JessaLinea nr. 39

E GOLF RD

EMANUM

DE VIE

TH

R COVID -

– 19

ME

MEDISCH INFORMATIEBLAD JESSA ZIEKENHUIS NR. 39 JANUARI 2022

SONDEVOEDING IN COMFORTABELE THUISOMGEVING NU OOK HDR BRACHYTHERAPIE IN JESSA

LOOP-X: TOPTECHNOLOGIE VOOR RUG- EN NEKCHIRURGIE

GESCAND

FRAME is innovatieversneller voor revalidatietechnologie Kennis- en testcentrum voor technologische innovaties De zelfredzaamheid van de patiënt versterken, bijvoorbeeld op het vlak van revalidatie: het is een van de speerpunten van de hedendaagse gezondheidszorg. Dit vergt innovatief ondernemerschap. Het testen van technologische vernieuwingen door patiënten en therapeuten is immers essentieel om een product succesvol op de markt te brengen. Met FRAME verbindt Jessa de zorgsector, de innovatieve ondernemer én de wetenschap.

Wereldwijd hebben vandaag naar schatting 2,4 miljard mensen revalidatiezorg nodig. Heel wat ziektes en beroertes hebben immers ingrijpende gevolgen voor het dagelijks functioneren van de patiënt. Revalidatiezorg is voor hen noodzakelijk om te herstellen. Ook de huidige COVID-19pandemie heeft het belang hiervan nogmaals benadrukt.

Professionele testomgeving Een van de terugkerende problemen binnen de revalidatiezorg is dat nieuwe toepassingen te weinig worden getest op revalidanten. Hierdoor komen ze in de praktijk niet altijd tegemoet aan de noden van de patiënten. FRAME helpt bedrijven die nieuwe ontwikkelingen maken of innovatieve producten verdelen. Onder andere door het aanbieden van klinische, wetenschappelijk onderbouwde testing van deze producten in een professionele testomgeving én de bijhorende administratie.

2 JessaLinea Gescand

GESCAND

Nieuw zorgkwaliteitsmodel kiest voor cocreatie In 2008 behaalde Jessa als eerste Vlaamse ziekenhuis

De bouwstenen om de zorgkwaliteit te verbeteren,

een erkende accreditatie op het vlak van zorgkwaliteit en

baseren zich nog altijd op wetenschappelijke literatuur.

veiligheid. Vandaag heeft ze er al drie. Uit onderzoek

Maar elk ziekenhuis heeft inspraak in de manier waarop

blijkt echter dat zo’n derde of vierde kwaliteitscyclus

ze die invult. Zo vindt er bij aanvang van het traject in

maar weinig meerwaarde biedt ten opzichte van de

elk ziekenhuis een quickscan plaats over de kwaliteit en

aangewende resources. Net daarom zijn veel Vlaamse

veiligheid. Die peilt naar de ervaring van medewerkers,

ziekenhuizen op zoek naar een nieuw model voor

patiënten én doorverwijzende huisartsen. De resultaten

kwaliteitsverbetering en externe toetsing. Dat is er nu

leveren waardevolle input op voor de focuspunten van

met FlaQuM: FLAnders QUality Model, ontwikkeld door

het verdere kwaliteitsbeleid. Deze manier van cocreatie

het LIGB-KU Leuven . Jessa is een van de pilootzieken-

creëert een breder draagvlak bij alle stakeholders: artsen,

huizen in deze ‘proeftuin’.

verpleegkundigen én paramedici.

(1)

In tegenstelling tot eerdere modellen vertrekt FlaQuM vanuit de beleidsvisie van elk individueel ziekenhuis.

(1)

LIGB: Leuvens Instituut GezondheidsBeleid

Duizend COVID-19-stalen per dag bij piekende pandemie Wanneer de coronacurves pieken (zoals recent bij de

“Met deze techniek kunnen we snel de subtypes van het

vierde golf), analyseert het laboratorium van Jessa

virus bepalen”, zegt klinisch bioloog dr. Luc Waumans. “Het

ongeveer duizend COVID-19-stalen per dag. Op die

is van belang om de vinger aan de pols te houden. De

momenten is meer dan 20 % van het gescreende

varianten die zorgen baren, zoals delta en omikron, melden

materiaal positief.

we meteen aan de overheid. Zo kan onder meer de contacttracing aan het werk gaan. Het is cruciaal om de versprei-

Voor een aantal positieve stalen vindt ook een sequentie-

ding van de gevaarlijke mutaties zoveel mogelijk te

analyse van het virale genetische materiaal plaats. Het

vertragen. We moeten hoe dan ook vermijden dat er een

labo van Jessa is erkend als centrum voor de opsporing van

‘golf op een golf’ optreedt, zoals recent nog in Denemarken.”

SARS-CoV-2-varianten met Next Generation Sequencing (NGS).

Het labo van Jessa analyseert ook stalen van andere Limburgse centra.

JessaLinea Gescand

3

GESCAND

Dr. Patrik Peene voorzitter van de Medische Raad De Medische Raad heeft dr. Patrik Peene unaniem aangesteld als nieuwe voorzitter. Dat gebeurde tijdens de vergadering van 28 oktober 2021. Samen met ondervoorzitter dr. Jan Dewandre vertegenwoordigt Patrik Peene het voltallige artsenkorps. Zo zijn ze actief

Achteraan v.l.n.r.: dr. Stefan Wynants, dr. Gert Roosen,

betrokken bij de besluitvorming van het ziekenhuis.

dr. Brigitte Maes, prof. dr. Pascal Vranckx, voorzitter dr. Patrik Peene, dr. Peter Aerssens, dr. Michiel Van Tornout, prof. dr. Lieven Herbots, dr. Annelien Goedgezelschap en prof. dr. Gregory Sergeant.

Proficiat en veel succes!

Vooraan v.l.n.r.: dr. Peter Martens, dr. Reinoud Cartuyvels, dr. Jan Dewandre, dr. Edith Bleus, dr. Kristof Kempeneers, dr. Wilfried Schollen en dr. Bruno Termote.

4 JessaLinea Gescand

Fellow gynaecologische oncologie

Sinds eind november is onderzoekster Linqi Xu

Dankzij een recente samenwerking met UZ Leuven komt er

uit China aan de slag in Jessa. Ze werkt een jaar

voortaan elk jaar een fellow gynaecologische oncologie naar

lang mee aan het onderzoek rond telerevalidatie

Jessa. Eerste in de rij is dr. Emily Jamaer. Deze kandidaat-

van hartpatiënten.

specialist ging op 1 augustus 2021 aan de slag bij Jessa.

GESCAND

Onderzoekster uit Chinese topuniversiteit in Jessa

Ze werkt mee op de dienst gynaecologische oncologie en Linqi Xu doctoreert aan de School of Nursing van de

in het borstcentrum.

topuniversiteit van Jilin. Ze publiceerde onder meer al studies rond ‘serious gaming’ bij telerevalidatie.

Emily Jamaer was eerder al assistent gynaecologie bij Jessa.

Daarna ging ze een jaar in Australië en in Leuven (Gasthuis-

Jessa heeft de voorbije vijftien jaar een ruime

berg) aan de slag. Ze verdiepte zich o.a. in een case study

ervaring opgebouwd in telecardiologie en telerevali-

over het vaginale melanoom, een zeldzame vorm van kanker.

datie. “We werken in dit vakdomein samen met prof.

Deze studie is gepubliceerd in British Medical Journal (BMJ).

dr. Karin Coninx van de vakgroep Informatica van de

Haar fellowship in Jessa loopt tot 31 juli 2022.

UHasselt”, zegt Jessa-cardioloog prof. dr. Paul Dendale. “Dat een student van een Chinese top-

“We beschouwen dit nieuwe fellowship als een erkenning

universiteit bij ons komt aankloppen, is wel erg

voor de kwaliteit van onze oncologische zorg”, zegt

bijzonder. De overheid in China selecteert enkel

dr. Guy Orye. “Bovendien is het een bevestiging van de

haar beste studenten om in het buitenland aan

uitstekende organisatie van de dienst gynaecologische

de slag te gaan.”

oncologie in Jessa en de goede samenwerking met onze netwerkziekenhuizen.”

+8500

overuren op ITE en OK

Dat 2021 een zwaar jaar was voor alle ziekenhuismedewerkers is een understatement. Alleen al op de dienst intensieve zorgen overschreed het aantal overuren de kaap van 4500. Dat zijn zo’n 1400 overuren meer dan in 2020. De verpleegkundigen van het operatiekwartier presteerden samen 3849 overuren in 2021.

Ruim 1500 meer dan het jaar voordien. De gemeenschappelijke Linqi Xu

teller van de nog op te nemen overuren door de OK- en ITE-medewerkers staat daarbij op 8656.

JessaLinea Gescand

5

INHOUD 2

Gescand

21

Jessa & Wetenschap

7

Edito

24

Het Vragenkabinet

8

Dossier: COVID-19 vierde golf

28

LOOP-X: toptechnologie voor rug- en nekchirurgie

29

Endometriose

nr. 39 - januari 2022

12

Parkinsonkliniek

COLOFON

14

Nieuwe artsen

30

Nieuw multidisciplinair pijncentrum op campus Salvator

16

HDR brachytherapie voor prostaatkanker in Jessa

32

Uitgelicht: Jessa in beeld

18

Sondevoeding kan perfect in comfortabele thuisomgeving

34

Duurzaamheidscertificaat

20

Infectievragen?

Bel je HOST!

35

Handige telefoonnummers

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt HOOFD- EN EINDREDACTIE: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, jessalinea@jessazh.be in samenwerking met ZINNIG DRUKWERK: Chapo

www.jessazh.be

info@jessazh.be

www.facebook.com/jessaziekenhuis www.twitter.com/jessaziekenhuis

6 JessaLinea Inhoud

Sinds 25 mei 2018 zijn de nieuwe privacyregels van kracht. Je krijgt daarom de mogelijkheid om aan te geven dat je dit magazine enkel nog digitaal wenst te ontvangen. Vraag dit aan via de (gratis) app ‘Quick Scan’. Scan met je smartphone deze QR-code, je komt meteen op de juiste plek terecht.

Precaire bevloeiing Het menselijk lichaam is weerbaar.

staan in schril contrast met de uit-

Veerkrachtig. Neem nu een infarct.

latingen en opinies van bepaalde

Wanneer de circulatie stopt achter

influencers die, blijkbaar zonder veel

een cruciaal verzorgingsgebied van

kennis van zaken, deze pandemie

een slagader, sterft het achterliggende

blijven onderschatten. Als een

weefsel af. Maar waar het infarct zich

verzorgingsstaat zijn burgers niet

ook voordoet, er gaat altijd een fase

meer kan bedienen, faalt het bestel

van precaire bevloeiing aan vooraf.

en stokt de maatschappij.

De weefsels hebben dan wel zuurstofnood en stress, maar functioneren

In de geneeskunde is preventie

lukt nog net.

cruciaal. Als het beleid preventief had gehandeld in de aanloop naar

We moeten vandaag nadenken over hoe we morgen aan geneeskunde doen.

Als in een verzorgingsstaat de

de vierde golf, waren we niet in deze

beschikbaarheid van zorgverleners

toestanden verzeild geraakt. Toch

en hun flow naar de zorg precair

moeten we ook vandaag nadenken

worden, ontstaat ook hier – en in alle

over hoe we morgen aan geneeskunde

lijnen – stress. Een fase verder dreigt

doen. Op alle niveaus en in alle lijnen.

een zorginfarct. Tot welke taferelen

Onze artsen zullen hun zorgverlening

dat leidt, hebben we meegemaakt

dienen te herzien naargelang de vraag

in Italië tijdens de eerste golf van

naar zorg toeneemt en het aanbod

de pandemie.

vermindert.

Het virus drukt ons vandaag opnieuw

Laten we hopen dat de pandemie

met de neus op de feiten. En opnieuw

in ons gezondheidssysteem slechts

geven de eerste lijn en onze mede-

een rimpel veroorzaakt waarmee we

werkers het beste van zichzelf. Met

weliswaar moet leren leven, maar die

een professionaliteit die we soms

wel zichtbaar en voelbaar zal blijven.

missen bij bepaalde opiniemakers

Laten we hopen dat de bevloeiing van

en jammer genoeg ook bij sommige

ons medisch weefsel niet alleen in

beleidsmakers.

precaire omstandigheden gebeurt.

De inzet en het engagement van onze dr. Jos Vandekerkhof

Jessa-medewerkers en de huisartsen

JessaLinea Edito

7

DOSSIER COVID-19 vierde golf

Medisch directeur Jos Vandekerkhof over de vierde golf We moeten leren leven met pandemieën en infectieziekten die onze zorg verstoren,” zegt dr. Jos Vandekerkhof, medisch directeur van Jessa. Tijdens het gesprek bevinden we ons op de piek van de vierde golf. Wanneer je dit leest, is de toestand hopelijk beter dan een maand geleden. Overal heerst onzekerheid. Ook daarmee moeten we leren leven.

De vijand is niet degene die je operatie uitstelt. De vijand is het virus.

8 JessaLinea Dossier: COVID COVID-19 -19 – vierde golf

golven?

schema moet worden gevolgd. De vijand is het virus.

Jos Vandekerkhof: “Het grote verschil is dat we

We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. De boot is

nu met een uitval van personeel kampen. Tal van

vertrokken en we kunnen er niet meer afspringen.”

DOSSIER

S S I E R CO

uitstelt of ervoor zorgt dat een bepaald lastig

LF

Wat is het grootste verschil met de vorige

ERDE GO VI

DO

D-19 — DE VI

medewerkers decompenseren mentaal. Ze zien het niet meer zitten om weer maar eens een toevloed

En we varen op een woelige zee van voort-

aan patiënten te moeten verzorgen. Het gaat dan

schrijdend inzicht en onzekerheid.

bovendien vaak om patiënten die weigerden zich

Jos Vandekerkhof: “Ja, we leven voortdurend in

te laten vaccineren. Dat maakt het extra zwaar.

onzekerheid. Mensen hebben graag zekerheden. Maar

Daarnaast vallen medewerkers uit omdat ze besmet

het leven is momenteel niet planbaar. De plannen die

zijn met COVID-19 of in quarantaine zitten. Hierdoor

je vandaag maakt, kunnen morgen doorkruist worden.

zijn er gewoon te weinig handen aan het bed. De

Het concert waar je een tijd geleden een ticket voor

veerkracht van de mensen die in ons ziekenhuis

kocht, wordt ineens afgeblazen.

nog aan het werk zijn, is sterk verminderd. Het is al de vierde golf. Ze weegt fysiek en mentaal zwaar.

Een ziekenhuis – met uitzondering van de spoed-

Vergeet niet dat een aanzienlijk aantal patiënten met

afdeling – werd tot nu toe gekenmerkt door planbare

COVID-19 ook sterft. Vele medewerkers zijn zo’n hoge

zorg. Dat geldt niet meer sinds de pandemie. Momen-

mortaliteit niet gewoon. En het gaat maar door. Sinds

teel zijn we in het ziekenhuis nog bezig met spoed-

augustus 2020 tellen we (op 14/01/22) in Jessa 183

gevallen en niet-planbare zorg, zoals oncologische

COVID-19-overlijdens. Dat is veel.”

heelkunde. De reguliere en planbare zorg verschuift naar de achtergrond. Die moet achteraf ingehaald worden, maar ook dat zal problematisch zijn. Ook

We doen ons uiterste best voor het comfort van de patiënt maar we zitten nu eenmaal in een oorlogsmodus.

dan zullen we aan zorgplanning moeten doen en de meest dringende gevallen voorrang geven.”

Tot nu toe verbeterde de zorg almaar. Grote aandacht ging bijvoorbeeld naar het patiëntencomfort. Dat lijkt ineens ver weg?

Jos Vandekerkhof: “Eén van de psychische basisbehoeften van patiënten is dat ze bezoek ontvangen.

Dat wordt hun nu afgenomen. De kwaliteit van de zorg blijft bij ons nog relatief goed, onder meer door het hoge aantal intensieve bedden en de hoge kwaliteit van de geneeskunde. Dat is onze redding.

Hoe hou je de mensen nog gemotiveerd?

Maar het is niet aangenaam voor patiënten in het

Jos Vandekerkhof: “Door continu en geduldig uitleg

ziekenhuis. We doen ons uiterste best voor het

te geven en te bespreken welke mogelijkheden er

comfort van de patiënt maar we zitten nu eenmaal

wel nog zijn. De vijand is niet degene die je operatie

in een oorlogsmodus.”

JessaLinea Dossier: COVID COVID-19 -19 – vierde golf

9

Kunnen we ons in de toekomst beter voorbereiden? Met bijvoorbeeld nog meer IC-bedden?

Jos Vandekerkhof: “Marc Coucke heeft enige tijd geleden gezegd dat we het aantal intensieve bedden moeten opkrikken naar 3000. Dit kan, zonder al te grote hindernissen.

Maar het probleem is dat je hiervoor 3000 handen aan bed moet creëren.

Want de bezetting op IC is doorgaans één op twee. Dat betekent dus 6000 handen gedeeld door 2. Dit aantal is niet zomaar beschikbaar. Mensen moeten hiervoor tot gespecialiseerde IC-verpleegkundige worden opgeleid. Voor je dat doel bereikt, ben je op z’n minst al vier jaar verder.

Ann is huisarts. Ze staat elke dag bijzonder vroeg op en komt erg laat thuis. Zo vroeg en laat zelfs dat haar kinderen van twee en zes jaar oud vragen of mama boos is dat ze hen niet meer wil zien. (…)

Ann gaat dit niet lang meer volhouden. De overheid geeft oplossingen waar Ann niets mee kan. Webservices die maar half werken, oudjes die hun COVID-19-apps niet geïnstalleerd krijgen … Het houdt niet op. ___ Echtgenoot van huisarts op

Je kunt ook huidige verpleegkundi-

We zouden in tijden van pandemie ook kunnen sleutelen aan de wisselwerking tussen de eerstelijnszorg en de ziekenhuizen. Patiënten die niet rechtstreeks naar huis kunnen, zouden we in een soort van ‘tussencentrum’ kunnen opvangen.

Hierdoor verhoogt de uitstroom van (COVID-19)-patiënten in het ziekenhuis.

In een ander systeem van ziekenhuisfinanciering, waarbij ziekenhuizen minder concurrentieel ten opzichte van elkaar geplaatst worden, zou je in een netwerk kunnen afspreken om één COVID-19ziekenhuis te creëren. Dat is nu niet mogelijk.”

gen laten herscholen in IC. De meesten zitten daar – in de huidige context – niet op te wachten.”

Moeten we streven naar een nog Verpleegkundigen op intensieve zorg in Hasselt over vierde coronagolf: “Afscheid nemen via tablet went niet” ___

10 JessaLinea Dossier: C COVID OVID-19 -19 – vierde golf

intensievere samenwerking tussen ziekenhuizen of de transmurale samenwerking versterken?

Zonder vaccinatiecampagne zaten we al lang met een zorginfarct.

Jos Vandekerkhof: “Ik denk vooral aan een geïntegreerde zorg in de

Wat was voor jou het moeilijkste

eerste lijn – transmuraal dus. Die

moment in deze gezondheids-

eerstelijnszorg, met name de

crisis?

huisarts, moet hoe dan ook een

Jos Vandekerkhof: “Ikzelf heb het

betere administratieve ondersteu-

niet zo moeilijk. Wel vind ik het

ning krijgen. Alleen dan kan hij of

intriest wat nu gebeurt. De weten-

zij zich op de kerntaken richten.

schappers, en ook wij, hadden

in één nacht op spoed Jessa:

Daar liggen momenteel de mooie

“Nog extra belasting voor

momenten nog. In het ziekenhuis, op

onze mensen”

het werk, liggen ze voorlopig niet

___

meer. Het werk is enorm stresse-

Lieve Ketelslegers, communicatiemanager Jessa in

rend. Je moet aan je eigen levenskwaliteit denken. In het ziekenhuis kunnen de zorgmedewerkers ook nog beschutting zoeken in hun vertrouwde team. Als dit moeilijk

De reguliere en planbare zorg verschuift naar de achtergrond. Die moet achteraf ingehaald worden, maar ook dat zal problematisch zijn.

DOSSIER

S S I E R CO

terugvallen op een veilige haven.

LF

zorgverleners. Je moet kunnen Vijftien dronken jongeren

ERDE GO VI

DO

D-19 — DE VI

ligt, raad ik zeker aan een beroep te doen op de psychologische support

hebben. Dat begrijp ik dan nog. Maar

gewaarschuwd dat er een zwaar

die het ziekenhuis ter beschikking

we zullen inderdaad anders moeten

probleem op ons afkwam. Waarom

stelt. Voor huisartsen ligt dit

leven. We gaan zowel fysiek als

zagen de politici dit niet? Of hadden

moeilijker. Al kun je in een groeps-

mentaal voor elkaar moeten zorgen.

ze niet de moed om drastische

praktijk ook steun vinden bij elkaar.”

We moeten meer naar een zorg-

maatregelen te nemen? Je kunt niet,

cultuur evolueren. Ook zorgpreventie

elke keer opnieuw, de zorg te laat

Evolueren we naar een samen-

zal een meer prominente rol spelen.

ontlasten. Natuurlijk wegen de

leving die meer is afgestemd op

Dat was al belangrijk, maar er zijn

gevolgen van doortastende maatre-

zorg voor elkaar dan op consume-

altijd te weinig financiële middelen

gelen zwaar, alleen al op economisch

ren voor onszelf?

voor vrijgemaakt. Denk ook aan een

vlak. Sommige ondernemers staan

Jos Vandekerkhof: “Het is dubbel,

grotere rol voor telemonitoring en

aan de rand van het faillissement.

vind ik. Uitbundig consumeren, de

zelfzorg met apps. Fysieke contacten

Maar had men niet zo snel het rijk

remmen losgooien, is een ‘escape’

tussen zorgverstrekker en patiënt

der vrijheid gepredikt, en de

voor mensen die het nu zwaar

zullen volgens mij minder nodig zijn.

maatregelen meer gedoseerd losgelaten, dan stonden we er

De westerling is misschien ook Kinderen vaccineren mag

verwend. Sommigen snellen bij het

volwassenen niet ontslaan

minste lichamelijke probleem naar

Ook huisartsen hebben het

van hun eigen verantwoorde-

een arts. Terwijl het euvel soms ook

bijzonder zwaar. Wat is je

lijkheid.

voorbijgaat als je de natuur haar

boodschap aan hen?

___

werk laat doen. Die vormen van

Jos Vandekerkhof: “Zorg ervoor dat

Dr. Marc Raes, pediater bij Jessa in

nu wellicht beter voor.”

je thuis goed omkaderd bent, dat je

zorgconsumptie zullen stilaan tot het verleden behoren. Omdat de zorg-

een stevige en solide familiale basis

verleners geen tijd meer zullen

hebt. Dat geldt trouwens voor alle

hebben.”

JessaLinea Dossier: COVID COVID-19 -19 – vierde golf

11

LF

S S I E R CO

ERDE GO VI

DO

D-19 — DE VI

Parkinsonkliniek ANTIVAXERS De afgelopen tijd vingen we via de media signalen

Al ruim twee jaar begeleidt en evalueert

op van mensen in de zorg die zich niet willen laten

een multidisciplinair team in Jessa (campus

vaccineren. “Maar wie in de zorg werkt, heeft de morele

Sint-Ursula) patiënten met de ziekte van

plicht zich te laten vaccineren”, zegt Jos Vandekerkhof.

Parkinson. De raadpleging met een

“Is het niet voor zichzelf, laat het dan voor je patiënten

neuroloog, revalidatiearts, logopedist,

zijn. Soms is de vrijheid van de ene het juk van de

ergotherapeut, kinesitherapeut en een

andere. Het is intussen bewezen dat het vaccin werkt,

gespecialiseerd verpleegkundige is een

ook al is het niet almachtig. Maar zonder vaccinatie-

krachtig instrument. Het helpt de behan-

campagne zaten we al lang met een zorginfarct.”

deling en de levenskwaliteit van de patiënt nog verbeteren. Dit is belangrijk voor patiënten met de ziekte van Parkinson: vaak leggen ze immers een lang medisch traject af.

Hieronder enkele aandachtspunten voor

“OPERATIE IS GEEN OPTIE MEER”

huisartsen met patiënten met de ziekte

“In de toekomst kunnen een aantal ingrepen misschien

van Parkinson.

minder snel of helemaal niet plaatsvinden”, zegt Jos

> De huisarts is bij de ziekte van Parkinson

Vandekerkhof. “Een voorbeeld uit mijn vakgebied: bij een

doorgaans de eerste schakel bij het

patiënt met een vernauwing aan de beenslagader, die

stellen van de diagnose. De symptomen

nauwelijks nog kan stappen, kun je een ballondilatatie

zijn vaak erg uiteenlopend en verwar-

uitvoeren. Die patiënt kan de volgende dag weer gewoon

rend. Niet elke patiënt heeft bijvoor-

stappen. Misschien moet ik in de toekomst tegen die

beeld een tremor. Verminderde reuk,

patiënt zeggen dat hij looptraining moet volgen, omdat

obstipatie of een gewijzigd slaappatroon

een operatie geen onmiddellijke optie meer is. We zullen

zijn voorbeelden van klachten in een

de indicatiestelling bij tal van behandelingen en ingrepen

vroeg stadium. Ook depressie is een

misschien helemaal moeten herzien.”

symptoom dat nogal eens over het hoofd wordt gezien.

12 JessaLinea Dossier: C COVID OVID-19 -19 – vierde golf

> Een vroege opsporing van de aandoening is noodzakelijk.

> Kimberly Cams is gespecialiseerd parkinsonverpleegkun-

De patiënt heeft baat bij een snelle en adequate

dige. Zij is het centrale aanspreekpunt voor de patiënt en

toediening van de juiste medicijnen.

vormt de ‘liaison’ tussen patiënt en artsen. Ook huisartsen

> Voldoende beweging is erg belangrijk voor parkinson-

kunnen bij haar terecht voor overleg (bijvoorbeeld over

patiënten. Zorg er wel voor dat de patiënt een kinesi-

medicatie, Levodopa/Duodopa® via PEG-sonde enzo-

therapeut raadpleegt met een ruime ervaring op dat vlak.

voort). Contact (maandag en donderdag): 011 33 78 99

> Verlies de logopedische aspecten van de aandoening niet

of kimberly.cams@jessazh.be.

uit het oog. Denk maar aan spraak- en slikproblemen.

Achteraan v.l.n.r.: dr. Veronik Slachmuylders, An Dendas, Michelle Poncelet, Louisette Raymaekers Vooraan v.l.n.r.: dr. Nina De Klippel, Maarten Bossuyt, dr. Peter Soors, Kimberly Cams

JessaLinea Parkinsonkliniek 13

Nieuwe artsen

Dr. Dirk Vrancken

Dr. Bram Sciot

Anesthesist-intensivist

Hematoloog

Dr. Dirk Vrancken studeerde af als

In 2015 behaalde dr. Bram Sciot zijn

arts aan de KU Leuven in 2014. Hij

masterdiploma in de geneeskunde

voltooide zijn specialisatie in de

aan de KU Leuven. Hij specialiseerde

anesthesie in UZ Leuven. Vervol-

vervolgens in de interne genees-

gens behaalde hij zijn bijzondere

kunde (major hematologie) in

beroepstitel in de intensieve zorgen

UZ Leuven en AZ Sint-Dimpna in

na stages op de medische en

Geel. Bijkomend volgde hij opleidin-

chirurgische intensieve zorgen van

gen in tropische geneeskunde,

UZ Leuven. Aansluitend voltooide

biomedische ontwikkelingssamen-

hij nog een bijkomend fellowship in

werking en medisch Spaans. In het

de cardiothoracale anesthesie aan

buitenland liep hij een stage

het Barts Heart Centre in Londen.

heelkunde in het Hospital Nacional

Daar behaalde hij ook het certificaat

Pedro de Bethancourt in Guatemala.

van ‘Adult Transoesophageal Echocardiography’ (uitgereikt door

Bram Sciot is sinds 16 november

EACVI). Dirk Vrancken maakte in

2021 aan de slag in Jessa als

2016 al kennis met Jessa als

hematoloog.

arts-assistent anesthesie.

Sinds 1 oktober 2021 werkt Dirk Vrancken voltijds als anesthesistintensivist in Jessa.

14 JessaLinea Nieuwe artsen

“Betere levenskwaliteit geven aan jongste patiënten”

Sinds september 2021 is dr. Goele Smeets aan de slag

Goele Smeets maakt sinds kort deel uit van dit team.

in Jessa. Ze spitst zich onder andere toe op de aanpak

“Diabetes mellitus is een chronische aandoening”,

van diabetes mellitus en endocrinologische problemen

zegt ze. “Als arts krijg je dan ook makkelijk een band

bij kinderen en adolescenten.

met de patiënten. In dit geval zowel met de kinderen en adolescenten als met hun ouders. Het geeft veel

Goele Smeets studeerde af als arts in 2012 aan de

voldoening als je deze jonge patiënten kunt helpen

KU Leuven. Ze specialiseerde zich vervolgens in kinderge-

en hun een betere levenskwaliteit kunt geven. Op

neeskunde, met bijkomende subspecialisaties in de neona-

medisch-technisch vlak is er de jongste jaren in

tologie en de kinderendocrinologie/diabetes. Ze volgde

diabetes mellitus ook een grote vooruitgang

hiervoor opleidingen in onder meer Londen en Hannover.

geboekt.”

Goele Smeets vindt het een uitdaging om de mogelijke hormonale stoornissen bij jongeren verder te onderzoeken en een juiste behandeling in te stellen. Maar ook de aanpak van diabetes mellitus bij kinderen en adolescenten krijgt haar aandacht.

Diabetes mellitus “Diabetes mellitus type 1 is bij kinderen een groeiend probleem”, zegt Goele Smeets. “De voorbije twintig jaar is de incidentie almaar toegenomen. De oorzaak hiervan is nog niet bekend, maar de aandoening heeft hoe dan ook een strikte opvolging nodig.”

Sinds 2008 is het kinderdiabetescentrum van Jessa geconventioneerd. Het beschikt momenteel over een multidisciplinair team met kinderartsen, educatoren, diëtisten, psychologen en een secretariaatsmedewerker.

Het team is 7/7 bereikbaar voor patiënten (via een

dr. Goele Smeets

wacht-gsm).

JessaLinea Nieuwe artsen

15

HDR brachytherapie

voor prostaatkanker in Jessa

Begin 2022 startte Jessa met HDR brachytherapie1

automatisch in de katheters worden geladen met behulp

voor patiënten met een recidiverende prostaat-

van een afterloader. De therapie valt de tumorcellen

kanker. Deze behandeling biedt een uitstekende

maximaal aan, de gezonde cellen blijven zoveel als

uitkomst voor de patiënt. Tot voor kort werd de

mogelijk gespaard.

therapie in ons land enkel in Brussel aangeboden.

“De voorbereidende procedures plannen we doorgaans in HDR brachytherapie voor prostaatkanker spitst zich toe op

de ochtend”, zegt Philippe Bulens. “In de namiddag vindt

patiënten die eerder al bestraald zijn voor hun aandoening

de bestraling op de afdeling radiotherapie plaats. De

– zowel uitwendig als inwendig met radioactieve zaadjes

patiënt is dan wakker en krijgt via de eerder geplaatste

(LDR brachytherapie2).

katheters en de afterloader de precies berekende stralingsdosis toegediend.”

“HDR brachytherapie is een curatieve behandeling”, zegt dr. Philippe Bulens. “Met als uiteindelijke doel de patiënt

De laatste stap is de verwijdering van de katheters.

volledig te genezen. Er zijn niet veel alternatieven. Een

Hiervoor is geen algemene verdoving nodig. De patiënt

chirurgische ingreep is niet optimaal in een gebied dat

kan in principe dezelfde dag of de dag nadien weer naar

eerder bestraald werd. Daarnaast is er hormoonbehande-

huis. In tegenstelling tot bij LDR brachytherapie is de

ling, maar die is niet curatief.”

patiënt niet radioactief.

Werkwijze

70 % ziektevrij na 5 jaar

Bij HDR brachytherapie worden onder algemene verdoving

“De outcome voor patiënten met prostaatkanker die met

meerdere holle ‘naalden’ (katheters) in de prostaat ge-

HDR brachytherapie worden behandeld, is uitstekend.

plaatst. Dit gebeurt onder geleiding van transrectale

Zeker gezien het om patiënten gaat waarbij er al een

echografie. Daarna volgen een MRI en plannings-CT. Die

recidief is opgetreden”, verduidelijkt Philippe Bulens.

geven een scherp beeld van de prostaat met de katheters,

“Zowat 70 % is 5 jaar na de behandeling nog altijd ziekte-

en de omliggende structuren zoals urethra, blaas en

vrij. Als er al een recidief optreedt, gaat het doorgaans om

rectum. Het doelvolume voor de bestraling wordt op deze

een uitzaaiing elders in het lichaam. De nevenwerkingen

scans aangeduid. Geavanceerde software berekent

zijn bovendien beperkt. De belangrijkste zijn plasklachten:

vervolgens nauwkeurig hoeveel bestraling op welke plaats

15 % heeft daar – meestal tijdelijk – last van. HDR brachy-

moet worden toegediend. De bestraling zelf gebeurt door

therapie is een waardevolle behandeling.”

middel van een radioactieve Iridium-192-bron. Die kan

16 JessaLinea HDR brachytherapie voor prostaatkanker in Jessa

Welke patiënten?

Niet alle patiënten met prostaatkanker komen in aanmerking voor HDR brachytherapie. Een goede selectie is cruciaal.

Een herval na een eerste bestraling is overigens niet uitzonderlijk. Wordt in de opvolgingsperiode een significante stijging van PSA vastgesteld? Dan volgt verder onderzoek om te kijken waar het recidief zich bevindt.

Philippe Bulens: “HDR brachytherapie is niet aangewezen wanneer het lokaal herval relatief snel optreedt, bijvoorbeeld een (half) jaar na de eerste behandeling. De therapie is evenmin aangewezen voor patiënten met uitzaaiingen, ernstige comorbiditeiten of een lage levensverwachting.

Maar een patiënt zonder uitzaaiingen met een lokaal recidief na bijvoorbeeld drie jaar, komt wél in aanmerking.”

Zeldzaam in België HDR brachytherapie bij prostaatkanker is in ons land allesbehalve ingeburgerd. “Alleen in Brussel is er een collega die de behandeling toepast. In Nederland en Frankrijk vindt de therapie frequenter plaats. Ik heb de nodige expertise in deze procedure verworven in Maastricht. De therapie vergt de nodige ervaring. Daarnaast moet je ook over een goed uitgebouwde radiotherapieafdeling beschikken, met ervaring in brachytherapie.”

(1) HDR brachytherapie: High Dose Rate brachytherapie. Korte inwendige radiotherapeutische behandeling met een afterloaderapparaat, waarbij de radioactieve bron de bestralingsdosis aan een hoog dosistempo afgeeft.

dr. Philippe Bulens

(2) LDR brachytherapie: Low Dose Rate brachytherapie. Permanente implantatie van radioactieve ‘zaadjes’ met de jodium-125-isotoop. Deze zaadjes geven de bestralingsdosis af aan een laag dosistempo en verliezen na enkele maanden hun radioactiviteit.

JessaLinea HDR brachytherapie voor prostaatkanker in Jessa

17

Sondevoeding kan perfect

in comfortabele thuisomgeving De diëtisten van Jessa begeleiden ook thuis patiënten

Dat vergt – zeker in het begin – enige oefening. Een thuis-

met sondevoeding. Dit verlaagt de drempel om naar

verpleegkundige helpt de patiënt graag op weg.

sondevoeding over te schakelen wanneer een patiënt verzwakt is door eet- en slikproblemen of aan smaak-

“Met name patiënten in chemotherapie hebben regelmatig

verlies lijdt na chemotherapie.

problemen met eten”, zegt Greet Smets. “Hierdoor verzwakken ze. Het voorschrijven van bijvoeding of ‘astronauten-

Patiënten krijgen sondevoeding toegediend wanneer ze

voeding’ is dan een eerste logische stap. Als dit onvoldoen-

niet meer (voldoende) kunnen of mogen eten. Dat is

de blijkt, is een overschakeling naar sondevoeding

bijvoorbeeld het geval na een ingreep bij hoofd-halskanker

aangewezen. Dat hoef je echt niet uit

of tijdens een behandeling met chemotherapie. De sonde

te stellen, want een ondervoede

gaat via de neus (nasogastrische of nasojejunale sonde) of

patiënt wordt dag na dag

via de buik (PEG- of PEJ-sonde) naar de maag of de dunne

zwakker. En sondevoeding

darm.

kan dus perfect thuis …”

Zelfs op huisartsvoorschrift “Vaak leeft nog het idee dat sondevoeding enkel tijdens het verblijf in het ziekenhuis mogelijk is”, zegt Greet Smets, waarnemend hoofddiëtist in Jessa. “Maar het kan doorgaans ook in de thuisomgeving van de patiënt. Zelfs de huisarts kan voorschrijven om sondevoeding via de neus thuis op te starten. Alleen de controle-RX gebeurt dan nog in het ziekenhuis. Vaak gaat het om patiënten die sowieso regelmatig naar het ziekenhuis moeten, bijvoorbeeld voor chemotherapie.”

Thuisverpleegkundige helpt De diëtisten van Jessa begeleiden al enkele jaren patiënten met sondevoeding in hun thuisomgeving. Ze zorgen ervoor dat het nodige materiaal bij de patiënt thuis ter beschikking is. Een patiënt kan eventueel ook zelf de nodige handelingen uitvoeren, zoals de pomp spoelen of bedienen.

Greet Smets

18 JessaLinea Sondevoeding kan perfect in comfortabele thuisomgeving

“Dankzij sondevoeding lééf ik” Zowat twintig jaar geleden liep het fout bij

PEG-sonde voert ze zelf uit. Zoals het aan- en

een ingreep na een maagbreuk. Anja De

afkoppelen, spoelen van de sonde en bestellen

Grauwe – intussen 47 jaar – kon vrijwel niet

van de voeding.

meer op een normale manier eten.

“De thuisverpleegkundige komt nog elke drie of “Ik kreeg eerst voeding via de neus in het zieken-

vier dagen langs voor het verzorgen van de sonde.

huis, en dan volgden nog diverse pogingen om

Een diëtist van Jessa volgt me regelmatig op en

toch op een min of meer normale manier te eten.

stuurt, indien nodig, de samenstelling van de

Uiteindelijk leverde dit niets op. De laatste tien jaar

voeding bij.”

krijg ik mijn voeding thuis, via een PEG-sonde.

Sinds enige tijd draag ik een rugzakje waarin alles

Anja De Grauwe drinkt af en toe water, voorzichtig,

netjes opgeborgen zit. Daarvoor sleepte ik alles –

met heel kleine slokjes. Of cola zonder bruis.

zoals de pomp – letterlijk mee. Ik leid nu een min

“Tijdens de feestdagen ben ik heel graag bij mijn

of meer normaal leven. Het maakt me blij en ik ben

familie. Ik eet dan niet mee, maar geniet des te

dankbaar dat dit kan.”

meer van de gezelligheid. Weet je, het is dankzij sondevoeding dat ik lééf. Dat ik die warme momen-

Anja De Grauwe woont in een flat in Hasselt. Een

ten kan beleven.”

groot deel van de routines bij voeding via een

Anja De Grauwe

JessaLinea Sondevoeding kan perfect in comfortabele thuisomgeving

19

Infectievragen? Bel je HOST! In november ging het proefproject Hospital

Ook post-COVID

Outbreak Support Team (HOST) Zuid-West

HOST blijft in principe ook na de huidige gezond-

Limburg van start. HOST spitst zich toe op

heidscrisis actief. De proefprojecten beperken zich

infectiepreventie en een beter gebruik van

namelijk niet tot COVID-19 maar pakken ook alge-

infectiewerende middelen. Artsen maar ook

mene risico’s aan bij (vermoedelijke) uitbraken van

directieleden en zorgverleners van woonzorg-

eender welke infectieziekte. Heb je bijvoorbeeld

centra en andere actoren uit de eerstelijnszorg

vragen bij een uitbraak, de isolatie van bewoners

kunnen terecht op een speciaal nummer met

met multiresistente kiemen, twijfel je aan het

vragen over deze onderwerpen.

correcte gebruik van een specifiek antibioticum of heb je nood aan een opleiding binnen jouw

De COVID-19-pandemie heeft duidelijk aangetoond

instelling? HOST ondersteunt je graag.

dat het infectierisicobeheer in de gezondheidszorg nood heeft aan versterking. Daarom deed de FOD

Contact

Volksgezondheid een oproep aan de ziekenhuizen

Een beroep doen op de expertise van HOST Zuid-

om deel te nemen aan HOST-proefprojecten. Jessa

West Limburg? Dat kan telefonisch, 7/7 van 8.30 tot

en de andere netwerkziekenhuizen Sint-Franciscus,

16.00 u. Of mail naar info@hostzwl.be. Mails worden

Sint-Trudo en az Vesalius gingen hierop in. Ze

in het weekend en op feestdagen niet beantwoord.

vormen samen HOST Zuid-West Limburg. Jessa is

Een dringende vraag in het weekend? Gelieve

het coördinerende ziekenhuis.

telefonisch contact op te nemen!

Transmuraal werken

Meer info: hostzwl.be

“We willen beter samenwerken met onze netwerkziekenhuizen op het vlak van infectiepreventie en antibioticabeleid”, zegt Door Jouck, verpleegkundig ziekenhuishygiënist. Hij coördineert het project samen met dr. Koen Magerman. “Daarnaast willen we in deze domeinen ook transmuraal werken. We richten ons dan tot huisartsen, wzc’s en andere actoren in de eerstelijnszorg. De eerste aanwervingen voor een multidisciplinair team zijn intussen achter de rug.”

20 JessaLinea Hospital Outbreak Support Team – HOST

HOST

JESSA, CENTRUM VOOR

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK!

Antibioticagebruik bij TURP en TURB blijkt meestal niet noodzakelijk ‘Antimicrobial Prophylaxis in TURB and TURP:

ABP bij een TURP zonder preoperatieve verblijfsonde en

time for a paradigm shift?’: het is de ronkende titel

pyurie veilig is.

van het doctoraatsonderzoek dat dr. Evert Baten aan de UHasselt startte met zijn promotor

Idem voor TURB

prof. dr. Koenraad van Renterghem. De opvallende

Over ABP en de transurethrale resectie van een blaas-

resultaten haalden het World Journal of Urology

letsel (TURB) verscheen tot nog toe veel minder

en Journal of Urology.

literatuur. De meeste richtlijnen maken geen onderscheid tussen beide ingrepen. Reden genoeg voor een aparte

Een rationeel antibioticagebruik of antimicrobial ste-

studie, waarbij eveneens patiënten gerandomiseerd

wardship is cruciaal om antibioticaresistentie in te

werden met en zonder ABP. De conclusie?

perken. Met dat inzicht startte Evert Baten zijn onder-

Ook bij een TURB zonder preoperatieve

zoek. Concreet ging hij na hoe noodzakelijk antibiotica

verblijfsonde en een positieve,

zijn bij specifieke urologische ingrepen. Over het

preoperatieve urinecultuur is

algemeen wordt antibioticaprofylaxie (ABP) gebruikt om

het veilig om geen ABP toe

postoperatieve infecties te voorkomen. Dit kan antibiotica-

te passen.

resistentie verhogen en leidt vaak tot storende bijwerkingen, allergieën en extra ziekenhuiskosten. Vaak

Vanzelfsprekend hopen we dat

onnodig, zo blijkt nu uit het onderzoek.

deze studieresultaten een impact hebben op de richtlijnen

TURP zonder ABP

rond antibioticagebruik en dat

Een transurethrale resectie van de prostaat (TURP) is

ze leiden tot een meer doordachte

een frequente urologische ingreep. Met een hete, ijzeren

aanpak van het antibioticabeleid

lus verwijdert de chirurg de binnenzijde van de vergrote

binnen de urologie.

prostaat. Volgens de (inter)nationale richtlijnen is ABP hierbij aan te raden. Een gerandomiseerde studie bij zo’n 500 patiënten toont echter aan dat de incidentie van postoperatieve infecties na een TURP zonder ABP bijzonder laag en vergelijkbaar is met patiënten die wel ABP toegediend kregen. En dus dat het weglaten van

prof. dr. Koenraad van Renterghem

JessaLinea Jessa & Wetenschap

21

Hartcentrum Hasselt stelt 2 belangrijke studies voor

22 JessaLinea Jessa & Wetenschap

De behandelstandaard met bloedplaatjesremmers

ENVISAGE

na een PCI (Percutane Coronaire Interventie) bij

In de ENVISAGE-studie werd het Edoxaban (stollingsfac-

patiënten met een hoog risico op bloedingen

tor Xa-inhibitor) vergeleken met een vitamine K-antago-

wijzigt. Dat is besloten op basis van een internatio-

nist bij 1426 patiënten met voorkamerfibrillatie, na de

nale studie (MASTER DAPT) waarbij ook Jessa

implantatie van een percutane aortaklep. De studie wijst

betrokken was. De klinische studiedienst van het

uit dat Edoxaban niet inferieur is aan een vitamine

Hartcentrum heeft de studie op het wetenschappe-

K-antagonist in het voorkomen van NACE1.

lijke congres van de Europese Vereniging voor

Wel blijkt uit de studie dat bij gebruik van Edoxaban het

Cardiologie voorgesteld. Dit gebeurde overigens

aantal majeure bloedingen toeneemt bij deze overwe-

samen met een andere omvangrijke studie (EN-

gend oudere en kwetsbare patiëntengroep. Het gaat dan

VISAGE). Beide studies zijn intussen gepubliceerd

voornamelijk om gastro-intestinale bloedingen. Deze

in de toonaangevende New England Journal of

bloedingen zijn te verklaren door de ziekte van Von

Medicine en Circulation. Prof. dr. Pascal Vranckx,

Willebrand en arterioveneuze malformaties in de darm

cardioloog-intensivist in Jessa, is lid van het

die optreden bij patiënten met aortastenose. Verdere

uitvoerend en sturend comité van beide studies en

secundaire analyses suggereerden dat de patiënten

coauteur.

waarschijnlijk meer baat hebben bij een lagere dosis Edoxaban. “Op basis van de eerste resultaten van

MASTER DAPT

ENVISAGE lijkt het te vroeg om de directe orale factor

In de studie MASTER DAPT zijn 4579 patiënten met een

Xa-inhibitoren in te schakelen bij de behandeling van

verhoogd bloedingsrisico (106 uit Hasselt) onderzocht

patiënten met voorkamerfibrillatie die een percutane

na een PCI. De studie toont aan dat een behandeling met

implantatie van een aortaklep kregen”, zegt Pascal

tweeledige bloedplaatjesremming gedurende een maand

Vranckx. “De vitamine K-antagonisten blijven hier dus de

niet inferieur is aan een behandeling met minstens twee

eerste keuze.”

bijkomende maanden tweeledige bloedplaatjesremming.

MASTER DAPT staat voluit voor ‘MAnagement of high

Dit resultaat werd afgewogen met NACE1 en MACCE2.

bleeding risk patients post bioresorbable polymer coated

De behandeling met een maand tweeledige bloedplaat-

STEnt implantation with an abbReviated verses prolon-

jesremming is zelfs superieur in het voorkomen van

ged DAPT regimen, waarbij DAPT een acroniem is van

omvangrijke en klinisch relevante bloedingen (BARC

Dual AntiPlatelet Therapy.

2-53). “Bijgevolg komt er wellicht een nieuwe behandelstandaard voor patiënten met een hoog risico op

PubMed-ID MASTER DAPT: 34449185

bloeding na een PCI”, zegt Pascal Vranckx. “Dit wordt

ENVISAGE: Edoxaban versus Vitamin K Antagonist for Atrial Fibrillation

dan: één maand dubbele bloedplaatjesremming, en dit

after TAVR (Transcatheter Aortic-Valve Replacement).

ongeacht het klinische beeld en de complexiteit van de

PubMed-ID ENVISAGE: 34449183

interventie, zoals meervatslijden of hoofdstamlijden. De nieuwe standaard zou dan overigens gelden voor zowel patiënten met als zonder orale anticoagulatie.”

(1)

NACE: Net Adverse Clinical Events. Eindpunt na myocardinfarct, CVA of majeure bloeding.

(2)

MACCE: Major Adverse Cardiac and Cerebral Events. Eindpunt na myocardinfarct en CVA.

(3)

BARC: een gestandaardiseerde gradatie, van het Bleeding Academic Research Consortium, met duidelijk omschreven gradaties, van 1 tot 5. Hoe hoger het getal, hoe ernstiger de bloeding (1: geen bloeding; 5: fatale bloeding).

JessaLinea Jessa & Wetenschap

23

Het Vragenkabinet In elke editie van JessaLinea stelt een huisarts(enpraktijk) vragen aan onze Jessaartsen. Deze keer is Huisartsenpraktijk Hygeia uit Hasselt aan de beurt.

De huisartsen willen bijvoorbeeld weten hoe snel ze een patiënt met peri-ampullaire of pancreaspathologie moeten doorverwijzen. Daarnaast vragen ze meer duidelijkheid over de huidige richtlijnen met betrekking tot de opstart van statines. En ze weten graag hoe het nu zit met de PSA-bepaling.

24 JessaLinea Het Vragenkabinet

V.l.n.r.: dr. Linde Verpoort, dr. Vera Leyssens, dr. Pieter-Jan Van Landegem en dr. Laura Ruijten

VRAAG 1

PERI-AMPULLAIRE OF PANCREASPATHOLOGIE Wat kan een huisarts doen bij een vermoeden van peri-ampullaire of pancreaspathologie?

Prof. dr. Gregory Sergeant,

Als er een chirurgische ingreep nodig is, moet vaak

abdominale heelkunde

preoperatief de voedingsstatus nog gecorrigeerd worden.

En bij forse geelzucht is een drainage van de galwegen

“Bij de aanmelding van nieuwe pancreas-

vereist. Dankzij een snelle verwijzing kunnen we dit

of peri-ampullaire tumoren merken we

zorgtraject al aanvatten.

de jongste maanden – mede door de pandemie – dat het interval tussen het

Vanuit het kankerregister wordt de pancreasconventie

optreden van de eerste symptomen, de eerste consultatie

hier onder andere op beoordeeld. Idealiter ondergaat de

bij de huisarts en de uiteindelijke verwijzing soms erg lang

patiënt binnen vier weken na diagnose een chirurgische

is. Hiervoor zijn een aantal verklaringen.

ingreep als de tumor reseceerbaar is.

Klachten zijn vaak aspecifiek en weinig uitgesproken.

We willen huisartsen graag helpen bij de verwijzing.

Hierdoor stelt de patiënt een consultatie uit. Daarnaast

Daarom organiseren we elke dinsdagochtend een

houdt een aantal huisartsen – weliswaar met goede

multidisciplinaire pancreasraadpleging. Onderzoeken

bedoelingen – de patiënt relatief lang bij zich vóór de

worden snel intern aangevraagd en de casus kan vaak

uiteindelijke specialistische verwijzing. Een concreet

de dag zelf nog besproken worden.”

voorbeeld: toont een echo (bv. naar aanleiding van een vermagering) uitzetting van de galwegen en pancreasgang? Dan zal de huisarts eerst een CT-abdomen laten uitvoeren. De gemiddelde wachttijd hiervoor bedraagt zo’n twee weken. In het verslag staat dan bijvoorbeeld het advies om aanvullend een MRI te laten uitvoeren.

Daardoor gaan er nog eens vier tot zes weken ‘verloren’.

Dit maakt dat er soms kostbare tijd voorbijgaat waarin therapeutisch weinig of niets wordt ondernomen.

JessaLinea Het Vragenkabinet

25

VRAAG 2

PSA-BEPALING

van meer dan 0,35 ng/ml per jaar verwijs je je patiënt best naar de uroloog. * De kans op een significant of niet meer curatief te behandelen prostaatcarcinoom bij een PSA-waarde hoger

PSA-bepaling staat niet meer in onze richtlijnen. Wan-

dan 10 ng/ml is aanzienlijk verhoogd en is best een te

neer moeten we het antigeen wel bepalen? En wat is de

vermijden situatie. Doorverwijzing is aangewezen.

waarde nog van PSA bij klinisch preventief onderzoek?

Voor 70-plussers is screening enkel nuttig wanneer er een Dr. Tom Tuytten en dr. Yin Versluis,

beperkte comorbiditeit bestaat en de patiënt nog een

urologie

levensverwachting heeft van +10 jaar. Hierbij bestaat er wel meer kans om een klinisch niet-relevant prostaatcarci-

“Screening op bevolkingsniveau geeft

noom te ontdekken, dat niet behandeld hoeft te worden,

al jaren aanleiding tot discussie. Het

maar waarbij patiënten mogelijk wel de psychologische

streefdoel is om zoveel mogelijk klinisch

belasting moeten dragen van een oncologische diagnose.

relevante PCa te diagnosticeren, zonder invasieve overdiagnostiek. Follow-upstudies zoals de

Heeft je patiënt tussen 40 en 50 jaar zonder LUTS een

ERSPC-trial tonen aan dat er geen plaats meer is voor

familiale voorgeschiedenis, zoals een (groot)vader, oom of

populatiegebaseerde screening, maar dat selectieve

broer die ooit behandeld werd voor of overleden is aan

screening wel een positief effect heeft met relatieve

prostaatcarcinoom, of een gekende erfelijke vorm? Over-

afname van de prostaatkankersterfte van meer dan 21 %

weeg dan om eenmalig te screenen (PPA en PSA). Bij

na 20 jaar. Deze selectieve PSA-screening mag enkel

verdacht PPA of PSA (> 2,5 ng/ml) verwijs je je patiënt best

aangeboden worden in het kader van individueel gedeelde

door. Bij lagere waarden volg je de PSA-velocity op zoals

besluitvorming (shared decision making) met duidelijke

eerder vermeld.

bespreking van de voor- en nadelen. Hiervoor zijn de beslissingshulpen van het KCE (www.dekeuzemaken.be)

Het PPA heeft geen screeningswaarde bij onderzoek van

en de Prostaatwijzer (www.prostaatwijzer.nl) handig.

een asymptomatische man gezien deze een laagsensitieve waarde van max. 46 % heeft en slechts een positief

Gebaseerd op jarenlange follow-upstudies geeft o.a. de

voorspellende waarde van 39 %. Dit is ontoereikend om te

European Association of Urology richtlijnen aan. De nadruk

gebruiken als een zuivere screeningsmethode. Uiteraard

ligt op risicoprofilering waarbij een PSA-test rond de

vormt het PPA wel een deel van het klinisch onderzoek bij

leeftijd van 50 jaar zinvol is als een prognostisch middel bij

een man met LUTS.

patiënten zonder LUTS (lower urinary tract symptoms):

In ervaren handen kan dit klinisch onderzoek een idee

* PSA > 3,5 ng/ml (tot 60 j.) of > 4,5 ng/ml (tot 70 j.):

geven van de grootte van de prostaat zodat kan ingeschat

patiënt verwijzen naar de uroloog. Voorafgaand kan een

worden of het PSA-gehalte correleert met het prostaat-

echografie van de urinewegen (blaas/nieren) en een

volume (PSA-densiteit).

urinecultuur uitgevoerd worden om een onderliggende obstructie of infectie uit te sluiten. * PSA tussen 1 en 3,5 ng/ml (tot 60 j.) of tussen 1 en

Voorafgaand aan de verwijzing naar de uroloog kan het nuttig zijn om een MRI prostaat te laten uitvoeren. De

4,5 ng/ml (tot 70 j.): jaarlijkse controle te overwegen de

radiologische diensten houden voldoende tijdsloten vrij om

PSA-evolutie (velocity) bewaken. Bij een PSA-stijging

de wachttijden te beperken en overleg is altijd mogelijk.

26 JessaLinea Het Vragenkabinet

VRAAG 3

OPSTART STATINES

berekenen. Vandaag kun je terecht op de website van U-Prevent van Universiteit Utrecht (uprevent.com) voor dezelfde berekeningen. Die zijn volledig gebaseerd op de ESC-richtlijnen.

We gebruiken in onze praktijk nog altijd de tabel ‘Cardiovasculair risico’. We merken dat cardiologen die

De nieuwe tabellen voor primaire preventie

niet altijd volgen en toch statines opstarten of laten

kan je intussen alvast downloaden (samen

doorlopen. Welke richtlijnen volgen jullie? De tabel zou

met de nieuwe richtlijnen).

blijkbaar veranderen. Welke wijzigingen mogen we verwachten?

Hiernaast vind je ook de tabel van 10 jaar risico op fatale Prof. dr. Paul Dendale,

en niet-fatale cardiovasculaire

cardiologie

ziekte. Je merkt dat de risico’s veel hoger liggen dan in vorige

“Preventie en de rol van statines kunnen

tabellen. Nu wordt namelijk

inderdaad soms tot enige verwarring

het totale risico berekend en

leiden. Sommige zaken zijn duidelijk en

niet enkel de fatale hartziek-

wijzigen amper, zoals de streefdoelen

ten. Om je patiënten goed te

voor secundaire preventie na een doorgemaakt coronair

informeren kan je ze ook

probleem. Daar stellen de huidige én de vorige richtlijnen

verwijzen naar de Nederlands-

dat je moet streven naar een LDL-cholesterol van minder

talige website van de Europese

dan 55 mg/dl (in sommige gevallen van ‘recidivisten’ zelfs

Vereniging voor Preventieve

minder dan 40 mg/dl) én een daling van minstens 50 % ten

Cardiologie: www.healthy-heart.org/nl.”

opzichte van het originele cijfer. Had je patiënt 90 mg/dl zonder behandeling? Dan is het streefdoel na zijn infarct

Een bijkomende vraag. Wanneer bepalen we de pro NT

minder dan 45 mg/dl.

BNP-waarde in een huisartsenpraktijk? En vanaf welke stijging verwijzen we door?

Voor primaire preventie is het een stuk complexer. Een risicostratificatie moet dan gebeuren op basis van alle

“Dit is vooral diagnostisch belangrijk. Heeft je patiënt

risicofactoren. De charts zijn intussen aangepast en

nieuwe klachten van dyspneu, en weet je op basis van je

geüpdatet. Maar het is niet zo evident om alle risico-

klinisch onderzoek niet goed of dit nu een hartfalen, een

categorieën en hun specifieke doelstellingen terug te

longprobleem of iets anders is? Dan kan pro NT BNP helpen

vinden. Daarom werkt de Europese Vereniging voor

om hartfalen uit te sluiten. Een waarde binnen de normale

Cardiologie aan een update van hun ESC CVD Risk Calculator-

grenzen (die verschillen per leeftijd, dus één cut off is er

app. De nieuwe versie moet elk moment beschikbaar zijn.

niet) sluit een factor hartfalen quasi uit. Een erg hoge

De nieuwe app laat toe om via een aantal patiënten-

waarde is diagnostisch voor hartfalen en een waarde

gegevens en metingen dadelijk het risico te checken en te

tussenin vereist verder nazicht. Opvolgen van gekende

kijken wat de winst is om een behandeling in te stellen. Er

patiënten via regelmatige bepalingen van pro NT BNP om

zullen ook berekeningen mogelijk zijn voor 65-plussers en

de behandeling aan te passen, is op dit moment niet

diabetespatiënten. Bovendien kun je het levenslange risico

aanbevolen.”

JessaLinea Het Vragenkabinet

27

INNOVATIE

LOOP-X: toptechnologie voor rug- en nekchirurgie

Jessa innoveert fors in neurochirurgie. Zo is recent

scanner heeft daarenboven een superieure beeldkwali-

de Loop-X-scanner aangekomen, een uiterst geavan-

teit. We stemmen het beeld nauwkeurig af op specifieke

ceerde en mobiele robot die 3D-beelden genereert

wervels. Zo blijft de stralingsdosis minimaal. Een groot

tijdens rug- en nekchirurgie. Deze robot van Brainlab

voordeel, zowel voor de patiënten als voor de arts.”

werkt ook samen met de eerder aangekochte Cirq-robotarm. Hiermee beschikt Jessa over een erg

Ook in netwerkziekenhuizen

volledige robotconfiguratie, uniek in de Benelux.

Het team neurochirurgen van Jessa is overigens ook actief in de netwerkziekenhuizen van Sint-Truiden

De dienst neurochirurgie speelt al 30 jaar een voortrek-

(Sint-Trudo) en Heusden-Zolder (Sint-Franciscus).

kersrol in spinal care en spinale chirurgie. Zo introduceerde de afdeling een XLIF-procedure (eXtreme Lateral Interbody Fusion) onder neuromonitoring. Deze minimaal invasieve procedure bestrijdt chronische pijn in de rug of benen wanneer andere behandelingsvormen niet helpen.

MILLIMETERWERK Intra-operatieve beeldvorming is vergelijkbaar met een gps. Alleen is de kaart voor elke patiënt anders.

Daarom neemt de Loop-X met röntgenstralen een

3D-beeldvorming

3D-scan vlak voor de ingreep. Hierdoor beschikt het

“De Loop-X is een waardevolle aanwinst die de nieuwste

navigatiesysteem over de meest recente visuele

toptechnologie aanbrengt in onze gespecialiseerde spine

informatie, tot op de millimeter nauwkeurig.

unit”, zegt dr. Maarten Wissels, neurochirurg in Jessa. “Bij de plaatsing van schroeven in de wervelkolom biedt

“Tot nu toe kregen we de controlescan met CT pas

3D-beeldvorming, gekoppeld aan precieze navigatietech-

een dag na de ingreep”, zegt dr. Eric Put, neuro-

nologie, belangrijke voordelen. Dit geldt vooral wanneer

chirurg in Jessa. “De Loop-X voert deze scan nog in

de schroeven op minimaal invasieve wijze aangebracht

de operatiezaal uit. Hierdoor herleiden we de kans

worden. Met de Loop-X kan dat uiterst precies. De

op heroperaties tot een minimum.”

28 JessaLinea Innovatie

Endometriose Bij endometriose komt er ook baarmoederslijmvlies

bepaalde pil die de voorkeur draagt bij endometriose,

buiten de baarmoederholte voor. Bij elke menstruatie

maar diënogest in monotherapie (Dimetrum®) lijkt

doet dit weefsel ‘mee’. Dit zorgt voor een ontstekings-

effectiever.”

reactie en kan littekens en vergroeiingen veroorzaken. Maar liefst één op de tien vrouwen krijgt ermee

Medicatie voor een curatieve behandeling is er niet.

te maken.

“De enige optie bij ernstige klachten is een operatie, waarbij alle endometriose in één keer wordt wegge-

“Endometriose komt vooral voor op de eierstokken,

nomen. Een voorbereiding van drie maanden met een

eileiders of het buikvlies achter de eierstokken. Maar

GnRH-agonist (bv. Decapeptyl®) is nuttig om de letsels

ook tegen de blaas, de darmen of het rectum, waar het

te doen krimpen en de inflammatie te verminderen.”

kan ingroeien. Dit verklaart de typische klachten, zoals progressieve pijn in de onderbuik tijdens de menstruatie,

Opmerkelijk detail: endometriose komt na

diepe dyspareunie, infertiliteit (door ontsteking of

een operatie in één op de drie gevallen

littekens) en pijn bij mictie of stoelgang”, zegt gynaeco-

na gemiddeld twee jaar terug.

loog dr. Jasper Verguts van het multidisciplinaire

Het doornemen van een pil

endometriosecentrum Hasselt.

kan die kans verkleinen, maar biedt helaas geen garantie.

Diagnose

Het is dus noodzakelijk

De diagnose berust op een onderzoek tijdens de men-

om de patiënte

struatie. “Eventuele letsels in de Douglasholte zijn dan

goed op

voelbaar bij vaginaal onderzoek. Letsels op de eierstok-

te volgen.

ken zijn zichtbaar bij een echografie. Als we vermoeden dat ook de darm of blaas is aangetast, verwijzen we de patiënte door voor een MRI. Een vroegtijdige opsporing zou het risico op ernstige endometriose verminderen, al werd dit nooit aangetoond.”

Behandeling

Endometriosecentrum Hasselt

“Eerst moeten we de menstruatie stopzetten. Dit kan

Multidisciplinaire raadpleging:

door het ononderbroken toedienen van een pil (oestro-

tussen 9u en 11u.

progestageen of progestageen). Er is op zich geen

elke eerste vrijdag van de maand 011 33 55 77

JessaLinea Endometriose

29

Jessa centraliseert pijnzorg Nieuw multidisciplinair pijncentrum op campus Salvator

Begin oktober verhuisde het Multidisciplinair Centrum voor Chronische Pijn (MCCP) naar het pijncentrum op campus Salvator. Met deze laatste stap brengt de pijnkliniek al haar activiteiten samen onder één dak. Het pijncentrum biedt nu zorg aan zowel patiënten met acute als met chronische pijn. Artsen van verschillende disciplines, verpleegkundigen en paramedici werken op dezelfde locatie. Helder en duidelijk voor de pijnpatiënt én de huisarts.

30 JessaLinea Jessa centraliseert pijnzorg

Aanbod

Transmuraal zorgtraject voor lagerugpijn

> Acute Pain Service (APS) & Multidisciplinair

De disciplines fysische geneeskunde & revalidatie,

Algologisch Team (MAT)

anesthesie en neurochirurgie ontwikkelen samen met

Het APS-team verzorgt opgenomen patiënten met

een aantal huisartsen een transmuraal zorgtraject voor

acute pijn. Het Algologisch team vormt en sensibili-

lagerugpijn. Dankzij dit digitale traject kan de huisarts de

seert collega’s van alle Jessa-afdelingen over de

patiënt op afstand volgen. Via een handige app ontvangt

detectie en aanpak van pijn.

de patiënt passende informatie. Verergeren de klachten?

> Interventioneel pijncentrum

Dan kan de huisarts de patiënt snel doorverwijzen naar

Interventionele pijnbehandelingen met infiltraties en

een lagerugpijnraadpleging in het pijncentrum. De

(gepulseerde) radiofrequentie.

KCE-richtlijn over lagerugpijn dient als basis voor dit

> Multidisciplinair pijnhanteringsprogramma Traject met brede ondersteuning van pijnpatiënten

project. We hopen dit platform in de loop van 2022 aan te bieden aan geïnteresseerde huisartsen.

dankzij een biopsychosociale aanpak. Het MCCP begeleidt de patiënt op persoonlijk, familiaal, sociaal

Praktisch

en professioneel vlak. Om zo zijn of haar functioneren

Artsen pijncentrum

te verbeteren, ondanks de chronische pijn. Na een

Anesthesiologie & ITE: dr. Noor Berends,

multidisciplinair intakegesprek volgt de patiënt enkele

dr. Michiel Brands, dr. Stefan Evers, dr. Caroline Hens,

educatiesessies over chronische pijn. Daarna krijgt de

dr. Dirk Schoorens

patiënt een teamlid als coach toegewezen. In overleg wordt er dan een behandeltraject uitgestippeld met

Fysische geneeskunde en revalidatie:

individuele begeleiding en groepssessies.

dr. Pieter-Jan Loos, dr. Maaiken Vander Plaetse

Multidisciplinair team als kracht

Neurochirurgie: prof. dr. Mark Plazier

Chronische pijn is niet enkel een fysiek probleem. Het heeft ook een psychologische en sociale impact. Daarom

Liaison psychiatrie: dr. Heidi Schruers

vereist pijnbehandeling een multidisciplinaire aanpak.

Het team van het pijncentrum bestaat dan ook uit artsen van verschillende disciplines, pijnverpleegkundigen,

Contact MCCP: 011 33 88 90, secretariaat.mpc@jessazh.be

kinesitherapeuten, ergotherapeuten, psychologen en sociaal werkers. Zij stellen voor elke patiënt de meest

Interventioneel pijncentrum anesthesie:

geschikte behandeling samen en volgen hen regelmatig

011 22 21 07, secretariaat.pijnkliniek@jessazh.be

op. Twee Disability Case Managers (DCM) ondersteunen de patiënten via arbeidsassessments en arbeidsgerichte

Interventioneel pijncentrum neurochirurgie:

revalidatie bij hun (eventuele) terugkeer naar het werk.

011 33 90 71, secretariaat.neurochirurgie@jessazh.be

De voordelen zijn legio: een vlottere toegang tot multidisciplinaire zorg, een snellere doorverwijzing

Meer info

binnen de verschillende disciplines en een korte door-

www.jessazh.be/deelwebsites/multidisciplinair-pijncentrum/mccp

stroomtijd.

JessaLinea Jessa centraliseert pijnzorg

31

Uitgelicht:

Jessa in beeld

Jessa stelt haar nieuwe wervingscampagne voor. Die krijgt het gelaat van 16 medewerkers en 2 artsen uit eigen huis. De focus ligt op diversiteit.

“Ons team is net zo divers als de samenleving. Op die manier bouwen we een brug tussen onze zorgverlening en de patiënt”, zegt Inge Vanstraelen, personeelsdirecteur bij Jessa.

21/10/2021

Dwars door Hasselt – Mauro Convalle, onze directeur Zorg, was een van de ruim 100 Jessa-medewerkers en artsen die de sportschoenen aantrokken voor dit jaarlijks sportevenement in de binnenstad.

10/10/2021

32 JessaLinea Uitgelicht: Jessa in beeld

V.l.n.r.: Metejoor (Joris van Rossem), Jonas Van Geel, Nora Gharib, Stefaan Degand en Frances Lefebure liepen voor het VTM-programma ‘Een echte job’ respectievelijk stage op revalidatie, geriatrie, neurochirurgie, pediatrie en oncologie. Dankzij de steun van vijf topverpleegkundigen van Jessa leverde dit hartverwarmende en authentieke televisie op!

01/11/2021

De Muziekkliniek – Op de Dag tegen Kanker verwenden we onze oncologische patiënten extra. Onze Limburgse nachtegalen Dana Winner en Stijn Meuris brachten een bezoekje aan patiënten die dit wilden. De dag stond in het teken van intimiteit en seksualiteit bij kanker.

21/10/2021

De muzkiek ie klin

Karl Zwinnen, projectingenieur bij Jessa, ontvangt het internationale duurzaamheidscertificaat van Alex Mejía, directeur van UNITAR.

Jessa eerste Belgische ziekenhuis met een internationaal duurzaamheidscertificaat Naast topklinische en warme zorg focust Jessa al jaren op een duurzaam beleid. Die inspanningen

- Jessa-medewerkers dragen duurzame verpleegoutfits op basis van houtpulp.

gingen niet onopgemerkt voorbij. UNITAR (United

- Jessa plant een boom in ruil voor elke pc.

Nations Institute for Training and Research) bekroonde

- Duurzaamheid is hét speerpunt bij het ontwerp van

Jessa als eerste Belgische ziekenhuis met een

het nieuwe ziekenhuis.

internationaal duurzaamheidscertificaat.

- Via Teddybear Hospital brengt Jessa gezondheids-

Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen is

- Verpleegkundigen wassen patiënten almaar vaker met

informatie op kindermaat. een continu verbeteringsproces. Het doel? Meerwaarde

vochtige doekjes. Dat bespaart water en beperkt het

creëren met een positieve impact op de maatschappij. In

aantal til- en draaibewegingen.

samenwerking met VOKA ontwierp Jessa een driejarig actieplan met doelstellingen én een dertigtal concrete

Best practices wereldwijd

acties.

De evaluatiecommissie (met onder andere VITO, POM Limburg, de UHasselt en Flanders Make) gaf Jessa drie jaar

Doordacht duurzaam

op rij een positieve beoordeling. Dat leverde het duurzaam-

Alle acties kaderen in de 17 ontwikkelingsdoelstellingen of

heidscertificaat van UNITAR op. De acties zijn intussen ook

SDG’s van de Verenigde Naties. Enkele voorbeelden:

meegenomen als best practices wereldwijd.

34 JessaLinea Duurzaamheidscertificaat 30 jaar neurochirurgie in Jessa

INGEBLIKT

Filmpje Unieke combinatie:

HANDIGE TELEFOONNUMMERS JESSA Callcenter medische beeldvorming 011 33 55 66

011 33 79 79

Loop-X-scanner en

Callcenter (voor afspraken)

robotarm Cirq

011 33 55 77 Abdominale heelkunde

De Loop-X-scanner (zie ook pagina 28 ) is een uiterst geavanceerde en mobiele robot die 3D-beelden genereert tijdens rug- en nekchirurgie. In

011 33 75 00 Cardiologie 011 37 35 65 VKF adviescentrum 011 33 70 57 en 011 33 70 59

combinatie met de robotarm Cirq krijgt de chirurg tijdens de ingreep een volledige robotische suite. Uniek voor de Benelux.

“De scanner maakt een 3Dkaart van de patiënt en de robot stelt zich in op het geplande schroeftraject. Ondanks de verregaande automatisatie behoudt de chirurg de controle en werken de apparaten enkel op zijn of haar commando, niet autonoom. Zo is naast de kwaliteit van de ingreep ook de

Cardiothoracale en vasculaire heelkunde 011 33 71 00

Scan de QR-code en bekijk de Loop-Xscanner in actie.

Nefrologie 011 33 87 00 Neurochirurgie 011 33 75 70 Neurologie 011 33 78 70 Nucleaire geneeskunde 011 33 81 90 ORL 011 33 74 20

Endocrinologie 011 33 72 80

Orthopedie

Fysische geneeskunde 011 33 88 00

Pneumologie 011 24 11 81 (privépraktijk)

Gastro-enterologie 011 33 76 00

Psychogeriatrie (enkel op maandag tussen 12 en 13 u.)

011 33 78 16

Geriatrie 011 33 78 00

veiligheid altijd gegarandeerd”, zegt neurochirurg dr. Eric Put.

Medische oncologie, hematologie en radiotherapie

Gynaecologie 011 22 82 19 Infectiologie 011 33 76 50

011 33 77 40

Travel Clinic 011 33 83 38 (tussen 9 en 16 u.)

Urologie 011 33 76 70

Klinisch laboratorium en ambulante bloedafname Campus Virga Jesse: 011 33 82 00

Specialismen die niet in deze lijst opgenomen zijn, bereik je via het secretariaat

Campus Salvator: 011 33 83 00

raadplegingen: 011 33 55 70

Materniteit/Kraamkliniek Balie verpleegafdeling: 011 33 93 20

JessaLinea Contactgegevens 35

SYMPOSIA 2022 SYMPOSIUM ‘UPDATE RESPIRATOIRE ONCOLOGIE: HOOPVOL NAAR DE TOEKOMST’ DATUM:

30 april 2022 Locatie - Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator (hybride: ook online) Meer info volgt

SYMPOSIUM ‘KLINISCHE STUDIES DOOR DE OGEN VAN ZORGVERLENERS EN VRIJWILLIGERS’ DATUM:

7 mei 2022 Locatie - Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator (hybride: ook online) Meer info volgt

SYMPOSIUM ‘VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING’ DATUM:

14 mei 2022 Locatie - de UHasselt, campus Oude Gevangenis (hybride: ook online) Meer info volgt

SYMPOSIUM JESSA & WETENSCHAP: ‘THE ART OF CURING’ OF HOE INNOVEERT ONZE ZORG? DATUM:

juni 2022 Locatie - de UHasselt, campus Oude Gevangenis (hybride: ook online) Meer info volgt

Blijf steeds op de hoogte van onze symposia en webinars via www.jessazh.be/symposia

36 JessaLinea Rubriek