Oppervlaktetechnieken maart 2019

HĂŠt vakblad voor de professional in de oppervlaktetechnologie

Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

jaargang 63 nummer 2 maart 2019

=669 ,32, )9(5*/, ,,5 6736::05. :7,*0(30:; 05 :7<0;(77(9(;<<9 +6:,,905:;(33(;0,: ,5 96)6;:

*VU[HJ[ 7HPU[ 0[ +H =PUJPSHHU >* ,KL

;!

-! ,!

0!

..

PUMV'WHPU[P[ US ^^^ WHPU[P[ US

..

VWUDDOPLGGHOHQ QO VWUDDOLQVWDOODWLHV QO =LH RRN SDJLQD

..

..

â&#x20AC;&#x153;WE MAKE THE INDUSTRIAL COATING PROCESS BETTERâ&#x20AC;?

_

#ó ó @ Dó < Z @ò ?

D | DĂł ?

..

Í&#x160;

Ç

Ä&#x17E;Ćľ EĹ?

'ĹŻÄ&#x201A;ĹśĆ?ĹľÄ&#x17E;Ć&#x161;Ä&#x17E;Ć&#x152; Ç Ç Ç Í&#x2DC;Ä&#x17E;ĹŻÄ?ŽžÄ&#x17E;Ć&#x161;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ď°Ď´ĎŹÍ&#x2DC;Ä?Žž

ŽŶƚĂĐƚůŽŽƐ ůĂĂŐĚŝŬƚĞ ŵĞƚĞŶ COMPLEET AANBOD VOOR OPPERVLAKTEBESCHERMING SCHUIMFOLIE SPINVLIES FOLIE SCHUIMPROFIELEN ANTI CORROSIEVERPAKKING EN NOG VEEL MEER....

WĂŝŶƚ ŚĞĐŬĞƌ

KORTINGSCODE

OV T2019

NIEUWSGIERIG? MAAK DIRECT GEBRUIK VAN 10% KENNISMAKINGSKORTING!

WĂŝŶƚ ŚĞĐŬĞƌ

DK /> /E&Z Z

DK /> > ^ Z

&KdK d, ZD/^ ,͕ KEd d>KK^ E EKEͳ ^dZh d/ & > ' /<d D d E͘ EĂƩĞ ŽĨ ĚƌŽŐĞ ĐŽĂƟŶŐƐ njŽĂůƐ ůĂŬŬĞŶ͕ ƉŽĞĚĞƌĐŽĂƟŶŐƐ ĞŵĂŝůůĞ ĞƚĐ͘ ŽƉ ǀƌŝũǁĞů ĂůůĞ ŽŶĚĞƌŐƌŽŶĚĞŶ ŝŶĐů͘ ŵĞƚĂĂů͕

SCHERPE PRIJZEN EN TOPKWALITEIT WWW.PROFIPACK.NL

ŐĞģdžƚƌƵĞĞƌĚ ƌƵďďĞƌ ĞŶ ŬĞƌĂŵŝĞŬ͘

EĂƵDĞƚƌŝĐƐ WƌĞĐŝƐŝŽŶ DĞĂƐƵƌŝŶŐ /ŶƐƚƌƵŵĞŶƚƐ dĞů͗ ϬϬϯϭ;ϬͿϳϰϯϰϵϬϬϮϮ ͮ ǁǁǁ͘ŶĂƵŵĞƚƌŝĐƐ͘Ŷů ͮ ͗ ƐĂůĞƐΛŶĂƵŵĞƚƌŝĐƐ͘Ŷů

6XUIDFH 7UHDWPHQW 6ROXWLRQV

AIRBLAST

STRALEN º METALLISEREN º SPUITEN º STRAALMIDDEL º INSPECTIE

$LUEODVW %9 7 LQIR#DLUEODVW FRP ZZZ DLUEODVW FRP

R (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM

$LUEODVW $EUDVLYHV %9 7 LQIR#DLUEODVW DEUDVLYHV FRP ZZZ DLUEODVW DEUDVLYHV FRP

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

!

Ăł : @ D @

Iedere keer als we op basis van het gekozen thema op pad gaan voor artikelen stuiten we op interessante nieuwe ontwikkelingen in de branche die laten zien hoe er voortdurend vernieuwing plaatsvindt. En zoals altijd heb je koplopers en een grote groep daarachter. We lijken wel een sportprogramma, want ook wij hebben de meeste interesse voor de koplopers. Daar zijn immers de meest interessante innovaties en nieuwe toepassingen te vinden.

Erg leerzaam vond ik het bezoek aan de afdeling Engineering & Maintenance Division van KLM. Een rondleiding daar geeft je de indruk dat ze vernieuwing al voor de eerste koffiepauze doen. Nu is de luchtvaartsector natuurlijk tamelijk bijzonder als het gaat om de extreme condities waaraan vliegtuigonderdelen worden blootgesteld en de veiligheidseisen die aan die delen worden gesteld: factoren die van grote invloed zijn op de kwaliteitseisen aan de oppervlaktebehandeling van die onderdelen. Als je een goede indruk wilt krijgen van alle soorten slijtage en corrosie die er bestaan en wat daartegen gedaan wordt, kun je veel opsteken door een bezoek aan KLM. Maar wij hebben dat alvast voor u gedaan.

verzinken, waaronder een toepassing met zink-nikkel, kijken we hoe Bilfinger Brabant Mobiel de applicatie Thermal Sprayed Aluminium (TSA) uitvoert in draaiende petrochemische fabrieken (nogal een uitdaging), en wordt er erg de diepte ingegaan in een artikel over metallografisch onderzoek van thermisch gespoten deklagen.

Maar we blikken natuur ook vooruit naar de ION Dag voor de Ondernemer op 10 april waarvoor een heel interessant programma is samengesteld, geven een uitgebreide toelichting op het besluit van de Europese Commissie om uiteindelijk de zes essentiĂŤle toepassingen van chroomtrioxide toe te staan en waren aanwezig bij de eerste bijeenkomst van de â&#x20AC;&#x153;jonge-honden-clubâ&#x20AC;? Young Surface bij Verzinkerij van Aert. Ik kan alvast verklappen dat die bijeenkomst bij de aanwezigen zeer in de smaak viel.

Tot slot hebben we natuurlijk weer vier paginaâ&#x20AC;&#x2122;s kort nieuws met actuele en relevante berichten voor de branche. Ik wens u dus weer veel leesplezier en tot ziens op 10 april! O

En we zijn natuurlijk bij veel bedrijven geweest die de themawerkzaamheden uitvoeren en zich daarmee op ĂŠĂŠn of andere manier onderscheiden. Zo zijn we naar Verzinkerij Twente geweest waar ze gespecialiseerd zijn in elektrolytisch (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM S

>

: >

@ > ó > ò >

Op 10 juli 1976 vond in Milaan de Sevezo-ramp plaats. Deze ramp was het begin van anders denken over veiligheid en heeft zelfs haar naam gegeven aan wetgeving. De Europese Sevezorichtlijnen werden later onze BRZO+ wetgeving. Er is geen discussie over het belang van veiligheid. De vraag is alleen: doen we wel het beste om optimale veiligheid te waarborgen. Let wel, optimale veiligheid is geen absolute veiligheid. Het leven zit vol risicoâ&#x20AC;&#x2122;s. Risicoâ&#x20AC;&#x2122;s kunnen we minimaliseren, maar niet wegnemen.

Om de veiligheid te verhogen, is er de jaarlijkse Stoffendag, georganiseerd door elf brancheverenigingen. Deskundigen uit verschillende geledingen gaan daar in gesprek over het veiliger omgaan met gevaarlijke stoffen. Op de laatste Stoffendag was ĂŠĂŠn van de keynote-sprekers prof. dr. Ira Helsloot van de Radboud Universiteit. Hij vroeg zich af waarom we zoveel geld verspillen aan onzinnige veiligheidsmaatregelen.

Hij gaf aan dat er eigenlijk vier hoofdzonden zijn te definiĂŤren: 1. Er is een risico-regelreflex: als er wat gebeurt, dan wil de overheid door middel van (aanvullende) wetgeving het risico verkleinen. Doordat er vooral op incidenten wordt gereageerd, is dit meestal niet optimaal.

2. Andermans geld uitgeven; degene die de beslissingen neemt voor aanvullende maatregelen hoeft er meestal niet zelf voor te betalen, maar legt de betaling aan anderen op.

3. Oneindig doorprofessionaliseren; deskundigen blijven doorgaan met het zoeken naar verbeteringen in materiaal en procedures.

4. Smal denken van adviseurs; adviseurs geven alleen advies op hun eigen (kleine) gedeelte van het probleem.

Ze overzien het geheel niet.

EGBERT STREMMELAAR Directeur Vereniging ION

+RJH WHPSHUDWXXU YHU]LQNHQ

Uit de ervaring van ION hebben we hier meteen de belangrijkste redenen waarom ondernemers niet voorop (willen) lopen met het uitvoeren van veiligheidsmaatregelen. Normaliter zal elke ondernemer goed voor zijn mensen willen zorgen. Maar niet ten koste van zinloze zaken die aandacht (tijd) en geld vragen. Daarom is het zo belangrijk dat bevoegd gezag en ondernemers goed met elkaar communiceren en naar elkaar willen luisteren.

Zoals prof. Helsloot in zijn betoog aangeeft: je kunt een veiligheidseuro maar ĂŠĂŠn keer uitgeven.

Dan kun je het maar beter goed doen. O Filmpje:

T (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

ó Vereniging ION

16 Programma ION Dag voor de

Ondernemer op 10 april Tegenvallende koopkrachtontwikkeling, lage bouwvolumes bij gemeenten en onzekerheid over de Brexit. De economie groeit minder snel. Goede reden om na te denken over het werven van nieuwe klanten, maar ook over het gebrek aan goed personeel. Hoe dit aan te pakken?

Bezoek de ION Dag voor de Ondernemer op 10 april. We presenteren het definitieve programma van die dag.

22 Besluit over autorisatie chroom VI:

betekenis voor onze branche Het CTAC Submission Consortium heeft bevestigd dat de Europese Commissie uiteindelijk de zes essentiële toepassingen van chroomtrioxide zal toestaan na een stemming bij gekwalificeerde meerderheid (24 vóór, 4 tegen) in het REACH-comité op 15 februari 2019. We leggen de betekenis hiervan uit.

36 Young Surface: platform voor

open informatie-uitwisseling Op 21 februari was de eerste bijeenkomst van Young Surface bij Verzinkerij van Aert. De deelnemers willen vanuit een gelijksoortige denkwijze met gelijkgestemden praten over onderwerpen die te maken hebben met ondernemen in onze branche.

Waarom is deze club opgericht en hoe kijken de oprichters terug op de eerste bijeenkomst?

Algemeen

38 EUROFINISH+MATERIALS 2019:

van materiaalkeuze tot gerealiseerd product Materials heeft een sterke focus op

de rol van materialen in een product.

Eurofinish verbindt professionals die zich richten op oppervlaktebehandelingstechnieken. De keuze om die twee bij elkaar te brengen, is een logische stap. Deze synergie biedt één centrale ontmoetingsplek voor alle aspecten voor een goed en duurzaam eindproduct.

12

Elektrochemie en metallieke deklagen

18 Verzinkerij Twente thuis in

elektrolytisch verzinken en verzinknikkelen Er zijn niet veel verzinkerijen in Nederland die elektrolytisch verzinken, dus is er extra reden om voor dit themanummer naar een bedrijf te gaan dat hierin is gespecialiseerd.

En zo kwamen we uit bij Verzinkerij Twente. En daar wordt niet alleen “gewoon” elektrolytisch verzinkt, maar er wordt ook een bijzonder zink-nikkelproces uitgevoerd.

30 Veel aandachtspunten bij

metallografisch onderzoek van thermisch gespoten deklagen Een belangrijke vraag na het aanbrengen van thermisch gespoten deklagen is: hoe kun je de mechanische en fysische eigenschappen van de aangebrachte deklaag garanderen en controleren? Dat kan met destructief of niet-destructief onderzoek. Hier kijken we naar metallografisch onderzoek. Bij een juiste uitvoering daarvan komt heel wat kijken.

Thermisch spuiten gooit hoge ogen bij vliegtuigonderdelen Altijd vooroplopen op het gebied van hightech-ontwikkelingen en innovatief bezig zijn. En regelmatig de eerste op de wereld zijn die een bepaalde techniek of proces toepast. Dat is zo’n beetje het credo van de Engineering & Maintenance Division (E&M) van KLM. Daar op excursie gaan is geen straf als je geïnteresseerd bent in het nieuwste van het nieuwste op het gebied van onderhoud aan vliegtuigmotoren.

TSA uitvoeren in draaiende petrochemische fabrieken Thermal Sprayed Aluminium wordt gezien als een methode die een optimale bescherming biedt tegen allerlei vormen van corrosie en een betere brandveiligheid. Het vermindert de onderhoudskosten en het aantal inspecties en gevallen van downtime.

Bilfinger Brabant Mobiel brengt TSA aan op procesinstallaties in draaiende petrochemische fabrieken. Hoe doen ze dat en waarop moet worden gelet?

29 Buitenlandse Media 40 Grenzeloos 43 Brancheregister

Bij de voorpagina: Thermal Sprayed Aluminium (TSA), één van de applicaties onder thermisch spuiten, wordt in de kapitaalintensieve industrie vaak toegepast, omdat het voorziet in een zeer lange bescherming bij een minimaal onderhoud. De aanbrengkosten zijn wel hoger dan bij vergelijkbare systemen, maar die extra kosten worden in de loop der jaren zeker terugverdiend. Voor de foto zijn we naar Straco in Waspik gegaan, een onderdeel van de Brabant Groep.

26 (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM U

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Additive World Conference De ontwikkelingen op het gebied van Additive Manufacturing gaan snel. Het is een uitdaging om de internationale trends, technologische ontwikkelingen en business cases bij te houden. De zevende editie van de Additive World Conference is een internationaal platform om de nieuwste kennis en inzichten te delen. Ervaren gebruikers uit alle deelgebieden van Additive Manufacturingproces (ontwerp, simulatie, productie, kwaliteitscontrole en post-processing) zijn aanwezig waarmee een compleet beeld wordt gegeven van deze snel opkomende technologie.

$ #

O Toegepaste metaalkunde 12 + 19 maart, Breda www.corrosioncontrol.nl O RapidPro 2019 13 â&#x20AC;&#x201C; 14 maart, Veldhoven www.rapidpro.nl O Jaarlijkse Netwerkborrel Sector Toeleveranciers 19 maart www.vereniging-ion.nl O European Coatings Show Conference 19 -21 maart, Neurenberg www.european-coatings-show.com/en/ exhibition-info O (her)examenmoment 20 maart, Nieuwegein www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Inspectie Staalconservering 20 maart www.vereniging-ion.nl

O Studiedag Brandveiligheid gevels 20 maart, Nieuwegein www.nen.nl O Additive World Conference 20 - 21 maart, Eindhoven www.additiveworld.com O ETS-opleiding voor alle thermisch spuitprocessen 20-26 maart, Duiven www.thermisch-spuiten.nl O Start klassikale cursus Poedercoaten niveau 2 en start klassikale cursus Natlakken niveau 1 21 maart www.vereniging-ion.nl

O Start klassikale cursus Natlakken niveau 3 1 april www.vereniging-ion.nl O Hannover Messe 1 - 5 april, Hannover www.hannovermesse.de O Start klassikale cursus Chemisch Voorbehandelen niveau 1 2 april www.vereniging-ion.nl O Start klassikale cursus Galvaniseren deel 1 3 april www.vereniging-ion.nl

O Start klassikale cursus Poedercoaten niveau 3 26 maart www.vereniging-ion.nl

O ION Dag voor de Ondernemer en ALV 10 april, Baarlo www.vereniging-ion.nl

O Machineering2019 27 - 29 maart, Brussel www.machineering.eu

O High-Tech Systems 11 april, Eindhoven www.hightechsystems.nl

Uitgebreid programma ION Dag voor de Ondernemer Tegenvallende koopkrachtontwikkeling, lage bouwvolumes bij gemeenten en onzekerheid over de Brexit. De economie groeit minder snel. Goede reden om na te denken over het werven van nieuwe klanten, maar ook het gebrek aan goed personeel speelt veel ondernemers parten. Hoe dit aan te pakken?

Bezoek de ION Dag voor de Ondernemer op 10 april. Voor die dag is een uitgebreid programma samengesteld over actuele onderwerpen waar veel ondernemers mee te maken hebben.

Doel is om kennis te delen waar u direct mee aan de slag kunt.

N (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

& +

(% D >

Lees meer nieuws op www.vereniging-ion.nl

Aangezien de verschijningsfrequentie van OT vanaf 2018 is teruggebracht naar acht vindt u het meest actuele nieuws op de website en in de Nieuwsbrief. Dat geldt zeker ook voor het ION-nieuws dat regelmatig geactualiseerd wordt. Op deze pagina wel een kort overzicht van dat nieuws. Door de QR-code* te scannen, komt u op de website met het uitgebreide en meest actuele nieuws. Abonneer u op de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen binnen uw branche!

(& Ăą# % * + " % # #""# + %!"++ % ( & & + $ % ! % (% Kleur wordt een steeds belangrijker thema. Niet alleen heeft kleur een directe invloed op ons welbevinden, ook bij garantieissues en schadezaken gaat het steeds vaker over de â&#x20AC;&#x153;juisteâ&#x20AC;? kleur. Reden om een aantal competenties bij elkaar te brengen in de Stichting Nederlands Kleur Instituut (SNKI).

In het SNKI zijn alle zaken logisch samengevoegd en nu is er ĂŠĂŠn loket voor alle vragen en wensen over kleur en kleurbeleving.

Denk daarbij aan de kleuropleidingen van de Nederlandse Kleuren School (NKS) en het advieswerk van het Nederlands Kleuren Centrum (NKC). In het SNKI zullen ook producten die een relatie hebben met kleur en kleurmetingen worden verkocht.

Onder een nieuw bestuur zal Mark Kotterink leiding geven aan de dagelijkse operaties van het SNKI. Mark is al ruim 30 jaar een gekend en erkend kleurdeskundige. Vereniging ION en het

! % ++ % Ăą" % + % "+ + % De Provincie Noord-Holland organiseerde half februari een bijeenkomst onder de titel â&#x20AC;&#x153;Ogen en oren gericht op circulair beleid en regelgevingâ&#x20AC;? waar ongeveer 400 genodigden aanwezig waren. Tijdens diverse pitches werden voorbeelden gegeven van zaken die reeds uitgevoerd waren in het kader van Nederland Circulair, maar die nogal veel tijd hadden gevraagd en waarbij steeds opnieuw het wiel werd uitgevonden.

Om in de toekomst minder tijd en energie te verspillen, 2030 en 2050 zijn tenslotte al dichtbij, is besloten om het Versnellings-

NKC werken al geruime tijd samen op het gebied van kleur en kleurbeleving. Zo was het NKC onder andere betrokken bij de workshops tijdens de WOT2018. Het SNKI is een zelfstandige stichting die geheel los staat van Vereniging ION. Wel zullen we onderzoeken hoe de samenwerking geĂŻntensiveerd kan worden. Daarmee zou een intensieve samenwerking met het SNKI voor ION een welkome aanvulling kunnen zijn op het bestaande pallet van specialismes. Immers, bij garantie-issues gaat het steeds vaker over het kleurverschil en minder vaak over de kwaliteit van de coating. In schadezaken is vaak de wens dat het gerepareerde deel exact dezelfde kleur heeft. Binnen Qualanod Architectuur is zelfs een werkgroep opgericht die bezig gaat met â&#x20AC;&#x2DC;acceptabeleâ&#x20AC;&#x2122; kleurverschillen bij geanodiseerd werk. O

huis Nederland Circulair te lanceren. De drie stakeholders, Maria van der Heijden (MVO Nederland), Hans de Boer (VNO/ NCW) en Stientje van Velthoven (Ministerie van I&W), tekenden op het podium een samenwerkingsovereenkomst. Het Versnellingshuis Nederland Circulair helpt ondernemers bij het succesvol ontwikkelen, lanceren en opschalen van producten en diensten in de circulaire economie.

Aansluitend werd het Innovatie Festival gehouden op dezelfde locatie. Ongeveer 800 bezoekers maakten kennis met innovaties (waaronder twee coatinginnovaties die binnenkort ook in de OT komen) en diverse workshops en keynotes. De best bezochte keynote was van Kees Klomp

(Stichting Maatschappij en Onderneming) over de Betekeniseconomie. Maar ook de paneldiscussie met onder andere Constantijn van Oranje (New Energy Coalition) en Elske Doets (Jan Doets America Tours) was bijzonder interessant. O $ % ( $ # www.versnellingshuisce.nl Meer informatie over bovenstaande nieuwsberichten vindt u op de website. *Een QR-code scan je met een smartphone of iPad. Er zijn apps te downloaden om codes te scannen, op nieuwe toestellen werkt de standaard camera-app als QR-scanner. (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM O

* @

!!! @ Ăą

>

? @

De VVVF heeft de Handleiding Etikettering vernieuwd, bestemd voor fabrikanten van verf, drukinkt, lijmen en kitten. Bedrijven kunnen de handleiding gebruiken bij het verpakken en etiketteren van hun producten. De VVVF actualiseerde het tweede deel van dit praktische hulpmiddel uit een serie van drie delen.

De Handleiding Etikettering is grondig onder handen genomen. De inhoud ervan is gebaseerd op de meest recente kennis en feiten. Bovendien zijn de verwijzingen naar oude wetgeving vervangen door de CLP-verordening EC 1272/2008. Daarnaast heeft de VVVF eisen van andere wetgevingen zoals de Biocidenverordening toegevoegd.

De volledige handleiding bestaat uit drie samenhangende delen, die elk een specifiek onderdeel van de verpakkingsen etiketteringseisen behandelen. Deel ĂŠĂŠn bevat de algemene leidraad en wordt uitgegeven door CEPE, de Europese koepelorganisatie voor de verf- en drukinktindustrie. In deel twee behandelt de VVVF de etiketteringsvoorschriften als gevolg van overige wetgeving en de vrijwillige etikettering. Deel drie vertaalt de zogenoemde L-zinnen van die vrijwillige etikettering; dit deel wordt eveneens door CEPE uitgegeven. Het vernieuwde deel twee vervangt de VVVF Etiketteringsgids van juni 2012. O

$ % ( $ # www.vvvf.nl

@ò

? @ In oktober zijn er twee beurzen in Duitsland die ook voor onze branche van belang zijn. Oppervlaktekarakteristieken zijn bepalend voor de kwaliteit van veel producten en onderdelen. Processen als ontbramen en precisie oppervlaktebehandeling krijgen steeds meer betekenis. Juist deze onderwerpen staan centraal op de DeburringEXPO van 8 - 10 oktober in Karlsruhe. Een paar weken later is er Parts2clean dat zich richt op oppervlaktereiniging van onderdelen die in de industrie gebruikt worden. De uitdaging op het gebied van oppervlaktereiniging nemen toe als voorbehandeling van de toepassing van nieuwe coating technologieĂŤn. Deze uitdagingen aangaan is het leidende thema van parts2clean, de internationale beurs voor industrie-onderdelen en oppervlaktereiniging van 22 - 24 oktober in Stuttgart. O $ % ( $ # www.deburring-expo.de www.parts2clean.de

! > @?

@> =?

s < +

?

Veilig werken met gevaarlijke stoffen is vaak makkelijker dan je denkt. Maar het vereist dagelijkse aandacht. Daar moeten we samen mee aan de slag: overheid, brancheorganisaties, werkgevers en werknemers. Deze groep op LinkedIn is dan ook bedoeld voor iedereen die te maken heeft met gevaarlijke stoffen op het werk en veilig werken hoog in het vaandel heeft staan. Via deze groep kan je in contact komen met andere leden, zelf vragen stellen aan V (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

de groep, discussies starten en het laatste nieuws lezen.

Deze groep is nadrukkelijk niet bedoeld voor commerciĂŤle doeleinden. O

$ % ( $ # www.linkedin.com/groups/13652052

x

9HUWHJHQZRRUGLJHU YDQ =LQDFRU *ULOOR PHWDOOLVHHUGUDGHQ

x

9HUNRRS HQ YHUKXXU PHWDOOLVHHUPDFKLQHV

x

5HSDUDWLH HQ RQGHUKRXG YDQ PHWDOOLVHHUPDFKLQHV

x

9HUNRRS HQ RQGHUKRXG YDQ VWUDDOLQVWDOODWLHV

x

9HUNRRS HQ RQGHUKRXG YDQ YHUISRPSHQ

x

2SOHLGLQJ HQ LQVWUXFWLH

x

.ODQWHQ YDQ $0,7(&+ VWDDQ QLHW VWLO PDNHQ 0(7(56

)DKUHQKHLWVWUDDW a && +DUGHUZLMN a a ZZZ DPLWHFK QO a LQIR#DPLWHFK QO

* @ Ăł > DĂł % ( $ # (% @ :I Vanaf 2018 komt u via de digitale nieuwsbrief van de Vereniging ION in contact met meer dan 2.500 beslissers die allen werkzaam zijn in de oppervlaktebehandelende industrie. 22 keer per jaar ontvangen zij de belangrijkste nieuwsitems uit de sector.

]H H P

%HNLMN GH

URZVHU DLO LQ MH E

d нϯϭ ͞ϏͿϭϲϭ ĎŽĎ° Ď°ĎŽ ϹϏ ÍŽ Ç Ç Ç Í&#x2DC;ĹŹĹ?ĹśĆ&#x2030;ŽžĆ&#x2030;Ä&#x17E;ĹśĆ&#x161;Ä&#x17E;Ä?Ĺ&#x161;ĹśĹ?Ä&#x17E;ĹŹÍ&#x2DC;Ŝů

2&3"/"+ "+ %"/$" /2&( 3 + #3 )4 1"/ ,,/!")"+ 3 2Ų*3"/! *-&+$ Č&#x2122; "01" "0 %&( /" " %+&"( Č&#x2019; Č&#x2122; ,$" /"!2 1&" 3 + Çž %),/&!"0Çž 02)# 1"+Çž 74 /" *"1 )"+ "+7Ç˝ Č&#x2122; ""/ ) $ "+"/$&" 3"/ /2&( Č&#x2122; ""+ 3"/ /2&( %"*& )&Ä&#x160;+ Č&#x2122; ""/ %,,$ /"+!"*"+1Çž *&+&* ) Ç&#x17E;Ç&#x2022;ʢ Č&#x2122; "/$" /2&( !"01&)) 1 4 1"/

2Ų*3"/! *-&+$ ,ǽ ǽ 3,,/

PHL

%HODQJ

WD ULMNH GD

ULQJ 9 PHL YHUJDGH H /HGHQ $OJHPHQ

1 4XDO ,2 HUHQLJLQJ

Č&#x2122; )&" "*2)0&"0 Č&#x2122; +13"11&+$0 !"+ Č&#x2122; ,0# 1""/ !"+ Č&#x2122; ,)&'01 #3 )4 1"/ )"+ Č&#x2122; "/2$4&++&+$ *"1 )"+ 2&1 0-,")4 1"/

HL WRW P PHL LDOV UV 0DWHU 9DNEHX

Q W ,62 MXQL GLVHUHQ H HQNRPV JHQ $QR DWLHELMH UJDGHULQ ,QIRUP JURHSYH 0 9DN L MXQ ,-),0 , & )8 HN EH]R %HGULMIV HUHQ *DOYDQLV

Adverteren?

Bel Arthur Middendorp van Jetvertising b.v.

(070) 399 00 00 of stuur een e-mail naar arthur@jetvertising.nl

LQGH" N KHW H

WHFKQLH

O YDQ GHUGHH DOV RQ 21 ZOHGJH QLJLQJ , U 7HTQR HQ 9HUH G HU GRR HQWUXP LMGHQV ZHU &

W P LX ULO QJ LQ OOL DS ODQJVWH HW $OXP UGDJ K EH GH HW H RQ P XL LQJ P 2S G HQ NUHHJ U HQZHUN Q =SUR G 'H]H LQ VDP HGULMYH DW KHW DQLVHHU 7HTQRZ HUGH E J JHRUJ HOHJG Z HFLDOLVH DPLGGD JLH XLWJ HH JHVS FKQROR HHQ WKHP G GRRU WZ 1DQRWH H HU XZ J Z LH

LGGD RUGHQ GHOLMN Q GH]H P UH W Z GH RH UNW P 1DQR

UYODNWH

SH 1DQR RS

(HQ KHOGHU YHUKDDO

*+& ) 4 1"/72&3"/&+$1" %+&"( Ȣ 0) +! Ȣ Ę­Ç&#x2DC;Ç&#x2013; Č&#x203A;Ç&#x2022;Č&#x153;Ç&#x2013;Ç&#x2022; Ç&#x153;Ç&#x203A;Ç&#x2013; Ç&#x203A;Ç&#x2014;Ç&#x2014;Ç? Ȣ &+#,ČŻ,*+& )Ç˝+) Ȣ 444Ç˝,*+& )Ç˝+)

(&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM M

* @

! > Ăł < @ = ?

@: D Robin de Vries van Galvaniseerbedrijf de Vries en Rogier van Aert van Verzinkerij van Aert kwamen vorige jaar zomer met elkaar in contact. Twee jonge oppervlaktebehandelaars die het bedrijf van hun ouders hadden overgenomen raakten aan de praat en bleken met dezelfde vragen te zitten. Er kwam een vervolgafspraak waarbij ze vele themaâ&#x20AC;&#x2122;s aanraakten. Maar ook de vraag of er niet meer jonge oppervlaktebehandelaars in hetzelfde schuitje zaten.

Via ION is dat nagevraagd in de branche, met als gevolg bijna veertig reacties. Na

een screening, je moet wel onder de 40 jaar en een (aankomend)bedrijfseigenaar zijn, bleef een groep van ruim 20 jonge oppervlaktebehandelaars over. Daarvan kwamen er op 21 februari in Nederweert 16 bij elkaar.

Onder de deskundige (en veilige) leiding van enkele operationeel verantwoordelijken van het bedrijf, werd in twee groepen de productielocatie bezocht. Bijzondere aandacht was er voor de logistieke aspecten. Daarna gaf NoĂŤl Ruijters van de Baton

Adviesgroep een presentatie over Lean Manufacturing. Deze presentatie was de inleiding tot de businesscase van Verzinkerij van Aert. Hoe kun je de interne logistiek optimaliseren? Stap voor stap nam Rogier de toehoorders mee in zijn proces. Enkele zaken die opvielen waren: - Het bedrijf streeft naar lange termijn partnerships met klanten - Een belangrijke parameter voor het bedrijf is de tevredenheid van de eindgebruiker van een product - Het bedrijf is maar een klein deel van een gehele productieketen. Hoe optimaliseer je die keten?

Al tijdens de businesscase ontstond een discussie met de gehele groep, die naadloos overging in het benoemen van een behoorlijk aantal issues en reacties van aanwezigen daarop. De conclusie die Robin tijdens de afsluiting trok was dat er veel zaken waren die een vervolg wenselijk maken. Het voorstel voor de volgende bijeenkomst bij zijn bedrijf werd enthousiast aangenomen met als voorwaarde dat het wel voor de zomer moet plaatsvinden. De groep wil vijf ĂĄ zes maal per jaar bij elkaar komen bij telkens een ander bedrijf. Zie ook pagina 36. O

Q >= @ @

D @

: > $*

@ < Het aanbod van financiering aan mkb-ondernemers en startups wordt steeds diverser. Naast banken zijn er alternatieven zoals leasing en factoring, crowdfunding, business angels en kredietunies.

Dit geeft ondernemers meer mogelijkheden, maar maakt de toegang tot investeringskapitaal niet altijd makkelijk. Daarom stelt staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken en Klimaat) 1,1 miljoen euro beschikbaar uit het MKB-actieplan om de QP (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

zogenoemde regionale Financieringstafels op te zetten, samen met de NVB, de SRA, MKB Nederland en de stichting MKB Financiering. Deze Financieringstafels faciliteren samenwerkingen tussen partijen in regionale financieringsnetwerken. Aan deze netwerken nemen onder meer ROMâ&#x20AC;&#x2122;s, accountants en alternatieve financiers deel.

Het doel hiervan is om te komen tot een optimalisering van de beschikbaarheid van kapitaal en alternatieve financiering.

Staatssecretaris Keijzer (EZK): â&#x20AC;&#x153;Een belangrijke uitdaging van het kabinet

is het extra ondersteunen van vooral mkb-ondernemers bij het aantrekken van financiering zoals risicokapitaal. Juist in regionaal verband kunnen we daarmee een grote slag slaan door bijvoorbeeld samenwerking te stimuleren en zo de drempel voor ondernemers te verlagen.

De regionale Financieringstafels brengen de vraag van mkb-ondernemers en het aanbod van financiering bij elkaar.â&#x20AC;? O $ % ( $ # www.rijksoverheid.nl/ezk

@@ @ >

> Ăł

= $

D % # Corrosie onder isolatie is ĂŠĂŠn van de meest bekende en omvangrijke faalmechanismen in de procesindustrie die ook zorgt voor een hoge kostenpost en risicoâ&#x20AC;&#x2122;s voor de omgeving. Toch blijkt er op dit raakvlak van meerdere disciplines veel onbekend te zijn. Uiteraard heeft elk bedrijf zijn eigen (onderhouds) strategie, maar van kennisuitwisseling is (te) weinig sprake. Door meer gebruik te maken van de sectoroverstijgende wetenschappelijke inzichten en door een intensieve uitwisseling van best practises, kunnen onderhoudskosten en omgevingsrisicoâ&#x20AC;&#x2122;s sterk omlaag.

Daarom heeft World Class Maintenance een intersectorale werkgroep opgericht die de komende jaren intensief onderzoek gaat doen naar dit faalmechanisme. Maar niet alleen wordt het faalmechanisme beter in kaart gebracht, ook wordt er ge-

keken naar technologieĂŤn die de standtijd kunnen verlengen, methodes die het menselijk gedrag kunnen beĂŻnvloeden zodat de installatie langer intact blijft, onderhoudsmodellen die het falen kunnen voorspellen, niet-destructieve meetmethoden en rapportagesystemen die inspecties en reparaties vastleggen voor de gehele levensduur van een installatie. Om de bekendheid met dit onderwerp te vergroten, zullen drie betrokken organisaties aanwezig zijn op de Maintenance NEXT. Doel is om het netwerk van belanghebbenden, zoals asset owners en contractors, beter in kaart te brengen en te betrekken in de ontwikkelingen. Behalve dat u daar in gesprek kunt gaan met vertegenwoordigers van deze branchegroepen, zal het onderwerp ook tijdens ĂŠĂŠn van de ronde tafels worden besproken. Uw inbreng is daarbij zeer gewenst.

Wij kijken uit naar uw komst op de Main-

tenance NEXT in Ahoy Rotterdam van 9 - 11 april. Het standnummer van VIB/ Vereniging ION/NCTI is 2.421. De stand wordt bemenst door de drie genoemde organisaties. Het Nederlands Centrum voor Technische Isolatie (NCTI) is het onafhankelijke kennis- en adviescentrum op isolatiegebied en heeft als taken kennis uit te dragen en te adviseren over industriĂŤle isolatie en/of technische isolatie en utiliteitsbouwisolatie. De Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf (VIB) behartigt de belangen van de isolatiebranche.

Vereniging ION zal aanwezig zijn voor coatings. Op 10 april zal ook Paul van Kempen (WCM) aanwezig zijn voor enkele programmaonderdelen. O

$ % ( $ # www.maintenancenext.nl

: @

< @ > =?

DĂł @ > % % T <@ > Op 4 april organiseert NEN in Delft een informatiemiddag over persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Tijdens deze middag hoort u welke ervaringen tot nu toe zijn opgedaan met de nieuwe Europese wetgeving.

Per 21 april 2018 is de PBM-verordening 2016/425 van kracht. Deze vervangt Europese richtlijn PBM 89/686 en Nederlandse wetgeving voor persoonlijke beschermingsmiddelen. De verordening beschrijft de eisen waaraan pbmâ&#x20AC;&#x2122;s moeten voldoen om ze op de Europese markt te brengen. Met de nieuwe wetgeving kunnen pbmâ&#x20AC;&#x2122;s in Europa vrij verhandeld worden en wordt tegelijkertijd een hoog niveau van bescherming voor de gebruiker gegarandeerd.

Inmiddels is er bijna een jaar ervaring met de nieuwe Europese wetgeving. De tran-

die nieuw op de markt worden gebracht.

Behalve over de ervaringen die tot nu toe met de nieuwe wetgeving zijn opgedaan, wordt er vooral ook veel aandacht besteed aan de ervaringen van gebruikers van pbmâ&#x20AC;&#x2122;s. Zijn medewerkers zich voldoende bewust van de risicoâ&#x20AC;&#x2122;s van hun werkomgeving? Gebruiken ze de beschikbare persoonlijke beschermingsmiddelen op juiste wijze? Hoe motiveer je medewerkers om, hoe klein de klus ook is, hier bewust mee bezig te zijn? Wat gebeurt er bij onjuist gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen? Dit soort vragen worden op 4 april beantwoord door experts. Meldt u zich aan vóór 28 maart via NEN Evenementen waar ook het volledige programma te vinden is. O sitieperiode eindigt op 20 april 2019. De oude regelgeving mag vanaf deze datum niet meer toegepast worden voor pbmâ&#x20AC;&#x2122;s

$ % ( $ # www.nen.nl (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM QQ

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Thema thermisch spuiten, verzinken en vacuĂźmtechnieken

#Ăł @ DĂł <

Ăł

= > @ >

Altijd vooroplopen op het gebied van hightech-ontwikkelingen en innovatief bezig zijn. En regelmatig de eerste op de wereld zijn die een bepaalde techniek of proces toepast. Dat is zoâ&#x20AC;&#x2122;n beetje het credo van de Engineering & Maintenance Division (E&M) van KLM. Daar op excursie gaan is geen straf als je geĂŻnteresseerd bent in het nieuwste van het nieuwste op het gebied van onderhoud aan vliegtuigmotoren.

Gastheer van deze excursie is Marcel van Wonderen, Master Engineer bij de afdeling Process, Equipment & Materials Development. Hij omschrijft zijn afdeling als een soort onafhankelijk ingenieursbureau, dat zoveel mogelijk objectief kijkt naar technologische ontwikkelingen en kansen om werkprocessen en technieken toe te passen die de hoogste kwaliteit en betrouwbaarheid opleveren. Gelet op de extreme condities waaraan vliegtuigmotoren worden blootgesteld, is het geen overbodige luxe om extreme eisen te stellen aan de toegepaste oppervlaktetechnieken op de motoronderdelen.

Was het vroeger chroom wat de klok sloeg bij de behandeling van de motoronderdelen, tegenwoordig wordt daarbij helemaal geen chroom meer toegepast. Gedurende de afgelopen tien jaar is dat helemaal vervangen door thermisch spuiten, waarvan HVOF (High Velocity Oxygen Fuel) en plasmaspuiten de belangrijkste processen zijn. â&#x20AC;&#x153;Zoâ&#x20AC;&#x2122;n 60 tot 70 procent van alle onderdelen van een vliegtuigmotor krijgt een coating door thermisch spuitenâ&#x20AC;?, zegt Marcel van Wonderen. â&#x20AC;&#x153;Dat is ongekend.

Een vliegtuigmotor kan niet meer vliegen QR (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

zonder thermisch spuitcoatings; die coatings vormen een integraal onderdeel van het ontwerp van de motor. Bij nog enkele toepassingen wordt nickel plating ingezet.

En we zijn bezig om meer toepassingen te vinden voor lasercladding. Sinds kort passen we ook Wire EB-welding toe om een laag aan te brengen. Dat is een heel mooie techniek en daarmee zijn we als KLM E&M weer ĂŠĂŠn van de eerste op de wereld die dit toepassen op vliegtuigmotordelen.â&#x20AC;?

+# % # ! % !(( Ăą (($ Hij wijst erop dat het langzaamaan in de ban doen van chroom te danken is aan het Europarlement en REACH, maar nog veel meer aan internationale luchtvaartconferenties met als voortrekkers de vliegtuigonderhoudswereld uit de VS en Canada. â&#x20AC;&#x153;Ik ben lid geweest van het Amerikaanse HCAT (Hard Chrome Alternative Team) dat systematisch onderzoek naar alternatieven in gang zette. Na veel

Marcel van Wonderen met een aantal teststaafjes die naar het laboratorium worden gestuurd om de treksterkte van de coating te meten.

Computergestuurde en gerobotiseerde shotpeening machine.

onderzoek en testen kwam daaruit dat bijvoorbeeld het HVOF-proces een heel goed alternatief is voor alle chroomlagen.

Verchromen is ook een ontzettend oud proces, dat op basis van allerlei technische studies heel lang te boek heeft gestaan als dé oplossing voor veel verschillende problemen die te maken hadden met slijtage, door welke oorzaak dan ook. Men dacht altijd in chroom, maar chroom blijkt, ook achteraf, technisch gezien niet altijd de optimale oplossing te zijn. Het was een alleskunner, een gemiddelde alleskunner die nergens uitblonk, maar wel nadelig was voor mens en milieu. Uit allerlei rapporten van de OSHA (Occupational Safety and Health Administration) die in de VS zijn geschreven, blijkt dat er in de loop van 30 jaar ongeveer 3.000 galvaniseurs in de VS zijn overleden door kanker gerelateerd aan hexavalent chroom.”

Nadat was bewezen dat HVOF-coatings een heel goed alternatief zijn voor chroom, is Van Wonderen in samenwerking met General Electric (één van de grote vliegtuigmotoren OEM’s), gaan zoeken naar in de praktijk bruikbare oplossingen, die voor allerlei soorten slijtageproblemen nog beter scoorden dan chroom. Gevolg

hiervan was dat voor iedere soort slijtage (abrasie, erosie, vreten, glijdende inslag, enzovoorts) een specifieke coating werd ontwikkeld die met thermisch spuiten wordt aangebracht. Dus geen gemiddelde alleskunner meer, maar to the pointmaterialen voor specifieke toepassingen, zoals Triballoy 800, wolfraamcarbide/ kobalt, wolfraamcarbide/kobaltchroom en Inconel718. Al die materialen zijn specifiek voor een bepaalde functionaliteit. "% # (% + # # Volgens Van Wonderen is functionaliteit het toverwoord. “Die functionaliteit kun je definiëren als je het juiste slijtagemechanisme kent en ook nog eens in samenhang met temperatuur en corrosie. Die drie en de combinatie daarvan bepalen alles. Er zijn zo’n 15 verschillende vormen van slijtage die je dus in samenhang moet beschouwen met temperatuur en allerlei vormen van corrosie. Het mooie aan thermisch spuiten is dat we elke gewenste functionaliteit kunnen spuiten.

Als chroomvervanger is HVOF de meest gekozen oplossing.” Enkele voorbeelden: voor een tribologische functionaliteit, waarbij dus rekening wordt gehouden met

zowel slijtage als wrijving en smeringseffecten, wordt nu Tribaloy 400 ingezet bij lage temperatuurtoepassingen. Bij eenzelfde functionaliteit, maar met hoge temperatuurtoepassing, zoals bij turbinedelen, wordt Tribaloy 800 ingezet, en voor ‘sliding wear’ kies je voor wolfraamcarbide/ kobalt. Als een keramische coating gewenst is, bijvoorbeeld voor onderdelen in de verbrandingskamer van de motor, zul je dat niet met HVOF doen, maar moet je altijd het plasmaspuiten toepassen. Op het gebied van thermisch spuiten heeft KLM vijf technieken in huis: plasmaspuiten, draadvlamspuiten, poedervlamspuiten, elektrisch boogspuiten en HVOF-spuiten.

Afhankelijk van de functionaliteit wordt één van de processen gekozen. !(( (&+(& % “We hebben de alternatieven voor elkaar kunnen krijgen, omdat we als afdeling altijd met innovatieve ontwikkelingen bezig zijn. Tachtig procent van ons werk is gericht op productie-ondersteuning en twintig procent van onze tijd is gericht op innovatie. Bij mijn afdeling willen wij altijd vooroplopen om te kijken welke hightechoplossingen wij kunnen toepassen. Je kunt (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM QS

zeggen dat onze afdeling ‘Engineering Team Production Support’ binnen KLM E&M in de wereld van onderhoud van vliegtuigmotoren vooroploopt en dat wij continu proberen om de allernieuwste technieken in huis te krijgen. Dat blijft internationaal ook niet onopgemerkt, want ik word vaak gevraagd om lezingen te geven over de technieken die wij toepassen. Daarnaast: 60 tot 70 procent van ons onderhoudswerk is voor derden, dus voor andere luchtvaartmaatschappijen dan KLM.” De vraag is natuurlijk wel hoe de voorbehandeling eruitziet bij de thermisch spuitcoatings. Dat is van belang, omdat het aanbrengen van dergelijke coatings stress oplevert in de vorm van trekspanningen, wat de vermoeiingssterkte van een onderdeel nadelig beïnvloedt. Om dat te compenseren, wordt er eerst shotpeening toegepast: er worden kleine kogeltjes met hoge snelheid tegen het metaal geschoten, waardoor het substraat vervormt en daardoor zichzelf verstevigt.

Het shotpeenen vooraf is dus heel belangrijk. Daarna is er een activatieproces met grit, om de natuurlijke oxidehuid van het metaaloppervlak te verwijderen, waardoor de hechting van de thermisch gespoten coating enorm verbetert. Na het thermisch spuiten wordt in negen van de tien gevallen de coating nog nageslepen met diamanten slijpschijven, om tot de juiste dimensie te komen ten behoeve van de voorgeschreven geometrische afmetingen. Bij keramische coatings is naslijpen niet nodig.

Shotpeenkogeltjes gemaakt van geknipt draadgetrokken staal.

+ *# % ñ ñ Een ander voordeel van thermisch spuiten, is dat je kunt kiezen uit veel verschillende laagdikten. Bij chroom kon je in de regel niet verder gaan dan 300 micrometer, maar bij thermisch spuiten kun je qua laagdikte kiezen uit een reikwijdte van 0,05 millimeter tot wel 10 millimeter. Elk proces heeft z’n optimale laagdikte: bij HVOF kom je niet hoger dan 0,3 - 0,35 millimeter, bij elektrisch draadspuiten kun je makkelijk tot 1,5 millimeter spuiten en bijvoorbeeld een polyesteraluminium coating als slijtwillige laag wordt wel gespoten tot 6 millimeter dikte. Verder kan er op bijna elk soort materiaal gespoten worden. Metalen, niet-metalen, carbides, keramieken en kunststoffen kunnen met thermisch spuiten behandeld worden.

Een LPC-casing vóór het coating strippen met het UHPW-proces QT (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM

Weliswaar kunnen thermisch gespoten coatings de hechtsterkte van chroom niet halen (het gaat meer om de functionaliteit bij verschillende toepassingen), maar volgens Van Wonderen kun je met HVOF toch nog een treksterkte halen tot 70 MPa met een dichtheid van 0,3 procent porositeit.

Bij plasmaspuiten kun je afhankelijk van de materiaalsoort tot zo’n 50 – 60 MPa komen.

“Bij thermisch spuiten heb je alleen een mechanische hechting (bij chroom een metallurgische hechting), maar is vooral micro- en macrohardheid een belangrijke eigenschap. Bij HVOF, en dan in het bijzonder wolfraamcarbide/kobalt, is die hardheid erg hoog. Die eigenschap heb je ook nodig, want als je erosie of abrasie als functionaliteit hebt, dan moeten opper-

Een dergelijk onderdeel na het strippen.

Het lichte rechthoekje op deze gearbox is via elektrisch draadspuiten gerepareerd met nikkel-aluminium (95/5).

vlakken van motordelen beschermd worden tegen zanddeeltjes die in de motor komen. Het oppervlak moet dan keihard en dus slijtvast zijn. Wolfraamcarbide/ kobalt is dat ook, het is bijna zo hard als diamant. Vandaar dat het alleen naslijpbaar is met diamant.â&#x20AC;? "* ! % SFVPP

Al wandelend door de hal zijn we terechtgekomen bij een unieke machine met een geavanceerd proces, waarvoor KLM als eerste in de wereld goedkeuring kreeg van General Electric om het toe te passen op hun motoronderdelen. Het gaat om een machine waarin het UHPW-proces (ultra high pressure waterjetting) wordt uitgevoerd, om onderdelen met een thermisch spuitcoating weer helemaal schoon te krijgen wanneer die coating weer vernieuwd moet worden. Vroeger moesten die lagen verwijderd worden met gritstralen of via chemische baden, waar ze soms drie dagen in moesten liggen. Nu kan KLM die onderdelen in de machine in een half uur schoon krijgen, dankzij een waterjetstraal met een druk van 3.800 bar, een watersnelheid van 800 meter per seconde (bijna drie keer de geluidssnelheid) en een roterende nozzle die op 1.500 toeren draait. Dat laatste levert een vlakke energiedistributie op. Het resultaat hiervan is dat de meeste thermisch spuitcoatings op deze manier eraf geblazen kunnen worden, zonder het

moedermateriaal te beschadigen.

Marcel van Wonderen: â&#x20AC;&#x153;We zijn zeker tevreden met deze machine, maar nu is de allernieuwste technologie beschikbaar op dat gebied en we kijken of we de machine daarvoor gaan aanschaffen. Het gaat dan om HFFPW (high frequency forced pulse waterjetting), waarmee een nog grotere kracht wordt uitgeoefend met het water, waardoor we de coating nog sneller kunnen verwijderen. De HVOF-coatings zijn verschrikkelijk sterk en hard en we kunnen ze met de huidige UHPW-machine niet verwijderen, maar met de pulse waterjetting technologie wel.â&#x20AC;? (+ & Een andere nieuwe technologie op het gebied van coatings waar Van Wonderen naar kijkt, is het cold spray proces (zie ook het artikel hierover in OT van november 2017), meer specifiek het Gas Dynamic Cold Spray proces. â&#x20AC;&#x153;Ik ben ervan overtuigd dat die technologie een groot potentieel aan mogelijkheden heeft voor ons werk.

Het is een proces met de voordelen van thermisch spuiten en lasercladden, zonder de nadelen ervan. Vanochtend hadden we een Brits technologisch instituut (TWI) â&#x20AC;&#x201C; vergelijkbaar met TNO in Nederland â&#x20AC;&#x201C; op bezoek om met ons te kijken of we die technologie samen verder zouden kunnen ontwikkelen voor toepassing bij motordeelreparaties. Momenteel hebben we al

testen lopen bij Dycomet in Friesland, een bedrijf dat apparatuur levert om cold spray toe te passen.â&#x20AC;?

Cold spray biedt voordelen die met thermisch spuiten niet bereikbaar zijn. Je kunt het ook gebruiken als alternatief voor galvanische processen. Daarnaast kun je met cold spray aan structural repair doen, dat willen zeggen dat je er de sterkte van het moedermateriaal mee kunt herstellen, iets wat met thermisch spuiten onmogelijk is. Tot slot is cold spray ook inzetbaar voor additive manufacturing. Nu wordt er in de industrie vooral gebruikgemaakt van laserpoederbedprinting, maar dat proces gaat veel langzamer dan cold spraying. Van Wonderen spreekt de verwachting uit dat de apparatuur voor cold spray nog dit jaar door KLM E&M zal worden aangeschaft. O

$ % ( $ # www.afiklmem.com www.dycomet.nl www.twi-global.com Lees verder of reageer

(&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM QU

Vereniging ION

&@ @

(%

@ (

@ @ < Q P <@ > Tegenvallende koopkrachtontwikkeling, lage bouwvolumes bij gemeenten en onzekerheid over de Brexit. De economie groeit minder snel. Goede reden om na te denken over het werven van nieuwe klanten, maar ook het gebrek aan goed personeel speelt veel ondernemers parten. Hoe dit aan te pakken? Bezoek de ION Dag voor de Ondernemer op 10 april. Hier het definitieve programma van die dag.

Door het gekoppelde bedrijfsbezoek aan de NLR gaan we noordwaarts. Let op: het bedrijfsbezoek is op een ander adres dan waar de ION Dag voor de Ondernemer plaatsvindt.

plaatsvinden. Als er een modulewisseling plaatsvindt waarbij embargoproducten te zien zijn, mogen buitenstaanders deze locatie niet betreden. Als dat het geval is, zullen we de test- en inspectiefaciliteiten bezoeken.

VFSP4MFPP"" Inloop bij NLR (Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (legitimatie en vooraanmelding verplicht).

Aanmelding kan door een mail te sturen naar Yvette Henraat: henraat@vereniging-ion.nl.

QPFSP4QQFPP"" Inloop en/of transfer vanaf NLR (6,9km / 7 minuten) naar de vergaderlocatie.

Adres locatie: De Strandhoeve Uiterdijkenweg 59 8372 VL Baarlo (OV)

Adres locatie: NLR Marknesse Voorsterweg 31 8316 PR Marknesse

QQFPP4QRFPP"" Algemene Leden Vergadering Vereniging ION

MFPP4QPFSP"" Bezoek aan de 3D Metal Printing machine (zeker) en de windtunnel (onder voorbehoud van beschikbaarheid) voor maximaal 40 personen.

Voor de meeste mensen is het zien van een operationele 3D Metal Printer niet vanzelfsprekend. Om te begrijpen waarom oppervlaktebehandeling van deze producten vraagt om specifieke oplossingen is het bezoek aan de machine zeer waardevol.

Een bezoek aan de windtunnel is gewoon leuk. Wel kan er op het laatste moment een verbod op het bezoek komen omdat de meeste testen onder geheimhouding

QRFPP4QSFPP"" Netwerklunch

QN (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

QSFPP4QTFTU"" Workshop: â&#x20AC;&#x2DC;Social Selling met LinkedInâ&#x20AC;&#x2122;.

(Djoea van Zanten â&#x20AC;&#x201C; social selling en marketing expert bij Make Marketing Magic). Zie ook het interview met hem op pagina 36.

Social Media gebruiken in je verkoopprocessen is niet nieuw, maar wel erg effectief.

Want wist je dat: â&#x20AC;˘ Er gemiddeld 5,4 mensen betrokken zijn bij het koopproces in de B2B-markt â&#x20AC;˘ 90% van de beslissers zegt niet te reage-

ren op koude acquisitie â&#x20AC;˘ 75% van de kopers in de B2B-markt social media gebruikt om op de hoogte te blijven Dit betekent dat beslissers moeten weten dat je bestaat, weten wat je doet en geĂŻnspireerd worden door je verhaal. En laat LinkedIn nu net ĂŠĂŠn van de kanalen zijn waarlangs je dit gratis en voor niets kan doen.

Maar hoe dan?

In hoog tempo word je door approved LinkedIn coach Djoea van Zanten, meegenomen langs de verschillende fases van het koopproces â&#x20AC;&#x2DC;in de nieuwe wereldâ&#x20AC;&#x2122;.

Praktisch uitvoerbaar, toegankelijk en zonder poespas, helemaal gebaseerd op praktijkervaring met honderden bedrijven.

Hij laat je zien hoe je dit kan toepassen voor je eigen onderneming.

QTFTU4QUFQU"" Netwerkpauze QUFQU4QUFTU"" Presentatie: De industrie heeft nog geen robots nodig! (Henk Kiela â&#x20AC;&#x201C; DGA Probotics en lector Mechatronics op de Fonteys Hogeschool).

De industrie kampt over een breed front met een tekort aan vakmensen. Maar hoe besteden huidige vakmensen hun tijd?

Robottechnologie Zouden robots kunnen helpen? Maar is robottechnologie bruikbaar in uw OT-bedrijf en voor uw medewerkers? In de presentatie komt de stand van de technologie aan de orde, maar vooral hoe je met robots kunt werken en wat dit betekent voor de medewerkers. Hoe zet je als management de eerste stappen met robotisering?

QUFTU4QUFUP"" Pitch: Gevolgen van de snelle opmars van 3D Metal Printing voor de OT branche. (Arjan de Bruin – manager innovatie bij Innovat.ION).

Arjan de Bruin voert namens Innovat.ION het convenant 3D Metal Printing met NLR, de TU Delft en 15 MKB bedrijven uit. Hij zal ingaan op de waarde van dit project voor

Karen van Riel de OT branche en de specifieke zaken die in het project aan de orde komen.

toelichten en uitleg geven over de belangrijkste functies.

QUFUP4QNFQP"" Presentatie: Uitleg over het e-loket - informatieplicht energiebesparingsmaatregelen volgens Wet Milieubeheer (Jac van Trijp – consultant RVO).

Vanaf 1 juli 2019 moeten bedrijven voldoen aan de informatieplicht energiebesparing. Uiterlijk op die datum moeten bedrijven rapporteren over de door hen genomen energiebesparingsmaatregelen.

Die rapportage gaat via het e-loket van RVO.nl. Het loket voor energiebesparing wordt begin maart geopend. Het werk voor ondernemers begint dan pas. Jac van Trijp zal de werking van het e-loket

QNFQP4QNFTU"" Workshop: ‘Je hebt nooit genoeg goede leads’, (Karen van Riel – DGA Outdo).

Veel ondernemers in de techniek hebben hetzelfde, een tekort aan goede leads. En zeker 80% van de gangbare marketingadviezen werken niet voor producten die complexer zijn dan een blikje cola of een pak wasmiddel.

In deze workshop ontdek je in razendsnel tempo: • Hoe je met eenvoudige marketing moeiteloos aan tafel komt bij de beste klanten in jouw markt.

• Hoe je jouw technische expertise gebruikt in je marketing, zodat je niet meer op prijs hoeft te concurreren.

• Hoe je een unieke marketingstrategie ontwerpt op één A4tje, waarmee je stap voor stap jouw marketingmachine opbouwt en elke week goede leads binnenhaalt.

Karen van Riel is mede-auteur van het boek ‘Elke week goede leads, een bewezen marketingformule voor complexe technische producten’. Na afloop van de workshop kunt u met haar in gesprek gaan en kunt u ook het boek kopen.

QNFTU4QOFTU"" Netwerkborrel.

Arjan de Bruin werd bij de ondertekening van het 3D-printconvenant meteen voor de camera geinterviewd.

$ % ( $ # www.vereniging-ion.nl (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM QO

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Thema thermisch spuiten, verzinken en vacuĂźmtechnieken

! @ò ? @ = #

Ăł

> ? @ >E Dó @ò ?

@ò ? ?? >

Er zijn niet veel verzinkerijen in Nederland die elektrolytisch verzinken, dus is er extra reden om voor een themanummer als dit naar een bedrijf te gaan dat hierin is gespecialiseerd. En zo kwamen we uit bij Verzinkerij Twente. En daar wordt niet alleen â&#x20AC;&#x153;gewoonâ&#x20AC;? elektrolytisch verzinkt, maar er wordt ook een bijzonder zink-nikkelproces uitgevoerd. Hoog tijd om eens te kijken hoe die processen er uitzien en welke bedrijfsdoelen worden nagestreefd.

Peter Franke en Tom Koggel zwaaien als directeur de scepter bij Verzinkerij Twente.

Voor het elektrolytisch verzinken beschikken zij over drie lijnen, waarvan in ĂŠĂŠn lijn producten tot 7,20 meter behandeld kunnen worden. Daarmee zijn het de grootste baden van Nederland voor elektrolytisch verzinken . Daarnaast is er een kortere hangreeks voor zink-nikkel tot lengtes van maximaal 3,40 meter en tenslotte een trommelreeks voor kleine

Peter Franke (l) en Tom Koggel.

QV (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

producten zoals boutjes en moertjes. Met de combinatie van die installaties kunnen zij de hele markt bedienen van producten die elektrolytisch verzinkt moeten worden.

Er wordt geleverd aan toeleveranciers voor de automobielindustrie, aan de machine-, trailer- en utiliteitsbouw en aan diverse toepassingen offshore (zinknikkel).

Tom Koggel: â&#x20AC;&#x153;Het proces elektrolytisch verzinken is al tamelijk oud. Het wordt bijvoorbeeld toegepast bij producten waar

het in stand houden van de vormen en maten belangrijk is, als een egaal uiterlijk gewenst is of als voorbehandeling van een natlak- of poedercoatsysteem. Doorgaans worden elektrolytisch verzinkte producten in een binnen-omgeving toegepast. Dit in tegenstelling tot producten die thermisch verzinkt worden. Dat geldt dan weer niet voor elektrolytisch zink-nikkel dat prima aan de buitenlucht kan worden blootgesteld en dezelfde corrosiebescherming biedt als thermisch verzinkte producten.

Een ander verschil met thermisch verzinken is dat je werkt met veel dunnere laagdikten, namelijk tussen de zes en twintig micrometer, terwijl dat bij thermisch verzinken veelal tussen de tachtig tot honderd micrometer is. Die dunnere laagdikte wordt bereikt doordat we zink oplossen in een heel alkalisch milieu waardoor je vrije ionen in een vloeistof krijgt die je met behulp van gelijkstroom op een product kunt neerslaan. Door de controle over de stroomsterkte en tijdsduur kun je de laagdikte beĂŻnvloeden.â&#x20AC;? & ( % Peter Franke: â&#x20AC;&#x153;De behandelde producten kunnen gebogen worden zonder dat de zinklaag breekt. Dit bereiken we door een zorgvuldige samenstelling van de chemie.

Trommel wordt omhoog gehesen.

Zo kan er bijvoorbeeld bewust gestuurd worden met bepaalde glansmiddelen in het elektrolyt die de hardheid van de laag beïnvloeden. Daarnaast brengen we een zeer dunne laag aan en is de chemische hechting aan het substraat heel goed. Elke ion van de zinklaag is verbonden met het stalen oppervlak; zelfs bij een scheurtje blijft de laag op het oppervlak zitten. Door deze eigenschappen zijn wij in staat om verzinkt materiaal in handelslengtes aan te leveren waarna de klant die in extremo kan nabewerken, zoals buigen. Dit hoeft hij dus niet op basis van kleine stukjes te doen. Daarnaast kun je er mechanische bewerkingen op toepassen, zoals fittingen in leidingwerk waarin een slang wordt gekoppeld en daarna aangeknepen om een mantel te vormen. De bescherming van het zink blijft dan gewoon bestaan.”

In het algemeen is er ongeveer vier uur nodig om producten elektrolytisch te verzinken. De voorbehandeling bestaat uit een ontvetting en een beitsproces om de walshuid te verwijderen. Daarna vindt het elektrolytisch verzinken plaats, gevolgd door een passivering en eventueel het aanbrengen van een topcoat. Tot slot wordt er gedroogd. Alles bij elkaar circa vier uur procestijd, afhankelijk van het

type materiaal en gewenste laagdikte. Er is een spoedservice beschikbaar en vanwege de grote baden en dito capaciteit kunnen er snel indrukwekkende volumes worden geleverd. Zo is het verzinken van vijf kilometer buis binnen 24 uur mogelijk. %*% ** + Een bijzonder proces van Verzinkerij Twente is het op elektrolytische wijze aanbrengen van een zinknikkellaag op producten voor onder andere buitentoepassingen. Hiermee kom je dus deels op de markt van thermisch verzinken. Verzinkerij Twente vindt dat het verzinknikkelen via elektrolytisch verzinken in veel gevallen te verkiezen is boven het thermisch verzinken, tegelijkertijd zal de markt voor thermisch verzinken altijd blijven bestaan.

Tom Koggel: “Wij kunnen met zes micrometer zink-nikkel dezelfde bescherming bieden als honderd micrometer thermisch zink. Daarnaast zijn er bij ons geen nabewerkingen nodig zoals schroefdraad opnieuw tappen en ontbramen terwijl dat bij thermisch verzinken wel het geval is.

En we gebruiken veel minder grondstof terwijl de bij ons aangebrachte laag drie keer zo hard is vergeleken met thermisch zink. Uit zoutsproeitesten blijkt dat onze zinklaag tot zes keer langer meegaat dan

“normaal” elektrolytisch zink. Maar het is niet voor alle producten toepasbaar. Het is wel toepasbaar bij bepaalde machineonderdelen en in een zoute omgeving zoals offshore of op de weg als (vracht) auto-onderdeel, maar vanwege de extra kosten niet bij bijvoorbeeld vangrails of lantaarnpalen.”

De hogere kostprijs van elektrolytisch verzinknikkelen komt doordat dat proces veel moeilijker stabiel te houden is dan een elektrolytisch zinkbad. Bij elektrolytisch verzinknikkelen heb je te maken met veel meer ingrediënten en dus met meer parameters die je in de gaten moet houden. De variatie in de parameters is ook beweeglijker. Bij een elektrolytisch zinkbad kan gewoon gewerkt worden op de omgevingstemperatuur, maar bij een elektrolytisch zinknikkelbad moet de temperatuur 30 graden zijn. Bij het zinkbad worden drie ingrediënten toegevoegd, bij zinknikkel zijn dat er acht. Het samenspel van de chemicaliën bij de diverse recepten vraagt meer aandacht, ook al zit er een automatische dosering op de baden. Zowel de temperatuur als de pH-waarde worden gemonitord. Daarnaast worden de exacte condities van het bad op microschaal gesimuleerd om er zeker van te zijn dat alle relevante parameters op orde zijn. (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM QM

Productnen uit de trommelreeks.

" # % % Peter Franke: “De zinknikkellaag zoals wij die nu toepassen, zien wij als een innovatie die tot stand is gekomen vanuit de drieeenheid chemieleverancier, de klant en onszelf. We hebben onze installatie als een testsite ter beschikking gesteld. Een soortgelijke benadering is hier al in 2003 toegepast met als doel Chroom VI helemaal uit de processen te halen. Als vervanger zijn we overgestapt op Chroom III. Het was in het begin wel lastig om daarmee dezelfde kwaliteit te krijgen, maar dat is uiteindelijk wel gelukt. Technologisch gezien zijn de huidige ontwikkelingen redelijk stabiel. De uitdagingen liggen tegenwoordig meer op het vlak van personeelsvoorziening en procesmatige verbeteringen om kwaliteit aan de bron te bewerkstelligen, minder energie te gebruiken en de doorlooptijden te verkorten.”

In 2017 bestond het personeelsbestand uit 15 fte’s, nu zijn dat er 24. De uitdaging is er voor te zorgen dat het kennisniveau aan de baden niet verdwijnt. “Op school kan men de vakkennis niet opdoen, ION is de enige partij met een gerichte vakopleiding waarvoor wij als galvano-branche de ION dankbaar mogen zijn”, zegt Peter Franke. “In Duitsland is nog gewoon een galvano-opleiding beschikbaar, maar hier niet meer. Dat is jammer. Om te zorgen dat galvanobedrijven in Nederland kunnen blijven, is het heel belangrijk om voldoende kennis in huis te hebben en te houden.

RP (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM

Grote lijn.

Voor een bedrijf als het onze betekent het dat wij de vakgerichte opleiding zelf in huis moeten verzorgen. Anderzijds vind ik dat je dat ook zou moeten willen om te kunnen blijven werken aan de verbetering van je team. Wat wij doen, is onder andere uit de generieke (galvano)cursussen van ION op onze processen toegespitste destillaten maken die compact en begrijpelijk zijn voor onze medewerkers zodat zij niet alleen hun werk goed kunnen doen, maar ook hun betrokkenheid verhoogd wordt.

Om het kwaliteitsbesef als het ware in hun DNA te krijgen.” % Tom Koggel: “Er is al geborgde kwaliteit doordat wij ISO 9001 en IOS 14001 gecertificeerd zijn. Die certificaten zijn ook van belang om het imago van de galvanobedrijven te verhogen. Maar certificaten maken geen einde aan de constante zoektocht naar efficiency- en andere verbeteringen. Zo willen we de baden efficiënter laten draaien door de weerstand en daarmee het energiegebruik te verlagen onder minimaal dezelfde kwaliteit van de producten. Elk jaar kijken we hoeveel kilo zink en nikkel we hebben laten neerslaan op de producten gerelateerd aan de benodigde hoeveelheid gas en naar de hoeveelheid water voor spoeling. Dan kun je dus iets zeggen over de effectiviteit in de loop der jaren en over de effecten van de getroffen maatregelen. Zodoende weten we nu dat

we gelet op het energiegebruik in 2018 zo’n 3,5 procent beter hebben gedraaid dan in 2017.”

Tot slot: het bedrijf doet mee aan de MJA. Dat betekent dat zij in 2022 twintig procent minder CO2 willen uitstoten dan in het referentiejaar 2017. Behalve door nog efficiënter te werken, wil men dit bereiken door meer ledverlichting aan te schaffen, maar ook onderzoekt men de mogelijkheid om restwarmte (warm water) van een naburig bedrijf af te nemen en toe te passen in het eigen productieproces. Dat zou behoorlijk schelen in het gasverbruik, omdat je dan niet meer vanaf nul graden hoeft op te stoken. Ook wordt voortdurend gekeken naar mogelijkheden om de doorlooptijden van alle orders te verkorten en naar mogelijkheden van verdere standaardisering van repeterend werk. O

$ % ( $ # www.verzinkerij-twente.nl Lees verder of reageer

Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

>01 3(;,5 < .9((. A0,5 >(; >, +6,5

($6< $&&(66 72 +,*+ 7(&+ ,QGXVWULDO FDSDFLW\ VKDULQJ SODWIRUP

y

y

y

y

y

:\YN_M^SOZ\YLVOOW 9XNO\dYOU .YY\VYYZ^ST NOX 8SO_aO ^OMRXYVYQSO 3X`O]^O\SXQ]NY]]SO\

/XUOVO `KX YXdO UVKX^OX$

@S]SO$ 7O^ LO]^KKXNO Z\YN_M^SOWSNNOVOX OX UOXXS] Z\YN_M^SO SX AO]^ /_\YZK RY_NOX 9XdO WS]]SO$ @O\]^O\UOX `KX NO YX^aSUUOVSXQ `KX NO ,OXOV_b KV] QO]ZOMSKVS]OO\NO \OQSY

`YY\ 75,] OX KPNOVSXQOX `KX Q\Y^O LON\ ST`OX NYY\ RO^ PKMSVS^O\OX `KX MKZKMS^OS^]NOVOX 9XdO aKK\NOX$ UaKVS^OS^ LO^\Y_aLKK\ROSN OX Z\YPO]]SYXKVS^OS^ A ST ]^SW_VO\OX

]KWOXaO\USXQ SX RSQR ^OMR OX `O\VKQOX dY _a Z\ ST]N\_U 8OOW MYX^KM^ WO^ YX] ZO\ WKSV YP ZO\ ^OVOPYYX OX aO VSMR^OX Q\KKQ YXdO KKXZKU ^YO$ 7KSV$ SXPY*S\O`S^KVS]O O_ % :VK^PY\W$ aaa S\O`S^KVS]O XV

" ! "

YP

# ! "

Ă&#x2018; Ă&#x17D;Ă Ă&#x201D;Ă&#x2019;Ă&#x201C; Ă&#x20AC;Ă&#x201E;Ă&#x2019;Ă&#x201C;Ă&#x2021;Ă&#x201E;Ă&#x201C;Ă&#x2C6;Ă&#x201A;Ă&#x2019; Ă&#x2021;âþåüú Ă°Ă&#x17E;Ă´Ă­ĂĄĂ&#x17E;ĂŤÂ&#x2DC;ĂŤĂ&#x17E;ÏâÏíôçí ÊèðĂ?Ă&#x17E;ĂŤ Ă&#x153;èôíâçþ ÏúÏíĂ&#x17E;ĂŚĂŹ ðâíå âçĂ&#x153;ĂŤĂ&#x17E;Ă´ĂŹĂ&#x17E;Ă? ĂŹĂ&#x153;ĂŤĂ´Ă­Ă&#x153;ĂĄ ĂŤĂ&#x17E;ÏâÏíôçĂ&#x153;Ă&#x17E; Ă&#x;èÍ Ă&#x;Ă&#x17E;Ă°Ă&#x17E;ĂŤ ĂŽĂŹĂ´ĂľĂ&#x17E; ÌôÍäÏ ôçĂ? þÍĂ&#x17E;Ă´Ă­Ă&#x17E;ĂŤ ĂŹĂ&#x17E;Ă&#x153;ÎÍâíú Ă&#x2026;âçĂ? èÎí ÌèÍĂ&#x17E; Ă´Ă­ Ă°Ă°Ă° âþÊÂ&#x2DC;ÊèðĂ?Ă&#x17E;ĂŤ Ă&#x153;èÌ

Ă&#x2C6;Ă&#x2020;Ă? Ă?ĂŽĂĽĂŻĂ&#x17E;ĂŤĂ­Ă&#x17E;Ă&#x153;åçâä Ă&#x20AC;Ă&#x2020; %! Ă&#x2013;âü Ă&#x2019;ðâíóĂ&#x17E;ÍüôçĂ? Ă?åèçĂ&#x17E; ~ # % %$ Ă°Ă°Ă° âþÊÂ&#x2DC;ÊèðĂ?Ă&#x17E;ĂŤ Ă&#x153;èÌ

BU

C

RO

Ă&#x20AC; ĂŚĂ&#x17E;ĂŚĂ&#x203A;Ă&#x17E;ĂŤ èĂ&#x; Ă­ĂĄĂ&#x17E; Ă&#x192;Ă&#x17D;Ă&#x2039;Ă&#x192; Ă&#x2020;Ă&#x2018;Ă&#x17D;Ă&#x201D;Ă?

ES

âçĂ&#x;è¨âþÊÂ&#x2DC;ÊèðĂ?Ă&#x17E;ĂŤ Ă&#x153;èÌ ST SU RF

A

(&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM RQ

Vereniging ION

> @ @

DĂł@ ! _ ?

@ ò @

Dó Het CTAC Submission Consortium (CTAC Sub) heeft in een persbericht bevestigd dat de Europese Commissie na een vertraging van meer dan twee jaar uiteindelijk de zes essentiÍle toepassingen van chroomtrioxide (EC 215-607-8; CAS 1333-82) zal toestaan na een stemming bij gekwalificeerde meerderheid (24 vóór, 4 tegen) in het REACH-comitÊ op 15 februari 2019.

De toegekende herbeoordelingstermijnen zijn zeven jaar vanaf de sunsetdate (21 september 2017) voor gebruik 1 (formulering), gebruik 2 (hardverchromen) en gebruik 4 (oppervlaktebehandeling lucht- en ruimtevaart), en vier jaar vanaf de datum van de autorisatiebeslissing (15 februari 2019) voor gebruik 3 (functioneel chroom met decoratief karakter), gebruik 5 (diverse oppervlaktebehandelingen) en gebruik 6 (passivering van vertind staal (ETP). !(( % De autorisatiebeslissing bevat wel een aantal voorwaarden. Het zal een uitdaging worden om hieraan te voldoen. Ook de timing is ambitieus. De relevante tijdstippen worden hieronder opgesomd: â&#x20AC;˘ 1 april 2019 - Autorisatiebesluit aangemeld bij aanvragers (geschatte datum). â&#x20AC;˘ 1 juli 2019 - Autorisatiehouders wordt gevraagd om specifieke blootstellingsscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s op te stellen en te verspreiden (als bijlagen bij veiligheidsinformatiebladen) voor representatieve processen, operaties en individuele taken. â&#x20AC;˘ 1 juli 2019 - Downstreamgebruikers moeten conform artikel 66 van REACH hun gebruik aan ECHA melden. â&#x20AC;˘ 1 oktober 2019 - Van downstreamgebruikers wordt gevraagd om de eerste blootstellingsmetingen gereed te hebben.

RR (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

â&#x20AC;˘ 1 april 2020 - Van downstreamgebruikers wordt gevraagd om de gegevens van de blootstellingsmetingen en luchten afvalwatermonitoring aan ECHA te melden. â&#x20AC;˘ 1 oktober 2020 - Van autorisatiehouders wordt gevraagd om blootstellingsscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s te valideren met nieuwe gegevens van blootstellingsmetingen en vanuit lucht/afvalwatermonitoring die zij van downstreamgebruikers via ECHA hebben ontvangen. â&#x20AC;˘ 1 oktober 2021 - Autorisatiehouders wordt gevraagd om een beoordelingsrapport in te dienen voor de gebruiksgroepen 3, 5 en 6 als ze besluiten om de upstream toepassing voort te zetten. â&#x20AC;˘ 1 april 2023 - Einde van de autorisatieperiode voor gebruik 3, 5 en 6. â&#x20AC;˘ 21 april 2023 - Autorisatiehouders wordt gevraagd om een beoordelingsrapport in te dienen voor gebruik 1, 2 en 4 als ze besluiten om de upstream applicatie voort te zetten. â&#x20AC;˘ 21 april 2024 - Einde van de autorisatieperiode voor de gebruiksgroepen 1, 2 en 4.

Voor de goede orde: Het CTAC Sub Consortium heeft Good Practice Sheets en Q&Aâ&#x20AC;&#x2122;s beschikbaar gesteld om te helpen bij de implementatie, zie www.jonesdayreach.com.

$&+ $ %# # Overigens is er op verzoek van het Nederlandse commissielid ook een artikel opgenomen in de autorisatiebeslissing dat er geen (rest)hoeveelheid chroom VI in consumentenproducten mag zitten waarvan de waarde boven de detectiegrens uitkomt. Dr. Martin Kleban, voorzitter van CTAC Sub legt uit: â&#x20AC;&#x153;De houders van de autorisaties zullen nu actief moeten samenwerken met downstreamgebruikers om de autorisatiebeslissingen te implementeren.

Het succes van de implementatie zal daarbij in grote mate afhangen van de vraag of de downstreamgebruikers allemaal in staat zijn om de volledige en nauwkeurige meet- en monitoringgegevens te verstrekken aan ECHA. Naleving en medewerking van downstreamgebruikers zal ook een belangrijke rol spelen bij de beslissing van de consortiumleiders hoe de autorisatiehouders de beoordelingsrapporten (herautorisatie) zullen benaderen, dat wil zeggen, of zij doorgaan met de upstreamautorisatie of niet.â&#x20AC;?

Er is dus nog wel het nodige werk te doen. Gelukkig is nu wel duidelijk dat er een autorisatie met genoemde periode is verleend. Dat betekent dat u de komende tijd in ieder geval kunt beschikken over de grondstof chroomtrioxide als u een proces voert dat valt binnen de autorisatieaanvraag van CTAC Sub. Voor de meeste

oppervlaktebehandelende bedrijven is dat het geval. Toch kunt u lang niet in alle gevallen doorgaan met het gebruik van chroomtrioxide. In de Nederlandse Arbeidsomstandighedenwet en in de Wet Milieubeheer (Activiteitenbesluit) staan minimalisatieverplichtingen. Dat betekent dat als er een alternatief beschikbaar is, u dit alternatief moet gebruiken. Daarbij geldt in beide gevallen een bovengrens van 1µg/m3.

De uitslag betekent dat u voor bijvoorbeeld het voorbehandelen van aluminium delen voor een gebouw wel degelijk gehouden bent aan alternatieven. Immers, er zijn bewezen alternatieven beschikbaar.

Voor hardchroom is voor veel toepassingen geen bewezen alternatief beschikbaar, en daarvoor kunt u binnen de geldende regelgeving dus wel gebruik maken van chroomtrioxide. Omdat u per toepassing één en ander moet documenteren, is informatie van de branche gewenst en beschikbaar bij Vereniging ION. ! + * ) % Zoals ook blijkt uit de autorisatievoorwaarden van chroomtrioxide, wordt er steeds meer en diepgaandere aanvullende informatie gevraagd over blootstelling aan CMR-stoffen. Problemen hierbij voor applicateurs zijn dat het lastig en kostbaar is om de metingen te verrichten, dat er door de lage Nederlandse grenswaarden er geen mogelijkheid is om de 10%- waarde te meten (NEN EN 689-2018) en dat een referentiewaardemeting minimaal zes keer uitgevoerd moet worden. Echter,

deze vraag zal naar verwachting ook voor andere stoffen gaan komen.

Om de veilige werkwijzen te bepalen, is Vereniging ION gestart met het project ‘Blootstelling’ (zie hiervoor ook de informatie over dit project in de portal). In dit project worden voor diverse CMR-stoffen mogelijke veilige werkwijzen geïnventariseerd en hun effect op de blootstelling.

We kijken dan voor meerdere CMR-stoffen naar arbeidsveiligheid en omgevingsveiligheid. In de modellen wordt uitgegaan van bovenwaarden volgens het VIB. Er zal dus daadwerkelijk moeten worden gemeten om de werkelijke effecten te bepalen.

Voor chroom VI kijken we overigens ook nog naar biomonitoring. Dat is een Europees project dat in Nederland door het Radboud MC wordt uitgevoerd.

De stoffen die we voor ogen hebben zijn: 1. Nikkelsulfaat (casnr. 7786-81-4).

2. Salpeterzuur (casnr. 7697-37-2).

3. Waterstoffluoride (casnr. 7664-39-3).

4. Zwavelzuur (casnr. 231-639-5).

5. Chroomtrioxide (casnr. 1333-82-0) in twee toestanden (met en zonder H2-productie).

6. Tinsulfaat (casnr. 7488-55-3).

7. Indien mogelijk ook een kobaltverbinding.

ook belangrijk (kunnen) zijn als Risico Inventarisatie & Evaluatie bij een eventuele vervolgautorisatie. Daar de Inspectie SZW al wel inspecteert, kan in voorkomende gevallen een beroep worden gedaan op Vereniging ION om voorlopige gegevens, werkwijzen en inspectie-onderwerpen te bespreken.

Voor de goede orde: de genoemde grootschaligheid kan alleen worden gerealiseerd als er voldoende financiële dekking is. Daar wordt nog aan gewerkt.

De branche heeft een aantal wettelijke verplichtingen. Die zullen de bedrijven en ION zelf moeten vervullen. Voor de bovenwettelijke zaken is een subsidie aangevraagd. Als iedereen zijn metingen beschikbaar stelt en actief meewerkt aan de creatie van tabellen, kunnen we tegen relatief lage kosten veel informatie vergaren die de branche in de toekomst vooruit kan helpen. Wel moeten we dan staan voor samenwerking. ION zal hierin het voortouw nemen, maar rekent op de bijdrage van eenieder. O

$ % ( $ # www.vereniging-ion.nl Lees verder of reageer

Binnen dit project zullen we kijken naar verschillende maatregelen en gebruiksstadia. Voor zover bekend is in Europa een dergelijk grootschalig onderzoek nog niet eerder gedaan. De resultaten worden eind 2019 verwacht. Het onderzoek zal (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM RS

#@ < ó @?

Doordat hydraulische systemen steeds complexer ed

RT (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM

(&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM RU

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Thema thermisch spuiten, verzinken en vacuĂźmtechnieken

# @

@

< @ DĂł DĂł : @ ?

TSA (Thermal Sprayed Aluminium) wordt gezien als een methode die een optimale bescherming biedt tegen allerlei vormen van corrosie, met een beschermduur van 30 tot 40 jaar en een betere brandveiligheid. Het vermindert de onderhoudskosten en het aantal inspecties en gevallen van downtime.

Bilfinger Brabant Mobiel brengt TSA aan op procesinstallaties in draaiende petrochemische fabrieken. Hoe gaat het aanbrengen van TSA in deze bijzondere omstandigheden in zijn werk en waarop moet worden gelet?

Brabant Mobiel was lange tijd een onderdeel van de Brabant Groep, maar is enkele jaren geleden verkocht aan Bilfinger Industrial Services BelgiĂŤ/Nederland dat op zijn beurt weer een onderdeel is van de multinational Bilfinger met de hoofdvestiging in Mannheim.

Bilfinger Industrial Services biedt allerlei ondersteunende diensten aan de industrie. Denk onder meer aan steigerbouw, isolatie, painting en tracing (zie kader).

Door deze integratie van diensten levert Bilfinger vanuit ĂŠĂŠn organisatie allerlei werkzaamheden op locatie die bijvoorbeeld te maken hebben met TSA. â&#x20AC;&#x153;Door de bundeling van diverse werkzaamheden ontstaan er synergievoordelenâ&#x20AC;?, zegt Dennis Brehm, projectmanager bij Bilfinger Industrial Services. â&#x20AC;&#x153;Wij werken al langere tijd voor grotere petrochemische bedrijven via raamcontracten, in de basis gericht op onderhoud. Dat wij nu steeds vaker gevraagd worden om TSA toe te passen in de petrochemische industrie, komt voornamelijk doordat er vroeger bij de bouw van die installaties vaak niet zo veel aandacht was voor conserveringsmethodes die lang bescherming bieden. Gevolg is dat veel fabrieken kampen met corrosie onder isolatie. TSA heeft een te verwachten levensduur van 40 jaar. Gelet op de RN (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

Joost Rombouts en Dennis Brehm. geconstateerde problematiek zijn wij een daarop gericht programma gaan draaien.â&#x20AC;? + %* " # % In die industrie heb je vaak te maken met kolommen voor chemische processen van bijvoorbeeld 65 meter hoog die je niet zomaar even uit de fabriek hijst voor onderhoud of conservering. Het ligt enigszins voor de hand om dan ter plekke te gaan metalliseren via TSA, maar dat is helemaal niet zo makkelijk omdat in die werkomgeving ieder vlammetje, hoe klein ook, streng verboden is. â&#x20AC;&#x153;Dat brengt een

flinke uitdaging met zich mee die je moet zien te beantwoorden met de juiste beheersmaatregelenâ&#x20AC;?, zegt Dennis Brehm. â&#x20AC;&#x153;In het kort komt het erop neer dat je steigers moet bouwen en helemaal met krimpfolie moet inpakken, dan moet de isolatie eraf, moeten de leidingen gestraald en met TSA behandeld worden, waarna er een nieuwe isolatie wordt aangebracht en de steigers worden verwijderd. Ondertussen moet het stof worden opgevangen, regelmatig allerlei metingen worden uitgevoerd en allerlei rapporten worden opgesteld over wat je hebt gedaan en aangetroffen.â&#x20AC;?

Toepassing van TSA bij Brabant Mobiel.

Joost Rombouts, projectleider bij Bilfinger Brabant Mobiel: â&#x20AC;&#x153;Vroeger werd er minder aandacht besteed aan de conservering onder de isolatie, maar de leidingen worden wel warm en koelen af. Door de temperatuurschommelingen kan er condens onder de isolatie ontstaan en kan de wol nat worden; uiteindelijk krijg je dan corrosie. Door die plekken en de rest van de leidingen met TSA te metalliseren, ben je weer voor lange tijd uit de zorgen. Maar het werk vereist heel veel voorbereiding en goede afstemming met de opdrachtgever. Gevaarlijke situaties moeten worden voorkomen, vergunningen moeten worden aangevraagd en er moet een taakrisicoanalyse worden gemaakt voor de veiligheid van de medewerkers. Alles moet van tevoren heel goed worden vastgelegd, en tijdens de uitvoering moet iedereen goed blijven opletten dat er geen onverwachte dingen gebeuren.â&#x20AC;?

Ăą#+ )% ( & # + Hij wijst erop dat het TSA-werk een zekere vorm van pionieren is. â&#x20AC;&#x153;Vergelijk het bijvoorbeeld met een natlaksysteem.

Dan is er een verfleverancier die zijn producten waarborgt. Die voert dus allerlei testen met zijn producten uit in verschillende condities om de kwaliteit van zijn producten aantoonbaar te verbeteren.

Applicateurs kunnen die producten dan aanbrengen volgens de norm van de verfleverancier. Bij TSA heb je dat niet, je hebt geen productblad waarop precies staat hoe je de voorbehandeling moet uitvoeren en de coating moet aanbrengen.

Vandaar dat wij zelf een richtlijn hebben opgezet over hoe je TSA zou moeten aanbrengen. We beschrijven bijvoorbeeld de werkvoorbereiding, de voorbehandeling, de gewenste omgevingscondities en vereiste laagdiktes. Maar per project wordt er een specifiek projectplan geschreven met

+ % % " # + !

De organisatie van Bilfinger Industrial Services in BelgiĂŤ en Nederland bestaat uit 2.500 werknemers. Vanuit acht vestigingen in BelgiĂŤ en Nederland biedt Bilfinger Industrial Services een breed servicepakket bestaande uit onderhoud, steigerbouw, painting, isolatiewerk, tracing, asbestverwijdering, vuurbescherming en lawaaibeheersing. De Benelux-organisatie maakt deel uit van het wereldwijd opererende Bilfinger SE (36.000 medewerkers).

de juiste uitgangspunten en processtappen, evenals de wijze van monitoring daarvan.â&#x20AC;? Voor de uitvoering van TSA bestaan twee verschillende manieren: flame spray met gas en zuurstof, en arc spray met elektriciteit. In beide gevallen wordt het aluminium gesmolten en op het substraat aangebracht, maar een praktisch verschil is dat je bij arc spray gebonden bent aan een transformator en een slangenpakket dat vanzelfsprekend een maximale lengte heeft. Hierdoor ben je veel minder flexibel dan met flame spray. Voor het werken op locatie kiest Bilfinger dus voor flame spray, omdat dat uitvoeringstechnisch veel makkelijker is. Flexibiliteit is belangrijk omdat er in hoge torens moet worden geklommen en geklauterd. Het betekent vaak wel dat het spuiten in tweetallen wordt gedaan. De ene persoon spuit, de ander zorgt ervoor dat het slangenpakket en de aluminium draad altijd beschikbaar zijn. (Â&#x201E; % $ # + % Dennis Brehm: â&#x20AC;&#x153;De samenstelling van de draad en de dikte daarvan houden we nauwkeurig in de gaten. De draaddikte is onlangs toegenomen van 4 mm naar 4,7 mm zodat we meer vierkante meters kunnen doen. Ergens is het wel een beetje raar dat wij in een dergelijke omgeving (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM RO

Goede persoonlijke beschermingsmiddelen zijn erg belangrijk bij TSA.

flame spray toepassen, met een flinke open vlam, want een vonkje vanuit een mobiele telefoon wordt al als een groot gevaar gezien. Maar als je alles tegen elkaar afweegt, wordt hiermee toch de beste keuze gemaakt gelet op het doel dat de fabriek wil bereiken. In het kader van de vergunningverlening worden de risico’s in kaart gebracht en met adequate maatregelen afgedekt. Tijdens het werk worden er continu metingen gedaan naar de samenstelling van de lucht. Mocht er een explosief gasmengsel voorbijkomen, dan gaat er een alarm af, gaat alle equipment uit, stoppen we met werk en verlaten de locatie.”

Dan moet er eerst onderzoek gedaan worden naar de bron van het gasmengsel.

Ook bij aanvang van een klus zijn allerlei metingen noodzakelijk voordat met het werk begonnen mag worden. Omdat de steigers met krimpfolie worden ingeseald, worden die als een besloten ruimte gezien waarin niet zomaar gewerkt mag worden.

Ook moet de inspectiedienst van de opdrachtgever eerst via metingen hebben vastgesteld dat de dikte van de huid van het object voldoende is om te mogen stralen. Na het stralen zijn er metingen en inspecties om de afname van het staal te controleren, maar ook om de kwaliteit van RV (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM

Het spuiten wordt vaak in tweetallen gedaan. De ene persoon spuit, de ander zorgt ervoor dat het slangenpakket en de aluminium draad altijd beschikbaar zijn.

straalbeeld vast te stellen qua reinheid en ruwheid. " #!( % Joost Rombouts: “Natuurlijk moet alles worden vastgelegd in vergunningen en werkbesprekingen. Maar dan nog blijft het belangrijk dat alle medewerkers goed op de hoogte zijn van de gevaren. Bij de geringste twijfel stoppen we het werk om uit te zoeken wat er precies aan de hand is. Daarnaast mogen er op locatie geen brandbare objecten aanwezig zijn. De krimpfolie is brandvertragend, de planken van de steigers zijn van aluminium en alle apparatuur en kabels pakken we helemaal in met lasdekens.”

Zoals gezegd bestaat de voorbehandeling uit stralen met grit. Hiervoor wordt een aluminiumsilicaat gebruikt als eenmalig scherpkantig straalmiddel met een korrelgrootte van 0,2 tot 1,2 millimeter. Er wordt naar een alternatief hiervoor gezocht, omdat dit straalgrit moeilijk te krijgen is. TSA vindt in de meeste gevallen plaats met een minimale laagdikte van 250 micrometer.

Tijdens applicatie wordt het TSA-pistool haaks op het oppervlak gehouden. Op plekken waar dit niet mogelijk is, denk hierbij aan hoeken waar de spuiter niet bij kan komen, wordt een afwijking gemaakt

en dan wordt vaak voor een natlaksysteem gekozen. Vanzelfsprekend wordt die afwijking nauwkeurig gedocumenteerd.

Dennis Brehm: “Alles wordt per dag gedocumenteerd in een dagrapport. Denk aan de condities zoals de luchtvochtigheid, de temperatuur, het dauwpunt, de voorbehandeling en het batchnummer van de TSA-draad. Later kan die informatie heel belangrijk worden. De vakbekwaamheid van de spuiter is ook erg belangrijk. Wij besteden dan ook veel aandacht aan opleiding en training. Ook communicatie is belangrijk, zeker in een draaiende fabriek.

Bij fabrieken zien we wel dat er steeds meer aandacht komt voor corrosie onder isolatie en voor de toepassing van TSA bij nieuwbouw. Wij vinden dat een verstandige keuze.” O

$ % ( $ # www.is-bnl.bilfinger.com Lees verder of reageer

>

NoĂŤl Ruijters scant de buitenlandse bladen. De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek â&#x20AC;&#x153;Over de grensâ&#x20AC;?.

Deze keer de februarinummers van het Journal fßr Oberflächentechnik en het European Coatings Journal.

" (& % ( # % Ăą( (% % RPQM Van 19 tot en met 21 maart wordt in Neurenberg de European Coatings Show Conference gehouden. O Het volledige programma kan worden ingezien op www.european-coatings. com/events/european-coatings-showconference-2019 " #

% Ăą PPG neemt de Duitse automotive coatingsproducent Hemmelrath over. De verwachting is dat de transactie in de eerste helft van 2019 zijn beslag krijgt.

Hemmelrath heeft vijf vestigingen in Duitsland, USA, China en BraziliĂŤ en heeft 530 medewerkers in dienst.

De â&#x20AC;&#x153;Deutsche Gesetzliche Unfallversicherungâ&#x20AC;? voorziet bedrijven met waardevolle inzichten bij het doen van risico-inschattingen. Het opnemen van schildersziekte in het rapport laat opnieuw zien dat het soms tientallen jaren kan duren voordat een link wordt gelegd tussen oorzaak en gevolg bij CMR (carcinogene, mutagene, of reproductie toxische) stoffen. In de praktijk gaat het vaak om onvoldoende documentatie van de gevolgen in werkplaatsen die niet langer bestaan en niet gereconstrueerd kunnen worden. &( ( # % Matte poedercoatings van de eerste gene-

ratie hadden enkele duidelijke nadelen in het gebruik. De glans was sterk afhankelijk van de verwarming en inbrandtemperatuur en de inbranding was alleen mogelijk binnen een nauw inbrandvenster. Dat is bij matte lak problematisch, omdat kleine veranderingen in glans visueel te herkennen zijn.

Tiger coatings heeft met Drylac serie 68 mat een nieuwe generatie van hoogwaardige poederlakken ontwikkeld. De behandeling dekt, afhankelijk van de kleur, een glansbereik van 12 tot 4 eenheden. In combinatie met metallic bonding van de tweede generatie wordt een goede benadering van C0 tot C35 anodiseerklassen bereikt. Het resultaat: een oppervlak met fluweelzachte haptiek, dat bijdraagt aan de waarde van het object. O www.tiger-coatings.com #( Ăą( % Gestanste stalen onderdelen worden bij Stiwa (Oostenrijk) na het trommelen bij meer dan 100ÂşC gedroogd. Door deze hoge temperatuur kunnen deze onderdelen niet direct verder verwerkt worden en omdat Stiwa in een continue proces produceert, moest de temperatuur naar beneden. Harter ging aan het werk met de parameters temperatuur, vochtigheid, luchtvolumestroom, luchtsnelheid en luchtgeleiding. Het resultaat is tegelijkertijd drogen en terugkoelen naar 30ÂşC,

zodat de producten direct verder kunnen naar de volgende bewerking. O www.harter-gmbh.de ( ( Ăą $ % In de zomer van 2016 bleek dat â&#x20AC;&#x153;der Dicke Pitterâ&#x20AC;?, de klok in de dom van Keulen, niet meer goed klonk. Door de extreme statische en mechanische belasting op de ophanging alsook de wisselende temperaturen in zomer en winter is een hoge en betrouwbare corrosiebescherming noodzakelijk. Samen met Lisi Automotive Beteo Oberflächentechnik ontwikkelde DĂśrken MKS voor de behandeling van de ophanging een nieuw zinklamellensysteem. Zinklamellensystemen worden vaak gebruikt voor de behandeling van kleine onderdelen als schroeven en veertjes, maar het onderhavige voorbeeld laat zien dat het ook geschikt is voor veeleisende onderdelen. De typische systeemopbouw uit base- en topcoat heeft een laagdikte van 8 tot 20 micrometer. Het bijzondere voordeel is dat deze bij kamertemperatuur uithardt. Daardoor kon de ophanging van de klok ter plekke door spray-toepassing behandeld worden. O www.doerken-mks.de NoĂŤl Ruijters is directeur van Bâton Adviesgroep. www.baton.nl

(&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM RM

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Thema thermisch spuiten, verzinken en vacuĂźmtechnieken

! >

DĂł <

=

>> @ : Dó @ò ?

Ăł @ DĂł <

?>

Een belangrijke vraag na het aanbrengen van deklagen door middel van thermisch spuiten is: hoe kun je de mechanische en fysische eigenschappen van de aangebrachte deklaag garanderen en controleren? De aangebrachte deklaag is te kwalificeren met destructief of niet-destructief onderzoek. Dit artikel gaat over de kansen die metallografisch onderzoek van thermisch gespoten deklagen biedt en over de juiste uitvoering daarvan. Want bij dat laatste liggen nogal wat gevaren op de loer.

Aan het begin van de 20ste eeuw werd thermisch spuiten voor het eerst toegepast om zink en zinklegering aan te brengen op stalen constructies als bescherming tegen atmosferische corrosie (kathodische bescherming). De ontwikkeling van onder andere plasma-apparatuur in de jaren 50 en 60 maakte het commercieel haalbaar om hoge-temperatuur deklagen aan te brengen, zoals keramische deklagen, evenals de ontwikkeling van hoge-snelheidssystemen voor deklagen met een extreem hoge hardheid en dichtheid.

Een kenmerk van thermisch spuiten is dat het werkstuk aan het oppervlak koud blijft, ondanks dat je een relatief hoge warmtebron genereert waarin je een te verspuiten legering â&#x20AC;&#x201C; meestal in poedervorm of draadvorm â&#x20AC;&#x201C; injecteert. Er vindt dus geen fase- of structuurverandering plaats in het basismateriaal en er is dus nagenoeg geen beperking voor de aan te brengen deklaag en het basismateriaal.

De deklaag geeft het oppervlak superieure eigenschappen die het basismateriaal niet bezit. Denk aan een verhoogde weerstand tegen slijtagemechanismen, zoals adhesieve en abrasieve slijtage, hitte-aantasting, (hoge-temperatuur) erosie, corrosie of SP (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

weerstand tegen combinaties hiervan.

Thermisch gespoten deklagen kennen daardoor een bijzonder breed industrieel toepassingsgebied en ze worden zowel toegepast voor reparatiedoeleinden als bij nieuwbouw. Kenmerk van het thermisch spuiten is dat, na analyse van de slijtage/ faalmechanismen, een deklaag wordt aangebracht die het slijtageproces vertraagt. Anders gezegd: de standtijd wordt verlengd.

(% ( * % Ăą && % Voor oppervlaktebehandelaars en hun klanten is controle op de mechanische en fysische eigenschappen van de aangebrachte deklaag een terugkerend aandachtspunt. Dit is ook van belang vanwege automatisering c.q. robotisering van het proces, om te komen tot een zo hoog mogelijke reproduceerbaarheid, de specificering van het juiste spuitmateriaal in de vorm van fractie, de chemische samenstel-

Plasma opspuiten van een afdichtingsring voor de staalindustrie.

Nieuwbouwproject in Zuid Korea, zuigerstangen voorzien van plasma gespoten keramische deklaag.

ling, het fabricageproces, enzovoorts.

De aangebrachte deklaag kan worden gekwalificeerd met behulp van niet-destructief of destructief onderzoek. Bij destructief onderzoek is het van belang om genormaliseerde samples onder dezelfde omstandigheden als het onderdeel te voorzien van de deklaag en deze samples door destructief onderzoek (zoals zoutsproei-, hechtsterkte-, treksterkte-, buig-, krasvastheidstesten) volgens de geldende normen te onderzoeken. Het is beter om dit onderzoek door een onafhankelijk, gecertificeerd instituut te laten uitvoeren, om te voorkomen dat ‘de slager zijn eigen vlees keurt’.

Met metallografisch onderzoek van thermisch gespoten deklagen kun je: • spuitparameters monitoren, definiëren en controleren • de kwaliteit controleren • de oorzaak van faal/slijtagemechanismen analyseren • de ontwikkeling van nieuwe deklagen bevorderen.

De teststukken worden metallografisch geprepareerd en onderzocht op onder andere laagdikte, structuur, porositeit, hard-

heid, oxidepercentage, verontreiniging, ongesmolten deeltjes, enzovoorts. Het juist prepareren van een metallografisch teststuk is een specialistisch vakgebied waarbij veel fout kan gaan, met als gevolg dat de verkeerde conclusies getrokken kunnen worden. ! + !(( *($ % ("# % Waar kan het fout gaan bij het maken van metallografische preparaten?

Doorslijpen Door een te hoge druk bij het monteren van het teststuk kunnen scheuren ontstaan bij harde en brosse deklagen of kunnen zachte deklagen in elkaar drukken.

Wanneer bijvoorbeeld te grove doorslijpschijven, een onjuiste preparatiemethodiek en/of onvoldoende koeling wordt gebruikt, kunnen defecten in de deklaag ontstaan die niet representatief zijn voor de deklaageigenschappen.

Inbedden Bij het gebruik van zogenaamde ‘koude’ inbedmaterialen kunnen defecten in de deklaag optreden als gevolg van hoge krimp. De porositeit wordt niet voldoende

gevuld met epoxy en dit kan leiden tot onthechting bij het verdere slijpen en polijsten.

Slijpen en polijsten Randafrondingen kunnen leiden tot een verkeerde interpretatie van de porositeit van de deklaag (zie figuur ????). Een opbolling tussen deklaag en substraat kan als een schaduw worden geïnterpreteerd.

Zogeheten pull outs, het uittrekken van spuitdeeltjes bij harde deklagen of een dichtsmeereffect bij zachtere materialen, bemoeilijken het bepalen van het juiste porositeitpercentage.

Porositeit Het inschatten van de juiste porositeit van een preparaat is nog steeds een punt van discussie. Als het prepareren niet juist is uitgevoerd, kan dit defecten in de deklaag introduceren die geen deel uitmaken van de eigenlijke structuur van de deklaag, bijvoorbeeld bij een metaal of metaal/ keramische deklagen. Tijdens het slijpen en polijsten kan de zachtere fase in de aanwezige poriën versmeerd worden, wat een onjuist beeld van de werkelijke porositeit geeft. (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM SQ

Bij harde deklagen, bijvoorbeeld keramische deklagen, kunnen brosse uitgebroken deeltjes tijdens onjuist polijsten ook een verkeerd beeld geven van de werkelijke porositeit. % ! + % % We bespreken nu enkele aanbevelingen voor het prepareren van thermisch gespoten deklagen. Er zijn vele verschillende deklaagmaterialen met bijzondere eigenschappen. Daarom is het belangrijk vooraf de combinatie van het basismateriaal en de deklaag te kennen. Dit vergemakkelijkt een inschatting hoe de combinatie zich zal gaan gedragen onder mechanische abrasieve belasting, zoals doorslijpen.

Omdat verschillende thermische spuitprocessen in verschillende dichtheden en structuureigenschappen resulteren, is het ook raadzaam te zorgen dat je het juiste thermische spuitproces en de procesparameters kent, om vooraf een redelijke inschatting van de porositeit te kunnen maken.

Doorslijpen De selectie van de doorslijpschijf wordt bepaald door het basismateriaal, meestal een metaallegering. Als je dichtere hardere deklagen prepareert, heeft een doorslijpschijf met een lossere binding (zacht) de voorkeur boven een harde doorslijpschijf, om het uitbreken van brosse deeltjes te voorkomen. Dat is belangrijk bij het prepareren van keramische deklagen. Bij het maken van metallografische preparaten voor relatief kleine teststukken, is het vaak niet noodzakelijk om diamanten doorslijpschijven te gebruiken.Bij het doorslijpen wordt in het algemeen gebruikgemaakt van Alumina doorslijpschijven. Bij een dikke keramische deklaag kan een harsgebonden diamanten doorslijpschijf gebruikt worden. Bij het inklemmen van het teststuk kan een zacht materiaal, bijvoorbeeld polystyreen, worden gebruikt om de eerdergenoemde beschadigingen te voorkomen.

Inbedden Het met epoxy koud inbedden van metallografische preparaten is aan te bevelen, omdat deklagen makkelijk beschadigd SR (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

Buigtest en treksterktetest.

kunnen worden bij hoge druk impregneren op hoge temperatuur. In het algemeen wordt voor het maken van preparaten van alle soorten thermisch gespoten deklagen vacuĂźm impregneren aanbevolen. De indringdiepte is mede afhankelijk van de hoeveelheid aanwezige, doorlopende poriĂŤn. Uiteraard kunnen deklagen met een open structuur makkelijker geĂŻmpregneerd worden. Bij dichte deklagen helpt het om de epoxy te mengen met een fluorescerende kleurstof, zodat bij microscopisch onderzoek kan worden bepaald of een defect is gevuld met het inbedmiddel.

Slijpen en polijsten Over het algemeen start je met fijn siliciumcarbide slijppapier om het uitbreken van harde broze deeltjes en ongewenste porositeit te voorkomen. Een uitzondering zijn wellicht dikkere keramische deklagen, die efficiĂŤnter geslepen kunnen worden op vlakke diamantplaten. Bij veel preparaten en grote teststukken is vlakslijpen op steen een snellere en efficiĂŤntere slijpmethodiek.

Maar welke methode je ook gebruikt, de eerste stap is erop gericht om krassen die bij het doorslijpen zijn ontstaan te verwijderen en geen nieuwe defecten te introduceren bij het grof voorslijpen. Om bij het voorslijpen de juiste methode te

bepalen kan zowel siliciumcarbide als diamantslijpen/polijsten worden toegepast.

Dit geldt ook voor het eindpolijsten, waarbij vaak 1 micrometer diamantpasta wordt aanbevolen boven colloĂŻdale deeltjes.

Om een universele preparatiemethodiek te krijgen, met constante resultaten en reproduceerbaarheid, is het raadzaam de gehele procedure vast te leggen en te automatiseren. Wanneer je de condities constant houdt, mag je immers aannemen dat extreme verschillen in microstructuur aan het spuitproces te wijten zijn â&#x20AC;&#x201C; en niet aan de preparatiemethodiek.

Etsen Voor de gespoten deklaag kunnen etsmiddelen worden gebruikt. Deklagen die in een gecontroleerde omgeving zijn aangebracht, zoals in een lage-drukkamer, hebben een bijzonder laag oxidepercentage en een dichte structuur. Dit type deklagen wordt gecontrasteerd door chemisch etsen. Zorg wel dat je altijd de aanbevolen voorzorgsmaatregelen opvolgt bij het werken met chemische middelen! $ %! ## % Thermisch gespoten deklagen hebben een bijzonder groot industrieel toepassingsgebied en worden gebruikt om het oppervlak specifieke mechanische en/

Polijsten of fysische eigenschappen mee te geven.

Een belangrijk doel is om slijtage in de breedste zin te vertragen. Verschillende thermische spuitprocessen leiden tot verschillende karakteristieke eigenschappen van de deklaag.

Met metallografisch onderzoek kun je specifieke eigenschappen, zoals porositeit, hardheid of structuur van de hechtingswaarde van de deklaag vaststellen. Onjuiste preparatieprocedures kunnen echter leiden tot een verkeerde interpretatie van

de resultaten en daarmee tot verkeerde conclusies. Om scheurvorming in de deklaag te voorkomen, moet je gebruikmaken van precisie doorslijpen met de juiste doorslijpschijf en parameters, gevolgd door de juiste inbedprocedure en het juiste inbedmiddel. De meeste schade aan het preparaat ontstaat door ruw voorslijpen.

Dit moet daarom worden uitgevoerd met schuurpapier met de fijnste ruwheid. Voor fijn polijsten wordt diamant op zijde doek aanbevolen. Het prepareren en polijsten

! % % !(( # ñ $ ñ &" ## ñ% * % De Vereniging voor Thermische Spuittechnieken, onder voorzitterschap van Ton Kraak, is een branchevereniging van ongeveer twintig leden in de Benelux, die drie tot vier keer per jaar bij elkaar komen. Doelstelling is kennisuitwisseling over technisch-inhoudelijke onderwerpen die nauw verbonden zijn met thermisch spuiten.

Onderwerpen zijn bijvoorbeeld afvalstoffenverwerking, poederfabricage, wetgeving, milieuaspecten, stralen en reinigen, hogedruk waterstrippen, toepassingen in de vliegtuigindustrie, ontwikkelingen in de equipment en corrosie. Vaak wordt een specialist uitgenodigd om een voordracht te geven over een specifiek onderwerp.

Bijeenkomsten vinden veelal plaats bij één van de leden, zodat ook een rondleiding door het betreffende bedrijf mogelijk is.

van thermisch gespoten preparaten is een specialisme, waarbij ervaring een grote invloed heeft op het resultaat. Automatisering heeft de laatste jaren sterk bijgedragen aan de reproduceerbaarheid. O Dit artikel is een vertaalde weergave van het artikel Metallographic preparation of thermal spray coatings dat eerder verschenen is in de serie Application Notes van de Deense multinational Struers. De vertaling is verzorgd door Ton Kraak.

$ % ( $ # www.thermisch-spuiten.nl www.struers.com Lees verder of reageer

(&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM SS

Vereniging ION

&@ ? DĂł Ăł

@D> +

?

D; $

@?

Alles verandert en dus ook de manier van communiceren met klanten. De tijd van een boodschap over je product of dienst de wereld in slingeren en dan kijken wat dat oplevert, is voorbij. Klanten zijn niet zozeer in je product of dienst geĂŻnteresseerd, maar of jij hun probleem kunt oplossen. Wat is je toegevoegde waarde? En communicatie met je klanten gaat steeds meer via sociale media, bijvoorbeeld via LinkedIn. Maar hoe pak je dat aan?

Op de ION Dag voor de Ondernemer op 10 april is er een masterclass/workshop LinkedIn Acquisitie en Marketing onder leiding van Djoea van Zanten van Make Marketing Magic. Waarom moet je daar naartoe? â&#x20AC;&#x153;Ik wil de mensen praktische kennis bijbrengen over hoe ze het best een platform als LinkedIn kunnen gebruiken voor hun commerciĂŤle strategie. Dan gaat het om de vraag hoe zij het concept â&#x20AC;&#x2DC;social sellingâ&#x20AC;&#x2122; kunnen toepassen in de eigen dagelijkse praktijk. LinkedIn is daarvoor een heel logisch platform, omdat dat bedoeld is voor zakelijke communicatie. Maar hoe werkt social selling, hoe werkt dat platform, hoe ga je daar om met bedrijfspositionering of zelfs persoonspositionering ten opzichte

Djoea van Zanten Foto Elisabeth Beelaerts.

ST (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

van de markt? Hoe gebruik je het platform om je doelgroepen te vinden en om met ze in contact te komen?â&#x20AC;? (%# %# # # Hij wijst erop dat LinkedIn ook geschikt is om te kijken wat er speelt in de markt en daarop te acteren. Om succesvol te zijn, helpt het als je een doordachte contentstrategie hebt die je in praktijk brengt. â&#x20AC;&#x153;Het uiteindelijke gewenste resultaat is natuurlijk dat jouw doelgroep aan jou denkt op het moment dat ze je nodig hebben. Om dit te bereiken, wil ik stap voor stap uitleggen waar je op moet letten. Het gaat erom dat je je kenbaar maakt op een platform waar de ogen en oren van je doelgroep

zijn. Maar het is dan handig om te weten hoe je dat aanpakt, wat wel en niet werkt en dat je de juiste verwachtingen creĂŤert.

Reclame maken op sociale media werkt niet. Maar uit de markt is er altijd wel een latente vraag naar hoe bedrijven zich onderscheiden. En dat niet zozeer met een product of dienst, maar veel meer door je toegevoegde waarde te laten zien.

Met andere woorden: welk probleem kun je voor de klant oplossen? Dat betekent ook dat je communicatie op LinkedIn van toegevoegde waarde moet zijn.â&#x20AC;?

Kortom: tijdens de masterclass worden praktische handvatten aangereikt waarmee je meer resultaat kunt halen uit je marketingstrategie. Maar let op: soms kan het wel drie jaar duren voordat jouw nieuwe klant je nodig heeft om zijn probleem op te lossen. Dan is het wel handig als die klant aan je denkt. Daarom is het nodig om zowel op de korte termijn als op de lange termijn te acteren en op diverse manieren je toegevoegde waarde over het voetlicht te kunnen brengen. Bedenk ook dat er bij je klanten langzamerhand een nieuwe generatie aan het roer komt die op andere wijze communiceert en informatie vergaart. O $ % ( $ # www.vereniging-ion.nl www.makemarketingmagic.com

.8167672) 3203(1 f 3RPSHQ PDJQHHW JHNRSSHOG RI VHDO GUXN WRW %DU HQ FDSDFLWHLW WRW P K R D :HUQHUW $69 6WXEEH +HQGRU ,ZDNL /D )RQWH $OPDWHF f )LOWHU XQLWV WRW PX 596 HQ NXQVWVWRI R D YDQ +HQGRU f 0HHW HQ UHJHODSSDUDWXXU YRRU GUXN WHPSHUDWXXU QLYHDX HQ GRRUVWRRP R D YDQ %XUNHUW (QGUHVV HQ +DXVHU 9HJD f /XFKWZDVVHU FDS P K &RODVLW f 3( HQ +'3( WDQNV z P f *HOLMNVWURRP RPYRUPHUV f * ) KDQGEHGLHQGH HQ SQHXPDWLVFKH PHPEUDDQ DIVOXLWHUV Â&#x153;} WRW } WRW

f (OHNWULVFKH HOHPHQWHQ WRW N: LQ 596 WLWDQLXP HQ 37)( EHNOHHG

0RQRUDLOV\VWHPHQ .HWWLQJKDQJEDQHQ 3RZHU )UHH V\VWHPHQ %DGHQUHHNVNUDQHQ %HVWXULQJHQ

LQIR#PDULV SURMHFWV QO

Ongeëvenaarde klasse Wij zijn MacDermid Enthone.

Het is ons doel om u van ongeëvenaarde kwaliteit, technische service en klantondersteuning te voorzien. Dit, voor al uw oppervlaktebehandelings- en applicatievraagstukken.

Gecommitteerd aan het ontwikkelen van duurzame-, innovatieve, volledig uitgeteste oplossingen, zijn wij de partner die u helpt de eisen vanuit de markt te verwezenlijken. Daardoor waarde toevoegend aan uw business.

SMART SOLUTIONS FOR INDUSTRIAL COATING

DIT IS HANGON HangOn is een partner die klanten helpt om slimme oplossingen te vinden voor ophangen, maskeren en handling om daarmee de productiviteit en de winstgevendheid in hun coating proces te vergroten.

Wij ontwikkelen en produceren in eigen fabrieken en distribueren onze producten naar meer dan 40 landen over de hele wereld.

U kunt ons bereiken via: salesservice@macdermidenthone.com macdermidenthone.com/industrial

 *()0 EY[<]jea\$ Af[& 9dd ja_`lk j]k]jn]\&

MEIS/B22-2018

(&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM SU

Vereniging ION Rondleiding door Verzinkerij Van Aert.

@: D _ <> : @ @ <

: @ 4 >

Op 21 februari was de eerste bijeenkomst van Young Surface bij Verzinkerij van Aert. De deelnemers willen vanuit een gelijksoortige denkwijze met gelijkgestemden praten over onderwerpen die te maken hebben met ondernemen in onze branche.. Waarom is deze club opgericht en hoe kijken de oprichters terug op de eerste bijeenkomst?

De oprichters van Young Surface zijn Robin de Vries, directeur bij Galvaniseerbedrijf de Vries, en Rogier van Aert, directeur bij Verzinkerij van Aert. Zij kijken met grote tevredenheid terug op de bijeenkomst (zie kader), maar willen eerst vertellen over het waarom van deze club, de werkwijze en het doel. â&#x20AC;&#x153;Tijdens een gesprek had ik eens gezegd dat er een jonge-hondenclub opgericht zou moeten worden, een opmerking die even later tijdens een verSN (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

gadering herhaald werd. Daar zat Egbert Stremmelaar bij en zo is het balletje gaan rollenâ&#x20AC;?, zegt Robin de Vries. â&#x20AC;&#x153;Mijn opmerking kwam voort uit de vaststelling van Rogier en mijzelf dat de oudere generatie onderneemt vanuit een ander gedachtegoed, namelijk uitgaan van schaarste.

Kort door de bocht gezegd: pakken wat je pakken kan, want er is niet genoeg voor iedereen. Maar als ik met Rogier en met andere jongeren praat, wordt duidelijk

dat wij meer vanuit een ideologie van overvloed denken.â&#x20AC;?

Hij legt uit dat dat een groot verschil is. â&#x20AC;&#x153;Als je ervan uitgaat dat er genoeg is voor iedereen en dienovereenkomstig wil handelen, ontstaat er meer ruimte voor gesprek.

Je gaat opener praten over je klanten, je processen, je inkoopbeleid enzovoorts.

Het uitgangspunt is dat we gewoon van elkaar moeten leren en niet bang moeten zijn dat de ĂŠĂŠn alles inpikt als je informatie

deelt. Met dit uitgangspunt willen wij voortbouwen op de behaalde successen uit het verleden en we waren op zoek naar een platform waar je mensen ontmoet die vanuit dezelfde benadering werken.â&#x20AC;? +(( Rogier van Aert: â&#x20AC;&#x153;Wij denken dat er in die situatie een dialoog gaat ontstaan in de groep. Ik merk soms dat er een monoloog ontstaat wanneer ik aan andere groepen deelneem. Je zendt, maar ontvangt niets.

Dan heb je het idee dat je niet verder komt, dat je alleen maar je strategie en visie aan het delen bent waar anderen de mooie dingen uithalen en daarmee verder gaan. Met Young Surface willen we elkaar helpen om een beter bedrijf te krijgen waarmee je de klant nog beter kunt bedienen dan je nu doet. Die dialoog zoeken we. Als je ervan uitgaat dat er genoeg is voor iedereen, dan is het minder erg om informatie te delen. Natuurlijk heeft iedereen een bedrijf te runnen, maar je kunt toch wel informatie delen met elkaar als je weet dat daar op een betrouwbare en respectvolle manier mee wordt omgegaan.

Dat hopen we met Young Surface te bereiken, dat we als jonge ondernemers bij elkaar zitten en naar oplossingen zoeken waar we allemaal beter van worden.â&#x20AC;?

Robin de Vries: â&#x20AC;&#x153;De mensen in de groep Young Surface moeten nu nog ongeveer 40 jaar werken. Dan krijg je een andere vorm van gretigheid en een andere vorm

Rogier van Aert (l) en Robin de Vries. van onderlinge energie dan bij de oudere generatie. Als ik mezelf met mijn ouders vergelijk, zie ik bij mij een andere vorm van gretigheid dan bij mijn ouders. Ik als â&#x20AC;&#x153;starterâ&#x20AC;? ben meer bezig met nieuwe ontwikkelingen in de vorm van nieuwe processen en dergelijke om daarmee verder te bouwen aan de toekomst.

Daarnaast zie ik ook een discrepantie tussen de metaalbewerkingsbedrijven en de oppervlaktebehandelaars. In de eerste groep zie je bedrijven die heel ver zijn met automatisering, ketenintegratie enzovoorts. Als ik dat vergelijk met mijn eigen bedrijf dan is de conclusie dat ik nog wel een aantal slagen moet maken om daar ook te komen. Laten we dan als Young

# " + * ( ! % # Op de dag na 21 februari kijkt Rogier van Aert met een heel goed gevoel terug op de eerste bijeenkomst. â&#x20AC;&#x153;Het was een heel succesvolle bijeenkomst, beter dan verwacht.

We hadden een heel leuk groep van 16 deelnemers, een grote opkomst voor een eerste bijeenkomst. De mensen kwamen uit heel Nederland. Dit geeft toch wel aan dat er echt behoefte is aan een bijeenkomst als dit. Het was een verrijkende bijeenkomst.

Al tijdens de rondleiding was het heel goed om van andere jonge ondernemers uit andere bedrijven als het ware hun bril te ervaren waardoor zij naar onze processen en installaties keken. Onbewust ontstaat er toch een soort van bedrijfsblindheid en dan is het goed wanneer er met andere ogen naar je bedrijf wordt gekeken.

Daarna is er een heel leuke discussie op gang gekomen over lean manufacturing.

Heel boeiend om te horen hoe mensen daar verschillend mee omgaan. Er ontstond echt een dialoog wat ook onze wens was. Door tijdgebrek moesten we de discussie helaas vroegtijdig afbreken. Uit de groep kwam heel duidelijk de opmerking dat ze de dialoog enorm op prijs stelden en dat daar meer tijd voor ingeruimd zou moeten worden. Bij een volgende bijeenkomst over ongeveer drie maanden bij Robin de Vries willen we die tijd zeker gaan inruimen. Maar voor de eerste keer zijn we er heel tevreden over.â&#x20AC;?

Surface die slagen zoveel mogelijk sĂĄmen maken in plaats van dat ieder voor zich er mee gaat worstelen.â&#x20AC;? (# ( & %Ăą Rogier van Aert: â&#x20AC;&#x153;De avond op 21 februari hebben we vanuit die insteek opgezet.

Aan de hand van een actuele business case waar ik tegenaan loop, zijn we informatie gaan delen. Ik heb in grote openheid verteld over onze processen, onze bedrijfsvoering en over de interne logistiek, het thema van die avond. Dat heeft ook te maken met het als keten integraal opereren, wat nu een heel actueel onderwerp is. Ik vind de dialoog dus belangrijk en dat ik niet een verborgen agenda hanteer of maar de helft van mijn verhaal vertel. Als je dat doet, krijg je ook maar de helft van het antwoord. Door een dialoog met gelijkgestemden kun je veel van elkaar leren.

Ik heb op de bijeenkomst meer informatie gegeven dan ik ooit heb gedaan aan een groep van relatieve buitenstaanders.â&#x20AC;? O

$ % ( $ # www.vereniging-ion.nl Lees verder of reageer

(&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM SO

Algemeen

" ( % Ăą7$ # + RPQM_

@

>? ò @ > @

<@ D De door Mikrocentrum georganiseerde vakbeurs Materials heeft een sterke focus op de rol van materialen in het succes van een product. Eurofinish, georganiseerd door VOM, verbindt professionals die zich richten op oppervlaktebehandelingstechnieken. De keuze om Materials en Eurofinish bij elkaar te brengen, is dan ook een logische stap: daar waar Materials eindigt, begint Eurofinish. Deze synergie biedt ĂŠĂŠn centrale ontmoetingsplek waar men alle aspecten kan vinden om een goed en duurzaam eindproduct te realiseren. Kortom, voor de bezoeker geldt: 1+1=3.

De samenwerking tussen beide beurzen biedt Nederlandse en Belgische specialisten binnen de keten dan ook de uitgelezen gelegenheid elkaar in ĂŠĂŠn dag SV (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

en op ĂŠĂŠn centrale plek te ontmoeten. Dit geldt niet alleen voor materiaalkundigen of onderzoekers, maar ook voor productontwikkelaars, productdesigners, engi-

neers, R&Dâ&#x20AC;&#x2122;ers, productiemedewerkers, oppervlaktebehandelaars en specialisten in bijvoorbeeld onderhoud, constructie, automotive, offshore, lucht- en ruimtevaart

en (hightech) machinebouw. U krijgt een goed beeld van de innovaties binnen dit speelveld, maar ook van de oplossingen voor allerlei praktische uitdagingen. Denk hierbij aan hergebruik, slijtage en corrosie, maar ook aan nieuwe productietechnieken en –wijzen in de maakindustrie. ++ & + % Op de EUROFINISH + MATERIALS 2019 vindt u het volledige productieproces van uw product. Welk materiaal er wordt gekozen als bouwsteen voor uw product is cruciaal voor de kwaliteitsgarantie, maar hoe het materiaaloppervlak wordt behandeld, is minstens zo belangrijk. Een goede kwaliteit vloeit namelijk voort uit een goede samenwerking tussen alle spelers. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar waar zijn onze auto’s, machines en smartphones zonder een goede, sterke basis én afwerking?

Achter deze vanzelfsprekendheid zit een wereld vol technieken en uitdagingen.

Voor het eerst is er in de Benelux een vakbeurs waar alle stappen binnen deze waardeketen zijn vertegenwoordigd. Van design, materiaalkeuze en analyse tot het verbinden van materialen en allerlei vormen van oppervlaktebehandeling.

Daarnaast beperken EUROFINISH + MATERIALS 2019 zich niet tot de oplossingen zoals we die vandaag de dag kennen, maar ook op de innovaties van morgen. In het uitgebreide congresprogramma, sideevents, meet & match en op de innovatieen demoruimtes ervaar je hoe de ontwikkelingen binnen dit vakgebied constant in beweging zijn, letterlijk en figuurlijk. De nieuwe vakbeurs EUROFINISH+MATERIALS 2019 biedt een uitgelezen kans om uw plaats in de waardeketen te bevestigen.

De vakbeurs & congres EUROFINISH + MATERIALS 2019, georganiseerd door VOM en Mikrocentrum, vinden plaats op 15 en 16 mei in Leuven, België. Gratis toegang. O

&( %# %& ( + • Materialen • Software-ontwikkelaars • Oppervlaktebehandelingen • Leveranciers van chemie, verf, poeders, lijmen en hulpstoffen • Leveranciers van (meet)apparatuur en complete (coating)installaties • Leveranciers van analyse-apparatuur • Leveranciers van milieutechnologie, energie en veiligheid op de werkvloer • Studiebureaus, expertisebureaus en onderzoekscentra • Lijmdeskundigen • Specialisten op het gebied van mechanisch verbinden.

$ % ( $ # www.eurofinish.be www.materials.nl (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM SM

@ ò > In deze rubriek een overzicht van nieuwe technologische ontwikkelingen in het buitenland. Het is een vervolg op de rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners, met nu een meer technische insteek. Het overzicht laat zien dat in vele landen op soms heel nieuwe manieren gezocht wordt naar verbeteringen in de oppervlaktebehandelingsprocessen.

Soms zit de oplossing in nieuwe technieken, soms blijken bestaande technieken uit andere werkvelden ineens verrassend bruikbaar voor onze branche. Ook gaat het om verbeterprojecten waarvoor partners in het buitenland worden gezocht (zeker ook in het MKB) om de onderzoeken te optimaliseren. & ( " # ! % & ( " "%% % ** + +$ $ # Ăą"+& ! % $ ( & ( Een onderzoeksinstituut uit Singapore heeft een microfabricageproces ontwikkeld dat kan worden gebruikt om een dunne nikkelfilm te produceren die wordt gekenmerkt door fijne gaatjes. Het ontwikkelde proces helpt bij de productie van metalen membranen die kunnen worden gebruikt voor verschillende filtratie- en separatieprocessen.

Het microfabricageproces voor de productie van dunne nikkelfilm omvat drie stappen: i) Eerst worden lichtgevoelige structuren gemaakt op metaal-gecoate substraten met behulp van geoptimaliseerde fotolithografie. ii) Vervolgens wordt nikkel afgezet op het substraat met behulp van galvaniseren, waarbij de lichtgevoelige structuren worden gebruikt als mallen om een dunne film te helpen vormen van minder dan 10 micrometer in diameter. iii) Tot slot wordt de ontwikkelde poreuze film losgemaakt van het substraat met behulp van een selectief etsproces.

Het microfabricageproces kan worden gebruikt om producten te maken die gebruikt kunnen worden in zuivering, het insluiten van deeltjes, detectie en nog veel meer. Het kan worden toegepast als cruciale component in apparatuur die wordt gebruikt voor medische diagnose, chemische engineering, milieumonitoring en voedselveiligheidscontrole.

Voordelen en innovaties Het microfabricageproces is kosteneffectief, aangezien het gebruikmaakt van technologieĂŤn en materialen die veelal worden gebruikt door de halfgeleiderindustrie, waardoor de noodzaak van mogelijke TP (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

wijzigingen in bestaande productielijnen wordt geĂŤlimineerd. De nikkel-dunne film, die wordt gebruikt voor het proces, biedt voordelen in vergelijking met materialen zoals silicium en polymeren, wat betreft hogere mechanische sterkte, duurzaamheid en reproduceerbaarheid van experimentele resultaten. De markt voor metaalmembranen heeft een aanzienlijk aandeel in de mondiale vraag naar membranen, die naar verwachting jaarlijks 8,5% zal stijgen en in 2019 op 26,3 miljard dollar uitkomt. Het microfabricageproces draagt bij aan de ontwikkeling van zeer duurzame membranen die de marktgroei kunnen stimuleren. Het onderzoeksinstituut wil graag partnerschappen aangaan met multinationals en MKB-bedrijven van elke omvang, met licentieovereenkomsten voor het ontwikkelde proces waarbij de partner de dunne poreuze nikkelfilm produceert. O Aanbieding uit: Singapore Referentie: TOSG20181121004 Geldig tot: 08-12-2019 %%(! # ! %( +"$ % "$ ( # % # Ăą%(+(4 ( $

+ )#! #Ăą %4 %+ )* # ! # % Een laboratorium in Litouwen biedt een geanodiseerde aluminium (AA) coating met een in-house ontwikkelde bio-geba-

seerde filler die de oppervlaktehardheid, corrosieweerstand, overschilderbaarheid en andere belangrijke eigenschappen verbetert. Deze coating is niet gebaseerd op polytetrafluorethyleen, vereist geen ingewikkelde coatingfaciliteiten en kan met aanvullend ontwikkelwerk worden aangepast voor andere metaalsoorten.

Het Litouwse onderzoekslaboratorium is gespecialiseerd in de ontwikkeling van experimentele coatings. Het heeft in zijn vakgebied een lange geschiedenis van succesvolle ontwikkeling van innovatieve oplossingen.

Het belangrijkste kenmerk van hun product is dat geometrisch niet-beperkte delen of zelfs metaalplaten van geanodiseerd aluminium lokaal, in hun faciliteiten, kunnen worden gecoat met de ontwikkelde bio-gebaseerde coating.

Deze coating verbetert aantoonbaar de oppervlaktehardheid, corrosieweerstand en overschilderbaarheid. De slijtvastheid kan ten minste 6-8 keer beter worden. De coating is niet giftig en geschikt voor menselijk contact. Ook de coatingprocedure is niet toxisch en vrij van gevaarlijk afval.

Naderhand worden de gecoate delen tribologisch getest op hardheid en schade aan het oppervlak. Bovendien worden de corrosietesten ook uitgevoerd in de lokale faciliteiten, waar tevens alle noodzakelijke testen voor certificeringen kunnen worden uitgevoerd.

Voordelen en innovaties: - enorme verbetering in slijtvastheid - geen geometrische beperkingen - getest in praktijkomstandigheden (zuigers in motoren) - dunne coatinglaag (micrometers dikte) - eenvoudige technologieoverdracht en opschaling - coating-procedure zonder verontreiniging

We zijn op zoek naar partners die geĂŻnteresseerd zijn in het coaten van metalen delen. Voor deze partners kunnen we diensten verlenen of de technologie overdragen op hun productielijn. O Aanbieding uit: Litouwen Referentie: TOLT20181109001 Geldig tot 29-01-2020 *( # % & % ( && !+ *4 # !(( Ăą % + % # Ăą% * !(( Ăą # ( &# $ + % ! % + )$ %Z ( # %Z "** % ( ! ! % ! % * "% # #( (% + % Een Oostenrijks bedrijf heeft een nieuwe atmosferische koude plasma-activeringstechniek voor synthetische oppervlakken ontwikkeld. Vergeleken met andere systemen bespaart deze techniek bedrijfskosten en 30% investeringskosten, is het gemakkelijker te installeren in bestaande producties en geschikt voor complexe oppervlakken. Bijna alle materialen (kunststoffen, metalen, glas, textiel) kunnen worden behandeld voor toepassingen in verpakkingen, medische onderdelen, autoâ&#x20AC;&#x2122;s enzovoort.

Kunststof onderdelen/oppervlakken voor toepassingen in bijvoorbeeld verpakkingen of autoâ&#x20AC;&#x2122;s moeten vaak op andere materialen worden gecoat, bedrukt, geverfd of gelijmd. Een veel voorkomend probleem met dergelijke niet-polaire oppervlakken is de lage hechting. Daarom worden dergelijke oppervlakken geactiveerd (voorbehandeld) via koud plasma om de hechting te verhogen. Gangbare plasma-activeringsstechnieken kunnen vanwege hun ruimtevereisten vaak niet in bestaande productielijnen worden geĂŻnstalleerd, zijn niet aan te passen aan specifieke klantbehoeften en zijn niet geschikt voor complexe oppervlakken.

Het Oostenrijkse bedrijf is erin geslaagd een nieuwe atmosferische koude plasmaactiveringstechnologie te ontwikkelen om alle bovengenoemde nadelen te ondervangen door het optimaliseren van de spuitmondconstructie en het elektronische ontwerp.

De oppervlaktebehandeling van het plasma kan eenvoudig inline worden ge-

implementeerd. Het maakt het reinigen en activeren van oppervlakken met plasma bij vrijwel alle mogelijke materialen mogelijk. Een breed scala aan verschillende kunststoffen is met succes getest. Materialen zoals metalen, glas, karton, textiel en composieten moeten nog worden getest.

Enkele technische details: - temperatuur aan het mondstuk: max.

255 ° C - oppervlaktematerialen: kunststoffen, metalen, glas, karton, textiel, composietmaterialen - procesgas: perslucht (stikstof en zuurstof zijn ook mogelijk).

PotentiÍle toepassingsgebieden - selectieve oppervlakteactivering vóór imprinting, lijmen, coaten of schilderen om de hechting te optimaliseren - voorbehandeling van spuitgietdelen voorafgaand aan bijvoorbeeld bekleding.

Voordelen en innovaties De nieuwe technologische kenmerken: - meer dan 30% besparing op investeringskosten - lagere bedrijfskosten (geen vermogensverlies, lager verbruik van perslucht)

- betere bereikbaarheid van moeilijk toegankelijke oppervlakken vanwege de spuitmondconstructie => geschikt voor complexe oppervlakken - betere ruimte- en installatiemogelijkheden in bestaande productie-installaties dankzij compacte vermogenselektronica en langere slangassemblages - lagere temperaturen aan het mondstuk (max. 255 ° C) toepasbaar op een breder scala aan kunststoffen en temperatuurgevoelige materialen - tijdbesparende, hoge processnelheid tijdens productie.

Men is op zoek naar industriĂŤle ondernemingen en technische onderzoeksinstituten voor commerciĂŤle, technische of onderzoekssamenwerking. O Aanbieding uit Oostenrijk, referentie: TOAT20180523001, geldig tot 01-06-2019

Als u geĂŻnteresseerd bent in mogelijke samenwerking met ĂŠĂŠn van bovenstaande projecten, kunt u het project onder invoering van het referentienummer vinden op www.enterpriseeuropenetwork.nl

(&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM TQ

% >

> :

Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt acht maal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren.

REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

Ăą + !

Broeikweg 23 2871 RM SCHOONHOVEN Tel. 0182-389999 algemeen@hieselaarbv.nl https://www.hieselaarbv.nl Hieselaar is een gerenommeerd metaalbewerkingsbedrijf met inmiddels ruim 40 jaar ervaring in metaalbewerking.

Het is een allround metaalproducent en toeleverancier van hoogwaardige metaalproducten bewerkt uit plaatstaal.

Hieselaar kan poedercoaten in eigen huis. De totaalafwerking kan worden gerealiseerd in de eigen poederspuiterij, waardoor zij een kwalitatief hoogstaande afwerking kunnen garanderen. Door middel van poedercoating worden de innovatieve producten van een duurzame laklaag voorzien.

&(+ Evert van de Beekstraat 104 1118 CN SCHIPHOL Tel. +31 (0) 611834982 info-nl@ripol.com www.ripol.com RIPOL heeft als Italiaanse producent van poedercoatings sinds kort ook een verkoopkantoor voor de Benelux gevestigd op Schiphol. RIPOL produceert en ontwikkelt poedercoatings voor diverse toepassingen in de architectuur, automotive, industrie, ace & off road, interieur, verlichting en elektrische componenten, huishoudelijke apparaten, glas en keramiek. Binnenkort komt de voorraad in Waalwijk te staan, waaruit ze snel kunnen leveren. RIPOL Poedercoatings beschikt over diverse belangrijke certificeringen als GSB, Qualicoat en Qualisteelcoat.

Wij heten deze leden van harte welkom binnen de vereniging!

TR (&& !+ *# # Ăą% * % $ # RPQM

REALISATIE Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (ontwerp en opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

COMMUNICATIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Rob Koppenol (Jetvertising), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Jaap van Peperstraten (zelfst.), Santino Scherpenborg en Egbert Stremmelaar (vereniging ION).

REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: â&#x201A;Ź 89,50, digitaal abonnement: â&#x201A;Ź 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@ vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief.

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Arthur Middendorp, arthur@jetvertising.nl. after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Chris Versteeg, Projekt C, www.projektc.nl DRUK PreVision, Eindhoven www.pre-vision.nl UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2019 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

@

Dó @ @ Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 / arthur@jetvertising.nl.

Kijk voor alle ION leden op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

WSB Wagner Finishing Equipment b.v.

T. 030-241 41 55 verkoop@wsb-benelux.nl / www.wsb-benelux.nl B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

ANODEMANDEN (TITAAN)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

ANODEN (TITAAN)

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

AFVALWATERBEHANDELINGINSTALLATIES MEPACO b.v.

T. 071-5892863

CHEMISCH NIKKEL Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

BEITSEN/PASSIVEREN Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 contact.water.nl@suez.com / www.suez.com www.water-benelux.com www.suez-afvalwaterverwerking.nl

AFZUIGINSTALLATIES

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

CHEMICALIÃ&#x2039;N/ OPP. BEHANDELING

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 www.ct-technics.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

DROOGAPPARATUUR

IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Sir John b.v.

T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

(&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM TS

@

Dó @ @ HAKEN

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Mefiag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 mefiagbv@onececo.com / www.mefiag.com

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

FILTERS (OVERSPRAY)

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

GLASPARELSTRAALCABINES

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Apeq Wiwa b.v.

T. 078-6139610 info@apeqwiwa.nl / www.apeqwiwa.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Corode b.v.

T. +31 (0)411-685500 / F. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

TT (&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM

Helmut Fischer Meett. b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF) NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HITTEBESTENDIGE EN NON-STICK COATINGS

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

FILTERS & POMPEN

LAAGDIKTEMETERS

HANGBAANSYSTEMEN

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 www.rasco-clemco.nl

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES)

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

KUNSTSTOFLAKKEN Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

INDUSTRIÃ&#x2039;LE REINIGING

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

Verlab-Hitachi Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

LAKSTRATEN

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MARINE-PROTECTIVE COATINGS / SCHEEPVAARTLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

NATLAKKEN (AFDEKMATERIALEN)

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

NATLAKSPUITAPPARATUUR Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

METALLISEREN/SCHOOPEREN

MOFFELOVENS

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Q-Fin Quality Finishing Machines Ontbramen, slijpen en afronden T. 0497-581018 info@q-fin.nl / www.q-fin.nl

Muilwijk Finishing

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

ONTLAKKEN (IN LOON)

EN LAKTECHNIEK MEPACO b.v.

T. 071-5892863

OVENS

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

NANO COATINGS / KERAMISCHE COATINGS

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

ONTBRAMEN / ONTBRAAMMACHINES

Belco P.A.S. B.V. Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl

Thermo-Clean Heusden-Zolder n.v.

T. 0032-13539060 Thermo-Clean Nederland b.v.

T. 0182 37 46 20

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

ONTVETTINGSMIDDELEN

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

Unifour b.v.

T. +31 (0)315 641352 / F. +31 (0)351 641852 info@unifour.nl / www.unifour.nl

(&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM TU

@

Dรณ @ @ POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN)

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+32 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Corode b.v.

T. +31 (0)411-685500 / F. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

STRAALAPPARATUUR

Official Benelux dealer

PROTECTIVE COATINGS C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

POEDERSPUITAPPARATUUR

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Belco P.A.S. B.V.

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

SHOTPEENEN

Muilwijk Finishing Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

STRAALCABINES HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

POEDERCOATINSTALLATIES

Indufinish b.v.

T. +31(0)591-630003 / F. +31(0)591-632398 www.indufinish.com / info@indufinish.com

POEDERSPUITCABINES

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

SPUITCABINES

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALINSTALLATIES

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 interpon.benelux@akzonobel.com www.akzonobel.com/powder MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

POLIJSTEN

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Belco P.A.S. B.V. Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

TN (&& !+ *# # รฑ% * % $ # RPQM

Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

TRANSPORTSYSTEMEN Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Profipack Verpakkingsmaterialen b.v.

T. 0348-712514 info@profipack.nl / www.profipack.nl

VERFSPUITAPPARATUUR Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR Airblast-Abrasives b.v.

T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

VERPAKKINGSMATERIALEN

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Belco P.A.S. B.V. Apeq Wiwa b.v.

T. 078-6139610 info@apeqwiwa.nl / www.apeqwiwa.nl

Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Muilwijk Finishing Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

UV EN EBC LAK Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Muilwijk Finishing

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 info@elacoatings.com / www.elacoatings.com www.elacoatings.com VERDUURZAMEN VAN METAAL

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

STRAALKASTEN

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / 06-53788457 info@wabrasives.nl www.wabrasives.com

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 www.rasco-clemco.nl Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+32 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

(&& !+ *# # ñ% * % $ # RPQM TO

@

Dรณ @ @ VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES

WATERBEHANDELING

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

VERWERKING AFVALSTROMEN

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 contact.water.nl@suez.com / www.suez.com www.water-benelux.com www.suez-afvalwaterverwerking.nl

WERPSTRALERS Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 contact.water.nl@suez.com / www.suez.com www.water-benelux.com www.suez-afvalwaterverwerking.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

@

Dรณ @ @ Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 / arthur@jetvertising.nl.

Kijk voor alle ION leden op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

TV (&& !+ *# # รฑ% * % $ # RPQM

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Vakbeurs en congres

EUROFINISH+MATERIALS 2019 De centrale ontmoetingsplek in de Benelux met alle aspecten voor een goed en duurzaam eindproduct 15 en 16 mei 2019 Brabanthal, Leuven (België)

atis Registreer u voor een gr ish.be bezoek op www.eurofin of www.materials.nl

Highlights: • Focus op materiaalkeuze, karakterisatie, verbindingstechnieken en oppervlaktebehandeling • Uitgebreid congresprogramma en meet&match event • Demonstraties en innovaties

Organisatie:

&1 /&&7 9; 1*:*7&3(.*7 :447 -4,*)790 :*7+ 59.8 *3 87&&1&55&7&8997

7EWGS ZSIVX IIR YMXKIFVIMH EWWSVXMQIRX TVSJIWWMSRIPI WTYMXETTEVEXYYV 2IX HI XSTQIVOIR ^SEPW 'MROW ,VEGS 7ERWFYVK 8VMXIGL IR ;M;E FILSSVX LIX PIZIVMRKWTEOOIX ZER 7EWGS XSX HI KVSSXWXI MR HI 'IRIPY\ (PIQGS MW PIZIVERGMIV ZER IIR ^IIV YMXKIFVIMH EWWSVXMQIRX WXVEEPETTEVEXYYV IR ZIVXIKIR[SSVHMKX (PIQGS 9 & IIR ZER HI KVSSXWXI TVSHYGIRXIR MR HI [IVIPH ZER WXVEEPETTEVEXYYV

[[[ VEWGS GPIQGS RP