Oppervlaktetechnieken september 2015

15 16 28

Nieuwe verdienmodellen in de bouw en oppervlaktetechnieken

Metalliseren: innovatie en automatisering

Brandvertragende coatings: specialistenwerk

CE Markering en kwaliteitslabels

9 | 59 e jaargang | september 2015

Het vakblad voor de professional Thema Bebouwde omgeving

34

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 1

Specialists in Maintenance & Surface Treatment 2 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Tel.: 010 – 5930299 E-Mail: info@vecom-group.com

CoLoFon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren. redactie Jetvertising (hoofdredactie) Redactieteam: Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur), Edward Uittenbroek (redactiecoach)

redactieraad Hans Bosveld (vereniging ION), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen, Adrie Winkelaar (CTC Consult) redactieadres Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl abonnementen Abonnementsprijs: € 87,50, buitenland: € 87,50. Voor toezending naar een adres in het buitenland wordt een toeslag van € 54,00 per jaar in rekening gebracht. Kortingsregeling leden ingenieursvereniging KIVI/NIRIA: 50%. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging, U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen de voor dat nieuwe jaar geldende abonnementsprijs. Opzeggingen en adreswijzigingen kunt u mailen naar info@vereniging-ion.nl of invullen op www. oppervlaktetechnieken.com advertentieverkoop Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl opmaak Projekt C, www.projektc.nl druk Senefelder de Misset, Doetinchem www.senefelder.nl uitgave Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl copyright 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Geanodiseerd aluminium wordt vaak toegepast voor de productie van gevelpanelen. Het bedrijf Alumet heeft daar z’n core business van gemaakt. Gelukkig biedt deze techniek ook heel veel architectonische mogelijkheden voor de gevel. Zo is geanodiseerd aluminium in steeds meer kleuren en patronen leverbaar. Daarnaast geven architecten vaak de voorkeur aan authentieke materialen zoals geanodiseerd aluminium. Zowel nationale als internationale opdrachtgevers weten Alumet te vinden.

Leeswijzer Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

realisatie Chris Berenbak (journalistiek binnenland), Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Jan Oonk (technische journalistiek binnenland), Jaap van Peperstraten (journalistiek binnenland), Edward Uittenbroek (technische journalistiek buitenland; rubriek Gespot; selectie rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

Architectonische bewondering Een themanummer Bebouwde omgeving is een mooi gelegenheid om te laten zien wat de branche oppervlaktetechnieken op dit gebied presteert. Iets wat zich niet alleen in woorden laat beschrijven, maar ook mooie foto’s oplevert. Er zijn immers mooie gebouwen en kunstwerken genoeg die met behulp van één of andere oppervlaktetechniek een adequaat beschermingsniveau hebben gekregen, maar juist ook architectonisch bewondering afdwingen.

Vanzelfsprekend wordt hierbij niet alleen heel adequaat de klantvraag beantwoord, maar wordt in veel gevallen ook specifiek tegemoet gekomen aan bepaalde kwaliteitslabels, zoals Qualisteelcoat en Qualanod. In een brede waaier aan onderwerpen, die ook de breedte van de branche in de bebouwde omgeving laat zien, willen we laten zien hoe de branche dat doet.

Zo staan we uitgebreid stil bij de vele mogelijkheden van voorgelakte aluminium coils die verwerkt worden tot dak- en gevelpanelen. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, kunnen deze in nagenoeg iedere gewenste kleur geleverd worden.

Maar vaak ook in veel meer verschillende soorten kwaliteiten en samenstellingen dan wordt gedacht.

Verder schenken we aandacht aan brandvertragende coatings die levensreddend kunnen zijn in gebouwen met een stalen constructie. Er is op dat gebied onlangs ook een breed samengestelde Kennisgroep opgericht waarvan we nog veel van zullen horen.

Ook presenteren we twee verhalen van twee bedrijven die op het gebied van metalliseren en anodiseren aansprekend werk maken dat dagelijks in de bebouwde omgeving te bewonderen is. Behoorlijk wat bruggen en sluizen, maar ook boorplatforms op zee, zijn via metalliseren toegerust om heel wat jaartjes de strijd tegen de elementen aan te gaan.

Ook geanodiseerde gevels, in veel varianten, gaan niet alleen succesvol maar ook mooi uitgevoerd, die strijd aan.

En we staan stil bij nieuwe verdienmodellen in de bouw. Een centrale vraag daaruit is: blijven we toeleverancier van coating tegen de laatste prijs of worden we aanbieder van oplossingen met meerwaarde? En we besteden aandacht aan veel aspecten die aan graffiti verbonden zijn. Tot slot laten we iemand van buiten de branche ons de maat nemen als het gaat om goed toegerust te zijn als we als bedrijf over pakweg tien jaar nog willen bestaan. Anders denken is zo’n beetje het minste wat nodig is.

Helemaal tot slot: opnieuw hebben we drie pagina’s met korte interessante nieuwsberichten over actuele gebeurtenissen uit de branche. Dus: veel leesplezier! ●

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 3

Column

BYK Webinars – Interactief & Interessant Til uw kennis van kleur- en glansmetingen naar een hoger niveau.

Kwaliteit is meer dan een kwestie van vertrouwen in een goede (op)levering

Interactieve Webinars van 60 minuten Online te volgen vanuit huis of kantoor Eerstvolgende Webinar: 30 september 2015 Schrijf u direct in via gullimex.com/webinars

Vorig jaar hebben we een nieuwe bank besteld. Na jaren van trouwe dienst was het oude exemplaar versleten. Na wat speurwerk hebben we een passend exemplaar gevonden en besteld. Uiteraard twaalf weken wachten en dan...

1963AdvOppTechn_Webin3009.indd 1

11-09-15 09:22

ANALYSES | TESTS | PROJECTS | PILOTS CONTRACT R&D | ENGINEERING | ASSISTANCE

ISO9001 en luchtvaart gecertificeerd AS9100

EKKERSRIJT 1501 | 5692 AN | Son (bij Eindhoven) | T 040-7515249 F 040-7515306 | E lab@innplate.com | W www.innplate.com

Verkoop en Verhuur

RUIM 30 JAAR EXPERTISE

w ww.h i l t r a .com

PGS15 opslagsystemen voor gevaarlijke stoffen 0342 - 404160

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl 4 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Helaas werd er verkeerd geleverd. U heeft de kleur fout genoteerd, was het commentaar. Het heeft enkele weken en veel irritatie gekost om aan te tonen dat het stalenboek in de showroom een foute codering bevatte. We zullen het aanpassen was het simpele commentaar.

De leverancier creëerde zelf deze fout en schoof de schuldvraag af op de klant. Wat opviel was de zeer lage oplossingsgerichtheid. Het behoeft geen betoog, dat het onze laatste aankoop was bij dit bedrijf en we zijn uiteraard geen goede ambassadeur.

Dat er iets fout ging bij de levering was nog niet eens het probleem. Dat kan overal gebeuren. Het afschuiven van de schuld, het nonchalante gedrag van zowel de verkoper als de bedrijfsleider, en het feit dat niemand sorry zegt bij een dergelijke slechte prestatie heeft veel meer gevolgen voor de relatie.

Bij de oppervlaktebehandelende bedrijven wordt geprobeerd de klant wel centraal te plaatsen. Dat gebeurt door betrokken medewerkers en goede specificaties. Door de jarenlange relaties die de bedrijven met hun relaties hebben, wordt eventueel rework veelal gedaan op basis van vertrouwen.

Egbert Stremmelaar | Directeur Vereniging ION

gullimex.com/webinars

Als u meer zekerheid wil, dan kan een vraag naar een kwaliteitslabel een goede aanvulling zijn in uw garantievraag. Binnen de oppervlaktebehandelende branche zijn Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod kwaliteitslabels die tot continue verbeteringen leiden en die onafhankelijk getoetst worden. Bijvoorbeeld binnen de garantievoorwaarden van de VMRG (Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche) zijn deze labels als voorwaarde benoemd. Deze labels zijn ook een goede aanvulling op een EN 1090-declaratie.

Het Instituut voor Bouwkwaliteit is opgericht als kwartiermaker voor het beoogde stelsel voor kwaliteitsborging in de bouw. Ondernemers, consumenten en overheden werken gezamenlijk aan de kwaliteit van de bouw. Qual.ION heeft zich inmiddels aangemeld om ook de kwaliteitslabels, waarvan Qual.ION de licenties in Nederland uitgeeft, in de geaccepteerde instrumenten op te nemen. ●

20

Inhoud VERENIGING ION

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

15 CE Markering en kwaliteitslabels in de oppervlaktetechnieken Betrouwbaarheid en kwaliteit zijn nauw met elkaar verbonden en voor iedere oppervlaktebehandelaar is het leveren volgens klantspecificatie natuurlijk vanzelfsprekend. Daarnaast zijn ook goede kwaliteitssystemen belangrijke voorwaarden voor continuïteit. Een beschrijving van de verschillende branchespecifieke kwaliteitssystemen die Vereniging Qual.ION hiervoor voert.

Uitstraling dankzij kwaliteit en kleur In de bebouwde omgeving speelt materiaalkeuze een belangrijke rol, maar voor de beleving van de omgeving is kleur nog belangrijker. Daarom heeft Euramax een uitgebreid palet aan coatings en kleuren ontwikkeld in diverse kwaliteiten en voor allerlei toepassingen. Het bedrijf kan nagenoeg iedere kleur maken en dat begint bij steeds meer partijen in de bouw door te dringen. Hun producten kom je wereldwijd tegen.

Metalliseren: innovatie en automatisering Wie denkt dat metalliseren iets is voor het grove werk, waar geen vernieuwing mogelijk is, vergist zich. Althans, als je kijkt hoe Drecht Coating Services (DCS) innovaties uitdenkt en toepast om het werk te automatiseren en hogere kwaliteitseisen aan te kunnen. Niet alleen voor het werk zelf zijn er slimme dingen bedacht, maar ook voor de omgeving waarin het werk wordt uitgevoerd. DCS heeft over de vraag naar metalliseerwerk niet te klagen.

28

organische deklagen 16 Brandvertragende coatings: specialistenwerk Met brandvertragende coatings kun je de constructie van een gebouw brandveiliger maken, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Een organisatie die daar werk van maakt, is Brandveilig Bouwen Nederland (BBN). Directeur Leo Oosterveen legt het hoe en waarom uit.

18 Kennisgroep brandwerende coatings aan de slag Onlangs is de Kennisgroep brandwerende coatings opgericht. Deze breed samengestelde groep streeft naar een doelmatige en efficiënte kwaliteitsborging op brandwerende coatings.

Daartoe moet iedere betrokken partij zich bewust zijn van zijn rol en daarnaar handelen. Een beschrijving van de actiepunten van de Kennisgroep.

26 Laagenergetische voorbehandelingsprocessen Momenteel zijn verschillende procedés en producten voor metaalvoorbehandeling beschikbaar die veel milieuvriendelijker zijn en waarbij beduidend minder hulpmiddelen worden gebruikt dan bij hun voorgangers. Er kunnen aanzienlijke kostenbesparingen worden gerealiseerd op energie, water, afvalwater en onderhoud. In dit artikel wordt beschreven hoe dat kan.

32 “Groot volume, kleinere series” Duurzaam bouwen en authentieke materialen zijn belangrijke trends in de architectuur. Alumet speelt hier goed op in door zich op een unieke manier te richten op de nichemarkt van het anodiseren van gevelpanelen. Het bedrijf pakt het leggen van contacten met architecten en constructeurs serieus aan.

ALGEMEEN 34 Nieuwe verdienmodellen in de bouw en oppervlaktetechniek Wat kunnen we leren van de recente crisis in de bouwsector? Welke lessen zijn er voor bedrijven in de oppervlaktebehandeling? Er is een ingrijpende omslag nodig in denken en doen. Piet M. Oskam legt uit.

36 Graffiti: decoratie in de bebouwde omgeving Graffiti, ooit begonnen als het illegaal aanbrengen van beschilderingen en teksten, is inmiddels uitgegroeid tot een erkende vorm van decoratie in de bebouwde omgeving. Hoe is deze ontwikkeling gegaan en hoe kunnen we er gebruik van maken?

39 Mijn mening 40 Verandering omarmen of stoppen Inzoomen op de bebouwde omgeving is natuurlijk prima, maar het is ook nuttig om op zoek te gaan naar de grotere verbanden. Dus tijd om even uit te zoomen. Welke nationale en internationale ontwikkelingen komen op ons af die van invloed zijn op de bebouwde omgeving? Het gaat dan om ontwikkelingen op het gebied van urbanisatie, duurzaamheid en klimaatverandering.

Meiny Prins schetst een indringend toekomstbeeld.

42 Brancheregister

Bij de voorpagina: Graffiti wordt vaak als bekladding gezien en als iets wat de waarde van de omgeving naar beneden brengt. Maar de laatste decennia wordt graffiti ook anders ervaren. Er zijn ook kunstenaars die graffiti toepassen. Soms worden zelfs op verzoek van gebouw-eigenaren graffiti-artiesten ingehuurd om de omgeving op te vrolijken. Zoals op deze foto waar op verzoek van de Belgische Spoorwegen graffiti is aangebracht om het spoor rond Antwerpen op te frissen.

Foto Chris Versteeg.

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 5

PROTECTION MADE EASY

Het Libert Paints MCU gamma overbrugt de kloof tussen corrosie en bescherming...

w w w.l i b er t pa i n t s .co m 6 | Oppervlaktetechnieken september 2015

’Moisture Curing Urethanes’ Waar u ook moet schilderen, in om het even welke omstandigheden... De MCU-verven van Libert Paints overbruggen de kloof. Het Libert Paints MCU gamma biedt een volledige anticorrosie-oplossing die u toelaten 365 dagen per jaar te schilderen. Te koud, te warm, te vochtig weer: geen excuus meer om niet te schilderen.

Agenda

SEPTEMBER

● Themamiddag Innovation in Surface Treatments for the Automotive Industry 29 september, Helmond www.automotivenl.com/nl ● Klassikale cursus Anodiseren niveau 2 30 september www.vereniging-ion.nl

OKTOBER

● Nationale Staalbouwdag 1 oktober, Amsterdam www.nationalestaalbouwdag.nl ● Klassikale cursus Basiskennis Oppervlaktebehandeling van Metalen 5 oktober www.vereniging-ion.nl ● Vakbeurs Energie 6 - 8 oktober, Den Bosch www.energievakbeurs.nl ● Vakbeurs Ecologistiek 6 - 8 oktober, Den Bosch www.eco-logistiek.nl ● Vakevent Veilig Werkt Beter 6 - 8 oktober, Den Bosch www.veiligwerktbeter.nl

● Cursus Toegepaste Kleurtechniek 7 en 14 oktober, Nieuwegein www.kleurenschool.nl ● Workshop STABU Bouwbreed 20 oktober, Ede www.stabu.org

november

● Dag van de Oppervlaktetechnologie 12 november, Maarssen www.vereniging-ion.nl ● Marine Equipment Trade Show inclusief Material Xperience On Tour 17-19 november, Amsterdam www.metstrade.com/mets www.materia.nl ● Precisiebeurs 18 -19 november, Veldhoven www.precisiebeurs.nl ● Studiedag Brandveilig Bouwen Nederland 19 november, Nieuwegein www.bbn.nu

Dag van de Oppervlaktetechnologie Op de Dag van de Oppervlaktetechnologie zijn er maar liefst veertien inhoudelijke presentaties die inzoomen op de nieuwste ontwikkelingen in het vakgebied. De presentaties gaan over innovatieve materialen en toepassingen om het werk beter, sneller en goedkoper te doen en tonen oplossingen van technische vraagstukken. Na een plenair ochtendgedeelte met drie presentaties, bestaat de middag uit parallelsessies onder twee thema’s: offshore/natte infra en bebouwde omgeving. Zie voor meer informatie de flyer die als bijlage met deze editie van OT is meegezonden.

Vier beurzen onder één dak Van 6 tot en met 8 oktober zijn er maar liefst vier beurzen tegelijk in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. Het gaat om de vakbeurs Energie, het platform voor duurzame innovatie in transport en logistiek Ecologistiek, de duurzame mobiliteitsbeurs Ecomobiel en om het Vakevent Veilig Werkt Beter. Al deze beurzen hebben op één of andere wijze met oppervlaktetechnieken te maken, hetzij technisch of in bedrijfsmatig opzicht. Een hotel boeken lijkt geen overbodige luxe. Overigens vinden Ecologistiek en Ecomobiel alleen op 6 en 7 oktober plaats.

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 7

kort Nieuws Grote nieuwe hal voor groot werk DCS (Drecht Coating Services) in Moerdijk gaat dit jaar beginnen met de bouw van een nieuw hal voor het metalliseren, coaten en assembleren van zeer grote werkstukken. De grootte van de nieuwe hal is 75 meter lang, 25 meter breed en 25 meter hoog. De hal is bedoeld voor alle grote en zware objecten die via de RoRo-steiger kunnen worden aangevoerd, zoals sluisdeuren en bruggen.

De hal wordt gebouwd op een aangrenzend terrein van de huidige vestiging. In de hal zal het werk vooral zo veel mogelijk geautomatiseerd uitgevoerd worden. Voor de inrichting van de hal heeft DCS een bedrijf ingehuurd dat gespecialiseerd is in het volledig mechaniseren van lasprocessen, met robots en dergelijke.

Volgens Marcel de Keizer, general manager van DCS, is automatisering een grote noodzaak.

“In de hal komt het nieuwste van het nieuwste wat betreft de automatisering van processen.

Dit dient meerdere doelen. We kunnen hiermee het gebrek aan personeel ondervangen en de daarvoor geschikte processen zullen sneller en goedkoper worden uitgevoerd. Ook is daarmee de kwaliteit op een constant hoog niveau. Een robot kan heel nauwkeurig werken. Dat is niet alleen voor ons en voor de klant van belang, maar ook voor de inspecteurs die we steeds vaker op bezoek krijgen. Bij een geautomatiseerd proces weet je gewoon dat de kwaliteit goed is zo lang het proces loopt. Als er ergens iets verkeerd gaat, stopt het meteen. Dus je hoeft er niet naar om te kijken.”

Het besluit tot die hal is ook genomen omdat daarvoor naar verwachting voldoende werk is in de toekomst. Om te beginnen met drie heel grote sluisdeuren van 15 meter hoog, 26 meter lang en vijf meter dik en met een gewicht van 340 ton. De eerste sluisdeur is onlangs gearriveerd op een Mammoet transportwagen met heel veel wielen. De sluisdeur zal in een tent

onder handen worden genomen. Eind volgend jaar moet de nieuwe hal klaar zijn voor de volgende sluisdeuren en ander werk.

“Wat betreft de renovatie van bruggen en sluizen is er de afgelopen jaren veel werk vooruit geschoven, maar daar kun je niet eeuwig mee doorgaan. Daarnaast merken we dat alles groter, zwaarder en breder wordt. Er zijn klanten die zo groot niet kunnen bouwen, omdat hun hallen niet groot genoeg zijn of ze zitten niet aan het water. In onze loods kan niet alleen afgebouwd, maar ook geassembleerd en gecoat worden. Het werk kan aansluitend op onze kade worden gezet en vervolgens over water naar de bestemming worden vervoerd.”

Een artikel over het metalliseren door DCS staat in deze editie op pagina 28. ●

Meer informatie www.dcscoating.nl

Opleidingen speciaal voor constructeurs en controleurs Het is zó gewoon dat we het ons nauwelijks realiseren, maar vrijwel alles wat we gebruiken en om ons heen zien, heeft wel een oppervlaktebehandeling ondergaan. De carrosserie en het chassis van uw auto, het frame van uw fiets, de kranen in uw badkamer. Maar ook de metalen gevelbeplating en kozijnen van gebouwen, hekken en brugleuningen en metalen delen van machines en procesinstallaties.

De constructeur of bouwkundige moet de afweging maken welke eisen aan het oppervlak gesteld moeten worden. Dit geldt voor zowel de functionele eisen, zoals slijtage- of corrosiebestendigheid, alsook voor esthetische eisen, zoals kleur en glans. De controleur of inspecteur kan ingezet worden voor het opstellen van het pakket van eisen (bij inkoop) voor een specifiek (bouw)deel en voor bijvoorbeeld het inspecteren van de binnenkomende goederen op het voldoen aan de juiste specificaties.

In veel gevallen is het wenselijk dat de betreffende constructeur een gedegen keuze kan maken uit alle beschikbare technologieën; zowel de bekende technologieën alsook de nieuwe ontwikkelingen in de oppervlaktebehandelende industrie. Voor de opsteller van het PvE of de uitvoerder van de kwaliteitscontrole is het noodzakelijk inhoudelijke kennis van de relevante oppervlaktebehandeling te hebben. De vereniging ION biedt speciaal voor professionals die niet werkzaam zijn in de oppervlaktebehandelende branche, maar die om hun dagelijkse werk goed te kunnen uitvoeren wel over voldoende kennis moeten beschikken van de mogelijkheden en eigenschappen van de diverse oppervlaktebehandelingen, een aantal specifiek voor deze doelgroep ontwikkelde cursussen aan. Hierin worden behalve de technologieën ook zaken als (veranderen van) materiaaleigenschappen, duurzaamheid, veiligheid en testmethodes behandeld.

Kijk voor meer informatie op www.vereniging-ion.nl ●

De Omgevingswet Op 8 september werden door het ministerie van Infrastructuur en Milieu in Utrecht de resultaten van de BOTS-proeven gepresenteerd. Bijna 800 mensen vanuit alle geledingen hebben de afgelopen maanden in twintig testprojecten nagegaan waar de knelpunten liggen als de Omgevingswet in de huidige vorm ingevoerd zou worden. De algemene uitkomst was dat er een goede basis ligt, maar dat er nog wel veel huis-

8 | Oppervlaktetechnieken september 2015

werk is te doen. Separaat van de BOTS-proeven heeft een aantal branchevertegenwoordigers, waaronder de Metaalunie en de Vereniging ION, contact gezocht met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu omdat de gemeenten -door het verkrijgen van lokale afwegingsruimte- veel eigen regels kunnen maken voor de invulling van de openbare ruimte. Ofschoon iedereen accepteert dat lokaal maatwerk is te prefereren

boven generieke voorwaarden, is het feit dat regels per gemeente kunnen afwijken en per zittingsperiode van de gemeenteraad kunnen wijzigen, een moeilijk te hanteren uitgangspunt voor bedrijfsvoering op de lange termijn. Zeker in de situatie van oppervlaktebehandelende bedrijven, waar onroerend goed meestal speciaal voor het proces is ontwikkeld. ●

High Throughput, Alkaline Zinc-Nickel Process

ZINCROLYTE Sprint™ Ž

• Highest corrosion protection • Consistent high efficiency • High applicable current densities • Less maintenance Energy saving • High throughput surface finishing

Enthone BV Koenendelseweg 29, BG ’s-Hertogenbosch Tel: 073 628 0111 europe@enthone.com

Glasbeek ad 2.pdf 1 7-11-2013 12:51:30

an Alent plc Company

EUROGRIT WORDT SIBELCO EUROPE NIEUWE UITSTRALING NVERANDERD UW VERTROUWDE LEVERANCIER VAN HOOGWAARDIGE STRAALMIDDELEN VOOR OPPERVLAKTEBEHANDELING Eurogrit BV maakt sinds 1985 deel uit van de Sibelco Groep. Sibelco is ĂŠĂŠn van de grootste producenten van industriĂŤle mineralen ter wereld met 200 vestigingen in 41 verschillende landen.

De laatste jaren is Eurogrit meer en meer geĂŻntegreerd in de Sibelco organisatie. In het licht van onze internationale groeistrategie, op basis van sterke lokale aanwezigheid, is een eenduidige naam en uitstraling van onze vestigingen in de verschillende Europese landen van groot belang. Daarom zijn wij vanaf heden in al onze externe communicatie herkenbaar als Sibelco Europe. De naam Eurogrit zal blijven bestaan als merknaam voor ons assortiment straalmiddelen.

Belangrijker is dat voor u als klant de kwaliteit van onze producten en onze service minimaal op gelijk niveau blijft.

Sibelco Europe t /PPrEIPFL t -% PapendrechU t TBMFs.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.cPN t www.sibelco FV t tel

SMART SOLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

C

M

FLEXIBELE HANGERS

Y

CM

MY

1

2

Hulzen die ophangen makkelijker en meer flexibel maken. De serie van instekers is eindeloos.

CY

1 Magneet insteker / MH 5

CMY

2 Verlengde pijlen / BHL WA K

3 Maskeren en ophangen, gaten / GHH 4 Maskeren en ophangen, assen / GHA 3

4

5 Beugel instekers / BHL Y 6 Pijl insteker / BHL P

5

6

Neem voor meer informatie contact met ons op! www.hangon.co

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 9

kort Nieuws

Nationale Staalbouwdag Op de Nationale Staalbouwdag op 1 oktober in Amsterdam is kennis te vergaren over de laatste trends en ontwikkelingen in het opdrachtgeven, ontwerpen en bouwen met staal. Hiertoe biedt organisator Bouwen met Staal een veelzijdig programma met een dagvullend plenair congres en praktijkseminars voor specifieke doelgroepen. De afgelopen jaren heeft de dag gemiddeld zo’n 1.500 bezoekers getrokken.

De Nationale Staalbouwdag is hét jaarlijkse infoevent voor bouwprofessionals die het voor het zeggen hebben bij: vastgoed- en projectontwikkelingsmaatschappijen, architectenbureaus, ingenieursbureaus, bouwondernemingen, staalconstructiebedrijven, maar ook bij overheden en onderwijs- en onderzoeksinstellingen.

Ook voor applicateurs is deze dag interessant, omdat er in de (staal)bouw steeds meer naar geïntegreerde oplossingen wordt gezocht waarbij ook een belangrijk rol is weggelegd

10 | Oppervlaktetechnieken september 2015

voor oppervlaktetechnieken. Denk bijvoorbeeld aan brandvertragende coatings en ketensamenwerking waarover in dit nummer meerdere artikelen staan. Daarom worden er maar liefst 1.000 exemplaren van deze editie van vakblad Oppervlaktetechnieken op de Nationale Staalbouwdag verspreid.

zijn, een Architectenseminar en een seminar voor constructeurs. Verder is er een congres waar de laatste belangwekkende ontwikkelingen in en voor het ontwerpen en bouwen met staal worden gepresenteerd, is er de uitreiking van de StudentenSTAALprijs 2015 en een Staalbouwdiner na afloop.

Het thema van de Staalbouwdag dit jaar is Op de Schaal van Staal. Hiermee wordt ingespeeld op de situatie in de provincie Groningen waar de dreiging van aardbevingen groter is dan werd aangenomen. Op de Nationale Staalbouwdag wordt hier speciale aandacht aan gegeven, onder meer door een Aardbevingsbestendig Plein op de beursvloer waar participanten diverse oplossingen aanreiken voor de aardbevingsproblematiek.

De Staalbouwdag wordt georganiseerd door Bouwen met Staal. Deze organisatie stimuleert het gebruik van staal in de bouw en is dé onafhankelijke kennisorganisatie die alle partijen in de bouw ondersteunt bij het toepassen van staal. Bouwen met Staal initieert onderzoek voor de kwaliteitsverbetering van stalen bouwproducten en ontwerp- en bouwprocessen met staal en werkt mee aan de totstandkoming van regelgeving voor staaltoepassingen. ●

Er is ook een seminarprogramma met bijvoorbeeld een seminar over de aardbevingsaspecten die voor constructief ontwerpers van belang

Meer informatie www.nationalestaalbouwdag.nl

Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN

Word lid van een proactieve branchevereniging! • T 030 630 03 90 F 030 630 03 89 info@vereniging-ion.nl www.vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 11

kort Nieuws Oppervlaktebehandelaars in augustus veel minder positief dan in juli Situatie in de Oppervlaktebehandeling in augustus wel beter dan de totale industrie Uit de laatste meting van de ION BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling (in samenwerking met MCB) blijkt dat de inkoopmanagers in de metaalbewerkende branche ‘Oppervlaktebehandeling’ in augustus veel minder positief over de groei in de branche zijn dan in juli: indexscore 57,6 versus 79,6. De branche ontwikkelde zich in augustus wel beter dan de totale Nederlandse industrie met een score van 53,9.

Dit wordt maandelijks door branchevereniging Nevi gemeten. Omdat een score hoger dan 50 ‘groei’ betekent, kan geconcludeerd worden dat er in de Oppervlaktebehandeling (maar ook in de industrie in het algemeen) sprake is van groei. De BrancheBarometer Oppervlaktebehandeling van de Vereniging ION (in samenwerking met MCB) is (evenals de Nevi Inkoopmanagersindex) opgebouwd uit vijf componenten. Over de ontwikkeling in augustus ten opzichte van juli zijn met betrekking tot deze componenten de volgende conclusies te trekken: • De productie in de branche Oppervlaktebehandeling ontwikkelt zich veel minder positief ten opzichte van vorige maand • Over de orders denken de inkopers veel minder positief • De levertijd van de leveranciers is veel korter • De voorraden eindproduct nemen flink af • Over de werkgelegenheid denkt men veel minder positief.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, nemen volgens de inkopers flink af ten opzichte van vorige maand.

Ten opzichte van de totale industrie (Nevi) zijn de volgende conclusies te trekken met betrekking tot de verschillende aspecten in de afgelopen maand: • Het productieniveau is in de Oppervlaktebehandeling in augustus veel minder goed dan in de totale industrie • Het orderniveau is veel beter • De levertijden van de leveranciers zijn veel langer • De voorraadniveaus in de Oppervlaktebehandeling zijn flink hoger • Over de werkgelegenheid denken de inkopers veel positiever.

De inkoopprijzen, geen onderdeel van de totale BrancheBarometer, zijn in de Oppervlaktebehandeling relatief flink lager dan in de totale industrie. ●

Meer informatie Nieuwe deelnemers aan de BrancheBarometer (mits oppervlaktebehandelaar) zijn van harte welkom: ze krijgen sneller en specifiekere resultaten. Meld je aan via www. formdesk.nl/ion/abonnee. Bent u leverancier voor de oppervlaktebehandelende industrie of wilt u het persbericht maandelijks ontvangen, meld u dan gratis aan via www.formdesk.nl/ ion/pers.

Opmerking: de relatieve vlakheid van de Nevi-lijn is te verklaren door de grote verscheidenheid aan industrieën waaruit deze is opgebouwd.

ECHA gestart met publieke consultatie over zeswaardig chroom Op 12 augustus is ECHA gestart met de publieke consultatie om informatie te verzamelen over het gebruik van zeswaardig chroom waarvoor de industrie een autorisatie heeft aangevraagd. De consultatieperiode loopt tot 7 oktober 2015. De consultatie is in zes onderwerpen uitgesplitst: • Oppervlaktebehandeling (met uitzondering van de passivering van blik) voor diverse

12 | Oppervlaktetechnieken september 2015

• • • • •

industriële sectoren zoals architectuur, automotive en in het algemeen metalen productenproductie Oppervlaktebehandeling voor de lucht- en ruimtevaart Passiveren van blik Functioneel verchromen Functioneel verchromen voor decoratieve doeleinden Diverse andere toepassingen.

ECHA zal de verkregen input op haar website publiceren en daarmee voor iedereen toegankelijk maken. De website wordt wekelijks ververst. Op het ledengedeelte van de website van ION kunt u rechtstreeks reageren. Uiteraard kunt u ook via Vereniging ION reageren. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl www.echa.europa.eu/nl

www.HaTwee.be webshop

Elektrophysik SmarTest

NauMetrics Precision Measuring Instruments Tel: 0031(0)743490022 | www.naumetrics.nl | E: sales@naumetrics.nl

Precoat-proces

PRECOAT: Reeds 10 jaar ervaring in de markt, Qualicoat approval No. A-021 > 2500 uur corrosiebestendigheid

PRECOAT COLOR: Nieuwe ontwikkeling, chroomvrij met een kleur, Qualicoat approval No. A-096 > 2500 uur corrosiebestendigheid PRECOAT TVL:

Chroom 3 waardig alternatief met Qualicoat approval No. A-095 > 2500 uur corrosiebestendigheid

AD Chemicals is a part of AD International

adinternationalbv.com

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 13

algemeen

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

Architect wijst op kansen voor de branche Als het om bebouwde omgeving gaat, is het werk van oppervlaktebehandelaars vaak zichtbaar op gevels van gebouwen en op kunstwerken in de GWW-sector. Dat is mooi, maar wordt overal wel de meest optimale oplossing toegepast? Dat mag je je afvragen, want er zit in de regel een behoorlijk grote afstand tussen de opdrachtgever in de bouw en de oppervlaktebehandelaar. Hoe zou het beter kunnen?

Iemand die daar wellicht een antwoord op kan geven, is Joost Heijnis, bouwtechnoloog van Architectenbureau Cepezed. Hij was ook één van de sprekers op de Techn.ION-dag in april dit jaar. “Ik vond dat een razend interessante dag, omdat ik veel interessante informatie hoorde over allerlei nieuwe technieken en high techtoepassingen. Informatie waarvan ik denk dat iedere architect dat eigenlijk zou moeten weten.

Dat ze dat niet weten, heeft niets te maken met desinteresse, maar met de grote afstand tussen architect en oppervlaktebehandelaar.”

Er is ook een grote afstand tussen opdrachtgevers en oppervlaktebehandelaars. “Er zitten te veel schakels tussen waardoor informatie niet altijd bij de juiste mensen terecht komt. Ik denk dat er door opdrachtgevers en architecten heel veel relevante maar onbekende informatie uit de branche oppervlaktetechnieken te halen is.

Dat is een zorg die niet zo makkelijk op te lossen is. Het zou naar mijn idee aangepakt kunnen worden door op allerlei bijeenkomsten over oppervlaktetechnieken te vertellen, interviews te geven aan elk medium dat er in geïnteresseerd is en door advertenties te plaatsen, bijvoorbeeld

14 | Oppervlaktetechnieken september 2015

in architectuurbladen.”

Hij wijst erop dat het lastig is om als applicateur in een bestek terecht te komen. Het zou interessant zijn voor de branche om daar eens over na te denken. Wat in ieder geval geen zin heeft, is om als oppervlaktebehandelaar langs te gaan bij architectenbureaus, want die worden dagelijks overspoeld door bedrijven en bureaus die iets aan te bieden hebben. Daarentegen zou het beter zijn om dit soort zaken op brancheniveau aan te pakken. Datzelfde geldt voor de contacten tussen architecten en applicateurs. Die zijn in de regel op één hand te tellen. Hoe zou dat verbeterd kunnen worden?

Kruisbestuiving Heijnis heeft daarop ook geen concreet antwoord, maar hij weet wel dat niets daaraan doen onverstandig is. “Ik heb het sterke vermoeden dat er op het gebied van oppervlaktetechnieken veel meer mogelijk is dan opdrachtgevers en architecten weten. Bij Booosting proberen we innovatie te ontwikkelen of te versnellen door bijeenkomsten te organiseren waar vrijuit van gedachten gewis-

seld wordt over concrete onderwerpen. Zie het als een vorm van kruisbestuiving.”

Booosting is een platform voor koplopers in bouwinnovatie waarvan hij sinds drie jaar voorzitter is. “Dit platform is mede ontstaan vanuit de frustratie bij ontwerpers dat veel informatie van fabrikanten en toeleveranciers niet of onvoldoende gedeeld wordt en vice versa. Waarom zouden we niet bij elkaar in de keuken mogen kijken om diepgaand problemen te bespreken en wel zodanig dat er geen commerciële belangen in het geding zijn? Vertel gewoon waar je mee bezig bent. Dergelijke bijeenkomsten blijken ontzettend leerzaam te zijn. Vooral bij onderwerpen waarover een flinke discussie ontstaat. Het is van belang dat je daarbij ook sectoren betrekt die je aanvankelijk wellicht over het hoofd zou zien.” ● Wilt u reageren op dit stuk? Mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Meer informatie www.cepezed.nl/nl www.booosting.nl

CE Markering en kwaliteitslabels in de oppervlaktetechnieken Betrouwbaarheid en kwaliteit zijn nauw met elkaar verbonden en voor iedere oppervlaktebehandelaar is het leveren volgens klantspecificatie natuurlijk vanzelfsprekend. Daarnaast zijn ook de invoering en het hanteren van een goed kwaliteitssysteem belangrijke voorwaarden voor continuïteit. Vereniging Qual.ION voert hiervoor verschillende branchespecifieke kwaliteitssystemen.

In het kader van de Verordening Bouwproducten (CPR) en de Europees geharmoniseerde productnorm EN 1090-1, is het sinds 1 juli 2014 wettelijk verplicht een CE-verklaring op te stellen voor stalen en aluminium constructiedelen die belasting-dragend in een permanent bouwwerk worden ingezet en in het handelsverkeer worden gebracht binnen de EU. CE is een verplichte Europese markering die aangeeft dat een product op vastgestelde eigenschappen is getest. Dit geldt voor producten waarvoor Europese technische specificaties bestaan, zoals geharmoniseerde Europese normen (hEN’s) en Europese Technical Approvals (ETA’s). CE is voor diverse producten in de bouw verplicht en is meestal een eigen verklaring van de fabrikant.

Omdat een metalen constructiedeel plus de oppervlaktebehandeling samen het eindproduct vormen, is het noodzakelijk dat de producent van het metalen deel en de oppervlaktebehandelaar nauw met elkaar samenwerken, en elk hun deel van de onderliggende voorwaarden verzorgen.

Een logische stap in het streven naar optimale kwaliteitsbeheersing is de invoering van een ‘High-End’ kwaliteitssysteem waarvan FPC (Factory Process Control), PPC (Production Process Control) en PQC (Product Quality Control) de hoofdonderdelen zijn. Vereniging Qual.ION is een speciaal hiervoor opgerichte organisatie, die de juiste bouwstenen aandraagt voor de invoering van op maat gesneden, praktijkgerichte kwaliteitssystemen voor de oppervlaktebehandelende industrie. Belangrijk om te weten,

is dat Vereniging Qual.ION separaat staat van Vereniging ION, waarmee de - van wezenlijk belang zijnde - onafhankelijkheid en integriteit zijn gewaarborgd. De door Vereniging Qual.

ION gevoerde kwaliteitssystemen zijn Qualicoat, Qualisteelcoat en Qualanod. Bij de eerste twee is sprake van (multiplex) organische deklagen op respectievelijk aluminium en staal, terwijl Qualanod betrekking heeft op het anodiseren van aluminium.

Op de website van Vereniging ION wordt een register bijgehouden van lidbedrijven die een conformiteitsverklaring EN 1090 hebben en/of houder zijn van een Qualicoat, Qualisteelcoat en/of Qualanod licentie. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 15

organische

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

foto’s Dirk-Jan Kraan

deklagen

Brandvertragende coatings: specialistenwerk Als je de constructie van een gebouw brandveilig wilt maken, kun je dat bijvoorbeeld doen door brandvertragende coatings toe te passen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Maar vooral geldt: het bewustzijn dat er bij het ontwerp van gebouwen al concrete maatregelen voor de brandveiligheid genomen kunnen of moeten worden, kan nog veel meer toenemen. Een organisatie die zich daar al sinds 1992 sterk voor maakt, is Brandveilig Bouwen Nederland (BBN). Directeur Leo Oosterveen van BBN legt het hoe en waarom uit.

BBN is een vereniging van bedrijven die brandveilige bouwmaterialen en constructies leveren en hun producten op brandveiligheid getest hebben bij een geaccrediteerde testinstelling en daarmee aantonen dat hun producten voldoen aan de eisen uit het Bouwbesluit. Anders gezegd: een vereniging van fabrikanten en importeurs van brandveilige bouwmaterialen.

BBN manifesteert zich als dé deskundige op het gebied van bouwkundige brandpreventie, ook wel ‘passieve brandveiligheid‘ genoemd. Men heeft veel kennis in huis en wil die graag delen met alle organisaties die professioneel bij het onderwerp brandveiligheid betrokken zijn.

Eén van de daden in dat kader is de uitgave van het boekje De essentiële bouwkundige controlepunten. Het boekje bevat sterk gecomprimeerde kennis over waar je in ieder geval op zou moeten letten om te zorgen dat het risico op brand en branduitbreiding in een gebouw beperkt wordt. Over dat onderwerp zijn veel uitgebreide normen beschikbaar die op hun beurt graag weer verwijzen naar andere normen waardoor een geïnteresseerde lezer algauw het spoor bijster raakt. Het doel van De essentiële bouwkundige controlepunten is om op een voor iedereen toegankelijke wijze essentiële kennis over brandveilige gebouwen overzichtelijk te presenteren. De eerste uitgave van het boekje was in 2005; het wordt ieder jaar geüpdated.

16 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Gebouweigenaar is verantwoordelijk Leo Oosterveen: “De start van het boekje was een eigenaardige gebeurtenis. Vele producten van de bij ons aangesloten bedrijven waren keurig netjes getest door geaccrediteerde instellingen. Toch gebeurde het wel eens dat aantoonbaar brandveilige producten werden afgekeurd. Vanuit die ervaring is BBN gestart met het bijeenbrengen van kennis over waarop je vooral moet letten bij bouwkundige brandveiligheid. Dat heeft geresulteerd in het boekje De essentiële bouwkundige controlepunten. Toen we daarmee gestart waren, werd ons duidelijk dat we nog veel meer partijen goed moesten informeren en betrekken bij de ontwikkeling van de controlepunten: gebouweigenaren, architecten, aannemers, adviesbureaus, verzekeraars, de diensten Bouw– en Woningtoezicht en projectontwikkelaars. Daarom is besloten het boekje samen met Brandweer Nederland en de Vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland te maken en jaarlijks te actualiseren.”

Een belangrijke maar vaak onderschatte rol bij brandveilig bouwen hebben de gebouweigenaren. Zij zijn immers altijd verantwoordelijk voor de veiligheid van de mensen in het pand, zoals omschreven staat in artikel 1 van de Woningwet. Dit werd nog eens duidelijk bij de Schipholbrand: de twee verantwoordelijke ministers moesten hun ontslag indienen, omdat het rijk

Brand in loods Cothen.

in dit geval de gebouweigenaar was en de verantwoordelijkheid niet goed was ingevuld.

En een andere gebouweigenaar is veroordeeld omdat hij iets met de meterkast heeft gedaan dat van invloed is geweest op een brand waarbij drie doden zijn gevallen. Probleem bij deze verantwoordelijkheid is dat veel gebouweigenaren zich daar niet bewust van zijn, hoewel dit klip en klaar in de Woningwet staat. De verantwoordelijkheid geldt voor alle gebouweigenaren en beheerders, dus ook die van industriële panden.

Kritieke staaltemperatuur Wat is nu in dit verhaal de relatie met oppervlaktetechnieken en de applicateurs? Leo Oosterveen: “Als een constructie bezwijkt bij een brand neemt het in zijn val ook alle brandveiligheidsmaatregelen zoals compartimentering en vluchtwegen mee. In die zin vormt de brandwerendheid van de constructie een basis voor de brandveiligheid. Constructies kun je uitvoeren in hout, beton en staal. In dit verhaal praten we alleen over stalen constructies. De centrale vraag is dan: hoe moeten gebouweigenaren er

voor zorgen dat die stalen constructies voldoen aan de brandwerendheidseisen zoals genoemd in het Bouwbesluit, en welke maatregelen kan de gebouweigenaar nemen om de risico’s van brand te verminderen? Om die vraag bij stalen constructies te beantwoorden, is één vraag van elementair belang: wat is de kritieke staaltemperatuur?” De kritieke staaltemperatuur is de temperatuur waarop de constructie bezwijkt bij brand. Aan de hand van onder andere de kritieke staaltemperatuur kun je bepalen welke maatregelen zinvol zijn om de risico’s bij brand te verminderen. Dat kan door te zorgen dat staal niet die temperatuur bereikt, dus isoleren van het staal is dan zinvol. Die kritieke staaltemperatuur kan iedere constructeur uitrekenen, maar volgens Oosterveen bleek onlangs op een congres dat grofweg slechts tien procent van de constructeurs dat doet. Zie ook het flow diagram uit het boekje De essentiële bouwkundige controlepunten voor de stappen die te nemen zijn voor zorgvuldige staalbescherming. Grofweg zijn er vier maatregelen die je kunt nemen bij stalen constructies: dikkere balken gebruiken

De Essentiële Bouwkundige Controlepunten De uitgave ‘De Essentiële Bouwkundige Controlepunten’ beoogt een bijdrage te leveren aan brandveiliger gebouwen door hierover kennis te verspreiden aan alle betrokkenen. Dat wordt gedaan door duidelijk te maken welke punten in ieder geval van belang zijn als het gaat om bouwkundige brandveiligheid. De beschikbare kennis voor bouwkundige brandveiligheid wordt hiermee zoveel mogelijk toegankelijk gemaakt, zodat iedere betrokkene zijn verantwoordelijkheid kan waarmaken. De uitgave wordt jaarlijks herzien en gemaakt samen met Brandweer Nederland en Vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland. De eerstvolgende nieuwe editie wordt 19 november tijdens de BBN studiedag gelanceerd. Via www.bbn.nu is het boekje gratis als PDF te downloaden. Tevens is het boekje kosteloos aan te vragen bij het secretariaat van BBN via info@bbn.nu.

(overdimensionering), platen eromheen, spuitbeton erop of het toepassen van brandvertragende coatings. De werking van die coatings op stalen balken is dat ze bij hitte opzwellen en zodoende een isolatielaag vormen waardoor het staal niet zo heet wordt. “Over deze coatings hebben we regelmatig overleg met onder meer de Vereniging ION en het Kennisplatform brandwerende coatings.”

Toegevoegde waarde Maar brandvertragende coatings werken alleen maar goed als ze met verstand en zorg zijn aangebracht. Daar moet niet te licht over gedacht worden. “Het goed aanbrengen daarvan is specialistenwerk. Het aanbrengen behoort zorgvuldig volgens specificaties van de fabrikant te gebeuren. Wij roepen op dat betrokken partijen hun verantwoordelijkheid op dit punt nemen.

Dat zeggen we trouwens bij alle constructies en maatregelen: doe de bouw en het onderhoud precies volgens fabrikantvoorschrift. Als iets niet duidelijk is, neem dan vooral contact op met de fabrikant of importeur.” Volgens Oosterveen praat je bij brandveilige gebouwen over een ketensamenwerking. Iedere schakel in de keten heeft de ander nodig. “Zorg dat iedereen in de keten zijn verantwoordelijkheid neemt en spreek elkaar daarop aan. De toegevoegde waarde van de applicateur ligt vooral op het vlak van vragen stellen aan de opdrachtgever voordat je met het werk begint. Vragen als: waartoe dient het? Aan welke eisen moet het voldoen? Hoe zit het met de kritieke staaltemperatuur? Wat is de functie van het gebouw?” ●

Meer informatie www.bbn.nu

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 17

organische

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

deklagen

Kennisgroep brandwerende coatings aan de slag Onlangs is de Kennisgroep brandwerende coatings opgericht. Deze breed samengestelde groep streeft naar een doelmatige en efficiënte kwaliteitsborging op brandwerende coatings. Anders gezegd: de groep wil bij de toepassing van brandwerende coatings zoveel mogelijk bereiken dat de brandveiligheid zo groot mogelijk is. Daartoe moet iedere betrokken partij zich bewust zijn van zijn rol en daarnaar handelen.

Bij de toepassing van brandwerende coatings gaat het er om dat er een afgesproken tijd gewonnen wordt (bijvoorbeeld 60 of 90 minuten) om te vluchten uit het gebouw waarin brand is uitgebroken. Wanneer de juiste coatings op een juiste manier zijn aangebracht op stalen constructies zullen die pas bezwijken wanneer dat wordt verwacht, waardoor het gebouw minder snel zal instorten met alle gevolgen van dien. Zie ook het artikel over brandwerende coatings op pagina 16. Omdat voor die coatings nog geen CE-markering bestaat en omdat de controle op de toepassing zal veranderen, ziet de Kennisgroep voor zichzelf een belangrijke rol weggelegd.

Voorzitter van de Kennisgroep is Carolien Nieuwland die in het dagelijks leven werkt als adviseur bij het Steunpunt Conserveringskennis van Rijkswaterstaat. Zij wijst er op dat het bevorderen van brandveiligheid een maatschappelijk belang is en dat daarom de toepassing van brandwerende coatings en de controle daarop aan geen twijfel onderhevig mag zijn. “Momenteel ligt de controle op de toepassing bij de gemeente in het kader van het Bouwbesluit. Maar er komt een wetswijziging waardoor private kwaliteitsborging mogelijk wordt. Hierdoor verandert het speelveld en is het extra van belang dat iedere betrokken partij goed weet wat zijn rol is.”

Achterliggende gedachte is dat ondeskundigheid en beunhazerij voorkomen, maar de Kennisgroep wil juist dat dat uitgebannen wordt. Daarom gaat de Kennisgroep zich eerst richten op het opstellen van een checklist voor de private kwaliteitscontroleur waarin komt te

18 | Oppervlaktetechnieken september 2015

staan wat de rol van iedere partij in het proces is, aan welke eisen hij moet voldoen en welke documenten hij moet leveren of eisen voor een goede kwaliteitsborging. Die checklist bevordert dat de juiste producten worden toegepast en dat die op de juiste wijze worden aangebracht.

Goede brandveiligheid “Door de checklist wordt duidelijk welke documenten een opdrachtgever moet voorschrijven, aan welke eisen een brandwerende coating moet voldoen, maar ook bevorderd dat een constructeur op tijd een juiste berekening maakt. Als iedere partij zijn rol weet en daarnaar handelt, wordt de brandveiligheid zo goed mogelijk gewaarborgd. Je zou ook kunnen zeggen dat de checklist een antwoord is op het ontbreken van een CE-markering. De checklist stellen we in overleg met het Instituut voor Bouwkwaliteit op en zal naar verwachting in de zomer van 2016 klaar zijn.”

De deelnemende partijen in de Kennisgroep (zie kader) zullen vervolgens de checklist bij hun achterban onder de aandacht gaan brengen.

Oppervlaktebehandelaars zullen ook met de private kwaliteitsborging te maken krijgen. In de checklist komt te staan hoe zij daarmee om moeten gaan en met welke documenten zij te maken krijgen om de brandwerende coatings goed toe te passen. Het behoeft geen betoog dat het verstandig is om die aanwijzingen goed op te volgen. Tot slot: “Met alle betrokken partijen proberen we te komen tot een goede brandveiligheid en tot een juiste invulling van ieders verantwoordelijkheid.” ●

Missie en visie De Kennisgroep heeft geformuleerd waarnaar zij streeft en hoe dat bereikt kan worden.

Missie: Het optimaal en verantwoord toepassen van brandwerende coatings.

Visie: Stimuleren dat alle ketenpartijen hun verantwoordelijkheid nemen.

Doel: Een doelmatige en efficiënte kwaliteitsborging van brandwerende coatings in de gehele keten.

Strategie - Communiceren van verantwoordelijkheden naar de diverse partijen in de gehele keten.

- Verspreiden van kennis.

- Een checklist verzorgen voor private kwaliteitsborgers, zodat een doelmatige en efficiënte kwaliteitsborging wordt gestimuleerd.

Partijen in de Kennisgroep De volgende partijen zitten in de Kennisgroep: BBN, Brandveilig Bouwen Nederland, BmS, Bouwen met Staal, OGOS, Opdrachtgeversoverleg Staalconserveren, OnderhoudNL Industrieel, Vereniging ION, VVVF-PC, Vereniging Van Verf Fabrikanten Protective Coatings, Zinkinfo Benelux

chromitAL TCP

Driewaardige chroompassivering voor aluminium SurTec 650 chromitAL levert een uitstekende corrosiebescherming op ongecoate oppervlakken en verbetert de adhesie van organische coatings.

Ook geschikt voor toepassing op glad en geanodiseerd aluminium. directe vervanging van conventionele hexavalente chroompassivering milieuveilig, gifvrij, eenvoudige toepassing en afvalverwerking voldoet c.q. overtreft MIL-DTL-81706 and MIL 5541 voor absolute corrosieweerstand (= 336 uren tot eerste corrosie vlgs ASTM B-117 neutrale zoutsproeitest) temperatuurbestendigheid tot 100 °C

lage contactweerstand, overeenkomstig electrische geleidbaarheidseisen op aluminiumsubstraten vlgs MIL DTL-81706 class 3 in de praktijk getest op 2024, 2219, 5083, 7075 legeringen en verschillende gietlegeringen geschikt voor dompel-, sproeitoepassing en wisapplicatie voor het bewerken van grote oppervlakken SurTec Benelux B.V. Molenweg 17A NL-5953 JR Reuver Nederland

Tel.: Fax: E-mail: Web:

+31(0)77 308 1590 +31(0)77 476 2033 HeH@surtecbenelux.com www.surtec.com

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 19

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

organische

foto’s Euramax

deklagen

Uitstraling dankzij kwaliteit en kleur In de bebouwde omgeving speelt materiaalkeuze een belangrijke rol, maar voor de beleving van de omgeving is kleur nog belangrijker. Daarom heeft Euramax een uitgebreid palet aan coatings en kleuren ontwikkeld in diverse variaties en voor allerlei toepassingen. Het bedrijf zegt dat het nagenoeg iedere kleur kan maken en dat begint bij steeds meer partijen in de bouw door te dringen. Wereldwijd kom je hun producten tegen.

Het bedrijf heeft als motto: colour your world with Euramax. “En dat is tevens onze missie”, zegt Jorrit Scheepers, architectural specification manager bij Euramax. “Veel architecten hebben helemaal geen idee van wat er allemaal mogelijk is op het gebied van kleur en worden door de klant van de panelen gestuurd naar een twintigtal standaard kleuren. Dat is eigenlijk doodzonde als je beseft dat nagenoeg iedere kleur mogelijk is. Dat kan vooral van meerwaarde zijn als je de gevelbekleding heel mooi wilt laten aansluiten bij de kleur van de kozijnen of het gebouw een speciale uitstraling wilt geven.

Vanzelfsprekend kijken we bij de klantvraag ook heel goed naar waar het gebouw komt te staan, bijvoorbeeld dicht aan zee, in een drukke metropool of in de woestijn.”

Het bedrijf heeft diverse aansprekende projecten op zijn naam staan, zoals het pretpark Ferrari World in Abu Dhabi en het King Abdulaziz International Airport (KAIA) in Jeddah, Saoedi Arabië. Dit laatste project heeft het grootste voorgelakte aluminium dak ter wereld met een oppervlak van maar liefst 450.000 vierkante meter. Maar ook in Nederland zijn er genoeg voorbeelden, zoals de Maastoren in Rotterdam, Paleiskwartier De Croon in Den Bosch en het

20 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Eemhuis in Amersfoort. Overal is men op zoek gegaan naar oplossingen om precies de gewenste kleurstellingen te bereiken om het gebouw de gewenste uitstraling te geven en tevens te beschermen tegen corrosie, UV-licht en vervuiling.

Jorrit Scheepers: “Wij lakken het aluminium met behulp van het coil, oftewel pre-coating, coatingprocedé. Daarna worden de voorgelakte coils verwerkt tot dak- en gevelpanelen. We merken dat de meeste mensen deze technologie nog niet kennen. En als je het ze dan vertelt, moet je erbij vertellen dat het voorgelakte materiaal zich eenvoudig laat plooien waardoor er een zeer grote bandbreedte aan panelen verkrijgbaar is. De hoge kwaliteit en grote mate van efficiëntie hebben er namelijk voor gezorgd dat voorgelakt coilmateriaal de basis vormt voor meer dan driekwart van alle dak- en gevelpanelen op de markt.”

UV-blockers Euramax werkt niet alleen chroomvrij, maar ook zonder zware metalen. In de coatings zitten organische pigmenten. Dit kan zeker bij krachtige kleuren betekenen dat een derde laag nodig is met het oog op de kleurechtheid

en de gewenste bescherming. Zoals bij het Rabobank Datacenter in Best, waar achttien soorten groen zijn gebruikt. Een groot deel van de kleuren is in tweelaags PVDF uitgevoerd, een ander deel moest extra beschermd worden door een clearcoat als derde laag met daarin speciale UV-blockers. “We kijken altijd eerst naar welke coatingkwaliteit nodig is en vervolgens zoomen we in op de kleuren in de gewenste kwaliteit. Wij proberen voor architecten en opdrachtgevers iets speciaals te maken. Door de jaren heen zijn wij ons steeds meer gaan toeleggen op het premium segment met innovatieve nieuwe producten. Je praat dan over high end toepassingen en over het ontwikkelen van projectspecifieke kleuren. De Maastoren in Rotterdam is in dit opzicht een goed voorbeeld.

De architect wilde aan de onderkant van het gebouw de donkere Maas terug laten terugkomen en in de bovenste glazen verdieping de blauwe lucht. In zijn optiek geen wolkenkrabber, maar een wolkenstreler. Euramax heeft hieraan bijgedragen met 21 grijskleuren die samen het gradueel verloop op de toren vormen. Er zijn heel creatieve oplossingen mogelijk waarbij de kleur van gevel of dak precies aansluit bij de functie of gewenste uitstraling van een gebouw.”

Paleiskwartier de Croon: In plaats van geel koper op de bovenste verdiepingen zoals oorspronkelijk de bedoeling was, zit daar nu een gelakt systeem op.

Presentatiemap Jorrit Scheepers vervolgt: “Van de totale kosten van een gebouw vormen de kosten van de uiteindelijke laag op gevel en dak maar een heel betrekkelijk deel. Maar de kleur is heel bepalend voor de beleving. Wij zoeken veel contact met architecten om hen duidelijk te maken dat er op dat gebied heel veel mogelijk is. Daarom hebben wij ons toegelegd op het ontwikkelen van nieuwe coatingsoorten binnen een bepaalde

range. Ieder range is gericht op een bepaalde toepassing en bestaat uit coatings in diverse variaties. Een overzicht van de ranges hebben we gebundeld in een presentatiemap. Daarvan worden ieder jaar 2.500 exemplaren de wereld over gestuurd, voornamelijk naar architecten en potentiële klanten.”

Het bedrijfslaboratorium heeft op dit moment meer dan drieduizend actieve kleuren op voorraad, maar in de presentatiemap zitten

ongeveer 120 samples. De map is dus louter indicatief en toont diverse ranges aan coatings en de verschillende subtypes waarin ze verkrijgbaar zijn. Er is bijvoorbeeld een EuraBuild-serie, met een PE (Polyester)-kwaliteit als instapmodel, gevolgd door de HDP (High Durable Polymer) met ietwat verbeterde lakkwaliteit en betere garantie, en dan zijn er de op PVDF gebaseerde systemen in twee of meer gewenste lagen.

Sinds kort is er ook een ’broertje‘ van de PVDF:

Rechts, de Maastoren in Rotterdam: 21 grijskleuren die samen een gradueel kleurverloop opleveren. Van de donkere Maas onderaan tot de blauwe lucht in de bovenste glazen verdieping.

Links: Achttien soorten groen op de gevel van het Rabobank Datacenter in Best. Een groot deel van de kleuren is in tweelaags PVDF uitgevoerd, een ander deel kreeg extra bescherming met een clearcoat als derde laag met daarin speciale UV-blockers.

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 21

Een deel van de coils voor het voorgelakte aluminium dak van het KAIA-vliegvel in Jeddah met een totale oppervlakte van 450.000 vierkante meter.

de fluorpolymeer met een iets andere moleculaire structuur en iets verbeterde eigenschappen ten opzichte van PVDF. Met fluorpolymeer kun je lagere of hogere glansgraden bereiken.

Dit wordt vaak opgezet als derde laag op PVDF.

Vierlaags systeem “Aan zee heb je minimaal drielaags PVDF nodig, maar dat geldt ook voor locaties met een heel hoge UV-intensiteit zoals in het Midden-Oosten, China en India. Bij Ferrari World hadden we niet alleen te maken met hoge UV-intensiteit, maar het ligt ook vlak bij zee en dicht bij een woestijn waardoor je te maken hebt met woestijnzand en de schurende werking daarvan. Tot slot is er veel condensvorming door de grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht.”

Dat zijn allemaal omstandigheden die het coatingsysteem extra belasten. Het bedrijf heeft daarom voor dit project een vierlaags systeem ontwikkeld bestaande uit een primer, een barrier coat, een topcoat en daaroverheen een clearcoat (fluorpolymeer) waarin UV-blockers zitten om de rode basis zo goed mogelijk te beschermen. Op dit systeem heeft Euramax een garantie van vijftien jaar gegeven.

Naast EuraBuild heeft het bedrijf nog meer ranges. EuraZinc is daar een voorbeeld van.

Dan wordt er een lak met een zinkpigment op

22 | Oppervlaktetechnieken september 2015

aluminium aangebracht. Het zinkpigment zorgt ervoor dat de lak gaat verweren. Hij wordt net als echt zink donkerder en krijgt een gemêleerde structuur. Daar is een markt voor, want het is goedkoper dan echt zink en biedt veel meer mogelijkheden als het gaat om het kiezen van panelen en profielen, zoals een damwandprofiel of zaagtandprofiel. Nadeel is natuurlijk wel dat de lak minder lang meegaat dan echt zink, maar er zijn genoeg situaties waarin dat geen probleem vormt.

Iets heel bijzonders En zo komt de ene na de andere range voorbij.

Zoals de AluNatur-range (transparante en semitransparante (met pigment) lakken op aluminium), een EuraMica-serie met changerende kleuren afhankelijk van de kijkhoek, en AnoMax, een gemodificeerde mica die accuraat gematcht is op het EURAS-kleurspectrum voor geanodiseerd aluminium. En er is de EuraTex-range, bestaande uit textuurlakken in HDP-kwaliteit met meerdere variaties (fine, rough en design), en de Jeweler-range. Laatstgenoemde is uitgevoerd bij het KAIA-vliegveld in Jeddah.

“Via een klant van ons is een sample van echt koper bij de architect van KAIA terecht- gekomen. Wij zetten namelijk voor een Duitse klant een clearcoat op rood koper zodat het koper

tien jaar lang mooi rood blijft. De architect van KAIA en de opdrachtgever vonden het fantastisch. Ze wilden dit hebben voor het hele dak en de gevels, maar koper op een vliegveld is ontzettend duur en bovendien is de coating daarvoor niet geschikt, vanwege de kerosinedampen en UV-lichtintensiteit daar.

Daarom hebben we ze een match uit onze Jeweler-range bezorgd: een koper metallic basis met daaroverheen een rode mica clearcoat.

Voor het oog heeft het dezelfde kleur als echt koper, zodat de kleur uiteindelijk gespecificeerd is geraakt voor in dit project. In eerste instantie betrof het een hoogglans uitvoering, maar dat zou teveel zonreflectie geven. Daarom is op het dak een laagglansversie gekomen.” Met de Jeweler-range probeert Euramax tegemoet te komen aan de vraag van sommige klanten naar iets heel bijzonders. Ook in Nederland is het toegepast, namelijk op het gebouw Paleiskwartier De Croon in Den Bosch. Daar zou eerst geel koper op de bovenste verdiepingen komen, maar daar zit nu dus een gelakt systeem op. Het wordt ook wel de koperkroon genoemd. ●

Meer informatie www.euramax.eu

Producent en ontwikkelaar van chemische oppervlakte足 behandelingsproducten MAVOM is sinds 1938 een begrip in de markt van de chemische oppervlakte足 behandeling. Onze sterke marktpositie in de huidige markt hebben we te danken aan de in 75 jaar opgebouwde ervaring en expertise in ons vakgebied.

Onze kracht ligt onder andere in een constante productontwikkeling en een eigen laboratorium waar kwaliteitscontroles en serviceactiviteiten worden uitgevoerd.

Hierdoor kunnen wij onze klanten technische ondersteuning en oplossingen op maat aanbieden.

MAVOM Chemie b.v.

Handelsweg 6 2404 CD Alphen aan den Rijn Tel. 0172 43 63 61 Fax. 0172 42 03 10 E足mail: info@mavom.nl Internet: www.mavom.nl Oppervlaktetechnieken september 2015 | 23

Trots op het werk De herbouw en renovatie van het Haga Ziekenhuis in Den Haag is onlangs afgerond. Voor het project, dat was aanbesteed volgens Design, Build & Maintain, heeft Euramax ongeveer 2.500 vierkante meter gelakte aluminium platen achter gezeefdrukt glas geleverd. De kleur van deze beplating is ge-alligned met die van de glazen raampartijen. In nauwe samenwerking met MVSA Architects (Meyer en Van Schooten Architecten) werd een speciale EuraMica flip flop kleur gekozen die goed combineert met het groen getinte glas. De toepassing van deze in een zeer speciale kleur ge-coilcoate plaat heeft sterk bijgedragen aan het uniforme/ hoogwaardige gevelbeeld. De kleur is illustratief voor het enorme potentieel aan mogelijkheden van premium coil coating.

Foto Euramax

24 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 25

organische deklagen

Geen zware metalen, geen verwarming en geringe hoeveelheden bezinksel

Laagenergetische voorbehandelingsprocessen Momenteel zijn verschillende procedés en producten voor metaalvoorbehandeling beschikbaar die veel milieuvriendelijker zijn en waarbij beduidend minder hulpmiddelen worden gebruikt dan bij hun voorgangers. Er kunnen aanzienlijke kostenbesparingen worden gerealiseerd op energie, water, afvalwater en onderhoud.

De invoering van de EU-richtlijn inzake voertuigen (End-of-Life Vehicles Directive) in 2002 maakte een einde aan de toepassing van chroomplating als voorbehandeling voor aluminiumsubstraten door de auto-industrie en haar toeleveranciers. Als gevolg van de REACH-richtlijn, die in 2010 van kracht werd, staan chroom VI-verbindingen op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen (Substances of Very High Concern, SVHC’s) en zal de toepassing van op chroom(VI) gebaseerde chemie in de industrie vanaf september 2017 niet meer zijn toegestaan. De etiketteringseisen voor andere producten, die voor de voorbehandeling van ijzer en staal worden gebruikt, zijn eveneens substantieel gewijzigd. Dit betekent dat zorgvuldig moet worden nagedacht over de te gebruiken chemie in de metaalvoorbehandeling.

Selectie van een conversieprocedé In de industrie, met name in de sector van autoonderdelen en landbouwmachines, is fosfatering nog steeds het procedé van eerste keuze voor de voorbehandeling van oppervlakken, voordat een coating wordt aangebracht. De redenen hiervoor zijn de vele jaren van ervaring met de toepassing en de robuustheid van het proces. De hoge kwaliteitsstandaarden waaraan organische coatings moeten voldoen, kunnen alleen met een geschikt voorbehandelingsproces worden gehaald, in het algemeen met een tri-kationische zinkfosfatering.

De nadelen van dit procedé zijn:

26 | Oppervlaktetechnieken september 2015

- Hoog energieverbruik, bijvoorbeeld voor het bad, dat permanent op een temperatuur tussen 45-55° C moet worden gehouden.

- Grote hoeveelheden fosfaatbezinksel dat zink en vooral ijzer bevat, zich in tanks en leidingen afzet, sproeikoppen verstopt en buitenwerkingstellingen kan veroorzaken.

- Aanslag van zinkfosfaat op de wanden van tanks, in leidingen en op het oppervlak van warmtewisselaars, waardoor bijvoorbeeld wordt voorkomen dat voortdurend warmteoverdracht van de verwarmingsbron naar de fosfaatoplossing plaatsvindt.

- Meer onderhoudswerk, bestaande uit regelmatige en tijdrovende reiniging van de genoemde machineonderdelen, resulterend in langere stilstand van machines.

- Strengere verplichte etiketteringseisen voor de tri-kationische zinkfosfateringsbehandeling die nikkel bevat.

Ondanks al deze problemen moet de zinkfosfateringsbehandeling met nikkel nog steeds worden toegepast. De nikkelzouten verbeteren de afzetting en de alkaliweerstand van de zinkfosfaatkristallen op gegalvaniseerde oppervlakken.

Dit leidt tot een hogere corrosiebestendigheid en betere adhesie van de coating.

Momenteel zijn voor diverse toepassingen echter alternatieven beschikbaar. Deze alternatieven bestaan uit een nikkelvrij zinkfosfateringsproces en het dunne-laagprocedé.

De voordelen van nikkelvrije zinkfosfatering zijn de minder zware etiketteringseisen voor de nikkelvervangers, de vele jaren van positieve ervaringen met de behandeling van ijzeren en stalen oppervlakken en de goede corrosiebestendigheid van deze oppervlakken indien gecombineerd met een coating. Echter, ook voor dit type voorbehandeling is het merendeel

Vergelijking van corrosie-kruip op een nikkelvrije zinkfosfaterende behandeling en een voorbehandeling met het dunne-laagproces. (Test: SST DIN EN ISO 9227; substraat: staal; coating: gegalvaniseerd acryl).

van de hierboven genoemde nadelen van zinkfosfatering van toepassing.

Het dunne-laagprocedé en de bijbehorende producten op basis van zirkonium vormen een interessant alternatief. Ze zorgen voor een corrosiebescherming die vergelijkbaar en in sommige gevallen zelfs beter is dan bij zinkfosfatering (zie grafiek). Dit procedé heeft ook nog andere voordelen. Omdat de producten geen fosfaat bevatten, wordt geen fosfaatbezinksel gevormd. Omdat de beitsende werking van de producten maar liefst negentig procent lager is, komen er veel minder ijzerionen in oplossing. De geringe hoeveelheid afzetting die ontstaat, kan gemakkelijk uit de voorbehandelingsoplossing worden verwijderd met een badfilter (50–100 µm). Bovendien kan het bad zonder verwarming (15-40° C) in bedrijf zijn. Ter vergelijking: zinkfosfatering vindt plaats bij een temperatuur van 45-55° C. De keuze van het juiste conversieprocedé vormt dus een grote stap in de richting van de introductie van een milieuvriendelijke voorbehandeling die geen zware metalen bevat, weinig afzetting produceert en geen verwarming nodig heeft.

Keuze van het reinigingsmiddel De voorbehandeling van metalen oppervlakken door middel van zinkfosfatering of het dunne-laagprocedé omvat niet alleen het conversieproces, maar ook de daaraan voorafgaande reinigingsfases. In geval van alkalische reinigingsmiddelen die zouten bevatten, kunnen de fosfaten (meestal een mengsel van ortho-, pyro- en polyfosfaten) worden vervangen door nieuwe grondstoffen, zoals hydrolysebestendige fosfonaten of gemodificeerde carboxylzuren. Beide groepen producten kunnen worden gebruikt om het reinigingsmiddel zelf en de hardheid van het water te stabiliseren. Er zijn producten op de markt (voor gebruik van diverse metalen en voor staal) is aangetoond dat ze uiterst doeltreffend reinigen. Indien vloeibare reinigingsmiddelen worden gebruikt, moeten de oppervlakteactieve producten die naast de zoutvormers nodig zijn apart worden toegevoegd. Voor de oppervlakteactieve middelen zijn veel verschillende grondstoffen beschikbaar. Dit betekent dat op olie gebaseerde oppervlakteactieve middelen in sommige gevallen niet langer nodig zijn en dat in plaats daarvan op hernieuwbare grondstoffen gebaseerde middelen kunnen worden gebruikt.

Door verschillende oppervlakteactieve middelen te combineren is het bovendien mogelijk om de de-emulsificerende eigenschappen van de reinigingsmiddelen te modificeren. Hierdoor

Voorbehandeling vergt in de regel veel chemicalien. kan het grootste deel van de contaminatie in de reinigingsvloeistof met een olieafscheider worden verwijderd. Het gevolg is een langere badstandtijd en een lager verbruik van het reinigingsmiddel.

Samenvatting

Het is tegenwoordig mogelijk om metaalvoorbehandelingsproducten te vinden die milieuvriendelijker zijn en minder hulpmiddelen gebruiken. Het is echter niet voldoende om simpelweg producten te kiezen die minder schadelijke ingrediënten bevatten, omdat er voor het gehele proces verbeteringsmogelijkheden zijn. Zo zijn bijvoorbeeld fosfaten niet langer nodig in reinigingsmiddelen. Door een zorgvuldige keuze van oppervlakteactieve stoffen die hernieuwbare grondstoffen bevatten, is het mogelijk de impact op het milieu op de lange termijn te verminderen. Daarnaast maakt een intelligente combinatie van oppervlakteactieve stoffen het aanzienlijk gemakkelijker om olie van de reinigingsvloeistof te scheiden, waardoor de badstandtijd wordt verlengd. De nieuwste voorbehandelingsproducten bevatten milieuvriendelijkere ingrediënten. Bovendien worden ze bij kamertemperatuur gebruikt, produceren ze geen fosfaatbezinksel en hebben ze minder invloed op het milieu, doordat de reinigingsbaden en de latere spoelbaden minder elektrolyten bevatten. De mogelijke besparingen kunnen op drie gebieden worden gerealiseerd: - Energiekosten, met name verwarming - Kosten voor water en afvalwater - Kosten voor onderhoud en buitenwerkingstelling

Gezien de recente ontwikkelingen op de energiemarkt zullen energiekosten absoluut voor gebruikers de belangrijkste rol spelen. Echter, in de praktijk zullen bedrijfsleiders ook worden aangesproken door de verbeteringen op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk en de bescherming van werknemers, die door nieuwe dunne-laagprocedés en gemodificeerde reinigingsmiddelen worden geboden (zie de casestudy).

Casestudy Een voorbeeld van een geslaagd gezamenlijk project is een coatingbedrijf, dat metalen onderdelen eerst met een combinatie van ontvettende en ijzerfosfaterende processen reinigde en voorbehandelde alvorens deze te coaten. In dit geval bestaan de onderdelen hoofdzakelijk uit staal en sommige uit gegalvaniseerd staal en diverse aluminiumlegeringen. Het bedrijf moest zijn voorbehandelingsproces opnieuw opzetten om het geschikt te maken voor de bewerking van meer geavanceerde en complexere onderdelen, en om aan de vergunningsvereisten te voldoen. Volgens het nieuwe beleid moest het bedrijf stoppen met producten die fosfaten bevatten. Hierdoor was het aantal beschikbare processen beperkt en kon uiteindelijk alleen een dunne-laagprocedé worden gebruikt. In combinatie met de twee adequate reinigingsproducten kon zo aan alle vereisten worden voldaan. De sproei-unit met vijf zones is al meer dan drie jaar in bedrijf naar volle tevredenheid van de operators. ●

Meer informatie www.kluthe.nl

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 27

Elektrochemie

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

en metallieke deklagen

Marcel de Keizer op de kade achter het bedrijf leunend tegen een afmeerpaal met een doorsnede van 1.520 mm. De palen zijn gestraald waarna drie verflagen zijn aangebracht: twee lagen Universal anticorrosive epoxy coating van 150 micrometer per laag (droge laagdikte) en een eindlaag van HS polymeric urethane van 60 micrometer droge laagdikte.

Metalliseren: innovatie en automatisering Wie denkt dat metalliseren iets is voor het grove werk, waar geen vernieuwing mogelijk is, vergist zich. Althans, als je kijkt hoe Drecht Coating Services (DCS) innovaties uitdenkt en toepast om het werk te automatiseren en hogere kwaliteitseisen aan te kunnen. Niet alleen voor het werk zelf zijn er slimme dingen bedacht, maar ook voor de omgeving waarin het werk wordt uitgevoerd. DCS verwacht dat de vraag naar metalliseerwerk flink zal toenemen.

Eerst even aandacht voor de techniek van het metalliseren: het opbrengen van een aluminiumlaag op staal. Dat opbrengen gaat via een groot aantal heel kleine druppeltjes die zich opstapelen en daarmee een wat poreuze laag vormen. Het aluminium gaat zich opofferen voor staal, waardoor het staal volledig afgesloten wordt van zijn omgeving. Er kan geen water

28 | Oppervlaktetechnieken september 2015

en zuurstof meer bijkomen, waardoor er geen corrosie zal ontstaan.

“Behalve corrosiewerend, is aluminiumoxide ook erg sterk en hard. Er is maar één product dat harder is en dat is diamant”, aldus Marcel de Keizer, general manager van DCS. “Gemetalliseerd staal kun je nauwelijks beschadigen, maar het kan wel een vervorming volgen. Een geme-

talliseerde plaat kun je buigen en dan blijft de coating erop intact. En de corrosiewerendheid is dusdanig dat het meer dan 100 jaar een normale bescherming biedt, ook op zee. TNO heeft testen uitgevoerd, waarbij aluminium in snel stromend zeewater met zand lag, een erg agressieve omgeving. Er werd een jaarlijkse afname van de laagdikte gemeten van twee tot drie mi-

crometer. Aangezien we bij metalliseren praten over laagdiktes van 200 tot 400 micrometer, kun je dus heel veel jaren vooruit. We praten dan wel over een atmosferische omgeving, niet over aantasting door diverse chemicaliën.”

De techniek van metalliseren kent twee varianten die via een pistool worden uitgevoerd: één waarbij propaan en zuurstof worden gemengd en een elektrisch proces. In beide gevallen wordt er aluminium gesmolten en met behulp van perslucht verneveld. In veel gevallen wordt de voorkeur gegeven aan het elektrische proces, omdat je daarmee sneller werkt en betere resultaten bereikt. Maar er zijn ook flinke nadelen: dat proces veroorzaakt veel meer herrie, hitte en stof dan de andere variant. Overigens zijn beide varianten niet erg gunstig als je praat over handwerk en arbeidsomstandigheden.

Automaten en robots “Behalve met de hitte, stof en herrie, heb je ook nog eens te maken met een pistool dat vier kilo weegt. Als je dat werk de hele dag moet doen, word je daar niet vrolijk van. Daarom hebben we heel veel geld en tijd gestoken in het ontwikkelen van automaten en robots die het werk uitvoeren. We zijn nu zover dat die een groot deel van de constructie automatisch spuiten. Daardoor hebben we een continue kwaliteit, een veel arbeidsvriendelijker proces

en een veel hogere productiviteit. We maken nu in dezelfde tijd veel meer meters dan met de hand. Daarnaast hebben we zelf de machines ontwikkeld en gebouwd om stroom te leveren voor het proces.”

Metalliseren wordt vaak toegepast in de offshore, bij bruggen en sluizen en in de petrochemie. In die laatste sector vaak bij buitenleidingen en vaten die geïsoleerd worden.

Dan kun je niet meer zien wat er met het staal gebeurt onder de isolatie. Je moet die isolatie er dan regelmatig afhalen om te kijken hoe het met het staal is. Als er eenmaal corrosie is ontstaan onder de isolatie, kan het heel hard gaan. De corrosie ontstaat doordat er ondanks de isolatie toch altijd wel vocht bij komt en ook door temperatuurverschillen. “Er zijn geen coatings die daar een goed antwoord op hebben.

Wij hebben testen gedaan met metalliseren met aluminiumsubstraat. Daaruit bleek dat bij die toepassing het zeker is dat er geen corrosie ontstaat onder de isolatie. Het verbaast ons dus niet erg dat er steeds meer vraag komt naar dit product, ondanks het feit dat het behoorlijk kostbaar is.”

Onderhoud Marcel de Keizer wijst erop dat DCS door automatisering de prijs een stuk naar beneden heeft kunnen krijgen. En dat die techniek de factor

onderhoud voorlopig buiten de deur zet. “Bij bruggen bijvoorbeeld, kan onderhoud een behoorlijke impact hebben als daar normale coatingsystemen zijn toegepast. Na ongeveer een jaar of vijftien zal een nieuwe laag aangebracht moeten worden. De brug wordt dan afgesloten voor het verkeer en verdwijnt in een tent waar het werk wordt uitgevoerd. Zo hebben wij in opdracht van ProRail de spoorbrug bij Nootdorp gemetalliseerd. Daar hoeven ze niet meer naar om te kijken. De enige component die daar op zit en onderhoud behoeft, is de coating die de architect erop wilde hebben vanwege de kleur.”

Voor die coating is de meest hoogwaardige eindcoating genomen, die twintig jaar mee moet kunnen. Dan zal alleen de loszittende verf verwijderd moeten worden en een nieuw laagje aangebracht moeten worden. Maar stralen en dergelijke is dan niet nodig, want de metalliseerlaag is gewoon intact, benadrukt Marcel de Keizer. “Als je alleen naar de kostprijs kijkt dan is metalliseren duurder dan coating, maar op de lange termijn verdien je het ruim terug, omdat onderhoud niet of nauwelijks nodig is. Overigens is niet iedereen daar direct van overtuigd.

Twintig jaar geleden hebben we het metalliseren geïntroduceerd bij Rijkswaterstaat, maar daar zag men er aanvankelijk niets in. Het heeft tien jaar geduurd voordat ze overstag gingen en bijvoorbeeld sluisdeuren lieten metalliseren.”

De Netkous in Den Haag door DCS gemetalliseerd.

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 29

Een door DCS gemetallisserde afmeerpaal achter het bedrijf.

Brandvertragende coatings Maar metalliseren is niet de enige bedrijfsactiviteit van DCS. Ook richt men zich op natlakken, meerlaags verfsystemen en brandvertragende coatings. En dan met name voor de industrie.

Ook in de toepassing van díe coatings heeft DCS een innovatie ontwikkeld. Brandvertragende coatings bestaan altijd uit twee componenten die gemengd en verpompt moeten worden.

Ook is er warmte nodig om de dikke coating meer vloeibaar te maken. Het was gebruikelijk de coating vrij grof op het werk te spuiten. Het ziet er een beetje uit als blubber en vervolgens is een stukadoor nodig om de boel netjes glad te strijken.

“Wij vonden dat geen goede methode. We zijn het hele proces goed gaan bekijken, met als doel dat wij alleen maar willen spuiten en niet ook nog eens stukadoren. Daarom hebben wij de pomp helemaal opnieuw ingericht en verbeterd, net zo lang totdat we echt konden spuiten.

We kunnen nu via één keer spuiten de laag aanbrengen die soms hier en daar bijgewerkt moet worden, maar zonder dat stukadoren nodig is. Dit heeft geleid tot een versnelling in de productie, een betere prijs en een hogere kwaliteit. De dikte van de brandvertragende coatings die wij toepassen varieert van vijf tot 25 mm. Dat is afhankelijk van de constructie die beschermd moet worden. Hoe groter en dikker de stalen constructie, des te meer warmte deze

30 | Oppervlaktetechnieken september 2015

kan opnemen en des te minder de laagdikte hoeft te zijn.”

Boorplatforms zijn bekende objecten waar DCS brandvertragende coatings toepast.

Bij dergelijke objecten speelt het soortelijk gewicht van de coatings een rol. Bij de bouw van boorplatforms houdt men het gewicht van alles goed in de gaten, want het platform moet getild kunnen worden en zelf alles kunnen dragen. Ook de toepassing van brandvertragende coatings resulteert in substantieel extra gewicht. Daarom wordt er vaak gekozen voor coatings met het laagste soortelijk gewicht, waarbij overigens niet wordt ingeboet op de brandvertragende werking. Verder worden die coatings vaak toegepast bij constructies waar een petroleumbrand zou kunnen ontstaan, zoals op Schiphol een aantal kolommen onder de pier waar vliegtuigen getankt worden en in de petrochemie.

De jeugd van tegenwoordig Tot slot: hoe zit het met de opleidingen en met de aanwas van jonge werknemers bij DCS? Als het om dat laatste onderwerp gaat, trekt De Keizer een zorgelijk gezicht. “Het is heel lastig om aan jonge mensen te komen. We hebben allerlei uitzendbureaus en bemiddelingsbureaus ingeschakeld, maar dat heeft heel weinig opgeleverd. We zijn een beetje uitgeput op dat vlak. Ook jongeren die dringend om een

stageplek verlegen zitten, komen uiteindelijk toch niet opdagen omdat ze zeven kilometer al te ver vinden. Het probleem met de jongeren van vandaag is dat ze vaak geen zin hebben om af en toe in de avond, nacht of het weekend te werken. Ze hebben andere hobby’s of verplichtingen, maar bij ons komt overwerk nu eenmaal regelmatig voor.”

Zelfs nu het vak is veranderd door de robotisering en automatisering in het bedrijf, willen maar weinig jongeren daarin een loopbaan opbouwen. Maar toch gaat DCS niet bij de pakken neerzitten. “Wat de opleiding betreft, willen we om te beginnen de opleidingen van de ION goed onderzoeken op toepasbaarheid voor ons bedrijf. Het virtueel spuitprogramma van de ION vind ik heel goed. Maar we denken er ook over een bedrijfsschool op te richten. Want wil je echt goed leren spuiten, met alles wat daarbij hoort, dan moet je dat in de praktijk doen. Maar het probleem is altijd dat de planning heilig is.

Een klant wil bijna altijd dat het werk gisteren al klaar was. Er is dan vaak geen tijd om iets uit te leggen. Vandaar dat we aan een bedrijfsschool denken.”

Voor meer bedrijfsnieuws over DCS zie ook pagina 8. ●

Meer informatie www.dcscoating.nl

Oppervlaktekunners Zoekt u een oplossing voor welke klus dan ook: Coatinc heeft er alles voor in huis. Of het nu gaat om verpakking en logistiek, royale opslagcapaciteit, professionele advisering, poeder- en natlakken, of om een van onze tien technieken voor oppervlaktebehandeling (die we deels op locatie kunnen aanbrengen). Wij zorgen voor een complete service. Komt u eens langs en beleef het zelf!

The Coatinc Company – laat uw wensen in perfectie uitkomen

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 31

Elektrochemie

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

en metallieke

tekst Désirée Driesenaar

deklagen

Alumet, anodiseren voor de bouw

“Groot volume, kleinere series” Duurzaam bouwen en authentieke materialen zijn belangrijke trends in de architectuur. Alumet uit Etten-Leur speelt hier goed op in door zich op een onderscheidende manier te richten op de nichemarkt van het anodiseren van gevelpanelen. Remco Baartmans, als derde generatie directeur van het familiebedrijf: “Andere tijden vergen een nieuwe strategie.”

In 1967 is Alumet opgericht door Remco’s grootvader en twee compagnons. Ze produceerden aluminium producten en zetten een voor die tijd nieuwe technologie in: anodiseren. Alcoa stapte vijf jaar later in het bedrijf. Alumet ging verder als anodiseerder van Alcoa aluminium.

Remco en zijn zus hebben het bedrijf in 2004 overgenomen van hun vader en daarmee is het bedrijf weer onafhankelijk geworden van Alcoa, dat nu Sapa heet.

Van generiek naar specialist “Mijn vader heeft het bedrijf laten groeien als generiek servicecenter voor grote aluminium verbruikers en extrusiebedrijven”, vertelt Remco.

“Dat betekende investeren in mechanische bewerkingen als boren, zagen en frezen of samenwerken met poedercoatbedrijven. Maar toen wij in 2004 onafhankelijk van Alcoa verder gingen, moesten we ons serieus bezinnen op een nieuwe actieve marketingstrategie. We hebben gekozen voor de bouw, omdat deze markt groot is qua volume, maar waarvoor we toch in kleinere series kunnen produceren. We zijn gaan slijpen, borstelen en polijsten om aan de wensen van die markt te voldoen. In 2007 hebben we onze installatie en het pand uitgebreid.

Helaas volgde toen de recessie. In 2014 hebben we nieuwe kleuren geïntroduceerd, zoals rood, blauw, groen, grijs en koper. En nu zien we weer

32 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Bij de nieuwe spoorbrug in Den Bosch is een seal aangebracht om te beschermen tegen vliegroest en koperdeeltjes die van de bovenleidingen afkomen.

volop mogelijkheden in deze boeiende markt, die zeker trendgevoelig is, maar waar de trends elkaar gelukkig niet zo snel opvolgen als in de mode.”

Constructeurs, ambassadeurs “We moeten rekening houden met een aantal doelgroepen”, vervolgt Remco. “De architect is allesbepalend. Hij schrijft de bestekken en alleen als hij kiest voor de uitstraling van onze geveltechniek, kunnen we leveren. De architect is lastig te bereiken, hij heeft geen tijd om zich te verdiepen in specifieke technieken en

hij leest maar één vakblad: ‘De Architect’. De constructeur is ook een belangrijke speler in de markt; hij maakt de ramen en gevelpanelen die wellicht van aluminium zijn en worden geanodiseerd. Het systeemhuis maakt de driehoek compleet met het ontwikkelen van de raamsystemen. Deze drie-eenheid is voor ons dus heel belangrijk. En daar volgt dan automatisch het verschil uit met het bedrijf zoals mijn opa en vader dat runden: we moeten nu ons product promoten bij de architect en niet alleen bij onze klant, de constructeur. Dus we brengen actief onze kleuren en technieken bij de architect en

Metrostation in Parijs. Alumet heeft een bepaald elektrisch procedé ingezet om de bandbreedte van het proces zo klein te krijgen dat de kleurnuances niet met het menselijk oog waarneembaar zijn.

de constructeur voor het voetlicht. Inmiddels is een aantal constructeurs zo overtuigd van onze gevelmogelijkheden dat ze ons mee verkopen aan de architect en dat is natuurlijk hoe we het willen zien. Sommige constructeurs zijn echte ambassadeurs geworden voor onze technieken.

En dat is de start van grote internationale projecten, zoals de metro in Parijs en verschillende ander projecten die nog in de pijplijn zitten.”

Geen metaalvreemde laag “Met anodiseren kunnen we goed inspelen op de trend om duurzaam te bouwen”, aldus Remco. “Wij produceren geen metaalvreemde laag, we oxideren en kunnen daar wel heel mooie effecten mee bereiken. Het is kleuren zonder pigment en het aandeel metaal in de legering is extreem laag om de goede kleur te bereiken. Een tweede trend in de architectuur is ‘true material’; architecten willen authentieke materialen waarmee een gebouw zich echt kan onderscheiden. Het aluminium wordt in ons proces niet afgedekt, wat de authentieke uitstraling bevordert, terwijl wel afwisseling kan ontstaan in de patronen. Om invloed uit te kunnen oefenen, is het niet alleen belangrijk om bij de architect aan tafel te komen, we proberen ook trends te rekken door nieuwe variaties te bedenken op thema’s die architecten aanspreken. Het is echt een actief proces van goed op de hoogte blijven van de trends en deze

vertalen in ons anodiseerproces op een zodanig manier dat de constructeurs en de architecten ervan onder de indruk zijn.”

Bouwmaterialen leveren Alumet neemt het actief inspelen op trends heel serieus en schroomt daarbij ook niet om buiten zijn reguliere rol te treden. Remco: “We introduceren nu kleuren op specifieke bouwmaterialen.

Zo leveren we composietplaten die bewerkt zijn met een etstechniek. Dat betekent dat we niet alleen de dienst van het anodiseren verkopen, maar ook het bouwmateriaal zelf. Daarmee schuiven we wat op in de keten maar komen

we niet in conflict met onze klanten, de constructeurs. Zij zijn blij als wij unieke materialen ontwikkelen, want daarmee kunnen zij scoren bij hun opdrachtgevers. Met de geplande nieuwe lijn willen we meer kleuren produceren.

We willen vooral uitbreiden in de grijstinten, die erg populair zijn en we willen meer glans aanbrengen. Bovendien gaat de trend steeds meer naar grotere gevelpanelen, dus willen we grotere formaten aankunnen.” ●

Meer informatie www.alumet.nl

Het proces in stappen Alumet heeft zijn anodiseerlijn in 1967 gebouwd en in de loop van de jaren is het proces steeds verder gemoderniseerd. Anodiseren is een elektrochemisch proces dat bij Alumet wordt uitgevoerd in 25 baden voor voorbehandeling, matteren, beitsen, anodiseren, kleuren en sealen, met tussendoor spoelbaden. Het metaaloppervlak wordt omgezet in een decoratieve, duurzame, corrosiebestendige en slijtvaste oxidelaag. Deze aluminiumoxidelaag is geen coating, maar is volledig geïntegreerd in het aluminium. Het heeft een geordende, poreuze structuur die additionele processen mogelijk maakt, bijvoorbeeld het inkleuren of sealen met een polymeer.

Remco: “Met de huidige lijn kunnen we leveren wat wordt gevraagd, maar toch overwegen we een nieuwe lijn te bouwen. Belangrijkste reden hiervoor is dat we in de toekomst ook chemisch willen polijsten, zodat we meer glans kunnen bereiken. En daarnaast zetten we dan meteen stappen in verdere automatisering en willen we het formaat van de baden vergroten van anderhalve meter diep naar twee meter diep. Dit om in te spelen op de trend dat de gevelpanelen steeds groter worden.”

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 33

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

tekst Piet M. Oskam, Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom (CIB)

algemeen

Nieuwe verdienmodellen in de bouw en oppervlaktetechniek Wat kunnen we leren van de recente crisis in de bouwsector? Welke lessen zijn er voor bedrijven in de oppervlaktebehandeling? Architectenbureaus, ingenieursbureaus, bouwondernemingen, installatiebedrijven en bouwtoeleveranciers zijn keihard tegen de grenzen van verouderde businessmodellen aangelopen. De financiële crisis en de recessie hebben ingrijpende gevolgen voor de omzet en het resultaat van ondernemingen in alle schakels van de bouwkolom gehad. De traditionele bouwcultuur biedt geen soelaas voor de ontstane misère. Er is een ingrijpende omslag nodig in denken en doen.

Over de richting van deze transitie is in de achterliggende jaren steeds meer een communis opinio ontstaan. Daarin spelen begrippen als klantgerichtheid, duurzaamheid, innovatie en samenwerking een centrale rol.

Nieuwe businessmodellen Ook al is de richting van de veranderbeweging steeds duidelijker, er blijven veel vragen en onduidelijkheden bestaan over de wijze waarop iedere ondernemer voor zichzelf deze verandering met succes kan doorstaan. Dat vraagt niet alleen helderheid over het doel van de verandering, maar vooral ook over de wijze

34 | Oppervlaktetechnieken september 2015

waarop de verandering in het eigen bedrijf kan worden aangepakt, doorgezet en met succes en goed resultaat kan worden afgerond. Blijven we toeleverancier van coating tegen de laatste prijs of worden we aanbieder van oplossingen met meerwaarde? Dat vraagt concrete uitwerking van nieuwe businessmodellen, gebaseerd op innovatieve verdienmechanismen.

Vraagpunten voor applicateurs 1. Laat je de bouwkolom zelf kantelen, of wil je de bouwkolom over je heen laten vallen?

2. Kies je voor een radicale of voor een geleidelijke vernieuwing van je eigen rol in het bouwproces?

3. Welke stap ga je zetten om tot een nieuw businessmodel voor je eigen bedrijf te komen?

en sectoren zich ontwikkelen. Voor ondernemers is er veel meer waarde te realiseren met een bottom up-aanpak, waarbij er vanaf het micro- of bedrijfsniveau wordt gedacht en gehandeld. Dan ontstaat er voor ondernemers een acceptabele, begrijpelijke en hanteerbare aanpak, waarmee het eigen bedrijf de beoogde transitie kan aangaan en doorstaan. Dat vraagt concrete en direct toepasbare kennis, waarmee iedere ondernemer in elke schakel van de bouwkolom direct zijn of haar winst kan doen.

Oppervlaktebehandelaars doen er goed aan om niet te denken vanuit eigen mogelijkheden, maar om aansluiting te zoeken bij actuele trends en ontwikkelingen in de brede bouwkolom. In de praktijk zien we een tiental oplossingsrichtingen, waarmee ondernemers voor zichzelf aan de slag zijn gegaan.

Bottom up-aanpak nodig

Tien nieuwe verdienmodellen in de bouwkolom

Voor ondernemers en managers in de oppervlaktebehandelingssector ligt de grootste uitdaging bij verandermanagement op bedrijfsniveau. Vele partijen en organisaties uiten zich over de veranderstrategie op brancheniveau.

Zo’n top down-benadering haakt aan bij veranderingen op macro-niveau en vertaalt deze door naar meso-niveau, waarbinnen branches

1. Gebiedsontwikkeling 2. Duurzaamheid /ESCO’s 3. Integraal Ontwerpen 4. Oog voor beheer 5. Ketenintegratie 6. Levensduurkosten 7. Onderhoudsabonnement 8. Conceptueel bouwen

9. Value4Money 10. Bouwen als dienstverlening © CENTRUM VOOR INNOVATIE VAN DE BOUWKOLOM, 2015

cesvol zijn.

• De bouwsector van de toekomst wordt meer een dienstensector, die zich richt op de levering van woonservice en kantoorgemak.

De vraag rijst voor welk segment in de bouwsector we als oppervlaktebehandelaar van waarde willen zijn. Het is van belang om te kiezen voor een heldere positionering en onderscheid te maken tussen woningbouw, zowel nieuwbouw als onderhoud en renovatie, utiliteitsbouw, zorgbouw, scholenbouw en infra- of werkzaamheden voor de grond-, wegen waterbouw.

klantfocus Een verdienmodel is een bestanddeel van een businessmodel. Als je alleen een motor hebt, heb je nog geen mobiliteit. Het verdienmodel beschrijft de wijze waarop geld wordt verdiend, waarop opbrengsten worden gegenereerd en kosten gemaakt. Een businessmodel vraagt een bredere benadering en omvat de vragen voor wie, wat en hoe door een onderneming wordt geproduceerd. Dat zijn cruciale vragen, die we vaak uit het oog verliezen of onbewust als beantwoord beschouwen. Dan weten we niet meer voor wie we bezig zijn. Wat we eigenlijk produceren en leveren. Op welke wijze we daaraan uitvoering geven. Als we die vragen hebben beantwoord, kan de ontwikkeling van een verdienmodel beginnen. Als we ontdekken waarom de huidige verdienmachine stagneert, kunnen we aan de slag met de ontwikkeling van een nieuwe verdienmachine. Dat vraagt duidelijke antwoorden op heldere vragen. Welke meerwaarde bieden wij? Of welk marktsegment richten wij ons? Deze transitie vraagt vooral vraagsturing en klantfocus.

Oplossingsrichtingen voor elk marktsegment Het overzicht van nieuwe verdienmodellen laat oplossingsrichtingen zien, die voor vrijwel elk marktsegment inzetbaar en toepasbaar zijn.

Elke oplossingsrichting vraagt verdere invulling en concretisering op bedrijfsniveau, waarbij vaak aan de hand van een innovatief bouwconcept verdere invulling aan de ontwikkeling en uitvoering van werkzaamheden wordt gegeven.

Het is van cruciaal belang dat er meer openheid en samenwerking tussen de verschillende geledingen in het vanouds gefragmenteerde bouwproces ontstaat. Deze vernieuwende aanpak kan alleen resultaat opleveren als daarmee alle schakels van de bouwkolom worden bereikt. Het gaat om een sectorbrede en brancheoverstijgende aanpak, waaraan zowel architecten, ingenieurs, bouwers, installateurs en toeleveranciers in de coatingbranche meedoen. Dat vraagt van de in de ontwikkeling en uitvoering van bouwprojecten samenwerkende partijen dat ook zij een branchebrede insteek kiezen en daaraan in de uitvoering voor zichzelf consequenties verbinden.

Nieuwe verdienmodellen bieden alle samenwerkingspartners voordelen. Het levert een realistische vooruitblik op de toekomst van ondernemingen in de bouw en oppervlaktetechniek en een stevige uitvalsbasis om de toekomstige positie van elk bedrijf in de bouwsector daadwerkelijk te versterken.

Nieuwe verdienmodellen staan volop in de belangstelling. Ondernemers in alle schakels van de bouwkolom zoeken naar een passende remedie om de crisis te overwinnen. Het Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom (CIB) werkt als toonaangevend expertisecentrum en representatief netwerk van innovatieve ondernemers aan een aansprekend innovatieprogramma ‘Nieuwe Verdienmodellen’. Het

bedrijfsleven is traditioneel georganiseerd via branches. Binnen deze branches wordt gewerkt aan homogene producten en diensten.

De samenleving wordt steeds complexer en vraagt meer integrale oplossingen. Dat zet de traditionele branchegrenzen onder druk. In veel sectoren is daardoor de aandacht verlegd van branche- naar ketenvraagstukken. De bouwsector heeft in al zijn geledingen volop met deze omslag te maken. Eigentijdse ondernemers in de oppervlaktesector onderkennen deze trend en zullen de kansen ervan volop benutten.

Het is ondenkbaar dat marktpartijen uit de bouwkolom deze nieuwe mogelijkheden aan zich voorbij laten gaan. Uiteindelijk zullen marktpartijen die hiermee succesvol zijn, een dominante positie gaan innemen. Dat leidt tot een radicale omkering van de concurrentieverhoudingen, waardoor traditionele bouwers aan het kortste eind trekken. Deze ontwikkeling gaat gepaard met een verschuiving van de aard van de bouwsector van een leverancier van fysieke producten in de richting van een sector waarin diensten worden geleverd. Uiteindelijk zijn het wonen en gebruiken van gebouwen te zien als diensten waarvan consumenten een deel van hun leven gebruik maken. De totale gebruikskosten per tijdseenheid worden dan de prijsbepalende factor. Als je de meterkast hebt, heb je de markt in handen. ●

Tips voor als je in de bouw wil werken

Wilt u reageren op dit stuk? Mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

• Als we elkaars belang niet respecteren, blijft het keten in de bouwkolom.

• Voorwaartse ketenintegratie kan beter niet gepaard gaan met bedrijfsovernames. Je kunt nauwelijks op meerdere markten tegelijk suc-

Meer informatie

Bouwkolom.

www.bouwkolom.org p.oskam@bouwkolom.org

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 35

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

tekst Adrie Winkelaar foto Spatzuiver

algemeen

Graffiti: decoratie in de bebouwde omgeving Graffiti, ooit begonnen als het illegaal aanbrengen van ongewenste beschilderingen en teksten, is inmiddels uitgegroeid tot een erkende vorm van decoratie in de bebouwde omgeving. Waar komt graffiti vandaan?

Welke verschillende vormen zijn er? Graffiti heeft zich ontwikkeld tot een interessante vorm van ‘oppervlaktebehandeling’ en de verfspuitbus is geëvolueerd van een ‘autoreparatieset’ tot een rijk geschakeerd palet aan kleuren om de artistieke mogelijkheden vorm te geven.

Graffiti is niet afgeleid van het woord grafisch, maar van het Italiaanse ‘graffio’, dat krassen betekent. De benaming wordt gebruikt voor de afbeeldingen of teksten die op straat of op andere openbare plaatsen worden aangebracht met verfspuitbussen en verf- of inktstiften. Hoewel het verschijnsel in de jaren tachtig uit Amerika is overgewaaid, waar het woord eveneens met de klemtoon op de tweede lettergreep wordt uitgesproken, wordt het in Nederland soms uitgesproken als ‘gref-fi-ti’. Graffiti zijn van alle tijden.

De Romeinen uit de klassieke oudheid schreven ook op hun muren en monumenten, zoals nog steeds te zien is in de Italiaanse steden Rome en Pompeï. Een aantal van deze teksten bestond uit politieke uitspraken en aankondigingen van gladiatorenspelen. Ook de Vikingen brachten vanaf de 12e eeuw graffiti aan op plaatsen die ze aandeden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het een rage onder Amerikaanse soldaten om overal waar ze kwamen de tekst ‘Kilroy was here’ te plaatsen, voorzien van Mr. Chad, het mannetje dat over een muur staart. Deze graffiti worden nog overal ter wereld aangetroffen, van de muren van openbare toiletten tot bovenin het Vrijheidsbeeld in New York. Eind jaren zestig namen New Yorkse jongeren de gewoonte over van de straatjeugd uit Philadelphia, om met een viltstift hun schuilnamen vliegensvlug op treinstellen en metro’s te plaatsen. Dit soort ‘handtekeningen’ wordt tags genoemd. Begin jaren tachtig inspireerden de graffiti van New York Europese kunstenaars, die graffiti gingen

36 | Oppervlaktetechnieken september 2015

aanbrengen op kraakpanden in verschillende Europese steden.

Van bekladden tot kunst Op grond van hun vorm en doel kunnen we verschillende soorten graffiti onderscheiden.

De namen en grappen in publieke toiletten worden Latrinalia genoemd, en zijn uitingen van onderdrukte ideeën, emoties en politieke gedachten. De tags of bombs zijn de bijnamen of symbolen van de schrijvers, die op zichtbare plaatsen worden aangebracht om door zoveel mogelijk mensen gezien te worden. Gang graffiti zijn markeringen van bendes aan de randen van het gebied dat ze beheersen en gelden als waarschuwing voor andere bendes.

Politieke Murals zijn afbeeldingen en teksten die politieke gebeurtenissen uitbeelden. Hiermee protesteren de schrijvers tegen onderdrukking of het uitdragen van specifieke politieke initiatieven. Doodling is het graffiti-werk dat losse gedachten weergeeft, vaak aangebracht door tieners. Een Throw Up bestaat uit één of meerdere letters, die in hooguit één minuut worden neergezet. Wildstyle zijn ingewikkelde lettervormen, waarbij delen vervormd en door elkaar gevlochten zijn. Ze zijn meerkleurig en hebben diepte (driedimensionaal). Een Blockbuster is een groot blok dat is ingekleurd in zilver met een zwarte rand. Een Silverpiece ten slotte, is een werkstuk met alleen zilver en een zwarte rand.

Aanvankelijk werden graffiti als bekladding

gezien, en beschouwd als niet-intellectuele kunst (low brow art). Maar toen de uitingswijze evolueerde, werd zij in bredere kringen als kunstuiting gezien. De graffitimakers halen inspiratie uit allerlei andere media. De poppetjes die vaak naast de woorden zijn afgebeeld, lijken in vorm en lichaamshouding veel op stripfiguren. Ook in de maatschappelijk aanvaarde kunstvormen is de graffitikunst doorgedrongen.

De consumptiegoederen uit de popart, de afkeer van de galeriekunst en de ‘happening-enperformance-drang’ droegen ertoe bij dat de spuitbusschilders in de jaren tachtig graffiti als kunstvorm gingen beoefenen. Graffitischilders werken zowel figuratief als non-figuratief, op allerlei soorten ondergronden, ook wel dragers genoemd. De kunstenaar laat zich alleen leiden door zijn spontaniteit en een opvallend snelle uitvoering – noodgedwongen, omdat de techniek dit enigszins vereist en ook omdat hij anders het risico loopt te worden gearresteerd.

Graffiti-artiesten In Nederland is streetart ontwikkeld tot een erkende vorm van decoratie van de bebouwde omgeving. Er zijn verschillende Amsterdamse en Leidse graffiti-artiesten (generatie jaren 8090) die in grensgebieden tussen kunst, reclame en graffiti hun brood verdienen, bijvoorbeeld Delta (Amsterdam) en Zedz (Leiden). In MiddenNederland is de Utrechtse kabouter op dezelfde wijze actief. In 2015 werd in Goes zelfs een heus Mural-festival gehouden, waardoor nu in de

stad diverse grote en kunstzinnige graffitiwerken te bewonderen zijn.

In Noord-Holland is kunstenaarscollectief Spatzuiver (www.spatzuiver.nl) actief. Het collectief is opgericht in de zomer van 2011, om samen met betrokkenen graffiti aan te brengen in speeltuinen, op scholen, in verbindingstunnels die onaangenaam aanvoelen en op festivals om de accommodaties wat gezelliger te maken.

Voordat de graffiti wordt aangebracht, gaan de kunstenaars in overleg met de betrokkenen om schetsen te maken en ideeën uit te werken.

Er zijn projecten op scholen, in buurthuizen, maar ook in bejaardenhuizen om samen met bewoners projecten uit te voeren. Naast de spuitbus wordt ook gekleurde folie gebruikt en worden ondergronden geprepareerd om de aangebrachte graffiti een duurzaam leven te bezorgen. Graffiti is uitgegroeid tot een erkende kunstvorm om de bebouwde omgeving een aangenaam beeld te verschaffen.

artistiek kleurenpalet In de jaren zeventig waren de verfspuitbussen gebaseerd op de gangbare autokleuren, sneldrogend en alleen in hoogglans. De opkomst van de verschillende winkelketens voor verf, gevolgd door de grote bouwmarkten, zette een ontwikkeling in gang om van de spuitbus een steeds handiger instrument te maken, waarmee je snel kleur kunt aanbrengen in de bebouwde omgeving. Een spuitbus is geschikt voor het aanpassen van het interieur, bijvoorbeeld door

lampenkapjes, bloempotten en kleine meubeltjes een nieuwe kleur te geven. Hierdoor kwam een breed assortiment kleuren op de markt, in zowel hoogglans, zijdeglans als mat. Ook allerlei speciale spuitbussen voor markering, in fluorescerende kleuren, met hittebestendige verf, maar ook met reinigingsmiddelen en andere handige mogelijkheden, staan nu in de schappen.

Het drijfgas, dat aanvankelijk bestond uit cfk’s (chloor-fluor-koolwaterstof gas), is vervangen door een propaan/butaan gasmengsel of door dimethylether, een onschadelijk gas om spuitbussen te vullen. Het gas dient om de verf onder constante druk te houden en uit de spuitmond te laten komen. Inmiddels is ook de verfsamenstelling aangepast, door toepassing van sneldrogende acrylaatharsen in plaats van de langzamer drogende alkydhars, die door inwerking van zuurstof uit de lucht uithardt. Ook is het mogelijk de spuitbus in allerlei standen te gebruiken. Alleen als het spuitmondje na gebruik schoongespoten moet worden, is het de bedoeling de spuitbus even op z’n kop te houden.

Vandalisme en verwijdering Graffiti worden vaak als een vorm van vandalisme gezien wanneer ze worden aangebracht op bouwwerken die niet van privépersonen zijn, maar van de overheid of van grote organisaties.

Ook verrijdbare zaken zijn het doelwit, zoals het in- en exterieur van treinen, metro’s, trams, bussen, portocabins, evenals straatmeubilair,

zoals verdeelkasten van elektriciteitsbedrijven en telefoon- of kabelbedrijven, alsmede brievenbussen en vuilcontainers.

Het aanbrengen van ongewenste graffiti wordt beschouwd als beschadiging van objecten.

Daarom maakt de politie hiervan proces-verbaal op, de dader wordt zo mogelijk opgespoord en moet dan meestal de kosten van het verwijderen betalen. In de praktijk komt dit echter nauwelijks voor. Het reinigen van bekladde muren, geluidsschermen, ramen, deuren, sloten, rijtuigen en dergelijke, kost de eigenaar en uiteindelijk de maatschappij dan ook veel geld.

Tijdens het reinigen worden onderliggende verflagen of bouwmateriaal vaak aangetast.

Het gaat dus niet alleen om het verwijderen van de opgebrachte verf, maar ook om herstel.

Voor Nederlandse gemeenten die graffiti op willen nemen in hun veiligheidsaanpak, is een Aanpak graffiti ontwikkeld door het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. In de loop der jaren heeft de maatschappij zich deels neergelegd bij het steeds weer verschijnen van graffiti. Een enkele keer wordt er zelfs betaald voor het aanbrengen van werk, om zo invloed te hebben op het resultaat en omdat het in sommige situaties mooi of verfrissend kan zijn. ●

Wilt u reageren op dit stuk? Mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 37

vereniging ion

Stimulans cursussen In de strategie van ION was een update van de cursussen aangaande industriële oppervlaktebehandeling voorzien. Behalve de inhoud te actualiseren, moesten ook de cursusformats worden aangepast aan de veranderende markt. Ook moesten de cursussen toepasbaar worden gemaakt voor het reguliere onderwijs (MBO). Vanaf augustus worden alle cursussen gegeven volgens de nieuwe formats.

Om thuiskomers van de vakantie, die goede voornemens hebben gemaakt, te stimuleren hun goede voornemen ook daadwerkelijk uit te voeren, is in deze editie van de OT een waardebon afgedrukt van € 50 die gebruikt kan worden om kennis te maken met de nieuwe cursusformats. De voorwaarden voor het gebruik van de waardebon van € 50 zijn: • De waardebon is uitsluitend voor IONlidbedrijven.

• Per persoon (werkzaam bij een lidbedrijf ) kan maar 1 keer gebruik worden gemaakt van de waardebon.

• De waardebon is geldig voor cursussen waarvoor men inschrijft tot half oktober en die starten in 2015 (zie de cursuskalender op de website www.vereniging-ion.nl).

• De waardebon kan niet gebruikt worden voor cursussen waarvoor al is ingeschreven en die al bevestigd zijn.

• De waardebon is uitsluitend geldig voor klassikale cursussen (niet voor maatwerkcursussen).

• De waardebon kan alleen gebruikt worden voor cursussen die doorgang vinden conform de uitgangspunten van de Vereniging ION. • De waardebon wordt in mindering gebracht op de cursusfactuur en is niet inwisselbaar voor geld.

ISO 9001 Vanwege de gewenste en vereiste professionalisering van de cursussen is vorig jaar gestart met het updaten van de cursussen en het borgen van de cursuskwaliteit. Hiervoor zijn het afgelopen jaar diverse werkgroepen en toezichthouders actief geweest. Ook een onderdeel van de professionalisering is het invoeren van een ISO 9001-systeem. Vanaf augustus 2015 wordt er voor de cursussen gewerkt volgens het kwaliteitshandboek van ION. Het ligt in de bedoeling om in 2016 tot certificering van de opleidingstak van ION over te gaan. Om dezelfde redenen als de invoering van ISO 9001

38 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

is de examinering uitbesteed aan CerTech (zie ook het juninummer 2015, pag. 18). Gezien alle eisen die voor een examen gelden, worden de kosten in relatie tot sommige cursussen relatief hoog ervaren. Daarom heeft ION vanaf augustus de volgende mogelijkheden om een cursus af te sluiten:

Mogelijkheid 1 Indien een cursist meer dan tachtig procent van de lessen heeft gevolgd, en niet aan het examen deelneemt, wordt een getuigschrift aan de cursist uitgereikt. Het getuigschrift is een bewijs van deelname, is niet gekoppeld aan een eindtoets en wordt kosteloos verstrekt. Als bewijs geldt de presentielijst. De cursist is zelf verantwoordelijk dat hij aftekent op de presentielijst van de betreffende cursus.

Mogelijkheid 2 Indien gewenst (niet verplicht) kan een cursist een examen laten afnemen door CerTech.

Dit examen is om te bepalen of de beoogde eindtermen door de cursist gehaald zijn. Indien het examen met goed gevolg wordt afgelegd, ontvangt de cursist een diploma (met officiële branche-erkenning).

Het voorgaande geldt niet voor de vakbe-

CerTech is een onafhankelijke examenorganisatie, verantwoordelijk voor de ontwikkeling, organisatie en het afnemen van examens en toetsen. In opdracht van brancheorganisaties, adviesbureaus en opleidingsinstituten worden jaarlijks ruim 10.000 kandidaten geëxamineerd. Het gaat hierbij met name om examens gericht op techniek, veiligheid, beveiliging en organisatie & communicatie. kwaamheidsopleidingen. Deze opleidingen dienen altijd met een examen te worden afgesloten.

Subsidie Voor de opleidingen van de Vereniging ION kan gebruik gemaakt worden van de subsidieregeling van het OOM. Zie de website van OOM voor meer informatie. ●

Meer informatie www.vereniging-ion.nl secretariaat@vereniging-ion.nl www.certech.nl www.oom.nl

Mijn mening De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren?

Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Ketenintegratie of -intimidatie?

Piet M. Oskam, directeur Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom (CIB) Ketenintegratie is een duurzame trend die alle ondernemers in de bouwkolom in 2015 en volgende jaren voor een grote uitdaging stelt. Over ketenintegratie wordt veel gesproken. Over ketenintimidatie minder. Dat betekent niet, dat het minder voorkomt. Bewust en onbewust. Gewild en ongewild. Integratie is een enorme uitdaging, vooral als desintegratie de praktijk is. Er valt nog veel te integreren. Woningcorporaties zoeken naar kortere doorlooptijden voor bouwprojecten en streven naar een grotere bewonerstevredenheid. Zij betrekken daarbij graag de bouwsector. Belangstellende architecten, bouwers, installateurs en toeleveranciers laten zich in een roes meeslepen, hebben sjans, krijgen verkering, gaan verloven

en treden in het huwelijk. Wetenschappers leggen het afgelegde parcours onder een vergrootglas, beschrijven hun waarnemingen en poneren hun conclusies. Onderzoekers buigen zich diepgaand over het thema en zetten met een doctorstitel een eigen stempel op ketenintegratie.

Kortom: ketenintegratie is een hype. Maar ketenintimidatie is vaak de praktijk. Alleen hoor je daar minder over. Te gevoelig. Niet bevorderend voor het imago. Lastig uit te leggen. Als een relatie gekenmerkt wordt door intimidatie, ligt integratie niet voor de hand. Als de betrokken partijen toch met elkaar verder willen, kan therapie uitkomst bieden. Een relatie loopt het best als de partijen aan elkaar gewaagd zijn. Bij elkaar passen. Om daar achter te komen, komt doordachte werving en selectie van pas. Dan gaat het niet om de laagste prijs, maar om de beste oplossing. Dan worden de omgangsvormen anders. Dan wordt het gezamenlijk belang belangrijker dan de in het geding zijnde deelbelangen. Dan gaat het om waardebehoud en om bewonerstevredenheid. Dan ontstaat harmonie, waar eerder disharmonie was. Dan ontstaat gelijkwaardigheid, waar eerder ongelijkheid de toon zette. Dat vraagt een investering in elkaar in plaats van het uitknijpen van elkaar. Dan ontstaat er een gesprek op gelijk niveau in plaats van de intimiderende houding van vroeger. Dan gaat het niet meer over smeren en fĂŞteren, maar over correct en volledig informeren. Er is nog een lange weg te gaan van intimidatie naar integratie in de bouwketen.

Als je niet wilt berusten in bestaande praktijken, kun je je daaraan ontworstelen. Als de keuze voor een nieuw gedrag gemaakt is, vraagt dat een concrete actie om het voorgestane gedrag te ontwikkelen en te praktiseren. Daar zijn uitstekende methodieken en hulpmiddelen voor.

Het beste werkt het als je je daarbij zo snel mogelijk laat omringen door andere personen uit meerdere schakels van de bouwkolom, die dezelfde keuze voor nieuw gedrag hebben gemaakt. Dan versterk je elkaars gedrag op een positieve manier. Dan ontstaat samengedrag. Het is maar net wat je kiest. Laat je je leiden door de omstandigheden of geef je leiding aan die omstandigheden. Maak je jezelf afhankelijk van andermans grollen en grillen of neem je de leiding en richt je het vizier op een innovatief bouwproces. Als je consistent bent in je gedrag, wordt dit door de omgeving vanzelf beloond. Je krijgt wat je oproept. â—?

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 39

THEMA BEBOUWDE OMGEVING

algemeen

Verandering omarmen of stoppen Inzoomen op de bebouwde omgeving is natuurlijk prima, maar het is ook nuttig om op zoek te gaan naar de grotere verbanden waarin de bebouwde omgeving zich ontwikkelt. Dus tijd om even uit te zoomen. Welke nationale en internationale ontwikkelingen komen op ons af die van invloed zijn op de bebouwde omgeving? Het gaat dan om ontwikkelingen op het gebied van urbanisatie, duurzaamheid, klimaatverandering en de rol van de burger.

Die ontwikkelingen zijn vroeg of laat ook van invloed op het werk van de applicateurs. Iemand dit op dat terrein een tipje van de sluier kan oplichten, is Meiny Prins, een veelgevraagd spreker op het gebied van duurzaamheid, innovatie en internationalisering (zie kader). Volgens haar

zullen de komende tijd veranderingen op verschillende vlakken snel gaan. Als bedrijf is het zaak om tijdig daarin mee te gaan. Anders is er op een dag geen vraag meer naar je product of dienst. “In Nederland zijn wij van oudsher in een aantal zaken erg goed, zoals waterveiligheid en

Veelgevraagde autoriteit Meiny Prins is algemeen directeur van het bedrijf Priva en werd in 2009 verkozen tot Zakenvrouw van het jaar. In dat jaar won zij met Priva ook de eerste Cleantech Star van het Wereld Natuur Fonds, omdat Priva zich onderscheidt in de schone technologiesector. Doorslaggevend is de bijdrage die Priva levert op het gebied van innovatie, economisch potentieel en CO2-reductie.

De thema’s waar Meiny Prins zich voor inzet, zijn duurzaamheid, innovatie en internationalisering. Zij is een veelgevraagde autoriteit op deze gebieden en wordt regelmatig uitgenodigd als sparringpartner voor bewindslieden. Met haar heldere en inspirerende verhaal overbrugt zij grenzen tussen bedrijven, overheden en sectoren.

Meiny Prins is bestuurslid van de Dutch Trade and Investment Board en lid van de Raad van Commissarissen van het Triodos Vastgoedfonds.

Daarnaast is zij mede-initiatiefnemer van ontwikkelingen rondom de Greenport.

In 2014 startte Meiny Prins het initiatief Sustainable Urban Delta, een verzameling parels op het gebied van water, voedsel, energie en kennis.

Met deze website wil zij stimuleren dat er in ons land meer uitgegaan wordt van de innovatieve krachten en van de kansen voor Nederland in de wereld, als er maar een gezamenlijke visie op de toekomst is.

Op het gebied van gebouwbeheerssystemen is Priva in Nederland de marktleider in commerciële, openbare en industriële gebouwen. Internationaal gezien is Priva actief in meer dan honderd landen door een netwerk van installatiebedrijven die als partner fungeren.

40 | Oppervlaktetechnieken juli-augustus 2015

voedselproductie. Maar je ziet dat we op dit terrein door enkele andere landen ingehaald gaan worden. Dat vraagt om nieuwe denkwijzen.

Gelukkig zijn we ook goed in het bedenken en aandragen van integrale oplossingen. Daar mogen we blij mee zijn, want de uitdagingen

Terugblik Column

Duurzaamheid Volgens haar zal duurzaamheid een leidend thema zijn de komende jaren.

“De 21e eeuw is de eeuw van de stad. De stad gaat duurzaamheid afdwingen, omdat stedelingen niet steeds geconfronteerd willen worden met luchtverontreiniging. China heeft voor Peking en voor enkele ander steden besloten dat een gezonde leefomgeving nu even belangrijker is dan economische groei. De fijnstofproblematiek wil men oplossen voor 2020 en je ziet nu al dat dat beleid vruchten afwerpt. De energie-intensieve industrie in Nederland is relatief schoon, maar helaas is er geen landelijk beleid op het gebied van duurzame energie om daarin verder te gaan.”

Voor bedrijven betekent dit dat ieder bedrijf vanuit zijn productie moet bijdragen aan het verduurzamen van de samenleving. Zo niet, dan heeft dat bedrijf z’n langste tijd gehad, zo stelt ze. Zij ziet een heel belangrijke rol weggelegd voor technische toepassingen, maar die moeten wel vanuit een andere geest in werking worden gezet. “Op een congres hoorde ik eens een openingszin van een spreker die me bijzonder aansprak: Van technologie zul je niets begrijpen als je niets van biologie begrijpt. We zullen worden uitgedaagd om de werking van de natuur te bestuderen voor de uitdagingen waar we voor staan!”

Samenwerking noodzakelijk Ook verwacht ze veel van nanotechnologie, bijvoorbeeld een bepaalde coating die je met een kwast op allerlei substraten kunt smeren en als zonnecellen energie opwekt. Ook lampen en apparaten zullen steeds intelligenter worden en zichzelf steeds meer gaan sturen gelet op menselijk gedrag en behoefte. En gebouwen worden luchtverversers: de lucht die eruit gaat, is zuiverder dan de lucht die erin gaat. Oppervlaktematerialen zoals verf krijgen een rol in intelligente gebouwen, bijvoorbeeld voor decentrale energieopwekking.

“Bedrijven en sectoren die hun continuïteit serieus nemen, zullen naar andere sectoren moeten kijken en daarmee samenwerkingsverbanden moeten aangaan. Dit maakt het mogelijk om oplossingen te bereiken en toepassingen te ontwikkelen die echt het verschil maken. Als je je alleen maar richt op de dagelijkse productie, is het nog maar de vraag of je over tien jaar bestaat. Als je dan geen waarde meer toevoegt, zul je ophouden te bestaan. Het is niet altijd even makkelijk, maar er zit toch niets anders op dan actief de bedreigingen in beeld te krijgen die op je af komen en creatief naar oplossingen te zoeken. Dat kun je best wel een zoektocht noemen.” Een houvast daarin kan zijn dat je wilt leren van andere sectoren en van oplossingen die de natuur aandraagt. Ook zijn ontwerpers in de regel geïnteresseerd in nieuwe toepassingen, dus die willen graag meedenken. “Er zullen veel toepassingen op ons af komen op het gebied van materialen, hun eigenschappen en hun functies. Daar liggen echt uitdagingen.”

Veel nieuwe technieken worden op de Dag van de Oppervlaktetechnologie (12 november) gepresenteerd. ● Wilt u reageren op dit stuk? Mail de redactie: oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Meer informatie

Uit je hok Het lijkt wel alsof veranderingen tegenwoordig steeds sneller gaan. Of misschien is dat de verzuchting van iemand die ouder wordt. Maar zo’n themanummer als dit maakt wel duidelijk dat onze branche eerder vroeg dan laat met veranderingen te maken krijgt die om bezinning vragen.

In een aanpalende sector als de bouw zijn de veranderingen legio de laatste jaren. Denk bijvoorbeeld aan ketenintegratie en ketensamenwerking, het gezamenlijk ontwikkelen van totaalconcepten en het ontzorgen van de klant. Ook innovatie, nieuwe (geïntegreerde) contractvormen zoals design, build and maintain, en een betere verzameling en analyse van managementinformatie om risico’s te beheersen, zijn daar enkele voorbeelden van.

Uit dit soort ontwikkelingen blijkt dat het zeer de vraag is of het louter richten op de laagste prijs een verstandige keuze is voor de bedrijfscontinuïteit. Zeker, de klant vindt een lage prijs nog wel belangrijk, maar kijkt nadrukkelijk ook naar factoren als ontzorgen, totaalconcepten en niet in de laatste plaats naar kwaliteit. Het heeft in ieder geval geen zin om als applicateur te klagen dat je achter in de keten zit en niet eens weet waarvoor het werk bedoeld is dat je onder handen neemt. Dat is een gemiste kans als het gaat om proces- en productoptimalisatie. Daar zit de markt niet op te wachten.

Jaap van Peperstraten Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

waarvoor we gesteld staan, vragen om creatief denken. Bijvoorbeeld door een oplossing te zoeken tussen de sectoren. Daardoor kun je bijvoorbeeld de warmte die de ene sector of bedrijf uit de productie overheeft, inzetten bij een ander bedrijf. Of materialen ontwikkelen die CO2 uit de lucht halen.

Zulke sectoroverstijgende oplossingen zullen steeds meer nodig zijn.”

Volgens diverse betrokkenen in deze editie biedt een dergelijke houding geen toegevoegde waarde voor de economie en de samenleving. Er zit niets anders op dan alsmaar proberen duurzame contacten te leggen met partijen eerder in keten en om zo helder mogelijk in beeld te krijgen wat je toegevoegde waarde is over pakweg drie jaar. Alleen maar naar een beurs gaan is onvoldoende; het gaat meer om deel uitmaken van strategische allianties die op zich ook weer de neiging hebben om te veranderen.

Verder zien we in de maatschappij dat er steeds meer waardering komt voor bedrijven en organisaties met een heel scherp profiel. Winkels bijvoorbeeld in het middensegment krijgen het moeilijk.

Kortom: er zit niets anders op dan het bedrijfsprofiel aan te scherpen en naar buiten te gaan om met andere sectoren en partijen te blijven zoeken naar optimalisaties die de toegevoegde waarde van het bedrijf zullen versterken. Uit je hok dus. ● oppervlaktetechnieken@ ellemmi.nl

www.privagroup.com www.sustainableurbandelta.com

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 41

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

advies projectbureau / oppervlaktebehandeling- / coating-industrie

afzuiginstallaties

brandwerende / brandvertragende coatings C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

HaTwee b.v.b.a.

T. + 32 51 637420 / F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.

Afvalwaterbehandelinginstallaties

Ondeo Industrial Solutions b.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com www.ondeo-is.com

anodemanden (titaan)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

anoden (titaan)

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Sir John b.v.

T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

Drent Techniek b.v.

T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

beitsen/passiveren

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

42 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Mavom b.v.

T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch / technisch reinigen

afvoer gevaarlijk afval Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

Van Hees b.v.

T. +31(0)475 411 249 / F. +31(0)475 411 296 info@vanheesecht.nl / www.vanheesecht.nl

anodiseer (installaties)

anodiseer (ophangrekken)

chemicaliën/ opp. behandeling

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

beschermkapjes, pluggen, tape

bakken, kunststof EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Mavom b.v.

T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

chemisch nikkel

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

filters (andreae, columbus industries)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

MacDermid Benelux b.v.

T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

filters (overspray)

coatinginstallaties service & onderhoud

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

galvanotechniek, installaties

hangbaansystemen

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

glasparelstraalcabines

hardchroom baden (kunststof)

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

Hittebestendige en non-stick coatings

filters & pompen Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Corode T. 0411 - 68 55 0

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl

Mefiag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Droogapparatuur

IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

haken T. 0497-339384 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

galvano automaten

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Official Benelux dealer

elektrostatisch poederspuiten, installaties

industriĂŤle luchtbehandeling en warmteterugwinning Drent Techniek b.v.

T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

galvanotechniek, glansmiddelen

Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

elektrostatisch natlakken MacDermid Benelux b.v.

T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

filters

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

industriĂŤle reiniging

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Mavom b.v.

T. 0172-436361 / F. 0172-420310 info@mavom.nl / www.mavom.nl

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 43

natlakspuitapparatuur Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

kleur & glans Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl Gullimex b.v.

T. 074-2657788

lakstraten

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Nordson Benelux b.v.

Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

Vecom Group T. 010-5930299 / F. 010-5930225 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com

Metalliseren/Schooperen Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

kleurenwaaiers Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent kleurp aaiers w & n kaarte or Ral ook vo

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

moffelovens

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21 / 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

marine coatings / Scheepvaartlakken

natlak

naverbrandingsinstallaties

WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

Kunststoflakken

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

laagdiktemeters

Gullimex b.v.

T. 074-2657788

Helmut Fischer Meett. b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Schaepman’s Lakfabrieken b.v.

T. 038-4211345 / F. 038-42210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

natlakken (afdekmaterialen)

metaal oppervlaktebehandeling

CZL Tilburg b.v.

T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

44 | Oppervlaktetechnieken september 2015

onderhoud aan straalinstallaties en werpstralers

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Multinal Group T. 0294 -4666 88 / F. 0294 -418410 info@multinal.com / www.multinal.com

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

RĂśsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

ontbramen

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ophanghaken voor lakstraten/poedercoaten

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

ontlakken (in loon) C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

Ontlakkingsovens/ Thermische Reinigingsovens

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21 / 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

HaTwee b.v.b.a.

T. + 32 51 637420 / F. +32 51 637520 info@hatwee.be / www.hatwee.be

Plasma voorbehandelingstechniek

Maan Group T. 0572 355 333 / F. 0572 364 498 b.heerze@maangroup.nl /www.maangroup.nl

poedercoating (afdekmaterialen) TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

ontvettingsinstallaties

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

poederspuitapparatuur

Official Benelux dealer

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems b.v.

T. 010-4356036 / F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

ontvettingsmiddelen

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

Ophangrekken voor Galvano en Laktechniek

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Schröder Plating Service T. 0546-681170 / F. 0546-681003

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Nordson Benelux b.v.

Bergerstraat 10, 6226 BD Maastricht T. 043 - 3526000 poeder.info@nl.nordson.com www.nordson.nl

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

ovens Enthone b.v.

T. (+31)73-6280111 / F. (+31)73- 6219283 www.enthone.nl

MacDermid Benelux b.v.

T. 076-5021940 / F. 076-5034876 www.macdermid.com/industrial

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

poederspuitcabines MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

poederlakken/ poedercoatings

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 45

pompen (magnetisch aangedreven)

shotpeenen

Corode T. 0411-685500

protective coatings

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

spuitcabines Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

Schaepman’s Lakfabrieken b.v.

T. 038-4211345 / F. 038-42210801 info@schaepman.nl / www.schaepman.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

straalinstallaties

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

www.agtos.com Distributie Nederland: De Ploeg Techniek B.v.

T. +31 (0)492 539 812 www.deploegtechniek.nl

Energy Partners Systems B.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

pvd coatings Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

reinigingsinstallaties

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

straalcabines Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Metalas Cleaning Systems b.v.

T. 010-4356036 / F. 010-2340415 info@metalas.com / www.metalas.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

46 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenb.v.@online.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Straal- en conserveringsinstallaties

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

straalkasten

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl

straalmiddelen

tanks (kunststof)

verduurzamen van metaal

C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

verwarmings- en koelelementen (titaan en rvs)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Drent Techniek b.v.

T. 076-5017270 www.drenttechniek.nl

temperatuurregistratie & analyse Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Gullimex b.v.

T. 074-2657788

titaan (bevestigings-) materialen

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

transportsystemen

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl Straalmiddel Nederland Wheelabrator-Allevard Holland T. 0341 563831 / F. 0341 494114

stralen (afdekmaterialen) Official Benelux dealer

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Twee-componenten apparatuur

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

The Coatinc Company, uw partner voor anodiseren, duplex, natlakken, poedercoaten, thermisch verzinken, hoge temperatuur verzinken, centrifugaal verzinken en Geomet www.coatinc.com / info-nl@coatinc.com

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Corode T. 0411-685500

B ESCHER MI NG EN KLEUR

verwerking afvalstromen

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener info@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

Big Bags Nieuw, gebruikt, misdruk T. 06 5107 56 93 / pwdroog@kpnmail.nl

verhuizingen van coatinginstallaties

Ondeo Industrial Solutions b.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Renztech T. 0172 - 475954 j.renzenbrink@planet.nl / www.renztech.nl

voorbehandelingsinstallaties

verfspuitapparatuur

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Corode T. 0411-685500

verwarmingselementen (teflon)

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

UV en EBC Lak

verwarmingselementen

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Rippert Benelux b.v.

Vondelwende 21, 2182 VT Hillegom T. +31 (0)85 800 00 67

Oppervlaktetechnieken september 2015 | 47

waterbehandeling

BWT Nederland b.v.

T. +31 (0)88 750 90 00 / F. +31 (0)88 750 90 90 www.bwtnederland.nl

EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Ondeo Industrial Solutions b.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 verkoop@ondeo-is.com / www.ondeo-is.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

werpstralers Sybrandy b.v. Amersfoort T.033-4545666 / F. 033-4655561 www.sybrandy.nl Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Eurowater b.v.

T. 088-0005000 www.eurowater.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com Kaltenbach Benelux b.v.

T. +31 (0)88 88 98 900 info@kaltenbach.nl / www.kaltenbach.com

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

Maak nu ook de koppeling met oppervlaktetechnieken.com!

48 | Oppervlaktetechnieken september 2015

Uw banner of advertorial op www.oppervlaktetechnieken.com?

Voor nadere informatie of reserveringen, kunt u contact opnemen met Vincent IJff van Jetvertising b.v., telefoon +31(0)70 399 00 00 e-mail vincent@jetvertising.nl

Het vakblad voor de professional