële Regelingen

Kader 2

Waarom de Omgevingswet?

In 1810 werd in Nederland de Mijnwet van kracht: de eerste wet gericht op de leefomgeving. Sindsdien zijn er talloze wetten en regels op dat gebied bijgekomen. Zo is een ingewikkeld geheel ontstaan, waarin bijna niemand meer de weg kan vinden. Dat moet eenvoudiger en beter. Daarom is er nu het wetsvoorstel voor de Omgevingswet: één wet die alle wetten en regels op het gebied van de leefomgeving vereenvoudigt en bundelt.

Uitgangspunten • Het moet eenvoudiger, efficiënter en beter.

Projecten moeten in samenhang en per gebied worden aangepakt.

Procedures mogen niet meer eindeloos duren, regelgeving moet voorspelbaar, betaalbaar en transparant zijn. Onderzoekslasten kunnen aanzienlijk worden verminderd.

• Zekerheid en dynamiek.

Bescherming van burgers blijft een belangrijk doel. Daarnaast moet het ook uitnodigen tot nieuwe initiatieven en ontwikkelingen en niet alles bij voorbaat dichttimmeren.

28 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

• Ruimte voor duurzame ontwikkeling.

Veel regels zijn verouderd en staan innovatieve ontwikkelingen, gericht op duurzaamheid, in de weg. Het nieuwe omgevingsrecht ondersteunt en stimuleert juist de transitie naar een duurzame samenleving.

• Ruimte voor regionale verschillen.

Wat goed is voor de ene regio, is lang niet altijd geschikt voor de andere. Het nieuwe omgevingsrecht is flexibel, waardoor provincies en gemeenten regionaal en lokaal maatwerk kunnen leveren.

• Actieve en kwalitatief goede uitvoering.

Het oude omgevingsrecht is gericht op het beschermen van deelbelangen en daardoor defensief. Het nieuwe omgevingsrecht is flexibel en biedt transparante en doelmatige procedures. Die prikkelen bestuurders tot actief gedrag dat is gebaseerd op vertrouwen en het dragen van verantwoordelijkheid.

Kader 3

Hoofdlijnen van de Omgevingswet Zes instrumenten vormen de kern van de Omgevingswet: 1. Omgevingsvisie: een samenhangend, strategisch plan voor de leefomgeving. Dat plan richt zich op de fysieke leefomgeving als geheel.

De Omgevingswet schrijft voor dat het rijk en de provincies elk één omgevingsvisie vaststellen. Gemeenten kunnen zelf beslissen of zij zo’n visie vaststellen of niet.

2. Programma: een programma bevat concrete maatregelen voor bescherming, beheer, gebruik en ontwikkeling van de leefomgeving.

Met die maatregelen moeten omgevingswaarden of doelen voor de leefomgeving worden bereikt.

3. Decentrale regelgeving: één van de uitgangspunten van de wet is dat decentrale overheden al hun regels over de leefomgeving bijeenbrengen in één gebiedsdekkende regeling. Voor de gemeenten is dit het omgevingsplan, voor de waterschappen de waterschapsverordening en voor de provincies de omgevingsverordening.

4. Algemene rijksregels voor activiteiten: op sommige gebieden kan het nuttig zijn om nationale regels te stellen voor de bescherming van de leefomgeving. Daar werkt het rijk, als dat kan, met algemeen geldende regels. Dat voorkomt dat burgers en bedrijven steeds toestem-

ming moeten vragen aan de overheid. Nadeel van algemene regels is dat ze soms niet goed passen bij specifieke situaties. Daarom bevat de wet een aantal instrumenten die de flexibiliteit van algemene regels vergroten.

5. Omgevingsvergunning: de omgevingsvergunning toetst vooraf of een bepaald initiatief mag. De toetsing is zo eenvoudig mogelijk en houdt, als dat nodig is, rekening met algemeen geldende regels.

Door de vergunningverlening zo simpel mogelijk te houden, duren procedures ook niet onnodig lang. Initiatiefnemers kunnen via één aanvraag bij één loket snel duidelijkheid krijgen voor alle activiteiten die zij willen uitvoeren.

6. Projectbesluit: biedt een uniforme procedure voor besluitvorming over complexe projecten die voortvloeien uit de verantwoordelijkheid van rijk of provincies. Doel van het projectbesluit is om dit soort procedures sneller en beter te laten verlopen dan in het verleden. Als een project bijvoorbeeld in strijd is met een omgevingsplan, bestaat de mogelijkheid om van het omgevingsplan af te wijken. In voorkomende gevallen kan het projectbesluit ook in de plaats komen van de omgevingsvergunning.

Kader 4

Welke wetten gaan er op in de Omgevingswet?

Het wetsvoorstel Omgevingswet vervangt: Belemmeringenwet Privaatrecht, Crisis- en herstelwet, Interimwet stad-en-milieubenadering, Ontgrondingenwet, Planwet verkeer en vervoer, Spoedwet wegverbreding, Tracéwet, Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, Wet inzake de luchtverontreiniging, Wet ammoniak en veehouderij (wordt te zijner tijd ingetrokken), Wet geurhinder en veehouderij (wordt te zijner tijd ingetrokken), Wet hygiëne veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden en Wet ruimtelijke ordening.

• Het wetsvoorstel vervangt grote delen van: Monumentenwet 1988, Waterwet, Wet beheer rijkswaterstaatswerken, Wet milieubeheer en Woningwet.

• Van de volgende wetten gaan één of enkele bepalingen over naar de Omgevingswet: Gaswet, Elektriciteitswet 1998, Mijnbouwwet, Spoor-

wegwet, Spoorwegwet 1875, Wet bereikbaarheid en mobiliteit, Wet lokaal spoor, Wet luchtvaart, Wet natuurbescherming (nu nog: Boswet, Flora- en faunawet, Natuurbeschermingswet 1998).

• Via latere wetswijzigingen gaan, zoals het er nu uitziet, de volgende wetten volledig op in de Omgevingswet: Onteigeningswet, Waterwet (resterende delen), Waterstaatswet 1900, Wegenwet, Wet beheer rijkswaterstaatswerken (resterende delen), Wet bodembescherming, Wet geluidhinder, Wet herverdeling wegenbeheer (meeste artikelen vervallen), Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken, Wet inrichting landelijk gebied, Wet milieubeheer (resterende delen), Wet natuurbescherming (nu nog: Boswet, Flora- en faunawet, Natuurbeschermingswet 1998), Wet voorkeursrecht gemeenten, Wrakkenwet.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 29

algemeen

THEMA Wet- en regelgeving

Metaalconservering dauwpunt meten. Foto TQC

Nieuwe normen voor oppervlaktebedekkingen en corrosiebescherming

Normen van Waarde Normen voor oppervlaktebedekkingen en corrosiebescherming geven houvast bij de productie, de keuze, het aanbrengen en het testen van de deklaag. Normen voor oppervlaktetechnieken vormen daardoor de basis voor kwaliteitsgaranties. De normen zijn verder van belang voor afspraken over bestellingen en leveringen, het aanbrengen en testen van verfsystemen, en het oplossen van conflicten tussen opdrachtgever, applicateur, leverancier bedekkingsysteem en leverancier ondergrond.

Hoewel normen niet direct in beeld zijn, worden de regels die erin staan dagelijks gebruikt.

Bijvoorbeeld bij het plaatsen van orders, het aanbrengen van de deklaag, kwaliteitscontroles van het systeem.

NEN wil gebruikers en producenten graag informeren over de ontwikkeling van normen binnen uw vakgebied. Het overzicht voor de periode januari 2014 t/m december 2014 bevat: - Nieuw verschenen normen - Normontwerpen waarop commentaar geleverd kan worden - Voorstellen voor nieuwe normen (NWI New Work Items).

30 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

De genoemde normen worden beheerd door de normcommissies 342 035 Verfwaren 342 035 10 Bindmiddelen 342 035 12 Verf op staal 342 040 Corrosie 342 042 Thermisch verzinken 342 107 Metallieke deklagen.

Nieuw verschenen Een nadere beschrijving van de normen kunt u vinden op www.nen.nl – normshop.

Normontwerpen Een normontwerp wordt uitgebracht om de markt de gelegenheid te geven om inhoudelijk te reageren op de eisen die in de norm zijn

opgenomen. Het is van belang om te weten dat een normontwerp pas geldig is als de definitieve versie verschijnt. Tot die tijd blijft de voorgaande norm van kracht. Toch worden normontwerpen vaak al actief gebruikt: omdat er nog geen norm voor het onderwerp bestaat en er toch behoefte is aan algemene afspraken, of omdat de norm herzien wordt vanwege de technische en maatschappelijke ontwikkelingen. Dat is geen probleem, omdat een norm op zichzelf geen rechtsgeldigheid heeft. Het bedrijf en zijn leverancier en/of de afnemer spreken samen af welke norm gebruikt moet worden.

Alleen wanneer normen door de wet verplicht worden, moet men uitgaan van de aan de wet gekoppelde versie.

vakgebied

Normnummer

Naam nieuw verschenen norm

Verfwaren

NPR-CEN/TS 16700:2014 en

Verven en vernissen – Verf en verfsystemen voor hout voor buitengebruik – Bepaling van de weerstand tegen mechanische belasting van verf op een houten onderlaag Verven en vernissen – Verf en verfsystemen voor hout voor buitentoepassing – Deel 2: Prestatie-specificatie Pigmenten voor het kleuren van bouwmaterialen gebaseerd op cement en/of kalk – Specificaties en beproevingsmethoden Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 0: Algemene introductie Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 2: Glans Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 3: Kleurverschil – Instrumentele vergelijking Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 4: Potloodhardheid Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 5: Weerstand tegen snelle vervorming (slagproef) Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 7: Weerstand tegen barstvorming door buiging (T-buigproef) Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 9: Weerstand tegen onderdompeling in water Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 13: Weerstand tegen versnelde veroudering door warmte-inwerking Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 14: Krijten (Helmen methode) Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 26: Weerstand tegen condenswater Verven en vernissen – Laboratoriummethode voor de beproeving van de werkzaamheid van verduurzamingsmiddelen voor deklagen tegen schimmels Verven en vernissen – Laboratoriummethode voor de beproeving van de werkzaamheid van conserveringsmiddelen in een deklaag tegen algen Verven en vernissen – Beoordeling van de oppervlakteveranderingen door schimmels en algen op deklagen Verven en vernissen – Vulmiddelen voor binnen- en/of buitenwerk – Aanpassing van vulmiddelen naar Europese normen Verven en vernissen – Bepaling van de glans (spiegelende reflectie) van niet-metallieke verflagen onder 20 , 60 en 85 graden Verven en vernissen – Bepaling van het volumepercentage van niet-vluchtige bestanddelen – Deel 2: Methode middels de bepaling van niet-vluchtige bestanddelen in overeenstemming met ISO 3251 en bepaling van het massaverschil van gecoate testpanelen met behulp van het principe van Archimedes Verven en vernissen – Termen en definities Verven en vernissen – Bepaling van de waasvorming op verflagen bij 20 graden Verven en vernissen – Bepaling van de afgiftesnelheid van biociden in aangroeiwerende verven – Deel 6: Bepaling van de tralopyril-afgifte door meting van het degradatieproduct in het extract Verven en vernissen – Bepaling van de weerstand van deklagen bij hoge-drukwaterstraal Verven en vernissen – Bepaling van het opnieuw coaten of hercoaten van een deklaag Verven en vernissen – Bepaling van de corrosiebeschermende eigenschappen van organische deklagen door middel van versnelde cyclische elektrochemische techniek (ACET) Verven en vernissen – Methoden van blootstelling aan laboratorium-lichtbronnen – Deel 3: Fluoriserende UV-lampen Colorimetry – Part 6: CIEDE2000 Colour-difference formula

NEN-EN 927-2:2014 en NEN-EN 12878:2014 en NEN-EN 13523-0:2014 en NEN-EN 13523-2:2014 en NEN-EN 13523-3:2014 en NEN-EN 13523-4:2014 en NEN-EN 13523-5:2014 en NEN-EN 13523-7:2014 en NEN-EN 13523-9:2014 en NEN-EN 13523-13:2014 en NEN-EN 13523-14:2014 en NEN-EN 13523-26:2014 en NEN-EN 15457:2014 en NEN-EN 15458:2014 en NEN-EN 16492:2014 en NEN-EN 16566:2014 en NEN-EN-ISO 2813:2014 en NEN-EN-ISO 3233-2:2014 en

NEN-EN-ISO 4618:2014 en NEN-EN-ISO 13803:2014 en NEN-EN-ISO 15181-6:2014 en NEN-EN-ISO 16925:2014 en NEN-EN-ISO 16927:2014 en NEN-EN-ISO 17463:2014 en ISO 16474-3:2013(Corr. 2014-11) en ISO/CIE 11664-6:2014 en Corrosie

ISO/TR 16208:2014 en ISO 6509-1:2014 en ISO 15158:2014 en ISO 17081:2014 en

Metallieke deklagen

NPR-CEN/TR 15339-1:2014 en NPR-CEN/TR 15339-3:2014 en NPR-CEN/TR 15339-4:2014 en NPR-CEN/TR 15339-5:2014 en CEN/TR 15339-6:2014 en NEN-EN-ISO 8407:2014 en NEN-EN-ISO 11474:2014 en NEN-EN-ISO 12671:2014 en NEN-EN-ISO 17081:2014 en

Corrosie van metalen en legeringen – Beproevingsmethoden voor corrosie van materialen door elektrochemische impedantie Corrosie van metalen en legeringen – Bepaling van de weerstand tegen ontzinking van koper-zink-legeringen – Deel 1: Beproevingsmethode Corrosie van metalen en legeringen – Methode voor het meten van het putcorrosie-potentiaal voor roestvast staal door potentiodynamische regeling in natrium-chloride-oplossing Methode voor de meting van permeatie van waterstof en bepaling van de waterstofopname en transport in metalen door een elektrochemische techniek Thermisch spuiten – Veiligheidseisen voor thermisch spuiten – Deel 1: Algemene eisen Methode voor de meting van permeatie van waterstof en bepaling van de waterstofopname en transport in metalen door een elektrochemische techniek Thermisch spuiten – Veiligheidseisen voor thermisch spuiten – Deel 4: Gas en vloeibare brandstoflevering Thermisch spuiten – Veiligheidseisen voor thermisch spuiten – Deel 5: Poeder- en draadaanvoereenheden Thermisch spuiten – Veiligheidseisen voor thermisch spuiten – Deel 6: Spray cabine, hanteringssysteem, stofophoping, afzuigsysteem, filter Corrosie van metalen en legeringen – Verwijdering van corrosieproducten van corrosieproefstukken Corrosie van metalen en legeringen – Corrosiebeproeving in een kunstmatige atmosfeer – Versnelde buitenbeproeving door onderbroken sproeien van een zoutoplossing (Scab-proef) Thermisch spuiten – Thermisch gespoten deklagen – Symbolische beschrijving van tekeningen Methode voor de meting van permeatie van waterstof en bepaling van de waterstofopname en het transport in metalen door een elektrochemische techniek

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 31

vakgebied

Normnummer

Naam normontwerp

Verfwaren

NEN-EN 13523-15: 2014 Ontw. en NEN-EN 13523-23: 2014 Ontw. en ISO/DIS 1514:2014 en ISO/DIS 2811-1:2014 en ISO/DIS 3248:2014 en ISO/DIS 3668:2014 en ISO/DIS 4623-2:2014 en ISO/DIS 4624:2014 en ISO/DIS 4628-1:2014 en ISO/DIS 4628-2:2014 en ISO/DIS 4628-3:2014 en ISO/DIS 4628-4:2014 en ISO/DIS 4628-5:2014 en ISO/DIS 4628-7:2014 en ISO/DIS 4628-10:2014 en ISO/DIS 7784-1:2014 en ISO/DIS 7784-2:2014 en ISO/DIS 7784-3:2014 en ISO/DIS 8503-5:2014 en ISO/DIS 11997-1:2014 en ISO/DIS 16773-1:2014 en ISO/DIS 16773-2:2014 en ISO/DIS 16773-3:2014 en ISO/DIS 16773-4:2014 en ISO/DIS 18314-1:2014 en ISO/DIS 18314-2:2014 en ISO/DIS 18314-3:2014 en ISO/DIS 18451-1:2014 en ISO/DIS 18451-2:2014 en ISO/DIS 18451-3:2014 en ISO/DIS 18473-1:2014 en ISO/DIS 18473-2:2014 en ISO/DIS 20567-1:2014 en ISO/DIS 20567-2:2014 en

Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 15: Metamerie Bandgelakte metalen – Beproevingsmethoden – Deel 23: Weerstand tegen vochtige atmosferen die zwaveldioxide bevatten Verven en vernissen – Standaardproefpanelen Verven en vernissen – Bepaling van de dichtheid – Deel 1: Methode met pyknometer Verven en vernissen – Bepaling van het effect van hitte Verven en vernissen – Visuele vergelijking van de kleuren van verven Verven en vernissen – Filiformcorrosie van deklagen – Deel 2: Aluminium ondergrond Verven en vernissen – Lostrekproef voor de bepaling van de hechting Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 1: Algemeen introductie- en aanduidingssysteem Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 2: Beoordeling van de mate van blaarvorming Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 3: Beoordeling van de mate van roestvorming Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 4: Beoordeling van de mate van barstvorming Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 5: Aanduiding van de mate van afbladderen Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 7: Beoordeling van de mate van krijtlaagvorming door viltmethode Verven en vernissen – Evaluatie van de degradatie van verflagen – Aanduiding van de intensiteit, hoeveelheid en omvang van algemeen voorkomende gebreken – Deel 10: Beoordeling van filiformcorrosie Verven en vernissen – Bepaling van de slijtvastheid – Deel 1: Methode middels met schuurpapier beklede wielen en roterende proefplaten Verven en vernissen – Bepaling van de slijtvastheid – Deel 2: Methode met schurende rubberen wielen en roterend proefpaneel Verven en vernissen – Bepaling van de slijtvastheid – Deel 3: Methode met een heen-en-weer-gaande proefplaat Voorbereiding van oppervlakken van staal voor het aanbrengen van verf en aanverwante producten – Eigenschappen van gestraald oppervlak van staal – Deel 5: Replica bandmethode voor de bepaling van het oppervlakteprofiel Verven en vernissen – Bepaling van de weerstand tegen cyclische corrosie-omstandigheden – Deel 1: Nat (zoutnevel)/droog/vochtig Verven en vernissen – Elektrochemische impedantiespectroscopie (EIS) op hoge-impedantie beklede monsters – Deel 1: Termen en definities Verven en vernissen – Elektrochemische impedantiespectroscopie (EIS) in hoge-impedantie beklede monsters – Deel 2: Datacollectie Verven en vernissen – Elektrochemische impedantiespectroscopie (EIS) van hoge-impedantie beklede monsters – Deel 3: Bereiding en analyse van gegevens voor dummycellen Verven en vernissen – Elektrochemische impedantiespectroscopie (EIS) van hoge-impedantie beklede monsters – Deel 4: Voorbeelden van spectra van met polymeer beklede monsters Analytische colorimetrie – Deel 1: Feitelijke kleurmeting Analytische colorimetrie – Deel 2: Correctie volgens Saunderson, oplossingen van de Kubelka-Munk-vergelijking, schakeringssterkte, dekkracht Analytische colorimetrie – Deel 3: Speciale index Pigmenten, verfstoffen en vulstoffen – Terminologie – Deel 1: Algemene termen Pigmenten, verfstoffen en vulstoffen – Terminologie – Deel 2: Classificatie van kleurmaterialen volgens coloristische en chemische aspecten Pigmenten, verfstoffen en vulstoffen – Terminologie – Deel 3: Deeltjesgrootte Functioneel pigment en vulstoffen voor speciale toepassingen – Deel 1: Calciumcarbonaat op nanoschaal voor afdichtingstoepassingen Functioneel pigment en vulstoffen voor speciale toepassingen – Deel 2: Titaniumdioxide op nanoschaal voor zonweringstoepassing Verven en vernissen – Bepaling van steenslag-weerstand van verven – Deel 1: Veelvoudige inslagbeproeving Verven en vernissen – Bepaling van de steenslag-weerstand van verven – Deel 2: Enkelvoudige inslagbeproeving met behulp van een gecontroleerde inslagmassa

Bindmiddelen

ISO/DIS 4630:2014 en ISO/DIS 6271:2014 en ISO/DIS 8623:2014 en

Heldere vloeistoffen – Schatting van de kleur met de kleurschaal van Gardner Heldere vloeistoffen – Schatting van de kleur met de platina-kobaltschaal Tallolievetzuren voor verven en vernissen – Beproevingsmethoden en karakteristieke waarden

32 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

vakgebied

Normnummer

Naam normontwerp

Verf op staal

ISO/DIS 8502-3:2014 en

Voorbehandeling van staal voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten – Beproevingen voor de beoordeling van de oppervlaktereinheid – Deel 3: Beoordeling van stof op stalen oppervlakken die voorbehandeld zijn om te verven (methode met drukgevoelig band) Voorbehandeling van staal voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten – Beproevingen voor de beoordeling van de oppervlaktereinheid – Deel 4: Leidraad voor de schatting van de kans op condensatie voor het aanbrengen van de verf

ISO/DIS 8502-4:2014 en

Corrosie

ISO/DIS 6509-2:2014 en ISO/DIS 15257:2014 en ISO/DIS 18070:2014 en ISO/DIS 18089:2014 en

Corrosie van metalen en legeringen – Bepaling van de weerstand tegen ontzinking van koper-zink-legeringen – Deel 2: Aanvaardingscriteria Kathodische bescherming – Competentie niveaus en certificatie van personeel betreffende kathodische bescherming – Basis voor certificatieschema Corrosie van metalen en legeringen – Spleetcorrosievorming bij schijfveren voor platte proefstukken of buizen van roestvast staal in corrosieve oplossingen Corrosie van metalen en legeringen – Bepaling van de kritieke spleetvormingstemperatuur voor roestvast staal onder potentiostatische procesbeheersing

Thermisch verzinken

ISO/DIS 17668:2014 en

Zinkdiffusiedeklagen op ijzer- en staalproducten – Sherardiseren – Specificatie

Metallieke Deklagen

NEN-EN 16813:2014 Ontw. en

Thermisch spuiten – Meting van de elektrische geleidbaarheid van thermisch gespoten niet-ijzer-metalen deklagen door middel van de Eddy Current-methode Thermisch spuiten – Metallieke en andere niet-organische deklagen – Zink, aluminium en hun legeringen – Deel 1: Planning van corrosiebeschermingssysteem – Overwegingen voor onderdelen ontwerp en kwaliteitseisen Thermisch spuiten – Metallieke en andere niet-organische deklagen – Zink, aluminium en hun legeringen – Deel 2: Condities voor de uitvoering van corrosiebescherming middels thermische spuitprocessen Niet-magnetische deklagen op magnetische oppervlakken – Meting van de laagdikte – Magnetische methode Email – Hoogspanningsproef Email – Van binnen en buiten geëmailleerde kleppen en fittingen voor drukleidingen voor (drink)watervoorziening – Kwaliteitseisen en beproeving Metallieke deklagen – Bepaling van de thermische geleidbaarheid van warmte-barrièrevormende deklagen Email - Met glas beklede apparatuur voor procestechniek – Deel 5: Presentatie en karakterisering van defecten

ISO/DIS 2063-1:2014 en ISO/DIS 2063-2:2014 en ISO/DIS 2178:2014 en ISO/DIS 2746:2014 en ISO/DIS 11177:2014 en ISO/DIS 18555:2014 en ISO/DIS 28721-5:2014 en

Vergroting van verroest metaal. Foto Denise Jones.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 33

vakgebied

Normnummer

Naam normvoorstel

Verfwaren

NWI proposal EN

CEN/TS Paints and varnishes – Coating materials and coating systems for exterior wood – Determination of pull-off strength after water exposure CEN/TS Paints and varnishes – Coating materials and coating systems for exterior wood – Determination of the adhesion of paint on wood by means of a double cross-cut-test and tape CEN/TS Paints and varnishes – Coating materials and coating systems for exterior wood – End grain sealing EN Paints and varnishes – Fillers for internal and/or external works on wooden substrate – Specifications and requirements EN ISO 18314-1 Analytical colorimetry – Part 1: Practical colour measurement EN ISO 18314-2 Analytical colorimetry – Part 2: Saunderson EN ISO 18451-1 Pigments, dyestuffs and extenders - Terminology – Part 1: General terms EN ISO 18451-2 Pigments, dyestuffs and extenders - Terminology – Part 2: Classification of colouring materials according to coloristic and chemical properties EN ISO 18451-3 Pigments, dyestuffs and extenders - Terminology – Part 3: Particle size EN ISO 19399 Paints and varnishes – Wedge-cut method for determination of film thickness (scribe and drill method) EN ISO 19396-1 Paints and varnishes – Determination of pH value – Part 1: pH electrodes with glass membrane EN ISO 19396-2 Paints and varnishes – Determination of pH value – Part 2: pH electrodes with ISFET technology CEN ISO/TS 19397 Determination of the film thickness of coatings using an ultrasonic gage CEN ISO/TR 19402 Paints and varnishes – Adhesion of coatings EN ISO 19403-1 Paints and varnishes – Wettability – Part 1: Terminology and general principles EN ISO 19403-2 Paints and varnishes – Wettability – Part 2: Determination of the surface free energy of solid surfaces by measuring the contact angle EN ISO 19403-3 Paints and varnishes – Wettability – Part 3: Determination of the surface tension of liquids using the pendant drop method EN ISO 19403-5 Paints and varnishes – Wettability – Part 5: Determination of the polar and dispersive fractions of the surface tension of liquids from contact angles measurements on a solid with only a disperse contribution to its surface energy EN ISO 19403-6 Paints and varnishes – Wettability – Part 6: Measurement of dynamic contact angle EN ISO 19403-7 Paints and varnishes – Wettability – Part 7: Measurement of the contact angle on a tilt stage (roll-off angle) EN ISO/CIE 11664-6 Colorimetry – Part 6: CIE-DE2000 Colour-difference formula General methods of test for pigments and extenders – Part x: Determination of total content of polychlorinated biphenyls in organic pigments by dissolution, cleanup and GC/MS ISO 18474-1 Colorants for plastics – Definition and assessment of shrinkage and warpage of plastics containing colorants – Part 1: Injection moulding test with plates of 60 mm x 60 mm NWIP ISO 787-x General methods of test for pigments and extenders – Part x-Determination of total content of polychlorinated biphenyls (E) NWIP Pigments and extenders – Methods of dispersion for assessment of dispersion characteristics – Part 7: Dispersion in a low-viscosity binder system using an oscillatory shaking machine NWIP Solvents for paints and varnishes – Demineralzied water – Specifications and test methods NWIP Paints and varnishes – Determination of image clarity (degree of sharpness of reflected or transmitted image)

NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO Verf op Staal

NWI ISO 12944 series NWI proposal ISO

NWI proposal ISO

Revision of complete ISO 12944 series ISO 12944 Paints and varnishes – Corrosion protection of steel structures by protective paint systems NWIP ISO 11125-9 Preparation of steel substrates before application of paints and related products – Test methods for metallic blastcleaning abrasives – Part 9: Wear testing, efficiency testing NWIP 8502-14 Preparation of steel substrates before application of paints and related products – Tests for the assessment of surface cleanliness – Part 14: Extraction of soluble salt contaminants for analysis -The Flexible Sleeve Method NWIP – Qualification and certification of operators Level 1 and 2

NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO

NWIP ISO 11303 Corrosion of metals and alloys – Guidelines for selection of protection methods against atmospheric corrosion NWIP Cathodic protection of external surfaces of above ground storage tank bases in contact with soil or foundations NWIP Corrosion of metals and alloys – Corrosivity of atmospheres – Guidelines for mapping areas of increased risk of corrosion NWIP TR 19735 Corrosion of metals and alloys – Corrosivity of atmospheres – Guidelines for mapping areas of increased risk of corrosion NWIP Galvanic anodes for cathodic protection in seawater and saline mud NWIP Cathodic protection of ship hulls

NWI proposal ISO

Corrosie

34 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Voorstellen voor nieuwe normen De ontwikkeling van een nieuwe norm begint met het indienen van een voorstel. Bij het voorstel moet aangegeven worden voor welk onderwerp de norm gemaakt wordt en wat de relevantie van het onderwerp is.

Om in behandeling genomen te worden, moet er voldoende steun zijn (minimaal vijf actieve deelnemers uit verschillende landen bij Europese en internationale normen). Wie interesse heeft om mee te werken aan het ontwikkelen van normen op het gebied van één van onderstaande onderwerpen, kan contact opnemen via materialen&bouwproducten@ nen.nl. De normen worden ontwikkeld door Europese (EN) of internationale (ISO) technische commissies. Gelukkig werken de Europese en internationale commissies steeds meer samen (EN-ISO). Het werk van deze commissies wordt gevolgd en becommentarieerd door Nederlandse normcommissies. Europese normen moeten in Nederland overgenomen worden. Over het overnemen van ISO-normen beslissen de Nederlandse normcommissies.

De Nederlandse normcommissies kunnen daarnaast besluiten zelf een norm (NEN) te ontwikkelen wanneer daaraan behoefte bestaat bij het Nederlandse bedrijfsleven. Voor vragen of

van de normtekst beantwoorden. Indien nodig wordt de experts uit de normcommissies om raad gevraagd. Verder is het mogelijk om bij de ontwikkeling betrokken te zijn als lid van de Nederlandse normcommissie en/of als lid van de technische commissie die de norm opstelt, indien één van de genoemde onderwerpen voor het bedrijf van groot belang is. Commissieleden hebben de informatie over de in ontwikkeling zijnde normen uit de eerste hand.

Leden van de verantwoordelijke normcommissie ontvangen de normontwerpen automatisch.

De normcommissie stelt immers uiteindelijk het Nederlandse commentaar vast. Voor definitieve normen geldt dat leden van de normcommissie alleen die normen ontvangen waaraan actief is meegewerkt. ●

Meer informatie

nadere informatie over één van bovenstaande normen, kan contact worden opgenomen met de brancheorganisatie of de secretaris van de normcommissie bij NEN. Brancheorganisaties zijn door hun netwerk van technische experts op de hoogte van de situatie in uw bedrijfstak.

NEN kan algemene vragen over de interpretatie

NEN Standards, cluster ‘Materialen en bouwproducten’: materialen&bouwproducten@nen. nl (met vermelding van het normnummer en het onderwerp) De Normshop op de NEN-website biedt de mogelijkheid online te bestellen.

Klantenservice van NEN: bestel@nen.nl / tel. 015-2690391 / www.nen.nl

vakgebied

Normnummer

Naam normvoorstel

Metallieke deklagen

NWI proposal EN

Metallic and other inorganic coatings – Simultaneous thickness and electrode potential determination of individual layers in multilayer nickel deposits (STEP Test) NWIP EN ISO 19598 Metallic coatings – Electroplated coatings of zinc and zinc alloys on iron or steel with supplementary Cr(VI)-free treatment NWIP EN ISO 19496-2 Vitreous and porcelain enamels – Terminology – Part 2: Visual representations and descriptions NWIP 19487 Metallic and other inorganic coatings – Electrodeposited nickel-ceramics composite coating NWIP ISO 28706-3 Vitreous and porcelain enamels – Determination of resistance to chemical corrosion – Part 3: Determination of resistance to chemical corrosion by alkaline liquids using a hexagonal vessel or a tetragonal glass bottle NWIP Carbon based films – Classification of carbon based films and designation of diamond-like carbon NWIP Determination of interfacial toughness of ceramic coatings by indentation NWIP Vitreous and porcelain enamels – Preparation of enamelled samples and determination of thermal expansion coefficient NWIP 19496-1 Vitreous and porcelain enamels – Terminology – Part 1: Terms and definitions ISO 14918rev,Thermal spraying – Qualification testing of thermal sprayers NWIP Thermal spraying – Quality requirements of thermally sprayed structures NWIP Determination of interfacial toughness of ceramic coatings by indentation

NWI proposal EN ISO NWI proposal EN ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWI proposal ISO NWIP revision ISO 14922-1/4 NWI proposal ISO

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 35

organische deklagen

Docent Bert Kremers: dingen uitleggen, mensen uitdagen en er zelf ook steeds van leren

Cursus Poedercoaten De Vereniging ION biedt al vele jaren de opleiding Poedercoaten op drie cursusniveaus aan. Een groot aantal cursisten heeft de opleiding inmiddels met succes afgerond, en menig docent heeft de revue gepasseerd. Eén van de nieuwe cursusleiders is Bert Kremers (60). Hij is weliswaar nieuw als ION-docent, maar was al eens examinator voor de VOM en beschikt vooral over een zeer ruime ervaring in het vak: als praktijkman, onderzoeker en leidinggevende. Om die redenen werd hij onlangs benaderd door Jacques Schreuder (Sectorsecretaris Bureau Vereniging ION) om de cursus te gaan geven.

Inmiddels heeft hij de cursus Poedercoaten niveau 1 gegeven aan een heel bijzondere doelgroep: begeleiders van gedetineerden in de Penitentiaire Inrichting (PI) te Almere. “Heel bijzonder om daar eens binnen te zijn. Niet vergelijkbaar met een looncoatbedrijf, dat voortdurend concurrerend moet zijn en zo snel mogelijk moet leveren. Dat geldt hier niet in die mate: de werkdruk is er uiteraard minder hoog, maar het werk van niet mindere kwaliteit!” De instelling heeft een poedercoatinstallatie waarmee gedetineerden kleine onderdelen zoals beugeltjes en boutjes coaten. “De begeleiders beschikten weliswaar over een mbo-vooropleiding en ervaring in de metaal, maar wilden meer van het proces weten, misten de specifieke technische ondergrond op poedercoatgebied. Ze werken heel netjes, maar hadden behoefte aan een update over nieuwe technieken, testmethodes, garanties, voorbehandelingsmethodes. En ze zijn allemaal geslaagd! Waarschijnlijk gaan zij ook door met het volgende niveau, om meer zicht te krijgen op het totale coatingproces, maar bijvoorbeeld ook op zaken als garanties en het opzetten van offertes. Weliswaar gebeurt de inkoop landelijk en hebben de afzonderlijke instellingen daar niet direct invloed op, maar ze wilden er toch graag meer over weten om hun overzicht te vergroten.”

36 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Van het eerste uur Kremers beschikt over meer dan veertig jaar praktijkervaring in het vakgebied. Hij volgde een opleiding als meester-schilder en startte zijn loopbaan bij Teodur in Breda, waar men in de jaren zestig met het fabriceren van poederlak was begonnen. Hij werkte van 1976 tot 1979 onder meer in het laboratorium onder

leiding van ir. Pieter de Lange, hoofd Research & Development van de poedercoatingfabrikant.

Kremers leerde er de kneepjes van het vak, dat toen nieuw was.

Leidinggeven Eind jaren zeventig verkaste hij naar het Utrechtse Electrocoat. In 1982 begon hij bij

“Als directeur ben je voortdurend bezig om je medewerkers dingen uit te leggen en hen uit te dagen.”

Van Gulik Coatings, waar hij directeur werd en leidinggaf aan een groeiend aantal medewerkers: eerst tien, later veertig mensen. Hij bleef zijn liefde voor het lab trouw en bleef altijd onderzoek en proefjes doen. “Poedercoaten op verzinkt staal was toen geheel nieuw in Nederland. In 1982 was ons bedrijf het eerste en enige dat dit proces uitvoerde, inmiddels doen vele tientallen bedrijven het.” Later ging Van Gulik Coatings NedCoat De Meern heten.

VISEM In de jaren negentig had Kremers (namens Van Gulik Coatings) zitting in de Vereniging voor Industriële Spuit- en Moffelbedrijven en startte hij samen met drie andere lidbedrijven met het opzetten van de VISEM-kwaliteitseisen. Inmiddels is Kremers ook weer betrokken geweest bij een update van de praktrijkrichtlijn ‘Poeder en natlak op zink’ in 2012.

Lesgeven Als leidinggevende deed hij automatisch ervaring op als lesgever: “Als directeur ben je voortdurend bezig om je medewerkers dingen uit te leggen en hen uit te dagen, en leer je zelf ook steeds weer bij!” In 2013 verkocht Kremers zijn aandelen en begon hij zijn eigen adviesbureau: Poedercoat Advies Bert Kremers. “De kwaliteit

van een poedercoatsysteem, zijn levensduur, het behoud van glans en kleur: al die zaken zijn sterk afhankelijk van het vooraf maken van de juiste keuzes. De voorbehandeling bepaalt in hoge mate de kwaliteit, maar ook de laagdikte en het type poeder of welk meerlagensysteem er wordt toegepast.”

Vernieuwing cursus De ION-cursus Poedercoaten wordt voortdurend vernieuwd en verbeterd, om nieuwe ontwikkelingen in het vak op de voet te blijven volgen en suggesties van individuele docenten én deelnemers te verwerken. Schreuder werkt nu aan een nieuwe versie en raadpleegt daartoe Kremers en andere betrokken cursusleiders. De cursus wordt zowel bedrijfsintern als klassikaal aangeboden, afhankelijk van de vraag.

binnen de poedercoatafdeling en gericht op het verhogen van het vakmanschap. Na het volgen van de drie modules kunnen deze medewerkers worden ingezet in de vakgebieden: ophangen/ afhalen, voorbehandeling, poederapplicatie, kwaliteitscontrole, reparatieafdeling en laboratorium. De cursist is in staat om een bijdrage te leveren aan het efficiënter maken van het poedercoatproces. De cursussen, met name niveau 2 en 3, zijn ook geschikt voor medewerkers die werkvoorbereidende werkzaamheden of verkoopactiviteiten verrichten en meer inzicht willen hebben in het poedercoatproces. ●

Inhoud cursus Poedercoaten is een duurzaam, milieuvriendelijk en efficiënt coatingproces. De cursus Poedercoaten wordt gegeven op drie niveaus. Er is aandacht voor het ontwikkelen van technische kennis en praktische vaardigheden. In de cursussen wordt naast vakinhoudelijke zaken ook aandacht besteed aan veiligheid en het herkennen van defecten. Deze moderne, praktijkgerichte cursus is geschikt voor alle medewerkers

Meer informatie Een volledig overzicht van de opleiding Poedercoaten niveau 1, 2 en 3 is als pdf te downloaden op de website van de Vereniging ION, zie www.vereniging-ion.nl/opleidingenoverzicht.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 37

Elektrochemie & metallieke deklagen

Thema Wet- en regelgeving

In totaal vinden er in de procesbaden ongeveer 80 verrichtingen plaats.

Werking Qualanod benadert regelgeving Qualanod valt niet direct onder wet- en regelgeving, maar komt er wel in de buurt.

Daarom is het een goede zaak om eens stil te staan bij deze Europese koepelorganisatie die sterk gericht is op het zeker stellen en verhogen van kwaliteit van aluminium producten van anodiseerbedrijven. Een bedrijf dat op dit terrein al veel ervaring heeft, is Aldor.

Vandaar dat we eens op de koffie gingen bij Michael Baas, directeur van Aldor.

Het bedrijf Aldor was enkele maanden geleden groot in het nieuws in het septembernummer van dit vakblad in een artikel over het nieuwe gebouw van het Filharmonisch orkest in Parijs.

Een gebouw dat een gevel krijgt met 600.000 vogels, een waar kunstwerk dat geïnspireerd is door het werk van de Nederlandse kunstenaar Escher. Maar ook een technologisch anodiseerhoogstandje om de drie verschillende grijstinten van de vogels honderd procent lichtecht te krijgen. Daardoor verandert het aanzien van het kunstwerk door de veranderende lichtval voort-

38 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

durend. Er zijn maar heel weinig bedrijven in de wereld die dat kunnen maken. Michael Baas is nog steeds erg tevreden over de gelegenheid om op zo’n prestigieus gebouw in Parijs te kunnen laten zien waartoe het bedrijf in staat is.

“Zo’n mooie opdracht krijg je maar zelden. Het toont een wonderlijk iets aan: wij hebben heel veel kennis in huis over anodiseerprocessen en de effecten die we daarmee kunnen bereiken, maar de markt zit daar lang niet altijd op te wachten. Anderzijds heeft het ook geen zin om een dure advertentiecampagne te starten, want

diegenen die een probleem hebben, zijn zich daarvan vaak niet bewust. Voor ons zijn face-toface-contacten op beurzen bijvoorbeeld veel efficiënter.” Aldor is specialist in het anodiseren en chromateren van aluminium producten. Het bedrijf behandelt met name producten voor de machinebouw, automobielindustrie, de bouw en de elektronica-industrie.

Meer zekerheid Over Qualanod (zie kader) is Baas erg te spreken. “De werking van Qualanod biedt de klant

veel meer zekerheid over de kwaliteit van het bestelde product dan bijvoorbeeld ISO 9000. Bij ISO heeft de afnemer niet de zekerheid dat hij een kwalitatief goed product krijgt voor zijn toepassingen. Met ISO leg je vast wat je doet, maar dat kan wel eens helemaal niet beantwoorden aan de technische eisen van de klantvraag.

Qualanod is een certificering van het proces en van de technische kwaliteit van het proces. De afnemer is zeker van wat hij koopt, hij wéét wat hij koopt. Qualanod stelt kwaliteitseisen aan het anodiseerproces die ook worden gecontroleerd.”

Met een voorbeeld licht hij het verschil toe.

“ISO zegt bijvoorbeeld over anodiseren dat er zwavelzuur in mijn bad moet zitten. Verder niets. ISO zegt helemaal niets over het percentage zwavelzuur in mijn anodiseerbad. Of het één of dertig procent is, maakt ISO niets uit.

Maar dat percentage is wel van grote invloed op het eindresultaat van het anodiseerproces.

Qualanod zegt niet alleen hoeveel procent zwavelzuur in mijn bad moet zitten, maar komt dat ook nog eens controleren.” Baas vindt regelgeving in de markt belangrijk, omdat daarmee een gelijk niveau van aanbieders afgedwongen wordt en omdat daarmee voorkomen wordt dat de oppervlaktebehandelingsindustrie een slechte naam krijgt. Dit is dan het gevolg van het niet ‘zo nauw’ nemen van de gevraagde specificaties. “Als er geen garanties van kwaliteit worden afgegeven, krijg je als sector een negatief imago. Dankzij regelgeving en handhaving kun je het aanzien van de sector oppervlaktebehandeling verhogen. In die zin is Qualanod vergelijkbaar met regelgeving, omdat dit de eindafnemer van goede kwaliteit verzekert.”

Uitspraak doen Qualanod is overigens opgezet voor en vanuit de bouw. In de bouw ergerde men zich enorm aan afbladderende coatings op wandplaten die drie of vijf jaar daarvoor waren aangeschaft.

Een deel van de procesbaden bij Aldor.

Door de procescontroles via Qualanod wordt dit tegengegaan. Aldor is de enige anodiseur van kleine onderdelen voor de machinebouw in Nederland die een Qualanod-licentie heeft.

“Drie tot vier keer per jaar komen zij bij ons een audit doen om te kijken of wij het goed doen. En mocht eens bij een werk de kwaliteit ter discussie staan, dan doen de inspecteurs van Qualanod op aanvraag onderzoek naar de oorzaak en een uitspraak daarover. Onderzoek en een uitspraak doen, zijn heel belangrijk. Een rechtsgang in juridische zin is heel erg lastig omdat rechters vaak niet technisch onderlegd zijn.” Toch kan de werking van Qualanod nog verbeterd worden volgens Baas door de instelling van een Qualanod-keurmerk voor andere dan bouwgerelateerde producten, bijvoorbeeld machineonderdelen. Dat is er momenteel niet.

Waarom is dat dan belangrijk? “Ik heb zo’n keurmerk drie jaar geleden aangekaart bij de toenmalige Stanod. Nu zijn bij ION en de commissie QualION de eerste gesprekken hierover gevoerd. Een belangrijk onderscheid hierbij is dat de eisen voor kleine (machine)onderdelen heel anders zijn dan die voor de profielenbouw.

Zo’n keurmerk voor geanodiseerde machineonderdelen is van belang, omdat daarmee vaststaat dat het product voldoet aan de gewenste technische specificaties. Ik verwacht dat zo’n keurmerk er over enkele jaren kan zijn.”

Klantspecificaties In de profielenbouw wordt met enkele legeringen gewerkt in één type anodisch proces. De machinebouwanodiseur daarentegen ontvangt een veelvoud aan sterk verschillende legeringen en speelt met procesomstandigheden om de gewenste combinatie van hardheid, sterkte, slijtvastheid en corrosiewerendheid – zoals gespecificeerd door de klant – te bereiken. Daarvoor zijn specifieke procesinstellingen nodig waarin een balans gevonden moet worden om

Qualanod en kwaliteit In 1974 is Qualanod opgericht door verschillende nationale verenigingen van anodiseurs van architectonische geveldelen die zijn georganiseerd in ESTAL (zie pagina 27) en de EWAA. Het doel is het verhogen en het standaardiseren van het kwaliteitsniveau in heel Europa. Bedrijven in veel Europese landen zijn direct of indirect lid van Qualanod. Deelname aan Qualanod heeft als voordeel dat de afnemers geanodiseerde producten ontvangen die voldoen aan een duidelijk omschreven kwaliteitsstandaard. Een Qualanodanodiseerbedrijf biedt gebouweigenaren zekerheid omtrent de kwaliteit die ze krijgen in hun architectuur.

aan wensen van de klant te voldoen. Daarnaast heeft de machinebouw het probleem dat je niet een klantonderdeel uit het proces kunt halen om een (destructieve) test uit te voeren, zoals bij de profielenbouw wel het geval is.

Ter illustratie : “De machinebouwer heeft de beschikking over en keuze uit zo’n vijftien tot twintig verschillende eigenschappen. In de profielenbouw zijn dat er drie tot vier. Qualanod moet zich ook gaan toeleggen op de key procesomstandigheden om die vijftien tot twintig gewenste eigenschappen te kunnen borgen.

De basiseigenschappen hebben betrekking op hardheid, sterkte, corrosie en slijtvastheid. De uiteindelijke combinatie van specificaties is iets dat met de eindklant wordt vastgelegd.” ●

Meer informatie www.aldorbv.nl. www.qualanod.net

Veel verschillende onderdelen gaan tegelijk in een procesbad.

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 39

Op zoek naar samenwerkingspartners

Het Enterpise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa),

Ontwikkeling en aanpassing van beschermende buismaterialen en coatings voor een dompelbare hoge-temperatuursensor verzoek uit Duitsland REFERENTIE TRDE20141208001 GELDIG TOT 08-01-2016

is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterpise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

Meer informatie Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777.

Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hieronder volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke.

De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

40 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Beschrijving partnerverzoek Een Duits onderzoeksteam, dat zijn spin-off van de universiteit voorbereidt als ontwikkelaar, producent en distributeur van sensorsystemen, heeft een dompelbaar sensorsysteem voor hoge temperaturen in het bereik van 1.200°C tot 1.800°C ontwikkeld voor toepassing in staal, glas, cement en petrochemie. Dit sensorsysteem is momenteel in ontwikkeling en beschikbaar op laboratoriumschaal. Om toepassingen in bepaalde industriële gebieden te implementeren, is voor deze applicaties een bepaald soort beschermende buizen nodig. Gezocht worden onderzoeks- of industriële partners om verbeterde oplossingen voor de beschermingsbuizen te ontwikkelen – beter dan eerder gebruikte oplossingen met keramiek, enkelvoudige kristallen en verschillende vuurvaste metalen en coatings – om het systeem duurzamer te maken en resistenter tegen agressieve gesmolten massa’s en atmosferen.

Het met beschermingsbuizen uitgeruste sensorsysteem zal het eerste product van de beoogde spin-off zijn in de eerste helft van 2015. De beschermingsbuizen moeten robuuster en duurzamer zijn dan de vorige buizen, die na een paar uur of enkele dagen gedeeltelijk ontbinden.

Om vanaf het begin meerdere markten met de hoge-temperatuuroplossing aan te spreken en te bedienen, zijn de hier beschreven beschermende buis en ontwikkelde coatingoplossing in elke specifieke aanpassing gewenst.

Doelmarkten zijn onder andere staalsmelterijen, gieterijen, glasindustrie, petrochemische industrie, fabrikanten van industriële ovens en systeembouwers. Gezocht worden industriële of onderzoekspartners voor technische samenwerkingsovereenkomsten. In dit verband is formele samenwerking mogelijk met de onderzoekspartner, de industriële partner of met beiden samen. Ook welkom is een mogelijke productieovereenkomst voor de vervaardiging van de buizen of de uitbesteding van de coatingoplossingen. Tevens worden industriële en/of onderzoekpartners gezocht

die geavanceerde kennis hebben over hogetemperatuurbeschermingsbuizen, vuurvaste materialen of brandwerende coatings.

Stadium van ontwikkeling In ontwikkeling, getest in het laboratorium.

Intellectueel eigendom Patent(en) aangevraagd, maar nog niet toegekend.

Marktkernwoorden - Keramiek - Industriële meet- en detectieapparatuur - Procesbesturingsapparatuur en -systemen.

Toelichting De te ontwikkelen beschermende buizen moeten chemisch en thermisch resistent zijn, zodat een minimumniveau van duurzaamheid wordt geboden. Dit niveau kan één dag tot enkele maanden belopen, afhankelijk van de toepassing.

De aan één zijde gesloten beschermingsbuizen hebben een dikte van 8 tot 20 mm en een lengte van 40 tot 200 cm.

Gewenste samenwerkingsvorm Taken die door de partner(s) moeten worden uitgevoerd: - Aanpassing van huidige beschermingsbuizen die niet aan de vereisten voldoen - Ontwikkeling van nieuwe beschermingsbuizen - Ontwikkeling van coatingoplossingen - Toepassen en inbrengen van coatingoplossingen.

- Mogelijk daaropvolgende productie van de buizen en uitbesteding van de oplossingen.●

Terugblik Column

Een goede naam?

Geavanceerde nanomaterialen voor langdurige bescherming van metalen en constructiestaal Aanbieding uit Roemenië REFERENTIE TORO20141205004

Dit themanummer over wet- en regelgeving maakt duidelijk dat er heel veel (veranderende) wet- en regelgeving is en dat die in onze sector vooral gericht is op de bescherming van mens en milieu. Wet- en regelgeving (en handhaving) zijn nodig, omdat de werking van de markt an sich te veel openingen biedt om het niet zo nauw te nemen met de bescherming van mens en milieu. Daarvan zijn nationaal en internationaal helaas veel voorbeelden bekend.

Toch zou de sector het als een eer moeten zien dat handhaving van wet- en regelgeving nooit in de praktijk wordt toegepast, omdat het niet nodig is. Het is er als een ultimum remedium, maar al dat gedoe dat eraan vastzit, moet je niet willen. Het bezorgt de sector ook maar een slechte naam.

GELDIG TOT 16-12-2015

Een Roemeens instituut heeft een technologie ontwikkeld die betrekking heeft op verschillende geavanceerde multifunctionele gedoteerde nanopoedermaterialen voor langdurige bescherming van metalen en bouwstaal. Het bedrijf zoekt partners voor verdere samenwerking in nieuwe projecten op chemisch gebied en in commercialisering. Het type van de overeenkomst zal zijn: commerciële overeenkomst met technische ondersteuning of technische samenwerkingsovereenkomst.

Beschrijving partnerverzoek Huidig internationaal onderzoek poogt gangbare anticorrosieve nanocoatings te verkrijgen om (kankerverwekkend) zeswaardig chroom en zinkfosfaat te verwijderen, die beide toxisch zijn verklaard in milieubeschermingswetgeving.

In het laatste geval werd het verbod neergelegd in de EU-richtlijn 2004/73/EC die sinds 30 oktober 2005 van kracht is. Deze stof bergt een R-50/53-risico in zich en brengt waterleven in gevaar. Onderzoeksresultaten zijn niet bevredigend. De nieuwe geavanceerde corrosiewerende nanocoatings hebben deze milieuaspecten opgelost en bieden de volgende voordelen: milieuvriendelijk (zonder zeswaardig chroom en zinkfosfaat), hoge weerstand tegen corrosie en weersinvloeden, thermische schokweerstand, weerstand tegen atmosferische middelen onder gelijktijdige werkzaamheid, mechanische schokweerstand, slijtvastheid, goede barrière-eigenschappen.

Stadium van ontwikkeling Beschikbaar voor demonstratie.

Intellectueel eigendom

Maar heeft de sector dan zo’n goede naam? Het hangt er maar van af aan wie je het vraagt. Het ligt voor de hand dat de bedrijven in de sector hun dagelijkse inspanningen beschouwen als werken aan een goede naam. Maar is dat wel genoeg? Wordt er voldoende meegedacht met de opdrachtgever? Kan het werk ook slimmer en goedkoper gedaan worden? Wordt de klant werkelijk zoveel mogelijk ontzorgd? Verrassen we de klant met slimme en kostenbesparende oplossingen?

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Samenvatting

Het zijn vragen die ieder voor zichzelf mag beantwoorden. Vaak hoor je de verzuchting dat het werk wel slimmer en goedkoper kan, als we maar eens bij de ontwerpers aan tafel mochten zitten. Immers: bij de productontwikkeling gebeurt het nog veel te vaak dat er pas op het eind wordt gedacht: o ja, er moet ook nog even een bepaalde laag op het oppervlak. Dan zijn er al allerlei keuzes gemaakt in de productontwikkeling en rest de applicateur maar weinig anders dan het gevraagde werk volgens de gewenste specificaties simpelweg uit te voeren.

Maar hoe komt het dat we maar zelden bij de ontwerpers aan tafel mogen zitten? Is dat hun schuld?

Hoe zien de ontwerpers onze sector? Hebben wij dan werkelijk als sector een goede naam? Klagen heeft geen zin, doelgerichte actie ondernemen wel! ●

Patenten toegekend.

Gewenste samenwerkingsvorm

oppervlaktetechnieken@ ellemmi.nl

Type partner gezocht: industrie. Specifiek werkterrein van de partner: bedrijven die actief zijn in de chemische sector, bedrijven die diensten aan klanten leveren. Taak die door de partner moet worden uitgevoerd: de technologie aanpassen aan en toepassen op de specifieke omstandigheden, verdere samenwerking in projecten. ●

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

afvoer gevaarlijk afval

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

afzuiginstallaties

anodiseer (ophangrekken)

MEPACO B.V. T. 071-5892863

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

bakken, kunststof

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

adviesbureaus energiebesparing

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

anodemanden (titaan)

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

MEPACO B.V. T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

HaTwee b.v.b.a.

T. + 32 51 637420, F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.be

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

beitsen/passiveren Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Official Benelux dealer

anoden (titaan)

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

MAGNETO Special Anodes BV T. 010-2620788, F. 010-2620201 www.magneto.nl

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

brandwerende / brandvertragende coatings

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

chemicaliën/ opp. behandeling

anodezakken

Van Beek Ingenieurs BV T. 026-3127000, F. 026-3515117 info@vanbeek.com / www.vanbeek.com

Afvalwaterbehandelinginstallaties

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

De Veer Plating Supplies - Den Bosch T. 06 5433 8904 www.deveerps.nl

anodiseren (afdekmaterialen)

HangOn B.V. T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

anodiseer (installaties) EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

42 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Sir John b.v.

T. 0182-396931 F. 0182-396937 info@sir-john.nl, www.sir-john.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Van Hees b.v.

T. +31(0)475 411 249, F. +31(0)475 411 296 info@vanheesecht.nl / www.vanheesecht.nl

beschermkapjes, pluggen, tape

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Kluthe Benelux BV T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

elektrostatisch natlakken Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

coatinginstallaties service & onderhoud

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl

Droogapparatuur

IST Benelux bv T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

elektrostatisch poederspuiten, installaties

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

galvanotechniek, glansmiddelen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

filters

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

filters (andreae, columbus industries)

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

Mefiag Filters & Pumps B.V. Heerenveen T. 0513-630230, F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

T. 0497-339384 F. 0497-381593 info@hendor.com www.hendor.com

galvano automaten

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

glasparelstraalcabines

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161, F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

hangbaansystemen

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

hardchroom baden (kunststof)

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hechtingstechniek

Maan Group T. 0572 355 333, F. 0572 364 498 r.klein@maangroup.nl /www.maangroup.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Hittebestendige en non-stick coatings Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

galvanotechniek, installaties

filters & pompen

Corode T. 0411 - 68 55 0

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Official Benelux dealer

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688, F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 43

industriële luchtbehandeling en warmteterugwinning

kleurenwaaiers Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

industriële reiniging

Chemetall B.V. T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Kluthe Benelux BV tel: +31 (0)172-516 000, F.: +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

natlak Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

marine coatings / Scheepvaartlakken

natlakken (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com Gullimex B.V. T. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. BV Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255, F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

metaal oppervlaktebehandeling

CZL Tilburg BV T. 013-5703370, F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Surface Treatment Ned. Maasbracht, T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

kleur & glans

Gullimex B.V. T. 074-2657788

Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu / www.slf.eu

Kunststoflakken

laagdiktemeters

Mavom BV T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

NauMetrics PMI T. 074-3490022, F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633, F.0162-322907 info@verlab.nl www.verlab.nl

lakstraten

Vecom Group T. 010-593 0299, F. 010-593 0225 info@vecom-group.com, www.vecom-group.com

Metalliseren/Schooperen

Amitech b.v.

T. (0)341-429059, F. (0)341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

moffelovens

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

44 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

natlakspuitapparatuur

Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

naverbrandingsinstallaties Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ontvettingsmiddelen

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663, F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

MEPACO B.V. T. 071-5892863

poederlakken/ poedercoatings

Schröder Plating Service T. 0546-681170, F. 0546-681003

ovens

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

ontbramen

Enthone B.V. T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51, F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

MacDermid Benelux B.V. T. 076-502 1940, F. 076-503 4876 www.macdermid.com/industrial EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662, F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507 Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com www.rosler.nl

ontlakken (in loon)

Thermo-Clean N.V.België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Surtec Benelux BV T. (077) 308 15 90, F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

poedercoating (afdekmaterialen) C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HaTwee b.v.b.a.

T. + 32 51 637420, F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.be

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

Official Benelux dealer

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377, F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ontvettingsinstallaties

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Horsterweg 221, 5928 ND Venlo T. 077-3968149, F. 077-3969737 www.citakubv.eu / info@citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 326 79 20 F.+31 9 337 01 59 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

TIGER Coatings Belgium bvba T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

Official Benelux dealer

Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl, www.kermad.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se www.epifatech.se

poederspuitapparatuur C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 45

protective coatings Nordson Benelux B.V. Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

poederspuitcabines

shotpeenen

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Schaepman’s Lakfabrieken BV T. 0384211345 / F. 03842210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

spuitcabines

pvd coatings Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

MSP Systems BV T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688, F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

reinigingsinstallaties

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalinstallaties Kermad Machinebouw bv info@kermad.nl / www.kermad.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

Corode T. 0411-685500

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Holtrop & Jansma B.V. Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

poederspuitinstallaties

pompen (magnetisch aangedreven)

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 www.petsonpaints.com / info@petsonpaints.com SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

straalcabines

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems BV T. 010-4356036, F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

46 | Oppervlaktetechnieken januari 2015

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht, Nederland tel: +31 (0)180 645 281 / F.: +31 (0)180 645 282

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek BV T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

transportsystemen Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-6418050, F. 078-6418059 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363, F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalmiddelen

Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

stralen (afdekmaterialen)

UV en EBC Lak

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Official Benelux dealer

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net

Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666, F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210, F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenbv@online.nl

T. +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

tel +32 9218 7180, F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Eurogrit B.V., Papendrecht T. 078-6546770, F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Laborex b.v.b.a.

T. +32 (0)14 861 616 info@laborex.be / www.laborex.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

C&T Technics T. 0413-331083, F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HangOn B.V. T. 077-3999630, F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Magistor B.V. T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 www.magistor.nl / info@magistor.nl

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings BV T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

verduurzamen van metaal

tanks (kunststof)

Drent Techniek B.V. T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

temperatuurregistratie & analyse

Gullimex B.V. T. 074-2657788

titaan (bevestigings-) materialen

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

straalkasten

Holland Mineraal B.V. T. 0570-621161 F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Twee-componenten apparatuur

MEPACO B.V. T. 071-5892863

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

B ESCHER MI NG EN K L E U R

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener www.rotocoat.nl / info@rotocoat.nl

verhuizingen van coatinginstallaties

Renztech T. 0172 - 47 5954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

verfspuitapparatuur

CAP Industrial B.V. tel- 010-4374737, F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

Oppervlaktetechnieken januari 2015 | 47

verwarmingselementen (teflon)

waterbehandeling

verwerking afvalstromen

BWT Nederland B.V. T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

werpstralers

Corode T. 0411-685500 Paint It The Application Company T: 0318-643 260 / F. 0318-643 042 www.paintit.nl / info@paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166, F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

voorbehandelingsinstallaties

MEPACO B.V. T. 071-5892863

Rösler Benelux B.V. T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be Lubron Waterbehandeling BV T. 0162-426931 www.lubron.eu

Wiltec BV T. 0413-244444 / F. 0413-244499 www.wiltec.nl, sales@wiltec.nl

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558282, F. 074-2422373 info@leering.nl, www.leering.nl

Eurowater BV T. 088-0005000 www.eurowater.nl

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

EnviroChemie bv T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Energy Partners Systems B.V. T. 026-4720350, F. 026-4721507

Glasbeek Finish B.V. T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Straaltechniek Int. B.V. www.straaltechniek.net MAGNETO Special Anodes BV T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl Sybrandy B.V. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

verwarmingselementen

Corode T. 0411-685500

Indufinish BV T. 0591 630003 www.indufinish.com

Ondeo Industrial Solutions BV T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com tel: +32 9218 7180 / F.: +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Rippert Benelux B.V. Oslo 10, 2993 LD Barendrecht Nederland T. +31 (0)180 645 281 / F. +31 (0)180 645 282

SLF Oberflächentechnik GmbH info@slf.eu, www.slf.eu

Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

48 | Oppervlaktetechnieken januari 2015