Oppervlaktetechnieken april 2017

Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

4 | 61 e jaargang | april 2017

Het vakblad voor de professional

Uw verwachting

Thema Bedrijfsvoering, Bedrijfsopvolging, Uitbesteden, Marketing

onze oplossing

efficiĂŤntie en de hoogste kwaliteit www.wsb-benelux.eu

Buiten vaste kaders denken schept nieuwe perspectieven

Betere kwaliteitsborging dankzij digitalisering meetgegevens

12 straalmiddelen .nl 16 straalinstallaties.nl

Zie ook pagina 41

eu

Ni ! w

11

Atotech Nederland fuseert met Atotech bv

inspectie instrumenten

Glansmeter

Nieuwe leden

8

SMART SOLUTIONS

FOR INDUSTRIAL COATING

www.hangon.co

Organische deklagen

www.elcometer480.com

Inclusief EUROFINISH katern

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 1

meer met minder Duurzamere epoxy primer reeks

Ko st en ef fe ct ie ve r

re e e g La gdikt laa

r e d Minrlies e v t i u

d r r o e Bet antwo ever i t ver a t r e e v p e i t m c Co Produ

sp

IntergardÂŽ 2511 IntergardÂŽ 251HS

Hogere vaste stof betekent minder verfverbruik Snellere en eenvoudige applicatie betekent hogere doorloopsnelheid

www.international-pc.com 2 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

COLOFON Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION).

Verschijnt elfmaal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren.

REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

REDACTIERAAD Hans Bosveld (vereniging ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Gerard Rutjes (vereniging ION-docent), Egbert Stremmelaar (vereniging ION), Hans van der Veen (Kivi Niria).

REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar.

Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief.

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Vincent IJff: vincent@jetvertising.nl after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Projekt C, www.projektc.nl DRUK Damen Drukkers, Werkendam www.damendrukkers.nl UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2017 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

Natuurlijk, wij zijn een technische branche en van techniek lusten we wel pap. Maar het getuigt van een tunnelvisie als we alleen daarnaar kijken. In deze editie kijken we ook daarbuiten. Wat is daar de voornaamste activiteit? Antwoord: zie foto. Dat geldt bij marketing, uitbesteden, bedrijfsopvolging en ook bij bedrijfsvoering, want dat laatste kunt u vaak ook niet alleen. Bij Eurofinish kunt u straks het handen schudden weer in praktijk brengen, maar u begaat een vergissing als u denkt dat dat voldoende is.

LEESWIJZER JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

REALISATIE Desiree Driesenaar (journalistiek binnenland), John Ekkelboom (journalistiek binnenland), Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

ANDERE FACTOREN Als u denkt: wat voelt dit nummer toch dikker dan normaal aan, dan heeft u helemaal gelijk. Dit nummer bevat een katern van acht pagina’s over EUROFINISH 2017. Daarin wordt een heel goed beeld gegeven van wat u op die vakbeurs kunt verwachten.

Die beurs richt zich natuurlijk op technologie en innovatie, maar in dit nummer zoomen we ook in op de omstandigheden daar omheen. Je zou dat wellicht de zachte omstandigheden kunnen noemen, maar voor een succesvolle toepassing van technologie en innovatie zijn ze heel belangrijk. Uiteindelijk wordt alles bepaald door hoeveel geld er met ondernemen verdiend wordt. En dan zijn ook andere factoren belangrijk.

Daarom staan we in dit nummer onder meer stil bij marketing. In de branche hoor je daar niet veel over, maar als je je daarin verdiept, wordt al snel duidelijk dat je hoogstwaarschijnlijk geld laat liggen door daar geen plan of aanpak voor te hebben. Hoe je kunt beginnen, wordt duidelijk uit een interview met een marketinggoeroe.

Verder is het zaak om eens wat vaker, maar in ieder geval vroegtijdig, stil te staan bij de financiële consequenties van de overdracht van familiebedrijven. Minimaal eens per generatie speelt het onderwerp bedrijfsopvolging. Wat de financiële consequenties zijn, legt iemand van ING in dit nummer uit.

Ook zoomen we eens wat dieper in op uitbesteden als onderdeel van de bedrijfsstrategie.

Waar moet je op letten en wat zijn de winstpunten? Bij Aldor hebben ze daar een duidelijke visie over en bij Brainport Industries “leven” ze als het ware van uitbesteden. Daar gaan ze er heel strategisch mee om. Wat kunnen we daarvan leren?

Daarnaast hebben we twee grote artikelen die alles te maken hebben met bedrijfsvoering.

Bij Heras hebben ze het digitaliseren van de badenreeks ingevoerd, waardoor ze met behulp van sensoren in de baden op ieder moment inzicht hebben in de belangrijkste procesparameters. En DCS in Moerdijk heeft van een buurman twee grote loodsen gekocht waarin klanten hun “ding” kunnen maken waarna DCS ze metalliseert. Scheelt heel wat transport. Ook is het bedrijf sinds enkele jaren in Saudi-Arabië actief.

En dan hebben we natuurlijk weer vier pagina’s met Kort Nieuws met actuele en relevante berichten. Dus: ik wens u weer veel leesplezier! ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 3

• Hoofdleverancier metalliseerdraden • Metalliseermachines huur en koop • Reparatie en onderhoud metalliseermachines

• Opleidingen • Onderhoud van straalinstallaties Amitech b.v. ~ Fahrenheitstraat 45-2 ~ 3846 CC Harderwijk 0341-429059 ~ www.amitech.nl ~ info@amitech.nl Klanten van AMITECH staan niet stil maken METERS !

seal-, magneet-, dompelen filterpompen, filterkaarsen, filterpapier en alle filtermaterialen, kunststof bakken / opslagtanks

Corode Benelux BV

Postbus 854 - 5280 AW, Boxtel tel. 0031 (0)411 685500 - fax 0031 (0)411 686067 corode@corode.nl - www.corode.nl

COLUMN

Veiligheidsmafia Op 30 maart had BNR een item over veiligheid voor kinderen. Het expertisecentrum Veiligheid NL lanceerde een nieuwe campagne, omdat ouders in Nederland veel te voorzichtig zijn met hun kinderen. Daardoor kunnen fysieke en mentale klachten ontstaan. Het is beter om kinderen af en toe gevaar te laten lopen of zelfs blessures te laten krijgen.

Het kind wordt dan weerbaarder, zelfverzekerder en weet zelf de grenzen te trekken.

Zoals gebruikelijk werd gedurende de dag een blik experts opengetrokken die hun mening mochten geven en ook luisteraars mogen in de uitzending hun ervaringen delen.

Op een zeker moment kwam de speeltuin aan de orde. Daar moeten schakels van kettingen van schommels klein genoeg zijn om de vingertjes niet te beknellen, zijn boomhutten vanwege valgevaar verboden en moeten er rubberen tegels aanwezig zijn onder de toestellen om de (eventuele) landing na een val zachter te maken. De term veiligheidsmafia werd daarbij gebruikt, want er was door overheidsregulering niets meer mogelijk, en overal waren normen en consultants voor.

Van de speeltuin is het maar een kleine stap naar de hedendaagse industrie. Ook in de industrie hebben we weleens het gevoel te maken te hebben met een veiligheidsmafia.

Een overbezorgde overheid die tot op detailniveau de werknemersveiligheid wil regelen, bedrijven die handige tools hebben ontwikkeld en deze commercieel aanbieden en consultants die bij alle lastige wetgeving hun diensten aanbieden. Te veel betutteling van bovenaf kan leiden tot werknemers die hun eigen verantwoordelijkheid niet meer nemen.

EGBERT STREMMELAAR | directeur Vereniging ION

Toch gaat dat vergelijk niet helemaal op. Het risico in de industrie is nu eenmaal vele malen groter dan een blauw oog of een gebroken arm. Daarom is het goed dat er een wettelijk kader is en zijn goede hulpmiddelen wel noodzakelijk. Dat het creëren van maximale veiligheid geleerd moet worden door middel van toolbox meetings lijkt soms onzinnig, maar het aanleren en blijven herhalen van veilig werken is noodzakelijk. Natuurlijk is een werknemer de spil in het veilig werken. Immers hij/zij is degene die primair de actie doet en het risico (ook voor eigen lijf ) zal moeten inschatten en minimaliseren. Hij/zij moet blijven nadenken en verantwoord handelen. Echter, we moeten niet doorslaan. Een risicoloze industrie bestaat niet en ongelukken zullen helaas af en toe blijven gebeuren. Werknemers, werkgevers en overheid zullen zich maximaal moeten inzetten voor veiligheid, maar we hebben geen behoefte aan een veiligheidsmafia. ●

4 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

12

INHOUD ALGEMEEN

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

30 Bent u waardevol voor klanten?

Betere kwaliteitsborging dankzij digitalisering meetgegevens We willen steeds beter weten wat er feitelijk in het proces van de oppervlaktebehandeling gebeurt en willen ook altijd bijtijds bij kunnen sturen om de kwaliteit te kunnen borgen. Een methode om dat te bereiken, is het digitaliseren van de baden.

Daardoor wordt van een aantal parameters continu de waarden in de baden gemeten.

Bij Heras zijn ze hiermee begonnen. Wat zijn de ervaringen?

Brainport Industries: van klassiek uitbesteden tot ondernemend samenwerken Uitbesteden is een activiteit waar elk bedrijf mee te maken heeft. Bij het ene bedrijf gebeurt dat dagelijks, terwijl het andere bedrijf er maar af en toe mee bezig is. Maar sommige bedrijven beschouwen uitbesteden als een strategische activiteit die niet alleen de kassa doet rinkelen, maar ook leidt tot een betere kwaliteit en een sterkere klantrelatie. Dat doen ze bij Brainport Industries, een clusterorganisatie van toeleveranciers. Hoe pakt dat uit?

22

Marketing is een onderwerp waar veel lezers zich waarschijnlijk niet dagelijks mee bezighouden. Dat is erg onverstandig, want grote kans dat je daardoor klanten misloopt of suboptimaal werkt.

Daarom gingen we te rade bij Jos Burgers, een veelgevraagde spreker over marketing. De grote les: marketing in praktijk brengen, begint met anders denken en anders naar je bedrijf kijken.

Dat klinkt moeilijker dan het in werkelijkheid is.

20 Uitbesteden: “Laten we onze kennis optimaal benutten” De markt van anodiseren en aanverwante activiteiten is altijd in beweging.

Processen worden minder populair of winnen juist aan kracht. Michael Baas, directeur van Aldor in Weert, schetst een beeld van de trends rondom uitbesteden. “Als we goed samenwerken in de keten, vlakken we pieken en dalen af en optimaliseren we de bezettingsgraad van de gehele industrie. Dat is voor iedereen winst.”

26 Overdracht van familiebedrijven: begin nu Nederland kent behoorlijk wat familiebedrijven en dat geldt ook voor onze branche. Ieder familiebedrijf krijgt vroeg of laat te maken met het vraagstuk bedrijfsopvolging. En dan dienen zich allerlei vragen aan. Gaat iemand uit de familie het bedrijf overnemen of niet?

Wat doe je als er een goed bod van buiten komt? Wat spreek je af en hoe regel je dat? Veel grote vragen die vaak ook een emotionele lading hebben. Hoe ga je hiermee om? Voor de antwoorden gingen we naar een bank.

Bij de voorpagina: Een themanummer als dit legt de nadruk op aspecten die op het eerste gezicht niet zoveel met ons vak te maken hebben, zo lijkt het. Maar schijn bedriegt. Misschien vallen ze niet altijd onder de core business, maar ze zijn van grote invloed op de continuïteit van het bedrijf. Er moet breder nagedacht worden, zo leert deze editie. Misschien een bedrijf overnemen dat eerder in de keten functioneert?

Foto FME.

16 Buiten vaste kaders denken schept nieuwe perspectieven Iedere ondernemer weet dat hij voor de continuïteit van zijn bedrijf met zijn tijd moet meegaan. Beter nog is het om de ontwikkelingen vóór te zijn door bijvoorbeeld nieuwe markten aan te boren en nieuwe werkwijzen te ontwikkelen.

Bij DCS (Drecht Coating Services) in Moerdijk wordt dat concreet vormgegeven. Men is nu in Saudi-Arabië actief en in Nederland met een aantal klanten aan het meedenken over een nieuwe werkmethode waar beide partijen voordeel van hebben. Hoe pakt dat uit?

32 Oppervlaktebehandeling onder de loep: gasfasedepositie en vacuümtechnieken In De Constructeur zijn artikelen van ION verschenen over specifieke oppervlaktetechnieken. Wat houdt de techniek in, wat zijn voor- en nadelen, wat is verder van belang? Ook voor oppervlaktebehandelaars is het interessant te weten waar collega’s zich mee bezighouden.

Daarom in deze editie een verkorte weergave van artikel VI over gasfasedepositie en vacuümtechnieken.

36 Mijn Mening 37 Over de grens 48 EEN 51 Brancheregister

38 EUROFINISH 2017 Over enkele weken is bij onze zuiderburen voor dit jaar de belangrijkste vakbeurs op het gebied van oppervlaktebehandeling: EUROFINISH 2017. In deze editie hebben we er een speciaal katern over met gedetailleerde informatie over het trefpunt en kenniscentrum voor oppervlaktebehandeling. Het is een bijeenkomst van gelijkgestemde ondernemers, een inspiratiebron voor de toekomst en een kweekplaats van nieuwe ideeën.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 5

Spotlight on... corrosion off

Atotech heeft de oplossing voor corrosiebescherming voor u. Of u nu kiest voor zinkflakes of een elektrolytisch neergeslagen laag van Atotech, beide overtreffen de industriĂŤle standaarden en kunnen gecombineerd worden om de meest ambitieuze vereisten te bewerkstelligen.

Gebruik makend van ons wereldwijde netwerk van TechCenters, kan Atotech snel op uw specifieke behoeften inspelen. Ontdek de toepassingsmogelijkheden van de industrieleider, waar industrieleiders vertrouwen in hebben, Atotech. office.nl@atotech.com

6 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

Technology for tomorrow's solutions

www.atotech.com

AGENDA

APRIL

● Hannover Messe 2017 24 - 28 april, Hannover www.hannoverconsultancy.nl Start tweedaagse cursus Corrosie en corrosiepreventie 25 april, Breda www.technotrans.nl

MEI

● Algemene Ledenvergadering Vereniging Qual.ION 3 mei www.vereniging-ion.nl ● Start driedaagse cursus Moderne Oppervlaktetechnologie 9 mei, Eindhoven www.mikrocentrum.nl ● Training Virtual reality & simulatie in de industrie 9 mei, Hengelo www.mikrocentrum.nl

● Klassikale cursus Natlakken niveau 2 18 mei www.vereniging-ion.nl ● Klassikale cursus Constructieschilder 23 mei www.vereniging-ion.nl ● MATERIALS 2017 31 mei - 1 juni, Veldhoven www.materials.nl

JUNI

● Grafeen Conferentie 2017 8 juni, Eindhoven www.grapheneconference.nl ● Meten 2017 20 juni, Veldhoven www.mikrocentrum.nl ● Rapid.Tech Additive Manufacturing 20 - 22 juni, Erfurt (Du) www.rapidtech.de

● Eurofinish 2017 10-11 mei, Leuven www.eurofinish.be/nl

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Hannover Messe De belangrijkste industriebeurs ter wereld, de Hannover Messe, vindt plaats van 24 tot en 28 april in Hannover onder het thema “Integrated Industry – Creating Value”.

Denk aan de digitalisering van productie (Industrie 4.0) en van energiesystemen (Integrated Energy). Ze brengt zeven vakbeurzen op één plaats bijeen. Er komen 6.500 exposanten uit zeventig landen.

Er worden meer dan 200.000 bezoekers verwacht uit tachtig landen. De belangrijkste thema’s van de beurs zijn fabrieks- en energietechniek, zoals innovatieve industrierobots, software voor de besturing van productieprocessen en technologieën voor de opwekking en distributie van energie in de toekomst.

Materials 2017 Materialen zijn de bouwstenen van alles om ons heen. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar waar zijn onze auto’s, machines en gebouwen zonder een goede, sterke basis? Bijna vergeten we hoe bijzonder materialen zijn en welke uitdagingen het keuze, creatie- en productieproces met zich mee brengt. Om maar niet te spreken over ontwikkelingen en innovaties. Met meer dan 85 exposanten en ruim veertig kennissessies slaat de vakbeurs Materials een brug tussen wetenschap en concrete toepassing.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 7

KORT NIEUWS Nieuwe leden POEDERCOATING BOLSWARD De Marne 29d 8701 PV Bolsward Tel:0515 – 57 46 47 info@poedercoatingbolsward.nl www.poedercoatingbolsward.nl Centraal in Friesland beschikt Poedercoating Bolsward over alle faciliteiten om professionele poedercoating uit te voeren.

Mede door de eigen straalinrichting en moffeloven van 8,40 x 3,00 x 3,00 meter beschikken zij over alle faciliteiten om professionele en hoogwaardige poedercoating uit te voeren. Als lid van ION zijn ze beter op de hoogte van innovaties en kunnen ze sneller inspelen op veranderingen in de markt en in de wet- en regelgeving.

Scoozy wint ASML Young Makers Award Eind maart heeft de Scoozy de ASML Young Makers Award gewonnen. De ASML Young Makers Award wordt jaarlijks uitgereikt aan een jonge, veelbelovende start-up die de maakindustrie betekenis geeft.

Aan de award zit een mooi prijzenpakket vast: - Coaching van ASML, met als doel, om het product klaar te maken voor productie en/of upscaling - Juridisch advies van Reijnders Advocaten ter waarde van € 2.500,- Ondersteuning in ondernemerschap, upscaling van de onderneming en toegang tot een uitgebreid netwerk, aangeboden door Brainport Development

Zie ook het artikel over de Scoozy in het maartnummer van OT op pagina 34. ●

MEER INFORMATIE www.scoozy.nl

RYCOBEL NV Nijverheidslaan 47 8540 Deerlijk, België Tel: +32 (0)56 78 21 70 info@rycobel.com www.rycobel.com Rycobel richt zich op het meten, het verbeteren van processen en op onderhoud. Met verschillende diensten, waaronder plasmatechnieken, willen zij de applicateurs helpen meer te meten en te verbeteren. Het bedrijf levert test- en meetapparatuur en helpt bij het vinden van de oorzaak van allerlei storingen en het toepassen van oplossingen. Het bedrijf richt zich onder meer op het succesvol samen gaan van drukinkten, lakken, lijmen en coatings voor een betrouwbare hechting op uiteenlopende materialen.

HGG International wint Metaalunie Smart Manufacturing Award ‘HGG is een mooi voorbeeld van Smart Manufacturing op vele vlakken in de metaalsector. Het bedrijf is voortdurend bezig met het optimaliseren van processen door technologische innovatie, digitalisering en automatisering en realiseert daarmee grote doorlooptijd- en kostenreductie voor zijn klanten.’

Met deze woorden omschreef juryvoorzitter Jan Post de winnaar van de Metaalunie Smart Manufacturing Award 2017: HGG International

8 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

uit Wieringerwerf. Dit MKB-metaalbedrijf heeft zich volgens de jury op excellente wijze onderscheiden, omdat het bedrijf onder meer het complete ontwerp- en fabricageproces voor de klant faciliteert. “Het bedrijf deelt graag zijn kennis met anderen en werkt samen met onderwijs, klanten en toeleveranciers. Het personeel wordt door middel van zelfsturende teams voortdurend betrokken bij product- en procesinnovaties”, motiveerde Post de keuze voor het bedrijf. ●

Wijziging corrosieklassen Qualisteelcoat Sinds 1 januari 2017 is de Qualisteelcoat specificatie 4.0 van kracht. Een belangrijke wijziging was de invoering van de corrosieklassen, die afhankelijk zijn geworden van het substraat, de voorbehandeling en/of de combinatie van de diverse lagen. Nu is er discussie ontstaan over de vraag”“wat is een approved coating system?” Daarom hier wat uitleg.

In hoofdstuk 4 van de Qualisteelcoatspecificatie staat: In case a QUALISTEELCOAT coating system consists of different layers of primer, intermediate coats and topcoats from different manufacturers, the approval must be made by one supplier who takes responsibility for the whole QUALISTEELCOAT coating system.

This applies also in case of combinations with electrophoretic coatings (STEC or HDEC). In all such cases the supplier and type of the different materials must be indicated. Daar in de praktijk een KTL-leverancier niet het poeder zal laten keuren en omgekeerd, is er een mogelijkheid geschapen dat het systeem ook separaat van elkaar goedgekeurd kan worden. Wel moet

dan een bedrijf het initiatief nemen om het poeder te laten keuren op een specifieke ondergrond. Diverse fabrikanten van poeder hebben deze route gelopen en zowel de eerste laag (primer) als de tweede laag (topcoat) laten testen op de verschillende ondergronden. De goedkeuringen zijn daarna opgenomen in de lijst met goedgekeurde poeders. Nu mag een applicateur alleen Qualisteelcoat goedgekeurde materialen gebruiken. In de praktijk blijkt het voor te komen dat een applicateur bij een tweelaags poedersysteem een primer en een topcoat gebruikt van verschillende fabrikanten.

De combinaties kunnen volledig willekeurig zijn en in de praktijk zien we dan ook vele varianten voorkomen.

Standaard is het systeem dat een applicateur zelf samenstelt niet goedgekeurd. Immers, de combinatie is door de applicateur zelf bepaald.

Nu kan een applicateur het systeem dat hij gebruikt ook laten goedkeuren. Daartoe moet dan wel een verzoek worden ingediend. Neem in voorkomende gevallen even contact op met de inspecteur. Hij/zij kan aangeven of een goedkeuring noodzakelijk is, en zo ja hoe de

goedkeuringsprocedure eruit ziet. In de praktijk zijn vooral de testen op hechting belangrijk. Is een systeem reeds eerder voorgekomen, dan zal het vaak niet nodig zijn om de procedure te volgen. Gelet op het voorgaande zijn er applicateurs die een certificaat hebben gekregen waarop naar hun inzicht niet de juiste corrosieklasse is vermeld, of wil de applicateur eigenlijk een hogere corrosieklasse hebben. Is dat bij u het geval? Neem dan even contact op met Vereniging ION. ●

MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl

Wie doet mee aan project zonne-energie?

Het Instituut voor Thermische Engineering van de Universiteit van Kassel en het Oostenrijkse Instituut voor Duurzame Technologieën zijn op zoek naar bedrijven uit de branche oppervlaktebehandeling om mee te doen aan een Europees project om de betrouwbaarheid en duurzaamheid van zonne-energie aan te tonen. De bedoeling is om in verschillende industriele sectoren en in verschillende Europese landen meer zonne-energie in de industrie toe te passen om proceswarmte beschikbaar te krijgen tegen lage kosten en zonder CO2-uitstoot.

Het gaat vooral om processen als warme procesbaden, het gebruik van heet water, ventilatie, luchtverwarming, droging en centrale verwarming. Gelet op de goede grenswaardecondities voor het gebruik van zonne-energie in de oppervlaktebehandelende industrie, zoeken de twee organisaties bedrijven uit onze branche die mee willen doen aan het geplande project.

Het gaat vooral om bedrijven die in de periode van april tot en met september een warmtevraag hebben beneden de 250 °C en hun kosten voor de levering van thermische energie willen

start gegaan, maar de selectie van geschikte bedrijven zal uiterlijk eind mei 2017 plaatsvinden.

Vervolgens start een haalbaarheidsonderzoek van de bedrijven en zal het bedrijf een “letter of intent” moeten opstellen om in aanmerking te komen voor EU-geld voor ondersteuning van betrokken personeelsleden en voor de zonnewarmteinstallatie. Vervolgens gaat het projectvoorstel de EU-molen in. ●

MEER INFORMATIE www.solar.uni-kassel.de www.aee.at

reduceren. En daarnaast het risico van toekomstige prijsschommelingen voor olie en gas willen reduceren en hun marketing-profiel willen verbeteren op het gebied van duurzaamheid.

Het gaat om een Europees project met geld van de EU. Bedrijven die willen meedoen, worden uitgenodigd om zo spoedig mogelijk contact op te nemen voor een telefoon- of skypegesprek van 20 minuten om vast te stellen of uw bedrijf geschikt is om deel te nemen aan het project.

Het project zal feitelijk in de loop van 2018 van

i. A. Dr.-Ing. Bastian Schmitt University of Kassel Institute of Thermal Engineering Mail: bschmitt@uni-kassel.de Tel.: +49 561 804 2634 Fax: +49 561 804 3993 Of DI Jürgen Fluch AEE – Institute for Sustainable Technologies Gleisdorf Oostenrijk Mail: j.fluch@aee.at + 43 (0)3112 5886-45

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 9

KORT NIEUWS Verandering bedrijfsopvolgingsregeling op til Op het gebied van de bedrijfsoverdracht bij familiebedrijven kan er dit jaar iets veranderen in de zogenoemde bedrijfsopvolgingsregeling (BOR), ook wel de bedrijfsopvolgingsfaciliteit (BOF) genoemd.

Dat is een gedeeltelijke vrijstelling bij de vererving van ondernemingsvermogen, mits aan de voorwaarden wordt voldaan.

Voor familiebedrijven geldt in het algemeen een gunstiger regeling dan voor niet-familiebedrijven. Het doel hiervan is te bevorderen dat familiebedrijven binnen de familie blijven. Sinds enige tijd staat die bijzondere

positie van familiebedrijven ter discussie. Waarom zou er voor familiebedrijf een uitzondering gelden? Die voorwaarden van de gunstige regeling betekenen dat de onderneming minimaal één jaar bij de erflater in het bezit moet zijn geweest. De erfgenaam of verkrijger moet de onderneming in ieder geval nog vijf jaar voortzetten en als er sprake is van aandelen, mogen die gedurende vijf jaar niet worden verkocht. Daarnaast mag de onderneming door de bv niet worden gestaakt. De belastingvrijstelling is voorwaardelijk. Als u niet meer aan deze voorwaarden voldoet, wordt de belasting alsnog geïnd. ●

Werkgevers dringen aan op innovatief industriebeleid Een nieuw kabinet moet voorrang geven aan een modern, innovatief industriebeleid. Dat beleid moet zorgen voor een snellere energietransitie, betere zorg en meer veiligheid.

Dat schrijven de ondernemersorganisaties FME, UNETO-VNI, Koninklijke Metaalunie en Bouwend Nederland in een brief aan informateur Edith Schippers. De industriewerkgevers willen dat een nieuw kabinet techniekonderwijs topprioriteit maakt en een miljard euro investeert in onderzoek en innovatie. Deze industriecoalitie vertegenwoordigt ruim 27.000 bedrijven met 600.000 werknemers en een omzet van 140 miljard euro.

De komende jaren zijn minimaal 50.000 technische vakmensen op alle niveaus nodig. Een nieuw kabinet moet daarom topprioriteit geven aan een landelijk dekkend aanbod van techniekopleidingen: iedereen moet toegang kunnen krijgen tot techniekonderwijs. Ook pleiten de industriewerkgevers voor een investeringsfonds zodat álle kinderen in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs kennismaken met

techniek. Voorzitter Doekle Terpstra van UNETOVNI: “Het gaat om de banen van de toekomst.

Met technische vakmensen kunnen we onze woningen en gebouwen CO2-neutraal maken en onze zorg beter én goedkoper. We moeten nú investeren in de werkgelegenheid van morgen.”

SMART INDUSTRY Digitalisering van de Nederlandse industrie is één van de belangrijkste aanjagers van groei en nieuwe banen. Daarom vraagt de Industriecoalitie een nieuw kabinet verder te investeren in het actieprogramma Smart Industry. In dit programma werken industrie, overheid, ken-

nisinstellingen en werknemersorganisaties samen aan een toppositie voor Nederland in de vierde industriële revolutie. FME-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming: “Onze industrie kan zich meten met de wereldtop. Als onze industrie nóg slimmer produceert, biedt dat fantastische exportkansen en nieuwe banen. Ik roep een nieuw kabinet daarom op nú te investeren in de digitalisering van de industrie.” De Industriecoalitie wil onder meer een ministerieel topteam dat kabinetsbreed inzet op digitalisering. Ook moet een nieuw kabinet investeren in fieldlabs waarin bedrijven en kennisinstellingen werken aan slimme technologische oplossingen. ●

High tech centraal op Dutch Technology Week Van 15 tot en met 20 mei vindt voor de zesde keer de Dutch Technology Week plaats in Eindhoven. Tijdens deze week worden de meest wonderlijke en innovatieve technologieverhalen verteld.

De Dutch Technology Week heeft als doel het versterken van de Nederlandse high tech sector. Dit gebeurt door het succes van die sector zo breed mogelijk uit te dragen en daarbij vooral de jeugd te inspireren. Het programma van de Dutch Technology Week staat vol tentoonstellingen, presentaties, experimenten, seminars, lezingen en workshops, meet ’n greets en plekken waar je een kijkje in de toekomst krijgt. Sommige activi-

10 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

teiten duren de hele week, maar er zijn ook kortlopende activiteiten.

Eén van de events is gericht op de doelgroep professionals PatentMatch 2017 op 17 mei. Dit event is één grote ontmoetingsplaats waar innovatoren en uitvinders in contact komen met deskundigen die hun concepten echt verder kunnen brengen. Andere evenementen voor professionals zijn onder meer de bedrijvenbijeenkomst van Creative Lab Brainport en de netwerkbijeenkomst Slimmer Leven. ●

MEER INFORMATIE www.dutchtechnologyweek.com

Het hoeft natuurlijk niet Tijdens een autorit belt een lidbedrijf: ik heb een groot probleem. Kunnen jullie me helpen? Gelukkig kan het gesprek handsfree worden gevoerd. Wat volgt, is een lang gesprek over een zeer actueel dossier. Nadat alles is gezegd, wordt er opgehangen.

Een week later belt hetzelfde lidbedrijf. De geboden informatie heeft enorm geholpen. Als

dank staat er een doos chocolade van een gerenommeerd merk klaar. Kun je dat even ophalen?

Uiteraard hebben we uitgelegd dat het geven van zinvolle informatie ons dagelijks werk is en dat een lidbedrijf daar geen chocolade voor hoeft te geven. Dat wordt beaamd, maar er wordt tevens aangegeven dat waardering ook moet worden uitgesproken en in bijzondere gevallen zelfs tastbaar gemaakt moet worden.

Het behoeft geen betoog: lidbedrijven helpen met de juiste informatie is ons werk. Dat doen we graag en met passie. Waardering voor als er een stapje meer wordt gezet, vinden we natuurlijk leuk, maar dat hoeft natuurlijk niet met chocolade. Ook zonder stoffelijke bewijzen van waardering zijn wij onze leden graag van dienst. Wij hopen dat u ons weet te vinden als het nodig is. ●

Brainportbedrijven helpen jongeren met beroepskeuze Achttien bedrijven in de Brainportregio organiseren van februari tot en met april een Tech Event voor leerlingen van vmbo en havo. Het moment voor jongeren mét hun ouders om zich te oriënteren op de beroepen die de Hightechsector in de Brainportregio te bieden heeft. Begin 2016 bezochten 500 leerlingen met ouders deze zogenoemde Tech Events.

Brainport Industries College organiseert jaarlijks met zijn leden de Tech Events. Kijken, luisteren en beleven is het motto. De bedrijven laten de leerlingen en hun ouders de hedendaagse beroepen in de Hightech sector beleven. Zo krijgen zij antwoord op de vragen: is het beroep leuk, past het type bedrijf bij me en heb ik aanleg voor het vak? De Tech Events helpen de leerlingen een keuze te maken door de beroepen te laten beleven in de echte bedrijfsomgeving.

Jaarlijks worden er circa 20 Tech Events georganiseerd door de ruim 70 leden van Brainport Industries College. Op deze manier kunnen leerlingen die binnen de techniek een vak willen leren al met hun toekomstige leerbedrijf in contact komen. De bezoekers van vorig jaar waardeerden de Tech Events met ruim een 8.

Het beroepsbeeld wordt door het bezoeken van een Tech Event verbeterd en bevestigd. 75% van de bezoekers geeft aan geholpen te zijn met

hun studiekeuze. Praten met mbo-leerlingen in het bedrijf brengt de toekomst dichterbij.

Brainport Industries College is een samenwerking van ruim 70 bedrijven in de Hightech industrie én de onderwijsinstituten: ROC Ter AA, SUMMA Techniek en Teclab. Het geven van voorlichting, helpen met het vinden van het geschikte leerbedrijf en het maken van de

match tussen leerling en bedrijf zijn de hoofdactiviteiten. De focus ligt op de route van werkend leren: de Beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in het mbo. Zie ook het artikel over Brainport Industries op pagina 18. ●

MEER INFORMATIE www.brainportindustries.com

Atotech Nederland fuseert met Atotech BV Om zorg te dragen voor een optimalisatie in dienstverlening en een efficiëntere werkwijze heeft Atotech besloten om Atotech Nederland bv samen te voegen met Atotech bv. Met ingang van 9 maart 2017 gaat

het bedrijf verder onder de naam Atotech bv. Voor de klanten in de Benelux heeft de fusie van beide organisaties geen gevolgen. De levering en support zal als vanouds voortgezet worden.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 11

ALGEMEEN

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

BETERE KWALITEITSBORGING DANKZIJ DIGITALISERING MEETGEGEVENS We willen steeds beter weten wat er feitelijk in het proces van de oppervlaktebehandeling gebeurt en willen ook altijd bijtijds kunnen bijsturen om de kwaliteit te kunnen borgen. Een methode om dat te bereiken, is het digitaliseren van de badenreeks. Dit zorgt ervoor dat op een aantal parameters continu de waarden in de baden gemeten wordt. De voordelen hiervan zijn legio. Bij Heras zijn ze begonnen dit toe te passen. Wat zijn de ervaringen?

In veel bedrijven worden parameters als de temperatuur, de geleidbaarheid en de pH-waarde van de baden slechts één keer per dag handmatig gemeten. Vaak is dat voldoende om het proces en de kwaliteit in de hand te houden. Maar de vraag is hoe lang je op deze manier kunt blijven werken. Bij Heras zijn ze overgestapt op het continu meten via het digitaliseren van de badenreeks. Volgens Heinrich Guth, procesontwikkelaar bij Heras, kon dat niet anders door de

12 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

overstap van Chroom VI naar Chroom III. “In december hebben we die overstap gemaakt.

Chroom VI is behoorlijk vergevingsgezind naar wat je doet. Wat je je daarbij kunt permitteren in de badenreeks is nogal ruim in de bandbreedte.

Maar bij Chroom III is de bandbreedte veel nauwer. Dat betekende voor ons dat wij veel meer metingen moesten doen dan bij Chroom VI. Vroeger deden we iedere ochtend een meting van de pH-waarde, de geleidbaarheid en de

temperatuur. Maar als je in twee ploegen draait, dan ben je op sommige situaties zomaar 3.000 vierkante meter verder voordat je een volgende meting doet. Tussentijds lieten we af en toe wel proefplaatjes meelopen, maar de echte chemie werd eigenlijk maar één keer per dag gemeten.

Met Chroom III kun je je dat eigenlijk niet meer permitteren vanwege de nauwere bandbreedte.

Je wilt dan continu kunnen bijsturen.”

Een zware kolom gaat bij Heras getakeld worden om zwaar tillen te voorkomen.

KWALITEIT VAN DE CHEMIE Op basis van die wens is het digitaliseren van de badenreeks in gang gezet. Momenteel geldt dat voor de actieve baden (ontvetting, beitsen en de conversielaag), maar binnenkort ook voor alle baden, dus bijvoorbeeld ook het spoelwater. Het continu meten heeft betrekking op de pH-waarde, de temperatuur en de geleidbaarheid. Nu dat bereikt is, is het de bedoeling om de metingen te koppelen aan gedigitaliseerde pompen waardoor de pomp straks automatisch wordt aangestuurd door de metingen. Daardoor blijft het bad continu op een bepaald chemisch niveau. De leverancier van de chemicaliën (MAVOM, zie kader) is hier zeer nauw bij betrokken. Sterker nog: ze zijn medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van de chemie in de baden.

Daardoor kunnen ze ook op iedere moment inloggen in de meetgegevens van de baden.

Heinrich Guth: “Voor de digitale meetgegevens zijn er sensoren in de baden geplaatst, is er een zogenoemde black box aan de baden gekoppeld die de gegevens verzamelt en is er software ontwikkeld waarmee je bepaalde limieten kunt koppelen aan de meetgegevens.

Ook levert de software grafieken waardoor de meetgegevens makkelijk zichtbaar te maken zijn gedurende een bepaalde tijdreeks. Alles

bij elkaar vergt het een behoorlijke investering, maar wij verwachten die terug te verdienen door minder chemieverbruik, maar vooral door de borging van de kwaliteit. Dat staat voorop, dat je te allen tijde weet wat de kwaliteit van de baden is.”

Aan de meetgegevens kunnen bepaalde limieten gekoppeld worden, bijvoorbeeld een limiet die als waarschuwing fungeert en een limiet die aangeeft dat er gestopt moet worden. Bij iedere limietoverschrijding krijgen zowel Heras als MAVOM automatisch een melding. Heras was al eerder aan de digitalisering begonnen, maar de overstap van Chroom VI naar Chroom III heeft dit proces in een stroomversnelling gebracht.

Het bedrijf heeft behoorlijk grote baden. In het bad voor de conversielaag zit bijvoorbeeld 35.000 liter, maar in het ontvettingsbad maar liefst 75.000 liter. Momenteel kan Heras nog niet al te veel zeggen over een besparing in het chemiegebruik, maar de verwachting is wel dat die zal optreden. Aangezien de parameters strakker binnen de randvoorwaarden blijven, verwacht men dat de baden langer mee zullen gaan.

BESPARINGEN “Dat zal logischerwijze gebeuren, omdat je nooit teveel toevoegt. Een badwissel zal dus

later dan in de oude situatie nodig zijn en dat is belangrijk omdat zo’n wissel behoorlijk wat kosten met zich meebrengt. En dan heb je ook nog de stilstand in de productie. Een badwissel kost al gauw een ploeg van acht uur. Meestal plan je die op onderhoudsdagen, maar je kunt je tijd wel beter besteden. En dan is er nog de milieubelasting. Wij doen mee met de CO2-Prestatieladder en dus is onze CO2-uitstoot belangrijk. Hoe minder badwissels, hoe minder chemieverbruik en hoe betere we uitkomen met de CO2-uitstoot. Voor iedere kilo chemie die wij uit de baden afvoeren, worden we voor 4,5 kilo CO2 doorbelast. Een liter is ongeveer 1,1 kilo. Dus als ik een volledig bad van 35 kuub afvoer, dan komt dat uit op ongeveer 40 ton dat meetelt voor de CO2-belasting.”

Daarom beschouwt Heras het als een significant winstpunt als er één badwissel per jaar minder is. De vermenigvuldigingsfactor van 4,5 verandert overigens niet door de overstap van Chroom VI naar Chroom III. Maar de besparing is, evenals andere besparingen op milieubelastende werkwijzen, weer van belang voor sommige klanten. “Wij leveren aan overheden, semioverheden en ook aan industriële projecten. Zeker overheden en semioverheden vragen dit soort milieufactoren op, maar ook

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 13

HEEL GROTE VERANDERING De beschreven toepassing om altijd inzicht te hebben in de belangrijkste parameters van de baden, is uitgedacht bij MAVOM Chemie.

Douwe van der Zee, directeur bij MAVOM Chemie, legt uit hoe dit zo is ontstaan. “Door de overstap van Chroom VI naar Chroom III kom je in een werkgebied dat je veel beter onder controle moet hebben.

Daarnaast zie je dat er aan de baden steeds minder kennis beschikbaar is voor die goede controle. Verder zie je bij zowel de applicateur als de klant een toenemende wens om precies te kunnen achterhalen wat er mis gegaan zou kunnen zijn als er problemen zijn opgetreden. Dan wil je de procesparameters voor ieder moment heel inzichtelijk hebben en kunnen bekijken. Tot slot speelt mee dat ikzelf lang in de industrie heb gewerkt met procespompen die altijd in de gaten werden gehouden voor wat betreft hun trilling zodat je preventief onderhoud kon plannen. Zo is de gedachte ontstaan om dat bij onze klanten ook toe te gaan passen.”

Daryon van Duijn, technisch manager bij MAVOM Chemie: “Ongeveer twee jaar geleden zijn we op zoek gegaan naar mogelijkheden om continu online parameters in beeld te krijgen en gegevens vast te

leggen. Het moest een simpel, eenvoudig systeem zijn dat makkelijk op de werkvloer toegepast kon worden. En wij moesten zelf ook altijd mee kunnen kijken. We moesten de juiste sensoren voor de baden vinden, een kastje om de gegevens online te krijgen en software om de meetwaarden inzichtelijk te krijgen. Vervolgens hebben we ongeveer driekwart jaar in ons eigen laboratorium de configuratie getest. Behalve bij Heras hebben we het ook bij onder meer Kriek en Schoen geplaatst.

Binnenkort zal een aantal installaties afgerond worden.”

Douwe van der Zee: “Ik zie deze ontwikkeling als een heel grote verandering. In plaats van dagelijks of wekelijks te meten, heb je nu continu inzicht in de belangrijkste parameters van de baden. Vroeger wist je nooit hoe die tussen de metingen waren. Daarbij is de overstap van Chroom VI en Chroom III ook een verschil. Verder ga je nu samen met de klant naar de data kijken en die interpreteren. Voor beide partijen is dat erg leerzaam. We hebben gemerkt dat al gauw de vraag naar een doseerinstallatie ontstaat die automatisch reageert op wat je meet. Dan blijft je bad continu op peil. Tot slot kun je op basis van de data een blik in de toekomst werpen en beter onderbouwd een badwissel zien aankomen.”

Heinrich Guth.

Proefplaatjes van verschillende dikte bij Heras.

cijfers over de arbeidsveiligheid, zoals cijfers van (bijna-)ongevallen. Al die cijfers kunnen een rol spelen bij de gunningsprocedure. Dus zal je continu moeten kijken wat je kunt verbeteren om minder afval te produceren en de arbeidsveiligheid te verhogen.”

systeem komen. Grote waarde is natuurlijk dat je veel meer inzicht hebt in de procesvoering en dat je nauwkeurig een badwissel kunt zien aankomen of slijtage van een machineonderdeel.

Ook is niet uit te sluiten dat de data aanleiding geven tot veranderingen in de bedrijfsvoering, zoals de opslag van materialen, nauwkeuriger aansturen van de oven of een betere bewaking van de temperatuur in de hal.

Guth ziet de digitalisering van de badenreeks niet als een eindpunt, maar als een methode naar verdere proces- en kwaliteitsverbetering.

“De start is de badenreeks, omdat uit die gegevens de meeste informatie te halen is. Maar waar je eigenlijk naartoe wil, is dat je straks met pakweg 99 procent zekerheid kunt zeggen dat het product een goede hechting heeft zonder dat destructieve testen of langdurige testen als

VERDERE PROCESVERBETERING De digitalisering brengt voor de meeste medewerkers geen verandering in het werk met zich mee. Alleen het werk van de medewerker die verantwoordelijk is voor de baden verandert. Hij hoeft geen metingen aan de baden meer uit te voeren, maar moet wel de meetsensoren ijken.

Hij hoeft ook niet meer handmatig getallen in te voeren en grafieken te maken, maar moet nu meer achter de computer de meetgegevens analyseren waaronder de grafieken die uit het

14 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

de zoutsproeitest nodig zijn. Dus dat we dankzij de verzamelde data eerder kunnen zeggen hoe goed de conversielaag is, ongeacht of je met driewaardig chroom of eventueel chroomvrij werkt. Bij dat laatste heb je nog smallere bandbreedtes en dat valt in de toekomst niet uit te sluiten. Daarom willen we in een latere fase ook de temperatuur en de vochtigheid in de hal constant monitoren, zodat we veel meer waarden hebben die we tegen het licht kunnen houden als de kwaliteit eens te wensen overlaat.” ●

MEER INFORMATIE www.heras.nl www.mavom.nl

ALS HET OM DE AFWERKING GAAT: Straalcabines met toebehoren

INNOVATORS IN STRAALTECHNIEK

Straaltechniek International ontwerpt, ontwikkelt én bouwt state-of-the-art straalcabines.

Hierin creëren wij de ideale omstandigheden voor het behalen van het hoogste rendement tegen minimale kosten in een veilige en milieuvriendelijke omgeving!

Bezoek onze website: www.straaltechniek.net

Straaltechniek International BV | Oosterhout - NB info@straaltechniek.net - www.straaltechniek.net

en

rzink ur ve eratu 2017 p m e t r Hoge et voorjaa h Vanaf Mook. ook in

25µ - 80µ

OPPERVLAKTEMINIMALIST Voorwerpen die bij hoge temperatuur worden verzinkt, hebben een duidelijk grotere oppervlaktehardheid, kunnen optimaal worden nabehandeld en passen als gegoten, wat met name voor onderdelen met een fijne geometrie optimaal is.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 15

ELEKTROCHEMIE EN METALLIEKE DEKLAGEN

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

BUITEN VASTE KADERS DENKEN SCHEPT NIEUWE PERSPECTIEVEN Iedere ondernemer weet dat hij voor de continuïteit van zijn bedrijf met zijn tijd moet meegaan. Beter nog is het om de ontwikkelingen vóór te zijn door bijvoorbeeld nieuwe markten aan te boren en nieuwe werkwijzen te ontwikkelen. Bij DCS (Drecht Coating Services) in Moerdijk wordt dat concreet vormgegeven. Men is nu in SaudiArabië actief en met een aantal klanten aan het meedenken over de constructie van het te behandelen werk. Hoe is dat zo gekomen?

In oktober 2015 hebben we ook over DCS bericht. De te metalliseren producten zijn daar in de regel groot en zwaar: denk aan grote opslagtanks, brugdelen en sluisdeuren. Het bedrijf heeft als voordeel dat het gevestigd is aan een insteekhaven van het Hollands Diep. Daardoor kunnen die grote en zware constructies ook over het water worden aan- en afgevoerd. Tot zover niets nieuws onder de zon. Maar sinds kort is DCS ook in Saudi-Arabië actief en zijn ze erin geslaagd om in de keten op te schuiven richting constructeur of eindklant. Daardoor kan er beter en sneller gemetalliseerd worden.

Marcel de Keizer voert samen met zijn zus Angélique de directie van DCS. Bijna drie jaar geleden heeft DCS voor het eerst voet aan wal gezet in Saudi-Arabië. Marcel de Keizer legt uit hoe dat zo gekomen is. “Wij zijn benaderd door een afvaardiging uit SaudiArabië. In dat land willen ze hun economie omvormen van olieafhankelijk naar olieonafhankelijk. Ze waren op zoek naar bedrijven die iets deden wat niet direct oliegerelateerd was, maar wel bruikbaar was in hun land. Ze zijn hier geweest, we hebben uitgelegd wat we doen en wij zijn daar geweest om diverse gesprekken te voeren met grote spelers als Aramco, Sabic en SWCC. Laatstgenoemde club maakt van zout water zoet water en heeft daartoe 24 stations aan de kust staan waarvandaan heel lange pijpleidingen het water naar de steden vervoeren. De omstandigheden in het land zijn niet bepaald bevorderlijk voor je coating.”

VEEL GEDOE Zoals bekend, is het in Saudi-Arabië heel heet,

16 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

is er veel zand met af en toe zandstormen en is er voortdurend een heel felle zon. Corrosieproblemen liggen dus altijd op de loer. Het metalliseren dat DCS doet (Thermal Spraying Aluminium, TSA) wordt gezien als een betrouwbare methode om in die omstandigheden corrosie tegen te gaan. “TSA kennen ze daar niet, maar ze hebben er wel interesse in. We hebben besloten een joint venture aan te gaan met een partij daar en zijn daarmee de markt verder gaan verkennen. We hebben een loods gehuurd en ingericht als productielocatie. Daarna zijn we werk gaan zoeken, maar dat gaat niet zo vlot als in Nederland. Voordat je alle vergunningen en benodigde papieren hebt, ben je 2,5 jaar verder.

En eerder kun je niet beginnen. Pas onlangs zijn we met onze eerste opdracht begonnen. We zijn daar nu echt aan het produceren. Het is niet een heel grote opdracht, maar dat is niet erg. Je moet jezelf eerst bewijzen. Als SABIC zegt dat ze dit wel interessant vinden, dan zal de rest ook wel loskomen.”

Het pad ernaartoe had behoorlijk wat voetangels en klemmen. Je moet eerst een techneut zien te overtuigen van de kwaliteit die je kunt leveren, dan moet je in de juiste specificaties terecht komen, vervolgens moet je als leverancier goedgekeurd worden en krijg je een code. Dan sta je in het systeem en krijg je bijna automatisch werk. “We hebben eens op het punt gestaan om ermee te stoppen, omdat we na 2,5 jaar nog geen werk hadden. Toch hebben we besloten door te gaan. Er zit daar iemand van ons semipermanent en we hebben onlangs iemand in dienst genomen om ons te assisteren bij de uitvoering van het werk aldaar. Het idee is

Marcel de Keizer om er uiteindelijk een vaste man te hebben zitten die er dus woont, maar daar is nu het werk nog niet naar. Het is wel duidelijk dat je niet op afstand kunt verkopen, je moet er gewoon zijn.”

7.000 PRINSEN De Keizer wijst erop dat Saudi-Arabië een heel andere cultuur heeft en het zakendoen daar anders gaat. De concurrentie is er minder open dan in de EU. Of je een klus binnenhaalt, hangt ook heel erg af van de partner met wie je samenwerkt. Wat er gegund wordt, is immers een zaak van families. Het land telt maar liefst 7.000 prinsen die allemaal een zekere invloed hebben. “Er is altijd wel ergens een prins op de achtergrond die zich ermee bemoeit. De vraag is dan: welke prins heb je? De prins die wij hebben is een zoon van de broer van de koning. Die zit dus dichtbij het vuur. Dat helpt om ergens doorheen te breken, want er is een gevestigde

Grote sluisdeur die buiten behandeld moest worden omdat die te groot was voor binnen.

markt met heel grote partijen en die laten zich niet zomaar handel afsnoepen. Wat wel in ons voordeel werkt, is dat we ook metalliseerwerk voor Shell doen.”

De Keizer verwacht dat nu er eenmaal geproduceerd wordt, er meer werk zal komen. Ook merkt hij dat er interesse is voor TSA uit enkele omliggende landen als Bahrein, Qatar en Oman.

Voorlopig heeft De Keizer echter de handen vol aan zorgen voor de continuïteit van de joint venture in Saudi-Arabië. “Daar is gewoon een heel grote markt en met de kennis die we er hebben opgedaan, is er gewoon geld te verdienen. Maar alles hangt wel heel erg af van de olieprijs. Als die weer naar beneden gaat, kan er zomaar op stop gedrukt worden.”

Tijd om over te stappen naar een onderwerp dat dichterbij is, om precies te zijn de buren van DCS. Daar was tot voor kort een scheepswerf die echter de poorten moest sluiten. Er stonden drie grote loodsen op het terrein en die heeft DCS in januari van dit jaar gekocht. Eén loods is inmiddels verhuurd, met de twee andere heeft De Keizer bijzondere plannen. “Aan de klantvraag merken we dat alles steeds groter, zwaarder en langer wordt. Het past niet altijd meer in onze loods. We hebben nu bijvoorbeeld een sluisdeur buiten staan die we daar hebben moeten behandelen omdat die te groot is voor binnen. Toen de loodsen van de buurman te koop kwamen, was ik meteen geïnteresseerd.

De grootste loods heeft een deuropening van 22 meter breed bij een hoogte van 16 meter.

De lengte van de hal is 71 meter. Daarnaast is er een loods met een deuropening van 12 meter breed en ook 16 meter hoog met een lengte van 55 meter. Achter die twee loodsen heb ik een roll-on-roll-offkade laten bouwen waar 600 ton overheen kan.”

Transport van een met TSA behandelde tank van de RoRo-kade op een ponton.

Foto Marcel de Keizer.

MAKKELIJK SAMENWERKEN Het bijzondere aan de plannen met die loodsen is dat DCS die loodsen aan klanten beschikbaar wil stellen, zodat ze daar zelf hun producten kunnen bouwen waarna DCS voor de coating zorgt. Het gaat dan om producten die qua planning of qua afmetingen niet passen in hun eigen loodsen of die niet over de weg kunnen terwijl de klant ook niet aan het water zit. Na de bouw en de coating kan het object meteen worden weggevoerd over het water. Klanten hoeven hierdoor niet te gaan slepen met spullen en zich ook geen zorgen te maken over het transport. In de grote hal hangen twee keer 25 tons kranen en vier kranen met een maximaal laadgewicht van 5 ton. In de andere loods zijn twee 10 tons kranen “Je kunt er heel wat doen. Laatst hebben we hier twee tanks gebouwd die net naar buiten konden. Ze hadden een diameter van 19 meter, waren 15 meter hoog en gingen naar buiten op sleden. Met multiliners zijn ze de ponton opgereden. Binnenkort wordt hier een brug samengesteld en een groot frame gemaakt. Er is behoorlijk wat interesse vanuit de constructiewereld voor de twee loodsen. Het gebeurde hier regelmatig dat er twee brugdelen kwamen die hier aan elkaar werden gezet waarna wij voor de coating zorgden. Nu er een eigen hal voor is, kan er rustig gewerkt worden. Als de klant klaar is, gaat hij weg en stappen wij erin. Door deze werkwijze ga je op een ander manier met klanten om en ontstaan er nieuwe mogelijkheden.”

MEEDENKEN MET KLANT Deze manier van werken betekent immers dat er meer samengewerkt wordt en dat je als oppervlaktebehandelaar meer vóór in het traject terecht komt. Als vanzelf ontstaat de

gelegenheid om met de klant mee te denken waardoor niet alleen het gezichtspunt van de constructeur leidend is. Doordat op een andere manier naar het project wordt gekeken, wordt de oppervlaktebehandeling makkelijker in de constructie-afwegingen meegenomen.

“Op tanks zit bijvoorbeeld een hoeklijn met steuntjes rondom om de tank als die leeg is te beschermen bij harde wind. Het is een soort verstijvingsring. Het is een crime om die hoeklijn met steuntjes te behandelen: het kost verschrikkelijk veel tijd en het zijn net de punten waar als eerste corrosie optreedt. Als je de hoeklijn bijvoorbeeld zou kunnen vervangen door een halve buis, dan kun je er gewoon overheen spuiten en heb je een betere bescherming tegen corrosie.”

Tot slot wil De Keizer het werk, bijvoorbeeld het spuiten van tanks, zodanig inrichten dat eindcontrole niet meer nodig is om aan te kunnen tonen dat de kwaliteit goed is. “Als je alle parameters inzichtelijk en onder controle hebt, dan hoeft het eindresultaat niet meer meetbaar te zijn. Als je alles onder controle hebt, weet je het eindresultaat. Als je bijvoorbeeld weet hoeveel verf er uit het pistool komt, met welke snelheid die functioneert, hoe vaak die er overheen gaat enzovoorts, is het meten niet meer interessant. Het proces stopt meteen als er een fout optreedt. Ik wil alle processen zó gaan inrichten dat de controleur alleen nog het proces en niet meer het eindproduct controleert.

Dat is namelijk heel arbeidsintensief. Als je alle parameters onder controle hebt, kun je geen verkeerd product hebben.” ●

MEER INFORMATIE www.dcscoating.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 17

ALGEMEEN

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

EUROFINISH 2017: INSPIRATIEBRON EN TREFPUNT VOOR DE BRANCHE Op 10 en 11 mei staat de Brabanthal in Leuven in België volledig in het teken van oppervlaktebehandeling. De twaalfde editie van de vakbeurs EUROFINISH wordt meer dan een verzameling van technologie. Het is een bijeenkomst van gelijkgestemde ondernemers, een knooppunt voor netwerking, een inspiratiebron voor de toekomst en een kweekplaats van nieuwe ideeën. Het is het trefpunt en kenniscentrum voor oppervlaktebehandeling.

Bijna alles is tegenwoordig online te raadplegen. Toch blijft een beurs de meest aangewezen manier om een nieuw product te ontdekken.

Bezoekers leren persoonlijk de innovatie kennen en hun eerste vragen worden onmiddellijk beantwoord. EUROFINISH 2017 heeft aan deze aspecten bijzondere aandacht geschonken door middel van het revolutionaire beursconcept. De honingraatstructuur van de standindeling zorgt voor een maximale cohesie en interactie tussen standhouder en bezoeker.

EUROFINISH 2017 ZOOMT IN OP VOLGENDE THEMA’S: - Corrosieweerstand: innovatie met het oog op duurzaamheid - ateriaaltechnologie: aandacht voor slimme materiaaltoepassingen - Valorisatie en duurzaamheid: balans tussen techniek, milieu en energie - Precisie en engineering: samen evolueren en ontwikkelen In de branche oppervlaktebehandeling moet men blijvend innoveren en toegevoegde waarde herkenbaar leveren. Het nieuwste van coatingtechnieken staat op de vakbeurs. Marktdrijfveren zijn nieuwe materialen, duurzame deklagen en productietechnieken en dit in een wereldmarkt waar technologie en economie hand in hand gaan.

18 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

“In de branche ontstaat steeds meer aandacht voor het verminderen van de productieverliezen tijdens het coatingproces, dunnere coatings met meer functionaliteit, slimme en duurzame materialen, hergebruik van basismateriaal enzovoorts. Daarom pleit EUROFINISH voor co-engineering met de klant en opdrachtgever vanaf het concept tot aan het einde van de levensduur van een product, inclusief software en logistiek”, aldus Veerle Fincken, programmamanager van VOM vzw, de organisator van de vakbeurs.

COMPLEXITEIT De oppervlaktebehandeling van de toekomst moet – volgens de EDP (Environmental Product Declaration) (ISO 14025) -voldoen aan volgende criteria: - Multifunctioneel - Esthetisch en modulair - Duurzaam - Onderhoudsvriendelijk - Toegankelijk - Demonteerbaar - Herbruikbaar Dit betekent dat elk gefabriceerd product in de nabije toekomst vergezeld moet gaan van een transparante verklaring over de milieubelasting, inclusief de oppervlaktebehandeling.

Oppervlaktebehandelaars stuiten vaak op onbegrip bij hun klant bij het oplossen van moeilijke coatingproblemen. Klanten zijn zich niet bewust van de complexiteit van de oppervlaktebehandeling. Daarom heeft VOM demonstraties van technieken en interactie tussen exposanten en bezoekers hoog in het vaandel staan.

Tegelijk met de vakbeurs is er de Aankopersbeurs op 10 mei, georganiseerd door Agoria.

Het concept van deze beurs is eenvoudig en doeltreffend: op korte tijd zo veel mogelijk opdrachtgevers in contact brengen met uiteenlopende toeleveranciers. ●

Meer informatie hieromtrent vindt u in het Eurofinishkatern achterin dit nummer en op de website www.aankopersbeurs.be.

Ook zijn er diverse seminars en workshops waar ingezoomd wordt op specifieke en relevante problemen in de branche en hun mogelijke oplossingen. Diverse onderwerpen die in deze editie van OT of in eerdere edities hebben gestaan, worden als het ware tastbaar in de seminars en workshops. Inschrijven voor de seminars kan via www.eurofinish.be.

chromitAL TCP

Driewaardige chroompassivering voor aluminium SurTec 650 chromitAL levert een uitstekende corrosiebescherming op ongecoate oppervlakken en verbetert de adhesie van organische coatings.

Ook geschikt voor toepassing op glad en geanodiseerd aluminium. directe vervanging van conventionele hexavalente chroompassivering milieuveilig, gifvrij, eenvoudige toepassing en afvalverwerking voldoet c.q. overtreft MIL-DTL-81706 and MIL 5541 voor absolute corrosieweerstand (= 336 uren tot eerste corrosie vlgs ASTM B-117 neutrale zoutsproeitest) temperatuurbestendigheid tot 100 °C

lage contactweerstand, overeenkomstig electrische geleidbaarheidseisen op aluminiumsubstraten vlgs MIL DTL-81706 class 3 in de praktijk getest op 2024, 2219, 5083, 7075 legeringen en verschillende gietlegeringen geschikt voor dompel-, sproeitoepassing en wisapplicatie voor het bewerken van grote oppervlakken SurTec Benelux B.V. Molenweg 17A NL-5953 JR Reuver Nederland

Tel.: Fax: E-mail: Web:

+31(0)77 308 1590 +31(0)77 476 2033 HeH@surtecbenelux.com www.surtec.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 19

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

TEKST Désirée Driesenaar

ALGEMEEN

TRENDS IN UITBESTEDEN: “LATEN WE ONZE KENNIS OPTIMAAL BENUTTEN” De markt van anodiseren en aanverwante activiteiten is altijd in beweging. Processen worden minder populair of winnen juist aan kracht. Michael Baas, directeur van Aldor in Weert, schetst een beeld van de trends rondom uitbesteden. “Als we goed samenwerken in de keten, vlakken we pieken en dalen af en optimaliseren we de bezettingsgraad van de gehele industrie. Dat is voor iedereen winst.”

Uitbesteden is een breed begrip. Michael Baas onderscheidt voor de bedrijven in de oppervlaktebehandelingsbranche vijf verschillende manieren van uitbesteden: personeel, capaciteit, one-stop-shop, marktontwikkeling en uitfasering van processen (zie ook kader). “Je kunt uitbesteden aan personeel dat niet bij jou in dienst is, zoals aan uitzendkrachten of een sociale werkplaats. Een drijfveer achter personele uitbesteding is de creatie van een flexibele schil die de fluctuaties tussen projecten absorbeert.

Het is een duidelijke trend om deze flexibele

schil te vergroten. Typisch voor onze industrie is een flexibele interne schil van zo’n 10 tot 20 procent, waarbij het hoge percentage zelden wordt gehaald vanwege het gebrek aan vaklieden.

Grote, doorlopende opdrachten hebben meer mogelijkheden om extern uit te besteden aan bijvoorbeeld een sociale werkplaats, omdat de leercurve langer mag zijn. De benuttingsduur is tenslotte ook langer.”

De tweede vorm van uitbesteden heeft te maken met volume of techniek die niet toereikend is. Baas: “Wij besteden standaard anodiseerwerk

soms uit omdat wij onze eigen mensen voor de technisch lastigere klussen willen inzetten of omdat we simpelweg de capaciteit niet hebben.

Capaciteitsuitbesteding is altijd een tijdelijk iets.

Als de vraag uit de markt krimpt, dan wil je de werkzaamheden weer zelf uitvoeren. Anderzijds, als de vraag stijgt, ontstaat er ruimte voor een mogelijke investering. Bij het overwegen van zo’n investering mogen de focus en de missie van het bedrijf nooit uit het oog verloren worden. Aldor is bijvoorbeeld sterk in kleine, specialistische machineonderdelen die een grote nauwkeurigheid vereisen. Een investering zal hier dus altijd bij passen.”

DIVERSITEIT

Door Aldor geanodiseerde camera’s.

20 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

“De derde vorm van uitbesteden, de one-stopshop, ontstaat als de markt het risico van de verschillende, opvolgende processtappen in de productiekolom bij één partij neerlegt”, vertelt Baas. “Een machinefabriek wil bijvoorbeeld dat wij alle opvolgende stappen trommelen, anodiseren en laserbeschriften onder onze verantwoordelijkheid laten uitvoeren. Dit is de integratieve one-stop-shop. Deze beweging naar one-stop-shop is al jaren aan de gang en vindt zijn oorsprong bij de wens van de eindklant om de volledige opdracht bij één partij neer te leggen en het aantal deelopdrachten te verminderen. Zo besteden wij het anodiseren van langere lengtes uit bij collega’s. Dit heeft als voordeel voor Aldor dat we onze klant tevreden kunnen houden. Hij legt tenslotte de totale anodiseerbehoefte bij ons neer. Ik zou het zo

Michael Baas, directeur van Aldor (foto Désirée Driesenaar)

VERSCHILLENDE VORMEN VAN UITBESTEDEN 1. Personeel, de flexibele schil 2. Capaciteit, altijd een tijdelijke situatie 3. One-stop-shop, de eindklant gebruikt alle expertise in de keten 4. Marktontwikkeling, uitbesteden tot het moment dat de markt groot genoeg is om te investeren 5. Uitfasering van processen, in een krimpende markt of als processen niet meer bij het bedrijf passen.

kunnen zeggen: uitbesteding onderhoudt de diversiteit in processen.”

“Het uitbesteden heeft gevolgen voor het organiseren van de kennis in de bedrijfskolom. De constructeur die de onderdelen ontwerpt, beseft vaak niet welke toleranties in zijn ontwerp moeten zitten om de chemietoleranties succesvol op te vangen. De verantwoordelijkheid wordt bij de constructeurs en machinefabrieken gelegd, die de expertise van de hele bedrijfskolom gebruiken. Het anodiseerproces heeft een 20-tal procesparameters met allemaal een eigen, specifieke tolerantie. Pas na het gehele productieproces, als alle kosten al zijn gemaakt, kunnen we het succes van het gehele proces bevestigen. Dan weten we de resultaten van maatvoering, visuele uitstraling en specificaties.

Het is daarom heel belangrijk om als uitbesteder een kwaliteitscomponent in overweging te

nemen, zoals Qualanod. En dan is het aan de oppervlaktebehandelingsbranche om die kennis terug te brengen naar machinefabrieken en constructeurs om zodoende tot een hoger niveau te komen.”

VOLDOENDE VOLUME “De vierde vorm van uitbesteden die ik zie, is de marktontwikkeling”, vervolgt Baas. “Het kan zijn dat wij een nieuwe product-markt-combinatie willen ontwikkelen waar we geen geschikt proces voor hebben. Het gaat dan meestal om een technologie die extra toegevoegde waarde heeft in het proces of in de voor- of nabewerking. Een voorbeeld hiervan is Prooxyd, een proces dat een hoge investeringsdrempel heeft of dat specialistische chemie nodig heeft.

Tijdens het uitbesteden wordt de markt ontwikkeld, vinden we er klanten voor en zodra we voldoende volume hebben, komt de productie naar Aldor. Een ander voorbeeld bij Aldor is het slijpen van scheepsramen. We hebben er actief andere markten bij gezocht. In de markt van hoogwaardige lichtarmaturen speelt een combinatie van slijpen, glanzen, impregnatie en anodiseren, dus dat is een prima toevoeging.

Toen onze afzet groot genoeg was, zijn we zelf deze bewerkingen gaan uitvoeren. De vijfde vorm is het uitfaseren van een bepaalde product-markt-combinatie in een krimpende markt. Wij besteden bijvoorbeeld op dit moment het Chroom-VI-proces uit omdat wij dit volgens de RoHS-richtlijnen niet meer zelf willen doen, maar de klant wel willen helpen.”

VERTROUWEN “Bij het uitbesteden speelt technologie altijd een rol”, concludeert Baas. “Er is altijd sprake van kennisoverdracht naar de uitvoerder van de werkzaamheden. Dus bedenk van tevoren goed welke kennis je wilt delen en welke niet.

Op termijn zal uitbesteding je collega’s ook slimmer maken. Dat is niet erg, maar ik ben me er wel van bewust. Al met al is uitbesteden altijd een kwestie van vertrouwen. En vertrouwen in je collega’s is niet zo eenvoudig. Er ontstaat toch snel het gevoel dat de voordelen niet eerlijk worden gedeeld. Bij uitbesteden moet je beiden voordeel hebben, open zijn en samenwerken.

Kennis van je kostprijs is daarbij cruciaal. Als je kennis hebt van je marge weet je ook welke ruimte er is voor de uitbestedingsprijs. En dit is weer belangrijk om tot een win-winsituatie te komen.”

“Bij het bouwen van vertrouwen kan de vereniging ION een belangrijke rol spelen. Uitbesteden werkt het beste als de onderlinge relatie goed is. Tijdens de informele bijeenkomsten waarin we elkaar in een andere setting ontmoeten, kunnen we aan dat vertrouwen werken. Het is net als met landen. Je kunt in vrede leven als je niet over elkaars grenzen gaat.” ●

MEER INFORMATIE www.aldorbv.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 21

ALGEMEEN

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

Artist impression Brainport Industries Campus.

BRAINPORT INDUSTRIES: VAN KLASSIEK UITBESTEDEN TOT ONDERNEMEND SAMENWERKEN Uitbesteden is een activiteit waar elk bedrijf mee te maken heeft. Voor het ene bedrijf is dat dagelijks werk terwijl het andere bedrijf er maar af en toe mee bezig is. Kostenverlaging is hierbij vaak leidend. Je kunt uitbesteden ook structureler bekijken en het zien als een activiteit die niet alleen de kassa doet rinkelen, maar ook leidt tot een betere kwaliteit, snellere doorlooptijd en sterkere klantrelatie Dat doen ze bij Brainport Industries, een clusterorganisatie van toeleveranciers, dat als focus heeft hun klanten te helpen zodat zij beter presteren, maar ook om de toeleveranciers eerder en beter in beeld te brengen bij mogelijke opdrachtgevers.

Dat doen ze via tal van activiteiten en initiatieven.

Van Brainport Industries Coöperatie U.A. kunnen alleen toeleveranciers lid worden. De organisatie behartigt hun gezamenlijke belangen. John Blankendaal is managing director bij Brainport Industries. Hij is een van de twee mensen die daar op de loonlijst staan. “Als zelfstandige coöperatie bestaan wij sinds 2011, maar onze ontstaansgeschiedenis ligt daarvóór.

In het begin van deze eeuw hoorde je overal dat er in Nederland geen toekomst kon zijn voor de

22 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

maakindustrie, want die industrie zou helemaal naar lagelonenlanden gaan. Ik werkte toen bij de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. Als toeleveranciers hebben we toen gezegd: hoe kunnen wij als toeleveranciers er met elkaar voor zorgen dat we onze concurrentiekracht kunnen vergroten? Een aantal partijen uit de maakindustrie heeft toen enkele projecten gedaan waarbij gekeken werd hoe we kunnen komen van klassiek uitbesteden tot onderne-

mend samenwerken.”

Van het één kwam het ander en in 2011 werd Brainport Industries ingeschreven bij de Kamer van Koophandel door zeven startende ondernemers. Momenteel telt de coöperatie een kleine honderd bedrijven. “De vraag was en is: hoe kunnen we ervoor zorgen dat we als toeleveranciers met elkaar een betere concurrentiepositie gaan creëren? Niet door tegen de opdrachtgevers te zeggen: u vraagt wij draaien,

maar door op te willen schuiven in de keten, waarbij we niet concurreren op kosten maar op toegevoegde waarde. Dat werd urgenter door de toenemende complexiteit in de productie en in de toeleveranciersketen en door de toenemende globalisering. In die context kun je het als toeleverancier niet meer allemaal alleen.

Door samen te werken, kun je sneller en beter innoveren. Die samenwerking moest wel een structuur krijgen en dat is Brainport Industries geworden.”

den projecten opgezet om via samenwerking en innovatiegerichtheid de concurrentiekracht van iedere deelnemer te versterken. Vanuit het thema mens is vooral gekeken naar hoe en waar er met elkaar in het technisch onderwijs geïnvesteerd moet worden door de hele onderwijsketen heen. Daaruit is onder meer Teclab voortgekomen, het centrum voor innovatief vakmanschap waar up to date apparatuur aanwezig is om vakmensen bij te scholen en leerlingen op te leiden. Ook is er een Brainport Industries College opgezet dat bemiddelt bij de totstandkoming van leerwerkplekken.

Het thema technologie is volledig gericht op innovatie. OEM’s moeten continu innoveren en stoppen heel veel geld in R&D. Toeleveranciers moeten alles weten van de nieuwste productietechnieken, automatisering en robotisering.

Ze moeten kunnen aangeven hoe ze allerlei faalkosten en transactiekosten kunnen vermijden. Daartoe zijn allerlei projecten opgezet die onder meer tot doel hebben de informatiestromen over de keten heen beter te organiseren.

Het thema markt heeft alles te maken met globalisering en internationalisering. OEM’s besteden heel makkelijk uit aan toeleveranciers aan de andere kant van de wereld. Hoe kun je er als toeleverancier ervoor zorgen dat er aan jou uitbesteed wordt?

SAMENWERKING

FLEXIBEL EN CREATIEF

Er werd een programma vastgesteld met drie thema’s (mens, technologie en markt) en er wer-

John Blankendaal: “Dat zijn allemaal aspecten die je in je eentje vaak niet voor elkaar krijgt,

John Blankendaal

maar met elkaar wel. We hebben bijvoorbeeld de markt in Zuid-Duitsland als speerpunt bij de kop gepakt en het is ons gelukt onze marktpositie daar te versterken. Het bedrijf Carl Zeiss was bijvoorbeeld op zoek naar geschikte toeleveranciers en anderhalf jaar geleden hebben we een convenant getekend waardoor een aantal van onze leden nu regelmatig zaken doet met Carl Zeiss. Wij konden een bepaalde capaciteit bieden die zij niet zo makkelijk in Duitsland konden vinden. De Duitse toeleveranciers zijn veel meer gericht op grote volumes en zijn onder meer sterk op de automobielindustrie georiënteerd.

Maar ze zijn minder flexibel en kunnen minder snel reageren op een veranderende klantvraag.

Wij zijn heel flexibel, kunnen heel goed kleine en complexe series maken, en zijn ook nog eens heel creatief in het oplossen van problemen.”

Een en ander wordt dus makkelijker bereikt door als netwerktoeleveranciers samen te werken. Qua markt wordt er vooral gekeken naar het zogenoemde high mix, low volume, high complexity-domein. Blankendaal noemt dat de Champions League van de maakindustrie. Maar zoals ook bij de topvoetballers het geval is, kan hier niet iedereen meedoen. Het vraagt wat van de deelnemers. “Ze moeten bereid zijn om kennis en ervaring te willen delen en het inzicht hebben dat je door samenwerking sneller kunt reageren op klantwensen dan dat je dat alleen kunt doen. Ook vraagt het om inzicht dat je niet alle kennis in eigen huis kunt hebben en dat je samen meer risico kunt nemen dan alleen.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 23

Verder is er de mogelijkheid om mee te gaan naar een beurs of op handelsmissie waardoor je in contact komt met bijvoorbeeld Duitse ondernemers.”

INNOVATIEPROGRAMMA Meedoen brengt – net als bij de topvoetballers – financiële voordelen met zich mee. “Je ziet gewoon dat sommige grote bedrijven als Philips en ASML internationaal weinig concurrenten hebben, maar dat hebben ze mede te danken aan de specifieke wijze waarop ze toeleveranciers inschakelen. Zij willen een goed geolied toeleveranciersnetwerk tot hun beschikking hebben dat niet alleen in staat is tegen lage kosten te produceren, maar van grotere toegevoegde waarde is, bijvoorbeeld doordat zij zich hebben verdiept in hun processen. Als je toegang hebt tot een cluster van toeleveranciers die de processen met elkaar goed hebben ingeregeld en georganiseerd, wordt de time to market en time to money korter voor de OEM’s.

Onze stip op de horizon is dat wij internationaal worden erkend en herkend als het best georganiseerde toeleveranciersnetwerk ter wereld.”

Concrete resultaten tot nu toe zijn onder meer de realisatie van Teclab, de uitvoering van diverse projecten zoals Addlab (3D metaalprinten), een groot programma in Zuid-Duitsland, dat er twee fieldlabs in ontwikkeling zijn en dat deelnemers veel kennis hebben opgedaan door mee te doen met technische projecten. Ook wordt binnenkort de Brainport Industries Campus opgericht. John Blankendaal noemt dat de fabriek van de toekomst. Op de altijd geopende Campus zal diverse kennis worden uitgewisseld en bestaat de mogelijkheid om dingen in

Bosch Rexroth, gateway for smart monitoring. een productieomgeving uit te proberen. Ook komen er gedeelde faciliteiten om gezamenlijk te kunnen innoveren. Het innovatieprogramma van Brainport Industries waar 75 bedrijven aan meedoen, wordt voor een belangrijk deel op de Campus “gestald”. Volgend jaar zal de Brainport Industries Campus geopend worden. De Campus zal gefaseerd in clusters worden ontwikkeld met uiteindelijk een totaal gebouwde omgeving van 65 hectare in een parkachtig omgeving van 200 hectare.

Tot slot nog een oproep: “Het gaat goed met Brainport Industries, maar we kunnen altijd

STERKERE POSITIONERING OP DE MARKT Dekracoat heeft zich in 2013 aangesloten bij Brainport Industries.

Waarom en wat zijn de ervaringen? Directeur Bram van Gijzel legt uit.

“Een belangrijke reden om ons aan te sluiten, was dat het een goede mogelijkheid bood om onze naamsbekendheid te vergroten toen we Dekracoat overnamen. Daarnaast kunnen we door de georganiseerde bijeenkomsten ons netwerk uitbreiden en informatie krijgen over allerlei ontwikkelingen in de markt. Je krijgt ook een beter gevoel voor de vragen waar je klanten mee zitten. Daarnaast hebben we dankzij Brainport Industries makkelijker toegang tot de Duitse markt. Er zijn reizen naar onze oosterburen georganiseerd. Meestal kijken zij alleen naar bedrijven met een omzet van een paar honderd miljoen, maar veel bedrijven kunnen daar individueel niet aan voldoen maar samen wel.

Daarnaast is kennisoverdracht een belangrijkpunt. Door onder andere deelname aan Brainport Industries hebben we kennis gemaakt met het TecLab. Daar geven we nu gastlessen aan studenten die opleidingen gereedschapsmaker of matrijzenmaker volgen.”

De werkwijze van Brainport Industries spreekt hem ook wel aan. “Er

24 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

versterking gebruiken. Daarom roep ik geïnteresseerde bedrijven uit de oppervlaktebehandelende industrie op om te kijken of ze zich bij ons kunnen en willen aansluiten.” ●

MEER INFORMATIE www.brainportindustries.com www.brainportindustriescampus.com www.brainportindustriescollege.nl j.blankendaal@brainportindustries.nl www.dekracoat.nl

worden aan de hand van allerlei thema’s zeer regelmatig projecten georganiseerd waar kennisuitwisseling hoog in het vaandel staat. Je komt in contact met diverse bedrijven en markten en ontdek makkelijker aan welke eisen, criteria en certificaties je moet voldoen. Ook worden er ongeveer vier keer per jaar bij leden rondleidingen gegeven, waardoor je op een informele manier bij elkaar in de keuken kunt kijken. Dan ontdek je bijvoorbeeld dat er ergens iets moois is uitgedacht, bijvoorbeeld op het gebied van logistiek waar je je voordeel mee kunt doen of ergens een vraag ontstaat waarop wij kunnen inspringen. Communiceren met diverse partijen in de markt is heel belangrijk.” Hij raadt andere oppervlaktebehandelende bedrijven in de regio aan om zich ook aan te sluiten. “Als oppervlaktebehandelaar zit je altijd achteraan in de keten en heb je te maken met druk van levertijd, nabranders en allerlei logistieke en technische aspecten. Door via Brainport Industries actief aan je naamsbekendheid te werken, gaan bedrijven je bellen met de vraag of dit of dat mogelijk is. Je schuift dan een stukje op in de keten. Je kunt beter een stapje naar voren doen dan een afwachtende houding aannemen. Dat is beter voor je verdere positionering op de markt.”

Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN

Volg de actuele ontwikkelingen binnen uw vakgebied op

Het vakblad voor de professional

www.oppervlaktetechnieken.com!

EENVOUDIG GENIAAL SMART SOLUTIONS

HQS = 3 KEER SNELLER » Snel, 3 keer sneller dan doorhangen » Eenvoudig, snel aan de slag » Sterk, tot 100 kg per hanger (HQS) » Gemakkelijk inzetbaar, lengte 400-2400 mm » Kleine ophangpunten » Meer info op www.hangon.nl

www.hangon.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 25 Ad HangOn BV 90x132mm_Einstein.indd 1

2016-12-05 14:35:57

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

ALGEMEEN

OVERDRACHT VAN FAMILIEBEDRIJVEN: BEGIN NU Nederland kent behoorlijk wat familiebedrijven en dat geldt ook voor onze branche. Ieder familiebedrijf krijgt vroeg of laat te maken met het vraagstuk bedrijfsopvolging. Gaat iemand uit de familie het bedrijf overnemen of niet? Wat doe je als er een goed bod van buiten komt?

Wat spreek je af en hoe regel je dat? Veel grote vragen die vaak ook een emotionele lading hebben. Hoe ga je hiermee om?

Voor die vraag gingen we te rade bij Alexander Thomassen, specialist familiebedrijven en bedrijfsoverdracht bij ING. Hij komt dagelijks allerlei aspecten tegen die spelen bij de overdracht van familiebedrijven. ING wil, net als andere banken, zijn kennis en ervaring bij dit onderwerp ter beschikking stellen om de bedrijfsopvolging binnen de familie zo aangenaam mogelijk te laten verlopen, maar natuurlijk ook met het oog op klantenbinding.

“Maar het moment waarop wij worden ingeschakeld, is vaak nogal laat. Bedrijfsopvolging bij een familiebedrijf is doorgaans een moeilijk en emotioneel onderwerp. Vaak hebben familieleden over en weer verwachtingen van elkaar die ze niet durven uit te spreken. Kinderen durven het niet ter sprake te brengen en ouders durven hun kinderen niet voor het blok te zetten. Het kan dus best een tijdje duren voordat wij ingeschakeld worden. Als men het ter sprake brengt, is dat eerst binnen de familie en anders misschien eerst met collega-ondernemers die ook een familiebedrijf hebben. Pas als iets op papier staat, de verschillende puzzelstukjes bij elkaar worden gelegd en blijkt dat een partij financiering nodig heeft, stapt men naar de bank. Wij vinden dat begrijpelijk, maar ook wel jammer omdat wij al in een vroeg stadium bruikbare adviezen hadden kunnen geven die het proces hadden vergemakkelijkt en/of bespoedigd.” Thomassen vertelt verder dat praktisch alle families een favoriete strategie hebben als het om bedrijfsopvolging gaat. “Die strategie

26 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

is: we stellen het nog een jaartje uit. Dat heeft te maken met de emoties van de ondernemer, de latende generatie. Vaak zijn het babyboomers die hun hele hebben leven gewerkt. Het bedrijf is voor hen een groot deel van hun identiteit geworden. Als dat wegvalt, wordt je niet meer uitgenodigd voor de businessclub, zit je niet meer in de netwerken en hoe ga je dan je leven zinvol vervolgen? Veel ondernemers zijn doeners; een doener kijkt er niet naar uit om niets te gaan doen.”

MEERDERE SCENARIO’S Maar ook kan het gebeuren dat er aarzeling of onenigheid bij de kinderen is. Daardoor kan

het soms jaren duren voordat er een geschikte opvolger in beeld komt. Soms wil de ondernemer met pensioen, maar zijn de kinderen nog te jong. Zij willen eerst studeren of werkervaring opdoen. Of ontdekken of ze er überhaupt interesse in hebben. En wanneer er meerdere kinderen zijn, of neven en nichten in het spel zijn, kunnen er spanningen ontstaan over de vraag wie de opvolger wordt. Sommige kinderen zeggen misschien: ik ga het niet doen, maar als een ander familielid het gaat doen, wil ik wel mijn deel krijgen. En zo zijn er meerdere scenario’s te bedenken. Daarnaast worden ouders soms gedwongen om ook met een zakelijke blik naar hun kinderen te kijken. De vraag is dan of het

kind het wel kan, het wil en of je dat als ouder wel ziet zitten.

Familiebedrijven kunnen er wel de voorkeur aan geven om hun bedrijf binnen de familie te houden, maar feit is dat ondernemerschap nu eenmaal niet erfelijk is. Er komen dan ook maar heel weinig familiebedrijven in de derde generatie terecht. Uit onderzoek blijkt dat slechts 30 tot 35% van de ondernemingen de opvolging van de grondlegger door zijn kinderen overleeft.

Minder dan vijf procent blijft overeind met de komst van de derde generatie. Bovendien daalt de winstgevendheid van de ondernemingen alarmerend na iedere opvolging.

Alexander Thomassen: “Dat een familiebedrijf in de derde generatie terecht komt, is dus eerder uitzondering dan regel. Ergens stokt de familieopvolging, bijvoorbeeld doordat er een geschikt bod van buiten komt, of de kinderen hebben er geen zin in of ze zijn er niet geschikt voor. Als je praat over drie generaties, dan praat je over een flinke tijd waarin veel kan gebeuren. Sectoren verdwijnen, nieuwe ontstaan, er zijn grote technologische veranderingen, de opkomst van webwinkels of ineens komt je concurrentie uit Verweggistan. Hoe dan ook: de opvolger moet echt uit het ondernemende hout zijn gesneden. De eeuwenoude familiebedrijven die we kennen, zijn vaak een beetje ambachtelijke bedrijven waar het ondernemen wat rustiger is, bijvoorbeeld touwslagers, zeilenmakers, porceleinmakers en bierbrouwers. Het zijn wat

minder technologisch gedreven markten. Maar ze moeten wel blijven innoveren en energie in marketing blijven steken.”

OVERDRACHTSPLAN VERBETEREN De vraag is natuurlijk wat een bank voor een familiebedrijf kan betekenen bij bedrijfsopvolging. “Als ze bij ons komen, hebben ze meestal al met hun accountant gesproken die ze al ontzettend lang kennen en waar ze echt een vertrouwensband mee hebben. Dan wordt er ook nog vaak met hun eigen fiscalist gesproken en als dan duidelijk wordt dat er een financieel vraagstuk opdoemt, komen ze bij ons. Wij willen het liefst zo snel mogelijk met eigenaar en de opvolger - als die al bekend is - aan tafel zitten om onze kennis en ervaring beschikbaar te stellen. Wij kijken naar het overdrachtsplan met de bedoeling om dat beter te maken en als er een concrete financieringsvraag is, nemen we die in behandeling. Daar hebben we een speciale afdeling voor, de event finance, die zich speciaal richt op de financiering van bedrijfsoverdrachten en -overnames. Het is een andere tak van sport dan een reguliere financiering.”

De dienstverlening van de bank geschiedt zonder dat er een teller met een uurtarief meeloopt.

“Waar het ons om gaat, is het instandhouden van de relatie met de klant. Daar willen we best moeite voor doen, zodat we na de overdracht niet alleen het bedrijf als klant hebben, maar ook de privépersoon. Wij geven onze adviezen op het overdrachtsplan en als het een complex

plan is, gaan wij na of de betrokkenen het begrijpen. Soms kom je dan tot de ontdekking dat men van verkeerde aannames is uitgegaan en in de regel blijkt dat men eigenlijk veel eerder aan dit vraagstuk had moeten beginnen. Het gaat om grote vraagstukken als: wie zijn we als familie, wat willen we met onze onderneming, wat doen we als er een bod van buiten komt, enzovoorts. Dit soort vraagstukken moet je voor zijn, dus voordat iemand sterft of door ziekte uitgeschakeld wordt. Deze vraagstukken vormen een onderdeel van je continuïteit.”

Thomassen wijst erop dat grotere familiebedrijven (zoals Heineken en Swinkels) allemaal een familiestatuut hebben waarin de eigendomsstrategie is vastgelegd en regelmatig familieberaad houden, vaak met een externe voorzitter.

Dan worden er allerlei zaken besproken die met de toekomst van het bedrijf te maken hebben.

Bij het MKB gebeurt dat niet of nauwelijks en dat is volgens Thomassen wat het familiebedrijf zo kwetsbaar maakt. ●

MEER INFORMATIE www.ing.nl/zakelijk/bedrijfsovername-enbedrijfsoverdracht/bedrijfsopvolging/index. html www.fd.nl/ondernemen/1137843/meeste-familiebedrijven-overleven-generatiewisselingniet

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 27

28 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

Trots op het werk IN GOUDKLEUR GEANODISEERDE ALUMINIUMBEPLATING Alumet anodiseert al 50 jaar in kleur en glans. Naast de traditionele kleuren als brons en goud zijn nu ook andere kleuren als messing en koper mogelijk. Door anodiseren als oppervlaktebehandeling toe te passen, is de gevel robuust en is er weinig onderhoud nodig. Een mooi voorbeeld is het nieuwe onderwijsgebouw op campus Drie Eiken van de Universiteit Antwerpen. Het uitnodigende karakter van het gebouw wordt versterkt door de in goudkleur geanodiseerde aluminiumbeplating. Op de gevel is door middel van perforatie een geabstraheerde afbeelding van een groep studenten te zien.

Anodisatie: Alumet B.V. Geperforeerde gevelbeplatingen: Metal Design Works B.V. Fotografie: Bart van Vlijmen

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 29

THEMA BEDRIJFSVOERING, BEDRIJFSOPVOLGING, UITBESTEDEN, MARKETING

ALGEMEEN

BENT U WAARDEVOL VOOR KLANTEN? Marketing is een onderwerp waar veel lezers zich waarschijnlijk niet dagelijks mee bezighouden. Dat is erg onverstandig, zo zeggen marketingspecialisten, want grote kans dat je daardoor klanten misloopt of suboptimaal werkt. Voor dit themanummer gingen we te rade bij Jos Burgers, een veelgevraagde spreker over marketing. De grote les: marketing in praktijk brengen, begint met anders denken en anders naar je bedrijf kijken. Maar dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan.

De vraag is natuurlijk hoe je dat kunt doen en waar je moet beginnen. Jos Burgers legt uit dat ook hier geldt dat een goed begin het halve werk is. Een goed begin betekent dat je jezelf een aantal vragen moet stellen. “Veel mensen associëren marketing met brochures, online campagnes, advertenties, enzovoorts. Reclame dus of promotie. Maar dat kan hooguit een onderdeel zijn van marketing. Marketing begint met de vraag: ben je waardevol voor klanten?

Dat is DE vraag. Dat geldt zeker voor MKBbedrijven: ben je waardevol? Als ik die vraag stel aan ondernemers, dan zeggen ze altijd: ja, ik denk het wel. Dan haal ik een checklistje tevoorschijn met een aantal vragen.”

STRATEGISCHE BENADERING

ook niet veel moeite hoeft te steken in offertes en acquisitie, en dat de klanten bij je blijven komen, ook al ben je ietsje duurder dan je naaste concurrenten. Het klinkt haast te mooi om waar te zijn, maar het is volgens Jos Burgers zeker niet onmogelijk: “Als het checklistje dan dus bovengenoemd beeld heeft opgeleverd, duikt de vraag op: hoe word je waardevol voor klanten? Daar zijn grofweg twee manieren voor: de strategische benadering of de tactische benadering. De eerste betekent dat je iets doet of kunt waar je uniek in bent. Een ander doet dat niet of kan dat niet doen. Als je niet uniek bent, kun je kiezen voor de tactische benadering. Die houdt in dat je fantastische relaties met je klanten hebt. Je kunt bijvoorbeeld heel goed met je klanten meedenken, je staat altijd voor ze klaar en mocht er eens een klacht zijn, dan weet je die zó op te lossen, dat de klant daar meer dan tevreden over is.”

De strategische aanpak lijkt misschien moeilijker dan het is. “Ik zie daarin heel veel mogelijkheden voor bedrijven, die ze gewoon niet benutten. Stel dat je als bedrijf zegt: bij ons geldt altijd een levertijd van bijvoorbeeld maximaal drie dagen. Als het langer duurt, krijg je geen factuur. Nou, dan ga je je bedrijf meteen anders inrichten om te voorkomen dat je geen factuur mag sturen. Je gaat dan misschien bepaalde machines of baden stilzetten, want als er morgen of overmorgen een flinke klus komt, heb je die capaciteit gewoon nodig. Maar wat zie je nu? Iedereen propt alles vol, waardoor de levertijd regelmatig uit de hand loopt en waardoor je dus niet waardevol bent voor klanten en zij dus weinig voor je over hebben.”

Het voordeel van waardevol zijn voor klanten is dat je dus geen last hebt van prijsdruk, je

Een strategische aanpak sterft vaak een vroege

De beantwoording daarvan levert regelmatig een domper op over de waarde die klanten aan een bedrijf toekennen. “Een eerste vraag is: heb je veel prijsdruk? Ja nou, krijg ik dan te horen, daar hebben we heel veel last van. Dan zeg ik: dan ben je niet heel erg waardevol. Want als je heel waardevol bent, dan heeft de klant iets voor je over en heb je niet voortdurend met prijsdruk te maken. Een volgende vraag is of je bedrijf veel offertes moet maken. Een bevestigend antwoord betekent dat het bedrijf niet bijzonder waardevol is. Een andere conclusie is immers niet mogelijk als je voortdurend offertes moet maken, in de hoop een paar orders te scoren. Als dan uit een volgende vraag blijkt dat het bedrijf ook veel moeten acquireren, staat wel vast dat het bedrijf niet zo waardevol is als men zelf dacht.”

30 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

dood uit angst. Angst om keuzes te maken en daarmee wellicht klanten te verspelen. Liever wordt alles aangepakt wat zich maar aandient.

Maar géén keuze maken, is ook een keuze maken, zij het onbewust. “Er zijn heel veel keuzes te maken. Een keuze voor een bepaalde techniek, voor een bepaald type klanten, voor een bepaalde markt. Met een duidelijke keuze onderscheid je je van een flink aantal concurrenten.

De Bijenkorf bijvoorbeeld, schaft gewoon de kortingsdagen af. Dat durven ze gewoon. Dat betekent dat ze een aantal klanten verliezen, maar die hoeven ze ook niet. Maar hiermee trekken ze wel die klanten aan, die ze wél willen.

Ik heb gemerkt dat veel MKB-ondernemers dit soort strategische keuzes heel moeilijk vinden.”

TACTISCHE INVALSHOEK Nog even terug naar de tactische invalshoek.

Als daarvoor is gekozen, betekent dit dat klantgerichtheid bij alle bedrijfsactiviteiten en -besluiten meegewogen moet worden. En dat niet alleen het management zich daarmee bezighoudt, maar iedereen in de organisatie.

Maar een keuze voor de tactische benadering betekent nog niet dat je je in het geheel niet meer hoeft bezig te houden met de strategische benadering. Ergens uniek in zijn, betaalt zich namelijk vroeg of laat uit. Een keuze in uniekheid moet dan wel heel herkenbaar worden uitgevoerd.

“Behoorlijk wat ondernemers willen zich onderscheiden door de prijs. Ze willen heel goedkoop zijn, maar verzuimen dit strikt door te voeren. Als je je wilt onderscheiden door de prijs, mag je geen vertegenwoordigers hebben, want die kosten geld en dat gaat niet samen met de goedkoopste willen zijn. Je hebt geen

POSITIEVE PIEKERVARINGEN Jos Burgers (1951) is één van de meest gevraagde managementsprekers in Nederland. Hij was tien jaar werkzaam in verkoop- en marketingfuncties bij een technische groothandel.

Na een studie Bedrijfseconomie aan de Universiteit in Tilburg was hij ruim tien jaar als docent Marketing & Marktonderzoek verbonden aan Fontys Hogescholen te Eindhoven.

Daarna adviseerde hij gedurende een tiental jaren bedrijven en instellingen op het terrein van strategie, marketing en klantgerichtheid. Tegenwoordig richt hij zich volledig op het schrijven van boeken en het geven van presentaties, workshops en seminars.

Hij heeft inmiddels twaalf boeken geschreven over diverse marketingonderwerpen.

Zijn nieuwste boek heet Een fan per dag. Daarin werkt hij zijn stelling uit dat iedere medewerker in de organisatie – althans, die medewerkers die dagelijks contact hebben met de buitenwereld - minimaal één fan per dag maakt, simpelweg door iets bijzonders te doen voor een klant. Klanten herinneren zich uitsluitend de piekervaringen (hoogteen dieptepunten) en de allerlaatste ervaring. Positieve piekervaringen bepalen in hoge mate of klanten een fan van je worden of niet. Dit kun je bereiken door meer te doen dan de klant van je verwacht. Het is niet makkelijk, maar daar een dagelijkse gewoonte van maken, levert wel fans op. En fans betekenen ‘kassa’. Hoe je die dagelijkse gewoonte kunt ontwikkelen, wordt in het boek uit de doeken gedaan.

brochures en op de website vind je ook niet al te veel. Wat de levertijd betreft, zeg je: we doen ons best, maar reken er niet te veel op.

En omdat we zo goedkoop zijn, maken we ook geen offertes. Je zegt tegen de klant: stuur de scherpste offerte die je hebt maar op, daar doen wij standaard drie procent vanaf, maar je moet wel vooraf betalen, anders moeten we achter onze centen aan en dat kost ook geld. Met zo’n aanpak ben je de Aldi onder de coaters en ben je heel erg onderscheidend. Maar heel veel bedrijven zijn de V&D in hun branche: niet goed en ook niet goedkoop. En dan concurreer je met de hele wereld.”

EIND VAN DE KETEN

klanten kwijt, maar dat is niet erg omdat ze niet langer bij je passen. “Zo’n keuze vergt wel lef, maar bedrijven die zo’n keuze hebben gemaakt, laten mij weten dat het gewoon werkt. Ik zeg ook: geloof me niet, maar probeer het uit. Als je ondernemer bent, moet je wel af en toe iets uitproberen, kijken of het werkt. Het waardevol zijn voor klanten staat voorop. Dat betaalt zich altijd uit. Als je bijvoorbeeld merkt dat je de beloofde levertijd niet kunt halen, heb dan het lef om te zeggen: ik laat het gewoon bij een concurrent doen. Dan verdien ik er wel niets aan, maar het is dan wel op tijd bij de klant. Behoorlijk wat ondernemers vinden dat raar, maar ik zeg dan dat je niet vreemd moet opkijken als de klant zoveel prijsdruk uitoefent.”

Concurreren op prijs is dus niet verstandig, tenzij je het heel stringent doorvoert. Een scherpe strategie hebben en die heel scherp uitvoeren, brengt naar verwachting meer geld in het laatje.

Hierbij raak je weliswaar een bepaald soort

Tot slot: oppervlaktebehandelaars zitten altijd aan het eind van de keten. Ze klagen er vaak over dat ze de eer hebben de vertraging die in de keten is ontstaan te mogen inlopen en dat ze

geen contact hebben met de fabrikant of ontwerper, zodat er regelmatig sprake is van een suboptimaal ontwerp, gelet op de oppervlaktebehandeling. Heeft Jos Burgers een tip om hierin verbetering te krijgen? “Mijn eerste vraag is: is het effect van op het eind zitten vervelend voor de oppervlaktebehandelaars, of is het effect dat daardoor een veel slechter product gemaakt wordt of dat het duurder is voor de fabrikant? In het eerste geval zal het iedereen in de keten een rotzorg zijn. Maar in het tweede geval, als oppervlaktebehandelaars hard kunnen maken dat het financieel ongunstig is, zal er eerder naar hen geluisterd worden. Maar dan moet je met een goed en onderbouwd verhaal komen. Een ander idee kan wellicht zijn dat je een ontwerpbureau of een adviesbureau overneemt.” ●

MEER INFORMATIE www.josburgers.nl

Encore® HD Automatisch Poeder Spuit Systeem – toepassing van dense-phase techniek en waarborgt constante prestaties met hoge transfer efficiency in efficiënte poeder applicaties. n Egale zachte poederwolk n De mogelijkheid de poederwolk snelheid te versnellen of te vertragen wanneer gewenst n Gebruikt bestaande HDLV® pomp en Color-On-Demand continue kleur wissel systeem technieken n Eenvoudig te onderhouden, minimum aan onderhoud en stilstand Voor een nieuw snel kleurwisselsysteem of integratie in een bestaand systeem, contacteer ons voor meer informatie. ics.eu@nordson.com | www.nordson.com/ics

2017_04 Nordson Advert NL Oppervlaktetechniek issue April 185x64mm.indd 1

27.03.2017 11:49:55

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 31

ELEKTROCHEMIE EN

TEKST Cor Schrauwen

METALLIEKE DEKLAGEN

OPPERVLAKTEBEHANDELING ONDER DE LOEP: GASFASEDEPOSITIE EN VACUÜMTECHNIEKEN In De Constructeur zijn artikelen van ION verschenen over specifieke oppervlaktetechnieken. Wat houdt de techniek in, wat zijn voor- en nadelen, wat is verder van belang? Ook voor oppervlaktebehandelaars is het interessant te weten waar collega’s zich mee bezighouden. Daarom volgt hier een verkorte weergave van artikel VI over Gasfasedepositie en vacuümtechnieken.

Met oppervlaktetechnieken kunnen functionele eigenschappen van een voorwerp worden veranderd, verbeterd of uitgebreid door een behandeling of het aanbrengen van een of meerdere lagen. Bij gasfasedepositie en vacuümtechnieken worden uiterst kleine deeltjes (atomen, moleculen en brokstukken daarvan) en soms geladen deeltjes (ionen, elektronen) gebruikt om het oppervlak te behandelen of te bedekken. De behandeldiepte varieert van enkele nanometers tot enige micrometers, en is daarmee meestal maatconform.

Gasfasedepositie kan worden toegepast op vrijwel alle materialen (metaal, glas, kunststof, keramiek) die ‘vacuümdeugdelijk’ zijn of gemaakt kunnen worden. Vacuümdeugdelijk wil zeggen dat ondergronden geen of heel weinig ontgassing of dampdruk hebben. Daarbij is het noodzakelijk ondergronden te ontdoen van storende verontreinigingen (stof, organische substanties) en/of voor te behandelen. Deze voorbehandelingsprocessen worden zowel buiten als in het vacuüm uitgevoerd. Voorbeelden van deklagen door gasfasedepositie zijn: titaannitride uit titaan en stikstof, ‘diamond-like carbon’ (DLC) met koolstof met een gecontroleerd depositie/ ets-proces, aluminium met verdampen, koper door sputteren of verdampen voor geleiders, chroomnitride door chroom sputteren in aanwezigheid van stikstof, nanocomposieten

32 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

door combinaties van sputterdampstromen en kristallisatie op nanoschaal, etc.

WAT IS GASFASEDEPOSITIE? Bij gasfasedepositie wordt een dunne deklaag opgebouwd op een substraat. Er worden twee vormen onderscheiden: PVD (physical vapor deposition) en CVD (chemical vapor deposition). Deklagen gemaakt met gasfasedepositie zijn meestal dun: vanaf enige nanometers tot maximaal een paar micrometer. Omdat de lagen atoom voor atoom worden opgebouwd zijn dikke lagen (te) duur, is het moeilijk de juiste groei en structuur te behouden, en zijn ze vaak ook niet functioneel.

Gasfasedepositietechnieken worden meestal (niet altijd) onder vacuüm uitgevoerd. Waarom vacuüm?

• Bij lagere druk begint een materiaal bij lagere temperaturen te verdampen.

• De verstrooiing van het gemobiliseerde materiaal wordt verkleind. Het aantal botsingen tussen bron en substraat is klein. Voordeel is dat de damp gericht op het substraat komt.

Nadeel is dat niet alle plekken bereikt kunnen worden. Dit is vaak te ondervangen door het object ten opzichte van de bron te bewegen.

• Bij de opbouw van de deklaag op het substraat, en ook in de ruimte tussen bron en substraat, treden weinig/geen ongewenste nevenreacties (zoals oxidatie) op.

• Bron, substraat en systeemonderdelen zijn thermisch gescheiden. Warmte-uitwisseling is alleen mogelijk door straling; geleiding en convectie ontbreken. Daardoor is het mogelijk een hete bron naast een koud substraat te hebben.

• Er wordt vrijwel geen procesmedium gebruikt. Het procesmedium hoeft niet schoongemaakt of afgevoerd te worden.

FYSISCHE GASFASEDEPOSITIE (PVD) Bij PVD wordt het te verdampen materiaal gemobiliseerd door thermisch verdampen (verhitten) of een bombardement. Het te verdampen materiaal zit in een kroes of heeft de vorm van een plaat of buis, target genaamd. Bij thermisch verdampen wordt gebruikgemaakt van een gloeidraad of gloeiboot, een elektronenstraal of een vacuümboog. Bij het bombardement wordt voornamelijk gebruikgemaakt van een ionenstraal, sputteren, magnetron en andere technieken.

THERMISCH VERDAMPEN Een gloeidraad of schuitje uit een geleidend materiaal met een hoog smeltpunt (wolfraam, molybdeen, grafiet, boornitride) wordt verhit door er een grote stroom doorheen te laten lopen. Het materiaal in de draad of boot wordt vloeibaar en verdampt (zink, aluminium, goud,

Oerlikon Balzers Coatklok.

zilver, tin, koper) of sublimeert (bijvoorbeeld chroom). Bij verdampen met een elektronenstraal zit het materiaal in een gekoelde kroes.

Het wordt door een bewegende elektronenstraal verhit en op de plaats waar de straal het materiaal raakt tot verdampen gebracht. Om materiaal tot verdampen te brengen kan ook een vacuümboog (of ‘arc’) worden gebruikt.

Een vacuümboog ontstaat wanneer een sterke stroom plotseling wordt onderbroken (denk aan vonken bij een stroomafnemer van de trein).

De stroom loopt door en vormt een plasma bestaande uit ionen van het kathodemateriaal.

Oerlikon Balzers Producten voor het coaten.

Bij vacuümboog-verdampen loopt een grote stroom (tot enige honderden ampère) bij een lage spanning (enige tientallen volt).

De vacuümboog-spot brandt op een kleine vlek en wordt met elektromagnetische velden over het target bewogen om een min of meer egale erosie te verkrijgen.

BOMBARDEMENT Bij bombardement beschiet een ionenbron het target en mobiliseert via een sputtercascade het verdampingsmateriaal. Bij sputteren wordt voor het negatief geschakelde target een

edelgasplasma ontstoken (meestal in argon).

Door het elektrische veld tussen het target en de rest van het (altijd geaarde!) systeem worden de geladen edelgasionen versneld, slaan in op het target en mobiliseren via een sputtercascade het targetmateriaal. Magnetron (niet te verwarren met de microgolfoven thuis) houdt in dat voor het target een magneetveld wordt gecreëerd. Als gevolg daarvan gaan elektronen spiraliseren en krijgen zo een langere levensduur. De plasma-intensiteit, en daarmee het bombardement, neemt toe, waardoor ook de dampflux toeneemt.

Oerlikon Balzers Producten na het coaten.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 33

INERT OF REACTIEF De depositie kan worden uitgevoerd onder een inerte gasatmosfeer of reactief.

Met een inert gas wordt in principe de samenstelling van het targetmateriaal op de ondergrond overgebracht. Aan het begin van de depositie is vaak nog een restgasdruk, van meestal waterdamp aanwezig. Deze damp zorgt voor een geringe oxidatie, die veelal leidt tot een verbeterde hechting op kunststof en glas.

Door het inlaten van een reactief gas dat in het plasma vaak wordt geactiveerd, wordt een metaal dat in damp wordt gebracht (meestal titaan) door reacties aan het oppervlak omgezet in zijn nitride (met stikstof ), oxide (met zuurstof ), carbide (met methaan of ethyleen) of mengvormen daarvan. Reactieve processen worden gebruikt om harde, slijtvaste deklagen of deklagen met optische eigenschappen te verkrijgen. Voordeel van reactieve processen - boven het gewenste materiaal direct als target gebruiken - is dat de depositiesnelheid veel hoger kan zijn. Nadeel is dat het proces in principe niet stabiel is, zodat een nauwkeurige procescontrole en –regeling nodig is om te voorkomen dat het target van de reactieve in de keramische toestand overgaat.

CHEMISCHE GASFASEDEPOSITIE (CVD) Bij CVD wordt het te verdampen materiaal als min of meer stabiele, gasvormige moleculen (‘precursor’) ingebracht, vaak samen met andere reactanten, en door temperatuur (verhitting van het voorwerp) of plasma omgezet in deklaagvormende deeltjes. CVD kan worden uitgevoerd bij verlaagde of atmosferische druk.

COMBINATIES MET ANDERE OPPERVLAKTETECHNIEKEN Gasfasedepositie en vacuümprocessen worden industrieel uitgevoerd om de gewenste specificaties en oppervlakte-eigenschappen van een voorwerp te verkrijgen. Bijvoorbeeld een isolator geleidend maken, een spiegelend oppervlak, lage wrijving of grote weerstand tegen slijtage verkrijgen, etc. Vaak worden daarbij ook andere oppervlaktebehandelingen ingezet, om het oppervlak voor te bereiden, te reinigen, een tussenlaag (lak, elektrochemisch) te verkrijgen voor een gladdere ondergrond of beter draagvermogen, etc.

ENKELE TOEPASSINGEN Oppervlaktetechnieken zijn overal in ons dagelijks leven, maar meestal kijk je er over- of doorheen. Dat geldt zeker voor vensterglas, dat bijna altijd wordt gecoat met PVD of CVD om de lichtdoorlaat en warmte-isolerende werking te vergroten. Zonder coatings zouden zuinige (diesel)motoren niet kunnen functioneren. Denk aan zwaar belaste onderdelen, zoals tandwielen, kleppen, lagers en assen in zware voertuigen, die worden gecoat met een slijtvaste, keramische laag. Conventionele technieken, zoals harden en nitreren, bieden onvoldoende tribologische reserve. Keramische coatings geven een onvergelijkbare combinatie van hoge hardheid met lage frictie. Daarmee kunnen bijvoorbeeld ook de standtijd van snijgereedschappen en matrijzen sterk worden verlengd of de belastbaarheid vergroot.

Kunststof oppervlakken worden met metaal gecoat om reflectie, geleiding of een fraai uiterlijk te krijgen. Onderdelen voor optische systemen

VERSCHIL TUSSEN PVD EN CVD PVD is een zogeheten ‘line-of-sight’-proces: de damp komt (zoals bij belichten) alleen op plaatsen die een vrij zicht op de bron hebben.

Dit kan deels worden ondervangen door 3-dimensionale voorwerpen te laten bewegen ten opzichte van de bron. Voordeel van CVD is dat de deklaag overal wordt afgezet waar de gassen kunnen komen. Bij het afzetten van titaannitride via thermische CVD op basis van titaanchloride en stikstof, zijn temperaturen boven 1.000 °C nodig. Maar er zijn ook precursoren die al bij kamertemperatuur een laagje aluminium kunnen afzetten. Bij het coaten van vensterglas op industriële schaal en op grote formaten wordt zowel PVD als CVD ingezet. CVD heeft een kostenvoordeel wanneer het direct in de glasoven wordt uitgevoerd. Offline zijn de kosten ongeveer gelijk en krijgt PVD vaak de voorkeur, omdat de processing als flexibeler wordt gezien.

Voorbeeld van een installatie.

34 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

worden gecoat om reflectie juist te voorkomen of alleen specifieke golflengten door te laten.

Samengestelde voorwerpen uit gietmetaal, geëxtrudeerd metaal en kunststof, krijgen met PVD het uiterlijk voor gebruik in huis, auto of badkamer. Cosmeticaverpakkingen krijgen met een dunne metaallaag een dure uitstraling. Folie en papier worden met PVD gecoat: ter verfraaiing, maar ook vanwege de conserverende barrière-eigenschappen, zoals in zakken voor levensmiddelen. Bij zonnepanelen worden verschillende processtappen met PVD en CVD uitgevoerd en zo ook bij medische instrumenten: scherpe snijvlakken maken dat wonden sneller helen, antibacteriële eigenschappen verkleinen de kans op infecties en voorkomen hersteloperaties.

CVD/PVD-VERANTWOORD ONTWERPEN Bij CVD en PVD worden atoom voor atoom lagen opgebouwd uit alle materialen die door verhitting, bombardement of chemische reacties in dampvorm te verkrijgen zijn. Dat maakt de mogelijkheden en toepassingen bijna onuitputtelijk. Daarom is het raadzaam zo vroeg mogelijk, liefst in de ideefase, een expert (persoon of bedrijf ) te raadplegen, die deze mogelijkheden op een juiste, efficiënte en economische manier kan helpen realiseren.

PVD is een zogeheten ‘line of sight’-proces: vergelijkbaar met het belichten van een object met een lamp. Dit betekent dat plaatsen op een object die met een lichtbron niet bereikt kunnen worden, ook niet gecoat worden. Door drukverhoging in het systeem is daar wat aan te doen, maar de energie-inhoud van de atomen

ePD interieur van een auto.

en ionen neemt hierdoor af, wat leidt tot een lagere coatingopbrengst en verminderde hechting. CVD is een chemisch proces, dat zo gestuurd kan worden dat de noodzakelijke reacties in een dunne gasfilm rond een object optreden. Bij CVD kan, min of meer vormonafhankelijk, overal dezelfde laagdikte worden afgezet, zolang de aanvoer van reactanten maar vrij en ongestoord is.

Zoals alle oppervlaktetechnieken hebben ook PVD en CVD moeite met scherpe kanten, holtes en diepe gaten. Scherpe kanten moeten worden afgerond, omdat ze tot procesverstoringen en spanningsopbouw in de coating leiden. Holtes en diepe gaten zijn moeilijk te coaten, omdat de damp of reactieve gassen er moeilijk bij kunnen komen, waardoor er minder/geen materiaal wordt afgezet, dat vanwege de mindere procescontrole ook van lagere kwaliteit is.

Bovendien is voor een betrouwbare procesvoering en gerichte manipulatie van objecten altijd

Inwendige van de coatklok, PVD aluminium op kunststof.

een plek nodig waar ze vastgehouden, en dus niet gecoat, kunnen worden. Zo’n plek is vrijwel altijd te vinden, maar vereist nauwe afstemming tussen ontwerper en behandelaar. Bij kunststof objecten wordt hiervoor vaak de aanspuiting gebruikt. Ook kunnen glasbrokken of –bolletjes, of metalen objecten zoals bouten en moeren, soms als stortgoed worden behandeld. De processing is dan eenvoudiger, maar de controle over kwaliteit en deklaagdikte wat minder.

PVD en CVD beelden veelal het oorspronkelijke oppervlak af. De lagen zijn te dun om de ruwheid sterk te verminderen. Vaak wordt het oppervlak wel reflecterender, waardoor ongewenste ‘lachspiegel’-effecten kunnen ontstaan: dit kan worden opgelost door ‘vlak’ te vermijden en met een geringe bolling te werken.

KOSTPRIJSASPECTEN Met oppervlaktetechnieken worden eigenschappen en functionaliteiten aan een

voorwerp toegevoegd, die het oorspronkelijke materiaal of oppervlak niet heeft. De waardestijgingen door deze extra functionaliteiten moeten in kostprijsoverwegingen worden meegenomen. Vaak zijn meerdere oppervlaktetechnieken mogelijk om dezelfde set functionele eigenschappen te verkrijgen waaruit, liefst na consultatie van een expert, een keuze moet worden gemaakt. PVD en CVD worden veelal uitgevoerd door toeleveranciers, met gespecialiseerde machines. Dit vanwege het specifieke karakter van deze technieken, de aantallen te behandelen objecten per jaar, de gecontroleerde omstandigheden waaronder gewerkt moet worden en de vaak hoge investeringskosten; veelal hoger dan voor de gemiddelde oppervlaktebehandeling. Daarentegen zijn de lopende kosten, per product of charge, vaak lager. Dat maakt deze technieken vooral geschikt bij grote aantallen. Kleinere aantallen kunnen beter worden uitbesteed aan een toeleverancier, waarbij service en leverbetrouwbaarheid zwaarder moeten wegen dan de kale prijs van de coating.

Met PVD en CVD zijn fantastische producten te realiseren. De keus is aan de constructeur. Het is zaak in nauw overleg met de toeleverancier, of een expert met toegang tot leveranciers, het ontwerp zo goed mogelijk af te stemmen op de functionaliteit die met de coating bereikt moet worden, en op mogelijkheden van processen en installaties. Eerst denken en overleggen. Dan doen. En dan de vruchten plukken! ● Cor Schrauwen is docent/onderzoeker Materials Engineering bij Zuyd Hogeschool in Heerlen en vicevoorzitter van de Advisory Council van PVD-expertcentrum en machinebouwer Sidrabe in Riga, Letland.

MEER INFORMATIE Oerlikon Balzers Composing.

www.vereniging-ion.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 35

MIJN MENING De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen of op actuele ontwikkelingen in de branche om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping. Wilt u ook reageren? Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Resultaten uit het verleden en garanties voor de toekomst Zojuist het bericht binnengekregen dat het is gelukt om met grafeen zeewater tot zoet water te filteren. Ik ben daar heel blij mee. Sommige lezers zullen inmiddels wel weten dat ik nogal fan ben van grafeen. Maar het is niet zozeer dat ik al een tijdje roep dat grafeen dergelijke mogelijkheden heeft en ik nu zou kunnen roepen: “Zie je wel, ik zei het toch!”

Wat ik zo geweldig vind aan dit nieuws is dat hiermee schoon drink- en irrigatiewater beschikbaar komt in gebieden waar nu enorme hongersnood is vanwege droogte. Ik weet helaas nog niet veel over de kosten van deze techniek, maar grafeen heeft het in zich om deze filtratie zeer goedkoop te maken. Met pompen op zonne-energie en het gewonnen zout ‘s nachts gebruiken om met behulp van alweer grafeen energie op te wekken om door te kunnen pompen… Eindelijk een echte kans voor de mensen daar.

Volgens mij zal grafeen de wereld ingrijpend veranderen. Energie zal bijna gratis worden en overal beschikbaar zijn. Schoon water dus ook, en mensen overal over ter wereld zullen een stabiel bestaan weten op te bouwen.

Er is geen reden meer voor oorlog.

Het lijken misschien zaken waarop we geen invloed kunnen uitoefenen, maar toch geloof ik dat niet! We mogen dan misschien over allerlei dingen klagen, maar vergeleken met een paar honderd jaar geleden denk ik dat iedereen zal moeten erkennen dat het heel veel beter is geworden.

Gezondheidszorg en de verdeling van informatie en rijkdom zorgen ervoor dat we langer leven en veel meer tijd voor onszelf hebben. Het zit ook in de mens om samen problemen aan te pakken en ze op te lossen.

In Nederland al helemaal. Als we niet samen waren begonnen om dijken aan te leggen, hielden we ons hoofd letterlijk niet boven water. En die nostalgische windmolens die bij die droge voeten horen waren destijds ook het summum van hightech en één van de redenen waarom wij een gouden eeuw beleefden.

U begrijpt mogelijk al waar ik heen wil. Ik voorzie een prachtige industrie in Nederland: een grafeenindustrie. Tot nu toe speelt de grafeenontwikkeling zich vooral af in laboratoria. Er is nog maar weinig vraag vanuit de industrie op enkele early adaptors na. Ik houd me met een paar vragen vanuit de markt bezig om te bekijken hoe je met grafeen producten kunt maken of verbeteren. Maar er is nog veel onduidelijk over het materiaal en wellicht daardoor is het nog tamelijk onbemind in de bedrijfswereld.

36 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

Ik denk dat je het lot in eigen hand kunt nemen. Daarom ben ik begonnen met de ontwikkeling van de zogenaamde PeacePaver, een stoeptegel die met behulp van grafeen explosieven kan detecteren en objecten zo met een veel ruimere schil kan beveiligen. Maar weet u wat het is? Ik denk niet dat ik dat alleen kan… Ik denk dat wij dat kunnen!

En ik hoop dat u daarom ons Kickstarter project wilt steunen. Het klinkt als een mooie reclameslogan, maar ik denk echt dat de Hollandse mentaliteit om samen ons probleem aan te pakken werkt. Klagen doen we dan wel over het weer! ●

Michel de Ruiter PrintAgora www.printagora.eu

OVER DE GRENS

Noël Ruijters scant de buitenlandse bladen.

De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek “Over de grens”. Deze keer de januarinummers van het Journal für Oberflächentechnik en het European Coatings Journal.

en overstijgt de diverse nationale regelingen.

Een centrale Europese registratie moet zorgen voor een betere en goedkopere informatievoorziening in zogenaamde “poison centres”. Men rekent op een besparing van € 550 miljoen per jaar.

UIT DE BRANCHE

VOORBEHANDELING

Grondstofprijzen zijn de afgelopen maanden sterk gestegen. Met name chemicaliën zoals lossingsmiddel, harsen, monomeren, epoxyharsen, acrylmonomeren en andere. De prijs van aceton steeg 15%, xylol en tolueen zijn 20% duurder dan een jaar geleden.

PPG is niet alleen geïnteresseerd in Akzo-Nobel.

In China nam zij (het veel kleinere) Futian Xinshi over met een omzet van € 14 mln. in 2016. Het bedrijf is met name actief op het gebied van automobiel-lakken.

Een schoon oppervlak is een basisvoorwaarde voor een kwalitatief hoogwaardig en langdurig stabiel oppervlak. De aard van de verontreiniging kan daarbij sterk verschillen. Bij kunststof is dat vaak lossingsmiddel uit het spuitgietproces, bij metaal kunnen dat naast oliën en vetten ook oxidatieresten zijn zoals roest. Afhankelijk van de situatie worden verschillende reinigingsmiddelen gebruikt. Vroeger werden vooral gechloreerde koolwaterstoffen gebruikt, zoals trichloorethyleen, maar deze stof is giftig en kankerverwekkend. Daarom heeft ECHA verordonneerd dat deze stoffen vervangen moeten worden. De overgang naar waterige systemen is een optie, omdat deze minder gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Waterige systemen bestaan uit een veelvoud van afzonderlijke chemicaliën. Niet alleen de chemie is van belang, maar zij bepaalt samen met de mechanica, de temperatuur en de tijd het resultaat.

WETGEVING Artikel 45 van de CLP-regulering (Classification, Labelling and Packaging) heeft als doel een EU-brede harmonisering van de rapportage van gevaarlijke mengsels. In september werd er overeenstemming bereikt over de annex VIII van de CLP-regulering door het REACH comité.

De regeling wordt van kracht op 1 januari 2020

AUTOMOBIEL-LAKKEN De afgelopen jaren zijn de laklagen op de autocarrosserie steeds dunner geworden. Dat geldt voor de afzonderlijke lagen, maar ook voor het totale laksysteem. Steeds meer zien fabrikanten daarbij af van vulstoffen als 2e laklaag die beschermt tegen UV-straling en oneffenheden gladstrijkt.

BMW kon bijvoorbeeld door de invoering van vulstofloos lakken zijn CO2-uitstoot met 12.000 ton verlagen, en in vergelijking met de conventionele lakopbouw een energiebesparing van 20% realiseren. Op de keper beschouwd wordt daarbij niet geheel afgezien van vulstoffen. Veel meer neemt de volgende laklaag deze functie over en zorgt daarmee voor een slankere lakopbouw. Codestro ontwikkelde een thermoharder die zowel bij het lakken van kunststof alsook metaal bruikbaar is. Er zijn nauwelijks aanpassingen aan de installatie nodig, omdat de thermoharder alleen de conventionele vernetter vervangt.

METEN EN TESTEN Het rheologische gedrag van moderne laksystemen wordt steeds complexer en vereist het gebruik van moderne meetgereedschappen.

Zo’n meetsysteem bestaat uit het meetmiddel, de bediener, de methode en de meetomgeving.

Daarbij blijft de meetonzekerheid vaak onderbelicht, waarbij afwijkingen in metingen voortkomen uit al deze bronnen. Voor wat betreft het meetmiddel zijn reproduceerbaarheid, herhaalbaarheid, lineariteit en stabiliteit begrippen die ook bekend zijn uit de module MSA (Measurement Systems Analysis) van TS 16949. Door het gebruik van lak op waterbasis zijn de eisen aan de meetsystemen steeds groter geworden. Als de toleranties kleiner worden met als doel het leveren van steeds betere producten, moetende meetsystemen mee-evolueren.●

Noël Ruijters is eigenaar van Bâton Adviesgroep

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 37

Geautomatiseerde meetsystemen van FISCHER Measuring Made Easy •

Volautomatische laagdikte bepaling, zowel in- als offline

•

Gestandaardiseerde communicatieprotocollen

•

Volledig gebruikersonafhankelijke kwaliteitscontrole

•

Uitgebreide mogelijkheden voor data- en procesanalyse

•

Professionele ondersteuning bij integratie van FISCHER meetsystemen

HELMUT FISCHER Meettechniek B.V.

Coating Thickness

Material Analysis

Tel. (+31) 40 248 22 55

Microhardness

38 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

Material Testing

10. & 11. Mei 2017

Brabanthal, stand D6+7

info@helmutfischer.nl

www.helmutfischer.nl

EUROFINISH 2017 beklemtoont de meerwaarde van samenwerken!

Op 10 en 11 mei 2017 staat de Brabanthal te Leuven volledig in het teken van oppervlaktebehandeling. De 12de editie van deze vakbeurs, uniek in België en omliggende regio’s, wordt meer dan een verzameling van technologie. Het is een bijeenkomst van gelijkgestemde ondernemers, een knooppunt voor netwerking, een inspiratiebron voor de toekomst en een kweekvijver van nieuwe ideeën.

Naast een goed gevulde beursvloer, reikt VOM de hand uit naar collega-organisaties om mee te werken aan een boeiend programma. Eurofinish kijkt verder dan oppervlaktebehandeling en heeft bijgevolg ook uw opdrachtgevers in het vizier.

Ook zij verdienen een waardevol pakket aan informatie. Inschrijven voor de seminars kan via www.eurofinish.be.

Aankopersbeurs - Agoria woensdag 10 mei 2017 Aankopersbeurs van Agoria op 10 mei 2017. Het concept van de aankopersbeurs is eenvoudig en doeltreffend: op korte termijn zo veel mogelijk opdrachtgevers in contact brengen met uiteenlopende toeleveranciers. Meer info hieromtrent vindt u op de website www.aankopersbeurs.be

Seminar “Modern anticorrosion systems” -ATIPIC - woensdag 10 mei 2017 Daarnaast is er het vertrouwde seminar van ATIPIC, Belgische Vereniging der Technici van de Verf- en aanverwante Industrieën.

• 14.20: Dr. Volkmar Stenzel - Fraunhofer Institute. Functional coatings for the improvement of the performance of wind turbines - latest developments.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 39

EUROFINISH 2017

• 14.55: Mr. Alain Lejeune - Momentive Novel Concepts of Using Si-based Modifiers for Formulating High Performance Polyurethane Coating Systems.

• 15.30: Professor Serge Bourbigot University of Lille – ENSCL What you always wanted to know about intumescence for fire protecting steel.

• 16.05: End of session and visit of the fair.

Exposanten aan het woord woensdag 10 mei 2017 Ook een samenwerking tussen AD Chemicals en Weert Groep zorgt voor een boeiende belichting van de evolutie naar chroom VI-vrij poedercoaten.

• 11.00 - 11.30: Verzinkerijen: de reis naar een chroom (VI)-vrij poedercoatproces: casestudy door Roland van Meer (AD Chemicals) en Norbert Beljaars (Weert Groep).

Workshop ‘Vacuum-related technologies: from nothing to smart surfaces!’ BELVAC - donderdag 11 mei 2017 • 10.30 - 11.45: Workshop: vacuum

40 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

technologies.

• 11.45 - 13.30: lunch + visiting fair EUROFINISH. • 13.30 - 14.45: Workshop: vacuum-related surface treatments.

• 15.00 - 16.15: Workshop: vacuum deposited coatings.

• 16.30 - 17.45: Workshop: surface characterization.

Seminar ‘corrosiebescherming met zink’ - FMB - donderdag 11 mei 2017 Zink wordt in heel wat toepassingen gebruikt als corrosiebescherming via diverse technieken, maar wat is de plaats van metallisatie in dit geheel? In de tweede voordracht wordt ingegaan op het gebruik en de voordelen van metallisatie met zink-aluminium als corrosiebescherming. Verder wordt er ook technische uitleg verschaft met betrekking tot de laagdikte, het uitvoeren van metallisaties en oppervlakteruwheid.

Courante testen worden besproken, zowel in lab omstandigheden als in de reële omgeving. Ten slotte wordt stil gestaan bij nieuwe ontwikkelingen. De laatste voordracht toont objectieve

testresultaten die geproduceerd worden door een onafhankelijke instantie, met name het MPA in Stuttgart.

Programma: • 14-00 - 14-25: Stamboom Corrosiebescherming met zink door Didier Rollez.

• 14.30 - 15.15: Do’s en Dont’s van metallisatie door Didier Rollez.

• 15.20 - 16.00: Meest recentste resultaten m.b.t. de corrosiebescherming van naakte metallisatie in maritieme omstandigheden ( zowel atmosferische/ ondergedompelde/splash-zone als air zone)metallisatie - Helgoland (Dr F Prenger).

Exposanten aan het woord donderdag 11 mei 2017 Ook een samenwerking tussen AD Chemicals en Weert Groep zorgt voor een boeiende belichting van de evolutie naar chroom VI-vrij poedercoaten.

• 11.00 - 11.30: Verzinkerijen: de reis naar een chroom (VI)-vrij poedercoatproces: casestudy door Roland van Meer (AD Chemicals) en Norbert Beljaars (Weert Groep).

..

de Kunst van continuïteit...

ontlakken • reinigen • oppervlakte-behandeling • maskeren

Ontlakken? www.ct-technics.nl

Onderdeel van de ABL TECHNIC groep

Locaties Uden / Echt

Wij ontlakken wereldwijd

www.kika.nl Giro 8118

Ophanghaken • Ophangsystemen • Maskeringen Maskeertapes • Maatwerk

Stand A7 Citaku bv 0031-(0)77- 396 8149 info@citakubv.eu www.citakubv.eu OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 41

EUROFINISH 2017

Het I-traject: de connectie tussen innovatie en praktijk.

Tijdens een uitgestippelde wandeling langs de geselecteerde stands maken bezoekers en persafgevaardigden kennis met veelbelovende innovaties in oppervlaktebehandeling.

Het DEMO-traject: de connectie tussen innovatie en praktijk.

Het demonstratie eiland nodigt bezoekers uit om vooruitstrevende en toekomstgerichte technologie live te beleven.

42 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

De volgende bedrijven nemen deel aan het demotraject: • Centexbel • Certech • Ecco Finishing • Green Training: Spray SiM simulator • i.Revitalise: capacity sharing project • Kluthe • Melotte: 3D printing in metaal • Novasoft • TQC • UGent - werkgroep CoCooN: conformele coatings • UHASSELT & IMO-IMOMEC: nanotechnologie

Algemene informatie Plaats: Brabanthal Brabantlaan 1 3001 Leuven, België Data en openingsuren Woensdag 10 mei: 10.00 - 18.00 Donderdag 11 mei: 10.00 - 18.00 Toegang € 40 per persoon. De toegang is gratis voor VIP-bezoekers (via uitnodiging van exposant) en na voorregistratie op www. eurofinish.be. Via VOM kunt u een registratiecode bemachtigen.

Voorlopige exposantenlijst AD Chemicals M3 Adecco E4 Agfa Labs B3 Airblast D4 Almaplast H11 Alter Eco M7 Analis D2 BCA A1/A2 Bekkers B6 Belgium Coatings D10 Belmeko E1 Belvac B7 Bosch G5 C&T Technics H3/H4 Caldic B2 Chemetall D11/D12 Citaku A7 Cluster Innovatieve Coatings M20 Coenraets Tape Service D8 CSB2 F5 CZL Tilburg A3 De Bruyn lakkerij F3 De Ploeg G5 Debeleyr M19 D’Haene E8 Duthoo M2 Ecco Finishing A10/A11 Ecovision D5 Elcometer B4 EMPTMEYER U.T.S. E12 Erichsen A12

Estee industries M4 Euromat F7 Glasbeek Finish F6 Green Training A8 Ha Twee D9 Haertha G6 Helmut Fischer D6/D7 HS Protect H5 Inplasco F1/F2/F12/F13 Kluthe I1/I12 Koti Nabo M8 Labomat D3 Lakkerij Vandereyt G12 Libert Paints E10 Lithcote B5 Magistor E2 Materia Nova F11 Mavom H1/H12 MFI B8/B9 Nelco E5 Novasoft F4 Oerlikon Balzers F9 Omya F8 Overveld B10/B11 Oxyplast G2/G3 Packo F10 Phibo B1/B12 PPG H7 Railtechniek van Herwijnen G7 Sima M6 Sirris A6 Sodablast H9

Stardust powder coatings G11 Straaltechniek G9/G10 Technochim G1 Ter Winkel M21 Thermo-Clean E3 TQC A9 Uptimize M9 Van Gils Coating Group H2 Van Os Duracoat E11 Vereniging ION VOM stand VIP Tools G4 Vito A4 VOM vzw VOM stand Weert groep H10 WSB M5 WVT M1 Zandleven D1 Zinacor A5

Meer informatie VOM vzw Mevr. Veerle Fincken, program manager Kapeldreef 60 3001 LEUVEN T. +32 (0)16 40 14 20 F. +32 (0)16 29 83 19 info@vom.be www.vom.be

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 43

EUROFINISH 2017 Technologie en oplossingen op maat Chemetall kent als een van de leidende wereldwijde spelers oppervlakte behandeling in al zijn aspecten. Hoogwaardige producten en service zijn de fundamenten voor ons succes.

Maar wij weten ook dat er meer nodig is om uw preferente leverancier te zijn.

De chemische behandeling van metalen oppervlakken is onze kernactiviteit. Zoals geen ander concentreren wij onze wereldwijde activiteiten op de ontwikkeling en implementatie van technologie en oplossingen op maat van de klant. Onze producten zijn altijd speciaal ontwikkeld voor ontvetting, beitsen, corrosiebescherming, verfadhesie en vervorming van

metalen oppervlakken. Onze globale productlijnen als bv. Oxsilan, Gardobond, Ardrox, Naftoseal worden gebruikt in diverse industrieĂŤn. U bent welkom in stand 11 en stand 12 tijdens Eurofinish 2017.

www.chemetall.be info.benelux@chemetall.com

Citaku innoveert Citaku is producent en leverancier van hulpmaterialen voor de oppervlakte industrie. In Bad Essen, Duitsland worden onze ophanghaken en systemen geproduceerd. Daarnaast snijden wij hittebestendige tape en siliconen vormdelen in eigen beheer.

Door onze eigen productie en ruime voorraad kunnen wij een groot deel van ons assortiment binnen 24 uur leveren. En hebben wij de mogelijkheid naast ons standaard programma maatwerk te produceren.

Regelmatig nemen wij nieuwe producten op in ons assortiment.

Een van deze nieuwe producten is geselecteerd door de VOM voor de innovatieroute van Eurofinish 2017. Het betreft het

nieuwe product PA. De PA is een afdekstop met grip en ontluchtingsfunctie. Deze stoppen zijn speciaal voor het afdekken van cilinderlagers. U bent van harte welkom in onze stand, nummer A7 tijdens Eurofinish 2017.

www.citakubv.eu info@citakubv.eu

HELMUT FISCHER automatiseert kwaliteitscontrole Al jaren ontwikkelt Fischer innovatieve systemen voor uitdagende meetapplicaties op gebied van laagdiktemeting. Vaak is het instrument prima in staat om correct te meten, maar blijkt in de praktijk dat de gebruikersinvloed groot kan zijn of dat de meetopstelling te complex is voor de gebruiker. Robotisering wordt snel ervaren als te duur of te ingewikkeld. Maar de automatisering ontwikkelt zich razendsnel en inmiddels is er een passende oplossing voor nagenoeg iedere situatie.

De vraag is niet meer wat gaat het kosten, maar wat gaan we besparen!

Helmu Fischer is opgenomen in de innovatieroute en demonstreert o.a. een laagdikte metende robot op de stand. U zult live kunnen ervaren dat de robot sneller, betrouwbaarder en veiliger kan meten dan de meest ervaren kwaliteitscontroleur. Twijfelt u daaraan? Dan dagen wij u ter plaatse uit om het tegen onze demonstratierobot op te nemen op stand D6+7.

Helmu Fischer demonstreert een laagdikte metende robot.

44 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

www.helmut-fischer.nl netherlands@helmutfischer.com

Glasbeek ad 4.pdf 1 7-11-2013 11:36:19

• • • • • •

C

M

Y

Monorailsystemen Kettinghangbanen Power & Free systemen Badenreeksen-kranen Besturingen Vloer conveyors

CM

MY

CY

CMY

K

Van hangbaansystemen tot turn-key installaties inclusief al uw oppervlaktebehandelingsapparatuur, Railtechniek zorgt voor de oplossing die bij uw behoefte past.

Kijk op www.railtechniek.nl voor recente projecten. www.railtechniek.nl – info@railtechniek.nl – tel. +31(0)344-616363

 YOUR



 t o

 





     





     





     



OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 45

EUROFINISH 2017 Ontmoet Magistor Magistor is een erkend specialist en leverancier van straalmiddelen en verspanende gereedschappen. In België leveren ze het complete programma van kwalitatief hoogwaardige straalmiddelen en is Bert Gysen hun vertegenwoordiger. Op 10 en 11 mei is Magistor aanwezig op de Eurofinish in Leuven (België).

Een mooie gelegenheid om kennis te maken.

Binnen de straaltechniek vormt Vulkan met Chronital (RVS Steelshot) en Grittal (RVS Steelgrit), Metalltechnik Schmidt met Ferrosad (Low Carbon Steelshot) en Krampe Harex met geknipt verenstaaldraad een sterk trio, aangevuld met glasparels van Swarco. Daarnaast leveren ze o.a. High Carbon Steelshot & Steelgrit, Magibrasive, Gietijzergrit, Straalkorund, Notenschalen, Granaatzand , Aluminium Granulaat en Keramische Parels.

Met Ultimate, de straalmiddelreiniging van Pantatec, laat Magistor zien dat ze vooruitkijken en meedenken. De toevoeging aan uw bedrijfsmix, eventueel geautomatiseerd met de Injecto, zorgt voor verwijdering van oliën en vetten.

De MTS-300 reinigt de werkvloer en verhoogt de veiligheid rondom de straalinstallatie. Deze vloerreiniger neemt met een magneetplaat de bruikbare metallische straalmiddeldelen op en scheidt deze van stof, zand en ander vuil, waarna ze opnieuw kunnen worden toegevoegd aan het straalproces.

Verder ligt Magistor ’s kracht bij het bepalen van de beste straaltechniek door o.a. zeefanalyses. Ze volgen de technologische ontwikkelingen en assisteren bij het optimaliseren van de straalprocessen. Daarvoor weten ze de straalmiddelen in hun assortiment te combineren tot de ideale bedrijfsmix voor uw straaltoepassingen.

Vulkan Grittal (RVS steelgrit) is het duurzame alternatief voor meermalig gebruik van korund en granaatzand door vermindering van de CO2 uitstoot en verlaging van de kosten door langere standtijd en stofvrij stralen.

Met de combinatie van producten, kennis, betrouwbaarheid en aandacht is Magistor dé sparringpartner voor bedrijven die perfecte oplossingen voor hun vraagstukken willen.

www.magistor.nl info@magistor.nl

Weert Groep lanceert als eerste in Europa een Chroom VI-vrij alternatief Weert Groep, met meer dan zestig jaar ervaring in verzinken en poedercoaten, is een internationale organisatie die altijd haar verantwoordelijkheid neemt. Een aantal jaren geleden werd bekend dat in de Europese wetgeving Chroom VI per 1 september 2017 niet meer wordt toegestaan. Voor Weert Groep reden een net zo sterk alternatief te ontwikkelen dat niet schadelijk is voor mens en milieu. Na een gedegen testperiode kan Chroom VI nu vervangen worden door het niet giftige Chroom III. Weert Groep heeft de uitdaging aangenomen een nieuw, kwalitatief hoogwaardige alternatief te ontwikkelen, dat niet schadelijk is voor de gezondheid en het milieu. Nu, zes jaar na dato, waarvan vier jaar intensieve samenwerking met de net zo vooruitstrevende partner, AD Chemicals, is de missie geslaagd.

Als eerste in Europa heeft dit partnerschap geresulteerd in een

46 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

voorbehandeling op basis van het niet giftige Chroom III. Chroom III is reeds officieel erkend met een keurmerk van instituut GSB. Om de overgang in goede banen te leiden, wordt de huidige voorbehandeling reeds stapsgewijs aangepast.

Daarmee loopt de organisatie voorop in de markt en laat zien dat milieuvriendelijk zijn hand in hand gaat met uitstekende corrosiewering!

www.weertgroep.nl

‘n Stralend resultaat! low carbon steelshot

straalmiddelreiniging

geknipt verenstaaldraad

RVS steelgrit

RVS steelshot

www.magistor.nl Ambachtsstraat 14 • Postbus 11 • 7460 AA Rijssen (NL) • telefoon: +31 548-519401 • fax: +31 548-517619 • info@magistor.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 47

OP ZOEK NAAR SAMENWERKINGSPARTNERS High-performance nano-versterkte harsen voor barrièrecoatings AANBOD UIT Italië, REFERENTIE: TOIT20160704001, GELDIG TOT 11-07-2017 Het Enterprise Europe Netwerk, actief in 54 landen (ook buiten Europa), is gericht op brede ondersteuning van het MKB bij internationale samenwerking op het gebied van onderzoek, technologie en commercie. Het Enterprise Europe Netwerk valt onder RVO: de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Bij deze organisaties staan adviseurs klaar die bedrijven helpen bij het vinden van zakenpartners in de landen van het netwerk, en zelfs daarbuiten.

MEER INFORMATIE Voor vragen over internationale betrekkingen is Enterprise Europe Network bereikbaar onder nummer 088-4440777. Voor meer informatie over het dienstenpakket wordt verwezen naar www.EnterpriseEuropeNetwork.nl.

Reageren op de hier vermelde technologieaanbiedingen en -verzoeken kan bij: Tom Reijn Tel. 088-6025299 tom.reijn@RVO.nl www.enterpriseeuropenetwork.nl Noot van de redactie: Hiernaast volgen de titels en samenvattingen van enkele partnerverzoeken en -aanbiedingen uit de database van Enterprise Europe Network NL. De redactie neemt geen verantwoording voor de voorgestelde oppervlaktebehandelingsconcepten, uitspraken aangaande levensduurverwachtingen, accuraat gebruik van bepaalde vakterminologie voor de betreffende toepassing en dergelijke. De vervaldata zijn indicatief: doorgaans kan enkele weken later nog gereageerd worden.

48 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

SAMENVATTING Een onderzoeksteam van een Italiaanse universiteit heeft nano-versterkte harsen met tweedimensionale nano-vullers ontwikkeld.

Deze technologie heeft barrière-eigenschappen tegen geur, gas, damp, erosie, corrosie en krassen. De voorgestelde technologie kan worden toegepast voor beschermende coatingsystemen in gebieden als automotive, meubilair, wandbekleding, vloeren en fotovoltaïsche toepassingen. Het onderzoeksteam is op zoek naar industriële partners voor technische samenwerkingsovereenkomsten.

BESCHRIJVING De onderzoeksactiviteiten van het onderzoeksteam betreffen: - applicatie van harde coatings en evaluatie van tribologische eigenschappen - coatings en organische-anorganische materialen en identificatie van de relaties tussen materiaal-proces-product.

De nano-versterkte hars met tweedimensionale nano-vullers kan composietmaterialen opleveren met een enorm potentieel wat betreft mechanische, chemische en fysische performance.

Echter, de dispersie van nano-plaatjes binnenin de hars kan extreem lastig zijn en de uiteindelijke performance van het composietmateriaal aantasten. De geboden technologie biedt een eenvoudige en effectieve route om de problematische dispersie van nano-plaatjes in talloze harsen op te lossen. De resulterende nanoplaatjes met toegevoegde hars pre-polymeren en verharders kunnen worden aangebracht op een aantal verschillende substraten. De resulterende materialen profiteren van de opgetelde eigenschappen van elke vuller, wat leidt tot eindresultaten die niet behaald zouden kunnen worden bij een individueel gebruik van elke afzonderlijke constituent. Dankzij deze synergetische effecten en de goede duale dispersie kunnen hoogwaardig presterende, beschermende coatings worden toegepast in gebieden als: • Decoratieve applicaties (automotive en meubelproductie, wandbekleding en vloeren): - Transparante beschermende coatings - Nano-versterkte coatings.

• Functionele applicaties (automotive en fotovoltaïsche toepassingen): - Krasbestendige en slijtvaste coatings

- Anti-erosie coatings - Anti-corrosie coatings - Barrière-eigenschappen.

De reikwijdte van de technische samenwerkingsovereenkomst betreft het ontwerpen en ontwikkelen van oplossingen om grote hoeveelheden materialen te produceren, binnen een redelijke verwerkingstijd. De gezochte partner dient te zorgen voor beschikbaarheid van de volgende instrumenten en apparatuur: • reactoren voor maatwerkproductie van vullers • reactoren voor de dispersie van de vuller in de matrix • apparatuur voor de concentratie van formuleringen.

De voorgestelde nano-versterkte harsen behoren tot de klasse van specialty coatings.

Het zijn derhalve materialen op basis van sterk maatwerk, die niet hoeven te voldoen aan de strengste milieuvereisten. Eenmaal geformuleerde en verpakte materialen kunnen worden beschouwd als veilig voor operators en de werkomgeving.

GEZOCHTE PARTNER Het Italiaanse onderzoeksteam is geïnteresseerd in technologieoverdracht aan industriële mkb-bedrijven die actief zijn op het gebied van chemicaliën en/of harsverwerking. Het onderzoeksteam is op zoek naar partners die opschaling van lab-gebaseerde formuleringen kunnen implementeren. Het primaire doel van de samenwerkingsactiviteit is de mogelijkheid om grote batches van de materiaalformuleringen te behalen voor significante industriële testen.

Zodoende wordt het mogelijk de geschiktheid van de materialen te onderzoeken in applicatiegebieden die heel dicht bij een industriële toepassing liggen. Hierdoor kunnen wellicht ook potentiële klanten worden aangetrokken.

VOORDELEN EN INNOVATIES De aangeboden technologie maakt het mogelijk de problematische dispersie van nano-plaatjes te verhelpen met gebruik van nano-vullers, polymeren en verhardingsmiddelen.●

Een technologie voor bescherming van ketelverwarmingselementen tegen abrasieve slijtage en gascorrosie bij hoge temperaturen AANBOD UIT Oekraïne, REFERENTIE: TOUA20170302001, GELDIG TOT 16-03-2018

SAMENVATTING Een Oekraïens bedrijf biedt een technologie voor bescherming van ketel-verwarmingselementen. De resultaten van experimentele industriële inspecties laten zien dat de ontwikkelde boogspuit-coatings van vuldraden van een Fe-Cr-B-Al-Mg-systeem een betrouwbare bescherming bieden tegen gas-abrasieve slijtage bij gebruikstemperaturen tot 600 °C. De levensduur van de gecoate buizen wordt ruim verdubbeld. Het bedrijf zoekt academische partners voor onderzoekssamenwerking om de technologie verder te ontwikkelen en te promoten.

BESCHRIJVING De technologie beschermt buizen van warmtewisselaars in verwarmingsketels tegen abrasieve slijtage en hoge-temperatuur corrosie. Dit

wordt bereikt door op het buitenoppervlak chip-gelegeerde boogspuit-coatings te vormen via vuldraad Fe-Cr-B-Al-Mg-systemen. Tijdens langdurig gebruik bij temperaturen rond de 550-700°C doen zich in de structuur van coatingprocessen een verspreide verharding voor, doordat verspreide borides, nitriden, ontstaan.

Deze nieuwe fasen vormen een betrouwbare bescherming van de buitenste buisoppervlakken tegen abrasieve slijtage en hoge-temperatuur corrosie. Een rationele keuze van de samenstelling van vuldraad-componenten zal worden gemaakt op basis van berekening van de verandering van rest- en temperatuurspanningen in thermisch gespoten coatings onder thermo-cyclische omstandigheden (normale ketelmodus en foutmodus), rekening houdend met veranderingen in de coatingstructuur die ontstaan gedurende het lange termijn gebruik.

GEZOCHTE PARTNER Onderzoekssamenwerkingsovereenkomsten met instituten voor wetenschappelijk onderzoek die geïnteresseerd zijn in het thermisch spuiten van slijtvaste coatings op oppervlakken van ketelbuizen op energiegebied.

VOORDELEN EN INNOVATIES Van alle thermische spuittechnieken is boogspuiten het meest productief, technologisch eenvoudig en tegelijkertijd ook het goedkoopst.

Het gebruik voor het spuiten van speciaal vuldraden bevordert de verspreiding van de techniek. Zo worden herstellende en beschermende coatings gevormd met gebruikskenmerken die gelijk zijn aan die van de beste plasma-coatings. ●

Hoge-emissiviteit afwasbare coating voor lage-temperatuur infrarood thermografische metingen AANBOD UIT Tsjechische Republiek, REFERENTIE: TOCZ20160801001, GELDIG TOT 05-08-2017

SAMENVATTING Een Tsjechisch onderzoekscentrum heeft een hoge-emissiviteit afwasbare coating ontwikkeld om de nauwkeurigheid van infrarood thermografische metingen te vergroten. Deze coating kan worden verwijderd met water, zonder agressieve chemische middelen of ruwe mechanische methoden. Het onderzoekscentrum zoekt verf- of coatingfabrikanten die interesse hebben in een licentieovereenkomst.

BESCHRIJVING Infrarood (IR) thermografie is een meetmethode voor contactloze meting van oppervlaktetemperaturen. Het belangrijkste nadeel van IR thermografie is dat de gemeten waarde afhangt van de gemeten oppervlakte-emissiviteit. Bij IR thermografische metingen van glanzende oppervlakken, kan het meetfoutpercentage bijna 100% bedragen. Daarom worden meestal hogeemissiviteit coatings aangebracht tijdens de IR thermografie, om de nauwkeurigheid van de

temperatuurmeting te vergroten. Er zijn allerlei hoge-emissiviteit coatings op de markt met een goede hechting, maar het is vrij lastig om deze coatings van het gemeten oppervlak te verwijderen. Het Tsjechische onderzoekscentrum heeft een hoge-emissiviteit afwasbare coating ontwikkeld voor lage-temperatuur (10-50 °C) IR thermografische metingen. Deze coating kan worden aangebracht op materialen zoals metaal, steen, hout en dergelijke. Zodoende kan de temperatuur van oppervlakken van auto’s, gebouwen, behuizingen van elektronische apparaten en toestellen, pijpleidingen, apparatuur met glanzende oppervlakken, et cetera met behulp van IR thermografische metingen met een hogere nauwkeurigheid worden gemeten.

toepassing in IR thermografische meting. Over de specificaties van de licentieovereenkomst zal worden onderhandeld (licentiefee, et cetera).

VOORDELEN EN INNOVATIES In vergelijking met de hoge-emissiviteit coatings die op de markt zijn, is de belangrijkste innovatie van de ontwikkelde coating de waterafwasbaarheid. Het is niet nodig om agressieve chemische middelen of ruwe mechanische methoden te gebruiken om deze coating na meting te verwijderen. ●

GEZOCHTE PARTNER Het onderzoekscentrum is op zoek naar verf- en coatingfabrikanten die geïnteresseerd zijn in een licentieovereenkomst voor de hier beschreven hoge-emissiviteit afwasbare coating voor

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 49

TERUGBLIK

COLUMN

AANBOD UIT Duitsland, REFERENTIE: TODE20150821001, GELDIG TOT 08-09-2017

SAMENVATTING Een Duits bedrijf (mkb) biedt een gepatenteerd elektroluminescent systeem voor het coaten van flexibele substraten (film, textiel, papier). Voor deze unieke en milieuvriendelijke technologie zijn talloze potentiële industriële applicaties denkbaar, uiteenlopend van textiel tot veiligheid en decoratie. Het bedrijf zoekt industriële en onderzoekspartners die deze technologie in hun respectievelijke applicaties implementeren. Licenties, technische samenwerkingsovereenkomsten of onderzoekssamenwerkingsovereenkomsten behoren tot de mogelijkheden.

BESCHRIJVING Elektroluminescentie is aantrekkelijk in vele toepassingsgebieden. Echter, in het verleden voldeed elektroluminescentie niet vanwege de hoge voltage-eisen, korte levensduur, schadelijke oplosmiddelen en lage lichtdichtheid.

Een Duits bedrijf heeft nu een nieuw elektroluminescent systeem (film) ontwikkeld voor het coaten van bijna elk flexibel substraat, zoals film, folies, textiel, papier en dergelijke. Dit verlichtingssysteem is gebaseerd op een unieke meerlaagse coatingtechnologie en een combinatie van nieuwe chemische oplossingen zonder organische oplosmiddelen of zware metalen. Het materiaal heeft de volgende parameters: - 30-150 Volt AC - 50-750 Hz - Flexibel (niet rekbaar) - Op maat te maken, dat wil zeggen, er kunnen eenvoudig stukken worden uitgesneden, conform de eisen van de gebruiker - Kan worden gedrukt op zowel flexibele als niet-flexibele substraten - Kan worden gecombineerd met fotografisch reactieve materialen.

Toepassingen zijn denkbaar voor textiel, veiligheid, geneeskunde, papier, interieur, licht, meubilair of bouw. Het

50 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

Duitse bedrijf is op zoek naar industriële of onderzoekspartners om deze technologie verder te ontwikkelen en te implementeren in nieuwe applicaties.

Samenwerkingsovereenkomsten voor licenties, technische samenwerking of gezamenlijke onderzoeksprojecten zijn mogelijk, afhankelijk van de applicatie en de aanpassingsvereisten.

GEZOCHTE PARTNER Het bedrijf zoekt partners in industrie of onderzoek in de volgende toepassingsgebieden: • Veiligheid (bewegwijzering/signaalvisualisatie) • Interieur (meubilair) • Lichtindustrie • Geneeskunde • Textiel • Bouw Het bedrijf is op zoek naar partners voor de verdere ontwikkeling en implementatie van deze technologie in nieuwe applicaties. Samenwerkingsovereenkomsten voor licenties, technische samenwerking of gemeenschappelijke onderzoeksprojecten zijn mogelijk. Het type overeenkomst hangt af van de applicatie die wordt aangepakt en of de technologie eenvoudig kan worden aangepast of dat verdere technische ontwikkeling of onderzoek naar functionaliteit of materiaalgedrag vereist is.

VOORDELEN EN INNOVATIES • Het realiseren van flexibele, homogene, grootschalige lichtapplicaties was voorheen niet mogelijk • Actieve verlichting • Laag gewicht • Talloze manieren van implementeren • Kostenefficiënter dan conventionele elektroluminescentie • Milieutechnisch gezien duurzamer dan conventionele elektroluminescentie (geen organische oplosmiddelen, geen zware metalen) ●

ANDERE OGEN Altijd leerzaam om eens een uitstapje te maken naar terreinen die niet zo vertrouwd zijn voor de branche, maar er toch flinke invloed op hebben. Erg verrijkend vond ik de informatie die ik voor dit nummer mocht opdoen over marketing. Velen denken dan aan de website of de folder, maar die gedachte is een miskleun. Marketing zit hoofdzakelijk in het persoonlijke contact met je (potentiële) klanten. Daar een plan voor maken en een strategie voor opstellen kan zeer lonend zijn. En ook leiden tot een aangescherpt bedrijfsprofiel zodat je beter weet wat je bedrijfsstrategie moet zijn. Een strategie van We doen alles wat op ons pad komt, is maar zelden succesvol op de lange termijn. Dus: wat gaat u doen om te voorkomen dat u de V & D van de branche wordt? Een kleine tip: hoe ziet uw bedrijfsentree er uit, bezien door de ogen van de bezoeker?

In het artikel over bedrijfsopvolging in familiebedrijven konden we lezen wat een favoriete strategie is: we stellen het nog een jaartje uit. Wel begrijpelijk, want bedrijfsopvolging in familiebedrijven is vaak een gevoelig onderwerp, maar of zo’n strategie ook verstandig is, is maar zeer de vraag. Beter bijtijds goed geregeld dan te laat en met haast de zaken in goede banen proberen te leiden. Zelf moest ik begin deze maand naar een begrafenis van een kennis die op 53-jarige leeftijd redelijk onverwachts was overleden. Familie en vrienden hebben er al improviserend een heel goede uitvaart van gemaakt, maar u begrijpt dat het nog beter had gekund als zaken eerder waren besproken en vastgelegd.

Een bedrijfsopvolging is aan te zien komen, dus is er ook tijd om een aanpak uit te werken waar de betrokkenen zich in kunnen vinden.

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Nieuw elektroluminescent coatingsysteem voor flexibele substraten

Verder bleek ook in dit nummer maar weer eens dat pro-actief handelen (digitaliseren badenreeks bij Heras) en het buiten de normale kaders denken (bedrijfsruimte aan klanten verhuren om producten te maken bij DCS), de bedrijfsvoering versterkt en daarmee de winstkansen. Grote les uit deze editie is wel dat het alleen maar gericht zijn op technologie en innovatie niet zaligmakend is, zelfs voor een technische branche als de onze. Hopelijk heeft deze editie inspiratie geleverd om werk te maken van de andere factoren. ● oppervlaktetechnieken @ellemmi.nl

BRANCHEREGISTER Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken. Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

B & B Coating Techniek T. 053-4357707 www.bb-coating-techniek.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFZUIGINSTALLATIES Sir John b.v.

T. 0182-396931 / F. 0182-396937 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

ANODEMANDEN (TITAAN)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Coatingsystemen Van der Lans T. +31(0)614306694 info@coatingsystemenvanderlans.nl www.coatingsystemenvanderlans.nl

AFVALWATERBEHANDELINGINSTALLATIES

CERTIFICERING

ANODEN (TITAAN)

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

TÜV Rheinland Nederland b.v.

T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING Official Benelux dealer

The green technology supply house

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

BAKKEN, KUNSTSTOF EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

C.K.B.Boxtel T. 0411- 682939

BEITSEN/PASSIVEREN

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

CHEMISCH NIKKEL

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

BRANDWERENDE / BRANDVERTRAGENDE COATINGS

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 51

DROOGAPPARATUUR

IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

FILTERS (OVERSPRAY)

Filter Service Heerenveen T. 0513-633900 / F. 0513-633888 info@filterservice.nl / www.filterservice.nl

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

FILTERS & POMPEN

Corode T. 0411 - 68 55 0

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

HANGBAANSYSTEMEN

Mefiag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 / F. 0513-632233 info@mefiag.com / www.mefiag.com

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF)

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HITTEBESTENDIGE EN NON-STICK COATINGS

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

HAKEN MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 / F. 0497-381593 info@hendor.com / www.hendor.com

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN Wagner Systemen Nederland T. 030-2410688 / F. 030-2410765 info@wagnersystemen.nl

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN

HAWKING

Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Official Benelux dealer

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 / F. 010-415 1491 www.rasco-clemco.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

FILTERS

Edrizzi Benelux T. 0318-507138 info@edrizzi.nl / www.edrizzi.nl

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES)

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

INDUSTRIËLE LUCHTBEHANDELING EN WARMTETERUGWINNING

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

INDUSTRIËLE REINIGING C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 Kontich (BE): +32 (0)3 450 37 10 www.chemetall.com info.benelux@chemetall.com

HAWKING The green technology supply house

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

GLASPARELSTRAALCABINES MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

KLEUR & GLANS

Admesy b.v.

Inline kleur & lichtmeting www.admesy.com

52 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

KLEURENWAAIERS Hellema Kleur kaarten Harderwijk The Netherlands

l uw Voor a aties resent p r u e rs l k waaie & n e kaart or Ral ook vo WWW.HELLEMAKLEURKAARTEN.NL

ONTBRAMEN Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

NATLAKKEN (AFDEKMATERIALEN) Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MARINE COATINGS / SCHEEPVAARTLAKKEN

ONTLAKKEN (IN LOON) Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

KTL/ATL LAKKEN HAWKING The green technology supply house

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

KUNSTSTOFLAKKEN

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

LAAGDIKTEMETERS

Helmut Fischer Meett. b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl netherlands@helmutfischer.nl

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

CZL Tilburg b.v.

T. 013-5703370 / F. 013-5704906 info@czltilburg.nl / www.czltilburg.nl

Multinal Group T. 088-2055300 / F. 088-2055301 info@multinal.com / www.multinal.com

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.n

METALLISEREN/SCHOOPEREN NauMetrics PMI T. 074-3490022 / F. 084-0037042 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Oxford Instruments T. 0162-320633 / F.0162-322907 info@verlab.nl / www.verlab.nl

MOFFELOVENS

LAKSTRATEN

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

TCI Cleaning b.v.

Centaurusweg 67 5015 TC Tilburg T. 013 - 456 39 66 info@tci-cleaning.com / www.tci-cleaning.com

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

NATLAKSPUITAPPARATUUR

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Thermo-Clean n.v. België T. 0032-13539060

ONTLAKKINGSOVENS/ THERMISCHE REINIGINGSOVENS

Pyrox b.v.b.a.

T. +32 14 762377 / F. +32 14 762379 info@pyrox.be / www.pyrox.be

ONTVETTINGSINSTALLATIES

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

NAVERBRANDINGSINSTALLATIES

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

ONTVETTINGSMIDDELEN Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

HAWKING The green technology supply house

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

HAWKING Benelux b.v.

T. + 31 (0) 73 656 5232 www.hawkingbenelux.com

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 / F. (077) 476 20 33 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 53

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN Unifour b.v.

T. +31 (0)315 641352 / F. +31 (0)351 641852 info@unifour.nl / www.unifour.nl Alards Masking Solutions Lochtstraat 14 5962 AK MELDERSLO T. 06-48222181 info@alards-masking.nl / www.alards-masking.nl

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO EN LAKTECHNIEK

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 / F. +32 (0)89567858 www.tiger-coatings.com

POEDERSPUITAPPARATUUR

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

Official Benelux dealer

C&T Technics T. 0413-331083 / F. 0413-331195 epsi@ct-technics.nl / www.ct-technics.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 / F.030-2410765 info@wagnersystemen.nl

POEDERSPUITCABINES

Delfzijl 0596-614135 Rhenen 0318-472020 info@petsonpaints.com / www.petsonpaints.com

PVD COATINGS

Dekracoat De Maas 22G, 5684 PL Best T. 040 262 80 70 info@dekracoat.nl / www.dekracoat.nl

REINIGINGSINSTALLATIES

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Epifatech T. +46 371 51 1685 / F. +46 371 14 996 order@epifatech.se / www.epifatech.se

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Kermad Machinebouw b.v. info@kermad.nl / www.kermad.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

SHOTPEENEN

MBS Ophangsystemen T. 040-2931663 / F. 040-2932262 info@mbs-online.nl / www.mbs-online.nl

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

POLIJSTEN

OVENS

Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 / F. +32 (0)2 254 77 57 www.akzonobel.com/powder Rรถsler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

EUROLACKE Tiel Axalta Coating Systems T. 0344-620662 / F. 0344-617079 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl

POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN)

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

54 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

SPUITCABINES

Corode T. 0411-685500

PROTECTIVE COATINGS Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl

STRAALKASTEN Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 www.holtrop-jansma.com

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / F. 0341-494114 info@wabrasives.nl www.wabrasives.nl / www.winoagroup.com

STRALEN (AFDEKMATERIALEN)

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

STRAALCABINES

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 / F. 078-641 80 80 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Airblast-Abrasives b.v.

T. 072-5715569 / F. 072-5714340 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

HangOn b.v.

T. 077-3999630 / F. 077-3988419 info@hangon.co / www.hangon.co

TANKS (KUNSTSTOF) C.K.B. Boxtel T. 0411-682939

TECHNISCH ONDERZOEK T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 Metals.benelux@cellmark.com www.ervinamasteel.eu

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Eurogrit b.v., Papendrecht T. 078-6546770 / F. 078-6449494 info.eurogrit@sibelco.com www.eurogrit.com / www.sibelco.eu Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 / F. 0570-634336 www.hollandmineraal.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

STRAALINSTALLATIES T. 0495 - 592 210 / F. 0495 - 588 881 www.oppervlaktebewerking.com verhoevenop@gmail.com

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Amitech b.v.

T. 0341-429059 / F. 0341-429068 info@amitech.nl / www.amitech.nl

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

MEPACO b.v.

T. 071-5892863

TRANSPORTSYSTEMEN Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

TÜV Rheinland Nederland b.v.

T. 088-8887888 / F. 088-8887879 info@nl.tuv.com / www.tuv.com/coatings

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Magistor b.v.

T. 0548- 519401 / F. 0548-517619 info@magistor.nl / www.magistor.nl Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 / F. 0344-611072 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017 | 55

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 / F. 010-4151491 www.rasco-clemco.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

UV EN EBC LAK

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

VERDUURZAMEN VAN METAAL

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS)

VERWARMINGSELEMENTEN Corode T. 0411-685500

VERWARMINGSELEMENTEN (TEFLON) B ESCHERM ING EN KLEUR

Dé Duplexspecialist met: - eigen transport - één aanspreekpunt - één factuur - één garantieverlener verkoop@rotocoat.nl / www.rotocoat.nl

VERFSPUITAPPARATUUR

Corode T. 0411-685500

Emotech b.v.

T. 053-4301500 / F. 053-430 49 81 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Energy Partners Systems b.v.

T. 026-4720350 / F. 026-4721507

Leering Hengelo b.v.

T. 074-2558281 / F. 074-2422373 info@leering.nl / www.leering.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

WATERBEHANDELING

EnviroChemie b.v.

T. +31 (0)23 542 69 13 / F. +31 (0)23 542 69 14 sales@enviro-chemie.nl www.enviro-chemie.nl

Rösler Benelux b.v.

T. 0412-646600 / F. 0412-646046 rosler-nl@rosler.com / www.rosler.nl

Straaltechniek Int. b.v. www.straaltechniek.net

VERWERKING AFVALSTROMEN

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737/ F.-010-2623190 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 / F. 010-2620201 www.magneto.nl

Suez Water n.v.

T. 077-3231231 / F. 077-3231230 www.ondeo-is.com / verkoop@ondeo-is.com

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 / F. 0318-643 042 info@paintit.nl / www.paintit.nl

BRANCHEREGISTER Uw bedrijf in het brancheregister? Voor een standaardvermelding van 3 regels in één rubriek betaalt u per jaar slechts €330,-. Bij plaatsing logo in full colour per jaar €305,- ongeacht het aantal rubrieken.

Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Vincent IJff, tel: 070 399 00 00 / vincent@jetvertising.nl

56 | OPPERVLAKTETECHNIEKEN APRIL 2017

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 / F. 0413-244499 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 / F.+31 9 3370159 info@oxyplast.be / www.protechpowder.com

WERPSTRALERS

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 / F. 0168 380780 info@technospray.nl / www.technospray.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Voor coatings met meer waarde en minder kosten ELA Coatings b.v.

T. +31 (0)24 373 99 88 / +31 (0)6 150 500 54 e.lagerweij@elacoatings.com www.elacoatings.com

VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

Toonaangevend in Verfspuit – en Straalapparatuur

Industriële lage druk verfspuitapparatuur

Industriële hoge druk verfspuitappartuur

Straalapparatuur

Bekijk onze assortiment op www.rasco-clemco.nl of vraag onze catalogus aan!

RASCO B.V. & CLEMCO B.V. T (010) 43 70 166 E info@rasco-clemco.nl W www.rasco-clemco.nl

Straalhard de beste!

AIRBLAST

het

Bespaar nóg meer door het gebruik van door

voor

Airblast-Abrasives in eigen huis geproduceerde

oppervlaktebehandeling. Airblast installaties voor

High-Carbon Steel Shot en Steel Grit van de

stralen, metalliseren en spuiten sluiten perfect

hoogste kwaliteit. Tevens levert Airblast-Abrasives

aan bij de wensen van de industrie. Handmatig of

een compleet assortiment straalmiddelen in elke

Automatisch, onze kwaliteit, betrouwbaarheid en

maat en hardheid, direct uit voorraad. Overtuig

constante innovatie levert u direct winst op door

uzelf van onze topkwaliteit en neem contact met

lage gebruikskosten en duurzame producten.

ons op, wij zijn er voor u!

Airblast premium

is

sinds

merk

1974

voor

gegroeid

tot

totaaloplossingen

675$/(1 Ń 0(7$//,6(5(1 Ń 638,7(1 Ń 675$$/0,''(/ Ń ,163(&7,(

Airblast B.V. Tel.: 072 571 8002 info@airblast.com www.airblast.com

Airblast-Abrasives B.V. Tel.: 072 571 5569 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com