
Een veilige en betrouwbare energievoorziening

Meubelfabrikant realiseert 1 miljoen dollar besparing
Een veilige en betrouwbare energievoorziening
Meubelfabrikant realiseert 1 miljoen dollar besparing
Duurzaamheid & Energiegids
Slimmer onderhoud voor een slimmere stad
Schiphols ketenbrede aanpak van strategisch assetmanagement
9 Een veilige en betrouwbare energievoorziening
13 ‘Dezelfde taal spreken’: Schiphols ketenbrede aanpak van strategisch assetmanagement
18
IndustrieDE & Utilit y
Industrie & Utility is onderdeel van Duurzaamheid & Energiegids, een print en online uitgave van Jetvertising b.v. onder redactie van Nederlandse Bouw Documentatie en De HandelsCourant.
Uitgever
Jetvertising b.v.
Tiendweg 12
2671 SB Naaldwijk
Tel. +31 (0)70 - 399 00 00 directie@jetvertising.nl
Slimmer onderhoud voor een slimmere stad
Hoe RET voorspelbaar onderhoud inzet als sleutel tot toekomstbestendig OV
22 Energie-efficiëntie in de praktijk
Meubelfabrikant realiseert 1 miljoen dollar besparing door persluchtoptimalisatie
26 Industrial Heat & Power 2025
35 De waarde van water
41 Gasdetectie dekt klein risico met mogelijk grote gevolgen
47 Ontwikkeling van infrastructuur voor koolstofafvang, gebruik en opslag
Redactie
Gebouwde omgeving Nederlandse Bouw Documentatie (NBD-Online) redactie@jetvertising.nl
Industrie De HandelsCourant (HC) redactie@jetvertising.nl
Persberichten info@jetvertising.nl
Vormgeving MSU Nikkelstraat 1C
8211 AJ Lelystad
Advertenties
Jetvertising b.v. Tiendweg 12
2671 SB Naaldwijk
Tel. +31 (0)70 - 399 00 00 robbin@jetvertising.nl
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of hergebruikt zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.
Wereldwijd onderzoek onder onderhoudsprofessionals toont aan dat de interesse in contextuele intelligentie in twee jaar met 750% is toegenomen. De vergrijzing van het personeelsbestand en de werving van ervaren personeel blijven de meest dringende trends volgens het Ultimo Maintenance Trendrapport. Bijna de helft (49%) van de industriële bedrijven beschikt niet over de interne expertise om geavanceerde tools zoals kunstmatige intelligentie (AI) te gebruiken.
Opkomende technologieën zoals AI, machine learning (ML) en digital twins transformeren Enterprise Asset Management (EAM) in hoog tempo, zo blijkt uit het nieuwste Maintenance Trendrapport van Ultimo, een toonaangevende leverancier van EAM-software. Maar ondanks deze technologische sprong,
benadrukken de onderzoeksgegevens dat effectief onderhoud van assets in de kern een menselijke inspanning blijft.
Het wereldwijde onderzoek onder meer dan 200 onderhoudsprofessio-
nals toont een significante toename in interesse in next-generationtechnologieën sinds het laatste Ultimo EAM Trendrapport in 2023. Op de vraag welke innovaties de meest positieve impact zullen hebben op hun onderhouds- en bedrijfspraktijken,
Shell heeft besloten om de bouw van de biobrandstoffenfabriek op Shell Energy and Chemicals Park Rotterdam (Pernis) niet voort te zetten.
De bouw, die in 2022 van start ging, is stopgezet omdat uit een commerciële en technische evaluatie bleek dat het project onvoldoende concurrerend is, zo liet Shell woensdag weten in een persbericht.
“De marktdynamiek en de verwachte bouwkosten maken het project
voor ons uiteindelijk onvoldoende concurrerend om te voldoen aan de vraag van onze klanten naar betaalbare biobrandstoffen”, licht Machteld de Haan, president Downstream, Renewables and Energy Solutions bij Shell toe over het besluit.
noemden de respondenten contextuele intelligentie (68%), tegenover slechts 8% eerder, automatisering en robotica (49%) en machine learning (41%). De interesse in digital twins is meer dan verdubbeld sinds het laatste onderzoek en bedraagt nu 40%.
Ondanks deze vooruitgang blijven de uitdagingen op personeelsvlak de zorgen van de organisaties domineren. De vergrijzing van het personeelsbestand werd door 63% van de respondenten genoemd als de meest urgente trend die van invloed is op de onderhoudsstrategie, wat de urgentie van kennisoverdracht en personeelsplanning benadrukt. De helft (50%) van de respondenten zei dat het werven van ervaren personeel de belangrijkste bron van verstoring was in het afgelopen jaar.
“Sociaaleconomische en politieke verschuivingen, een wereldwijde instabiliteit en veranderende regelgeving zorgen voor onzekerheid in alle sectoren. In deze branche is flexibiliteit cruciaal,” zegt Berend Booms, hoofd EAM Insights bij Ultimo, een bedrijf van IFS. “EAM kan ook als katalysator voor innovatie dienen. Internet of Things (IoT), AI, ML, digital twins en voorspellende analyses transformeren industriële bedrijven in hoog tempo. Ze maken slimmere besluitvorming, grotere efficiëntie en een scherper concurrentievoordeel mogelijk.”
Hoewel EAM al lang een belangrijk onderdeel is van industrieën die veel assets bezitten, wordt het potentieel ervan nu ontsloten dankzij realtime inzichten uit gegevens die worden vastgelegd en geanalyseerd door technologieën, zoals IoT en voorspellingsmodellen. Daarnaast is de geschatte impact van voorspellingsmodellen verdrievoudigd sinds het onderzoek van 2023. Toch noemt bijna de helft (49%) van de respondenten een gebrek aan interne expertise als een belangrijke belemmering om deze geavanceerde tools in te voeren.
Het kabinet heeft chemiebedrijf Avantium ondersteund met een subsidie van 15 miljoen euro in ruil voor aandelen. Het geld komt uit het Klimaatfonds, dat is opgezet om bedrijven te helpen bij verduurzaming. Met deze subsidie blijft Avantium overeind en wordt het bedrijf in staat gesteld de nieuwe fabriek in Delfzijl door te ontwikkelen, die begin 2026 operationeel moet zijn.
De subsidie maakt deel uit van een breder financieringspakket van in totaal 65 miljoen euro aan aandelenuitgifte, waaraan de overheid via het Klimaatfonds deelneemt. Mocht het volledige aandelenpakket van 65 miljoen euro worden verkocht, dan krijgt Avantium alsnog de 15 miljoen euro van de overheid. Zo kan de totale financiering oplopen tot 80 miljoen.
BIOPLASTICS ALS ALTERNATIEF
Avantium ontwikkelt al meer dan vijftien jaar bioplastics uit plantaardige suikers. In de fabriek in Delfzijl, waar inmiddels een buizenstelsel van 28 kilometer ligt, worden grond-
De toekomst van onderhoud mag dan wel digitaal zijn, maar het zal nog steeds geleid worden door mensen. Moderne EAM-systemen zijn geëvolueerd van statische opslagplaatsen tot dynamische machines vol prognoses. Door gebruik te maken van AI en onderhoudsgegevens, leveren ze bruikbare inzichten, die teams helpen om van reactieve reparaties over te schakelen op proactieve strategieën. Van het opsporen van terugkerende storingen tot het optimaliseren van workflows, EAM fungeert nu als een strategisch adviseur die efficiëntie stimuleert, stilstand voorkomt en de impact van elke onderhoudseuro maximaliseert.
Ultimo helpt klanten om hun potentieel te benutten met AI-gebaseerde EAM-functies, die geen interne modeltraining of dure infrastructuur
stoffen geproduceerd voor onder meer frisdrankflessen en verpakkingen. Volgens berekeningen van nova Institut kan het plastic van Avantium de broeikasgasuitstoot met ongeveer 73%verminderen ten opzichte van fossiele kunststoffen.
PROGNOSE EN MAATREGELEN
Het bedrijf verwacht vanaf 2027 op volle capaciteit te produceren en winstgevend te zijn. Tot die tijd moet het totale financieringspakket financiële ruimte geven. Tegelijkertijd voert Avantium ook interne maatregelen door: bij de presentatie van de halfjaarcijfers kondigde het concern aan 40 van de 280 banen te schrappen.
investeringen vereisen. Deze tools zijn ontworpen om de toegangsdrempel te verlagen en tegelijkertijd onmiddellijke operationele voordelen op te leveren.
Zoals het Maintenance Trendrapport van Ultimo duidelijk maakt, is technologie alleen niet de oplossing. Het is de combinatie van menselijke expertise en intelligente systemen, die de toekomst van onderhoudssucces zal bepalen. Het rapport bevat inzichten van onderzoeksbureau Verdantix, evenals van industrieel AIen digital twin-cloudplatformbedrijf TwinThread, veiligheids- en risicobeheerbedrijf ABS Consulting en asset-performance-managementbedrijf MaxGrip. Download een exemplaar via www.ultimo.com/report
Foto: door Stockphotos.com
Energie-intensieve industrie in de regio krijgt extra hulp bij verduurzaming. In totaal is ruim € 17 miljoen extra subsidie beschikbaar gesteld.
De ondersteuning richt zich op ‘cluster 6-bedrijven’, ondernemingen die niet zijn gevestigd in grote industriële gebieden zoals Moerdijk, maar regionaal verspreid liggen. Deze bedrijven (210.000 banen en € 125 miljard omzet), lopen vanwege hun ligging bij verduurzaming vaak tegen knelpunten aan.
Zo is elektrificatie of overstappen op waterstof veelal op korte termijn niet mogelijk omdat benodigde infrastructuur ontbreekt waardoor investeringsplannen kunnen stranden. Terwijl deze bedrijven, actief in onder meer de bouwmaterialen, glas- en voedingsmiddelenindustrie, juist veel energie verbruiken en verplicht zijn tot uitstootreductie en verduurzaming. Bedrijven die hiermee kampen worden via het ondersteuningsprogramma Actieplan 2.0 geholpen. Naast hulp zal samenwerking tussen bedrijven worden gefaciliteerd bij problemen die ondernemingen niet zelfstandig kunnen oplossen en wordt gekeken naar oplossingen zoals warmte-uitwisseling.
Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei). “De bedrijven die wij met dit actieprogramma ondersteunen vormen de ruggengraat van onze economie en zijn een regionale banenmotor. Als bedrijven worden verplicht om te verduurzamen maar tegen knelpunten aanlopen, voel ik de verplichting om deze bedrijven te helpen en obstakels weg te nemen. Dit ondersteuningsprogramma is meer dan logisch.” Actieplan 2.0 is in opdracht van de stuurgroep NPVI en een samenwerking tussen het ministerie van Klimaat en Groene Groei, Stichting Cluster 6 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). In totaal is voor het programma dat tot 2030 loopt € 47 miljoen subsidie beschikbaar.
Grote ondergrondse hemelwaterberging levert water aan datacenters en glastuinbouw
ECW Energy heeft de Waterbank Agriport geopend: een innovatieve installatie die regenwater zuivert, opslaat en distribueert. De Waterbank beschikt over een ondergrondse opslagcapaciteit van 500.000 m³ en vormt een belangrijke stap richting duurzaam watergebruik op Agriport.
De Waterbank voorziet zowel datacenters als glastuinbouwbedrijven van schoon hemelwater. Nattere winters en droge periodes in de zomer maken dat vraag en aanbod van water niet altijd goed op elkaar is afgestemd. Het systeem van ECW speelt slim in op deze ontwikkeling en werkt samen met bestaande bebouwing: eerst wordt regenwater opgevangen op de daken van de kassen en datacentra, en ondergronds opgeslagen. Bij watervraag levert de Waterbank het opgeslagen water terug. Voor datacenters levert de Waterbank koelwater zodra de buitentemperatuur boven de 29°C komt, zodat efficiënte koeling gewaarborgd blijft zonder gebruik van kostbaar drinkwater. Voor de kwekers wordt het water ingezet als gietwatervoorziening.
Op dit moment zijn het laatste datacentra van Microsoft en twee glastuinbouwbedrijven aangesloten en ECW Energy verwacht dat
dit aantal de komende jaren verder zal groeien.
“Met de Waterbank Agriport zetten we een grote stap richting een toekomst waarin water slimmer en duurzamer wordt gebruikt,” zegt Lizzy Buisman, Omgevingsmanager, bij ECW Energy. “Deze installatie helpt niet alleen onze klanten, maar draagt ook bij aan het verbeteren van de waterhuishouding op Agriport.”
Illustraties: door ECW Energy
Het ondernemingsklimaat in Nederland staat onder druk. Bijvoorbeeld door onnodige regels die ondernemen eerder ontmoedigen dan stimuleren. Het terugdringen daarvan is al jaren een favoriet gespreksonderwerp, maar het is in die tijd nooit gelukt om daadwerkelijk de regeldruk te verminderen. Op voorstel van minister Karremans van Economische Zaken is de ministerraad akkoord gegaan met een nieuwe, minder vrijblijvende aanpak, die al voor de zomer van 2026 moet zorgen voor het schrappen of verminderen van de druk van 500 regels.
Ondernemers zijn ontzettend veel tijd, geld en energie kwijt aan regels. Kleine ondernemers besteden bijvoorbeeld kostbare uren aan het bijhouden van een overzicht over hoe zij omgaan met persoonsgegevens bij gewone zaken zoals salaris- en klantadministratie (AVG). Ook moeten kleine elektrische apparaten jaarlijks worden gekeurd, waardoor het bijvoorbeeld voor kappers goedkoper is om een goed werkende föhn weg te gooien en een nieuwe te kopen, dan om een dure controle te laten uitvoeren. Deze tijd besteden zij liever aan ondernemen, mooie bedrijven opbouwen in Nederland en aan het verdienen van geld waarmee wij onze zorg, onderwijs en defensie kunnen blijven betalen.
Minister Karremans: “Het tempo moet en gaat omhoog. Ondernemers wachten nu al veel te lang op minder regels, met tot nu toe veel te weinig resultaat. Want elk uur en elke euro die een ondernemer aan regels besteedt, is er een die zij niet in hun onderneming kunnen steken. Dat móét anders. Daarom heb ik in de ministerraad de politieke commitment gekregen voor deze nieuwe aanpak, die minder vrijblijvend is, met een stevige doelstelling voor het gehele kabinet. Zo gaan we de regeldruk voor ondernemers zo snel mogelijk verlagen. Denk bijvoorbeeld aan een versimpeling van de verplichting om jaarlijks de CO2-uitstoot van woon-werkverkeer en zakelijke reizen van werknemers bij
te houden (de WPM), zodat ondernemers er minder geld en tijd aan kwijt zijn.”
ONDERNEMINGSKLIMAAT ONDER DRUK
Het ondernemingsklimaat in Nederland verslechtert ieder jaar, mede dankzij de toenemende regeldruk. De kosten voor ondernemers om te voldoen aan regels zijn in de afgelopen jaren met 731 miljoen euro gestegen. Ook staan we niet langer in de top 5 van meest concurrerende landen ter wereld, maar zijn gezakt van de vierde naar de tiende plaats. Met de nieuwe aanpak van regeldruk
Op 1 en 2 oktober 2025 is Rotterdam Ahoy het toneel van de Rotterdam Processing Week. Met meer dan 200 exposanten en drie vakbeurzen – Solids, Pumps & Valves en M+R – vormt Rotterdam Processing Week het grootste industriële kennis- en netwerkplatform van de Benelux.
KENNIS OP MAAT
Het kennisprogramma speelt nadrukkelijk in op de uitdagingen van de bezoekerssectoren. Daarvoor zijn twee thematheaters ingericht: het Foodtech-theater, gericht op vraagstukken in food, feed en agri, en het Chemtech-theater, met focus op chemie, farmacie en petrochemie.
Het Foodtech-theater wordt mede mogelijk gemaakt door Machevo & Bulk, GMV Dutch Food Systems en het Hygienic Design Network. Het Chemtech-theater krijgt inhoudelijke steun van KIVI NPT, Deltalinqs en de Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie.
Nieuw dit jaar is het podium Energy in Processing. Hier presenteert het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) de laatste inzichten rondom energie, circulaire materialen en voedselverwerking. Het programma legt de nadruk op hoe bedrijven concrete stappen kunnen
zetten richting een klimaatneutrale en toekomstbestendige industrie.
“De moderne professional die onze beurs bezoekt wil niet alleen kijken, maar ook leren en ervaren,” zegt Patrick de Bondt, eventmarketeer van Rotterdam Processing Week. “Daarom bieden we deze editie meer themasessies en sectorgerichte programma’s aan. Je krijgt hier antwoorden op vragen die je morgen al in je fabriek kunt toepassen”.
Foto: door Easyfairs
gaan we het ondernemingsklimaat in Nederland structureel te verbeteren. De belangrijkste nieuwe maatregelen zijn:
AANPAKKEN
Het kabinet heeft besloten 500 regels aan te pakken voor de zomer van 2026, door ze te schrappen of de regeldruk ervan te verminderen. Met als doel uiteindelijk 20% regeldrukkosten vermindering voor eind 2026. Voorbeelden van regels die worden aangepakt zijn de rapportageverplichting werkgebonden personenmobiliteit (WPM), de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), regels over re-integratie van zieke werknemers, de uitvragen door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de bijschrijfplicht in de horeca.
TASKFORCE
REGELDRUKVERMINDERING
Een nieuwe taskforce met ondernemers, vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en beleidsmakers zullen aan de slag gaan met het schrappen en vereenvoudigen van regels. Zij gaan op zoek naar oplossingen voor
bestaande regeldrukproblemen. Denk hierbij aan het slim gebruik van data, afspraken met sectoren, uitzonderingen voor het mkb, het principe high trust, high penalty. Ook zal de taskforce bezien hoe de zorgen achter regels op een andere manier opgelost kunnen worden.
HACKATHON OM REGELDRUK TE VERMINDEREN
De volgende OndernemersTop zal gericht zijn op regeldrukvermindering. Tijdens een hackathon werken ondernemers en overheid samen aan concrete oplossingen om regeldruk aan te pakken.
AANPAKKEN
VAN OORZAKEN
VAN REGELDRUK
Het kabinet wil ingrijpen in de onderliggende dynamiek die leidt tot regeldruk. Zoals de aanname dat nieuwe regels altijd de beste oplossing zijn voor problemen, het wantrouwen richting ondernemers vanuit de overheid, en de neiging om elk risico met regels te willen aanpakken.
Minister Karremans: “We moeten af van de reflex dat elk probleem een nieuwe regel nodig heeft. Achter
iedere regel zit vaak een terechte zorg, maar we moeten die zorg niet dichttimmeren met een woud aan regels, die ook niet altijd even effectief zijn. We moeten veel meer toe naar een aanpak die uitgaat van vertrouwen in ondernemers, maar tegelijkertijd harder optreedt als dat vertrouwen wordt misbruikt. Met deze nieuwe aanpak doen we wat nodig is voor een sterk Nederlands ondernemingsklimaat, nu én in de toekomst.”
Onafhankelijk advies investeringsklimaat en verdienvermogen Naast de aanpak van regeldruk wil het kabinet ook op andere manieren het investeringsklimaat en toekomstig verdienvermogen van Nederland versterken. Daarom is aan Peter Wennink gevraagd om een onafhankelijk advies op te stellen voor het einde van het jaar. Daarbij zal hij de belangrijkste aanbevelingen uit het Europese Draghi-rapport over de toekomst van het Europese concurrentievermogen vertalen naar de Nederlandse context.
Santon Holland (Santon Industrie & Santon Circuit Breaker Services (CBS)), onderdeel van discoverIE Group, verhuisde onlangs naar Oud-Beijerland. Met Bruno Verbeek als nieuwe managing director aan het roer is het bedrijf, dat al ruim 100(!) jaar actief is en maatwerk levert op het gebied van schakelinstallatietechnologie, klaar voor de toekomst. De heren Roger Decker (verkoopdirecteur bij Industrie), Henny Vogelenzang (Sales & Marketing Director CBS), Hans De Beij (operations director) en Rob Steijlen (financieel directeur) lichten samen met Bruno Verbeek de ontwikkelingen binnen het bedrijf toe.
Santon Holland bestaat uit twee productlijnen, namelijk Santon Circuit Breaker Services (CBS) en Santon Industrie. “CBS is een one-stop shop met ruime ervaring in het leveren, onderhouden en retrofitten van vermogensautomaten voor diverse sectoren, van datacentra, windmo-
De Beij vult aan: “Wij bezoeken ontzettend veel productielocaties Door Evi Husson
lenparken, ziekenhuizen, kerncentrales tot de foodsector…. Kortom ieder bedrijf met een transformator van minimaal 630 kVA is een mogelijke opdrachtgever. We ondersteunen bedrijven om een veilige en betrouwbare energievoorziening te behouden. Dit doen we middels het in kaart
brengen van ‘end of life’ schakelaars en klanten te wijzen op het toekomstig risico van het gebruik van een oude installatie met ‘end of life’ schakelaars”, begint Vogelenzang.
wereldwijd. De gemene deler van al deze bedrijven is dat ze hun bedrijfsprocessen zo optimaal mogelijk willen laten draaien met zo min mogelijke downtime. Dit betekent dat ze hun verouderde systemen op tijd moeten onderhouden of vervangen, dus ook hun elektrische installaties. Onze service engineers staan klaar om de beste oplossingen zo efficient mogelijk te laten werken. Soms gebeurt dit door het aanpassen van oude vermogensautomaten naar de nieuwe stand der techniek, maar in andere situaties zullen verouderde vermogensschakelaars volledig moeten worden vervangen. We doen dit door gebruik te maken van een SIDUNN retrofit oplossing.”
ONGECONTROLEERDE DOWNTIME VOORKOMEN
“Een één-op-één vervanging is vaak niet meer mogelijk omdat de productie ervan al jaren geleden is stopgezet”, stelt Vogelenzang:
“Het is belangrijk dat bedrijven zich hiervan bewust zijn. Door middel van audits, site surveys en gesprekken willen we mensen bewust maken van het risico dat ze lopen als ze
met oude vermogensschakelaars blijven werken. Ongecontroleerde downtime kan immers veel schade berokkenen: productieverlies, ongepland onderhoud, stress, late leveringen, een verstoring van de supply chain, het mogelijk ontstaan van veiligheidsissues, ... Tegelijkertijd bieden we ook een oplossing. Zo hebben we ombouwsets ontwikkeld die het mogelijk maken om verouderde vermogensschakelaars snel en op een veilige manier te vervangen. Onze retrofit kits zijn geschikt voor laagspanningsinstallaties met vermogensautomaten tussen 800 en 6300 Ampère.”
Collega De Beij vult aan. “We bouwen moderne apparatuur volgens de laatste stand der techniek en conform de IEC 61439 die naast hun schakelfunctionaliteit bijvoorbeeld ook via het internet is uit te lezen. Deze ombouwset past naadloos in het bestaande omhulsel bij de klant waardoor het niet nodig is ter plekke grote aanpassingen te doen. De complete vermogensschakelaars kunnen onze gecertificeerde
vakmensen daardoor in 2 tot 4 uur vervangen waardoor de downtime minimaal is.” Vogelenzang: “Bij de eerste gesprekken met klanten heerst er in eerste instantie ongeloof met betrekking tot de minimale ombouwtijden, maar we hebben inmiddels al meer dan 1400 ombouwsets succesvol geïnstalleerd. Dankzij ons unieke concept hebben we onze beloftes zo goed als altijd kunnen waarmaken. We hebben daardoor al heel wat complimenten in ontvangst mochten nemen.”
GOEDE VOORBEREIDING
Om die korte omsteltijd te realiseren is goede voorbereiding cruciaal, stelt Verbeek: “Via een installation audit op locatie bestuderen we altijd grondig de situatie. We kunnen vervolgens meteen ter plekke met behulp van digitale technieken met beeldmateriaal laten zien wat we zullen ontwerpen om de één-opéén vervanging op het bestaande railsysteem mogelijk te maken. Hierna volgt de engineering- en productiefase die ongeveer 8 tot 12 weken in beslag neemt. Voor elke klant en elke situatie bieden wij een maatwerkoplossing die is geoptimaliseerd voor de klantspecifieke situatie. We maken daarbij gebruik van vermogensautomaten van de drie gerenommeerde leveranciers: ABB, Siemens en Schneider Electric. We zijn met andere woorden volledig merkonafhankelijk, en installeren altijd het voorkeursfabrikaat dat de klant wenst.”
De Beij vult aan. “Dankzij die merkonafhankelijkheid kunnen onze getrainde service engineers ook bij elk type vermogensautomaat onderhoud uitvoeren. Periodiek onderhoud van vermogensschakelaars geeft inzicht in de prestaties ervan en ondersteunt de keuze voor de benodigde serviceprogramma’s en onderhoudsintervallen wat leidt tot kostenbesparing. Indien gewenst stellen we een SLA (Service Level Agreement) op waarmee we de klanten verder ontzorgen. We staan 24/7 klaar om calamiteiten op te lossen.”
Vermogensautomaat gereed om bij een klant te installeren
Naast CBS is er de productiegroep Industrie, gespecialiseerd in industriële schakeltoepassingen in het lage en middenspanningsgebied.
Decker: “We bedienen veel klanten in sectoren waar omgevingsinvloeden zoals temperatuur, trillingen, stof, vocht et cetera aanwezig zijn. Denk aan defensie, de maritieme sector, energiedistributie, staalverwerkende, petrochemische en voedselverwerkende industrie. Decker: “Betrouwbaarheid en beschikbaarheid zijn belangrijke aspecten die de doorslag geven om te kiezen voor onze schakelaars. Vaak gaat het om missie kritische toepassingen zoals bij defensie in onderzeeërs, bij een uraniumverrijkingsfabriek, energiedistributiebedrijven, … We bieden onder meer pakketschakelaars die je op een bepaalde manier kunt specificeren en daardoor complexe schakelschema’s kunt realiseren.”
VOORDELEN
Santon ontwikkelt, produceert, levert en onderhoudt al meerdere decennia complexe schakelapparatuur. Van kleine standaardschakelaars
tot grote, op maat gemaakte exemplaren. Verbeek: “Dat betekent dat er in het veld grote hoeveelheden schakelaars zijn te vinden. Wanneer een exotische schakelaar na vele tientallen jaren aan vervanging toe is, kunnen wij deze (of in ieder geval deze functionaliteit) één-op-één vervangen of een verbeterd alternatief aanbieden. Dit laatste leidt vaak tot extra engineering. Het feit dat we zo lang bestaan heeft als voordeel dat wij de oude functionaliteiten en
In het kader van Santons initiatief ‘Natuur als Stakeholder’ heeft het bedrijf drie bijenkasten geïnstalleerd in hun nieuwe vestiging in Oud-Beijerland. Deze kasten, geverfd in Santon-oranje, symboliseren hun inzet voor duurzaamheid, biodiversiteit en het creëren van een betere balans tussen mens, planeet en technologie. Managing director Bruno Verbeek: “Per bijenkast nestelt een bijenvolk van ongeveer 20.000 bijen die ons van onze eigen honing voorzien. Ze herinneren ons dagelijks aan de noodzaak om duurzaam te opereren en te investeren in een duurzame toekomst. En wie ons bezoekt, geven we graag een potje honing mee.”
de robuuste ontwerpen nog steeds kunnen leveren aan de klant. Er is bijgevolg geen engineering van een heel nieuw systeem benodigd, er is een kortere doorlooptijd en het levert een validatie- en certificeringsvoordeel op. We vinden het belangrijk dat klanten altijd de beste oplossing krijgen voor hun specifieke situatie zodat ze kunnen vertrouwen op een veilige en betrouwbare energievoorziening.”
VPInstruments voor al uw oplossingen voor het meten en controleren van perslucht.
Monitoring
Stroom
VPFlowScope Flowmeters 1 2 3 4 + + +
Eenvoudig en moeiteloos inzicht mogelijk maken, besparen en optimaliseren.
Voor droge en verzadigde lucht, 4-in-1 sensoren: bi-directionele flow, druk, temperatuur en totale flow.
Eenvoudig inzicht in stroomverbruik. Vaste en mobiele oplossingen.
Meer informatie: E-mail naar sales@vpinstruments.com
Tel: +31 (0) 15 213 1580 www.vpinstruments.com
Dauwpunt
Bescherm uw apparatuur en productieproces. Alles in één oplossing.
Net als alle grote industriële bedrijven is Schiphol voor het realiseren van zijn strategische doelen afhankelijk van functionerende assets. De luchthaven investeert daarom veel tijd, energie en middelen in asset management; sinds kort ook middels een unieke Post-hbo-opleiding in samenwerking met Hogeschool Utrecht. Uniek is dat deze opleiding niet alleen op, met en voor Schiphol is opgezet, maar nadrukkelijk ook voor de ketenpartners van de luchthaven.
‘Dezelfde taal spreken’:
Op Schiphol is de afdeling Asset Management asset owner van de technische middelen voor het afhandelen van vliegtuigbewegingen en passagiersstromen. “Deze afdeling is ervoor verantwoordelijk dat assets – van landingsbanen en landingsbaanverlichting tot gebouwen, HVAC en bagageverwerkingssystemen – beschikbaar zijn en blijven voor
de operatie”, aldus Ronald Wever, Technical Operations Manager bij Schiphol en tevens docent aan Hogeschool Utrecht. “Onderhoud, beheer en uitvoering van onze procesgerelateerde assets ligt uiteraard niet alleen bij Schiphol zelf; we werken samen met een groot aantal ketenpartners.”
De manier waarop Schiphol daarbij
op asset management insteekt, kan volgens Wever worden verbeeld in twee driehoeken. “De ene driehoek staat voor mens, techniek en proces, de andere voor risico, functie en euro. Uit de eerste driehoek komt bijvoorbeeld voort dat als je je mensen niet ontwikkelt en de techniek niet onderhoudt, je proces onvoldoende output creëert. Leg je de elementen
van de tweede driehoek nauw tegen die van de eerste, dan wijst ‘risico’ bijvoorbeeld op de noodzaak van risicobeoordeling op mens, techniek en proces. ‘Functie’ staat voor de vraag of de assets nog steeds doen waarvoor ze worden ingezet, en ‘euro’ geeft aan dat iets waarde – al dan niet financieel – moet toevoegen.”
Volgens Wever is het cruciaal dat de volledige keten met de net genoemde partners wordt betrokken bij het realiseren van continuïteit in de ‘lifecycle’ van assets. “Op basis van strategische vergezichten worden bijvoorbeeld vervangmomenten gepland. Ik kan heel precies uitdenken hoe we dat moeten aanpakken, maar als er niemand is die het kan uitvoeren, ben ik een ridder te voet.
Dat geldt ook andersom: als je genoeg uitvoeringscapaciteit hebt maar niet hebt nagedacht over hoe de uitvoering eruit moet zien, kom je ook nergens. Die twee niveaus moeten aan elkaar worden gekoppeld en dezelfde taal spreken, anders bereiken we niet het strategisch rendement dat we als doelstelling voor onze assets hebben. Ik ben dan ook blij dat we nu samen met Hoge-
school Utrecht een asset management-opleiding voor de hele keten aanbieden.”
‘DEZELFDE TAAL SPREKEN’
Om eraan bij te dragen dat iedereen dezelfde taal spreekt, heeft Wever het contract/partnershipmodel ontwikkeld. “Aan de contractzijde zit de ‘harde’ business-dimensie met elementen als contract-KPI’s, governance en finance. Aan de partner-
ship-zijde vind je de ‘zachte’ persoonsdimensie, waarbij het onder andere gaat om vertrouwen, communicatie, betrokkenheid, gevoel en transparantie. Beide dimensies zijn van even groot belang. Om de ‘harde’ kant te laten fungeren, moet je invulling geven aan de ‘zachte’ kant. Als de ‘harde’ en ‘zachte’ aspecten goed op elkaar inwerken, heb je een functionerend model. Door zo’n model nadrukkelijk aan de praktijk te koppelen en van alle losse elementen – de ‘woorden’ – een taal te maken die zowel op managementniveau als op uitvoerend niveau wordt begrepen, kan iedereen dezelfde taal spreken.”
Michel Grijpink, Learning & Development consultant van Hogeschool Utrecht, vult Wever aan met een praktijkvoorbeeld: “Bij die gezamenlijke taal is het belangrijk dat je je strategische doelstellingen doorvertaalt naar bijvoorbeeld de werksituatie van een monteur. Als een van je assets niet helemaal goed functioneert, kan hij zich - vanuit dat strategisch denken - afvragen wat het belang is om vandaag nog voor herstel te zorgen. Wat zijn de risico’s van het mankement, is het verantwoord en nuttig om je tijd eerst te besteden aan iets dat meer strategisch belang heeft? Met zulke vragen onderbouw je als ketenpartner ook waarom je sommige dingen vandaag even niet oppakt.”
Onderdeel van ‘dezelfde taal spreken’ is dat Schiphol en zijn ketenpartners zich verdiepen in elkaar doelstellingen met het oog op zaken als waardecreatie, risicobeoordeling en classificatie. Wever wijst er in dat kader op dat Schiphol verplicht moet aanbesteden. “We weten aan de voorkant al dat we een partnership met een maximale duur van 8 jaar aangaan. Dan is het belangrijk om elkaars competenties en doelstellingen te kennen. Als opdrachtgever moet je beseffen dat de partner die je inhuurt geld moet verdienen, en
die partner moet bedenken dat het allemaal niet te veel mag kosten.”
Binnen de opleiding wordt daarom aandacht besteed aan de vraagstelling ‘wie is opdrachtnemer en wie opdrachtgever?’. Wever: “De opdrachtgever krijgt de vraag of hij zich heeft verdiept in de doelstellingen van de opdrachtnemer, en dezelfde vraag krijgt de opdrachtnemer over de doelstellingen van de opdrachtgever. Als je vooraf niet op het netvlies hebt waarom je bent ingehuurd of in gaat huren, kan het best zo zijn dat samenwerken niet het beste idee is.”
Vanuit dat partnerschap is ‘waardecreatie’ de belangrijkste kernwaarde als het om asset management gaat. “Wat je nog steeds te vaak hoort, is dat onderhoud van assets een kostenpost is”, aldus Grijpink. “Dat is echt een foute benadering. Met het operationeel beschikbaar hebben en houden van assets creëer je waarde; financieel, maar in het geval van Schiphol bijvoorbeeld ook in de zin van veiligheid en het realiseren van een aantrekkelijke luchthaven.” Wever: “Je moet ervoor zorgen dat de hele keten uitgaat van langetermijnin plaats van kortetermijndenken. Op de korte termijn lijkt besparen op onderhoud een goed plan, maar bij asset management kijk je naar de Total Cost of Ownership (TCO) op de lange termijn. Als besparen tot een hogere TCO leidt, creëer je juist een kostenpost.”
Samen met Hogeschool Utrecht heeft Schiphol een unieke Post-hbo-opleiding over asset management op de luchthaven opgezet, die op 17 september voor het eerst is gestart. De opleiding is bedoeld voor werknemers van Schiphol en ketenpartners die betrokken zijn bij bouw, onderhoud en aansturing van de procesgerelateerde assets waar Schiphol voor verantwoordelijk is; denk aan gebouwen, landingsbanen, luchtbehandelingsinstallaties, verlichting en logistieke systemen. De opleiding is niet gericht op werknemers die deze
Delta-Temp is dé specialist inzake verhuur van industriële koeling. Onze moderne chillers zijn zowel geschikt voor zware industriële toepassingen als voor airco-toepassingen.
Bij Delta-Temp huurt u eenvoudig extra koelvermogen op maat van uw project info@delta-temp.nl www.delta-temp.com
0800 25 25 25 6
| Verkoop | 24/7 support
– steigerbouw – rope acces
assets voor hun werkzaamheden gebruiken; zo is hij niet bedoeld voor bijvoorbeeld bagage-afhandelaars, maar wel voor technici die bagage-afhandelsystemen onderhouden.
“Het kan gaan om mensen met een hbo-achtergrond die verdieping in de praktische toepasbaarheid van hun kennis zoeken,” verduidelijkt Wever, “maar andersom ook om mensen die gelouterd zijn in de praktijk – dat kan ook op basis van mbo-4-niveau zijn - en een stap vooruit willen zetten. Het belangrijkste is dat ze in het techniekveld van Schiphol werken, de theorie achter asset management willen begrijpen, en die theorie praktisch vorm willen geven. In de opleiding gaan theorie en praktische toepasbaarheid op de luchthaven hand in hand.”
Grijpink illustreert die praktische toepassing met een voorbeeld. “Als Schiphol heb je er niks aan als een landingsbaan deze week wordt opgeleverd, en de verlichting pas over twee weken. De functie ‘landen’ werkt pas als alle voor die functie noodzakelijke assets samen tot een totaalprestatie komen. De losse prestatie van het realiseren van asfalt voegt geen enkele waarde toe; dat gebeurt pas als de hele functie rond is. Zulke inzichten maken ook deel uit van de opleiding.”
De opleiding wordt afgesloten met een afrondende opdracht, waarbij deelnemers een eindstuk opleveren waarin waardecreatie centraal staat. Grijpink: “Dat eindstuk moeten ze direct in hun eigen praktijk kunnen toepassen om er waarde – financieel of anderszins – mee te creëren. De belofte is dat deelnemers de opleidingskosten binnen één jaar terugverdienen door waardecreatie in hun eigen werkpraktijk.”
Volgens Wever past de opleiding binnen het idee van Schiphol dat investeren in de keten de luchthaven in de toekomst helpt ‘een waardevolle contractpartner’ te zijn. “Ik denk
Foto: Stockphotos.com
niet alleen in waarde voor onszelf, maar ook in waarde die wordt toegevoegd door bedrijven die bij ons werken. Daarbij kijken we ook naar de loopbaan die een individuele medewerker op of rondom Schiphol kan hebben. Iemand start bijvoorbeeld in de uitvoering bij een ketenpartner, om vervolgens iets anders te gaan doen bij Schiphol, en nog wat later door te groeien bij een van onze toeleveranciers. We hebben als luchthaven enorm veel te bieden,
maar niet iedereen ziet dat. We hebben nu een serieus begin gemaakt met het uitdragen van ketendenken, en dat zal in de toekomst verdere versnelling creëren.”
Meer weten over de post-hbo-opleiding over asset management? Neem contact op met Michel Grijpink of Alex Harsveld van Hogeschool Utrecht, via E info@cvnt.nl of T +31(0)88-4818888.
“Veel technische kennis zit in de hoofden van onze ervaren vakmensen en wanneer zij over een paar jaar met pensioen gaan nemen zij een deel van die kennis mee de deur uit,” zegt Eric Vroon, programma manager voorspelbaar onderhoud. “We hebben, net als veel andere organisaties, moeite om nieuw technisch personeel te werven. Met dat soort uitdagingen moet je wel vooruitdenken in hoe je onderhoud organiseert, want ook voor het borgen van vakkennis kan digitalisering een oplossing bieden.”
Hoe RET voorspelbaar onderhoud inzet als sleutel tot toekomstbestendig OV
RET, het openbaarvervoerbedrijf van Rotterdam, werkt aan de organisatiebrede implementatie van voorspelbaar onderhoud. Eric Vroon van RET deelt zijn inzichten over de aanpak en de lessen die hij onderweg tegenkomt.
SLIMMER WORDEN IS NOODZAAK
RET vervoert jaarlijks zo’n 162 miljoen reizigers per metro, tram en bus. In een stedelijke omgeving waar betrouwbaarheid en beschikbaarheid cruciaal zijn, is onder-
houdsoptimalisatie een strategisch speerpunt. Tel daar een vergrijzend personeelsbestand, versnipperde data en de druk om te digitaliseren bij op, en de noodzaak wordt duidelijk: onderhoud moet slimmer. RET besloot daarom werk te maken van Predictive Maintenance (PdM), oftewel voorspelbaar onderhoud. Niet als losstaande innovatie, maar als structureel onderdeel van hun strategie. “Ik volgde een webinar van MaxGrip waarin duidelijk werd gesteld: PdM is geen doel op zich,” vertelt Eric. “Het succesvol implementeren ervan is een sleutel tot bredere doelstellingen zoals betrouwbaarheid, lagere kosten en kennisborging. Dat resoneerde sterk met mijn eigen visie.”
In dat webinar werd onder andere onderzoek aangehaald over de ervaring en plannen van tientallen asseteigenaren op het gebied van Predictive Maintenance. Daaruit kwamen een aantal terugkerende knelpunten naar voren waaronder dat de meeste bedrijven starten met PdM vanuit een technologische impuls. Ze missen een heldere busi-
ness case of kunnen de waarde niet aantonen. Pilots zijn vaak technisch succesvol, maar moeilijk op te schalen. PdM blijft daardoor hangen in eilandjes binnen de organisatie. Er is te weinig bruikbare data of juist een overvloed aan data zonder structuur. Bij RET ligt dat net iets anders. Eric licht toe: “Wij maken juist vooraf een bewuste, inhoudelijke afweging. Als het initiatief strategisch bijdraagt, starten we een pilot die de technische werkbaarheid aantoont.” Toch ziet ook hij een uitdaging: “Die pilot werkt, maar dan komt de moeilijke stap: hoe maak je de vertaalslag naar structurele toepassing op schaal. Daarbij zijn proces- en soms organisatorische veranderingen nodig die vaak complexer zijn dan de technologische oplossing zelf. Beide zaken moeten hand in hand
gaan; technologie werkt niet zonder een duidelijk conditie-gestuurd onderhoud proces en het proces werkt niet zonder de technologie. De juiste timing en een lange-termijn visie zijn daarom cruciaal.” PdM vraagt dus meer dan technologie. Het raakt processen, rollen, systemen, datastromen en cultuur. Het moet geïntegreerd worden in de hele organisatie, wat tijd, geld én inzet kost.
SCHAALBAARHEID: HET ONZICHTBARE OBSTAKEL
Fokke van Houten, senior consultant bij MaxGrip, noemt dit ‘het schaalbaarheidsvacuüm’. “Een pilot loopt goed, maar dan? Wie pakt het op? Wie is eigenaar van de data? Hoe sluit het aan op je onderhoudsstrategie? En hoe betrek je andere teams of locaties?” Volgens hem is dit hét
punt waarop veel PdM-initiatieven vastlopen. “Het is geen rocket science, maar wel een verandertraject. Als je dat onderschat, kom je niet verder dan een mooie demo in een vergaderruimte.”
RET is vastbesloten om dat te voorkomen. Eric: “Daarom zorgen we dat alle stappen, van dashboardontwikkeling tot onderhoudsplanning en training, onderdeel zijn van een lange-termijn aanpak, met een solide business case als basis.”
PdM als voertuig, niet bestemming RET ziet voorspelbaar onderhoud niet als doel op zich, maar als middel om strategische doelstellingen te realiseren: een hogere betrouwbaarheid van voertuigen en infrastructuur, minder verstoringen én borging van cruciale kennis. “RET
is niet alleen bezig met technologie,” zegt Eric. “We kijken vooral naar: wat willen we als organisatie bereiken in de operatie en besluitvorming? PdM helpt om daar te komen.” Die denkwijze komt niet uit de lucht vallen. RET voelt een hoge urgentie om te digitaliseren, iets dat al in 2020 resulteerde in het programma Voorspelbaar Onderhoud. Met een groot deel van het technisch personeel dat binnenkort met pensioen gaat, dreigt waardevolle kennis verloren te gaan. Dat maakt PdM niet alleen interessant, maar essentieel.
Toch zijn er onderweg cruciale vragen te beantwoorden zoals hoe PdM mee schaalt met andere digitaliseringsinitiatieven? Wat is de business case? En kunnen we voldoende middelen en mensen vrijmaken? Om die vragen te adresseren, werkt
Efficiënte verdeling van energiestromen
Monitoring van Power Quality
Uitbreiding hoofdverdeler
Afstemmen energievraag en netcapaciteit
Integratie duurzame energiebronnen
Meer weten?
RET aan de volgende stappen. Eric: “We doen samen met MaxGrip een visiesessie als start van een business case traject. Dat traject helpt keuzes onderbouwen aan de hand van toegevoegde waarde, kwantitatieve vergelijkingen en heldere rolverdeling: wie beheert welke data, en hoe worden inzichten geborgd? Daarnaast verkennen we twee strategische dashboardroutes, elk met eigen voor- en nadelen. Alles met als doel dat PdM structureel onderdeel uitmaakt van onze bedrijfsvoering.”
De verwachte effecten zijn duidelijk. Door in sommige gevallen over te stappen van tijd- of kilometer-gebaseerd naar conditiegebaseerd onderhoud, neemt het aantal onnodige inspecties en verstoringen af. Ook voorraadbeheer wordt efficiënter, dankzij betere afstemming van reservedelen en ketenplanning. Daarnaast dalen de kosten door minder stilstand en slimmer onderhoud en dat leidt uiteindelijk tot een lagere total cost of ownership. RET vindt
het essentieel om meer inzicht te creëren en betere besluitvorming op basis van relevante data en bewust gekozen KPI’s. Voorspelbaar onderhoud kan immers ook resulteren in hogere klanttevredenheid, want betere beschikbaarheid betekent betrouwbaardere dienstregelingen.
VERANDERING BEGINT BIJ MENSEN
“De grootste sleutel tot succes is niet technologie, maar betrokkenheid,” benadrukt Fokke. Daarom is verandermanagement een essentieel onderdeel van het traject. MaxGrip organiseert stakeholderbijeenkomsten en heeft 1-op-1 contact gericht op het perspectief van die stakeholder. “We doen dat vanaf het prille begin,” zegt Fokke. “We zoeken snel contact met stakeholders zoals asset managers en sleutelpersonen van finance, HR, supply chain en laten zien wat voorspelbaar onderhoud voor hen betekent. Alleen op deze manier krijg je eigenaarschap en tempo in de adoptie.”
CONCLUSIE: WIE NU NIET BEGINT, KOMT STRAKS TE LAAT RET beseft de urgentie. De uitstroom van personeel, de noodzaak tot digitalisering en de maatschappelijke druk op duurzaam OV maken dit hét moment om in de volgende versnelling te gaan. Voorspelbaar onderhoud is daarbij geen hype, maar een strategische route naar toekomstbestendig onderhoud. De samenwerking met MaxGrip helpt RET om dit traject gestructureerd vorm te geven en valkuilen te vermijden, zonder het grotere doel uit het oog te verliezen. Het gaat niet alleen om technologie, maar juist ook om processen, mensen en lange-termijn keuzes. Eric sluit af: “Voorspelbaar onderhoud is voor ons geen hype, maar een investering in de toekomst van ons onderhoud én van het OV in Rotterdam.”
Foto’s: door R.Keus/RET
Een toonaangevende internationale producent van designmeubelen heeft succesvol het persluchtsysteem in zijn grootste Canadese productielocatie geoptimaliseerd. Dankzij een grondige luchtaudit, strategische meetoplossingen en vernieuwing van de compressorruimtes, realiseert het bedrijf een flinke energiebesparing. Deze resulteert in een terugverdientijd van slechts twee jaar op een investering van ongeveer 1 miljoen Canadese dollar.
Meubelfabrikant realiseert 1 miljoen dollar besparing door persluchtoptimalisatie
Over de Canadese meubelfabrikant
Deze bekroonde meubelfabrikant staat wereldwijd bekend om zijn innovatieve ontwerpen en duurzame productieprocessen. De Canadese fabriek draait 24/7 en maakt intensief gebruik van perslucht voor onder meer spuitverven, assemblage en stof-afzuiginstallaties.
SAMENWERKING NA EVALUATIE PERSLUCHTSYSTEEM
De samenwerking met VPInstruments’ distributeur Pecheanu Air Compressors Inc. startte in 2020. De fabriek beschikte over drie compressor ruimtes met totaal vijf modulerende compressoren (3 × 110 kW, 1 × 150 kW en 1 × 350 kW), zonder centrale besturing of monitoring. De gebruikte sequencers werkten suboptimaal, wat leidde tot inefficiente werking en energieverspilling. De fabriek had geen inzicht in de kritieke operationele parameters. Er werden geen metingen uitgevoerd; het persluchtsysteem was in feite een ‘black box’.
Na verloop van tijd viel één van de compressoren uit, wat ingrijpen noodzakelijk maakte om systeemproblemen aan te pakken. De bestaande sequencer was een eenvoudige standaardoplossing die noch betrouwbaar, noch geschikt was voor hun bedrijfsvoering. Bovendien bleven de energieprijzen stijgen en groeide het bedrijf voortdurend, wat het des te belangrijker maakte om het persluchtsysteem grondig te evalueren.
VAN MONITORINGSOPLOSSING Pecheanu voerde een volledige luchtaudit uit. Hierbij werden onder andere de volgende meetinstrumenten ingezet:
• Per compressor een vermogensmeter voor individueel energieverbruik.
• VPFlowScope M insteek flowmeters, geinstalleerd na de drogers, elk op een hoofdleiding per compressorruimte. De klant is gecharmeerd van de VPFlowScope M
vanwege het gemak van service. Met het unieke Cartridge-principe is service een kwestie van het vervangen van een Cartridge in plaats van terugsturen voor herkalibratie naar de fabrikant of een extern lab. Daarnaast meet deze flowmeter bi-directionele flow, druk en temperatuur tegelijkertijd, dus meer inzicht met één sensor.
• Door het combineren van vermogensmetingen met flow-output per compressorruimte, wordt de compressorefficiëntie inzichtelijk gemaakt.
• Dauwpuntssensoren, verspreid in de fabriek, bewaken de luchtkwaliteit.
• VPFlowScope In-line 2-inch flowmeters werden aanvankelijk geplaatst bij twee van de elf stofafzuiginstallaties voor lekdetectie.
• Een cloud-based monitoringsysteem centraliseert alle meetgegevens voor analyse en realtime inzicht vanaf elk apparaat.
Dankzij het meettraject en de audit
kon de klant gebruikmaken van overheidssubsidies, zowel voor de meetinstrumentatie als voor de benodigde verbetermaatregelen.
“Wat ik heel belangrijk vind, is de bi-directionele functionaliteit van VPInstruments’ flowmeters. Zodra je meer dan één compressoruimte hebt, kan de lucht beide kanten op stromen, zeker als je achter een buffervat zit en ook vanaf de andere kant lucht aanvoert.” Tony Pecheanu
RESULTAAT EN OPLOSSING
De audit bracht tal van inefficiënties, lekkages en verbeterkansen aan het licht, te beginnen bij de compressoren. Doordat deze modulerend werkten zonder centrale regeling, leverden ze minder lucht dan verwacht. Het vervangen van de compressoren en het invoeren van centrale aansturing leidde tot aanzienlijk verbeterde efficiëntie. Hierbij wordt de drukmeting van de VPFlowScope M samen met het vermogensverbruik gebruikt voor een optimale regeling.
De verouderde filters en drogers zijn vervangen. De nieuwe filters en drogers worden continu bewaakt via de flow- en drukmetingen van de VPFlowScopes, zodat tijdig onderhoud kan worden uitgevoerd en de systeemdruk stabiel blijft op 6,2 bar. Uit de audit bleek dat het dauwpunt op verschillende plekken in de fabriek cruciaal was. Permanente dauwpuntmeters meten nu in en naar productie de luchtvochtigheid.
Lekverliezen in de stofafzuiging werden opgespoord en verholpen. Er is besloten om deze permanent
te bewaken voor het behouden van capaciteit van de installatie. Er zijn flowmeters geïnstalleerd bij alle 11 stofafzuigers om lekkages op te sporen en storingen snel te verhelpen. Bij correcte werking van de stofafzuigers, meet men luchtpulsaties met bijna nul-flow tussen de pulsen. Afwijkingen wijzen direct op lekkende kleppen, die tijdig vervangen kunnen worden, cruciaal voor proactief onderhoudsbeheer.
Met VPFlowScope flowmeters op strategische plekken in de fabriek, is deze nu in staat om lekkages te voorspellen en deze te lokaliseren, in plaats van reactief te moeten zoeken bij problemen. Deze inzichten stellen hen in staat om datagedreven beslissingen te nemen, wat
leidt tot hogere efficiëntie en lagere kosten. Met alle verbeteringen tezamen kon één 110 kW compressor volledig worden uitgeschakeld.
Het nieuwe regelsysteem automatiseert de gehele werking en maakt externe monitoring mogelijk. Wanneer zich nu een probleem voordoet, hoeft het team niet fysiek eerst naar de compressorruimte toe om te kijken wat er mis is. Men kan direct inloggen via de pc of mobiel om te zien wat er aan de hand is. De totale investering van ongeveer 1 miljoen Canadese dollar voor het upgraden van de compressoruimte, het toevoegen van meetinstrumentatie en andere apparatuur had een terugverdientijd van slechts 2 jaar.
Het in Gorinchem gevestigde Mercon heeft op het terrein van JPB Groep op het Chemie Park Delfzijl een industriële RVS opslagtank gebouwd.
De opslagtank is vervaardigd uit het hoogwaardige duplex roestvast staal LDX 2101, een materiaal dat bekendstaat om zijn uitstekende corrosiebestendigheid en hoge mechanische sterkte. Dankzij deze eigenschappen is het bij uitstek geschikt voor toepassingen in de chemie. Het gebruik van duplex RVS verlengt de levensduur en garandeert duurzaamheid onder zware omstandigheden. De nieuwbouwtank heeft een diameter van 12,6 meter en een hoogte van 28,5 meter. Op het dak is een veilige walkway aangebracht, zodat onderhoud en inspecties eenvoudig en veilig kunnen worden uitgevoerd. Deze praktische toevoeging draagt bij aan een betrouwbare en efficiënte bedrijfsvoering. Mercon verzorgde het hele traject van engineering en ontwerp tot bouw en installatie op locatie.
Foto’s: door Mercon
Van 7 – 9 oktober vindt vakbeurs Industrial Heat & Power plaats in de Brabanthallen te Den Bosch. Industrial Heat & Power wordt georganiseerd tijdens de Nationale Energie week, een week vol netwerk-events in het kader van de energietransitie.
De Nationale Energie Week is een cluster van zakelijke netwerk-events in het kader van verduurzaming en de energietransitie. Industrial Heat & Power is het platform voor de industriële energievoorziening en de beurs voor professionals die de connecties, tools en kennis zoeken om direct mee aan de slag te gaan. Toegangskaarten zijn gratis voor professionals via registratie tot en met maandag 6 oktober 2025. Daarna kost een toegangskaart € 50 incl. BTW.
Het evenement kent een groot aantal samenwerkingspartners. Waaronder:
• BlueTerra: specialistisch en onafhankelijk energie adviesbureau voor de industrie en grootzakelijke markt
• De Kleijn: energy consultants & engineers
• Fedec: Federatie van Energieconsultants
• FME: ondernemersorganisatie voor de technologische industrie
• NL Hydrogen: branchevereniging die de waterstofsector verbindt, versterkt en vertegenwoordigt
• NVDE: Nederlandse Vereniging Duurzame Energie
• Programma Verduurzaming Industrie: ondersteunt bedrijven die willen verduurzamen op technisch, economisch en juridisch gebied
• RVO: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
• TKI nieuw Gas: consortium voor kennis en innovatie binnen de topsector energie
• Topsector Energie: de drijvende kracht achter innovatie
• VEMW: kenniscentrum en de belangenbehartiger voor de zakelijke energie- en watergebruikers
• VIB: Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf
P.
Klein
P.J. Passchier
Loire 184 2491 AL Den Haag (Castellum - gebouw B - zesde verdieping)
T. +31(0)70 4 300 100 E. info@vercauterenadministraties.nl
Netbeheerders Stedin en TenneT kunnen naar verwachting 61 Zeeuwse bedrijven en instellingen de gevraagde ruimte geven op het stroomnet voor een nieuwe of zwaardere aansluiting. Voor het eerst sinds het Zeeuwse hoogspanningsnet in de zomer van 2023 zijn maximale capaciteit bereikte, gaat een eerste groep klanten van de wachtlijst af. Foto: Stockphotos.com
SUSTAINABLE PROJECT AWARD 2025
Voor het meest inspirerende industriële verduurzamingsproject van het jaar
Industrial Heat & Power gaat jaarlijks op zoek naar het meest inspirerende en vernieuwende industriële verduurzamingsproject van het jaar! Welk project binnen de industrie geldt als beste voorbeeld, en helpt energie te besparen, en de industrie - en dus Nederland - te verduurzamen. En wat was de lef-factor, welke complexiteit is overwonnen? Drie genomineerden pitchen hun industriële project waarna een vakjury onder leiding van Olof van der Gaag het meest inspirerende project aanwijst als winnaar. De uitreiking van de Industrial Heat & Power Sustainable Project Award 2025 vindt plaats op dinsdag 7 oktober om 12:00 uur op Podium Industrie.
ENERGY STORAGE DAY
Energy Storage NL wil bedrijven, kennisinstellingen, overheden en financiers op een betekenisvolle manier met elkaar verbinden zodat er voor energieopslag duurzame business cases ontstaan die een bijdrage leveren aan een succesvolle transitie naar schone, betrouwbare en betaalbare energie. Zoals elk jaar is ESNL ook dit jaar weer, voor de 11e keer op rij, aanwezig met een paviljoen met haar leden en een side event; de Energy Storage Day. Leden van Energy Storage NL werken dagelijks keihard aan nieuwe innovaties op het gebied van energieopslag. Denk bijvoorbeeld aan het vergroten van de opslagcapaciteit, de verlenging van de levensduur en het gebruik van
minder kritische grondstoffen. Tijdens Energy Storage Day 2025 staan we stil bij deze innovatieontwikkelingen rondom elektriciteits-, warmte- en moleculenopslag.
DAG VAN DE ENERGIEADVISEUR
FedEC is een beroepsvereniging voor energiedeskundigen, engineers en -adviseurs die zich inzet voor haar leden en de energiebranche. De vereniging heeft tot doel de collectieve belangen van de leden te behartigen, de effectiviteit van de beroepsuitoefening te bevorderen en het aanzien van de beroepsgroep te verhogen. Dit wil FedEC bereiken door kennis en informatie beschikbaar te stellen, contacten te bevorderen, overheidsbeleid te beïnvloeden en door uitvoeren of faciliteren van activiteiten. Op woensdag 8 oktober organiseert FedEC de Dag van de energieadviseur.
DUTCH HYDROGEN DAYS
De interesse in en aanbod van waterstof oplossingen groeit nog steeds. Maar waar is waterstof nu echt kansrijk binnen de energietransitie en waar juist lastiger toe te passen? Om ondernemers en initiatieven op het gebied van waterstof de kans te geven hun visies en oplossingen te presenteren binnen het bredere kader van mogelijke transitiepaden, organiseert 54events i.s.m. de partners tijdens de Nationale Energie Week, de derde editie van de Dutch Hydrogen Days. Elke dag wordt een waterstof programma georganiseerd, waaronder ‘Waterstof in de industrie’ op donderdag 9 oktober.
DINSDAG 7 OKTOBER
10:00 - 12:00 ALV VIB | Besloten bijeenkomst
10:30 - 11:30 Klantverhalen vanaf de beursvloer | Atlas Copco Rental en Heijmans
Rogier Elshout, Rogier Elshout
10:45 - 11:15 ENERGYNEST
Power-to-heat with thermal storage
Carlijn Lahaye, Managing director for the Netherlands, Energynest
11:30 - 12:00 BlueTerra
Decentrale slimheid met Energiehubs: Besparen, Uitwisseling van energie en verlagen van de netbelasting Robin Teeken, Consultant, BlueTerra Energy Experts BV
12:00 - 12:45 Uitreiking Industrial Heat & Power ‘Sustainable Project’ Award 2025
Olof van der Gaag, Voorzitter, NVDE | Julia Moes, Ministerie EZK | Sikke Klein, Professor Gas Turbines, TU Delft | Jacques van de Worp, Sr. Beleidsadviseur, Vemw
12:00 - 12:30 BlueTerra
Van tarief naar tactiek
Jeroen Buunk, Consultant, BlueTerra Energy Experts BV
12:45 - 13:15 Sabroe Products Benelux
Warmtepompen 125°C – Bewezen & leverbaar
Andre van Zutphen, Sales Engineer, Sabroe Products Benelux
13:15 - 14:45 Energiebesparing in de industrie belangrijker dan ooit! VIBE - 2030
Jacques van de Worp, Sr. Beleidsadviseur, Vemw | Magrita Noordmans, FME | Henk Klijnstra, Jacobs Douwe Egberts (JDE) | Emmeke Spoorenberg, Programma Manager, Jacobs Douwe Egberts (JDE)
13:30 - 14:15 BeeBeeOne
7 kansen in de energietransitie
Pieter Blok, Ceo, BeeBeeOne
13:45 - 17:00 DC Summit – Ontdek de kracht van gelijkspanning in de energietransitie
Henry Lootens, Stichting Gelijkspanning | Laurens Mackay, DC Opportunities | Raymond Vergouwe, Team Lead Sales Industry, Bender Benelux BV | Wilfred Akerboom, DC Systems by Schneider Electric | Jun Escano, Offer and Channel Marketing Manager, Schneider Electric | Saskia Neuijen, NEN | Jos Jansen, Senior Sales Engineer, Elektro Internationaal | Jayde Kloet, AEP Hybrid Power | Dennis Honing, AEP Hybrid Power | Lennard Nellestein, Connectr 14:00 - 15:00 NPVI Technologie & Inspiratietour op de beursvloer | Technische oplossingen voor netcongestie
14:15 - 14:45 Heijmans
Netcongestie? Investeer innovatief!
Sven de Breucker, Raadgevend Adviseur, Heijmans Infra Energie | Lars Gelling, Engineer Senior, Heijmans Infra Energie
15:00 - 16:30 Omgaan met de nieuwe realiteit: netcongestie in de industrie. Wat kan er wel?
David van Baarle, NVPI | RVO | Rowan Rook, Maintenance- En Procesmanager, Hermeta | Floris Bel, Kwaliteit Arbo Enmilieu Coordinator, Hermeta
15:00 - 15:30 RSK Energy Nederland
Uw energietransitie is echt haalbaar!
Gert Hendrickx, Md, Rsk Energy, RSK Energy België | Lysbeth Koster, Consultant Energie & Klimaat, RSK Energy Nederland
WOENSDAG
10:00 - 12:00 ESNL-netwerkbijeenkomst (exclusief voor leden)
10:15 - 11:30 Dag van de energieadviseur (FedEC) | Softwaredemo’s: Ontdek de nieuwste tools voor energielabels
10:30 - 11:30 Klantverhalen vanaf de beursvloer | Sabroe en BlueTerra
Rogier Elshout, Rogier Elshout
10:45 - 11:15 ENERGYNEST
Power-to-heat with thermal storage
Carlijn Lahaye, Managing director for the Netherlands, Energynest
11:00 - 13:00 De student als gamechanger
Henry Lootens, Stichting Gelijkspanning | Giel van der Meij, Eigenaar, Solar4kids | Dennis van der Meij, Eigenaar, Solar-engineering
11:30 - 12:00 BlueTerra
Kostenoptimalisatie door inzicht: Monitoring als basis voor Optimalisatie en Engineering
Bob Fennis, Consultant, BlueTerra Energy Experts BV | David Verster, Consultant, BlueTerra Energy Experts BV
11:30 - 12:30 Dag van de energieadviseur (FedEC) | Stand van zaken: CSRD, wet- en regelgeving & netcongestie
Jos Lenselink, Senior Consultant, Blueterra
12:00 - 12:30 BlueTerra
Restwarmte als gamechanger: energie besparen in het droogproces
Hans van Collenburg, Managing Consultant, BlueTerra Energy Experts BV
12:00 - 12:45 HO College | Industrie 4.0 – Van visie naar praktijk Ethel van Groenestijn, FME
12:30 - 13:00 Dag van de energieadviseur (FedEC) | Lunch (besloten voor FedEC leden)
12:30 - 15:00 Terugkomdag Masterclass CO2-besparing | Nationaal Programma Verduurzaming Industrie
Sander Peeters, Rijksdienst van Ondernemend Nederland | Jacques van de Worp, Sr. Beleidsadviseur, Vemw | Berry de Jong, KWA
12:45 - 13:15 Sabroe Products Benelux
Warmtepompen 125°C – Bewezen & leverbaar
Andre van Zutphen, Sales Engineer, Sabroe Products Benelux
13:00 - 14:30 Dag van de energieadviseur (FedEC) | ALV (besloten voor FedEC leden)
13:15 - 14:45 Top 3 moeilijke isolatie makkelijk maken – Technische isolatie als verborgen kans in de industrie
Maarten Smeding, de Kleijn Energy Consultants | Fedec | Christian de Laat, DCMR Milieudienst Rijnmond | Ellen van Slobbe, Knauf Insulation | Laurens Eckebus, Commercieel Manager, Chabel | Tom Zevenhoven, Projectleider, Bilfinger Industrial Services
13:30 - 14:15 BeeBeeOne 7 kansen in de energietransitie Pieter Blok, Ceo, BeeBeeOne
14:00 - 16:00 Energy Storage Day | De toekomst van de industrie met energieopslag
Theo Henrar, FME | Jeroen Neefs, Energy Storage NL | Ronald Waaijer, Electroproject
14:00 - 15:00 NPVI Technologie & Inspiratietour op de beursvloer | Elektrificatie en andere alternatieve warmtebronnen
14:15 - 14:45 Heijmans De kracht van lef
Ronalt Folbert, Commercieel Manager/Business development & innovatie voor lokale energie, Heijmans Energie
15:00 - 16:30 FedEC: Wet- & regelgeving en slimme & optimale oplossingen en toepassingen voor elektrificatie
Bram van As, de Kleijn Energy Consultants | Jos Lenselink, Senior Consultant, Blueterra | Stijn Schlatmann, directeur Blueterra ben en bestuurslid Fedec, Fedec | Blueterra
15:00 - 15:30 RSK Energy Nederland Uw energietransitie is echt haalbaar!
Gert Hendrickx, Md, Rsk Energy, RSK Energy België | Lysbeth Koster, Consultant Energie & Klimaat, RSK Energy Nederland
15:00 - 16:00 Dag van de energieadviseur (FedEC) | Toer over de beursvloer (besloten voor FedEC leden)
DONDERDAG 9 OKTOBER
10:30 - 11:30 Klantverhalen vanaf de beursvloer | Dutek en Standard Fasel
Rogier Elshout, Rogier Elshout
10:45 - 11:15 FLIE & Standard Fasel
Versnellen innovatieve recompressie-technologie
Daan Scheepens, Standard Fasel | Elsa van der Zwan, Business Development Manager Regio Zuid-West, FME
11:30 - 12:00 BlueTerra
Slimme elektrificatie van proceswarmte: kansen, uitdagingen en praktijkvoorbeelden
René Waggeveld, Consultant, BlueTerra Energy Experts BV
12:00 - 12:30 BlueTerra
Warmte-opslag interessanter dan toepassing van een elektrische batterij
Arjen de Jong, Directeur, BlueTerra Energy Experts BV
12:45 - 13:15 Sabroe Products Benelux
Warmtepompen 125°C – Bewezen & leverbaar
Andre van Zutphen, Sales Engineer, Sabroe Products Benelux
13:15 - 14:45 Industriële Warmte
Tessa Hermens, NVDE | Henk Arntz, Ceo, Suncom Energy | Iliass Bannouh, Lyondellbasell | Simon Smeding, Principal Reseach Assistant bij TNO, TNO
13:30 - 14:15 BeeBeeOne
7 kansen in de energietransitie
Pieter Blok, Ceo, BeeBeeOne
14:00 - 15:00 NPVI Technologie & Inspiratietour op de beursvloer | Waterstof als grond- en brandstof
14:15 - 14:45 Heijmans
Netcongestie? Investeer innovatief!
Sven de Breucker, Raadgevend Adviseur, Heijmans Infra Energie | Lars Gelling, Engineer Senior, Heijmans Infra Energie
15:00 - 15:30 RSK Energy Nederland
Uw energietransitie is echt haalbaar!
Gert Hendrickx, Md, Rsk Energy, RSK Energy België | Lysbeth Koster, Consultant Energie & Klimaat, RSK Energy Nederland
15:00 - 16:30 Dutch Hydrogen Days: Waterstof in de Industrie
David van Baarle, NVPI | RVO | René Hartman, Getec | Ellen van der Veer, Brick Valley
Bovenstaand overzicht geeft de stand van zaken weer op 06-09-2025. Onder voorbehoud van wijzigingen.
Alleima
Array Industries
Atlas Copco Hybrid ESS Sales & Rental
BeeBeeOne B.V.
Blue Heart Energy B.V.
BlueTerra Energy Experts B.V.
Boels Verhuur B.V.
Bosch Thermotechniek B.V.
Busbar Systems
CAL Trading Industrial Boilers
De Kleijn Energy Consulting B.V.
Dutek
Energy Storage NL (ESNL)
ENERGYNEST
FedEC Federatie van Energieconsultants
FME | Fieldlab Industrial Electrification (FLIE)
GEA Group
Heijmans
Hiflex Automatiseringstechniek B.V.
ICS Cool Energy B.V.
InProces Advies B.V.
Johnson Controls Inc
JÖRG Machines B.V.
Jouanel Industrie
KNAUF Insulation
MABI AG
MvO Energy Services
Nedstack Fuel Cell Technology B.V.
Novum Boilers
NRGTEQ B.V.
NVDE - Nederlandse Vereniging Duurzame Energie
Olvondo Technology A.S.
Posetron
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
RSK Energy B.V.
Scharff Techniek B.V.
Solareis
Standard Fasel B.V.
Subvention B.V.
Suncom Energy
TEDOM
Thermica Service B.V.
Vereniging Isolatie Bedrijven (VIB)
Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW)
Bovenstaand overzicht geeft de stand van zaken weer op 06-092025. Onder voorbehoud van wijzigingen.
Al 35 jaar ontwikkelt Array Industries zich van engineeringbureau tot specialist in Emission Control
Vandaag de dag realiseren wij geïntegreerde, multidisciplinaire maatwerkoplossingen voor emissieproblemen op het gebied van vervuiling, geluid, geur en warmte.
Onze installaties zorgen ervoor dat bedrijven productief en betrouwbaar blijven opereren binnen de geldende emissie-eisen – én dragen bij aan een gezondere woon- en werkomgeving.
Onze projecten lopen uiteen van Balance of Plantoplossingen voor energieopwekking en rookgas nabehandeling system (DeNOx) tot geïntegreerde installaties voor emissiebeperking, warmteafvoer en procesoptimalisatie. Wij realiseren complete turn-key oplossingen, aangevuld met losse componenten en specialistische engineeringstudies waar nodig.
Alle oplossingen worden ontworpen, geengineerd en gefabriceerd in eigen huis onder één dak, op locatie gemonteerd door onze eigen monteurs, onder supervisie van onze eigen project managers. Deze multidisciplinaire aanpak stelt ons in staat om de brug te slaan tussen theorie en praktijk en emissie vraagstukken succesvol op te lossen.
Array Industries B.V. Hoogeveenenweg 93 2913 LV Nieuwerkerk aan den IJssel T +31(0)10 765 12 00
E info@arrayindustries.com I www.arrayindustries.com Stand: 2.B035
(Hi)-flexibele leverancier van componenten en kennis voor industriële automatisering
Waarom is Hiflex een interessante partner?
Hiflex ondersteunt iedereen die zich bezighoudt met industriële automatisering en inspireert hen daarin met nieuwe ideeën. Dit doen wij door ons te onderscheiden met een laagdrempelige toegankelijkheid.
Wij bieden onze klanten hoogwaardige technische oplossingen met een hoge mate van support binnen Nederland. Voor ons is dat vanzelfsprekend en zit al 25 jaar verankerd in het fundament van ons bedrijf.
Dit resulteert voor onze klanten in:
• Een hoge mate van betrokkenheid
• Slagvaardige ondersteuning en advisering
• Degelijke service en nazorg
• Plezierige samenwerking
Onze slogan luidt daarom ook: STERK
Bezoek onze stand 2.B007 of neem contact met ons op. Wij denken graag met je mee.
Hiflex Automatiseringstechniek B.V.
De Wadi 2
3343LK Hendrik-Ido-Ambacht
T +31(0)88 543 21 00
E info@hiflex.nl
I www.hiflex.nl
Stand: 2.B007
Energie die beweegt – Boels Power & HVAC
Boels Power & HVAC is uw partner in duurzame energie- en klimaatoplossingen.
Van advies en planning tot levering, monitoring en onderhoud: wij regelen het compleet. Met bewezen expertise en innovatieve oplossingen helpen wij u elke uitdaging aan te gaan.
Tijdelijke oplossingen, direct beschikbaar:
• Duurzame Aggregaten (Stage V) voor groene power
• Battery Packs voor slim opslaan, peak-shaving en besparen
• Efficiënte Chillers & Warmtepompen voor perfecte klimaatbeheersing
• Mobiele Boilers voor warmte op afroep
Waarom kiezen voor Boels?
Met Boels kiest u voor gemak, snelheid en kwaliteit. Alles wat u nodig heeft voor Power en Klimaat vindt u bij ons onder één dak: advies, ontwerp, levering, monitoring en service. Eén aanspreekpunt, 24/7 bereikbaar en een moderne vloot die voldoet aan de hoogste milieunormen. Bezoek ons op stand 2.039. Onze specialisten laten u graag zien welke oplossingen wij voor uw project kunnen bieden.
Boels B.V.
Divisie: Power & HVAC
Sluispolderweg 8A 1505 HK Zaandam
+31(0)900 380 38 08
E info@boels.com
I www.boels.com Stand: 2.C039
Hiflex levert producten van wereldnaam met een uitstekende ondersteuning voor de industrie, met name:
• Exor HMI’s (bedienpanelen), industriële PC’s, Industriële VPN routers
• Hitachi frequentieregelaars, PLC’s, Remote I/O
• Invertek frequentieregelaars
• Mitsubishi Electric frequentieregelaars, PLC’s, Remote I/O, SERVO
• Motortronics softstarters
• NFO sinus frequentieregelaars
• Reliance SCADA software
• Seneca signaalomvormers, industriële communicatie, energiemonitoring
Al 90 jaar ontwikkelt Novum Boilers robuuste en betrouwbare oplossingen voor industriële warmteopwekking. Vanuit onze fabriek in Nederland ontwerpen en bouwen wij heetwateren stoomketels die voldoen aan de strengste eisen op het gebied van efficiëntie, betrouwbaarheid en emissies.
Onze ketels worden toegepast in uiteenlopende sectoren, van bakkerijen & ziekenhuizen tot stadsverwarming. Bij Novum helpen we bedrijven hun energieverbruik te verlagen en hun emissies te reduceren. Dankzij slimme technieken zoals rookgascondensors en hybride systemen (gas én elektriciteit) maken wij warmteopwekking klaar voor de toekomst. Zo kunnen onze klanten inspelen op prijsschommelingen, netcongestie en duurzaamheidsdoelstellingen, zonder in te leveren op continuïteit.
Voor ons is een ketel meer dan een technische installatie: het is het kloppend hart van een betrouwbare energievoorziening. Daarom combineren wij bewezen degelijkheid met slimme verbeteringen die passen bij de uitdagingen van vandaag en morgen. Zo bouwen we niet alleen ketels, maar ook langdurige relaties – gebaseerd op vertrouwen, service en kwaliteit.
Novum Boilers
Landweerstraat-Zuid 91 5349 AK Oss
T +31(0)412 646 915
E info@novum.nl
I www.novum.nl
Stand: 2.B035
Ontdek wat Novum Boilers voor uw organisatie kan betekenen – bezoek onze website of neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek!
ENERGYNEST tekst voor Beursspecial Vakbeurs Energie/ Industrial Heat & Power
Wilt u uw proceswarmte elektrificeren en zoekt u een kosteneffectieve oplossing? Met thermische energieopslag kunt u flexibel inspelen op lage elektriciteitsprijzen. De combinatie van elektriciteit gebruiken als veel zon en of windenergie beschikbaar is, het leveren van balanceringsdiensten aan de netbeheerder en het gebruiken van het elektriciteitsnet als dat kan, zorgt voor een lagere CO2-uitstoot tegen concurrerende tarieven.
ENERGYNEST levert power-to-heat-oplossingen met thermische opslag aan industriële klanten in bijvoorbeeld voedsel, chemie, papier en de maakindustrie. Hiermee wordt elektriciteit opgeslagen als warmte voor gebruik naar behoefte, en geleverd als stoom, thermische olie of hete lucht op temperaturen tussen de 120°C en 320°C. Eventuele energieopwekking uit hernieuwbare energiebronnen op locatie kan beter worden benut, zodat bijvoorbeeld elektriciteit van PV kan worden omgezet in warmte in plaats van dat het veld wordt afgeschakeld bij lage of negatieve invoedingstarieven.
ENERGYNEST
Posthoornstraat 17
3011 WD Rotterdam
T +31(0)172 574 668
ENERGYNEST is een Noors bedrijf, de technologie is bewezen op industriële schaal en de installaties wordt ontwikkeld en geproduceerd in Europa.
Bent u benieuwd wat we voor uw bedrijf kunnen betekenen, kom dan bij ons langs in hal 2 op stand 2.B053 of bezoek bezoek onze presentaties in het Praktijktheater Industrie (hal 2) op dinsdag en woensdag van 10:45 tot 11:15 uur.
E cl@energy-nest.com I www.energy-nest.com/nl Stand: 2.B053
Standard Fasel – Al sinds 1961 dé innovatieve specialist op het gebied van ketel- en brandertechniek
Standard Fasel is sinds 1961 de innovatie specialist op het gebied van keteltechniek en brandertechniek. Wij verzorgen de levering, installatie en het onderhoud van diverse soorten ketels en branders volledig afgestemd op de eisen van onze klanten.
Onze oplossingen omvatten onder meer elektrische ketels (e-boilers), onze innovatieve Steam Compression Heat Pumps (MVR) en de hybride add-on boilers:
De Steam Compression Heat Pump is een systeem dat restwarmte omzet in processtoom, aangedreven door elektriciteit en zonder gebruik van fossiele brandstoffen. Deze techniek is efficiënt, milieuvriendelijk en toekomstbestendig. Een andere oplossing is de hybride add-on boiler. Deze werkt op laagspanning (400 V), vereist weinig ruimte en maakt gebruik van een volledig regelbaar vermogensbereik dankzij thyristor regeling. Hierdoor is de boiler geschikt voor hotstandby, waarmee energetische verliezen bij stilstand worden verminderd. Bovendien verhoogt dit de bedrijfszekerheid en verlengt het de levensduur van het hoofdketelsysteem.
Standard Fasel B.V.
Krommewetering 13 3543 AP Utrecht
T +31(0)30 244 92 11
Cal Trading Industrial Boilers
Of het nu dus gaat om een nieuwe ketel of het verduurzamen van een bestaande installatie: wij denken vanaf het begin met u mee. Van het eerste idee tot de realisatie en daarna. We zorgen voor een oplossing die past bij uw situatie én bij uw toekomstplannen. Bezoek ons op stand A006 tijdens de Vakbeurs Energie in de Brabanthallen en ontdek hoe Standard Fasel bijdraagt aan duurzame industriële warmte.
E info@standardfasel.nl I www.standardfasel.nl
Stand: 2.A006
Stoomketel verkoop, verhuur en onderhoud
CAL Trading B.V. is een familiebedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in de verkoop en verhuur van complete industriële ketelinstallaties en daarnaast ook ketel- onderhoud, revisie en keuringen uitvoert. DE totaalpartner in het ketelhuis. Wij hebben huurketels in diverse capaciteiten beschikbaar waarmee wij snel van dienst kunnen zijn. Of dat nu huur op de korte of lange termijn is. Wij zijn in het bezit van diverse certificaten waaronder VCA** en ISO 9001:2015 welke onze hoge kwaliteit onderstrepen.
Waterbehandeling
Met een correcte waterbehandeling voorkomt u problemen als kalkaanslag en roestvorming welke een verhoogd energieverbruik veroorzaken en schade aan de ketel. Met de waterbehandeling producten en advies van Cal Trading zorg je voor stabiele prestaties en wordt voldaan aan de wettelijke eisen en energieverbruiksnormen.
TLV distributeur
Cal Trading is leverancier van het uitgebreide kwalitatief hoogwaardige stoom product programma van TLV. Producten voor stoom, lucht en condensaatleidingen. Tevens kunnen we een complete survey uitvoeren op correcte werking van alle condenspotten om energieverlies te voorkomen.
Wij denken graag met je mee in energie- en kostenbesparende oplossingen!
Full steam ahead!
Bezoek ons in hal 2, stand C001
Cal Trading B.V.
Steekterweg 37
2407 BD Alphen a/d Rijn T +31(0)172 574 668
E info@caltrading.nl I www.caltrading.nl Stand: 2.C001
For all Heaters we can offer the appropriate Control Panel of our own design.
Activities:
Activities:
Activities:
Sinus Jevi Electric heating is based in Medemblik, the Netherlands and from there operates as the Electrical Heating specialist and supplier throughout the world.
Altijd beschikbaar dankzij het grootste en meest uitgebreide verhuurassortiment van Europa. Van algemeen tot uiterst specialistisch materieel.
For all Heaters we can offer the appropriate Control Panel of our own design.
For all Heaters we can offer the appropriate Control Panel of our own design.
Both our engineered and our standardized products are ATEX and IEC-Ex certified. The associated Vessels are engineered and calculated to EN 13445 or ASME-VIII.
Both our engineered and our standardized products are ATEX and IEC-Ex certified. The associated Vessels are engineered and calculated to EN 13445 or ASME-VIII.
Both our engineered and our standardized products are ATEX and IEC-Ex certified. The associated Vessels are engineered and calculated to EN 13445 or ASME-VIII.
Sinus Jevi Electric Heating B.V. is part of the NIBE group, listed on the Stockholm Stock Exchange
Sinus Jevi Electric Heating B.V. is part of the NIBE group, listed on the Stockholm Stock Exchange
Sinus Jevi Electric Heating B.V. is part of the NIBE group, listed on the Stockholm Stock Exchange
Sinus Jevi Electric heating is based in Medemblik, the Netherlands and from there operates as the Electrical Heating specialist and supplier throughout the world.
Sinus Jevi Electric heating is based in Medemblik, the Netherlands and from there operates as the Electrical Heating specialist and supplier throughout the world.
We serve several industries such as the Petrochemical On- and Offshore industry, the Chemical and Process industry, Food, Building and other industries with electrical heating products and associated controls equipment.
We serve several industries such as the Petrochemical On- and Offshore industry, the Chemical and Process industry, Food, Building and other industries with electrical heating products and associated controls equipment.
We serve several industries such as the Petrochemical On- and Offshore the Chemical and Process industry, Food, Building and other industries with electrical heating products and associated controls equipment.
As one of the pioneers in the field of Explosion proof Heating equipment we today still operate at the forefront. We run IEC-Ex as well as Atex and TR-CU Ex- certified product lines.
As one of the pioneers in the field of Explosion proof Heating equipment we today still operate at the forefront. We run IEC-Ex as well as Atex and TR-CU Ex- certified product lines.
As one of the pioneers in the field of Explosion proof Heating equipment we today still operate at the forefront. We run IEC-Ex as well as Atex and TR-CU Ex- certified product lines.
Sinus-Jevi Electric Heating B.V. Aambeeld 19 1671 NT Medemblik The Netherlands www.sinusjevi.com info@sinusjevi.com +31 (0)227 - 549100
Sinus-Jevi Electric Heating B.V. Aambeeld 19 1671 NT Medemblik The Netherlands www.sinusjevi.com info@sinusjevi.com +31 (0)227 - 549100
Sinus-Jevi Electric Heating B.V. Aambeeld 19 1671 NT Medemblik The Netherlands www.sinusjevi.com info@sinusjevi.com +31 (0)227 - 549100
biedt u de grootste afzetbare container van Nederland! Deze is zeer geschikt voor de opslag van diverse vloeistoffen. De 80 m3 buffercontainer is verkrijgbaar in een open-top en gesloten versie. SCHENK Containerverhuur levert desgewenst vloeistofdichte lekbakken en kunststof rijplaten.
• Vloeistofdichte containers (7, 10, 14, 20, 28 en 40 m3)
• Ontwateringscontainers
• Open-top en gesloten 80 m3 buffercontainers
• Leidingwerk, appendages en aansluitingen
• Transport van containers
Door Evi Husson Foto’s: door Haskoning
Veel industriële bedrijven gebruiken in hun processen grote hoeveelheden water. Tegelijkertijd komt door klimaatverandering waterschaarste in steeds meer gebieden voor. Zijn bedrijven voorbereid op een klimaatbestendige toekomst? Welke rol spelen innovaties hierin? En wat is voor bedrijven de maatschappelijke waarde van water? Jan Appelman, Sigrid Scherrenberg en Lennart Silvis, werkzaam bij Haskoning gaan hier dieper op in.
“Vanuit de overheid is de druk om minder water te gebruiken enigszins afgenomen. Het is niet langer een verplichting, maar vooral een streven om minder water te gebruiken. Toch is de urgentie voelbaar in gebieden met waterschaarste, zoals op de hoge zandgronden, waar bedrijven soms geen aansluiting krijgen of waar uitbreiding niet mogelijk is. Dan zijn bedrijven behoorlijk gemotiveerd om waterhergebruik hoog op de agenda te zetten”, begint Jan Appelman, Consultant water strategy en business development bij Haskoning.”
DE TECHNIEK IS GEEN ISSUE
Ook al is de druk niet altijd overal even hoog, met bestaande techniek is veel mogelijk. Sigrid Scherrenberg, R&D Manager watertechnologie: “Op technologisch vlak is in principe elke gewenste waterkwaliteit te maken, ongeacht de bron. De uitdaging zit in de kosten: drinkwater is vooralsnog erg goedkoop, waardoor het economisch lastig is om afvalwater op te waarderen voor hergebruik. Bovendien is samenwerking met meerdere partijen nodig, wat in de praktijk vaak complex is.” Scherrenberg geeft een
voorbeeld: “Water uit een rioolwaterzuivering kan worden opgewaardeerd tot hoogwaardige kwaliteit, maar dan zijn ook investeringen in transportleidingen nodig om dit water tot in fabrieken te brengen. Wie neemt dit voor zijn rekening?
Andere industriële bedrijven krijgen vanuit een buitenlands hoofdkantoor opgelegd dat ze alleen maar bronnen mogen gebruiken die ook voor drinkwater worden gebruikt waardoor hergebruik van afvalwater geen optie is. Dat projecten niet altijd van de grond komen ligt dus niet zozeer
aan de techniek, maar aan andere factoren. De overheid zou een rol kunnen spelen met subsidies, maar vooralsnog zijn er onvoldoende financiële prikkels die een duwtje in de rug geven.”
Toch blijft investeren in innovatie rond waterhergebruik noodzakelijk.
Appelman: “Er zijn initiatieven ingericht om de economische groei van de Nederlandse watertechsector aan te jagen. UPPWATER is zo’n voorbeeld. Dit programma ondersteunt de ontwikkeling en toepassing van slimme technologieën die bijdragen aan schoon, voldoende en betrouwbaar water – in Nederland én daarbuiten. Voor diverse pilots en
demonstratieprojecten kan dit fonds subsidie verlenen op voorwaarde dat bedrijven samenwerken, voldoende innoveren en exportpotentie hebben. Van deelnemende bedrijven wordt bovendien verwacht dat ze zelf fors in het project investeren.” Scherrenberg vult aan: “Wij doen mee aan een aantal UPPWATER-projecten zoals de Vivimag-technologie, voor fosfaatte-
rugwinning uit slib, en BioPhree, voor vergaande fosfaatverwijdering. We vinden het maatschappelijk belangrijk om hieraan deel te nemen, ook al vergt dit veel tijd en geld.”
Niet alleen de business case is belangrijk, ook de maatschappelijke waarde van water. Lennart Silvis, programmamanager van het Haskoning Innovation & Education Fund, gaat hier dieper op in. “Water is niet alleen van jou, maar ook van de buren en van de natuur. Je hebt als bedrijf een verantwoordelijkheid naar je omgeving. Daarom hebben sommige bedrijven in hun duurzaamheidsvisie opgetekend dat ze water positive willen zijn. Ze willen meer water teruggeven aan het gebied waar het vandaan komt dan ze gebruiken in hun bedrijfsprocessen. Zo kijken ze verder dan hun eigen terrein, maar ook naar de impact op de omgeving.” Hij noemt een voorbeeld: “Een papierfabriek met een hoog waterverbruik sloot onlangs de deuren. Dit had tot gevolg dat het grondwaterpeil steeg
en er veel wateroverlast ontstond. Zo zie je dat de impact – in twee richtingen – niet te onderschatten is.”
VAN BUSINESS CASE NAAR VALUE CASE
“We hopen daarom dat bedrijven steeds meer oog krijgen voor de maatschappelijke waarde van water”, stelt Silvis. “Dit versterkt je imago en relatie met de omgeving.” Scherrenberg voegt toe: “Binnen UPPWATER willen we hier ook naar kijken. We onderzoeken hoe we de waarde van water anders kunnen bepalen, zodat bedrijven ook naar de value case kijken in plaats van alleen naar de business case. Waterhergebruik loont op meerdere vlakken.”
Silvis: “UPPWATER is een publiek-private samenwerking die stimuleert dat de industrie met kennispartijen, drinkwaterbedrijven en overheden samenwerken. Vroegtijdige samenwerking biedt op termijn vele voordelen, ook als regelgeving nog niet zover is, werk je toch al samen aan mogelijkheden voor vernieuwing.”
De eerste stap van het Haskoning Innovation & Education Fund is een samenwerking met de Technische Universiteit Delft. Zij zullen een beroep doen op de eerste donatie uit het fonds, om onderzoek te ondersteunen aan het onlangs opgerichte virtuele Centrum voor Watertechnologie en Deltabestendigheid van de Universiteit.
De TU Delft bereidt momenteel (juni 2025) een onderzoeksvoorstel voor, gebaseerd op het idee dat innovatie ontstaat op het snijvlak van verschillende vakgebieden. Ze combineren kennis over watertechnologie, grondstoffenwinning en deltabestendigheid om binnen 10 jaar te bereiken wat nu nog niet mogelijk is.
Silvis hierover: “We werken nauw samen om ervoor te zorgen dat het voorstel een wereldwijd perspectief heeft en bijdraagt aan de ontwikkeling van de volgende generatie professionals.”
INVESTEREN IN DE TOEKOMST
Haskoning werkt zelf ook aan een klimaatbestendige toekomst. Silvis: “Onze missie is “Enhancing Society Together’. We willen de samenleving verbeteren en bouwen aan een duurzame toekomst. Vanuit die gedachte hebben we onlangs het Haskoning Innovation & Education Fund opgericht. Elk jaar steken we 12,5% van onze winst in dit fonds. Het bedrag besteden we aan onderzoek, innovatie en onderwijs op het gebied van watertechnologie en klimaatbestendigheid omdat we het belangrijk vinden dat er onderzoek plaatsvindt op deze wereldwijde thema’s. Dat zijn we nu aan het uitwerken en vormgeven.” Samenwerking is daarbij een belangrijk onderdeel. “De kern van innovatie zit niet alleen in technologie, maar ook in de implementatie ervan. En dat vraagt om samenwerking. Dat is de essentie om succesvol te zijn. Voor bedrijven is het belangrijk om zich dat vroegtijdig te realiseren.”
Porthos naar volgende fase: het trenchen
De laatste meters van de Porthos offshore leiding zijn afgelopen zomer gelegd. Dit voorjaar werd de offshore leiding onder de zeewering doorgetrokken naar land. Na deze zogeheten pull-in kon worden gestart met het leggen van de offshore leiding. Een traject van zo’n 20 kilometer over de bodem van de Noordzee, van het compressorstation op de Maasvlakte naar platform P18-a.
Nu de offshore leiding is gelegd, begint de volgende fase: het trenchen, ofwel het graven van sleuven waarin de pijpleiding veilig wordt begraven om langdurige bescherming en betrouwbaarheid te garanderen. Deze foto’s geven een indruk van de pijplegactiviteiten voor het Porthos-project vanaf de Lorelay.
Foto’s: door Porthos CO2
INSTITUTE FOR DESIGN & ENGINEERING FOR PROFESSIONALS
Als technisch professional kun je een innovatief product of systeem ontwikkelen, maar dat is zelden genoeg om échte impact te maken. Organisaties moeten namelijk ook winst maken, verduurzamen, en maatschappelijk relevant zijn.
Deze cursus biedt je de kennis en vaardigheden om complexe innovatie-vraagstukken aan te pakken. Traditionele werkwijzen vul je aan met nieuwe aanpakken. Vanuit het WAAROM van innovatie werk je toe naar het WAT en het HOE, inclusief een concreet implementatieplan. Dit plan is direct toepasbaar in jouw organisatie voor zichtbare meerwaarde.
Zo word je naast een geweldige techneut ook een geweldige innovator!
Deze cursus is bedoeld voor technisch opgeleide professionals die te maken hebben met complexe innovatie-vraagstukken. Denk aan verantwoordelijken voor productgroep(en) of technische proces(sen), of projectleiders binnen technische teams.
Koningsbergerstraat 9, Utrecht
088 481 88 88
IDEforprofessionals@hu.nl
hu.nl/deeltijd-opleidingen/innovatiemanager-in-de-techniek
STURING GEVEN AAN INNOVATIEPROJECTEN
VAN VERNIEUWING NAAR
IMPACT VOOR KLANT EN TOEKOMST VAN JOUW ORGANISATIE
PAS HET GELEERDE DIRECT TOE IN EIGEN ORGANISATIE
HANDIG OM TE WETEN:
Start 13 november 2025
Lessen Ca. 20 bijeenkomsten
Lesdag Do 14.00 - 17.00
Diploma HU Certificaat
MEER
INFORMATIE & SCHRIJF JE IN!
In vrijwel elke industriële productieomgeving bestaat het risico op gaslekkage. “En de gevolgen van een lek kunnen groot zijn, zowel qua veiligheid, als bedrijfseconomisch en met het oog op het milieu”, stelt Peter Adema, specialist gas- en vlamdetectie bij Hitma. “Het is vrijwel altijd verstandig om in een gasdetectiesysteem te investeren, ook als het niet door de verzekeraar of vergunningverlener wordt vereist.”
Gaslekkage in een productieomgeving kan uiteenlopende oorzaken hebben, van scheurtjes in leidingwerk en lekkende pakkingen of afsluitkleppen, tot een kraan die open blijft staan of installatieslijtage door wrijving, temperatuurverschillen of tractie. “Als het zich voordoet, zijn de gevolgen soms groot”, zegt Peter Adema, specialist bij Hitma, dat onder andere producten voor industriële procesbeveiliging, gebouwautomatisering, oliemanagement, dataregistratie, filtratietechno-
logie en meet- en regelinstrumenten levert. “De veiligheid en gezondheid van werknemers en omwonenden kan in het geding zijn, het gas dat ontsnapt draagt mogelijk bij aan het broeikaseffect, het productieproces moet mogelijk worden stilgelegd, en apparatuur kan defect raken of minder efficiënt werken door drukverlaging.”
Gezien de mogelijke gevolgen is het opvallend dat vrijwel alle regelgeving rond gasdetectie sectorafhankelijk is.
“In de petrochemische wereld zijn er bijvoorbeeld geen algemeen geldende regels voor”, stelt Adema. “Overheden kunnen bij het verlenen van een vergunning eisen rond gasdetectie stellen, maar hoe een bedrijf daar invulling aan moet geven, is niet vastgelegd. Daar moet dan een gespecialiseerd adviesbureau voor in de arm worden genomen.” Er is één uitzondering waarbij wel een algemeen geldende richtlijn geldt: in omgevingen waarin met brand- of explosiegevaarlijke
gassen wordt gewerkt, moet detectieapparatuur aan Ex- en ATEX-richtlijnen voldoen. “Daarmee wordt geborgd dat die apparatuur zelf geen ontstekingsbron is”, aldus Adema.
Als een bedrijf gaslekdetectie wil laten plaatsen, is de eerste stap dat Hitma samen met de eindklant of installateur in kaart brengt welke gassen moeten worden gedetecteerd en welk type detectie geschikt is. Dat hangt mede af van de vraag of het om toxische of brandbare gassen gaat - maar het kan ook om zuurstofverdrijvende gassen of bijvoorbeeld perslucht gaan. Adema: “Zeker als het om een bestaande bedrijfslocatie gaat, ga ik er vaak zelf op bezoek om te zien hoe processen zijn ingericht, om welke gassen het gaat en wat risicovolle lekkage-hot-
Sensor voor ultrasoongeluid-detectie (‘Acoustic Leak Imaging’).
spots zijn. Aan de hand daarvan bepalen we ook waar detectiemiddelen worden opgehangen. Zo hangt het bijvoorbeeld van het soortelijk gewicht van het type gas af of detectoren laag – bij zware gassen – of hoog – bij lichte gassen – moeten worden geplaatst. Het is altijd maatwerk, afhankelijk van de situatie”.
Bij het positioneren van detectiepunten speelt ook de vraag of er een ventilatiesysteem aanwezig is. “Als je een puntdetector hebt waar het gas eerst naartoe moet komen voordat het wordt gemeten, moet je die detector op de juiste plek ten opzichte van het ventilatiesysteem plaatsen. Anders wordt het gas bij lekkage de andere kant op afgezogen en wordt het door de detector gemist.”
Als uiteindelijk een detectieplan is opgesteld, is het aan de installateur om de apparatuur te plaatsen en aan te sluiten. Adema: “Wij adviseren daarbij over de exacte locaties en bijvoorbeeld het type bekabeling, en soms wil de klant dat het detectiesysteem via bijvoorbeeld MODbus met een ander systeem communiceert.”
In de meeste gevallen worden meerdere detectiepunten geplaatst die worden gekoppeld aan een centrale. “Dat kan een gasdetectiecentrale zijn zoals wij die leveren, maar ook een PLC- of ICS-systeem (programmable logic control / industrial control system,
red.) waarop signalen binnenkomen. Als alles fysiek hangt, kalibreren en testen we het systeem en de signalering. Vervolgens kan de installatie in bedrijf worden gesteld.”
Idealiter blijft Hitma het systeem daarna nog jaren volgen, benadrukt Adema. “Het is van groot belang dat een detectiesysteem jaarlijks of halfjaarlijks wordt gecontroleerd, getest en gekalibreerd. En om de paar jaar moeten de sensoren worden vervangen; dan zijn ze ‘opgebruikt’.” Kalibratie is cruciaal om te voorkomen dat sensoren afwijken van het nulpunt en te vroeg - of erger: te laat - alarm slaan. “We worden soms gebeld door een bedrijf dat ooit sensoren heeft laten plaatsen die ineens alarm slaan zonder dat er gas vrijkomt. Dan blijkt vaak dat jarenlang geen onderhoud aan de detectieapparatuur is gepleegd. Dat kan tot storingen leiden die eenvoudig hadden kunnen worden voorkomen door een onderhoudscontract af te sluiten.”
Mochten de sensoren een lek oppikken, dan kan bij de meeste systemen die Hitma levert een ‘vooralarm’ en ‘hoofdalarm’ worden afgegeven. Ade-
ma: “Een vooralarm geeft aan dat een concentratie wordt gemeten waarbij de veiligheid niet direct in het geding is. Er hoeft bijvoorbeeld geen ontruiming plaats te vinden, maar er moet wel worden onderzocht wat er aan de hand is. Bij een hoofdalarm ligt de gemeten gasconcentratie echter boven die veiligheidsgrens en is directe actie geboden.”
Aan die signalen kunnen verschillende acties worden verbonden. “Een simpel voorbeeld is dat eerst een flashlight aangaat, en bij het overschrijden van de hogere drempelwaarde een geluidsalarm. Het bedrijfsbeleid kan bijvoorbeeld zijn dat als dat alarm afgaat, het personeel het pand direct (en schuin ten opzichte van de wind) moet verlaten en op een verzamelplaats wordt opgevangen door BHV’ers.”
Andere scenario’s zijn dat bij een bepaald detectieniveau een deel van de productie wordt stilgelegd, of dat bij brand van explosieve gassen de blusinstallatie wordt geactiveerd. “Het detectiesignaal kan ook direct worden doorgestuurd naar een particuliere meldcentrale of naar de brandweer, die dan in actie moet komen. De eind-
Gerecycled vandaag, duurzaam voor morgen, recyclebaar voor altijd
• Circulaire leidingsystemen van nodulair gietijzer, gemaakt uit secundaire grondstoffen voor oneindig hergebruik
• Robuust, betrouwbaar en ontworpen voor een lange levensduur
• Lage CO2-uitstoot door efficiënte en onderhoudsvrije oplossingen
• Ondersteunt duurzaam waterbeheer, nu en in de toekomst
• PAM: waar duurzaamheid geen keuze is, maar standaard
Saint-Gobain PAM Nederland
Markerkant 10-17
1316 AB Almere
T: +31 (0) 36 533 33 44
E: Pamnederland@Saint-Gobain.com
klant moet daar zelf keuzes in maken, al dan niet ingegeven door regelgeving, de verzekeraar of de vergunningverlener.”
In hoeverre bedrijven bekend zijn met het belang van lekdetectie, wisselt volgens Adema per sector en per type bedrijf. “Zo is er binnen de olie- en gasindustrie uiteraard veel aandacht voor veiligheid, en ook lekdetectie is daar onderdeel van. In andere bedrijfstakken is dat minder het geval. In bijvoorbeeld de foodindustrie zijn grotere bedrijven er doorgaans wel bekend mee, maar kleinere bedrijven veel minder; daar hangt het vooral af van de inzet van individuele werknemers op dit onderwerp.”
Het komt volgens hem ook voor dat
lekdetectie als overbodige kostenpost wordt gezien. “Dat zie je met name bij bedrijven waarbij de ‘portefeuille bedrijfsveiligheid’ bij oudgediende werknemers is geparkeerd; die vinden preventie soms overbodig ‘omdat er immers nooit een incident heeft plaatsgevonden’. Jongere medewerkers krijgen in hun opleiding tegenwoordig meer mee over het belang van preventie.”
Bewustzijn rond lekdetectie is volgens Adema doorgaans ook minder aanwezig bij bedrijven die strenger worden gereguleerd als het om veiligheid gaat. “Juist in sectoren met minder oog voor gaslek- en brandpreventie zie je dat maatregelen worden afgedwongen door de overheid, of doordat een verzekeraar de premie anders verhoogt.”
Gasdetectie vindt plaats middels verschillende technieken: van simpele zeepspray tot optische gasbeeldvorming, lasergebaseerde systemen en snuffelaars - waarbij een speciaal traceergas in leidingwerk wordt ingebracht om vervolgens te ‘traceren’ of dit gas ook buiten de leiding aanwezig is. Een relatief nieuwe ontwikkeling is ultrasone detectie of ‘Acoustic Leak Imaging’ (ALI). Hierbij detecteert een camera hoogfrequent geluid dat door een gaslek kan worden veroorzaakt, en wordt de geluidsbron aangeduid op een scherm. Op die manier kan een mobiele ALI-detector de exacte locatie van een lek visualiseren nadat stationaire sensoren een verhoogde gasconcentratie hebben gemeten.
Belangrijke voordelen van ALI zijn dat lekkages vanaf grote (veilige) afstand kunnen worden gedetecteerd, er betrouwbare meetresultaten mee worden bereikt, en het een snelle, gebruiksvriendelijke methode is. Aandachtspunten zijn dat sommige typen lekkages geen ultrasoon geluid maken (bijvoorbeeld het uitdampen van oplosmiddel) en er niet mee worden gedetecteerd, terwijl andere geluidsbronnen – denk aan regendruppels op het fabrieksdak - het geluidsbeeld kunnen verstoren.
PRAKTIJKVOORBEELD: METHAANLEKKAGE
In de EU is regelgeving ingevoerd die operators in de olie- en gassector verplicht om LDAR-programma’s (voor lekdetectie en reparatie) te implementeren. In dat kader moeten regelmatige inspecties plaatsvinden met behulp van geavanceerde technologieën - zoals ALI. Een van de fabrikanten van ALI-apparatuur is Distran, waarvan Hitma onder andere de Ultra Pro (X) distribueert, een detector die ook direct een inschatting maakt van de lekkagesnelheid. Bij inspectie van een gasopslagstation met deze detector werden onlangs 81 lekkages gedetecteerd, waarvan 78 het broeikasgas methaan betroffen. Door de emissies te kwantificeren (in gram per uur) werd duidelijk dat een klein aantal van deze lekken verantwoordelijk was voor het merendeel van de uitstoot van het gasopslagstation.
Emerson Coriolis massa flowmeters hebben een unieke certificering voor het meten van koolstofdioxide, waardoor het bij uitstek de oplossing is voor een breed scala aan toepassingen.
Als energiedrager is waterstof een van de belangrijkste sleutels tot een toekomst zonder netto-uitstoot. Helaas kan die sleutel voorlopig nog niet alle deuren openen, vooral omdat veel industrieën op zoek zijn naar alternatieven voor bestaande energiebronnen met een lagere koolstofuitstoot. Een potentiële katalysator voor netto-uitstootvrije energie is het afvangen, gebruiken en opslaan van koolstof, ook wel Carbon Capture, Utilization and Storage (CCUS) genoemd. Technieken hiervoor kunnen door diverse industrieën gebruikt worden om de uitstoot van koolstofdioxide aanzienlijk te verminderen.
De CCUS-industrie is divers en bevindt zich in de fase van commercialisatie en opschaling met verschil-
lende oplossingen en toepassingen, elk met unieke eigenschappen en condities.
Globaal kunnen koolstofafvangtechnieken worden onderverdeeld in opvang na verbranding, opvang voor verbranding, directe luchtopvang en biologische opvang.[1] Al deze technieken, met uitzondering van biologische opvang, vereisen meting van zowel hoeveelheid als kwaliteit van koolstofdioxide voor naleving van regelgeving, optimalisatie van procesefficiëntie en verbeterde veiligheid. De verwachting is dat in de komende jaren het algemene belang van CCUS industriebreed snel zal groeien (Figuur 1).
Decennialang wordt koolstofdioxide op grote schaal gebruikt in
industrieën zoals olie en gas (voor verbeterde oliewinning), voedsel en drank (voor koolzuurvorming en conservering), productie (voor lassen en chemische productie), landbouw (verrijking van kassen) en brandpreventie. In de meeste van deze toepassingen werden koolstofdioxide-emissies slechts als bijproduct gezien in plaats van een significant milieuprobleem. Vergeleken met deze bestaande industriële toepassingen brengt de CCUS-industrie nieuwe uitdagingen en een hoger niveau van complexiteit met zich mee.
Het idee om koolstofdioxide af te vangen en op te slaan als een strategie voor klimaatverandering werd recentelijk prominenter toen de focus verschoof naar het verminderen
van de uitstoot van broeikasgassen die bijdragen aan de opwarming van de aarde.
Wanneer men de value chain van koolstofdioxide onderzoekt, is er een duidelijke behoefte aan vervoer, gebruik en opslag van koolstofdioxide. Net als in veel andere industrieen moet de hoeveelheid koolstofdioxide die tussen partijen wordt overgedragen worden bijgehouden, vaak met toepassingen voor eigendomsoverdracht. Dit artikel zal verschillende toepassingen binnen deze value chain verkennen en laten zien hoe koolstofdioxide op kritieke punten kan worden gemeten om de operaties te verbeteren.
Een voorbeeld van de CCUS value chain is te zien in Figuur 2. Het proces van het afvangen van koolstofdioxide varieert aanzienlijk, afhankelijk van het specifieke industriële proces en de volwassen-
heid van de gebruikte technologie. Transport bijvoorbeeld, hangt sterk af van de benodigde transportafstand en beschikbare infrastructuur. [3] Pijpleidingen zijn vanuit operationeel oogpunt de meest kosteneffectieve transportmethode en zijn vaak verbonden met meerdere punten van koolstofdioxide aanvoer en eigendomsoverdracht, waardoor er behoefte aan harmonisatie ontstaat.
De gebruiks- en opslag koppelingen van de CCUS-waardeketen zullen afhankelijk van locatie en mogelijkheden variëren. Verzamelde koolstofdioxide kan bijvoorbeeld worden gebruikt om koolstofneutrale of koolstofnegatieve brandstoffen, chemicaliën en bouwmaterialen te maken.[4]
Koolstofdioxide kan tevens op verschillende manieren worden opgeslagen, waaronder: minerale opslag en diepe geologische opslag, zoute
waterlagen en meer.[5]
De wereldwijde noodzaak om koolstofdioxide-emissies te verminderen vereist meting en analyse van koolstofdioxide, waarbij flowmeters de belangrijkste instrumenten zijn voor de hoeveelheidsmetingen en de juiste technologiekeuze is cruciaal voor succesvolle rapportage en verantwoording. Dit kan uitdagend zijn vanwege de unieke fysieke eigenschappen van koolstofdioxide. Voor CO2 geldt namelijk dat alle drie de toestanden — gas, vloeistof en superkritisch — kunnen voorkomen bij typische industriële bedrijfstemperaturen variërend van -40 tot +50 graden Celsius en bedrijfsdrukken variërend van 50 bar tot 100 bar. Dit verschilt aanzienlijk met bijvoobeeld waterstof en methaan, die bij significant lagere temperaturen, variërend van -160 tot -255 graden Celsius, van de gasfase naar de vloeistoffase overgaan. Figuur 3 is een grafische weergave hiervan. Deze eigenschap van koolstofdioxi-
de biedt zowel kansen als uitdagingen voor CCUS. Koolstofdioxide kan relatief gemakkelijk vloeibaar worden gemaakt — gunstig voor transport en enkele andere toepassingsen — maar faseveranderingen bij relatief lage temperaturen en drukken kunnen flow metingen tevens bemoeilijken, aangezien de dichtheid van koolstofdioxide afhankelijk is van de procesomstandigheden.
MEETCOMPLEXITEIT
De diverse CCUS-technieken en de noodzaak tot opschalen creeren meetcomplexiteit. Hoewel er situaties zullen zijn waarin een bepaald bedrijf alle elementen van een CCUS-keten onder hetzelfde dak heeft, is het waarschijnlijker dat meerdere partijen bij de keten betrokken zijn. Sommige overdrachten kunnen daadwerkelijke veranderingen van eigendom zijn, maar anderen kunnen bijvoorbeeld dienstverlening voor transport zijn. Dit komt vaak voor bij grootschalige pijpleidingen en distributiesystemen, vergelijkbaar met hoe hydrocarbons worden verhandeld. Systemen voor de uitwisseling van aardgas en andere producten zijn goed ingeburgerd en worden al jaren geëxploiteerd, maar dat was niet altijd het geval. De praktijken van eigendomsoverdracht zijn in de loop der jaren geëvolueerd, gedreven door de complexiteit van distributie en technologische verbeteringen. De gemeenschappelijke deler van alle transacties met eigendomsoverdracht is het gebruik van de juiste meettechnologie, gecertificeerd door externe instanties in overeenstemming met geaccepteerde normen. Dergelijke certificaten bewijzen aan beide partijen van een transactie dat de cijfers nauwkeurig zijn, waardoor de kans op een geschil wordt verminderd.
Voor transacties tussen twee partijen is de nauwkeurige meting van de hoeveelheid koolstofdioxidemoleculen (hoeveelheid) cruciaal voor
dagelijkse activiteiten. De beste methode hiervoor is het betrouwbaar meten, door de juiste technologie te kiezen en gecertificeerde instrumenten te gebruiken. In de afgelopen jaren is er door verschillende auteurs een theoretische beoordeling van de verschillende flowmeter-technologieën uitgevoerd, en zijn er uitgebreide overzichten gepubliceerd.[6] Om deze theoretische concepten te bewijzen, zijn er onlangs tests uitgevoerd voor meters die de flow van koolstofdioxide meten. Tot nu toe hebben twee locaties op grote schaal kalibraties uitgevoerd met verschillende flowmeters: DNV Energy Systems Fuel and Flow Advisory group, Groningen, Nederland en FortisBC Measurement, Penticton, BC, Canada.
De testomstandigheden bij DNV simuleerden pijplijntransport, kenmerkend voor middel/lage druk transacties via schepen en dampretour tijdens het laden van schepen. Dit soort uitgebreide tests bieden alle partijen in de industrie vertrouwen in de betrouwbaarheid van de metingen voor geteste technologieën en meters van verschillende fabrikanten; Sonic nozzles, turbineflow -
meters (TM), Coriolis-flowmeters (CMF), ultrasone meters (USM), vortexmeters en enkele andere technologieën zijn getest tegen een nauwkeurig en uniek referentiesysteem.
BETROUWBARE METING VAN DE MASSAFLOW VAN KOOLSTOFDIOXIDE
Bij CCUS-toepassingen is het referentiekader vaak tonnen geproduceerde koolstofdioxide, omdat deze parameter direct het aantal moleculen vertegenwoordigt dat uit de atmosfeer is verwijderd danwel niet in de atmosfeer terechtkomt. Bovendien is veel van de vereiste rapportage voor CCUS in massa in plaats van volumetrisch, dat wil zeggen naar gewicht in plaats van naar volume. Dit leidt ertoe dat de industriestandaard binnen de CCUS-waardeketen de massaflow van koolstofdioxide wordt.
Een toonaangevende technologie voor het meten van massaflow is de flowmeter gebaseerd op het Coriolis-principe. Dit type meters biedt een directe en intrinsieke massaflow meting, met aanvullend diverse diagnostische mogelijkheden om veranderingen in het proces nauw-
3: Fasediagrammen van verschillende gassen met de aanzienlijke verschillen in faseverandering bij verschillende temperaturen.
+31(0)187-496940 Vestigingen
www.delta-heat-services.com www.deltatech.nl
DYNAMIC Instrumentatiekabels zijn ontwikkeld voor vaste aanleg van onder andere temperatuuropnemers en flowmeters in zware industriële toepassingen, zoals petrochemische fabrieken en raffinaderijen. Deze kabels zijn geschikt voor dataoverdracht van analoge en digitale signalen, als ook 250V stuurspanning. Door de specifieke afscherming zijn veel van deze kabels geschikt in een omgeving waar elektrische stoorsignalen te verwachten zijn.
www.cablepartners.nl
keuriger te beoordelen en de integriteit van de meter te controleren. Het bovengenoemde onderzoek door DNV, samen met theoretische beoordelingen, heeft aangetoond dat Coriolis-flowmeters betrouwbare massaflow metingen van koolstofdioxide kunnen uitvoeren voor een breed bereik van omstandigheden. Deze bevindingen positioneren deze technologie als de toonaangevende oplossing voor CCUS-meettoepassingen. De DNV-testresultaten dekken een overgroot deel van mogelijke toepassingen voor gasvormige koolstofdioxide. De testresultaten ondersteunen de conclusie dat Coriolis-flowmeters presteren volgens een zeer strikte specificatie van ±0,25% voor gasmetingen. Vergelijkbare resultaten werden aangetoond door metingen uitgevoerd met vloeibare en superkritische koolstofdioxidecondities.[7]
De resultaten van DNV-tests sluiten aan bij de conclusies van de FortisBC-tests. De gecombineerde resultaten van deze twee tests hebben de certificering van Emerson’s
Coriolis massaflowmeters mogelijk gemaakt voor de fiscale transacties van koolstofdioxide onder wisselende proces condities.
Zoals de conclusie van het DNV-onderzoek samenvat: “Emerson Elite™ Coriolis-flowmeters zijn OIML R137 gecertificeerd voor de meting van gassen, waaronder koolstofdioxide, met nauwkeurigheidsklasse 1.0. De prestaties van de Coriolis-flowmeters in dit JIP [Joint Industry Project] illustreren verder de capaciteiten van de Emerson Coriolis-flowmeter om nauwkeurig massa flow te meten, zelfs onder uitdagende bedrijfsomstandigheden. Bovendien tonen de resultaten aan dat de metingen ongevoelig zijn voor de diverse onzuiverheden in de koolstofdioxidemeting.”
Emerson Micro Motion ™ ELITE™ flowmeters (figuur 4) zijn de enige Coriolis massaflow meters die zijn gecertificeerd door DNV en volgens OIML R137 en MID. Ze kunnen worden ingezet voor de kritieke proces-
sen van het afvangen, transporteren en opslaan van koolstofdioxide en dragen hierdoor bij aan het opbouwen van een betrouwbare infrastructuur.
Overleg met experts van Emerson kan partijen die actief zijn binnen de CCUS-waardeketen helpen om uit het scala van beschikbare producten de juiste flow meter voor hun toepassing te kiezen.
[1] https://www.sciencedirect.com/science/ article/pii/S0016236123003897
[2] https://www.iea.org/data-and-statistics/ data-tools/ccus-projects-explorer
[3] Challenges in carbon dioxide transportation: Trends and perspectives - ScienceDirect [4] Putting carbon dioxide to Use Creating value from emissions https://www.iea.org/ reports/putting-co2-to-use
[5] Understanding carbon capture and storage. Discovering Geology — Climatechange https://www.bgs.ac.uk/discovering-geology/ climate-change/carbon-capture-and-storage/
[6] Toward standardized measurement of carbon dioxide transfer in the CCS chain Gabriele Chinello,1,* Yessica Arellano, Roland Span, Dennis van Putten, Ara Abdulrahman, Edris Joonaki, Karine Arrhenius, and Arul Murugan.
[7] https://www.tuvsud.com/en-gb/-/media/ regions/uk/pdf-files/event-documents/gfmw2024/technical-papers/3-ccus-1-yaser-alghanmi_emerson.pdf
Aleksandr Druzhkov Ph.D. is als approvalsen metrology lead werkzaam bij Emerson. Hij heeft meer dan 13 jaar ervaring binnen Emerson in verschillende rollen in onderzoeks- en ontwikkelingsafdelingen, productie en kwaliteitsafdelingen. Druzhkov is gespecialiseerd in het verkrijgen van goedkeuringen voor de meetapparaten van Emerson, met als specialisatie het domein van de energietransitie. Hij heeft een ingenieursdiploma en behaalde zijn doctoraat in Systeemanalyse, Informatiebeheer en -verwerking aan de South Ural State University.
900+ advanced alloys. No trade-offs between performance & sustainability.
The right material can make or break your operations – and an unplanned shutdown can cost millions.
That’s why Alleima offers one of the world’s broadest portfolio of high-performance duplexes, austenitic steels, and advanced nickel alloys. With more than 900 active alloy recipes, we support critical industries from energy, oil & gas and chemicals to aerospace, shipbuilding, power generation and renewables like hydrogen and biopower. Whatever your challenge, we have the solution.
Our fully integrated value chain – from R&D and melt to final tube – ensures the highest quality controls. And with over 80% recycled steel and 96% fossil free electricity across our mills, we deliver premium tubing without compromise between performance and sustainability.
With Alleima, you gain more than material. You gain confidence.
Visit us at Booth No: A050
Rotterdam Processing Week
1 - 2 oktober
DE TOEKOMST VAN PROCESTECHNOLOGIE IN 48 UUR
Welkom in de industriële hoofdstad van Nederland, waar innovatie letterlijk door de leidingen stroomt. Tijdens Rotterdam Processing Week komen vier vakbeurzen samen onder één dak: Solids, Pumps & Valves, M+R en Energy in Processing.
PUMPS & VALVES
Twee dagen lang hét netwerk- en kennisplatform voor alle professionals uit de procesindustrie. Tijdens de beurs presenteren bedrijven de nieuwste innovaties en ontwikkelingen aan de aanwezig brancheprofessionals die zich bezighouden met de verwerking en het transport van vloeistoffen en gassen. De exposanten tonen u o.a. pompen, afsluiters, leidingsystemen, instrumentatie, filters & mixers en appendages.
SOLIDS
Dé ontmoetingsplaats voor professionals actief in de bewerking, verwerking en transport van korrels, poeders en andere bulkgoederen binnen de procesindustrie.
M+R
Op 1 & 2 oktober 2025 krijgen aanbieders van procesinstrumentatie een eigen platform in Rotterdam
Ahoy naast Solids en Pumps & Valves. Hier staan de laatste ontwikkelingen, technologieën en inzichten centraal voor de meet-, regel- en analyse instrumentatie en automatisering. Samen vormen deze gerichte vakbeurzen het grootste processingevenement van de Benelux.
Energy in Processing
De industriële sector kampt met stijgende energieprijzen, strengere regelgeving en toenemende druk om duurzaam te produceren. Bedrijven die nú investeren in optimalisatie versterken hun concurrentiepositie én besparen structureel kosten.
Locatie: Ahoy, Rotterdam
7 - 9 oktober
KOPLOPERS NEMEN HET VOORTOUW
In 2050 moet de Nederlandse industrie circulair zijn, zo zegt het Klimaatakkoord. De sector mag dan bijna geen broeikasgassen meer uitstoten. In 2030, en dat is al over een jaar of 8, moet de sector minimaal 49% minder CO2 uitstoten dan zij in 1990 deed.
Bedrijven met een CO2-emissie groter dan 10 kiloton moeten van de overheid plannen maken om die uitstoot te reduceren. Bedrijven die minder uitstoten, moeten hun maatregelen melden. Voor investeringen met een korte terugverdientijd geldt verplichte implementatie. Een ongekende uitdaging dus, voor de Nederlandse industrie. Die in omvang niet onderdoet voor de opgaven in sectoren als de bouw, veeteelt en mobiliteit. Een complex vraagstuk is het, dat vraagt om een integrale benadering. En om koplopers die het voortouw nemen.
Van de bewezen oplossingen is een deel nog niet rendabel. Daarvoor zijn vaak subsidies beschikbaar, maar hoe werkt zo’n subsidieaanvraag? En een deel van de oplossingen is al wél bedrijfseconomisch haalbaar. Hoe kunnen die worden geïntegreerd?
Welke verplichtingen gelden er? Welke maatregelen kan men nemen? Hoe passen bepaalde stappen in een roadmap voor een proces, plant of site - op weg naar de doelstellingen van 2030 en 2050? Wat kan men leren van collega’s, leveranciers en adviseurs?
Op Industrial Heat & Power delen de koplopers hun kennis en doen zij zaken. Voor professionals in proces- en energieoptimalisatie is zij dan ook 3 dagen de place to be. Inclusief, uiteraard, deelname aan het uitgebreide kennisprogramma. Met alle relevante thema’s uit de sector.
Locatie: Brabanthallen, Den Bosch
7 - 9 oktober
Metavak is het jaarlijkse vakevent voor metaalbewerkers. Drie dagen lang presenteren fabrikanten, importeurs en groothandelaren zich aan professionals in de metaalbranche. Kom tijdens jouw bezoek in contact met circa 230 leveranciers van onder andere machines, software, automatiseringsoplossingen, gereedschappen en complementaire producten.
Locatie: Evenementenhal, Gorinchem
Ontdek de Micro Motion™ ELITE™ Coriolis stromings- en dichtheidsmeter. Op weg naar een groenere toekomst zijn nauwkeurige metingen van koolstofstromen cruciaal. Emerson ELITE biedt ongeëvenaarde directe, herhaalbare massameting van CO₂-stromen en levert de volledige reeks aan productmogelijkheden en betrouwbaarheid die u nodig hebt om uw veiligheidsnormen, rapportageverplichtingen en milieudoelstellingen te behalen.