Ouderen met Flair 2020

met f

la i

r

10 ja

Oude

n re

ar

Jaarlijkse uitgave in het kader van 'DE SENIORENMAAND’ Jaargang 10

Inhoud

VOORWOORD Met enige fierheid stellen we de 10e editie van ons magazine Ouderen met flair voor.

Telkens stellen onze medewerkers en artsen van de afdelingen geriatrie met veel enthousiasme een nieuw nummer samen. Ouderen met flair evolueerde in die 10 jaar van een eenvoudig concept naar een heus magazine met wetenschappelijk onderbouwde en heel toegankelijke informatie voor onze senioren. We werken daarvoor samen met onze communicatiedienst en laten dit keer – voor het eerst – ook mensen buiten ons ziekenhuis aan het woord.

Als centraal thema van dit jubileumnummer kozen we voor ‘psychisch welbevinden’. Een thema dat in deze coronatijden actueler is dan ooit. Toch is het niet allemaal kommer en kwel, maar zochten we vooral ook naar leuke manieren om deze soms moeilijke tijden wat te doorbreken. Om ons jubileum samen te vieren, stopten we in het midden van dit nummer vier vrolijke postkaartjes. Hopelijk brengen ze een glimlach op je gezicht of kan je er iemand blij mee maken.

De coronapandemie doet ons stilstaan bij wat er echt toe doet: familie, vrienden maar ook ons psychisch welbevinden. En niet alleen dat van ons, maar zeer zeker ook dat van onze patiënten. Het psychisch welzijn heeft een grote impact op het herstelproces. Net daarom willen we in deze periode samen naar creatieve manieren zoeken om contact te houden met familie en vrienden. Een tablet aan bed voorzien voor onze oudere patiënten die geen gsm hebben waarbij paramedici de digitale verbinding tot stand brengen, samen met de verpleegkundigen telefoneren met de familie op dagen dat er geen bezoek is, … zijn slechts enkele voorbeelden hiervan.

INHOUD 3

VOORWOORD

4

MENTAAL FIT DOOR MEER TE BEWEGEN

6

8

“ZONDER BEWEGING ZAT IK NU IN EEN ROLSTOEL” EENZAAM? DOORBREEK HET TABOE!

Daarnaast ligt onze focus uiteraard heel sterk op een veilige zorg voor zowel COVID- als niet-COVID-patiënten. Samen met partners uit de eerste lijn – zoals huisartsen en woonzorg-

10 VEILIG UIT JE KOT

KOMEN

18 KLEINE GELUKS

12 HOE CONTACT BEWAREN 20

IN TIJDEN VAN CORONA?

MOMENTJES

EVEN BEZINNEN

centra - bouwen we een sterk netwerk voor ouderen(zorg) uit. Want samen staan we sterker, ook tijdens deze coronapandemie. dr. Charlotte De Clercq, medisch diensthoofd geriatrie Anita Jans, zorgmanager

14 NIEUWS

22

SMAKELIJK ETEN, ONDANKS JE DIEET

16 NAAR EEN GEZONDE

24

RECEPTEN: SMAKELIJK ÉN GEZOND

REDACTIE: Sarah Chavatte en Hanne Sourbron HOOFD- EN EINDREDACTIE: Anita Jans en Brigitte Celis

27

PUZZELPLEZIER

VORMGEVING: Sigrid Beunckens FOTOGRAFIE: Kristof Hayen, Andreas Gijbels en ©Shutterstock

NACHTRUST!

2

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt

3

Mentaal fit

Mentaal fit door meer te bewegen Bewegen maakt je niet alleen lichamelijk fit. Ook

Hoe pak je het concreet aan om meer te

je geest vaart er wel bij! Geriater dr. Marie-Louise

bewegen?

Van Leeuwen is alvast grote voorstander van een

Zeg niet: ik kan dat niet. Stel jezelf tot doel om

dagelijkse bewegingsroutine. Ze vertelt waarom.

iédere dag beweging in je dagschema in te plannen.

Spreek bijvoorbeeld met jezelf af: deze week ga ik

Hoe belangrijk is bewegen op hogere leeftijd?

iedere dag vanuit mijn zetel 3 x 10 keer mijn benen

Héél belangrijk! Het is dé manier om zo lang moge-

afwisselend heffen. Volgende week doe ik dat 3 x

lijk actief, onafhankelijk en met een goede levens-

20 keer. Daarna bouw je op naar 3 x 5 keer van je

kwaliteit in het leven te staan. In je zetel blijven

stoel opstaan, enzovoort. Of je koopt een zitfiets.

zitten, maakt je niet gelukkiger, een actieve levens-

Het belangrijkste is dat je effectief elke dag be-

stijl wel. Een dagelijkse bewegingsroutine dwingt je

weegt, ook op moeilijke dagen.

om ook op moeilijke dagen buiten te komen. Daar-

Iedereen kan bewegen.

Zoek je eigen manier, bouw het langzaam op en houd zolang mogelijk vol.

door loop je bijvoorbeeld minder risico op depressie en ook de hersenfunctie vaart er wel bij. Blijven bewegen is minstens even belangrijk om dementie te voorkomen of de evolutie te vertragen als het innemen van medicatie. Als ik in het ziekenhuis mensen op hoge leeftijd zie die lichamelijk en

TIPS OM BEWEGING VOL TE HOUDEN

mentaal nog heel gezond zijn, blijken dat bijna altijd

Hoe lang beweeg je best per dag?

> Stel jezelf een haalbaar begindoel en maak er een dagelijkse

mensen te zijn die vasthouden aan een routine om

We raden minstens een half uur per dag aan. Is dat

routine van, ook op moeilijke dagen. Na een tijdje haal je er

te bewegen. In Oosterse culturen is dat meer

in het begin te zwaar? Splits het dan op in 3 keer

echt voldoening uit. Hou het wel altijd veilig.

ingebed. Oudere mensen komen bijvoorbeeld ’s

10 minuten en bouw langzaam op. Onthoud dat je

ochtends naar het park om Tai Chi te doen en hun

nooit teveel kan bewegen. Ook in de tuin werken

dag gezond te starten.

of poetsen telt mee. Zeker doen als je dit nog kan,

> Zoek naar iets dat je graag doet of deed en hou het minstens twee maanden vol. Haak niet meteen af. Valt het na enkele maanden toch nog tegen, probeer dan iets anders. > Kan je wandelen bij een wandelclub niet aan? Geen excuus om niet te bewegen. Zoek een activiteit die voor jou wel kan.

maar hou het natuurlijk wel veilig!

Wat als beweging moeilijk wordt door pijn, verdriet, …?

Zijn sommige bewegingsactiviteiten beter dan

Mensen met pijn of verdriet verdienen ons begrip en

andere?

medeleven, maar aangepaste beweging zal net bij-

Elke vorm van beweging is goed. Dansen springt er

dragen aan hun levenskwaliteit. Pijn of verdriet

bovenuit maar is niet altijd haalbaar. Activiteiten in

worden niet minder door stil te blijven zitten, integen-

groep helpen vaak om het langer vol te houden, ook

deel. Ben je niet meer gewoon om te bewegen?

op moeilijke dagen, omdat je een afspraak hebt

Verbeter dan je kracht en evenwicht met het OTAGO-oefen-

Begin traag en bouw stilaan op. Iedereen kan

gemaakt met jezelf maar ook met anderen. Samen

programma, volledig op jouw maat. Meer info of inschrijven

bewegen!

bewegen zorgt ervoor dat je op lichamelijk, mentaal,

> Lukken sommige activiteiten echt niet meer? Leg je lat ietsje lager. Las tussenstops in bij het wandelen of splits je wandelkilometers op in enkele korte wandelingen per dag. > Op zoek naar lotgenoten om samen te bewegen? Contacteer eens het dienstencentrum in jouw buurt (zie ook pagina 9). > Sta je minder stevig op je benen of ben je al eens gevallen?

via e-mail: dagziekenhuis.geriatrie@jessazh.be of

cognitief (geheugen) én sociaal vlak fit blijft.

tel. 011 33 96 60.

4

5

Beweeg!

“Zonder beweging zat ik nu in een rolstoel” Josephine Brauns is zowat de meest kranige

Goed geheugen

92-jarige die je je kan voorstellen. Dat ze

Maar wat is dat: je goed voelen? “Wel, als ik niet zo

lichamelijk en mentaal zo fit is, heeft ze volgens

was blijven bewegen, dan zat ik nu volgens mijn

eigen zeggen vooral te danken aan haar bewe-

dokter in een rolstoel. Ik ben twee jaar geleden

gingsactiviteiten. Laat je inspireren door deze

nog geopereerd aan mijn knie. Ik was toen juist 90.

sprankelende persoonlijkheid!

Gelukkig ben ik daar goed van hersteld.” De beweging houdt Josephine duidelijk jong. Al even

Josephine doet al 28 jaar aan Tai Chi. De laatste

indrukwekkend is dat ze maar liefst 105 minuten-

18 jaar geeft ze er zelf les in via het diensten-

lange Tai Chi oefeningen uit het hoofd kent. “Dat

centrum in Hasselt. “Ik ben met Tai Chi gestart

vraagt inderdaad meer inspanning dan het licha-

toen ik 64 jaar was. Ik was toen al een jaar of vijf

melijke aspect”, beaamt ze. “Het is een héél goede

weduwe en op zoek naar wat beweging. Toen ik

training voor mijn geheugen. En ook op sociaal vlak

eindelijk een cursus Tai Chi vond, stopten de

zijn de lessen Tai Chi een aanrader. Vóór en na de

lessen net tot na de zomer. In september ben ik

lessen babbelen we fijn (met mondmaskers) onder

er dan mee gestart. Na 10 jaar ben ik zelf lesgever

elkaar. Dat contact doet een mens deugd.”

geworden. Ik geef nu twee keer per week gedurende 3 uur les.”

Blijf niet stilzitten!

Toch was Josephine toen ze jonger was geen

105 Tai Chi oefeningen onthouden, is een heel goede training voor mijn geheugen.

Maar daar stopt het niet bij Josephine. “Eigenlijk

sportief type. “Ik heb mijn hele leven gewerkt:

is mijn enige vrije weekdag de dinsdag. Ik start

in de GB, bij Haumont, in de C&A, … Soms ook in

de week ’s maandags met Tai Chi lessen op de

Brussel en Antwerpen. Voor sporten was er

stadscampus van het dienstencentrum in Hasselt,

eigenlijk nooit echt tijd. Terwijl bewegen wel echt

op donderdag geef ik les op de campus van WZC

belangrijk is. Ik zou het iedereen van mijn leef-

Hoge Vijf. ’s Vrijdags volg ik een uur stoelyoga.

tijdsgenoten aanraden: blijf niet stilzitten! Kom

En de woensdag is voorbehouden voor de Engelse

uit je zetel, en blijf door de jaren heen in beweging.

les. Kwestie van nog mee te kunnen met mijn

Ik woon op een appartement, gelukkig met een

kleinkinderen en achterkleinkinderen (lacht). Ik

gemeenschappelijke tuin. Tijdens de lockdown

heb een dochter, een kleindochter en drie achter-

ben ik daar na enkele weken terug beginnen

kleinkinderen die ik regelmatig zie. Een drukke

oefenen. Eerst met enkele cursisten, maar de

agenda? Ja, maar ik voel me daar goed bij.”

groep breidde elke week wat verder uit. Ik ben ervan overtuigd: je kan altijd manieren vinden om in beweging te blijven.”

Josephine Brauns, 92 jaar

6

7

Eenzaam?

Eenzaam?

Doorbreek het taboe!

Tips voor de omgeving: neem de tijd om echt te

Tips voor de oudere: Deze situatie is niet gemak-

luisteren, zonder oordeel. Denk niet vanuit je eigen

kelijk, maar probeer je niet blind te staren op alle

referentiekader, want ouderen zijn kwetsbaarder.

beperkingen. Accepteer dat je er zelf weinig aan kan

Adviezen zijn vaak goed bedoeld maar geven

veranderen en focus op de leuke dingen die wél nog

ouderen het gevoel van “ik moet maar flink zijn”.

kunnen. Of onderneem eens een nieuwe activiteit,

Hulp vragen, dat durven ze dan vaak niet meer. Je

verruim je wereld. Je omgeving kan mee op zoek

hoeft ook niet meteen met een oplossing te komen.

gaan naar wat wel veilig kan. Er worden heel wat

Erkennen dat de oudere het zwaar heeft, is al een

activiteiten voor ouderen georganiseerd. Durf de

eerste stap. Later kunnen jullie dan zoeken naar

stap te zetten. Je leven wordt er rijker door.

praktische oplossingen indien mogelijk. Besef dat bijvoorbeeld ook ouderen die mantelzorger zijn voor hun partner, eenzaam kunnen zijn. Je hoeft niet

Vier tips voor meer sociaal contact

alleen te zijn om je eenzaam te voelen.

> Neem – eventueel via het Stadsbestuur of OCMW van jouw gemeente – contact op met het lokale

Heel wat ouderen voelen zich wel eens een-

8

dienstencentrum. Dat is een open huis waar

zaam. Hoe doorbreek je dit gevoel, zeker

Met deze coronatoestanden voel ik me afge-

tijdens deze bizarre coronaperiode? En hoe

sloten van de wereld

kan je hier als familie mee omgaan? Psychologe

Tips voor de omgeving: Heel wat ouderen voelen

Els Boekaerts geeft inzichten voor ouderen én

zich in deze coronatijden eenzaam en depressief.

vrijwilligers. Vaak kan je er ook een lekkere

hun omgeving.

We willen hen als kwetsbare groep beschermen,

maaltijd eten aan een heel schappelijke prijs.

bijvoorbeeld door minder op bezoek te komen.

Durf je de stap niet te zetten? Vraag de eerste

iedereen terecht kan voor informatie, ontspanning, ontmoeting, …. Je kan er cursussen volgen, maar ook gewoon een babbeltje slaan met de

keer dan iemand om met je mee te gaan.

Ik voel me vaak alleen, maar wil andere

Goedbedoeld, maar de emotionele kostprijs is

mensen niet tot last zijn.

soms wel heel hoog. Maak dus best een afweging:

Tips voor de oudere met flair: Praten over een-

veiligheid versus contact. Spreek af in de tuin, met

zaamheid is niet gemakkelijk. Toch is het belang-

mondmasker, doe vaker een telefoontje of zet eens

rijk dat je dit gevoel durft benoemen. Anderen

een skypegesprek op, … Contacten zijn heel waarde-

kunnen je gedachten niet lezen. Erover praten,

vol voor ouderen. Elkaar steunen en verbonden zijn,

je gehoord en verbonden voelen met mensen is

is in deze periode nog belangrijker dan anders.

een belangrijke eerste stap. Vind je het toch te

Vraag bijvoorbeeld eens: “Hoe is deze periode voor

moeilijk om dit met je familie te bespreken?

jou” of “Ik kan me voorstellen dat dit voor jou heel

Misschien kan je huisarts dan een aanspreekpunt

moeilijk is.” Zo nodig je de ander actief uit om zijn of

je op www.zorg-en-gezondheid.be/thuiszorg.

zijn. Je bent echt niet de enige; heel wat ouderen

haar gevoelens te benoemen en neem je de drempel

Op deze website vind je ook informatie over de

voelen zich eenzaam of depressief.

weg.

lokale dienstencentra.

> Niet meer zo mobiel? Als inwoner van Hasselt kan je bellen naar Belgezel, tel. 011 23 90 00.

Vrijwilligers slaan er graag een babbeltje met je via telefoon. > Kom op een veilige manier ‘uit je kot’. Een wandeling buiten zorgt voor gezonde beweging, frisse lucht én sociaal contact, voorlopig vanop

9

een veilige afstand, met je mondmasker aan. > Wil je wekelijks wat gezelschap in huis? Denk eens aan een oppashulp. Meer informatie vind

9

Veilig uit je kot

Hoe kan je veilig uit je kot komen?

Dr. Van Landegem: “Tijdens de lockdown vroegen

De dag duurt soms zo lang...

we de regels heel strikt toe te passen, tijdens de

Ga regelmatig naar buiten op rustige momenten,

zomer kon het wat losser. Op dit ogenblik is een

liefst in de natuur. Of bel overdag iemand die je lang

strikte toepassing opnieuw nodig. Toch zijn sociale

niet meer gezien hebt en die ook thuis zit. Je tele-

contacten belangrijk, maar zorg er wel voor dat ze

foontje zal waarschijnlijk sterk geapprecieerd wor-

veilig verlopen.”

den en jullie kunnen er een gewoonte van maken om elkaar te bellen. Met je kinderen kan je afspreken

Draag ik best handschoenen als ik boodschap-

op welke tijdstippen je hen ’s avonds kan bellen.

pen ga doen?

Nee. Handschoenen geven een vals gevoel van

Deze periode boezemt me angst in. Bij wie kan

veiligheid waardoor het besmettingsrisico net groter

ik terecht met mijn vragen en bezorgdheden?

wordt. Wel heel belangrijk: zorg dat je mondmasker

Bij je huisarts of – indien je die hebt – een thuisver-

goed onder je kin en boven je neus zit. Het bedek-

pleegkundige. Je thuisverpleegkundige vormt een

ken van je neus is heel belangrijk omdat in de neus

goede brug tussen jou en je huisarts.

altijd de hoogste virale lading zit. Nog vragen over alcoholgel of mondmaskers? Stel ze aan je apothe-

Hoe lang gaat dit nog duren?

ker of huisdokter.

Dat kan jammer genoeg niemand voorspellen. We weten intussen wel al heel wat meer over dit virus

Is een bezoek aan het dokterskabinet veilig?

en er wordt druk gewerkt aan een vaccin. Er is dus

In deze coronatijden voelen heel wat

Absoluut! Artsen (en ziekenhuizen) zorgen dat er

zeker licht aan het eind van de tunnel!

ouderen zich onveilig als ze buiten

strikt aparte raadplegingen zijn voor de gewone

komen. Toch zijn sociale contacten

zorg en voor mogelijke coronapatiënten. Het is

nodig om niet te vereenzamen. Huis-

zelfs heel belangrijk dat je een bezoek aan je dokter

arts en ondervoorzitter huisartsenkring

– ook een routineonderzoek – niet uitstelt! Uitstel

Herkenrode dr. Pieter-Jan Van Landegem

kan immers zware gevolgen hebben. Draag tijdens

vertelt welke adviezen hij geeft aan

je contact met de dokter of thuisverpleegkundige

zijn oudere patiënten.

wel de hele tijd je mondmasker. Dat is belangrijk

Samengevat > Ga naar buiten, zoek de natuur op. > Spreek alleen af met je nauwe contacten en dit zoveel mogelijk in open lucht. > Kan het niet in open lucht? Beperk de bezoekjes tot maximum 15 minuten en zorg voor een goede verluchting van de ruimte. Knuffel niet, hou voldoende afstand. Doe je mondmasker altijd aan.

Eet niet samen.

voor je eigen veiligheid en die van de zorgverlener.

> Spreek niet af met meerdere contacten tegelijkertijd. Laat je kinderen dus niet op zondag allemaal op hetzelfde moment komen.

Moet ik in mijn eigen omgeving ook opletten?

Ja, dat is heel belangrijk! Bij oudere patiënten raden we aan om de regels strikt toe te passen. Spreek af

> Draag steeds een mondmasker tijdens contact

in de buitenlucht en hou voldoende afstand. Als je

met een zorgverlener (thuisverpleegkundige, (huis)arts, ….). > Spreek best niet met je kleinkinderen af.

elkaar toch binnen ontmoet, spreek dan zeker niet met meerdere personen tegelijkertijd af. Beperk het

> Bel overdag eens een kennis of vroegere buur die je lang niet meer gezien hebt. > Spreek met je kinderen af op welk tijdstip je hen

contact tot maximum 15 minuten, zorg voor een goede verluchting van de ruimte en draag je mondmasker. Je kinderen springen beter regelmatig even Dr. Pieter-Jan Van Landegem, huisarts

’s avonds kan bellen. Uitgepraat aan de telefoon?

Zet allebei hetzelfde TV-programma op en babbel daar samen over.

kort binnen dan één keer in de week enkele uren.

Zo is er minder besmettingsrisico. Ook bij mantel-

> Probeer eens met een tablet aan de slag te gaan om te ‘videobellen’. Elkaar kunnen zien, ook al is het op afstand, is belangrijk.

zorgers raden we aan dat zowel mantelzorger als oudere een mondmasker dragen.

10

11

Hoe bewaar je contact in tijden van corona?

Speel samen een online spelletje Maak een familie-fotocollage

Een tekening of kaartje voor oma of opa Laat de kleinkinderen een tekening maken of een kaartje schrijven naar opa of oma. Stop het in de brievenbus, verstop het tussen de boodschappen of verstuur het per post. Een geluksmomentje gegarandeerd!

Verblijft één van de grootouders in het woonzorgcentrum (of ziekenhuis)? Maak een collage met foto’s van de familieleden, met de namen erbij. Zo heeft het verzorgend personeel een hulpmiddel om te praten over de familie.

Ook jongeren missen hun grootouders.

Samen kunnen ze een online spelletje spelen, pret verzekerd! Maak bijvoorbeeld een woordenketting met foto’s.

Fotografeer een voorwerp. Je contactpersoon maakt dan een foto van een voorwerp waarvan de naam begint met de laatste letter van het voorwerp dat jij doorstuurde.

Bijvoorbeeld: tandenborstel – lepel – leeslamp – planeet - …

Maak een heus familiekrantje Er bestaan websites waar je als familieleden foto’s met uitleg kunt uploaden. Van die foto’s met tekst wordt dan een krantje samengesteld dat kan verstuurd worden naar de oudere. Wekelijks of maandelijks, afhankelijk van de formule die je kiest.

We hebben allemaal nood aan sociaal contact.

Maar in tijden van corona ligt dat soms een tikkeltje moeilijker. We zochten en vonden creatieve, ‘coronaveilige’ manieren om contact te houden en ouderen een handje te helpen in deze moeilijke tijden.

Geef eens een videobelletje Er bestaan verschillende programma’s en apps waarmee je kan ‘videobellen’.

Je hoort je contactpersoon niet alleen, maar kan hem of haar ook zien en zelfs meerdere personen tegelijkertijd.

Videobellen kan via een smartphone, tablet, laptop of computer (als je computer een webcam, microfoon en luidsprekers heeft). Je hoeft enkel een videobelprogramma te installeren en … bellen maar!

Stel een digitale fotokader samen

Boodschappen doen?

Bied je hulp aan!

Breng een raambezoekje Laat (kleinere) kinderen een raambezoekje brengen aan oma en opa. Zo breng je jonge en oudere generaties samen in alle veiligheid.

12

Er bestaan digitale fotokaders waar je zowel foto’s als filmpjes op kan plaatsen. Zet er leuke boodschappen op van verschillende familieleden, vrienden, buren,… en breng je fotokader binnen bij de oudere, bijvoorbeeld in het woonzorgcentrum.

Kleef op de voordeur (of stop in de brievenbus) van een oudere buurman of buurvrouw een briefje met de vraag of je kan helpen met de boodschappen. Noteer je naam en je telefoonnummer erbij.

13

Bewegen vanuit je — niet zo luie ­— zetel

Stuur eens een kaartje …

In tijden van corona zoeken we allemaal

het 10-jarig bestaan van ons magazine

naar ‘andere’ manieren om te communi-

‘Ouderen met flair’ vonden we dan ook

ceren. Op de vorige pagina’s kon je al wat

dat we in deze bizarre tijden geen beter

inspiratie opdoen. Maar soms grijpen we

extraatje konden voorzien dan vier vrolijke

terug naar hoe het vroeger was. Zoals een

postkaartjes. Hopelijk toveren ze een

leuk kaartje versturen naar onze geliefden

glimlach op je gezicht en

of vrienden. Super leuk, toch? Iederéén

kan je er iemands dag

ontvangt immers graag een grappige of

mee opfleuren!

Blijf in beweging,

doe het veilig!

lieve boodschap in zijn brievenbus! Voor

l e b b a B ˜ bank

MAAK EEN BOKSBEWEGING Strek beide armen met gebalde vuisten en plooi afwisselend je linker- en rechterarm.

Herhaal dit 10x.

HOUD JE KNIEËN GESTREKT

Strek je rechterbeen en houd het 5 tellen gestrekt. Herhaal de oefening met je linkerbeen.

Doe dit 10x met elk been.

air

met fl n e r e d u o r o o v

TIP Doe de oefeningen twee- tot driemaal per dag. Neem een actieve zithouding aan: probeer niet te leunen tegen de achterzijde van de zetel of stoel en laat je voeten goed steunen op de grond.

Zoals je al in bovenstaand bericht kon lezen, vieren we dit jaar het 10-jarig bestaan van ‘Ouderen met flair’.

Naast de wenskaarten – een geschenkje voor onze lezers – wilden we dit jubileum ook vereeuwigen met een blijvend aandenken: een ‘babbelbank voor ouderen met flair’. Deze babbelbank staat sinds kort in het tuintje aan de voorzijde van campus Salvator. We kozen voor

HEF JE ARMEN VOORWAARTS Strek beide armen naast je lichaam en breng ze samen 10x boven het hoofd.

deze locatie omdat in deze campus de meeste van onze geriatrische afdelingen gehuisvest zijn.

Wie zich op de babbelbank neerzet, geeft meteen aan dat hij of zij bereid is om een babbeltje te slaan. Met de vrolijk gekleurde babbelbank willen we het – uiteraard veilige - contact met elkaar stimuleren. Bezoek je campus

DRAAI CIRKELS MET JE VOET Strek je rechterbeen en draai een cirkel met je voet. Doe dit 10x en herhaal nadien aan de linkerzijde.

TIP Sta regelmatig op uit de zetel of je bed. Deze oefeningen kan je in het ziekenhuis of thuis doen.

Salvator? Maak dan zeker even tijd voor een coronaveilig babbeltje op de babbelbank.

14

15

Gezonde nachtrust

Naar een gezonde nachtrust!

Heel wat ouderen hebben het gevoel dat ze

saaie, neutrale gedachten als je in bed ligt. Tel

slecht slapen. Hoe komt dit en wat kan je eraan

bijvoorbeeld op of af of focus op één bepaald punt

doen? Psychologe/slaapexperte Jessie Schoofs

op het plafond.

helpt je op weg.

Ik drink ’s avonds altijd een goedgevuld glas Ik slaap precies veel slechter dan vroeger.

wijn om goed te kunnen slapen.

Onze slaapkwaliteit daalt inderdaad met het ouder

Alcohol bevat ethyl; een gifstof voor ons lichaam.

worden. We hebben minder diepe, minder droom-

Ons zenuwstelsel blijft overprikkeld en dat haalt

slaap en meer lichte slaap. Daardoor neemt de

onze slaapkwaliteit onderuit. Vervang dat glaasje

vermoeidheid toe. Eén van de valkuilen is om dan

wijn dus liever door een rustige wandeling of een

maar vroeger te gaan slapen. Geen goed idee, want

ontspanningsoefening of luister wat naar rustge-

dan ben je om 3 uur ’s nachts al ‘uitgeslapen’ terwijl

vende muziek.

het net de bedoeling is om slaapdruk op te bouwen.

Ga best altijd rond hetzelfde tijdstip slapen en sta

Een slaappilletje kan toch geen kwaad?

op hetzelfde tijdstip op. Ook dutjes overdag zijn niet

Slaap- en kalmeermedicatie geven ons het gevoel

zo’n goed idee. Ben je toch té vermoeid? Doe dan

dat ze werken. Toch bezorgen ze ons vooral lichte

een dutje van maximaal 20 tot 30 minuutjes en dat

slaap, geen diepe slaap die energie geeft. Ze

vóór 14u.

veroorzaken ook een suf gevoel overdag. Dat is vooral voor ouderen heel gevaarlijk omdat het risico

Als ik wakker lig, begin ik vaak te piekeren.

op valincidenten hierdoor toeneemt! Bovendien

Heel herkenbaar, maar probeer het zeker te vermij-

werken slaap- en kalmeermedicatie verslavend.

den! Terug opstaan en bijvoorbeeld rustige muziek

We hebben er hoe langer hoe meer van nodig om

beluisteren of een relaxatieoefening, kan helpen om

te kunnen slapen.

het piekeren te stoppen. Of je aandacht richten op

WAT KAN IK DAN DOEN OM BETER IN TE SLAPEN OF DOOR TE SLAPEN? > Zorg voor een dagelijks ritueel voor het slapengaan:

> Word je nerveus van het wakker liggen? Sta terug op en

geen schermtijd (tablet, smartphone, …), maar een activiteit zoals puzzelen, relaxatie, rustige muziek,…

Zo ga je ontspannen naar bed.

doe een rustige, slaapverwekkende activiteit zoals naar rustige muziek luisteren. Ga terug slapen als je je moe voelt. Lukt slapen nog niet? Sta dan opnieuw op.

> Ga niet met honger of een volle maag slapen. > Zorg dagelijks in de voor- of de vroege namiddag voor wat lichaamsbeweging. Dat verbetert je slaap.

> Drink geen koffie, thee, cola, chocolademelk in de namiddag of avond. Rook niet of eet geen chocolade voor het slapengaan. Deze middelen hebben een ‘opwekkend’ effect.

> Slaap niet te veel, maar ook niet te weinig! Beide scenario’s kunnen je slaapkwaliteit aantasten.

16

> Isoleer je slaapkamer tegen lawaai (bv. met oordopjes) en licht en vermijd te hoge temperaturen. De ideale slaapkamertemperatuur is 17 à 18 graden.

> Vermijd lezen of TV-kijken in bed. Gebruik je bed enkel om te slapen of voor intimiteit.

> Helpt dit allemaal niet? Dan kan een slaaptraining misschien een oplossing bieden. Meer info: Jessie Schoofs, tel. 011 30 98 90.

17

Wat zijn voor jou geluksmomentjes?

Onze Belgische topcoureurs volgen op tv, alles lezen over mijn favoriete voetbalploeg in mijn gazet of de match volgen op de radio.

Daar fleurt mijn dag helemaal van op. En ik heb daardoor altijd stof genoeg voor urenlange gesprekken – al is het van op afstand – met mijn familie.

In deze vaak moeilijke coronatijden zijn kleine lichtpuntjes in het dagelijks leven extra belangrijk.

We gingen op pad en vroegen ouderen met flair naar hun kleine geluksmomentjes. Misschien kunnen ze jou inspireren!

Een tasje koffie met vriendinnen, daar kan ik enorm naar uitkijken, al is dat in de huidige omstandigheden niet altijd zo gemakkelijk.

Ik heb altijd gehouden van een stevige wandeling, al is dat als 85-jarige na een coronabesmetting niet meer zo gemakkelijk. Lange wandelingen zijn te moeilijk, dus ik stap nu iedere dag 5 kilometer: de helft in de voormiddag, de andere helft in de namiddag. Het houdt mij fit en ik kom onderweg altijd wel iemand tegen.

Mijn dag is geslaagd als ik mijn enige kleinzoon, die intussen al volwassen is, hoor of zie.

Ik hou ervan om te lezen op mijn tablet.

Daar kan ik helemaal in opgaan.

Elke zondag een koffie gaan drinken met mijn vrouw. Da’s voor mij puur geluk.

Een telefoontje of kaartje ontvangen, dat doet me altijd plezier. Vooral tijdens de lockdown toen we zo weinig contact mochten hebben, was zoiets een geluksmomentje voor mij.

Iets lekkers in een mooi glas of een mooie tas met een kleine lekkernij op een bordje.

Daar kan ik echt van genieten.

Ook tijdens de lockdown had ik zo mijn geluksmomentjes. Ik heb bijvoorbeeld de grote kuis gedaan, dat gaf me veel voldoening. Daardoor gaf die periode mij geen negatief gevoel.

Creatief bezig zijn voor mijn kinderen of kleinkinderen vind ik leuk. Ik haak bijvoorbeeld kerstcadeautjes voor hen.

Mooie muziek geeft mij een geluksgevoel.

OPLOSSING WOORDZOEKER: Kom uit je kot maar doe het veilig

18

19

Wat je geleerd hebt als een schat bewaren.

Behoedzaam uitkijken zoals een oude boom naar zachtere seizoenen.

Het nodige vertrouwen samenrapen in de dag van morgen.

En met beide handen houden aan het leven dat met lief en leed toch het mooiste goed blijft.

Kris Gelaude

20

21

Gezonde voeding

Smakelijk eten, ondanks je dieet

Heel wat ouderen krijgen het medisch advies

Ik ben nogal een moeilijke eter, het smaakt

om zout-, suiker-, vetarm, … te eten. Hoe kan

me soms niet

je voorkomen dat zo’n dieet op je gemoed

Laat eventueel je kinderen eens voor je koken of

begint te wegen? En hoe hou je het toch

bestel enkele dagen per week maaltijden buitens-

smakelijk? Diëtiste Bie Germeaux geeft haar

huis. Variatie doet eten. Moet je een dieet volgen?

inzichten over voeding en haar beste tips!

Bestel dan maaltijden via het OCMW of een traiteur die hierin de nodige keuzemogelijkheden

Kan voeding bijdragen tot een beter gevoel?

heeft. Zijn de maaltijden te groot, vries dan de

Absoluut! Een gevarieerde voeding met voldoende

overschotjes in. Nog een tip: gezelschap doet

groenten en fruit, een stukje vlees, vis of kip en

eten. In coronatijden iets moeilijker te realiseren,

zuivel zorgt ervoor dat je de nodige vitaminen en

maar als je samen met een partner kan eten, maak

mineralen binnen krijgt. Net als voldoende zon-

het dan gezellig en wat feestelijk aan tafel. Je

licht is dat belangrijk voor je gezondheid. Een

krijgt er meteen meer eetlust van.

tekort aan vitamine B12 werkt bijvoorbeeld vermoeidheid en depressie in de hand. En bij

Tips voor smaakvolle én gezonde maaltijden

een tekort aan vitamine D kan je last krijgen van osteoporose, botontkalking dus. Ben je, ondanks een gevarieerde voeding, in de winter toch vaak

> Ongezouten brood smaakloos? Rooster het

heel moe? Dan kan je huisarts je eventueel een

knapperig. Dat is meteen al smakelijker. > Gebruik veel verse kruiden in plaats van zout.

voedingssupplement voorschrijven.

Zet kruidenplantjes op de vensterbank in je keuken. Leuk en gezond! Sterke smaakmakers

Mijn dieet weegt op mijn gemoed, het

zijn bijvoorbeeld lavas en geperste look, maar

beheerst mijn leven

probeer vooral uit welke kruiden jij lekker vindt.

Probeer een gezond evenwicht te zoeken tussen

> Geen verse kruiden in huis? Gebruik kruiden-

je mentaal en je fysiek welzijn. Zet zeker je

potjes, maar vermijd kruidenmengelingen zoals

volledige sociale leven niet stop omwille van een

kip- of spaghettikruiden. Aparte kruiden uit

dieet. Ik zeg altijd: een doodzonde tegen je dieet

potjes bevatten geen zout, samengestelde kruiden meestal wel.

kan vergeven worden, dagelijkse zonden niet.

> Je smaakpapillen vernieuwen zich regelmatig.

Hiermee bedoel ik: let thuis dagelijks heel goed op

Even volhouden dus, je went snel aan minder

wat je eet. Maar ben je op een trouw- of communiefeest? Eet dan voor een keertje gewoon mee.

zout of suiker.

23

hesp, kaas en confituur, kipkap met mosterd, …

ervan! Probeer je dieet niet als een straf te zien.

Je krijgt dan immers een dubbele portie vet, zout, suiker, … binnen.

Het is een middel om jou met zo weinig mogelijk

> Zorg dat je beleg kleiner is dan je boterham.

medicatie een bepaald comfort te geven. Volg dat

> Beperk het aantal bouillonblokjes in de soep. Zo

dieet dus voor jezelf! En denk eraan: alle kleine

verminder je je vet- en zoutinname.

beetjes helpen en komen je gezondheid ten goede.

Bie Germeaux, diëtiste

22

> Beleg je boterham niet dubbel, bv. met kaas en

En vooral: voel je daar niet schuldig over, geniet

23

Kan je koud of warm serveren

Smakelijk ĂŠn gezond

Smakelijk!

DiĂŤtisten Jessa Ziekenhuis

Erwtensoep met munt

WOORDZOEKER

Hoevekip met krielaardappeltjes en wortelen IngrediĂŤnten (2 personen) 300 g kipfilet

400 g krielaardappelen 300 g jonge wortelen 2 sjalotten 2 teentjes knoflook 2 el dragon olijfolie cayennepeper (en eventueel grof zeezout)

Bereidingswijze

Zoek de volgende woorden en maak met de overgebleven letters een spreuk: babbelbank, bewegen, bubbel, corona, digitaal, eenzaamheid, flair, fotokader, geluksmoment, gevoel, gezond, knuffel, lief, ouderen, piekeren, psychisch, raambezoek, rouw, slapen, videobellen, virus, voeding, yoga, welbevinden Oplossing pag. 19

P

I

E

K

E

R

E

N

N

E

P

A

L

S

Y

S

B

A

B

B

E

L

B

A

N

K

K

R

T

O

Y

O

L

E

F

F

U

N

K

D

O

V

N

M

G

C

O

R

O

N

A

U

I

U

I

K

E

I

G

A

H

T

J

E

K

E

W

D

F

E

M

V

O

E

D

I

N

G

H

O

E

I

O

O

O

T

L

M

Z

S

S

M

A

O

A

G

T

Z

M

R

D

E

U

O

A

C

B

R

N

I

O

E

S

G

O

R

B

A

N

E

H

I

E

T

K

B

K

E

I

E

Z

B

L

D

H

A

G

A

A

M

U

V

E

N

F

L

U

T

V

L

E

A

D

A

L

O

E

E

E

E

I

B

L

F

W

L

E

A

E

E

I

N

I

O

U

D

E

R

E

N

R

R

G

L

G

N

E

D

N

I

V

E

B

L

E

W

Maak de aardappelen en de wortelen schoon, snij ze in stukjes en kook ze beetgaar. Laat ze uitlekken.

Pel de sjalotten en de knoflook. Hak de dragon.

Snijd de kipfilet in blokjes en kruid met cayennepeper (en eventueel grof zeezout).

Stoof de sjalotten en de knoflook met olijfolie en bak hierin de kipfilet.

Voeg nu de krieltjes en de wortelen toe.

Meng alles goed door elkaar en bestrooi met dragon.

26

27

CORONA-MOE? Steun elkaar en houd de moed erin

Samen zijn we sterk!