Jess! nr31

JESS! PERSONEELSMAGAZINE PERSONEELSMAGAZINE NOVEMBER AUGUSTUS DECEMBER SEPTEMBER 2015OKTOBER JANUARI 2015 2016 jaargang 6 7 - nummer 30 31

RUBRIEK Rubriekzinnetje

Vrijwilligers op je afdeling

50

9 toffe vragen aan Christa Knaepen

Snack naar ethiek

Op stap met het mortuarium

52

16

Samen vormen we Jessa

Apps voor hartpatiĂŤnten

40

32

Kunstige kinderafdeling 24

49

De mooiste job van de wereld

Engelbewaarders van de nacht 2

64

18

INHOUD What’s up in Jess!

15 EDITO

NIEUWS

4 5 39 43 71

Update.

Het (paramedisch) ethisch comité.

Kleurenkaartjessysteem.

Renners Lotto-Soudal op onderzoek.

Personeelsweetjes.

IN BEELD

8 Showbusiness.

10 Coverstory: Personeelsfeest.

56 Kerstborrel en dessertenbuffet.

INSPIRATIE & INZICHT

12

16 22 29 32 36 37 40 44 46 47 49 50 70 72

Jessa patiëntgericht: zorgverhaal van het jaar.

Jessa patiëntgericht: snack naar ethiek.

De glimlach: week van de derde leeftijd.

Toekomstgericht en leeftijdsbewust werken.

Vooruit: mobiele apps voor hartpatiënten.

De glimlach: terugkomdag neonatologie.

Baby Friendly Hospital Initiative.

Teambuildings.

De glimlach: Zin om te bewegen.

Ouderenmishandeling of ontspoorde zorg?

Hoesten wij op de juiste manier?

De glimlach: kunstige kinderafdeling.

Vrijwilligers op de afdeling: waarom nog twijfelen?

Culinair: tostones.

Preventieflash veiligheidsinformatieblad.

DE LIJST 48 Tips & tricks:

INTERVIEWS

18 24 54 58 68

Portret: engelbewaarders van de nacht.

Versterk je veerkracht.

52 Estafette met Christa Knaepen.

62 Infographic campus Ekkelgarden.

64 De mooiste job van de wereld

volgens Ben Werckx.

66 6 vragen over het focusgesprek.

Op stap met het mortuarium.

Euthanasie: waarom niet?

Beroepsgeheim.

Is de toekomst plantaardig?

REDACTIE: Brigitte Celis, Erna Desiron, Ine Feyen, Miranda Follong, Kristof Hayen, Isabelle Hendrikx, Elke Lambrix, Nydia Leemans, Christa Meekers, Ingrid Nenczl, Hilde Noelmans, Eddy Reners, Ilse Schalenbourg, Lieve Verbiest HOOFD- EN EINDREDACTIE: Ingrid Nenczl VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20,3500 Hasselt WERKTEN OOK MEE AAN DIT NUMMER: Sylvia Ballet, Karel Bosmans, Melanie Boulogne, Jurgen Breemans, dr. Yves Breysem, Sarah Chavatte, Veronique Chef, prof. dr. Karin Coninx, Annelies De Vuyst, dr. Marc Desmet, Lien Desteghe, dr. Ines Frederix, Eva Geurts, dr. Olivier Ghekiere, prof. dr. Hein Heidbuchel, Pieter-Jan Hendrickx, Leen Huybrechts, Anita Jans, Sofie Jutten, Christa Knaepen, Kristel Marquet, Sandra Meijer, Fabienne Mertens, Ludo Meyers, dr. Annelies Mullens, Nathalie Nelles, Najate Oussaih, Regine Raemaekers, prof. dr.

Dirk Ramaekers, Sonja Reckers, Bart Rubens, Supraja Sankaran, Hanne Sourbron, Petra Thijs, dr. Koen Vanden Driessche, Eline Vaes, Edith Velaers, Sonja Verschaeren, Ben Werckx, Nadine Willems en Liesbeth Wuyts VORMGEVING: marjanwuyts Grafische Vormgeving

3

UPDATE Een selectie van de laatste nieuwtjes en belangrijkste weetjes.

JESSA 1 JAAR ONLINE OP INSTAGRAM PRECIES 1 JAAR GELEDEN POSTTEN WE ONZE EERSTE FOTO OP HET SOCIALE NETWERK INSTAGRAM. HET WAS EEN FOTO VAN HET HUWELIJK VAN ARLETTE EN RUDY OP DE AFDELING HEMATOLOGIE, EEN PAKKEND MOMENT DAT IEDEREEN ZICH ONGETWIJFELD NOG HERINNERT. ONDERTUSSEN ZIJN WE EEN HONDERDTAL POSTS VERDER EN HEBBEN WE DE SYMBOLISCHE KAAP VAN 500 VOLGERS OVERSCHREDEN. EN JIJ? VOLG JIJ ONS AL? JE VINDT ONS ALS “JESSAZIEKENHUIS” OP JE INSTAGRAM APP OF VIA WWW.INSTAGRAM.COM/JESSAZIEKENHUIS

UITWIJKPLAN VOOR GERIATRISCHE PATIËNTEN De ene winter is de beddendruk nog groter dan de andere, zeker op geriatrische afdelingen. We trokken onze lessen uit de voorbije jaren en werkten onder leiding van hoofdverpleegkundige Annelies De Vuyst een uitwijkplan voor geriatrische patiënten uit.

“Campus Salvator telt vijf geriatrische afdelingen, op campus Virga Jesse is er eentje. Vooral op campus

JESSA NIEUWJAARSCLIP SCOORT OP FACEBOOK!

Salvator kennen we piekperiodes waarin we verplicht zijn om met geriatrische patiënten uit te wijken naar een niet-geriatrische afdeling. Daarom gin-

IN PLAATS VAN EEN KLASSIEKE DIGITALE WENS-

gen we op zoek naar een gepaste oplossing waarbij

KAART VOOR KERST EN NIEUW STUURDEN WE DIT

we de geriatrische patiënt de nodige multidiscipli-

JAAR VIA ONZE SOCIALE MEDIA EEN VIDEOCLIPJE MET

naire zorg, dus ook kiné en ergo, kunnen garanderen,

JESSA-NIEUWJAARSWENSEN DE WERELD IN. EN HET

ongeacht de afdeling waar hij verblijft.”

WAS EEN SUCCES, HET FILMPJE WERD OP ENKELE DA-

In essentie is elke geriatrische afdeling nu aan een

GEN TIJD MEER DAN 80.000 KEER BEKEKEN! TER VER-

niet-geriatrische afdeling gekoppeld. “Of anders ge-

GELIJKING: HET NIEUWJAARSFILMPJE VAN COCA COLA

zegd, elke geriatrische afdeling biedt extra onder-

VLAANDEREN WERD ‘MAAR’ 80.000 KEER BEKEKEN.

steuning en geeft zijn geriatrische knowhow door,

VOOR ONZE CLIP FILMDEN WE OP 15 VERSCHILLENDE

zodat de zorg veel meer gestructureerd verloopt en

AFDELINGEN EN DIENSTEN, VERSPREID OVER ONZE 4

iedereen weet wat van hem of haar verwacht wordt.

CAMPUSSEN. NOGMAALS DANK AAN ALLE FIGURAN-

Bovendien worden de zogenaamde ‘overbedden’

TEN DIE EVEN TIJD MAAKTEN OM TE FIGUREREN IN

mee opgevolgd door een verpleegkundige van het

HET FILMPJE.

dagziekenhuis, die dagelijks langsgaat op de afdelin-

FACEBOOK.COM/JESSAZIEKENHUIS

gen waar overbedden zijn.”

W

ie zit er in het auditteam van NIAZ-Qmentum? Hoe stel ik mezelf voor aan de auditoren en tot welke informatie mag ik hen toegang geven? Wat zijn nu weer de allerbelangrijkste voorwaarden waaraan we als ziekenhuis absoluut moeten voldoen?

We bundelden alle antwoorden en andere praktische weetjes kort maar krachtig in een tof mini-magazine, dat eind februari over alle campussen heen verspreid wordt. Houd je postvakje dus in de gaten!

4

NIAZ-QMENTUM?

VRAGEN OVER

UPDATE Een selectie van de laatste nieuwtjes en belangrijkste weetjes.

HET (PARAMEDISCH) ETHISCH COMITÉ

ZOEKT JOU! Met het PARAMEDISCH ETHISCH COMITÉ neemt Jessa het voortouw in de ziekenhuiswereld. Dit comité Wist je dat Jessa als enige ziekenhuis zowel een

wordt geleid door dr. Marc Desmet en komt vier keer

ethisch als een paramedisch ethisch comité heeft?

per jaar samen. Dankzij zijn paramedische kijk op de

Het ETHISCH COMITÉ komt vier à vijf keer per jaar

zaken levert het paramedisch ethisch comité volgens

samen en wordt voorgezeten door dr. Bart De Moor.

ons een grote meerwaarde. Het bespreekt bijvoor-

Enerzijds werkt het rond specifieke ETHISCHE

beeld IN ALLE DISCRETIE CONCRETE CASUSSEN OF

VRAAGSTUKKEN in de ziekenhuiszorg zoals abortus,

PROBLEMEN. De nadruk ligt daarbij steeds op

IVF, isolatie, economisering, internet en privacy,

ethische problemen die veel voorkomen op de

anderzijds zet het in op ethische zorg en REFLECTIE

werkvloer.

IN ONS DAGELIJKS WERK.

FABIENNE MERTENS is binnen ons ziekenhuis REFERENTIEPERSOON ETHIEK. Bij ethische

vragen kan je dus steeds bij haar terecht.

Zij zetelt ook in het ethisch en paramedisch ethisch comité en zorgt er zo voor dat knelpunten of problemen die medewerkers signaleren, effectief besproken worden.

BEIDE COMITÉS ZIJN OP ZOEK NAAR VERSTERKING. Wil je dus graag

je steentje bijdragen aan ethiek, geef dan een seintje aan MELANIE BOULOGNE of FABIENNE MERTENS via melanie.boulogne@jessazh.be

of fabienne.mertens@jessazh.be.

5

UPDATE Een selectie van de laatste nieuwtjes en belangrijkste weetjes.

ELKE DONDERDAG

EGGIEDAG EIND VORIG JAAR SERVEERDEN DE COLLEGA’S VAN DE KEUKEN VIER DONDERDAGEN OP RIJ EEN VEGETARISCH GERECHT IN ONS PERSONEELSRESTAURANT. OMDAT DE ACTIE ZO EEN GROOT SUCCES KENDE EN MEDEWERKERS ZO LOVEND WAREN OVER DIT INITIATIEF, IS ER BESLIST OM IN 2016 ELKE DONDERDAG EEN VEGETARISCH GERECHT OP HET MENU TE ZETTEN. WIE NOG LEUKE TIPS OF SUGGESTIES HEEFT, MAG DAT ALTIJD DOORGEVEN AAN DE COLLEGA’S VAN DE KEUKEN. SMAKELIJK!

PATIËNTGERICHT over de diensten heen

Een verpleegkundige van radiologie merkte op dat sommige patiënten op korte tijd toch wel meerdere keren geprikt moeten worden voor verschillende onderzoeken.

Innovatie uit eigen huis:

Het gaat dan over radiologische onderzoeken en bloedafnames in het klinisch laboratorium. “Als goede buren hebben we de koppen bij elkaar gestoken en gezocht naar een oplossing die praktisch haalbaar is. Zo kwamen we op het idee om te werken met de clave connector.

Patiënten die een radiologisch contrastonderzoek en bloedafname moeten ondergaan, worden bij het eerste onderzoek intraveneus aangeprikt en krijgen een slotje door middel van een clave connector. Die blijft dan zitten zodat wij bij het volgende onderzoek daarvan gebruik kunnen maken en waardoor we de patiënt dus maar één keer moeten prikken.”

Ondertussen werd deze manier van werken ook op campus Salvator opgestart. Verder wordt er nagegaan of er nog andere onderzoeken/diensten gebruik kunnen maken van de clave connector. “Denk maar aan de dienst nucleaire geneeskunde of bijvoorbeeld aan zwangere vrouwen die voor de lange glucosetest vier keer geprikt moeten worden.”

Momenteel hangen er posters in de wachtzalen van radiologie en bloedafname, waarop staat dat een patiënt voor een ander onderzoek moet gaan. “Als dat het geval

SOCIALE VERKIEZINGEN

is, stellen we de patiënt voor om te werken met de

De volgende sociale verkiezingen gaan door op donder-

clave connector. In de ideale wereld zouden we met een

dag 19 mei. Via die verkiezingen worden de vertegen-

digitaal platform werken waar we het patiëntentraject

woordigers van de werknemers aangeduid in de inspraak-

kunnen zien en volgen. Zo weten we of de patiënt nog

organen van bedrijven, namelijk de ondernemingsraad en

andere onderzoeken moet ondergaan en kunnen we een

het comité voor preventie en bescherming op het werk.

aan de verpleegkundigen mag melden als hij/zij nog

nog betere service leveren aan de patiënt.”

6

NAAIATELIER HET WISSELKE DEZE WINTER ZAMELDE JESSA

iets dan glunderende gezichtjes op de kinderafdeling begin december, want er was heilig bezoek. Met bergen lekkers in de armen kwamen niemand minder dan Sinterklaas en zijn pieten onze jongste patiëntjes een hart onder de riem steken. En in zijn grote boek stond supergoed nieuws: in het Jessa Ziekenhuis zijn geen stoute kinderen!

Daarna draafde Slecht weer vandaag met Sinterklaas en zijn pieten richting campus St.-Ursula. Ook de revalidanten blijken (net zoals de medewerkers) echte engeltjes te zijn.

SINTERKLAASJE

N

DAG

NIET ALLEEN ALLERHANDE KINDERSPULLETJES IN VOOR DE HASSELTSE RUILWINKEL HET WISSELKE, ENKELE COLLEGA’S KROPEN OOK ACHTER HUN STIKMACHINE. “WE MAAKTEN 18 DEKENTJES, 1 RAMMELAAR EN 6 SLABBETJES

DE THEOMATIC Op Reva 1 van campus St.-Ursula heeft vrijwilliger Theo Willen een vernuftig instrument uitgevonden waarmee revalidanten die slechts één arm

VAN RESTJES STOF EN FLEECE DIE WE VERZAMELDEN”, VERTELLEN COLLEGA’S SONJA VERSCHAEREN EN LIESBETH WUYTS DIE HUN SCHOUDERS ONDER DIT PROJECT ZETTEN.

kunnen gebruiken, makkelijk hun potjes jam, boter, melk of een pak koekjes zonder hulp van anderen kunnen openen. De revalidanten hebben het instrument zelfs al de ‘Theomatic’ gedoopt. Naast de revalidanten zijn ook de kinesisten en ergotherapeuten er enthousiast over.

Schenk een mooi moment aan onze revalidanten Sommige revalidanten kunnen in het weekend naar huis, anderen niet. Daarom zetten we extra in op vrijetijdsbesteding tijdens het weekend en werken we samen met onze vrijwilligers toffe activiteiten en spelletjes uit, zodat de revalidanten elke maandag kunnen terugblikken op een weekend met mooie momenten. Om deze vrijetijdsactiviteiten uit te

7

bouwen, hebben we vaak materiaal nodig dat aangepast is aan de revalidanten. Wie graag wilt meeschrijven aan dit vrijetijdsverhaal, kan een duit in het zakje doen door een storting op rekeningnummer BE10 0000 0000 0404 (Koning Boudewijnstichting, Brederodestraat 21, 1000 Brussel) met de gestructureerde mededeling ***012/0380/00902***.

IN BEELD Voorstelling redactieraad.

SHOWBUSINESS

T

Jess!, voor en door onze Jessa-medewerkers. Zo voel je wat leeft in huis en ik kijk altijd weer uit naar de volgende editie. Top! Nydia Leemans, secretariaat clustermanagement

ELKENS OPNIEUW VOELT HET HEERLIJK UITDAGEND ALS WE AAN EEN NIEUW NUMMER VAN JESS! BEGINNEN.

ONZE REDACTIERAAD SPEURT NAAR DE MOOIE VERHALEN EN MOMENTEN DIE DE RUIM 3000 MEDEWERKERS VAN HET JESSA ZIEKENHUIS MEEMAKEN, GAAT DIEPER IN OP DE TOFFE INITIATIEVEN, GEEFT DUIDING BIJ DE WAT MEER SERIEUZERE DINGEN EN TEKENT PRESENT OP DE FEESTJES. NOEM ONS GERUST DE SHOWBIZZ BARTJES VAN HET JESSA ZIEKENHUIS. IN DE KRANT VAN VANDAAG WORDT DE VIS VAN MORGEN VERPAKT, LUIDT HET SPREEKWOORD. MAAR WIJ GAAN ER TOCH VAN UIT DAT JESS! IETS LANGER OP JULLIE BUREAU OF AFDELING BLIJFT. VEEL LEES- EN KIJKPLEZIER VAN JULLIE GROOTSTE FANS!

Met de Jess! ga je als het ware aan een gezapig tempo door de koffiefilter van het Jessa Ziekenhuis.

Ingrid Nenczl, hoofdredactrice/communicatiemedewerker

Het is tof dat dankzij Jess! mooie initiatieven die anders onderbelicht blijven welverdiend in de kijker worden gezet.

Els Volders, stafmedewerker kwaliteit

Als ik bij het vormgeven van Jess! geregeld glimlach, schaterlach, aah en ooh roep, maar soms ook stiekem stillekes en ontroerd ben, dan weet ik dat het goed zit.

Ben je op zoek naar leuke collega’s, dan is Jess! hét blad met goede verhalen, mooie foto’s en weetjes van medewerkers van alle campussen!

Marjan Wuyts, vormgever

Lieve Verbiest, ziekenhuispastor

8

Leve de beeldcultuur, denk ik dan als fotograaf.

En met zoveel fijne medewerkers om in beeld te brengen, is iedere Jess! voor mij opnieuw een feest.

Jess! staat voor positiviteit!

Mijn favoriete rubriek? Dat is ‘Een dagje mee met...’. Deze keer wordt het mortuarium gevolgd; een mooi verhaal waaruit blijkt dat er met heel veel toewijding gewerkt wordt op die dienst. Een aanrader om te lezen!

Kristof Hayen, fotograaf/communicatiemedewerker

Elke Lambrix, sociaal werker

Isabelle Hendrikx, referentiepersoon administratie HR

Ingrid Nenczl, Marjan Wuyts, Els Volders, Nydia Leemans, Kristof Hayen, Isabelle Hendrikx, Elke Lambrix en Hilde Noelmans.

Ontbreken op de foto: Brigitte Celis, Erna Desiron, Eddy Reners, Ilse Schalenbourg en Lieve Verbiest.

Telkens ik de nieuwe Jess! in avant-première kan inzien, denk ik bij mezelf ‘ik ben fier op wat we weer samen gefrabriceerd hebben.’

Voor mij weerspiegelt Jess! de bezieling en betrokkenheid van medewerkers, ‘het hart’ van Jessa.

De Jess! is voor mij het bindmiddel voor iedereen die in het Jessa Ziekenhuis werkt, van hoog tot laag.

Eddy Reners, hoofdverpleegkundige intensieve zorgen

Ilse Schalenbourg, secretariaat clustermanagement

Erna Desiron, stafmedewerker kwaliteit

9

COVERSTORY Personeelsfeest.

WIJ VAN JESSA BOUWDEN EEN FEESTJE!

O

P 23 JANUARI TEKENDEN EEN DUIZENDTAL JESSA-MEDEWERKERS PRESENT OP HET (PERSONEELS)FEESTJE VAN HET JAAR IN HANGAR58. NA EEN KORT WELKOMSTWOORD VAN ONZE ALGEMEEN DIRECTEUR DR. YVES BREYSEM EN EEN VOORUITBLIK NAAR WAT ER ALLEMAAL OP DE RIT STAAT VOOR 2016 KON HET FEEST LOSBARSTEN. TERWIJL WIJ ONZE BESTE DANSMOVES DEMONSTREERDEN, LEGDE DOC GONZO DE LEUKSTE MOMENTEN OP DE GEVOELIGE PLAAT VAST. DE UITGEBREIDE FOTOREPORTAGE VIND JE IN HET FOTOBOEK OP JESSANET EN IN ONZE FACEBOOKGROEP JESSA BACKSTAGE.

10

RUBRIEK Rubriekzinnetje

11

JESSA PATIËNTGERICHT Warme en vriendelijke zorg, dichtbij de patiënt.

ZORGVERHAAL VAN HET JAAR

Omdat ik het zeg...

zo w

getekend, Edward

Melanie Boulogne

H

ET JESSA ZIEKENHUIS NEEMT DEEL AAN HET ZORGVERHAAL VAN HET JAAR, EEN INITIATIEF WAARBIJ RODE KRUIS-VLAANDEREN EN DAG VAN DE ZORG OP ZOEK GAAN NAAR EEN INSPIREREND, AUTHENTIEK VERHAAL VAN EEN ORGANISATIE DIE ZICH ELKE DAG MET VEEL GOESTING INZET OM DE BESTE ZORG TE BIEDEN AAN PATIËNTEN. HET ZORGVERHAAL DAT JESSA INDIENDE, IS ER EEN WAARIN DE PATIËNT EN DE TOTAALZORG VOOR DE PATIËNT CENTRAAL STAAN EN WAARBIJ WE MET ONS LUISTEREND OOR EN WARME ZORG HET VERSCHIL GEMAAKT HEBBEN .

Onze collega’s Melanie Boulogne (pastorale dienst), Elke Lambrix (sociale dienst) en Sandra Meijer (stafmedewerker transnationale & subsidieprojecten) schreven het waargebeurde verhaal uit van Edward, een 60-jarige Parkinsonpatiënt die in ons ziekenhuis werd opgenomen o.w.v. rugklachten en progressie van zijn Parkinson.

Daarenboven werd zijn leefsituatie onhoudbaar. Dankzij de goede samenwerking

wij aa ken n er

WARME EN BETROKKEN ZORG

12

Elke Lambrix

van vele geëngageerde zorgverleners binnen én buiten het ziekenhuis en door aandacht te hebben voor de mens achter de diagnose, genoot hij nog een jaar van zijn leven op een menswaardige manier.

Dat was echter enkel mogelijk doordat iedereen verder ging dan zijn afgebakende taakomschrijving en doordat verschillende partijen uit de zorgsector bruggen bouwden naar elkaar.

Zie de mens achter de patiënt

In juli 2014 wordt Edward vanuit een woonzorgcentrum opgenomen in ons ziekenhuis omwille van rugklachten en progressie van de ziekte van Parkinson.

Al snel geeft hij aan dat er echter veel meer in zijn hoofd speelt en de verpleegkundigen contacteren ziekenhuispastor Melanie Boulogne, zodat zij Edward een luisterend oor kan bieden. Edward vertelt haar zijn levensverhaal en over zijn euthanasiewens. Hij had daar eerder ook al gesprekken over met dr. Marc Desmet, palliatief arts.

In het gesprek met Melanie liet Edward duidelijk verstaan dat hij niet wilde terug-

Sandra Meijer

keren naar het woonzorgcentrum, waar hij volgens hem onterecht geplaatst werd door zijn kinderen. Het bleek dat Edward niet alleen aan Parkinson leed, maar vooral gebukt ging onder een pijnlijke relatie met zijn kinderen en schoonkinderen. Hij voelde zich door hen in de steek gelaten en financieel misbruikt, en dat ondanks zijn inspanningen om in moeilijke omstandigheden toch altijd zo goed als mogelijk voor hen te zorgen. Zijn grootste verdriet was dus niet te wijten aan zijn medische toestand, maar aan zijn sociale en financiële situatie.

Edward bleef duidelijk aangeven dat hij zo niet meer verder wilde, waarop de verpleegkundigen ook hun collega Elke Lambrix van de sociale dienst inschakelden. Edward luchtte zijn hart en vertelde haar hoe diep ongelukkig hij zich voelde met zijn woonsituatie en hoe hij gereduceerd is van een fiere man tot een patiënt zonder autonomie, waardigheid of zelfbeschikking. Door een vertroebeld gezinsleven kwam hij in die situatie terecht en hij omschreef zijn leven in het woonzorgcentrum als zinloos. Aangezien de andere bewoners veel ouder waren

13

dan Edward, had hij er weinig contacten en raakte hij sociaal geïsoleerd. Letterlijk zei hij: “Ik sterf in dat rusthuis. Ik zit daar maar te zitten; de hele dag op mijn kamertje tussen de dementerenden en ik kan met niemand praten. Er is ook geen aandacht voor iemand zoals ik. Er is geen perspectief meer voor mij.”

Elke ziet daarbij vooral in hoe hoog de nood aan een nieuwe leefomgeving is, eerder dan de nood aan euthanasie.

Desondanks vraagt Edward toch een nieuw gesprek aan met het palliatief supportteam en met dr. Desmet om zijn euthanasievraag verder uit te klaren. Ook voor dr. Desmet is het opnieuw duidelijk dat Edward zich vooral eenzaam en verongelijkt voelt, en dat euthanasie vooral een uitweg voor de ellende is.

Bruggen bouwen

De leefsituatie van Edward wordt steeds meer onhoudbaar en terugkeren naar het woonzorgcentrum blijkt geen optie te zijn.

Elke trekt aan de alarmbel en begint aan een zoektocht naar een nieuw, menswaardig bestaan voor Edward, rekening

JESSA PATIËNTGERICHT Warme en vriendelijke zorg, dichtbij de patiënt.

houdend met de vele obstakels die zijn ziekte met zich meebrengen. Ze roept daarbij de hulp in van verschillende partijen, zowel intern als extern en bespreekt de situatie met de behandelde arts, waarop besloten wordt dat Elke op zoek mag gaan naar een nieuwe woonplaats voor Edward.

Ondertussen laat de zelfstandig klinisch psychologe die Edward al begeleidde tijdens zijn verblijf in het woonzorgcentrum weten dat de ziekenhuisopname zichtbaar veel effect heeft op Edward. Hij is positiever ingesteld en heeft terug een duidelijker zicht op zijn toekomst. Onder de impuls van Elke besluit Edward een bewindvoerder aan te stellen die waakt over zijn financiën, rechten en plichten. Verder gaan ze op zoek naar een nieuwe huisarts om Edward te ondersteunen.

Al die stappen maken wel dat er een breuk komt tussen Edward en zijn kinderen.

Volgens hen is het niet mogelijk voor Edward om in een serviceflat te wonen.

De vele gesprekken met de geriater, neuroloog, gerontopsychiater, verpleging, paramedici, sociale en pastorale dienst, externe professionele hulpverleners en de vrederechter bevestigen echter dat zijn woon- en zorgcontext dringend aangepast moet worden omdat de situatie sociaal en emotioneel niet langer houdbaar is. Daarom wordt er gekozen voor een serviceflat en stelt de vrederechter een bewindvoerder aan.

Warme thuiskomst

Elke vindt voor Edward een serviceflat waaraan een rusthuis verbonden is. Samen met de overlegcoördinator van het OCMW wordt de thuiszorg op punt gesteld en de voorlopig bewindvoerder zorgt ervoor dat Edward zicht heeft op zijn financiën en zijn autonomie terugkrijgt. De ergotherapeut van de mutualiteit geeft dan

weer woonadvies zodat de flat kan aangepast worden aan de noden van een patiënt met Parkinson en Elke stelt in het ziekenhuis een zorgplan op zodat Edward een overzicht heeft van de verschillende diensten die hem helpen.

Wanneer de dag nadert dat Edward uit het ziekenhuis ontslagen wordt, besluit Elke om zijn serviceflat woonklaar te maken om hem zo een mooie thuiskomst te bezorgen. Hij kon daarvoor immers niet rekenen op familie of vrienden. Samen met de psychologe en de bewindvoerder poetst ze zijn flat, zorgt ze voor meubilair en zet ze de kerstboom al klaar. Er zijn geen woorden om de dankbaarheid van Edward te beschrijven wanneer hij in zijn flat aankomt. Nu kan hij Kerstmis vieren in zijn eigen (t)huis.

Samen het zorgproces verbeteren

Op regelmatige basis vindt er een zorgoverleg plaats tussen alle elf betrokken hulpverleners, waaronder de overlegcoördinator, huisarts, thuisverpleging, kine, psychologe, regioverantwoordelijke van de poetsdienst, gezinshulp, dagoppas, dagopvang, de sociaal werker van de mutualiteit, de voorlopige bewindvoerder en de opnameverantwoordelijke van de serviceflat. Edward schuift meestal wat later in het overleg aan om alle gemaakte afspraken te overlopen en vragen te kunnen stellen.

Dankzij de overlegmomenten konden de thuiszorg en de persoonlijke noden van Edward kort opgevolgd worden. Al verliep de thuiszorg zowel op emotioneel vlak als in de praktijk moeilijk. Voor Edward was de overgang van het rusthuis naar een leven in een serviceflat met waardigheid en autonomie een hele aanpassing. Meer zelfs, het was confronterend. Het geringe aanbod hulpverleners in de thuiszorg en zijn financiële situatie maakten het er

14

niet makkelijker op. Daarenboven kwam er een definitieve breuk met zijn kinderen, kleinkinderen en schoonkinderen.

Zorg op maat

Na enkele maanden wordt de impact van de ziekte van Parkinson op het leven van Edward steeds groter. Hij gaat tot zijn grote frustratie fysiek achteruit en wordt minder mobiel, waardoor hij niet meer voor zichzelf kan zorgen. De serviceflat blijkt niet meer de gepaste oplossing te zijn en de zorgvraag wordt alsmaar groter. Dat is het moment waarop Edwards euthanasievraag terug de kop opsteekt. Aangezien zijn serviceflat aan een rusthuis grenst, is de drempel om naar daar te gaan deze keer wel kleiner.

Hoewel Edward moeite heeft met zijn afhankelijkheid, is hij opgelucht dat hij in het rusthuis wel de juiste zorg krijgt.

Het verhaal van Edward stopt erg plots en onverwacht in het rusthuis. Eén week voor hij sterft, telefoneert hij nog met Elke. Hij klonk toen heel tevreden en dankbaar voor de goede zorgen en fijne momenten die hij het voorbije jaar kreeg.

Hebben we het verschil kunnen maken?

Dankzij de goede samenwerking tussen alle partijen heeft hij nog een mooi jaar kunnen beleven. Een vakantie aan zee, uitstapjes naar de markt met de dagoppas, koffies gaan drinken, bezoekjes aan de bibliotheek. Met kleine gebaren en attenties maakten alle hulpverleners het verschil voor Edward, zodat hij zijn laatste levensjaar op een menswaardige manier kon beleven. Elke zorgverlener trad daarbij buiten de comfortzone van zijn afgebakende taakomschrijving. Een inspirerend verhaal dat we met jullie willen delen en als eerbetoon aan Edward indienden voor het Zorgverhaal van het jaar.

EDITO

O

Als je dit leest, zijn we al gezwind bezig aan de tweede maand van 2016. Terwijl 2015 een jaar was met nadruk op voorbereiding, zal 2016 een jaar zijn van realisaties. Onze NIAZ-Qmentum-accreditatie, een beslissing over de locatie van het nieuwe ziekenhuis en het elektronisch patiëntendossier zijn enkele streefdoelen die ik vooropstel, en dat alles passend binnen onze ambities.

L

Het wordt niet alleen een druk jaar, het moet ook een mooi jaar worden. Natuurlijk weet ik dat niet 100% zeker, maar het is wel een fijn en vooral goed uitgangspunt voor de komende maanden. Persoonlijk kijk ik weer erg uit naar de mooie verhalen en initiatieven in ons ziekenhuis. Want daar blijven wij van Jessa toch bijzonder sterk in. Denk maar aan de seniorenweek, de terugkomdag op neonatologie, de opstart van snack naar ethiek en de opname van het rode neuzenfilmpje.

I

Ik durf trouwens te stellen dat die warme, enthousiaste zorg voor ons allemaal -zowel voor artsen en medewerkers als voor vrijwilligers- de mooiste vanzelfsprekendheid geworden is die er bestaat. Dat wordt ook hard gemaakt, bijvoorbeeld door het label ‘Baby Friendly Hospital Initiative’ dat we zopas opnieuw behaalden. Of door de enthousiaste reacties van onze collega’s; lees zeker eens de interviews met onze collega’s van de algemene waak, het personeelsrestaurant en het mortuarium. En ik wil ook eens gebruik maken van de gelegenheid om

J

de makers van Jess! een groot applaus te geven voor de prachtige realisatie van dit magazine, telkens weer opnieuw. Je moet het maar doen!

Met die positieve wind in de zeilen nadert ons eerste streefdoel, de audit van NIAZ-Qmentum. Iedereen heeft bergen werk verzet om met alles tiptop in orde te zijn en ik reken erop dat we ook na de audit enkel streven naar de meest hoogkwalitatieve zorg. Enerzijds dragen innovaties als telerevalidatie daartoe bij, anderzijds zetten we sterk

dr. Yves Breysem

F 15

in op ieders talent, of zoals in dit nummer staat: wij ambiëren geen citroenloopbaan, maar een olijfboompad.

Ja, 2016 wordt ons jaar. Duik dus snel in deze Jess! en vis er de mooiste stukken uit. Geniet ervan!

S

nack naar ethiek:

verrassen, prikkelen en doen nadenken

Melanie Boulogne en Fabienne Mertens

16

JESSA PATIËNTGERICHT Warme en vriendelijke zorg, dichtbij de patiënt.

E

in kleine groepjes werken en praten over de

THIEK GAAT OM GROTE EN

dagelijkse gang van zaken op de dienst. Zo

KLEINE DINGEN ZOALS DE

willen we iedereen verwonderd doen staan,

ZONNEWERING AFLATEN VOOR EEN

prikkelen en doen nadenken over wat je

PATIËNT DIE MINDER MOBIEL IS, DE

anders kan doen opdat jijzelf, je collega’s en

MANIER WAAROP JE GOEIEDAG ZEGT

de patiënt zich beter gaan voelen. Het is ook

TEGEN IEMAND, EEN GLAS WATER

belangrijk om te beseffen dat vele kleine

UITSCHENKEN VOOR EEN PATIËNT OF

dingen een grote invloed kunnen hebben op

JE HOUDING NAAR JE COLLEGA’S TOE. REDENEN GENOEG DUS OM DE KOE BIJ DE HORENS TE VATTEN EN HET ETHISCH BEWUSTZIJN BIJ ELKE JESSA-MEDEWERKER (NOG MEER) AAN TE WAKKEREN.

Met veel zwier begint Melanie Boulogne, medewerker levensbeschouwelijke diensten,

Met snack naar ethiek delven we naar de essentie van ethiek op een heel toegankelijke en joviale manier.

je werking en op het algemene gevoel dat er heerst op een dienst en met uitbreiding op de volledige campus. Daarnaast merken we dat medewerkers het gewoonweg fijn vinden om eens op een ongedwongen manier van gedachten uit te wisselen en te luisteren naar hoe anderen de dingen interpreteren en aanpakken.”

De essentie “Om duidelijk te maken dat deze sessies

haar verhaal. “Als het woord ethiek valt,

interessant en toegankelijk zijn voor alle

dan verbinden velen het aan zware thema’s

Jessa-medewerkers, ongeacht je functie,

of onderwerpen, terwijl ethiek verweven

zochten we naar een naam die vooral gezel-

zit in ons dagdagelijkse werk en dus ook

ligheid oproept. Zo kwamen we uiteindelijk

terugkomt in de heel eenvoudige dingen.

op ‘Snack naar ethiek’, wat tegelijkertijd ook verwijst naar de kleine snack die we bij elke

Hoe ga je een patiëntenkamer binnen? Wat antwoord je als je merkt dat een patiënt zijn

bijkomt. Daarom bundelden het ethisch en

sessie voor iedereen voorzien. We hopen al-

hart wilt luchten terwijl er op dat moment

het paramedisch ethisch comité de krachten

vast op een mooie opkomst. We kunnen het

handen tekort zijn om al het werk gedaan

en gingen we op zoek naar een heel toffe

niet genoeg herhalen: ethiek zit verweven in

te krijgen? Wat is de impact van jouw

en toegankelijke manier om binnen een

alles wat we doen, het is dus belangrijk om

mentaliteit op jouw dienst? Wat doe je als

kort tijdsbestek van gedachten te kunnen

daarbij stil te staan. Bovendien gaat ethiek

twee collega’s een conflict hebben over de

wisselen met collega’s en ideeën op te

hand in hand met patiëntgerichtheid, mens-

verzorging van een patiënt? Er moet alsmaar

doen. Daarbij ligt de nadruk op het bewust

gerichtheid en teamspirit. Met de sessies

meer gebeuren met weinig mankracht, het is

maken van de keuzes die we soms (moeten)

kunnen we dus alleen maar nog meer gaan

dus belangrijk dat je op een losse en vlotte

maken. Na heel wat brainstormen kwamen

uitblinken in onze goede en warme zorg. De

manier kan omgaan met de kleine dilemma’s

we op het idee van ‘Snack naar ethiek’: een

sessies gaan in april van start, inschrijven

die je in je shift tegenkomt. En dat je kritisch

gezellige activiteit van één uur waarin we

kan via de vormingsagenda op Jessanet. Wij

nadenkt over jezelf en de manier waarop je

medewerkers willen verrassen, prikkelen en

kijken er alvast met veel enthousiasme naar

in je job staat.”

doen nadenken.”

uit.”

Tof & toegankelijk

Verwonderingsparcours

“Het ethisch comité organiseert wel eens

“We haalden de mosterd bij UZ Leuven, waar

activiteiten zoals een lezing of symposium

eenmaal per maand een sessie georgani-

rond ethiek, maar zowel Fabienne Mertens

seerd wordt waarop ze een casus bespreken.

als ikzelf hadden het gevoel dat er nog veel

Het begon daar kleinschalig, maar onder-

meer mogelijkheden waren om met ethiek

tussen wonen elke maand een 120-tal me-

aan de slag te gaan. Bovendien is ethiek

dewerkers die sessies bij. Ook wij zien het

iets waarmee elke Jessa-medewerker elke

in eerste instantie kleinschalig: op de drie

dag te maken krijgt, het is dus niet iets wat

campussen organiseren we dit jaar twee of

er nog even tussen de soep en de patatten

drie keer een Snack naar ethiek, waarbij we

17

SNACK NAAR ETHIEK di 12 april / 15u-16u campus VJ – Foyer di 19 april / 15u-16u campus SA – opleidingslokaal di 3 mei / 15u-16u campus SU – Zaal Demer

INTERVIEW Portret.

Engelbewaarders VAN DE NACHT

Regine Raemaekers en Leen Huybrechts

18

A

LS DE MEESTEN VAN ONS GEZELLIG THUIS ZIJN MET HET GEZIN, GETOOID MET DE WARMTE VAN EEN FLEECEDEKEN TV-KIJKEN, MET VRIENDEN EEN PINTJE DRINKEN OP CAFÉ EN ONDER DE WOL KRUIPEN, DAN MAKEN DE COLLEGA’S VAN DE ALGEMENE WAAK ZICH KLAAR VOOR HUN NACHTDIENST. VERGEET DIE SCÈNES OP TV WAAR HET TIJDENS DE NACHT DOODKALM IS EN DE AANWEZIGE MEDEWERKER MET ÉÉN OOG DICHT EEN UILTJE KNAPT. WERKEN TIJDENS DE NACHT IS CORVEE EN ZOALS HET LOT BEPAALT WORD JE MEESTAL OVERAL OP HETZELFDE MOMENT GEVRAAGD.

Mocht je Leen Huybrechts en Regine Raemaekers, die allebei deel uitmaken van de algemene waak op campus Virga Jesse, in één adem willen omschrijven, dan zou veelzijdig, to the point en met een stevige dosis humor een vrij correcte definitie zijn. In eerste instantie bieden zij ondersteuning aan alle afdelingen die ’s nachts handen tekort hebben. Zo helpen ze vaak driemaal per nacht met het geven van flesjes aan de baby’tjes op de afdeling neonatologie en als er ’s nachts ingrepen gebeuren, dan doen zij de omloop of nemen ze de recovery over. Verder doen Leen en Regine veel patiëntentransporten en ze helpen verpleegkundigen bijvoorbeeld ook als er een patiënt overleden is. Aangezien ze op zoveel afdelingen komen, beschikken ze over een ruime kennis, kunde en ervaring. “Collega’s weten dat en bellen ons ’s nachts dan ook vaak voor een tweede mening. In feite zijn we manusjes-van-alles, onze taken zijn dus moeilijk in één of enkele vakjes te stoppen.”

De nacht is nooit routinewerk en dat maakt het net zo fijn. En dat terwijl we allebei grote controlefreaks zijn. Een aantal zaken komen wel elke nacht terug, maar veel hangt ook af van het moment.

De ene nacht is het nog drukker op spoed dan de andere, er kan een ongeluk gebeuren waardoor het plots alle hens aan dek is,… Naast onze vastgelegde taken komen er dus altijd onverwachte, maar urgente zaken bovenop. Dat verklaart ook waarom we niet altijd meteen ter plaatse kunnen zijn als een afdeling ons belt. Als we iemand naar CT

19

INTERVIEW Portret.

moeten brengen, dan is dat prioritair op een collega helpen met een

ken heeft zo zijn voordelen als je kinderen hebt. Onze shift eindigt

patiënt die wisselhouding moet krijgen of een glycemie nemen, om

om 7 uur, je kan dus ’s morgens de kinderen nog naar school bren-

maar een voorbeeld te geven. Maar iedereen is natuurlijk met zijn ei-

gen voordat je gaat slapen en om half 4 kan je hen weer oppikken

gen schema bezig en collega’s weten ook niet wat wij op dat moment

aan de schoolpoort. ’s Avonds leg je hen te slapen en vertrek je naar

aan het doen zijn. In feite zouden ze ons live moeten kunnen volgen

je werk. Een waterdicht systeem! Nu zijn de kinderen groot, maar de

’s nachts (lacht). Als je dus denkt, waar blijven ze toch, er is een logi-

nacht blijft fijn om te doen. Al zijn er bepaalde zaken die je niet kan

sche verklaring voor.

doen, zoals een bloemschikcursus volgen op een vaste avond in de week.

Ondanks de drukte kunnen we ook de tijd nemen voor een patiënt en net dat tikkeltje extra doen. We draaien al jaren mee en

Een probleem waarbij elke afdeling een grote verantwoor-

weten dat er ’s nachts soms meer nodig is dan een infuus vervangen

delijkheid draagt, is het beddentekort tijdens piekperiodes.

of even het hoofd binnensteken op de kamer om te controleren of

We hoeven er geen tekeningetje bij te maken dat het soms echt

alles oké is. Wanneer een patiënt bijvoorbeeld naar het OK gebracht

wel overloopt op spoed. Op zo’n moment is er gewoon een plaatsje

wordt, dan zijn wij diegenen die zorgen voor de human talk. Met kleine

nodig voor de patiënt, zodat onze collega’s weer iets meer adem-

zaken zoals zeggen dat het normaal is dat het in het OK koud is en

ruimte hebben –letterlijk en figuurlijk– om alle andere wachtende

navragen aan de operatieverpleegkundige hoe lang het zou kunnen

patiënten te helpen. Als spoed je dus belt voor een extra bed, denk

duren, stellen we de patiënt op zijn gemak. Ook voor de familie is

dan niet ‘ja maar, die pathologie past niet op onze afdeling’. Als ze

het geruststellend als we hen het telefoonnummer van de afdeling

vragen voor een plaatsje, dan is dat uit noodzaak, niet om ambetant

geven zodat zij steeds kunnen bellen. Of sommigen moeten echt hun

te doen. Helaas gebeurt het nog te dikwijls dat wij bijna als een ech-

hart kunnen luchten, dan proberen we ons even neer te zetten en

te onderhandelaar moeten optreden of afdelingen moeten sussen in

luisteren we. Dat kan natuurlijk alleen maar omdat we extra krachten

dergelijke situaties.

zijn en niet de verantwoordelijkheid voor een afdeling dragen. Maar het maakt alles wel net iets aangenamer. ‘s Nachts meewandelen met de familie tot aan de uitgang, een tasje koffie brengen naar mensen

We blussen niet alleen figuurlijk brandjes, maar ook letter-

die aan het waken zijn of een plateau eten gaan halen voor patiënten

lijk. We zitten namelijk allebei in de tweede interventieploeg. Daar-

op de afdeling die lang hebben gewacht op spoed: dat tikkeltje meer

naast komt het agressiealarm bij ons aan en zijn wij ook diegenen

kunnen doen, dat geeft ons veel voldoening

die mee op zoek gaan naar ‘verloren’ patiënten. Het is al meermaals voorgevallen dat een patiënt zogenaamd zoek was, terwijl die in feite even naar buiten ging om een sigaret te roken zonder dat te

’s Nachts werken heeft iets magisch (Leen). Mensen gedragen

melden aan de afdeling. Eén keer dachten we echt dat iemand weg

zich dan anders, rustiger en ook de sfeer in het ziekenhuis is totaal

was, en wij maar zoeken, zoeken, we hadden bijna heel de campus

anders dan overdag. De nacht zelf is onvoorspelbaar, maar er is geen

binnenstebuiten gekeerd. Tot we uiteindelijk ons verloren schaapje

drukte van bezoekers, kiné, keukenpersoneel en andere zorgverleners.

slapend terugvonden bij een andere patiënt in bed.

Als kind mocht ik soms mee met mijn mama, zij was nachtzorgkundige.

Waarschijnlijk heb ik toen al de magie van de nacht gevoeld.

Aan de manier waarop ik mijn kinderen ’s morgens knuffel, weet mijn man hoe zwaar de nacht is geweest (Leen). Tijdens Toen mijn kinderen klein waren, dachten ze dat ik niet werkte

de nacht zien we soms veel miserie, wat psychisch wel wat van

(Regine). Wanneer ik het dan uitlegde, plakte mijn zoon meteen een

je vraagt en af en toe blijf je dan toch even verweesd achter. De

naam op dat ‘fenomeen’: zijn mama was een nachtdier. ’s Nachts wer-

afdelingen hebben hun teamgenoten waarmee ze terug op adem

20

kunnen komen, maar wij vertrekken om 7 uur. En hoewel we samenwer-

Collega’s vragen ons niet om hulp voor pluimpjes van 25

ken, zien we elkaar niet veel tijdens onze dienst. Bovendien moet je er

kilo. Tijdens sommige nachten springen we op één uur tijd bij op

continu zijn voor iedereen en rust uitstralen. Stel dat er een reanimatie

3 diensten waar we dan telkens 8 patiënten helpen goed leggen.

is, dan moet je eveneens troost kunnen bieden aan de familieleden op

Als je dan geen glijzeil gebruikt, is je rug binnen de kortste keren

de gang, of de patiënt die ernaast ligt op zijn gemak stellen. Er is op dat

kapot. Ook al zegt een collega van een afdeling: “Kom, het is druk,

moment dus weinig of geen tijd om het verdriet of de ellende die je ziet

we doen dat snel zonder glijzeil”, dan dringen we daar toch op aan.

een plaats te geven.

Je gaat toch ook geen besmette kamer binnen zonder isolatiemaatregelen? Dat is net hetzelfde! Noem ons gerust het uithangbord van het glijzeil. Als er een onbeperkt budget was, dan zouden we

’s Nachts zijn er veel tranen en verdriet en dan voelen we: hier-

zelfs op elke kamer in het ziekenhuis een glijzeil voorzien!

voor zijn we niet opgeleid. Mochten we carte blanche krijgen, dan zouden we een psycholoog toevoegen aan het team van de algemene waak. Een doodgeboorte, een verkeersongeval, een onverwacht over-

Wij zijn de handen en hersenen van de nacht. Iedereen van

lijden,… De familie blijft meestal in de wachtzaal alleen achter en heeft

de algemene waak heeft zijn eigen kwaliteiten: Regine heeft

op dat moment morele steun nodig en een luisterend oor. Op medisch

vooral kennis en ervaring in heelkunde, Leen heeft op de MIC

vlak zijn we heel sterk, maar op bepaalde momenten is er meer nodig

gewerkt. Zo heeft iedereen wel zijn stokpaardje en samen zijn we

dan enkel medische kennis… Het zou dus echt goed zijn moest er voor

dus van alle markten thuis. Soms is het inschatten wie van ons

de moeilijke momenten iemand beschikbaar zijn met de juiste psycholo-

waar het meest dringend nodig is. Dat schipperen maakt onze job

gische bagage.

niet altijd even makkelijk. Maar we krijgen veel appreciatie en het is altijd leuk als mensen ons vertellen dat ze blij zijn dat wij er voor hen waren. We voelen wel dat we een acuut ziekenhuis zijn en als

Sommigen hebben moeite met een jetlag en de uurwisseling…

je dan maar met zijn drieën bent voor een volledige campus is dat

Dat gevoel ervaren wij verschillende keren per maand. ‘s Nachts

vaak krap. We hopen dat collega’s er dus begrip voor hebben dat

werken is superfijn, maar het eist zijn lichamelijke tol. Je voelt dat aan

we niet altijd stante pede kunnen bijspringen. Als we opgeroe-

je lichaam, maar we doen onze job veel te graag om te veranderen naar

pen worden bij een acute operatie (trauma, sectio), reanimatie

een dagpost. We zijn trouwens ook altijd al avondmensen geweest.

of agressie, dan is het logisch dat alles dan even daarvoor moet

Toen we jonger waren, lagen we nooit voor 1 uur ’s nachts in bed. Vroeg

wijken. Ook helpen we op de kraamafdeling als er een nachtelijke

opstaan is echt niet voor ons. Twee keer per jaar hebben we opleiding

babyboom is of, minder leuk, als er een patiënt overleden is. Colle-

en dan moeten we om 7 uur al hier zijn, daar zijn we dan bij wijze van

ga’s bellen ons bijvoorbeeld ook ’s nachts omdat hun printer niet

spreken een week ambetant van. Je moet dan onmenselijk vroeg op-

werkt. Zoiets kan natuurlijk wachten. Al hebben we ondervonden

staan, er is geen parking,… Ja, geef ons maar de nacht hoor.

dat het probleem vaak opgelost is door na te gaan of de stekker wel insteekt (echt waar!).

Humor werkt. We maken veel dingen mee, maar we blijven altijd vrolijk en optimistisch. Soms zien we collega’s denken, wat zeggen die

Heb je al geschreven dat we snoepkousen zijn? De algemene

twee nu weer, maar we merken dat we heel veel opgelost krijgen met

waak is een dienst die vaak vergeten wordt. We steken immers

humor, het breekt het ijs en mensen voelen zich sneller op hun gemak.

overal een handje toe en patiënten en familieleden die we

Op het einde van de shift is alles ook veel grappiger. Als je moe bent

’s nachts hielpen, linken ons aan de afdeling waar zij verbleven. Als

en een zware nacht hebt gehad, dan heb je bijna hetzelfde gevoel als

ze dan chocolaatjes geven, komen die ook daar terecht. Gelukkig

wanneer je zat bent. Elk plezant iets dat er dan gebeurt, lijkt dubbel zo

geven de afdelingen ons nu en dan eens een doosje pralines dat zij

plezierig.

ontvingen. Hmmm, zo lekker!

21

DE GLIMLACH Zo maken we van Jessa een warme plek.

WEEK VAN DE DERDE LEEFTIJD T IJDENS DE WEEK VAN DE DERDE LEEFTIJD SCHONKEN WE EXTRA AANDACHT AAN ALLE 70-PLUSSERS IN ONS ZIEKENHUIS. ZO WERDEN ZE IN DE WATTEN GELEGD DOOR STUDENTEN HAARTOOI EN TRAKTEERDEN WE HEN OP ONTBIJTBUFFETTEN. WE ORGANISEERDEN OOK FILMVERTONINGEN VAN ONDER MEER MARINA EN DE COLLEGA’S EN VOOR HET VIJFDE JAAR OP RIJ STELDEN ONZE COLLEGA’S VAN GERIATRIE ONDER LEIDING VAN SARAH CHAVATTE, HANNE SOURBRON EN ANITA JANS OPNIEUW HET MAGAZINE ‘OUDEREN MET FLAIR!’ SAMEN.

22

RUBRIEK Rubriekzinnetje

Nacht of avond, middag of morgen Maak je om de tijd geen zorgen Kraaienpoten, grijze haren Laat je drijven door de jaren En heb je lak aan de kalender Als je maar kunt zeggen ik ben d’r!

Toon Hermans

Hanne Sourbron

23

OP STAP Jess! treedt in het voetspoor van een collega.

een dagje mee met het

MORTUARIUM G

IJ? MEE OP STAP MET DE MORTUARIUMMEDEWERKER? GE ZIJT GEK. BINNEN DE VIJF MINUTEN LIGT

GE ZELF VAN UW STOKJE, U KENNENDE. GEGNIFFEL ALOM TIJDENS ONZE DIENSTVERGADERING. IK PROBEER MIJN GEZICHT STRAK TE HOUDEN, MAAR PROESTTE HET NA VIJF SECONDEN OOK UIT VAN HET LACHEN. TOEGEGEVEN: TOEN IK PAS BIJ JESSA BEGON, MOEST IK EENS MET MIJN COLLEGA MEE OM EEN FOTO VAN EEN SONDE TE NEMEN. HOEWEL IK NOG MAAR AAN HET DEURGAT VAN DE KAMER STOND, OP EEN VOLGENS MIJ VEILIGE AFSTAND VAN HET VERSTE BED WAAR DE PATIﾃ起T LAG, TROK IK METEEN LIJKBLEEK WEG EN ZOCHT IK ZO SNEL MOGELIJK EEN LEUK BEELD OP DE GANG -OP SOMMIGE AFDELINGEN TROUWENS EEN HEUSE UITDAGING!- OM MIJN GEDACHTEN OP TE FOCUSSEN. MAAR DAT WAS TWEE JAAR GELEDEN. ONDERTUSSEN BLEEF IK ZELFS RECHT, EN MET EEN BLOSJE OP DE WANGEN, TIJDENS HET VOLGEN VAN EEN LONGOPERATIE. IK KNIJP WEL NOG STEEDS MIJN OGEN TOE BIJ HET GEVEN VAN EEN KRUISJE ALS DE KIST OPEN IS.

Petra Thijs

24

RUBRIEK Rubriekzinnetje

25

ZORG VOOR DE PATIËNT/KLANT

EXPERT CONSULENT Leervermogen Ontwikkelen van medewerkers en klantsystemen Overtuigingskracht

SPECIALIST

Probleemanalyse Ontwikkelen van medewerkers en klantsystemen Oordeelsvorming

ZORGONDERSTEUNEND Discipline Stressbestendigheid Omgaan met details

BEHANDELEND

Besluitvaardigheid Oordeelsvorming Probleemanalyse INNOVATIE

PATIËNTENKLANTENCONTACT

Management identificatie Creativiteit Omgaan met details AMBASSADEUR

ZORGVERLENEND

Mondelinge presentatie Sociabiliteit Overtuigingskracht

Mondelinge uitdrukkingsvaardigheid Luisteren Sensitiviteit

Plannen en organiseren Aanpassingsvermogen Probleemanalyse PROCESONDERSTEUNEND

LEIDINGGEVEND Delegeren Groepsgericht leiderschap Individugericht leiderschap

VERTEGENWOORDIGER

KLANTGERICHTHEID INTEGRITEIT SAMENWERKING

Aanpassingsvermogen Discipline Inzet ADMINISTRATIEF Schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid Omgaan met details Vasthoudendheid TOEZICHT

COÖRDINEREND

Optreden Voortgangscontrole Stressbestendigheid

Voortgangscontrole Plannen en organiseren Initiatief

Onafhankelijkheid Omgevingsbewustzijn Organisatiesensitiviteit

VAKKUNDIG

Probleemanalyse Creativiteit Flexibel gedrag

MANAGEMENT ZORG VOOR HET PROCES

Visie Besluitvorming Ondernemerschap

AANSTUREND / VOORWAARDENSCHEPPEND

HET MORTUARIUM

volgens Jessa 2.0

Om meer duidelijkheid te scheppen voor medewerkers en leidinggevenden rond functies, opdrachten en verwachtingen, ontwierp de dienst personeel & organisatie het honingraatmodel. Welke functie je ook uitoefent bij Jessa, drie competenties zijn altijd vereist: klantgerichtheid, integriteit en samenwerking. Die drie competenties vind je centraal terug in de witte raat.

Daarnaast worden er aan elke functie specifieke competenties toegekend. Voor een mortuariummedewerker zijn er twee functiespecifieke kenmerken, namelijk zorgondersteunend en procesondersteunend.

26

7

u45. De telefoon rinkelt. “Heb je zin om vandaag met mij mee te

zo is er toen besloten dat ik ook voor de foetussen zou zorgen. Ik heb

lopen? Het belooft een drukke dag te worden.” Ietwat in snel-

dan een mooi tekstje geschreven dat ik voorlees als ik een foetus naar

heid gepakt neem ik mijn pen en notitieboekje en 5 minuten later sta

het kerkhof breng. Vanuit het ziekenhuis getuigt dat van respect en

ik aan het mortuarium. Ik hap nog eens goed adem alvorens binnen

ook al is het maar iets kleins wat slechts enkele minuten tijd vraagt, ik

te gaan. Voor alles een eerste keer, dacht ik bij mezelf en ik moedigde

vind het wel belangrijk om dat te doen en niet ‘gewoon’ de foetus op

mezelf aan dat het allemaal wel zou meevallen.

het kerkhof af te geven. Kelly en Sofie staan wel nog steeds in voor de begeleiding van de ouders; maar zodra de foetus naar het mortuarium komt, neem ik het van hen over.”

Gelukkig stelt mortuariummedewerker Petra Thijs mij meteen op mijn gemak. “En gaat het lukken denk je? Je gaat zien dat het gaat meevallen hoor. Het klinkt misschien gek, maar dit is echt fijn om te doen.”

Terwijl we op het pendelbusje richting campus Salvator wachten,

En, zijt ge geslaagd?

vertelt Petra hoe ze in deze job is gerold. “Mijn ouders hadden een

Terwijl Petra alle nodige documenten invult en controleert, vraag ik of

funerarium in Zonhoven en vanaf mijn veertiende draaide ik mee in de

er in de winterperiode meer mensen sterven. “Ze zeggen wel eens dat

zaak. Op mijn vierentwintigste nam ik de zaak over. Dat was best wel

de mensen bij het ontluiken en het vallen van de bladeren heengaan,

zwaar, je moet 24u op 24, 7 dagen op 7 beschikbaar zijn. Daarnaast

maar dat heeft er toch weinig mee te maken volgens mij. In al die

had ik een taxibedrijf en was ik 15 jaar lang ambulancier. Op het

jaren heb ik eigenlijk nooit een verschil gemerkt tussen de seizoenen.”

laatste werd het me allemaal wat veel en besloot ik om het roer om

Als alle papierwerk in orde is, neemt Petra me mee naar de onthaal-

te gooien. Een heel goede beslissing, ik had al veel eerder naar het

balie. “Telkens als er iemand overlijdt, moet ik ook een formulier

Jessa Ziekenhuis moeten komen. Ik werk hier ontzettend graag en als

invullen voor het wegnemen van de gehoorbeentjes en dat faxen naar

ik thuiskom zijn er geen kopzorgen. Dat is toch wel een andere manier

Sint-Augustinus in Antwerpen.”

van leven.”

Dan nemen we terug het pendelbusje naar campus Virga Jesse. “En, zijt ge geslaagd”, vraagt de altijd even vrolijke buschauffeur Gust aan Geen risico’s nemen

Petra. Met een grote lach maakt ze duidelijk dat het dik in orde komt.

Aangekomen op campus Salvator kijken we of er nieuwe overledenen

“In het begin was ik heel stil”, vertelt Petra. “Maar ondertussen ken

zijn en welke lichamen al opgehaald werden door de begrafenisonder-

ik veel mensen op beide campussen, dat maakt mijn job eens zo fijn.

nemer. “Op deze campus mogen begrafenisondernemers de overlede-

Toen ik hier pas begon kon ik gelukkig op de hulp rekenen van Petra

nen ophalen zonder dat er een medewerker aanwezig is, op campus

De Smet en Katrien Gijbels van de pastorale dienst en op Ria Servaes.

Virga Jesse moet er altijd iemand van ons aanwezig zijn”, legt Petra

Zij hebben me hier wegwijs gemaakt. Ook van Carl Renckens heb ik

aan me uit. We wandelen naar de ruimte waar de frigo’s staan en waar

veel hulp gekregen. Ik sta namelijk ook in voor de uitleendienst. Toen

alle documenten liggen. “Als er een stickertje op de frigodeur hangt,

ik hier in januari 2015 begon liep de uitleendienst niet goed en heb-

dan wilt dat zeggen dat er achter die deur een lichaam ligt. Ik contro-

ben we dat terug op de rit gezet. Het is een fijne aanvulling op mijn

leer altijd of elk lichaam een identificatiebandje heeft en of die gege-

taken als mortuariummedewerker, wat in feite een eenzame job met

vens overeenstemmen met die van de sticker op de deur. Als dat niet

weinig sociaal contact is. Begrijp me niet verkeerd, ik vind het echt een

zo is, roep ik iemand van de afdeling vanwaar het lichaam komt zodat

fantastische job. Maar de combinatie mortuarium-uitleendienst maakt

die de identiteit kan bevestigen. Ik neem geen risico’s, dat is veel te

het perfect. Zo leer ik veel collega’s en afdelingen kennen. Bovendien

delicaat. Verder kijk ik of de lichamen aangekleed zijn of een OK-kleed

wordt het erg geapprecieerd dat ik het materiaal tot op de afdeling

aanhebben, wat ik vervolgens in ons computersysteem ingeef.”

breng en daar weer ophaal. Vele afdelingen zitten vaak tot over hun oren in het werk, dus alle kleine beetjes hulp zijn voor hen meer dan welkom.”

In één van de frigo’s ligt ook een babylijkje. “Deze baby is 33 weken oud. Gisteren kwam de imam langs voor een rituele wassing, vandaag of morgen komt een begrafenisondernemer het lichaampje ophalen.

Aangekomen op campus Virga Jesse gaan we eerst naar de hostessen

De regel is dat alle overledenen door een begrafenisondernemer

aan de inkombalie. “Wij hebben daar twee boeken liggen waarin we bij

opgehaald worden, op uitzondering van de foetussen. Vanaf 25 weken

elk overlijden op de juiste dag een plakker kleven met de patiëntgege-

spreken we over een baby. Vroeger bekommerden Kelly Vanhove en

vens. Zo weten de hostessen wie er ligt en voor wie er die dag even-

Sofie Niewold van de sociale dienst zich over de foetussen, zij brach-

tueel een begroeting kan zijn. Op campus Virga Jesse verzorg ik onder

ten ze dan bijvoorbeeld ook naar het kerkhof. Toen ik hier een aantal

meer de begroetingen op weekdagen van 1 tot 2 uur en op zaterdag

maanden werkte, vroeg ik of ik eens met hen mee naar het kerkhof in

van 2 tot 3 uur in de namiddag. De hostessen staan in voor de begroe-

Hasselt mocht. Zij zagen dat ik mij daar op mijn gemak voelde; ik ken

tingen tussen 6 en 7 uur ’s avonds. Om de dag te doorbreken, want er

ook de mannen van het kerkhof. Van mijn kant zag ik dan weer dat zij

is immers niet altijd een begroeting en begroetingen duren ook niet de

zich toch niet helemaal comfortabel voelden bij het hele gebeuren. En

hele dag, help ik dan op zaterdagmiddag met de medicatieverdeling op

27

OP STAP Jess! treedt in het voetspoor van een collega.

campus Salvator. Daar kunnen we trouwens al jarenlang beroep doen

waarop Petra nog eens aan het laken trekt zodat het mooi genoeg

op Bèreke (Lambert) voor de begroetingen die ’s avonds plaatsvinden.

over het lichaam ligt. Als alle nodige documenten ingevuld zijn, rijdt

Bèreke, ondertussen al 83 jaar, werkte vroeger in de wasserij.”

de begrafenisondernemer weg met de brancard en maakt Petra het lege ‘bed’ klaar voor de volgende. Ze verwijdert de lakens, ontsmet het bed, legt er een vers laken en nieuwe kussensloop op en rijdt

Rilling

het bed in de frigo. Eén ding weet ik nu al zeker: een mortuariumme-

Dan komen we aan in het mortuarium. “Persoonlijk vind ik het licht

dewerker legt kilometers af op een dag en heeft forsballen nodig.

op campus Virga Jesse beter aangepast voor begroetingen. Zie je

“Ik heb al dikwijls gezegd: hoe kleiner, hoe dapper, hoe groter, hoe

het verschil”, vraagt Petra aan mij terwijl ze de spots aandoet. “Spots

slapper”, zegt Petra met een knipoog.

geven een veel mooier licht waardoor je de kleur van het lichaam wat meer warmte kan geven. Met daglicht kan je dat effect nooit creëren.

Op de vraag of ze het soms niet moeilijk heeft, ondanks al die jaren

Wat er wel ontbreekt is de mogelijkheid om rustige muziek af te

ervaring, antwoordt Petra dat ze ’s morgens altijd eerst even op de

spelen in de wachtruimte. Families en vrienden zijn altijd muisstil in

lijst kijkt wie er ligt en hoe oud die persoon is alvorens de frigodeu-

de wachtruimte, waardoor je alle andere geluiden extra fel opmerkt.

ren te openen. “Want als je die persoon kent of als het een kindje of

Bijna continu hoor je voetstappen en het doorspoelen van de toilet-

baby’tje is, dan staat je hart toch heel even stil… Ook voor de andere

ten van de verdiepingen hierboven. Muziek zou dus zeker helpen, en

medewerkers is het soms zwaar. Onlangs moest een afdeling op

bovendien worden mensen daar rustig van.”

korte tijd drie mensen afgeven. Toen voelde ik heel duidelijk dat de verpleegkundigen toch even hun hart moesten luchten.”

Ondertussen belt de beëdigd geneesheer aan. “Die komt één van de lijken controleren. Voordat een lichaam gecremeerd wordt, moet de

“Zullen we het lege bed terug naar hematologie brengen? En dan

pacemaker namelijk verwijderd worden”, licht Petra toe. Vervolgens

kunnen we ineens naar de afdeling oncologie gaan, daar staat een

gaan we naar de afdeling hematologie, waar die ochtend een me-

aspiratietoestel dat naar de dienst medische instrumentatie gebracht

vrouw overleden is. Nadat Petra gecontroleerd heeft of de overlij-

mag worden. Als het toestel in orde is, noteer ik het vervolgens terug

densakte volledig en correct ingevuld is, gaat ze naar de kamer waar

in planon.” Onderweg komen we langs de naai- en linnenkamer, waar

de mevrouw ligt. Ze doet een paar blauwe handschoenen aan, maakt

Petra verse lakens en handdoeken oppikt voor het mortuarium. “Nu

een lichte buiging met haar hoofd en trekt met veel respect het laken

nog even nieuwe fixatieboxen ophalen en naar het uitleenlokaal

over de mevrouw. Samen duwen we het bed met de mevrouw door

brengen en dan kunnen we terug naar beneden.”

de gang en stappen de lift in. Plots houdt de lift halt, de deuren gaan open en een patiënt kijkt enkele seconden verstijfd naar het bed.

Als ik nu aan dat moment terugdenk, krijg ik nog steeds een rilling

Bloemetjes van de kraamafdeling

over me heen. “Dat is helaas onvermijdbaar. We doen ons best om

Onderweg vertelt Petra dat sommige medewerkers echt bang zijn

een zo kort mogelijke route te nemen en maken altijd gebruik van de

om in het mortuarium te komen. “Ze komen dan met twee of drie, of

dienstliften, maar soms staan we toch nog oog in oog met patiënten

sommigen komen hier überhaupt nooit.” We wandelen verder door

of bezoekers.”

de gangen en komen langs de autopsieruimte. “Vorige zaterdag assisteerden mijn collega Martine Berx en ik een arts bij het uitvoeren van

Wanneer we terug aankomen in het mortuarium, komt er net een

een autopsie. Zo een autopsie duurt enkele uren en vraagt mentaal

begrafenisondernemer aangereden. “Ah, een nieuwe collega”, vraagt

toch wel veel van een mens. Bovendien is deze autopsieruimte erg

hij aan mij als ik de deur voor hem openhoud. Wanneer hij hoort dat ik

verouderd, wat het nog minder aangenaam maakt om daar autopsies

Petra volg voor ons personeelsmagazine, drukt hij mij op het hart dat

te laten doorgaan. Gelukkig komt daar binnenkort wellicht verande-

ik alles goed moet opschrijven, want Petra is een krak in haar werk.

ring in. Ook de rituele wassingen vinden in die ruimte plaats. Vaak

Ook dat staat bij deze genoteerd.

zijn daar heel veel mensen bij aanwezig die ontzettend emotioneel zijn, dan ben ik ’s avonds wel helemaal leeg.”

Hoe kleiner, hoe dapper

“Maar dat neemt niet weg dat ik mijn job fantastisch vind. Ik haal

Terwijl Petra en de begrafenisondernemer met behulp van een plank

daarenboven veel voldoening uit de positieve reacties van de fami-

en een hoes het lijk van de tafel op de brancard tillen, valt het me

lieleden en vrienden van de overledenen. Het gebeurt regelmatig

opnieuw op hoeveel rust en respect beiden uitstralen. Hoe gek dat

dat zij terugkomen om mij bloemen te brengen. Het doet ook deugd

misschien ook klinkt, je zou kunnen stellen dat je net zoals bij ver-

om op regelmatige basis van de kraamafdeling bloemetjes te krijgen

pleegkundigen en artsen ook hier die warme zorg terugvindt. Het zit

die mensen niet mee naar huis namen; ze fleuren het mortuarium

hem soms in hele kleine dingen, zoals de hoofdknik bij het binnenko-

wat op. Of onlangs kwam een vrouw speciaal van Scherpenheuvel af

men van de ruimte, haar veelzeggende respectvolle blik, de handen

om mij een doosje pralines als bedankje te geven. Ja, ik ben hier echt

die quasi perfect in kruisjesvorm op het lichaam liggen of de manier

content.”

28

INSPIRATIE & INZICHT Toekomstgericht en leeftijdsbewust werken.

Wat brengt de

TOEKOMST? N

zo we r

k

ET ALS JIJ EN IK HEEFT OOK KAREL BOSMANS, ONZE DIRECTEUR PERSONEEL EN ORGANISATIE, GEEN GLAZEN BOL. DESONDANKS HEEFT HIJ WEL EEN LOEPZUIVERE VISIE OVER TOEKOMSTGERICHT EN LEEFTIJDSBEWUST WERKEN. HIJ GOOT ZIJN IDEEËN EN OVERTUIGINGEN IN 7 SLAGZINNEN DIE VOOR ELK VAN ONS –VAN STAGIAIRES TOT ERVAREN ROTTEN IN HET ZIEKENHUIS– HET VERSCHIL KUNNEN MAKEN IN DE TOEKOMST. EEN TOEKOMST WAARIN ZOWEL JESSA ALS JIJZELF EEN BELANGRIJK AANDEEL HEBBEN OM ZE TE KUNNEN WAARMAKEN.

Karel Bosmans

29

w en

ij a a n

WAARDERENDE EN STIMULERENDE WERKOMGEVING

INSPIRATIE & INZICHT Toekomstgericht en leeftijdsbewust werken.

1.

WEG MET

2.

DE CITROENLOOPBAAN,

BLIJVEN ONTWIKKELEN

“Het is niet omdat je een diploma gehaald hebt, dat je nooit meer moet leren. Feit is dat stilstaan gelijk staat aan achteruitgaan, iets wat we ons -zeker als ziekenhuis- niet kunnen veroorloven. De geneeskunde en wetgeving evolueren continu, net als de manier van omgaan met mensen.

Begrijp me niet verkeerd, ik verwacht niet dat we allemaal terug op de schoolbanken gaan zitten en ons bij wijze van spreken informatie laten injecteren. Maar het is meer dan ooit belangrijk om flexibel te zijn, scherp te staan en mee te zijn met nieuwe evoluties. Vele zaken pik je vanzelf op op de werkvloer, bijvoorbeeld van (pas afgestudeerde) collega’s of via het peter- en meterschap. Gebruik dus je voelsprieten. Verder beschikken we over een degelijk stage- en opleidingsbeleid, nieuwe leervormen en een skillslab om allerlei technieken in te oefenen op poppen. Met al die maatregelen willen we tegemoet komen aan de noodzaak om altijd mee te zijn met alles.”

LEVE HET

OLIJFBOOMPAD “Met de citroenloopbaan bedoel ik het typische Belgische systeem waarbij we op zo weinig mogelijk jaren, zoveel mogelijk proberen te werken om dan vroeg op (brug)pensioen te kunnen gaan.

Dat is niet langer houdbaar, zowel op menselijk als op financieel vlak.

Daarom dat bijvoorbeeld de leeftijd voor vervroegd pensioen, net als de effectieve pensioenleeftijd, omhoog getrokken worden. Tegelijkertijd worden steeds meer mensen geconfronteerd met een burnout. Ook dat is te wijten aan de citroencultuur. Op korte tijd alles geven tot de laatste druppel is een foute instelling die fysiek en mentaal littekens achterlaat. Vandaar het idee van het olijfboompad: een olijfboom verspreidt zijn energie over de jaren heen, waardoor die op zijn gemakje oud wordt en constant veel vruchten draagt. Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal wat meer zoals de olijfboom moeten (kunnen) zijn, mits de juiste ondersteuning. De laatste 10 jaar zijn er al veel maatregelen getroffen voor de ziekenhuissector, zoals het aantal dagen bijkomend verlof vanaf je 45ste. Uiteraard zijn er nog meer maatregelen nodig om tot een goed evenwicht en goede levenskwaliteit te komen, we zullen daar de komende jaren dan ook sterk op inzetten.”

WIJ ZIJN GEDOEMD OM ONS TE

3.

SCHAF HET WOORD

LEEFTIJD

AF

4.

“Jij als individu staat centraal, niet jouw leeftijd. De druk van de overheid om langer aan het werk te blijven, wordt alleen maar groter en iedereen beseft ondertussen ook wel dat we allemaal langer zullen moeten werken. Maar het zou fout zijn als we enkel je leeftijd als criterium hanteren om je te helpen om tot een fijne werkervaring en mooie carrière te komen. Nee, wij willen je toekomstgericht ondersteunen van bij het begin in plaats van pas op het toneel te verschijnen zodra het cijfertje 5 of 6 vooraan je leeftijd opduikt.”

WERK HOEFT NIET ALTIJD GEKOPPELD TE ZIJN AAN

VASTE UREN EN EEN VASTE LOCATIE

“Velen onder ons hebben een smartphone die we, al dan niet tijdens de pauze, eens vastnemen om bijvoorbeeld Facebookupdates te bekijken. Of we krijgen allemaal wel eens een privételefoontje tijdens de werkuren. Langs de andere kant checken we ook thuis soms onze e-mails van het werk. Je kan werken dus steeds minder koppelen aan vaste uren en een vaste locatie; het leven thuis en op het werk lopen meer en meer in elkaar over zonder duidelijke grens. En dat is waar thuiswerk in het verhaal opduikt. Zo loopt er momenteel op de dienst MKG/MVG een proefproject rond thuiswerk. Ik geloof erin dat sommige diensten, zoals backofficediensten, onder bepaalde voorwaarden van thuis uit even goed en kwalitatief werk kunnen verrichten. Bovendien stijgt je levenskwaliteit als je je werkuren beter kan afstemmen op je privéleven. Ik kijk erg uit naar de resultaten van het proefproject en hoop dat we thuiswerk dan snel kunnen uitrollen naar andere diensten.”

30

6.

DANKZIJ

AUTOMATISATIE

KUNNEN WIJ WARMERE MENSEN ZIJN “Er is niet alleen de druk vanuit de overheid om langer te werken, we worden ook verplicht om te besparen in de gezondheidszorg. Dat heeft onder meer effect op het menselijk kapitaal in onze organisatie en de kostprijs ervan, of vrij vertaald op ieder van ons en de werkdruk die we ervaren. Wist je dat de loonkost binnen Jessa op jaarbasis 150 miljoen euro bedraagt? Om onze toekomst veilig te stellen en een zo kwalitatief mogelijke warme zorg te kunnen bieden zonder extra werkdruk te creëren, moeten we dus op een slimme manier werken. Software en automatisatie bieden daarbij een uitkomst, aangezien ze een deel van ons werk kunnen overnemen, zodat er voor ons meer tijd resteert om die warme zorg die we zo hoog in het vaandel dragen, effectief te kunnen bieden aan onze patiënten.”

5.

LEVENSLANG LEREN IS ZOALS WATER VOOR EEN VIS

“Volgens mij gaat leren, losstaande van onze leeftijd, de komende 10 à 15 jaar een evidentie zijn waarbij we zelfs niet stilstaan. Want al doende leren we continu intuïtief bij in onze natuurlijke biotoop.

Vergelijk het met IT: als je vroeger een computer kocht, dan moest je je eerst door een ontzettend dikke handleiding wurmen met de werking van het dos-systeem alvorens aan de slag te kunnen gaan. Maar als je vandaag bijvoorbeeld een iPad koopt, dan is die zo intuïtief dat je zelfs geen handleiding nodig hebt. Nieuwe zaken (aan)leren gaat net zo vanzelfsprekend zijn.

De enige voorwaarde is dat je openstaat voor nieuwe zaken, werkwijzen en technologische evoluties. Denk maar aan het gebruik van applicaties en telegeneeskunde in de toekomst. Dat vraagt van de zorgkundigen een intuïtieve aanpassing, want hoewel je de patiënt niet ziet, volg je hem toch op. Andere voorbeelden zijn het gebruik van de infokiosken waar patiënten zich inschrijven of het gebruik van tablets voor de maaltijdbevraging.”

7.

PAS

IK BIJ DE JOB OF PAST DE JOB BIJ MIJ? “Volgens het oude denkmodel legt een werkgever opdrachten voor een bepaalde functie vast om vervolgens op zoek te gaan naar een persoon die die opdrachten het best kan vervullen. Bij Jessa zijn we echter voorstander van talentmanagement: we gaan op zoek naar jouw talenten en kijken hoe we die binnen het ziekenhuis kunnen inzetten. Want hoe beter jij je talenten kan gebruiken, hoe meer bevlogen je zal zijn en hoe beter je presteert. Dat is dus een win-winsituatie voor jou en het ziekenhuis. Bovendien vermijden we zo het fuiksyndroom, waarbij je op jonge leeftijd de fuik binnenzwemt om dan, na 15 jaar lang op dezelfde dienst gestaan te hebben, vast te stellen dat je niet meer uit de fuik kan zwemmen. Of met andere woorden: als je onvoldoende bijleert en je talenten niet ontwikkelt, is het moeilijk om te veranderen, terwijl we door ons flexibel op te stellen dergelijke scenario’s makkelijk kunnen vermijden. Al reikt onze ambitie verder: wij willen als het ware een kweekvijver van talent zijn. We zien een job niet als louter uitvoerend, maar als iets tofs waarin we het ondernemerschap en de creativiteit van elke persoon naar boven willen halen. Groeigesprekken spelen daarbij een essentiële rol. Wat zijn jouw mogelijkheden, passies en talenten? Waar wil jij naartoe?

Leidinggevenden zijn geen controleurs, maar vervullen een coachende functie. Door die manier van denken kunnen we de bedreiging van het langer werken omzetten naar een kans. Want als jij je talent ten volle kan benutten en met veel goesting komt werken, ga je makkelijker stress onder controle houden en meer genieten van je werk en je leven. Wat denk je? Is dat geen mooi voornemen?”

31

VOORUIT Jessa innoveert en biedt topklinische zorg.

MOBIELE

APPS

VOOR HARTPATIËNTEN

H

ART- EN VAATZIEKTEN VEROORZAKEN IN EUROPA JAARLIJKS MEER DAN 4 MILJOEN DODEN EN VORMEN WERELDWIJD ÉÉN VAN DE VOORNAAMSTE STERFTEOORZAKEN. NA EEN HARTINFARCT MOET DE PATIËNT VAAK ZIJN LEVENSSTIJL AANPASSEN OM HERVAL TE VERMIJDEN, MAAR SLECHTS EEN MINDERHEID VAN DE HARTPATIËNTEN SLAAGT ERIN OM EEN GEZONDE LEVENSSTIJL OP LANGE TERMIJN VOL TE HOUDEN. OM DAAROP EEN ANTWOORD TE BIEDEN, ONTWIKKELT JESSA SAMEN MET DE UHASSELT EEN AANTAL MOBIELE APPLICATIES, WAARONDER EEN FIETSAPP, EEN APP VOOR DE OPVOLGING VAN DE VERSCHILLENDE FACETTEN VAN REVALIDATIE EN EEN APP IN SPELLETJESVORM VOOR PATIËNTEN MET VOORKAMERFIBRILLATIE. DAARNAAST LOOPT ER EEN PROJECT ROND DE INTELLIGENTE MEDICATIEPOT EN EEN PROJECT ROND INTERACTIEVE EDUCATIE OM HARTPATIËNTEN MEER INZICHT TE GEVEN IN HUN ZIEKTE.

“Het Jessa Ziekenhuis startte enkele jaren geleden, als één van de touwtrekkers binnen Europa, met een grootschalig onderzoek naar alternatieve en innovatieve zorgmodellen zoals telerevalidatie of revalidatie op afstand”, begint dr. Ines Frederix, arts-onderzoeker bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek en assistent cardiologie het verhaal. “Kaderend in dit onderzoek hebben we een grote studie opgezet, genaamd Telerehab III. Die studie onderzocht de langetermijnvoordelen van cardiale telerevalidatie bij meer dan honderd hartpatiënten, zowel op klinisch als op economisch vlak.”

Revalidatie op afstand

“Het principe van telerevalidatie of revalidatie op afstand is vrij eenvoudig. In feite revalideert de hartpatiënt ‘op afstand’ met behulp van zogenaamde sensoren, zoals een stappenteller of een accelerometer. Parameters als de fysieke activiteit en hartslag worden opgemeten en automatisch verstuurd naar een centraal platform.

De patiënt krijgt dan feedback via e-mail, sms of apps op de smartphone. Hij wordt dus als het ware op afstand gecoacht. Tegelijkertijd kan de arts via het centrale platform alle patiënten opvolgen en zo een kwalitatief hoogstaande zorgverlening garanderen.”

32

zo we r

k

Het platform werkt in twee richtingen: als er iets mis gaat met de patiënt, wordt de arts verwittigd, maar de arts kan ook zelf boodschappen sturen naar de patiënt.

dr. Ines Frederix

33

w en

ij a a n

INNOVATIEVE EN BEWEZEN TOPKLINISCHE ZORG

VOORUIT Jessa innoveert en biedt topklinische zorg.

Langer gezond & betere levenskwaliteit

Uit de studie blijkt dat hartpatiënten die telerevalidatie kregen het veel beter deden dan de patiënten die geen telerevalidatie kregen. Hun fysieke conditie ging er namelijk tien keer zoveel op vooruit over een periode van zes maanden, wat bovendien resulteerde in een betere levenskwaliteit. “Wat nog veel belangrijker is”, geeft dr. Frederix aan, “is dat we vaststelden dat de patiënten die geen telerevalidatie kregen meer dan dubbel zo vaak heropgenomen werden wegens hartproblemen.

Die patiënten werden ook gemiddeld twee maanden vroeger heropgenomen in vergelijking met patiënten die wel telerevalidatie kregen. Enkele duidelijke bevindingen die overtuigend aangeven wat de meerwaarde van telerevalidatie kan zijn.”

Het succesverhaal van Telerehab III lijkt ook zeer relevant in het huidige landschap van budgettaire beperkingen binnen de gezondheidszorg.

Telerevalidatie houdt namelijk niet alleen hartpatiënten langer gezond en uit het ziekenhuis, het kan ook de kosten van de gezondheidszorg drukken. “Elke patiënt die via telerevalidatie opgevolgd werd, kostte ruim 500 euro minder voor de gezondheidszorg. Telerevalidatie biedt dus de mogelijkheid om meerdere patiënten tegelijkertijd op een efficiëntere manier te behandelen, zonder dat daarvoor het budget voor de gezondheidszorg zwaar moet verhogen.”

Medische en technologische expertise

Prof. dr. Karin Coninx, decaan van de faculteit wetenschappen UHasselt vult verder aan: “Ongeveer drie jaar geleden zijn we een samenwerking gestart met het Jessa Ziekenhuis. Zo bundelen we hun medische kennis met onze expertise

op het vlak van technologie. Die samenwerking leidt tot mooie resultaten in onze gemeenschappelijke onderzoekslijn MobileHeart. We werken momenteel aan de ontwikkeling van verschillende apps.”

Eén van die apps bouwt verder op de bevindingen uit de Telerehab-studies en zal de multifacettaire aanpak van de revalidatie verder uitdiepen.

Supraja Sankaran, doctoraal onderzoekster aan de UHasselt, ontwikkelt de app.

“Alles is gestart vanuit het idee dat het moeilijk is voor zowel artsen als patiënten om de revalidatie op te volgen. Sommige patiënten krijgen immers advies over verschillende aspecten van hun revalidatie: fysieke training, inname van medicatie, gewichtsbeheersing, dieetadvies,... We wilden iets ontwikkelen dat de opvolging

Hartpatiënten die telerevalidatie krijgen, doen het opvallend beter.

Supraja Sankaran. “We maken er dus een communicatieve tool van met waarschuwingen in de twee richtingen: als er iets mis gaat met de patiënt wordt de arts verwittigd, maar andersom kan de arts boodschappen sturen naar de patiënt om hem aan te moedigen of bepaalde zaken te verbeteren.”

“Het is wel belangrijk dat de app volledig afgesteld wordt op de eindgebruiker.

De typische fitnessapps zoals die nu al bestaan zijn niet geschikt voor deze patiënten”, vult prof. dr. Coninx aan. “We merken in de lopende studie dat het overhandigen van de app hier in het revalidatiecentrum het vertrouwen bij de patiënt sterk verhoogt. Waarschijnlijk omdat de patiënt weet dat de app samen met medische professionals ontwikkeld is, waardoor we eventuele angst in belangrijke mate kunnen reduceren.”

Fietsapp Back on bike

van al die verschillende facetten wat makkelijker maakt en er zijn voldoende studies beschikbaar die aantonen dat mobiele toestellen zoals smartphones daarvoor uitermate geschikt zijn. Mensen dragen hun gsm of smartphone immers altijd bij zich en tegelijkertijd kunnen er zo meer gegevens over de patiënt verzameld worden.”

Geen typische fitnessapp

“We ontwikkelen niet alleen apps, maar streven ook naar een volledig zorgsysteem ter ondersteuning van het revalidatieproces. Verder komt er een specifiek platform waar artsen en andere leden van het multidisciplinaire revalidatieteam toegang tot hebben zodat ze efficiënt het verloop van de revalidatie kunnen opvolgen en wanneer nodig met de patiënt kunnen communiceren”, vertelt

34

Eén van de mobiele applicaties die momenteel ontwikkeld wordt is Back on bike. Eva Geurts, doctoraal onderzoekster in het domein mensmachine interactie aan de UHasselt: “Met deze fietsapp begeleiden we coronaire patiënten. Ze revalideren bij Jessa, maar hun revalidatie eindigt na drie maanden.

We zouden uiteraard graag hebben dat die patiënten niet stoppen met bewegen en dat ze niet hervallen. Omdat de Telerehab studies met de stappentellers de werking van telerevalidatie aantonen, maar sommigen liever fietsen in plaats van te stappen, ontwikkelden we de fietsapp waarmee patiënten thuis kunnen bewegen zonder dat ze telkens naar het revalidatiecentrum moeten komen, en waarmee ze toch kunnen rekenen op persoonlijke begeleiding.”

De fietsapp werkt op basis van een hartslag die met een horloge met

hartslagmeter gemeten wordt. “Dat is gebruiksvriendelijker dan een band rond de borstkas. De app wordt ook afgestemd op de patiënt door rekening te houden met zijn medische gegevens en zijn vooraf bepaalde persoonlijke hartslagzone. Uiteraard kunnen patiënten rekenen op een goede begeleiding tijdens het fietsen. Zo kunnen ze een op voorhand gedefinieerde fietsroute selecteren op het knooppuntennetwerk of een vrij gekozen traject fietsen. Wanneer ze hun smartphone op de fiets plaatsen en een horloge met hartslagmeter dragen, wordt hun hartslag gemeten tijdens het fietsen. Komen ze boven hun hartslagzone, dan krijgen ze onmiddellijk een waarschuwing dat ze het wat rustiger aan moeten doen. Fietsen ze te traag (slaat hun hart te traag), dan krijgen ze een aanmoediging om wat sneller te trappen. De begeleidende cardioloog kan de hartslagzone bijvoorbeeld ook aanpassen in functie van het trainingsniveau van de patiënt“, vertelt Eva Geurts.

App voor patiënten en hun kleinkinderen

“Daarom hebben we momenteel twee projecten lopen rond therapietrouw. Het eerste project (in samenwerking met Bayer, i-propeller en DAE Studios) omvat de ontwikkeling van een nieuwe app, die opgevat is als een sociale interactie, zeg maar een spel dat patiënten met voorkamerfibrillatie samen met hun kleinkinderen kunnen spelen”, licht Lien Desteghe toe. “Het is een innovatieve manier om de therapietrouw te verhogen. De patiënt wordt door de app namelijk gestimuleerd om de medicatie goed in te nemen en als hij dat goed doet, krijgt hij weetjes over de ritmestoornis te zien, een quiz of foto’s van de kleinkinderen die hun deel van de app gebruiken. Zo proberen

zijn om in de app te verwerken. In september was de eerste demoversie klaar en hebben we een tweede workshop georganiseerd. De patiënten en de kleinkinderen konden dan de app uittesten, wat vlot verliep”, vertelt Lien Desteghe.

“Begin december werd de app Health Buddies dan uitgerold naar patiënten.”

Intelligente medicatiepot

“Een ander project waaraan we momenteel werken is de intelligente medicatiepot. In het deksel van die pot zit een chip die registreert wanneer de patiënt zijn medicatiefles opent om zijn bloedverdunner te nemen. Die gegevens worden dan naar ons verstuurd via telemonitoring. Dagelijks volgen we zo ongeveer vijftig patiënten in een proefproject om te zien of ze hun medicatie goed innemen. We voorzien hen ook van feedback indien ze zich niet aan het correcte medicatieschema houden. Dat levert zeer mooie resultaten op met een mooie therapietrouw tot gevolg”, besluit Lien Desteghe.

De typische fitnessapps zoals die nu bestaan, zijn niet altijd geschikt voor patiënten. we hun kennis over hun aandoening te verhogen en ze gezonder te laten leven.”

Uitbouw telemonitoringscentrum

Lien Desteghe, doctoraal onderzoekster aan de UHasselt, werkt aan een heel andere toepassing. Zij richt haar aandacht op patiënten met voorkamerfibrillatie. “Dat is de meest voorkomende hartritmestoornis, ongeveer 25% van de bevolking boven de 40 jaar zal ooit deze aandoening ontwikkelen. Door het onregelmatig samentrekken van de voorkamers van het hart bestaat de kans dat er zich daar bloedklonters vormen, die kunnen loskomen en elders in het lichaam voor problemen kunnen zorgen. Om het risico op het ontwikkelen van beroertes en embolieën tot een minimum te herleiden, wordt het bloed bij veel patiënten met voorkamerfibrillatie preventief verdund. Het is wel heel belangrijk dat deze patiënten hun bloedverdunner dagelijks correct innemen.”

“In het begin wordt een contract opgesteld door patiënten en hun kleinkinderen”, gaat Lien Desteghe verder. “Voor de patiënt betekent dat dat hij elke dag zijn bloedverdunner goed neemt en zich daaraan houdt. Het kleinkind doet een andere gezonde belofte, bijvoorbeeld dat het elke dag een appel zal eten. Ook het kleinkind moet dagelijks aangeven hoe goed het zich aan die opdracht houdt. Zo kunnen ze samen vorderingen maken in het spel en krijgen ze een beloning.”

De ontwikkeling van de app loopt in verschillende fasen via workshops. “In april 2015 hadden we een eerste workshop, waarbij een aantal patiënten met hun kleinkinderen naar hier zijn gekomen om te kijken wat voor spelletjes leuk zouden

35

Tot slot zet het Jessa Ziekenhuis in op nieuwe technologie om hartpatiënten meer inzicht te geven in hun ziekte. Dr. Frederix: “Het principe is dat we patiënten educatie aanbieden op een interactieve manier, in plaats van de klassieke les die ze nu krijgen. Het bestaat uit een platform waar verschillende filmpjes en getuigenissen te zien zijn van onder meer patiënten, artsen en alle betrokken paramedici die hen meer informatie geven over de verschillende factoren die belangrijk zijn in secundaire preventie, zoals sport, roken, familie en revalidatie.

Het uiteindelijke doel is om dat mee te integreren in de totaalaanpak. De vorm waaronder dat zal gebeuren, is nog niet afgelijnd.”

DE GLIMLACH Zo maken we van Jessa een warme plek.

VOOR ALTIJD IN ONS HART

E

ind november organiseerde de afdeling neonatologie voor de tweede keer

een terugkomdag. Kelly en Robby, supertrotse ouders van Liene en Seppe, waren van de partij en werpen hun licht op deze dag. “Het was een heel speciaal moment voor ons. Bij de geboorte van ons Liene vertoefden we een vijftigtal dagen op de dienst neonatologie, voor ons was de terugkomdag dus letterlijk terugkomen naar de eerste thuis van Liene.

Aangezien we zoveel tijd bij jullie hebben doorgebracht, was het bijzonder leuk om alle medewerkers terug te zien. We hebben enorm veel respect voor hen en het was een hele eer om nog eens mogen langs te komen. Ik denk dat dat ook voor andere ouders zo voelde. Je ziet die dag immers veel ‘lotgenootjes’ terug en je merkt dat alles bij iedereen nu zijn ‘ge-

wone’ gang gaat. We konden ons nog een vrij goed beeld vormen van de kindjes die gelijktijdig met ons Liene op de afdeling verbleven.

Als je ziet hoe flink ze allemaal gegroeid zijn, de tijd gaat snel. Het is ook fijn om een praatje te kunnen slaan met de andere ouders.

De terugkomdag is dus zeker een aanrader.

Bovendien steekt het concept goed in elkaar.

De dag start met een ontbijt, en vermits de kids altijd vroeg wakker zijn... Ook de fotoreportage en het weerzien van medewerkers en ouders is super. Het bezoekje van de Sint maakte het plaatje compleet. Een welgemeende dankjewel aan iedereen voor deze leuke dag en voor alle goede zorgen. Liene had het niet beter kunnen treffen -behalve thuis bij mama, papa en broer natuurlijk. We zien alle medewerkers van neonatologie heel erg graag en zoals we altijd en overal vermelden: voor altijd in ons hart!”

Veronique Chef

36

DE GLIMLACH Zo maken we van Jessa een warme plek.

Jessa opnieuw erkend als Baby Friendly Hospital

G

tegelijkertijd zorgen we voor een goede begeleiding en leggen we duidelijk uit waarom borstvoeding zo goed is.”

OED NIEUWS: HET JESSA ZIEKENHUIS BEHAALDE VOOR DE TWEEDE KEER OP RIJ HET WERELDWIJDE KWALITEITSLABEL ‘BABY FRIENDLY HOSPITAL INITIATIVE’.

DAT LABEL WORDT UITGEREIKT DOOR UNICEF EN HET FEDERAAL BORSTVOEDINGSCOMITÉ VAN DE FOD GEZONDHEIDSZORG EN MOET OM DE VIER JAAR HERNIEUWD WORDEN.

Gezinsgerichte ontwikkelingszorg

Eén van de hoofdredenen om het label te behalen was de bezorgdheid en nood aan afstemming en uniformiteit tussen de verschillende disciplines (vroedvrouwen, gynaecologen, kinderartsen, verpleegkundigen neonatologie, kinesisten, …). “Maar omdat elk kind, elke mama en elke situatie anders zijn, blijft het een moeilijke materie en kan het soms lijken alsof we tegenstrijdige informatie geven, terwijl we ons in feite aanpassen aan de mama en de baby. Dat leidt ook tot continue inspanning en vormt een uitdaging voor het ganse team om iedere mama en baby de voor hen juiste info en ondersteuning te bieden.”

Met het behalen van het label en het vele reflecteren erover, transformeerde onze eerder traditionele zorg naar een gezinsgerichte ontwikkelingszorg op neonatologie. “Dat houdt in dat we stressfactoren en sensoriële prikkeling zo laag mogelijk houden, onder meer door het beperken van licht en geluid en door het stimuleren van huid-huid contact door middel van de kangoeroezetels.”

“In 2010 behaalde Jessa als eerste Limburgse ziekenhuis het kwaliteitslabel. Wij zetten toen een uitgebreid borstvoedingsen moedervriendelijk beleid uit waarop we vandaag nog steeds voortbouwen”, blikt lactatieverpleegkundige Edith Velaers terug. “Zo organiseren we één keer per maand een infoavond voor zwangere vrouwen, waarbij we onder meer de voordelen van en praktische tips over borstvoeding toelichten.” Wetenschappelijke studies tonen namelijk aan dat borstvoeding tot de leeftijd van zes maanden (en ook daarna) grote voordelen heeft en dat niet alleen voor de gezondheid van moeder en kind, maar ook op psychologisch, sociaal en economisch vlak.

“Dat onze aanpak werkt, blijkt uit de cijfers: één van de voorwaarden om het label te behalen, is dat minstens 75% van de pasbevallen moeders borstvoeding geeft bij ontslag. Wij zitten daar aan ruim 80% startvoeding na geboorte en ruim 75% bij ontslag. De belangrijkste reden voor dat verschil is bijvoeding op medische indicatie.”

Ouders erkend als eerste zorgverlener

Verder spelen ‘Couplet Care’ en ‘Family Centered Care’ een sleutelrol.

“Ouders worden actief betrokken en zelfs als eerste zorgverlener erkend in de zorg van hun pasgeborene, weliswaar ondersteund door de verpleegkundigen. Daarenboven zijn er aangepaste bezoekuren voor de broertjes en zusjes zodat ook zij op hun gemak kunnen wennen aan het kersverse gezinslid alsook aan de omgeving waarin die verblijft. Ook de rooming-in kamers, die jonge gezinnen vlak voor ontslag gebruiken, zijn -net zoals de ouder-kindboxen waar de moeder of vader continu bij de pasgeborene kan blijven als die op de afdeling neonatologie verblijft- een mooi en dankbaar resultaat van het behaalde label dat tegelijkertijd leidt tot een betere hechting en een nog betere borstvoeding”, vertelt hoofdvroedvrouw Liesbeth Wuyts. “Al die grote en kleine initiatieven ondersteunen we met hart en ziel om te verzekeren dat elke baby van bij de geboorte de beste start krijgt met een goede voeding en optimale gezondheid.”

Ook medewerkers leren alle nodige vaardigheden via bijscholingen. “Elke medewerker die betrokken is bij de moeder-kindzorg (verpleegkundigen, artsen, schoonmaakmedewerkers, kinesisten, anesthesisten,…) maakt het verschil en wordt bevraagd als we het kwaliteitslabel willen behalen. Als Baby Friendly Hospital zijn we bovendien gebonden aan een gedragscode en een aantal vuistregels die op elke kamer en in de consultatieruimtes geafficheerd staan. Elke mama kiest natuurlijk zelf of ze al dan niet borstvoeding geeft, maar als het mogelijk is, dan raden wij dat natuurlijk wel aan. In eerste instantie zetten we alles op alles voor een tevreden mama die zich goed in haar vel voelt en een baby die goed gedijt, maar

37

UPDATE Een selectie van de laatste nieuwtjes en belangrijkste weetjes.

OKS IN PRAAG

DE VRIENDEN VAN OKS, OPERATIEKAMER SENIOREN VAN HET JESSA

ZIEKENHUIS,

TROKKEN

DEZE WINTER VIJF DAGEN NAAR PRAAG, DE STAD VAN DE HONDERD TORENS. IN GEDACHTEN REISDEN OOK RENÉ, ETIENNE, JEAN EN OMER MET HEN MEE. TIJDENS EEN WANDELING IN HET CENTRUM BRACHTEN ZE ONDER MEER EEN BEZOEK AAN DE BEKENDE ASTRONOMISCHE KLOK. VERDER STONDEN HET OUDE KONINKLIJK

JOZ

SENIOREN

Voor hun jaarlijkse driedaagse reis trokken de JOZsenioren in oktober naar de AUBE in Frankrijk, waar ze verbleven in de middeleeuwse stad TROYES. Op de agenda stonden onder meer een GELEIDE WANDELING in de hoofdstad van de Aube, een rondleiding in de voorma-

PALEIS, HET STRAHOVKLOOSTER,

lige CISTERCIËNZERABDIJ VAN CLAIRVAUX, waarvan de

HET PALEIS VAN WALLENSTEIN EN

gebouwen nu dienst doen als gevangenis en een bezoek

DE BEROEMDE KARELSBURG OP

aan enkele CHAMPAGNEHUIZEN in Urville, Fontette

HET TE BEZOEKEN-LIJSTJE. OOK

en Chamery. Verder namen ze een toeristisch treintje

MUZIEKLIEFHEBBERS

tussen de druivenranken en genoten ze volop van het

KWAMEN

AAN HUN TREKKEN: ZE MAAK-

stralende weer en de heerlijke champagne.

TEN NIET ALLEEN EEN MOOIE BOOTTOCHT MET MUZIKALE OM-

Tot de jaarlijkse tradities van de JOZ-senioren behoort

LIJSTING OP DE MOLDAU, MAAR

ook het MOSSELSOUPER in de LORKA in HASSELT. Zoals

WOONDEN OOK EEN CONCERT VAN

steeds was het weer een culinair festijn, met mosselen

DE BEROEMDE COMPONIST SME-

op drie verschillende bereidingswijzen of, voor diegenen

TANA BIJ.

die niet zo’n fan zijn van mosselen, een lekker stukje vlees of vis. Met een lekkere dame blanche en een kopje koffie sloten ze de gezellige avond af.

Nog een jaarlijks terugkerende activiteit is de WIJNDEGUSTATIE, die deze keer doorging in de polyvalente

ruimte van campus Virga Jesse. Dirk Vandaele stelde zes Italiaanse wijnen voor; Richard en Eugene, twee bestuursleden van de JOZ-senioren, zorgden voor de aangepaste hapjes. Zowel de wijnen die gedegusteerd werden als de recepten van de hapjes vind je terug op de website van de JOZ-senioren: www.jessazh.be/joz.

38

UPDATE Een selectie van de laatste nieuwtjes en belangrijkste weetjes.

Totaaloverzicht van afdeling in één oogopslag dankzij kleurenkaartjessysteem dat een patiënt op een isolatiekamer ligt. Een wit kaartje met de vermelding NH (naar huis) en transfer wilt zeggen dat de patiënt op ontslag mag. Verder ontwierpen we kaartjes voor als de medewerkers van de schoonmaak er niet toe gekomen zijn om een kamer te poetsen. Medewerkers van de middagposten steken dan een rooskleurig kaartje met de vermelding ‘vuil’ in het bord, zodat we een duidelijk overzicht hebben van de kamers die ’s morgens eerst gepoetst moeten worden. Patiënten die we opnemen vanuit een ander discipline, krijgen dan weer een groen kaartje.”

Onze collega’s van cardiologie ontwierpen een systeem waarmee ze in één oogopslag niet alleen een totaaloverzicht hebben van alle patiënten op hun afdeling, maar dat ook duidelijk weergeeft of medewerkers van andere disciplines ingeschakeld zijn en al dan niet reeds langsgingen bij een patiënt. “We bedachten hiervoor een systeem met gekleurde kaartjes en kenden aan elke discipline een ander kleur toe. Elke kleur telt drie versies om de huidige status weer te geven: aanvraag, lopende en taak volbracht. Daardoor zien we bijvoorbeeld ook onmiddellijk of een patiënt ontslagklaar is.”

“Een eenvoudig, maar heel doeltreffend systeem. Momenteel maken de medewerkers van de sociale dienst, liaison geriatrie en de kinesisten er gebruik van, maar wellicht breiden we dat op korte termijn nog uit naar andere disciplines zoals de diëtisten”, licht hoofdverpleegkundige Najate Oussaih toe.

“Het handige aan dit systeem is dat je zelf het aantal vakjes en kleuren kiest, en je er dus zoveel disciplines in kan verwerken als je wilt. We hebben het een centrale plek op onze afdeling gegeven, maar op zo een manier dat het toch voldoende afgeschermd is voor bezoekers en patiënten. Wij vinden het zeker een aanrader voor andere diensten, het heeft ons al heel wat tijd en telefoontjes bespaard.”

“Daarnaast linkten we een aantal kleuren aan belangrijke informatie. Zo gebruiken we een geel kaartje om aan te duiden

39

PARTNERS IN CRIME Samen vormen we Jessa.

MAMMA MIA

Naar goede traditie vond in december de jaarlijkse teambuilding van de palliatieve eenheid en het palliatief supportteam plaats. Met een aperitiefje in de hand haalden ze hun beste kookkunsten naar boven en bakten ze pizza’s in het authentieke bakhuisje in de Tuiltermolen op Herckenrode. Ze sloten deze geslaagde namiddag af met een lekker dessertje.

Op expeditie De studiedienst infrastructuur en masterplanning trok voor zijn teambuilding richting Genk. Na een lekker etentje bij het Italiaanse restaurant La Posta in de Vennestraat, gingen ze op C-mine expedi-

SAMEN IN BED

tie. Een gids leidde hen vol enthousiasme langs een uniek belevingsparcours met onder meer installaties van bekende artiesten als Stijn Meuris en Pascale Platel.

OP ÉÉN VAN DE WARMSTE WINTERDAGEN OOIT SPOORDEN DE SOCIAAL WERKERS VAN JESSA RICHTING ANTWERPEN VOOR EEN COMPETITIEF FOTOSPEL. VOOR DE INDELING VAN DE GROEPEN WERDEN

ALLE WISKUNDIGE BASISPRINCIPES

LOSGELATEN OP PERSOONLIJKE INFORMATIE, WAARNA HET SPEL ECHT KON BEGINNEN. GEWAPEND MET EEN STADSKAART EN EEN AANTAL OPDRACHTEN BELANDDEN DE GROEPSLEDEN SAMEN IN BED IN DE HABITAT, MAAR WERDEN OOK BIJVOORBEELD ORTHODOXE JODEN, DAKLOZEN EN AGENTEN VERSCHALKT VOOR EEN GROEPSFOTO. DIPLOMATIE, ORIËNTATIE, ALERTHEID EN EEN WINNAARSMENTALITEIT BEPAALDEN DE UITEINDELIJKE WINNAARS! DE DAG WERD SFEERVOL AFGESLOTEN IN EEN ITALIAANS RESTAURANT, GEVOLGD DOOR EEN BEZOEKJE AAN DE KERSTMARKT.

40

D

STRAAT VAN DE

iëtisten en eten, het blijft een gouden combinatie. Het is dus niet verwonderlijk dat zij voor hun teambuilding de culinaire kaart trokken en samen met een gemotiveerde gids de Finger Food Route in de Vennestraat volgden. De eerste stopplaats was café ’t Tulpke, waar een rasechte ‘Winterslagse’ café-uitbaatster achter de toog staat. Het team werd er getrakteerd op een lekkere tas koffie met Genkse koekjes van verschillende nationaliteiten (Belgische, Poolse, Turkse, Griekse en Italiaanse). Gelukkig dat het geen Civet-koffie was, je wil niet weten hoe die geproduceerd wordt!

Na de koffie was het tijd om de boodschappentas te vullen in de Turkse supermarkt Dudemsa, die met zijn verschillende exotische vruchten en uitheemse groenten een waar speelparadijs voor diëtisten is.

Ook hier stonden er hapjes klaar zoals Turkse olijven en fetakaas.

Terwijl de diëtisten zich naar de volgende culinaire halte begaven, doopte de gids hen onder in de geschiedenis van de Vennestraat en kwamen ze de man met de mooiste snor van Genk tegen. Aangekomen bij Vincent delicatessen werden ze getrakteerd op boterhammetjes met ‘kannibaal’ (filet americain) en paté. Daarnaast had Vincent glutenvrij gehaktbrood bereid. Om de vertering een beetje te helpen werd hen nog een lekkere limoncello aangeboden in het koffie- en eethuis Gepetto. Ze sloten deze leuke namiddag in de Vennestraat, ook wel de Straat van de Zintuigen genoemd, af aan de mijnschachten van C-mine.

“Men and girls came and went like moths among the whisperings and the champagne and the stars.” De dienst Personeel & Organisatie trad tijdens zijn teambuilding binnen in de magnifieke en tot de verbeelding sprekende wereld van de Roaring Twenties. Na een ontbijt in huis 10 begaven ze zich richting het Modemuseum voor een begeleid bezoek. Vervolgens flaneerden ze door de straten van Hasselt en werden ze in het Theatercafé ontvangen door mrs. Yvette Wilmaerts voor een lekkere lunch. Met het gastoptreden en presentatie van mr.

Frank sloten ze hun teambuilding in schoonheid af.

Speurneuzen Gewapend met een roadbook en gps met topografische kaart gingen de medewerkers van ICT op zoektocht in Hasselt centrum. Gps-coördinaten leidden de verschillende teams naar waypoints waar ze vragen moesten oplossen en opdrachten uitvoerden. Hoe meer juiste antwoorden en vervulde opdrachten, hoe meer tips de teams kregen voor het eindspel. Ze sloten deze zoektocht af met een pastabuffet in het Theatercafé.

41

ZINTUIGEN

JAZZ AGE

PARTNERS IN CRIME Samen vormen we Jessa.

ACHTER DE SCHERMEN BIJ TVL

De medewerkers van de ondersteunende diensten kregen tijdens hun teamuitstap een blik achter de schermen van TVL. Ze namen eventjes de nieuwsstudio over en collega Annick Germeys presenteerde met glans een item uit het avondnieuws voor het team. Na een lekker aperitiefje genoten ze van een gezellig etentje in restaurant Crudo.

Holle bolle Begin november brachten onze collega’s van Reva 4 een bezoekje aan de ambachtelijke chocolatier Holle Bolle te Tongeren. Daar konden ze kiezen tussen een ‘gewone’ workshop chocolade maken of

RUMBA Geriatrie 2 wilde deze keer eens iets totaal anders en ongewoons als teambuildingactiviteit. Daarom vorderde Guido Lempens zijn djembé-collega Theo op voor een inspirerende muzikale workshop. De teamleden laadden hun auto’s vol met djembés en andere Afrikaanse instrumenten en trokken richting Diepenbeek, waar collega Cedric zijn huis ter beschikking stelde voor de workshop. Met veel enthousiasme, inzet en zin voor ritme werd er op de geitenvellen geslagen en tot ieders verbazing bleek er heel wat onontgonnen muzikaal talent in het team van geriatrie 2 aanwezig te zijn.

Na anderhalf uur intens oefenen sloten ze de workshop af met een volledig Afrikaans nummer: de rumba galmde tot ieders voldoening door de living. De avond werd verdergezet met eten, drinken en gezellig keuvelen, en de roep naar herhaling van deze workshop weerklonk meerdere malen. Het was een ontspannende workshop waarbij het team zich alweer een stukje meer verbonden voelt.

een workshop met een erotisch kantje. Uiteraard kozen ze voor de tweede optie. Eerst maakten ze een erotische figuur uit chocolade, vervolgens leerden ze om pralines te maken met een pralinévulling.

De workshop werd afgesloten met het maken van studentenhaver. Het was een leuke, leerrijke en lekkere ervaring waarbij veel gelachen werd. Na de workshop nodigde diensthoofd Paul Janssen iedereen uit om bij zijn thuis de benen onder tafel te schuiven. Daar werd het team verwend met een pasta- en dessertenbuffet, een ideale afsluiter, waarvoor dank!

42

UPDATE Een selectie van de laatste nieuwtjes en belangrijkste weetjes.

Rennersteam Lotto-Soudal op onderzoek bij Jessa

E

zegt dr. Olivier Ghekiere, radioloog in het Jessa Ziekenhuis en extern lid van de medische staf van Lotto-Soudal.

IND NOVEMBER ZAKTEN 19 BELOFTES VAN HET RENNERSTEAM LOTTO-SOUDAL AF NAAR HASSELT, WAAR ZE EEN REEKS MEDISCHE TESTEN AFLEGDEN DIE KADEREN IN DE INTERNATIONALE ‘PRO@HEART STUDY’ VAN PROF. DR. HEIN HEIDBUCHEL EN DR. KRISTOF LEFEBVRE. WANT MINSTENS EVEN BELANGRIJK ALS DE VRAAG HOE FIT DE RENNERS ZIJN, IS HOE GEZOND ZE ZIJN.

Sporthart

“Het onderzoek gebeurt in het kader van de Pro@Heart study, die ik nog vanuit Leuven als een internationale multicentrische studie mee opzette”, vervolgt prof. dr. Heidbuchel. “Daarbij willen we een grote groep jonge atleten die intensief sporten voor een lange periode –tot wel 25 jaar– opvolgen. Want het is wel bekend dat sportinspanningen leiden tot veranderingen in volume en functie van de hartkamers, het zogenaamde sporthart, maar het is niet bekend welke veranderingen samenhangen met enerzijds de beste sportprestaties en anderzijds de zeldzame problematiek van hartverzwakking of hartritmestoornissen.”

Onder leiding van prof. dr. Heidbuchel ondergingen de renners uitgebreide cardiologische testen. “Die testen zijn deels verplicht door de UCI, maar we zijn veel verder gegaan. Ze omvatten onder andere een elektrocardiogram (ECG), een maximale inspanningstest met meting van zuurstofconsumptie en een echografie van het hart.

Daarnaast voerden wij een bloedname uit voor nieuwe merkers en een 24-uren registratie van het hartritme.”

Talentdetectie

Alle onderzoeken passen in de ambitie van de medische cel van Lotto-Soudal, die zich nog intensiever wilt bezig houden met het U23-team. “Daarom onderzochten we alle renners grondig voor de start van het wielrennersseizoen 2016. Om zijn licentie te krijgen is elke renner verplicht om elk seizoen een sportmedische keuring ondergaan”, vertelt dr. Steven Bex van het Lotto-Soudal team.

“We dragen wetenschappelijk onderzoek hoog in het vaandel en zijn trots te kunnen samenwerken met het Jessa Ziekenhuis.”

Bovendien werd op de dienst radiologie een MRI van het hart uitgevoerd met de laatste nieuwe technieken zoals T1-mapping voor het opsporen van fibrose bij de renners. “T1-mapping kan nuttig zijn om de high-level duursporters die een risico lopen op het ontwikkelen van een fibrotische reactie op de hartspier te identificeren”,

43

DE GLIMLACH Zo maken we van Jessa een warme plek.

Zin om te bewegen

4

NOVEMBER: EEN DAG MET VEEL GEGIECHEL EN EXTRA AMBIANCE IN DE GANGEN VAN CAMPUS ST.-URSULA. WANT DIE DAG NAMEN WE HET FILMPJE OP VOOR DE WEDSTRIJD ZIN OM TE BEWEGEN. DE JONGENS VAN CLOUSEAU DEDEN NAMELIJK EEN OPROEP OM EEN TOFFE VIDEOCLIP TE MAKEN VOOR HUN NIEUWE LIED ZIN OM TE BEWEGEN, MET EEN PRIVÉ-CONCERTJE ALS INZET.

Het waren Eline Vaes en Michelle Poncelet die samen met enkele ergotherapeuten op het idee kwamen om met de collega’s en revalidanten een videoclip in elkaar te steken. Een idee dat door iedereen met veel enthousiasme onthaald werd, wat ook duidelijk blijkt uit de foto’s en videobeelden. Het plezier en de voldoening die iedereen had bij het oefenen van het dansje en tijdens de opnames zelf, het was echt hartverwarmend om te zien! Zowel de collega’s als revalidanten straalden en gaven tijdens de opnames meer dan het beste van zichzelf.

De onschuldige hand van Clouseau trok dan wel niet ons filmpje als winnaar uit de ruim 100 inzendingen, maar we kregen wel enorm veel lovende reacties op Facebook, Twitter en Instagram. Ons filmpje werd meer dan 177.000 keer bekeken en 1.600 keer gedeeld. Een mooie herinnering die niemand ons afneemt. Wil je het filmpje nog eens herbekijken, dan kan dat op www.jessazh.be/zinomtebewegen of op onze Facebookpagina.

44

45

INSPIRATIE & INZICHT Zorgpad ouderenmishandeling.

Nathalie Nelles

Ouderenmishandeling of ontspoorde zorg?

M

vormen daarbij een mogelijke oorzaak. Het gaat dan bijvoorbeeld over niet aangepaste zorg, infantilisering en beledigingen. Wist je dat onderzoek van de universiteit van Luik uitwees dat één op de vier 70-plussers ooit al het gevoel heeft gehad in zijn fysieke of psychische integriteit te zijn aangetast? Zo ervaren sommige ouderen het gebruik van verkleinwoorden als intimiderend. Denk dus steeds goed na over de manier waarop je iets zegt of doet.”

“Bij mishandeling spreken we wel van kwaad opzet. Voorbeelden van mishandeling zijn fysiek of psychisch geweld, financiële uitbuiting en verwaarlozing. We merken vaak dat de oudere de mis(be)handeling verzwijgt uit angst voor represailles die men tegen hem zou kunnen nemen of omdat hij bang heeft dat zijn kinderen en andere familieleden niet meer op bezoek zouden komen. Dat maakt het soms heel moeilijk.”

ISHANDELING VAN BEJAARDEN EN ONTSPOORDE ZORG KENNEN VELE GEZICHTEN EN KOMEN MEER VOOR DAN WE DENKEN, MAAR VAAK GEBEURT HET ONOPGEMERKT. DAARENBOVEN IS HET BELANGRIJK OM EEN GOED ZICHT TE HEBBEN OP DE OMVANG VAN HET PROBLEEM, ZODAT JE WEET OF HET AL DAN NIET OM KWAAD OPZET GAAT. EEN PROBLEMATIEK WAARIN OOK HET ZIEKENHUIS EEN GROOT AANDEEL HEEFT.

Het was in feite een paragraaf uit NIAZ-Qmentum over het vaststellen, verbieden en voorkomen van misbruik, verwaarlozing, mishandeling en uitbuiting die de bal aan het rollen bracht. “Toen ik dat de eerste keer las vroeg ik mij af hoe wij dat op onze afdeling invulling gaven”, blikt Nathalie Nelles, hoofdverpleegkundige Sp Psychogeriatrie, terug. “Bij ons verblijven uitsluitend patiënten met dementie, die behoren sowieso al tot de groep zwakkere personen.

Daarnaast kregen we vanuit de zorgcluster geriatrie het signaal dat er frequenter een vermoeden van ouderenmis(be)handeling opdook.

Er was dus nood aan een objectieve tool met duidelijk stappenplan, zodat we op de korte tijd dat een patiënt bij ons verblijft, de patiënt en zijn familie gericht kunnen helpen.”

Om alles in goede banen te leiden en geen enkel detail over het hoofd te zien, riep Nathalie samen met de zorgpadbegeleiders Tom Geuns en Marc Saen een multidisciplinaire groep samen met verpleegkundigen, artsen, psychologen, een maatschappelijk werker, ergotherapeut en kinesist. “Op het einde van de rit betrokken we de vzw CAW Limburg in dit project, die meteen enthousiast reageerde en zijn goedkeuring gaf voor het zorgpad dat we uitwerkten. Ook als we vragen hebben over juridische aspecten of de stappen die we moeten ondernemen, helpt die vzw ons verder.”

Draagkracht versus draaglast

“Vaak zegt je buikgevoel dat er iets niet pluis is. Als je dat vermoeden hebt, dan geeft het zorgpad je een houvast om na te gaan of er effectief iets aan de hand is. Zo voorkomen we enerzijds heropnames, anderzijds ontlasten we de familie doordat we de situatie proberen voor te zijn. Ontspoorde zorg is doorgaans het gevolg van een moeilijke thuissituatie en kan dus vrij makkelijk in de kiem gesmoord worden als je er tijdig bij bent.”

Een andere tip die Nathalie meegeeft is om niet te snel een oordeel te vellen over de familieleden. Vaak zijn ze opgelucht als we met hen samenzitten en vertellen dat we zien dat ze aan het einde van hun Latijn zitten. Sommigen doen dan ook echt wel hun uiterste best, maar op een bepaald moment bereik je je grens als (mantel)zorger.

In vaktermen spreken we dan over draagkracht versus draaglast. En als de last te groot wordt, dan lopen de dingen fout… Wat je je ook moet afvragen: stel dat het inderdaad om mis(be)handeling gaat, wilt de oudere dan dat je daarmee iets doet? Het is dus een dunne koord waarop je balanceert, maar we zijn ervan overtuigd dat we met het zorgpad ouderenmishandeling een krachtig hulpmiddel erbij hebben dat ook duidelijk weergeeft wie best wat wanneer doet, en dat binnen een wetgevend kader.” > Het zorgpad en de bijhorende documenten vind je op JessaZorgnet.

Kwaadwillig opzet of niet?

Een belangrijke nuance binnen dit verhaal is het verschil tussen ouderenmishandeling en ouderenmisbehandeling. “Bij misbehandeling, ook wel ontspoorde zorg genoemd, is er geen kwaadwillig opzet.

Onkunde, onwetendheid, onmacht of een overbelaste mantelzorger

46

INSPIRATIE & INZICHT Hoestetiquette.

Hoesten wij op de juiste manier?

D

rondzweven voordat ze door iemand ingeademd worden of via luchtstromen afgevoerd worden. Ze verspreiden zich via heel kleine druppels die moeilijk meetbaar zijn met conventionele methodes.

Ons onderzoek in Vancouver toont aan dat meer dan 80% van die heel kleine (airborne) ziektekiemen wordt tegengehouden wanneer mucoviscidosepatiënten in een chirurgisch mondmasker hoesten.

Die heel kleine deeltjes worden gevormd doordat grotere druppels verdampen terwijl ze richting grond bewegen. Doordat het masker de grotere druppels tegenhoudt, zouden er dus ook veel minder kleinere deeltjes gevormd worden. Meer en meer centra in ons land raden mucoviscidosepatiënten nu trouwens aan om een mondmasker te dragen wanneer ze naar de raadpleging komen.”

R. KOEN VANDEN DRIESSCHE VOERT EEN DOCTORAATSONDERZOEK IN VANCOUVER EN KAAPSTAD NAAR ONZE MANIER VAN HOESTEN EN DE IMPACT ERVAN OP HET VERSPREIDEN VAN ZIEKTEKIEMEN VIA DE LUCHT. ”HET ZOU MOOI ZIJN ALS WE KONDEN AANTONEN DAT WE VIA EEN HEEL GEMAKKELIJKE INGREEP, NAMELIJK HET BIJSTUREN VAN DE MANIER VAN HOESTEN, DE VERSPREIDING VAN ZIEKTEKIEMEN KUNNEN TEGENGAAN.”

Sinds september werkt dr. Vanden Driessche bij Jessa, waar hij zich toelegt op kinderinfectieziekten en -longziekten. Hij combineert zijn job als kinderarts met een doctoraatsonderzoek naar de impact van respiratoire hygiëne op de verspreiding van tuberculose en andere ziektekiemen die via de lucht verspreid kunnen worden.

TBC wereldwijd in opmars

In Canada onderzocht dr. Vanden Driessche of het dragen van een chirurgisch mondmasker de verspreiding van luchtweginfecties bij patiënten met mucoviscidose kan tegengaan. “We hebben daarvoor een setup met twee grote hoesttanks”, vertelt dr. Vanden Driessche. “Vrijwilligers moeten voor het onderzoek op verschillende manieren hoesten in die tanks, bijvoorbeeld in de arm, in een papieren zakdoek, met een mondmasker enz. Na de hoestsessie wordt de lucht in de tank gemixt en afgevoerd naar een impactor. Dat is een opeenstapeling van filters met steeds kleinere gaatjes verbonden met kweekplaten. In functie van de druppelgrootte kunnen we dan meten hoeveel en welke ziektekiemen aanwezig zijn in de lucht.”

“Onze hoesttank verhuist nu van Canada naar Kaapstad in Zuid-Afrika, waar we het effect van verschillende hoesttechnieken en middelen, zoals in de arm hoesten, in een papieren zakdoek en een masker, bestuderen om na te gaan of we zo de verspreiding van tuberculose, de meest beruchte airborne longziekte, kunnen voorkomen. Want wereldwijd is tuberculose in opmars, en vooral die vormen die resistent geworden zijn aan de middelen die we gebruiken om tuberculose te behandelen”, aldus dr. Vanden Driessche. “Daarenboven loopt de ontwikkeling van een nieuw vaccin niet van een leien dakje. Het vaccin dat momenteel gebruikt wordt, beschermt nauwelijks tegen longtuberculose, de meest voorkomende en besmettelijke vorm.

Het zou dan ook mooi zijn als we konden aantonen dat we via een heel gemakkelijke ingreep, namelijk het bijsturen van de manier van hoesten, de verspreiding kunnen tegengaan.”

Mondmasker voor mucoviscidosepatiënten

Hoestetiquette

“Ziektekiemen zoals griep- en verkoudheidsvirussen kunnen zich verspreiden via kleine druppels die vrijkomen bij het hoesten.

Dergelijke druppels zijn eigenlijk nog vrij grote partikels die men zelfs kan filmen met een camera. Ze worden vrij makkelijk tegengehouden door bijvoorbeeld in de arm te hoesten. Sommige andere ziektekiemen zijn echter airborne en kunnen lang in de lucht blijven

“We lopen in België trouwens ook achter wat de hoestetiquette betreft. In verschillende Westerse landen wordt kinderen reeds in de crèche een zekere hoestetiquette aangeleerd waarbij het hoesten in de arm in plaats van in de hand gepromoot wordt, om zo verspreiding van ziektekiemen via de handen te voorkomen. Bij ons is er nog werk aan de winkel”, besluit dr. Vanden Driessche.

Hoesttank

47

TIPS & TRICKS Met goesting aan het werk?!

VERSTERK JE VEERKRACHT

O

NDERZOEK TOONT AAN DAT WERKEN AAN JE VEERKRACHT JE ENORM VOORUIT HELPT OM BETER EN GEZONDER MET MOEILIJKE SITUATIES OM TE GAAN, ZOWEL

OP JE WERK, THUIS ALS IN JE VRIJE TIJD. SONJA RECKERS DEELT ALVAST ENKELE TIPS DIE JE EEN DUWTJE IN DE RUG KUNNEN GEVEN.

LAS HERSTELMOMENTEN IN. Disconnect to reflect. Je brein kan niet heel de dag door non-stop efficiënt functioneren. Daarom is het belangrijk om je hoofd regelmatig vrij te maken. Je koppelt je brein als het ware los van alle prikkels zodat je alle informatie efficiënt kan opslaan om zo ten gepaste tijden die informatie terug op te roepen.

Herstellen of disconnecteren doen we zowel op als buiten het werk.

Op het werk: - Je middagpauze is heilig! Neem 30 minuten pauze, ga weg van je afdeling, koppel letterlijk los van je werk. De combinatie van ‘pauze’ met lichaamsbeweging is ideaal om je energie die de stresshormonen vrijmaken op een natuurlijke en gezonde manier te verbruiken. Na je pauze ben je dan veel productiever en efficiënter.

- Neem na 55 minuten werken 5 minuten pauze. Drink een glas water, neem een koffie of thee, ga even de post wegbrengen,…

- Niet haalbaar? Toch wel. Wees creatief en bespreek hoe je een permanentie kan organiseren zodat iedere collega het broodnodige herstelmoment kan nemen. Wat denk je ervan om eens met een collega van een andere dienst te pauzeren? Of even alleen op adem te komen?

Buiten het werk: - Zorg voor voldoende slaap en voor slaap van goede kwaliteit. Tijdens de slaap herstelt je brein van alle inspanningen die het overdag heeft moeten leveren. Bovendien zorgt slaap ervoor dat je de volgende dag opnieuw helder kan nadenken, focussen, oplossingsgericht denken, beslissingen nemen,…

- Schakel je tablets, smartphones en laptops anderhalf uur voor het slapengaan uit. Ze geven blauw licht en verhinderen de aanmaak van het slaaphormoon melatonine, een belangrijke voorwaarde om vlot in slaap te vallen en slaap van goede kwaliteit te kunnen hebben.

- Zorg voor een leuke hobby, iets waar jij je creatief kan in uitleven. Dat werkt bovendien inspirerend, zowel op professioneel als persoonlijk vlak.

- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Dagelijks 30 minuten matige tot intensieve beweging doet wonderen. Niet alleen voor je fysieke conditie, maar zeker ook voor je breinconditie!

- Geen tijd? Wel, combineer de beweging met het pauzeren op het werk. Twee vliegen in één klap. En je zal merken, je bent naderhand een stuk productiever en efficiënter.

WEES OPTIMISTISCH: DENK IN OPLOSSINGEN IN PLAATS VAN IN PROBLEMEN. Alles wat aandacht krijgt, groeit. Als je dus aandacht schenkt aan een probleem, dan wordt dat alsmaar groter. Maar als je het probleem erkent en je aandacht richt op oplossingen, wordt de kans dat je effectief tot een oplossing komt alsmaar groter. En zeg nu zelf: wat geeft jou het meeste energie?

HELP EN STEUN ANDEREN OP HET WERK. Ruggensteun van en aan elkaar helpt je om moeilijkheden beter het hoofd te kunnen bieden.

Maak gebruik van die hulp.

BENIEUWD NAAR MEER TIPS EN TRICKS OM JE VEERKRACHT TE VERSTERKEN? Log in op de online coachingstool ‘Met goesting aan het werk?!’, waarvoor je op 24 november een uitnodiging ontving. Heb je deze e-mail gemist of verwijderd, contacteer dan Sonja Reckers, stafmedewerker gezondheidspromotie: sonja.reckers@jessazh.be.

Ook de sessie ‘verhoog je veerkracht’ is zeker een aanrader! Die sessie vindt dit voorjaar meerdere keren plaats, check de vormingsagenda op Jessanet voor de data.

48

DE GLIMLACH Zo maken we van Jessa een warme plek.

KUNSTIGE KINDERAFDELING

D

eze winter lieten de studenten van de stedelijke kunstacademie van Hasselt hun creativiteit los op ons kinderdagziekenhuis. Ze creëerden de mooiste kunstwerken voor de gangen, raadplegingslokalen, wachtzalen en het priklokaal. In totaal werkten 20 klassen, zowel uit de lagere school als uit het middelbaar, eraan mee. Het resultaat is ronduit prachtig, gaande van muurstickers en schilderijen tot een plafondmobiel.

Alle kunstwerken zijn gebaseerd op vier thema’s (jungle, regenboog, zon en wolken), een concept van het architectenbureau OSAR, dat alle studenten invulden volgens hun eigen creativiteit. De medewerkers van de studiedienst infrastructuur en masterplanning zorgden er op hun beurt voor dat alle werkjes mooi tot hun recht komen. “Wanneer je de afdeling binnenwandelt, waan je je in de jungle. Als je dan doorloopt naar de balie en de verpleegpost, zit je midden op de regenboog en nog verder op de gang kom je de zon tegen.

In de kamers zelf bevind je je dan weer in de wolken”, licht Sylvia Ballet van de studiedienst toe.

49

DE GLIMLACH Zo maken we van Jessa een warme plek.

VRIJWILLIGERS OP DE AFDELING

waarom nog twijfelen?

50

O

Voor de vrijwilligerswerking heeft Jessa een

P AMPER DRIE JAAR TIJD STEEG HET AANTAL VRIJWILLIGERS BIJ JESSA VAN 70 NAAR 140. VOLGENS JURGEN BREEMANS KUNNEN ZIJ OP ELKE DIENST HET VERSCHIL MAKEN. “DE DRUK VOOR DE VERPLEEGKUNDIGEN IS ZO GROOT, DAT ZE SOMS GEWOONWEG GEEN TIJD HEBBEN OM EEN BABBELTJE TE SLAAN MET DE PATIËNT OF NAAR ZIJN BEKOMMERNISSEN TE LUISTEREN. VRIJWILLIGERS KUNNEN DAT HIAAT OPVANGEN, DIKWIJLS VOLSTAAT HET ZELFS AL OM ‘GEWOON’ AANWEZIG TE ZIJN OP DE PATIËNTENKAMER. AL HEEFT ELKE VRIJWILLIGER ZIJN TALENT EN GEVEN WE HEM DE KANS OM TE DOEN WAAR HIJ GOED IN IS ZODAT HIJ ER ZELF VEEL VOLDOENING UITHAALT. MAAR JE MOET ER ALS DIENST VOOR OPENSTAAN. EN JA, IN HET BEGIN VRAAGT DAT WAT TIJDSINVESTERING.”

contract met Present. “Present staat onder meer in voor de verzekeringen, contracten en burgerlijke aansprakelijkheid. Verder verzorgt het de opleidingen voor vrijwilligers.

Tijdens zo’n opleiding krijgen vrijwilligers alle belangrijke basisinformatie mee over zaken als het beroepsgeheim en hoe ze best een gesprek voeren met een patiënt. Daarnaast hebben we een vijftiental vrijwilligers vanuit Kom op tegen Kanker.”

Jurgen Breemans is niet alleen hoofdverpleeg-

dienst. Daarbij houd ik zowel rekening met

Ook voor jouw dienst?

kundige van de palliatieve eenheid, maar zet

wat de vrijwilliger wilt als met wat de dienst

“Als je al het mooie werk ziet dat onze vrijwil-

sinds juni 2012 ook zijn schouders onder de

wilt. Vervolgens voert het diensthoofd een

ligers leveren, dan moeten je vooroordelen

vrijwilligerswerking in ons ziekenhuis. Als het

gesprek met de potentiële vrijwilliger. Een

toch wel sterven op het droge. En toch zijn er

van hem afhangt, zou elke dienst met heel

goede klik is echt wel belangrijk en als je

nog veel diensten met drempelvrees. Tot nu

wat vrijwilligers werken. “Op de palliatieve

dienst niet openstaat voor de vrijwilliger,

toe schakelen vooral de geriatrische, inwen-

eenheid kunnen we momenteel rekenen op

dan zal de samenwerking uiteindelijk geen

dige en oncologische diensten vrijwilligers

de hulp van 38 vrijwilligers; ons streefdoel is

lang leven beschoren zijn. Al zit dat bij Jessa

in, al denk ik dat er ook voor andere diensten

42. We werken met een ploegensysteem –de

heel goed. Als een vrijwilliger drie keer komt

veel kansen schuilen in vrijwilligerswerking.

ochtend, middag en avond- en ik probeer

helpen op een dienst en zich daar thuis voelt,

Je moet het echt heel ruim zien. Zo draaien

op elk moment 2 vrijwilligers op de dienst

dan is het doorgaans een blijver.”

er ook vrijwilligers mee op de groendienst, in het magazijn, de linnenkamer, het onthaal,

te hebben. Al maak ik nooit actief reclame

patiëntenvervoer en de keuken. Sinds kort

voor vrijwilligerswerk op onze afdeling. Die vraag laat ik van de vrijwilliger zelf komen.

Ieder zijn talent

werkt bijvoorbeeld ook de afdeling dialyse

Belangrijke kanttekening bij dit verhaal is dat

“Om elke vrijwilliger een fijn gevoel te geven,

met vrijwilligers. Op enkele maanden tijd zijn

vrijwilligers een meerwaarde vormen voor

vind ik het belangrijk dat zij zaken doen die

daar nu drie vrijwilligers actief en de dienst

een dienst, het is dus niet de bedoeling dat zij

ze zelf heel graag doen en waar ze goed in

is er supertevreden van. Wie dus twijfelt of

taken van beroepskrachten overnemen.”

zijn. De ene voert liever huishoudelijke taken

eens wilt polsen wat allemaal mogelijk is,

uit en zorgt dat er altijd verse koffie is voor

iedereen mag me altijd bellen of mailen. Op

de patiënten, de andere biedt liever een luis-

campus St.-Ursula neemt Griet Van Coillie

Perfect match

terend oor of maakt graag een wandelingetje

de vrijwilligerswerking voor haar rekening,

“Wanneer iemand zich aanmeldt voor vrijwil-

met de patiënten. Of op de palliatieve een-

daar kan je dus ook altijd terecht voor meer

ligerswerk, nodig ik de kandidaat uit voor een

heid zijn er twee vrijwilligers die al vijftien

informatie. Of je kan je oor te luister leggen

verkennend gesprek en peil ik naar de ver-

jaar lang elke woensdagnamiddag pannen-

bij Petra De Smet en Katrien Gijbels van de

wachtingen van de kandidaat en leg ik de vrij-

koeken bakken. Een andere vrijwilliger geeft

pastorale dienst op campus Virga Jessa. Het

willigerswerking binnen Jessa uit. Allereerst

dan weer voet- en relaxatiemassages en

is vooral belangrijk dat je er als team achter

moet er een klik zijn en de vrijwilliger moet

nog een andere bakt elke vrijdag eitjes. Geef

staat en dat de vrijwilliger zich welkom voelt.

de juiste onderliggende motivatie hebben.

toe, die diversiteit is toch prachtig en tilt je

In feite krijgt die een vast plaatsje op je af-

Sommige kandidaten beginnen het gesprek

zorgverlening naar een hoger niveau. Het

deling en maakt die een wezenlijk onderdeel

met het feit dat ze verplicht vrijwilligerswerk

is dan ook logisch dat we hen af toe eens

uit van je team. Ik kan het je verzekeren, de

moeten doen. Dat is een heel andere insteek

in de bloemetjes zetten. Zo organiseren we

palliatieve eenheid zou niet meer zonder

dan iemand die dat uit eigen overtuiging

één keer per jaar een vrijwilligersfeest om

vrijwilligers kunnen.”

wilt doen. Of soms is iemand mentaal nog

iedereen te bedanken voor zijn enthousi-

niet klaar voor vrijwilligerswerk, bv. door een

asme en inzet. En met de vrijwilligers van

verlieservaring. Dan vraag ik om over een

de palliatieve eenheid gaan we jaarlijks op

jaartje eens terug te komen. Wanneer alle

uitstap. Hoewel deze vrijwilligers elkaar niet

Meer info

factoren goed zitten, ga ik op zoek naar de

veel zien, is dat toch een vrij hechte groep en

Jurgen Breemans, tel 395 51,

‘perfect match’ tussen de vrijwilliger en een

tekent haast iedereen present.”

jurgen.breemans@jessazh.be

51

ESTAFETTE Een collega nomineert een andere en beantwoordt 9 toffe vragen.

CHRISTA KNAEPEN,

MEDEWERKER INTERN PATIËNTENVERVOER, CAMPUS SALVATOR MET WELKE MUZIEKBAND ZOU JIJ WEL EENS OP CAFÉ WILLEN GAAN? Wel, ik kreeg onlangs voor mijn verjaardag een ticketje voor de show van Stan van Samang. Dus neem die maar. Of Adèle, die komt binnenkort naar België. Dat zou wel chique zijn, moest ik daar ene mee kunnen gaan drinken. Ik zou dan vragen of zij eens samen met mijn dochter wilt zingen. Dat kan ik natuurlijk ook wel aan Stan vragen (lacht). Zo zijn mama’s hé, alles voor de kinderen.

ALS WIE OF WAT ZOU JE GRAAG OPDUIKEN OP EEN VERKLEEDFEESTJE? Man, man (lacht vrolijk). Voor de zottigheid zou ik een kerstvrouwtje zeggen. Omdat ik graag kerstmannen zie, er staan er thuis ook veel. Is dat een goed antwoord?

VAN WELK MOMENT VAN DE DAG GENIET JE HET MEEST? Zoals je misschien al doorhad, ben ik een echt familiemens. Ik geniet dan ook met volle teugen van de momenten waarop we met het hele gezin samenzijn, bijvoorbeeld ’s avonds na het werk.

52

WIE OF WAT INSPIREERT JOU? Vorig jaar trok ik samen met mijn man twee weken door Nevada. Je ziet dan zoveel prachtige dingen en met al die weidse zichten voel je je heel klein. Maar tegelijkertijd geeft dat een boost. De mooie momenten die we daar beleefden en de adembenemende landschappen staan in mijn geheugen gegrift en inspireren mij vandaag nog steeds.

WELK COMPLIMENT MOCHT JE HET LAATST ONTVANGEN? Dat sluit eigenlijk aan op de vorige vraag.

Mijn dochter was zo blij toen we terugkwamen van vakantie. Ze is wel een plantrekker en vond het zeker fijn om het huis even helemaal voor zich te hebben, maar ze was toch content dat we na veertien dagen terug thuis waren. Zeker voor iemand van haar leeftijd (22 jaar) vind ik dat een mooi compliment.

WAARVOOR MAG MEN JOU ’S NACHTS WAKKER MAKEN? Als er iets mis is met mijn ouders. Of om op vakantie te gaan, maar dat antwoord geeft misschien iedereen wel op die vraag. Of als ik de Lotto heb gewonnen. Stel je voor!

WAT IS JE FAVORIETE GEUR? Vorig jaar kocht ik op de kerstmarkt kaarsen met een heel zachte geur die zorgen voor een ontspannend gevoel. ‘Driftwood’ noemt de geur, een echte aanrader, het hele jaar rond! Verder hou ik van de heerlijke geur van koffie die me ‘s ochtends tegemoet komt.

WAT IS HET BESTE ADVIES DAT JE OOIT KREEG? Gewoon doen! Het leven nemen zoals het is en de kansen die je tegenkomt grijpen.

Alles kan van de ene dag op de andere radicaal veranderen, je moet dus genieten van het leven en af en toe eens iets anders proberen.

WELKE KLEINE DINGEN MAKEN JOU GELUKKIG? Awel, een wandeling maken, een lekker kopje koffie op een terrasje gaan drinken of ’s avonds samen met mijn man door het stad wandelen. Van zulke zaken kan ik echt genieten, zolang mijn gezin er maar bij is, dan ben ik gelukkig.

AAN WELKE COLLEGA GEEF JIJ DEZE VRAGENLIJST DOOR?

Aan Kim Truyers, zorgkundige radiologie 53

INTERVIEW Pleidooi voor nuance in het euthanasiedebat.

EUTHANASIE: waarom niet?

“W

in orde is, zowel wettelijk als praktisch. Denk maar aan zaken als wie

E LEVEN LANGER EN BETER, MAAR LIJDEN EN STERVEN OOK LANGER. SOMMIGE PATIËNTEN ZIJN AL ZO LANG IN BEHANDELING, DAT ZE MENTAAL EN FYSISCH OP ZIJN, ZONDER DAT ZE ZELFS PIJN LIJDEN. IN ONZE GENEESKUNDE IS DAT EEN ZWARE SCHADUWZIJDE. WE HOUDEN DE PATIËNT VEEL LANGER IN LEVEN, MAAR UITEINDELIJK IS HIJ HELEMAAL OPGEBRAND. OP EEN BEPAALD MOMENT MOETEN WE KUNNEN STOPPEN MET BEHANDELEN. WANT DE LEVENSKWALITEIT EN DE ZINVOLHEID VAN EEN LANGER LEVEN IN VRAAG STELLEN, OOK DAT IS GOEDE GENEESKUNDE.”

de euthanasie wilt uitvoeren en of de huisarts daarvan op de hoogte is. We houden dus rekening met alle mogelijke facetten, gaande van de voorbereiding tot en met de uitvoering.”

Euthanasie & palliatieve zorg Volgens dr. Desmet hebben we in Vlaanderen een sterke traditie van euthanasie. “Dat is vrij uitzonderlijk; Vlaanderen is dan ook progressief liberaal op bio-ethisch vlak. Denk maar aan de holebi-rechten, IVF en abortus, allemaal thema’s waarmee wij echte voorlopers zijn. Wist je dat er wereldwijd maar drie landen zijn met een euthanasiewetgeving, namelijk de Benelux? Ik zou zelfs van een ‘Beneluxe’ durven spreken.”

“Wat nog origineel is in Vlaanderen, is dat palliatieve zorg er radicaal voor gekozen heeft om zich bezig te

We beseffen het niet altijd, maar Vlaanderen is progres-

houden met euthanasie. In de

sief liberaal op bio-ethisch

meeste landen is euthanasie de

vlak. Ondertussen gebeurt

vijand van palliatieve zorg, ter-

ongeveer 5% van de over-

wijl wij die twee eerder in een

lijdens in Vlaanderen via

burenrelatie zien. Dat is dus

euthanasie. In zijn meest

een totaal andere verhouding.

recente boek ’Euthanasie:

Wij zijn er dan ook van over-

waarom niet?’ houdt dr. Marc

tuigd dat we moeten openstaan

Desmet, een jezuïet en hoofd

voor euthanasievragen, want

van onze palliatieve dienst,

dr. Marc Desmet

dat is een teken dat iemand met een probleem zit. En als euthanasie

vanuit de palliatieve zorgen een

uitgevoerd wordt, dan vinden we dat

pleidooi voor nuance in het eutha-

het beter gebeurt in een context van

nasiedebat.

palliatieve zorg. We noemen dat ‘euthanasie ingebed in de palliatieve zorg’. Dat is relatief

Jessa telt naast een palliatieve eenheid ook

uniek en vanuit een internationale hoek bekeken

een supportteam, bestaande uit twee artsen,

helemaal niet evident. Ook vanuit de katholieke doctrine is

twee psychologen en twee verpleegkundigen. “Zij geven extra advies over onze campussen heen, bijvoorbeeld bij pro-

dat niet vanzelfsprekend, al passen zowat alle katholieke ziekenhuizen

blemen met pijn- en symptoomcontrole, maar ook bij ethische pro-

in Vlaanderen euthanasie-ingebed-in-palliatieve-zorg toe.”

blemen die onder meer bij euthanasievragen de kop opsteken. Bijna alle euthanasievragen binnen Jessa verlopen in nauw overleg met het palliatief supportteam, waardoor we heel wat ervaring hebben

Nieuwe soorten ondraaglijk lijden

opgebouwd. We gebruiken ook een checklist om na te gaan of alles

“Momenteel zijn er twee grote basiscriteria voor euthanasie. Het eer-

54

Wij zien euthanasie en palliatieve zorg in een burenrelatie, terwijl het in de meeste landen vijanden zijn. ste is ongeneeslijk ernstig ziek zijn, meer bepaald medisch uitzichtloos,

familieleden, bijvoorbeeld om hen duidelijk te maken dat er niet meer

al dan niet terminaal. Een voorbeeld daarvan zijn patiënten met hartfa-

kan gesproken worden met de patiënt. Dat betekent dus dat je geen

len, kanker of Parkinson met prognoses van jaren. Een criterium dat dus

gesprek meer kan voeren met die persoon en je je dus moet afvragen

redelijk objectief vast te stellen is. Het tweede criterium is ondraaglijk

wie eventueel nog langs moet komen. Dat lijkt misschien allemaal lo-

lijden, wat veel subjectiever is. In de media zien we soms voorbeelden

gisch, maar dat is het niet op zo’n heel intensief moment. Daarom is het

van een nieuw soort ondraaglijk lijden, bijvoorbeeld een transgender

belangrijk dat mensen die gespecialiseerd zijn in palliatieve zorg zich

die geopereerd werd en waarbij het niet zo goed gelopen is. Of vorig

hiermee bezig houden”, besluit dr. Desmet.

jaar was er een geïnterneerde psychopaat die in de gevangenis zat bij gebrek aan gespecialiseerde opvang. Daarnaast is er nog de groep van mensen die levensmoe zijn, of die een zogenaamd voltooid leven hebben. Denk maar aan mensen in woonzorgcentra die zitten te wachten op hun levenseinde. Ze hebben geen grote medische problemen, maar hebben bijvoorbeeld geen partner of kinderen meer en vragen zich af

OVER HET BOEK

wat ze hier nog doen… Belangrijk is wel om de rol van depressie of een rouwproces een juiste plaats te geven bij een euthanasievraag.

Vanuit zijn twintigjarige praktijk met euthanasiebegeleiding

Zo werd een Antwerpse huisarts onlangs naar het gerecht verwezen

stelt dr. Desmet vast dat euthanasie niet zo evident is als

omdat hij de criteria al te lichtzinnig toepaste bij een voornamelijk le-

soms in de media wordt voorgesteld. Niet voor de zieke die

vensmoe persoon.”

afhankelijk is van een goed luisterende arts en omgeving.

Zeker als die zieke minder autonoom is: minderjarig, psychia-

Verder is er bij euthanasie een sleutelrol weggelegd voor solidariteit.

trisch, beginnend dementerend... Niet voor naasten die verder

“Niet alleen solidariteit met de ondraaglijk lijdende patiënt, maar ook

leven met hun soms erg verschillende belevingen na de

andere vormen zoals solidariteit met de omgeving. Er zijn namelijk veel

euthanasie. Niet voor artsen die het doen, want zonder hun solidariteit is zelfbeschikking een leeg begrip.

mensen, waaronder familie en vrienden, betrokken bij euthanasie. Wet-

De vraag is dus niet alleen: doe je euthanasie of niet? Maar

telijk gezien moeten we daar geen aandacht aan besteden, maar vanuit de palliatieve zorg doen we dat wel”, vertelt dr. Desmet. “Daarnaast

ook: als je het doet, hoe doe je het dan goed? Dat vraagt niet

streven we naar solidariteit met de huisarts. Als wij geconfronteerd

alleen wettelijke zorgvuldigheid, maar ook palliatieve zorg. En er is nog een betrokkene: de maatschappij.

worden met een euthanasievraag, vragen we altijd om een gesprek

Euthanasie: waarom niet. Pleidooi voor nuance en niet-weten.

met de huisarts, omdat die de patiënt het beste kent. De huisarts kan

die vraag ook het best situeren, want meestal zit dat in de geschiedenis

EAN 9789401426664

van de patiënt verweven en heeft de vraag diepere wortels. Euthanasie is immers geen bevlieging. Tegelijkertijd is het voor de huisarts belangrijk om te weten dat die vraag gekomen is. We vragen ook steeds of hij de euthanasie eventueel zelf wilt uitvoeren, want dat is uiteraard niet evident. Zeker wanneer het voor een arts de eerste keer is, moet hij

OVER DR. MARC DESMET

goed begeleid worden zodat hij niet over zijn eigen grenzen gaat. Die mogelijkheid is vrij uniek in Vlaanderen en geeft huisartsen een gerust-

Sinds 1992 is dr. Desmet palliatieve zorgarts in het Jessa Zie-

stellend gevoel omdat ze weten dat alles in orde is, zowel op juridisch

kenhuis en bevoorrecht getuige van het levenseinde. Hij heeft

vlak als qua begeleiding.”

een blik vanuit de dagelijkse begeleiding van lijden, maar ook het breder perspectief vanuit zijn jezuïetenvorming en vanuit

Tot slot is solidariteit kenmerkend voor onze algemene werking. Zo

vele lezingen en interviews in binnen- en buitenland.

gaan we bij palliatieve sedatie bij strikt terminale patiënten praten met

55

IN BEELD Kerstborrel en dessertenbuffet.

FEESTNEUZEN December is ook in het ziekenhuis de feestmaand bij uitstek. Op campus St.-Ursula haalden medewerkers en revalidanten hun beste kookkunsten boven en toverden samen een meterslang dessertbuffet op tafel tijdens hun jaarlijkse kerstfeestje. Ook in de patiëntentuin op campus Salvator was het gezellig kerstborrelen in december. De collega’s van de technische dienst staken er de handen uit de mouwen en trakteerden patiënten, bezoekers, buren en collega’s op een lekkere tas soep, borrels, glühwein en hapjes.

56

RUBRIEK Rubriekzinnetje

57

INTERVIEW Beroepsgeheim.

BEROEPSGEHEIM: horen, D

AT BEROEPSGEHEIM ZO OUD IS ALS DE STRAAT, MAG JE BIJNA LETTERLIJK NEMEN: AL IN 400 VOOR CHRISTUS NAM MEN IN DE EED VAN HIPPOCRATES HET BEROEPSGEHEIM OP. EIGENLIJK IS HET DE LOGICA ZELVE EN WE HEBBEN ER ALLE VERTROUWEN IN DAT ALLE JESSA-MEDEWERKERS CORRECT WILLEN OMGAAN MET PRIVACY EN PERSOONLIJKE GEGEVENS. MAAR VOOR WIE HET BEROEPSGEHEIM TOCH SCHENDT, VOLGEN ER ONVERMIJDELIJK SANCTIES. DAAROM DOEN WE NOG EENS UIT DE DOEKEN WAT BEROEPSGEHEIM IS, ILLUSTREREN WE AAN DE HAND VAN HEEL WAT VOORBEELDEN WAT WEL OF NIET MAG EN GEVEN WE CONCRETE TIPS MEE.

prof. dr. Dirk Ramaekers

Ludo Meyers

dr. Yves Breysem

ENKEL ZORGVERLENERS DIE EEN THERAPEUTISCHE RELATIE HEBBEN MET DE PATIËNT, MOGEN HET DOSSIER INKIJKEN.

STA ERBIJ STIL HOE JE OMGAAT MET BRIEFINGS EN WAAR JE PATIËNTENINFORMATIE OPSLAAT.

WE TILLEN BIJZONDER ZWAAR AAN DE SCHENDING VAN HET BEROEPSGEHEIM EN EISEN PROFESSIONALITEIT VAN IEDEREEN.

Prof. dr. Dirk Ramaekers, medisch directeur:

daarvoor raadplegen. Of een MZG-medewer-

Maximale bescherming

“Vroeger stelde men wel eens dat beroepsge-

ker moet een dossier kunnen inkijken om

Ludo Meyers, directeur patiëntenzorg:

heim horen, zien en zwijgen is, maar het gaat

het de juiste, wettelijk verplichte codering

“Wist je dat je bij een kortstondige opname

veel verder dan dat. Het basisprincipe stoelt

te kunnen geven. Over het algemeen is

gemiddeld met vijftig gezondheidsmede-

op het gegeven dat enkel zorgverleners die

het vrij goed afgelijnd wie wat mag. Als je

werkers in contact komt? Dat zijn dus vijftig

een therapeutische relatie hebben met een

toch twijfelt of je een medisch dossier mag

medewerkers die op een professionele

patiënt, het patiëntendossier mogen inkijken.

inkijken of als je je ongemakkelijk voelt bij

manier zorg dragen voor jou en jouw privacy

Maar stel dat jij als medisch secretaresse een

een opdracht, consulteer dan altijd eerst jouw

maximaal moeten waarborgen. Vroeger was

brief moet afwerken voor een arts, dan is

leidinggevende. Want als je iets (on)terecht

het moeilijker om na te gaan of en wie het

het logisch dat jij bepaalde gegevens in dat

inkijkt, dan kunnen we dat altijd traceren via

beroepsgeheim schond. We werkten toen

dossier moet opzoeken en mag je het dossier

je logingegevens.”

–in tegenstelling tot nu– nog met papieren

58

zien en zwijgen is niet voldoende

Karel Bosmans

Sofie Jutten

Pieter-Jan Hendrickx

BEROEPSGEHEIM GELDT NIET ALLEEN VOOR C2M, MAAR OOK VOOR ALLE ADMINISTRATIEVE GEGEVENS.

BEROEPSGEHEIM BLIJFT OOK NA HET OVERLIJDEN VAN DE PATIËNT VAN TOEPASSING.

ZELFS MET MEDEWERKERS VAN DE POLITIE MAG JE NIET ZOMAAR PATIËNTENINFORMATIE DELEN.

patiëntendossiers, je moest dus al een

Beroepsgeheim versus meldingsplicht

functies beschik je over dergelijke informa-

vingerafdruk hebben om te weten wie een

Karel Bosmans, directeur P&O: “Beroeps-

tie en rekenen we op jouw discretie. Geef

dossier had ingekeken. Vandaag hoef je ech-

geheim is niet alleen van toepassing op

ook nooit je login en wachtwoord aan een

ter geen Sherlock Holmes meer te spelen bij

gegevens uit C2M, maar ook op administra-

collega, want als die onterecht gegevens

de schending van het beroepsgeheim, want

tieve gegevens die bijvoorbeeld in Poema

inkijkt en er loopt iets fout, dan komen we

met de elektronische dossiers kan je perfect

staan. Neem nu dat een vriend van jou in

bij jou terecht. Alles is eenvoudig traceer-

nagaan wie wanneer welke informatie

het ziekenhuis wordt opgenomen, dan mag

baar! Nog belangrijk om weten is dat je

heeft opgevraagd. Bovendien bouwden we

je bijvoorbeeld niet opzoeken op welke

naast het beroepsgeheim ook meldingsplicht

afschermingen in: zo kan je enkel in het dos-

afdeling die verblijft of waarom die precies

hebt. Bepaalde situaties vereisen dat je je

sier van een patiënt als die op jouw afdeling

is opgenomen. Een ander voorbeeld is infor-

beroepsgeheim schendt voor een hoger

verblijft of naar jouw afdeling komt.”

matie over lonen en honoraria. In bepaalde

belang, bijvoorbeeld bij het vermoeden van

59

INTERVIEW Beroepsgeheim.

kindermisbruik of bij besmettelijke ziektes.

ziekenhuis verblijft. Als je dus een journa-

bij nieuwe communicatievormen zoals het

Moest er zich zo’n situatie voordoen, weet

list aan de lijn hebt, dan verwijs je die door

patiëntenportaal.”

dat je dan altijd terecht kan bij je leiding-

naar de communicatiedienst zonder andere

gevende en bij onze juridische dienst.

informatie te delen.”

Ook buiten de ziekenhuismuren

Spreek hen er dus zeker over aan en laat je

Ludo Meyers: “Voor mij gaat beroepsge-

bijstaan in een dergelijke situatie.”

Voor élke medewerker

heim er ook over dat mensen in vertrou-

Dr. Yves Breysem, algemeen directeur: “Wie

wen persoonlijke zaken kunnen vertellen.

Gedeeld beroepsgeheim

toch het beroepsgeheim schendt, zal de

Het is dus belangrijk om erbij stil te staan

Sofie Jutten, stafmedewerker juridische

gevolgen dragen, zoals beschreven in het

hoe je omgaat met briefings, waar je pati-

dienst: “Ook na het overlijden van de pa-

arbeidsreglement. Wij tillen daar bijzonder

ënteninformatie opslaat, dat je geen dos-

tiënt blijft het beroepsgeheim van toepas-

zwaar aan en eisen professionaliteit van

siers laat openliggen of je computerscherm

sing. De familie kan na het overlijden bij-

iedereen. Jessa staat voor hoge kwaliteit

zomaar zichtbaar laat voor iedereen. Naar

voorbeeld niet toestemmen in de aflevering

en daaronder valt onder meer de bescher-

die zekerheid op privacy en vertrouwen

van een attest of zomaar inzage krijgen

ming van de patiënt en het respecteren

moeten we koste wat kost altijd streven,

in het patiëntendossier (hier zijn strikte

van zijn leefwereld. De schending van het

ook buiten onze ziekenhuismuren! Daarom

cumulatieve voorwaarden aan verbonden).

beroepsgeheim is bovendien strafrech-

dat we ook in de mate van het mogelijke

Zo is het opstellen van een post mortem

telijk vervolgbaar, wat erop wijst dat ook

de sociale media in het oog houden en

getuigschrift nietig wegens schending van

de maatschappij veel belang hecht aan

screenen op privacyschendingen. Net zoals

het beroepsgeheim. Binnen een behande-

privacy. Ook studenten, stagiaires, ASO’s,

op café of restaurant praat je ook niet op

lend team (artsen, verpleegkundigen,...)

vrijwilligers en consulenten moeten het be-

Facebook of Twitter over patiënten. Ver-

geldt het ‘gedeeld beroepsgeheim’. Dat

roepsgeheim respecteren. Gelukkig zien we

stuur ook nooit gegevens via e-mail, maar

gedeeld beroepsgeheim moet je restrictief

dat zij binnen ons huis kunnen rekenen op

enkel via ons specifiek beveiligd datasys-

interpreteren: enkel de strikt noodzakelijke

een goede begeleiding en dat medewerkers

teem. Ik zou zeggen: gebruik je gezond

informatie mag uitgewisseld worden.”

elkaar aanspreken over het correct naleven

boerenverstand, want beroepsgeheim is

van de regels en de integriteit waarnaar wij

an sich vrij logisch. Misschien herinner je

streven.”

nog de selfie van de assistent-chirurg van

Politieagenten en journalisten

een Vlaams ziekenhuis die 3 jaar geleden op internet circuleerde. Op de geposeerde

Pieter-Jan Hendrickx, stafmedewerker juridische dienst: “Zelfs aan de politie mag

Hoog op de agenda

foto houdt de assistent een grote kniptang

je geen informatie geven, tenzij die over

Prof. dr. Dirk Ramaekers: “Gelukkig vormt

boven een patiënt in de operatiekamer. Hij

een bevelschrift van de Procureur des

beroepsgeheim een vast onderdeel van

postte die op zijn Facebookpagina, met

Konings of de onderzoeksrechter beschikt.

de basisopleiding voor verpleegkundigen,

alle gevolgen van dien. Dat was een grote

Aan een agent die bijvoorbeeld vraagt of

artsen en medisch secretaressen, al kunnen

schending van de privacy en ook de Orde

er een persoon is opgenomen die aan een

we niet verwachten dat iedereen voor elke

van Geneesheren was niet te spreken over

bepaalde omschrijving voldoet, moet je

mogelijke situatie opgeleid is. Vandaar

de foto. Denk dus twee keer na voor je iets

het antwoord verschuldigd blijven als die

dat de toelichting over beroepsgeheim en

doet of zegt.”

geen bevelschrift heeft. Verder gebeurt het

bescherming van gegevens altijd hoog op

wel eens dat journalisten bellen voor meer

de agenda staat op de onthaaldag voor al

informatie over een patiënt. Zij hebben

onze nieuwe medewerkers. Verder sensibili-

Stel jezelf in de plaats van de patiënt

geen recht op die informatie, ook niet op

seren wij regelmatig onze medewerkers en

Dr. Yves Breysem: “We kennen gelukkig

de bevestiging of iemand al dan niet in ons

stagiaires en betrekken we onze patiënten

weinig problemen rond het beroepsgeheim

60

en schending van de privacy, en als er toch eens iets gebeurt, dan is dat vaak te wijten aan onwetendheid. Bij twijfel

BEROEPSGEHEIM IN EEN NOTENDOP - Een medisch dossier mag je enkel inkijken als je een therapeutische relatie

geven we je de goede raad om jezelf in de plaats van de patiënt te stellen. Wat als

hebt met de patiënt.

- Het beroepsgeheim geldt voor elke medewerker die met toevertrouwde

het jouw dossier was, wie zou jouw dos-

geheimen in contact komt: verpleegkundigen, artsen, aso’s, vrijwilligers,

sier dan mogen inkijken? Het antwoord is steeds hetzelfde: enkel diegenen die een

stagiaires, studenten,…

- Vertrouwelijke informatie, zijnde medische én administratieve gegevens,

therapeutische relatie met je hebben. Er zijn in principe maar twee grote uitzonde-

mag je niet verspreiden.

- Geef nooit informatie over een patiënt aan buitenstaanders en bevestig ook

ringen en dat zijn de meldingsplicht zoals

niet of een patiënt al dan niet in ons ziekenhuis verblijft. Ook niet aan politie-

hierboven omschreven en de veiligheidsronde. Diegene die een veiligheidsronde

agenten, tenzij de agent een officieel verzoekschrift van de procureur heeft.

- Deel nooit informatie met journalisten. Krijg je een vraag, verwijs de journa-

doet, heeft namelijk geen therapeutische relatie met de patiënt. Daarom dat we ex-

list dan door naar onze communicatiemanager.

- Zoek niet zomaar gegevens op over een patiënt, zelfs niet informatie zoals

pliciet vragen aan patiënten of ze akkoord gaan dat we hun gegevens inkijken voor

een geboortedatum of leeftijd.

- Ook buiten de ziekenhuismuren (bv. op de parking, op café, thuis, op sociale

kwaliteits- en veiligheidsrondes. Maar

media,…) mag je niet over een patiënt praten. Doe je dat toch, dan valt dat

nogmaals: het aantal schendingen tegen het beroepsgeheim is laag bij Jessa. Bij

ook onder schending van de privacy.

- Geef je login en paswoord niet door aan een collega. Anders kunnen we

deze dus een dikke pluim voor de vele

bij misbruik niet uitmaken wie in de fout ging en word jij verantwoordelijk

artsen, verpleegkundigen, leidinggevenden, medewerkers van het medisch

gesteld.

- Mail geen patiëntgegevens naar anderen; maar gebruik daarvoor onze bevei-

archief en alle anderen die dag in dag uit hard werken om ervoor te zorgen dat het beroepsgeheim strikt wordt nageleefd.”

ligde programma’s.

-

“Weet je wie zich daarstraks kwam inschrijven aan de balie?” Ook dat is schending van de privacy!

- Beroepsgeheim blijft ook bestaan als een patiënt overleden is. Vraagt een familielid naar medische informatie, dan mag je die niet geven.

Twijfel je over iets of heb je vragen?

Contacteer dan de juridische dienst: pieter-jan.hendrickx@jessazh.be tel. 0473 80 07 12

- Bedwing je nieuwsgierigheid: als er een voor jou bekende persoon (vriend, familielid,…) bij Jessa verblijft, ga dan bijvoorbeeld niet opzoeken waarom dat is of op welke afdeling die verblijft.

- Wees altijd alert en zorgvuldig: laat een verpleegdossier niet zomaar openliggen op de balie of op een kar en let er ook op wat er op je computerscherm openstaat.

- Een gouden tip: gebruik je gezond boerenverstand en stel jezelf bij twijfel in de plaats van de patiënt.

- Er heerst een nultolerantie: voor wie het beroepsgeheim niet naleeft, gelden er serieuze sancties zoals in het arbeidsreglement staat omschreven.

- Heb je ergens een slecht gevoel bij of ben je niet zeker van je stuk? Breng dan je diensthoofd op de hoogte, zodat die indien nodig de juridische dienst om raad kan vragen. Beter voorkomen dan genezen!

61

DE LIJST Infographic campus Ekkelgarden.

DAG VAN DE ZORG:

een blik achter de schermen van campus

O

P ZONDAG 20 MAART 2016 ZET CAMPUS EKKELGARDEN N.A.V. DE DAG VAN DE ZORG ZIJN DEUREN OPEN VOOR HET GROTE PUBLIEK. NOTEER DIE DATUM ALVAST IN JE AGENDA EN KOM ZEKER EEN KIJKJE NEMEN BIJ ONZE COLLEGA’S VAN DE AFDELING CENTRALE STERILISATIE, HET CENTRAAL MAGAZIJN EN HET MEDISCH ARCHIEF. IN AFWACHTING TOT DAN GOTEN WIJ ALVAST DE BELANGRIJKSTE WEETJES EN CIJFERS OVER DIE CAMPUS IN EEN INFOGRAPHIC.

ZONDAG 20 MAART 2016

CENTRAAL MAGAZIJN

IN CIJFERS

13.000

1.500

actieve artikelen beheren wij per dag.

pickingen doen we per dag.

705

1.500

73

900

bestellingen per maand afleverpunten verspreid plaatsen wij over de 3 Jessa-campussen, over alle inkopersgroepen. collega-ziekenhuizen in Heusden en Tongeren en lokale externe praktijken.

keer per dag brengen we producten op hun bestemming.

62

keer per week ontvangen we goederen van leveranciers bestemd voor het magazijn.

Ekkelgarden CENTRALE STERILISATIE

MACHINES

7

washers

1

karrenwas

6

1

voorspoeleilanden

handwas eiland

4.336

193.863

6

autoclaven

4

sterradwaterstofperoxide sterilisatoren

PRODUCTIE 2015

6.289

cycli autoclaven

10.006 wascycli

cycli sterrad

aantal behandelde (geregistreerde) sets

gemiddeld

750 sets per dag, waarvan: > 370 instrumentensets > 260 losse unieke instrumenten > 120 generieke sets

ANDERE CIJFERS

TRANSPORT:

PERSONEEL:

KWALITEITSLABEL:

7 ritten per dag

33,90 FTE verdeeld over 41 medewerkers

ISO 13485

63

DE LIJST De mooiste job van de wereld.

DE MOOISTE JOB VAN DE E WERELD

LK NUMMER VRAGEN WE EEN COLLEGA NAAR ZIJN HERINNERINGEN, IDEEËN EN MENING OVER ZIJN WERK BIJ JESSA. IN DIT NUMMER: BEN WERCKX, DIE ’S MIDDAGS STEEDS MET EEN GROTE GLIMLACH HET ETEN IN HET PERSONEELSRESTAURANT VAN CAMPUS VIRGA JESSE SERVEERT.

Herinner je je eerste werkdag bij Jessa nog?

Dat was in oktober 2009. Net zoals voor dit interview was ik toen ook een beetje zenuwachtig. Ik had voordien al een jaar stage gelopen in de keuken van een rusthuis, maar was toch verwonderd hoe groot de keuken in het ziekenhuis is en hoeveel mensen er werken.

Hoe ziet jouw perfecte werkdag uit?

Goh… Voor mij is het vooral belangrijk dat mensen blij en tevreden zijn of dat ik iets voor hen heb kunnen betekenen. De perfectie zit dus niet zozeer in het werk dat ik uitvoer, maar in het fijne gevoel dat ik mensen kan geven. Momenteel werk ik in twee posten. Als ik de vroege heb, doe ik vooral voorbereidingen zoals brood snijden en fruitsla maken. ’s Middags schep ik dan het eten uit en nadien ruim ik af in het personeelsrestaurant. Als ik de dagpost heb, draai ik mee in de warme keuken; of als er handen te kort zijn in de voorbereidingskeuken, dan spring ik daar bij. Ik bak bijvoorbeeld ook de broodjes af en vul alles bij. Die variatie vind ik tof en het geeft me ook voldoende ruimte om nog te groeien in mijn job.

Ben je een solist of een teamplayer?

Eerder een teamplayer. Door in team te werken, kan je enorm veel opsteken van anderen en zij van jou. Verschillende collega’s draaien al jaren mee in de keuken of hebben op andere plaatsen ervaring opgedaan. Zij zijn dus de ideale leermeesters als je graag nieuwe zaken wilt leren.

Omschrijf jouw job in drie kernwoorden.

Flexibiliteit, stabiliteit, sociaal.

64

Waaruit haal je het meest voldoening?

Ik ben nogal een sociaal dier en maak graag een praatje met de mensen. Dat verklaart waarschijnlijk ook waarom ik mij opperbest voel als ik het eten in het personeelsrestaurant mag uitscheppen. Eventjes vragen aan de collega’s hoe het met hen gaat, een korte babbel met hen slaan, een tevreden blik of vriendelijke glimlach,… Het zijn allemaal van die kleine zaken die mijn job zo plezant maken. Ik zeg altijd: ’t is niet wat ge zijt, maar hoe ge zijt.

Welke (karakter)eigenschap helpt jou vooruit in je dagelijks werk?

Enerzijds gevoel voor humor, anderzijds doorzettingsvermogen. Dat helpt mij enorm vooruit en door altijd het beste van mezelf te geven steek ik veel op.

Waar zie je jezelf over vijf jaar?

Voorlopig voel ik me heel goed in mijn job zoals die nu is.

Zoals ik eerder aangaf is het heel gevarieerd werken en er is nog voldoende marge om te groeien. Persoonlijk ben ik blij en trots op het parcours dat ik de voorbije zes jaar aflegde.

Anders moet je me over vijf jaar nog eens opnieuw interviewen.

Hoe ontspan je je na het werk?

Ik spreek met vrienden af en zet graag eens een stapje in de wereld. Thuis kan ik me ook ontspannen door het huishouden te doen.

Welke kwaliteit wordt het meest onderschat op de werkvloer?

Volgens mij hebben velen een verkeerd beeld van onze jobinhoud en onderschatten ze hoe zwaar het werk soms is op fysiek vlak, zeker voor je rug. Gelukkig is ons team super, ik heb dat overlaatst nog gezegd tijdens de teamvergadering. Via deze weg wil ik alle collega’s dan ook graag een dikke pluim geven! Als je ziet wat een berg werk wij elke dag verzetten, dat is immens.

Ben Werckx

65

DE LIJST 6 vragen over het focusgesprek.

6 vragen over

HET FOCUSGESPREK W

IL JE WETEN HOE EEN PATIËNT ECHT DENKT OVER DE VERZORGING, HARTELIJKHEID EN PROFESSIONELE ZORGVERLENING OP JOUW AFDELING? DAN KAN JE BEST RECHTSTREEKS IN DIALOOG GAAN MET PATIËNTEN

OM ZO OP KORTE TIJD HEEL VEEL KOSTBARE INFORMATIE TE VERZAMELEN UIT EERSTE HAND. ELS VOLDERS, STAFMEDEWERKER KWALITEIT, LICHT TOE HOE JE DE PATIËNT KAN INSCHAKELEN ALS ERVARINGSDESKUNDIGE EN WAAROM DAT ZO NUTTIG IS.

1.

WAT IS EEN FOCUSGESPREK? Bij een focusgesprek brengen we een aantal patiënten samen die een tweetal uur een gesprek voeren over hun ervaringen bij Jessa. Een onafhankelijke gespreksleider leidt het gesprek en graaft naar de persoonlijke meningen van de patiënten over vooraf vastgelegde onderwerpen, zonder daarbij de identiteit van de sprekers te vermelden. Het gaat immers om wat er gezegd wordt, niet om de persoon die het zegt. Het is zeker geen praatcafé, de patiënten worden gericht bevraagd over hun verblijf in ons ziekenhuis. Als gespreksleider is het ook je taak om elke deelnemer aan bod te laten komen en ervoor te zorgen dat de conversatie niet verzandt in oeverloos gezwam.

2.

WAAROM IS HET NUTTIG OM EEN FOCUSGESPREK TE ORGANISEREN? Door dieper in te gaan op de concrete ervaringen van patiënten krijg je heel gerichte info over een bepaald zorgproces of over het reilen en zeilen op een bepaalde afdeling. Vaak gaat het om informatie die via een gewone enquête niet naar boven zou komen. Schriftelijke enquêtes bijvoorbeeld, zijn eenrichtingsverkeer en laten niet toe om verder in te gaan op de positieve of negatieve ervaringen van de patiënt, terwijl een focusgesprek zich daar wel perfect toe leent. Door de groepsdynamiek en de spontaniteit van het face-to-face contact kom je meer te weten dan bij een schriftelijke vragenlijst. Je kan immers inspelen op wat er gezegd wordt en doorvragen naar wat men precies bedoelt. Daarnaast kan je de deelnemers aanmoedigen als ze twijfelen om iets te zeggen omdat ze bijvoorbeeld denken dat het toch niet belangrijk is.

66

3.

HOE PAK JE EEN FOCUSGESPREK BEST AAN? Els Volders, stafmedewerker kwaliteit, heeft al een aantal focusgesprekken achter de rug. Ze gaat op voorhand langs bij de dienst om samen met het multidisciplinaire team een vragenlijst op te stellen. Het is immers cruciaal om te bepalen waarvoor je beroep doet op de ervaringsdeskundigheid van de patiënt. Naast de vaste topics zoals hoe de opname en het ontslag verliepen, heeft elke dienst ook zijn specifieke kenmerken. Met welke disciplines komt de patiënt allemaal in contact? Welke onderzoeken moet hij ondergaan?

Een focusgesprek duurt ongeveer 2 uur en vindt best maximaal 6 weken tot 3 maanden na het ontslag van de patiënt plaats.

Els (of een andere collega) leidt het gesprek en doorloopt met alle deelnemers het volledige zorgtraject. Om zeker te zijn dat alle gespreksonderwerpen aan bod komen, maakt ze gebruik van een checklist. Na het focusgesprek krijgt de dienst een verslag waarin zowel complimentjes en woorden van dank als suggesties en verbeterpunten vermeld staan. Zo krijg je als dienst concrete bouwstenen aangereikt om je dienst- en zorgverlening te evalueren en waar nodig bij te sturen.

4.

5.

6.

Een focusgesprek vereist best wat voorbereiding en het is ook niet altijd evident om mensen warm te maken voor een focusgesprek. Er staat immers niets tegenover, je doet beroep op hun goede wil. Vaak geven mensen aan geïnteresseerd te zijn en haken ze dan toch op het laatste moment af. Het duurt dus meestal een tijdje voor je een voldoende grote groep van 8 à 10 patiënten bijeen krijgt.

In de ideale wereld organiseer je best één of twee keer per jaar een focusgesprek. Je krijgt dan tussentijds de kans om aan de slag te gaan met de aanbevelingen van de patiënten en je kunt de resultaten daarvan evalueren bij een volgend gesprek.

Soms is het meer aangewezen om interviews te doen, bv. wanneer het gaat om patiënten die zich moeilijk kunnen verplaatsen of patiënten met een laag afweersysteem. Dan kan je volgens dezelfde principes interviews afnemen: je kiest patiënten lukraak zodat je zowel positieve als negatieve geluiden hoort, je houdt je aan een goed voorbereide vragenlijst en je zorgt ervoor dat de patiënt zich veilig genoeg voelt om eerlijk zijn mening te geven. Indien je het volledige zorgtraject in kaart wil brengen, kan je het interview aanvullen met een telefoongesprek na het ontslag van de patiënt.

Naast het focusgesprek heb je ook een spiegelgesprek. Dat is een focusgesprek waarbij de zorgverleners als stille toehoorders aanwezig mogen zijn, zodat de patiënten hen als het ware een spiegel voorhouden. Zo’n gesprek hebben we nog niet georganiseerd in ons ziekenhuis. Het is best confronterend voor de zorgverleners, maar ook nogal intimiderend voor de patiënten. Je moet immers al sterk in je schoenen staan om dan je gedacht te zeggen als je weet dat er achter je een groep van artsen en verpleegkundigen meeluistert.

HOE VAAK ORGANISEER JE BEST EEN FOCUSGESPREK?

IS EEN FOCUSGESPREK GESCHIKT VOOR ELKE AFDELING?

WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN EEN FOCUS- EN SPIEGELGESPREK?

Wil je graag een focusgesprek of interviews organiseren op jouw afdeling?

Geef dan een seintje aan Els Volders via els.volders@jessazh.be of 011 30 90 22.

67

INTERVIEW Dr. Annelies Mullens aan het woord over veganisme.

dr. Annelies Mullens

Is de toekomst

PLANTAARDIG?

E

IND 2015 KWAMEN LEIDERS EN DEMONSTRANTEN VANUIT ALLE WINDHOEKEN NAAR DE KLIMAATTOP IN PARIJS.

WANT DE OPWARMING VAN DE AARDE VORMT EEN STEEDS GROTERE BEDREIGING. DAARBIJ LAAIEN ER VAAK DISCUSSIES OP OVER BRANDSTOFFEN EN AFVAL, MAAR WIST JE DAT DE VLEESINDUSTRIE TOT DE GROOTSTE OORZAKEN VAN KLIMAATOPWARMING BEHOORT?

68

Dat brengt ons meteen tot de vraag of onze toekomst plantaardig is. Een vraag die ook in december op het symposium rond vegetarisme en veganisme behandeld werd. Wij legden ons oor te luister bij endocrinoloog dr. Annelies Mullens, die zelf al enkele jaren veganistisch eet.

“Eigenlijk ben ik nog niet zo lang veganistisch”, begint dr. Mullens haar verhaal. “Alles startte drie jaar geleden, toen we op vakantie waren in Cornwall. We gingen mee met een dolphinwatch tour en daar hoorde ik dat er jaarlijks meer dan duizend dolfijnen op een gruwelijke manier geslacht worden in het Japanse vissersstadje Taiji. Dat verhaal liet me maar niet los en ik wilde er actief iets tegen doen. Al van kleins af ben ik een grote dierenvriend die actief meewerkt aan een diervriendelijk beleid. Ik startte campagnes om dolfijnen te beschermen, stampte mee betogingen uit de grond, strikte bv’s voor het goede doel, drukte CEO’s en politici met de feiten op de neus,… Drie jaar geleden zag ik echter in dat het plaatje eigenlijk niet klopte. Langs de ene kant kwam ik op voor dieren, maar langs de andere kant at ik wel koeien, kippen, vissen en andere dieren.

Dat was het kantelmoment waarop ik besloot om veganistisch te eten, wat inhoudt dat ik ook geen dierlijke producten zoals melk en eieren eet.”

EEN INGRIJPENDE BESLISSING WAARVOOR JE TOCH FLINK WAT KARAKTER AAN DE DAG MOET BRENGEN, NIET? “Het was een radicale beslissing om die knop van de ene dag op de andere definitief om te draaien, maar ik was dan ook supergemotiveerd. Bovendien vond ik het op culinair

vlak een fijne uitdaging. Het grote voordeel is dat je op internet en via de sociale media heel wat lekkere recepten vindt die voor iedereen haalbaar zijn. Ik moet zelfs toegeven dat ik pas graag kook sinds ik veganistisch ben, en ik heb nog nooit zoveel gebakken als nu. Het is ook niet zo dat je veel zaken moeten laten als je veganistisch bent. Je kan bijvoorbeeld perfect pannenkoeken, chocomousse of cake maken zonder eieren. Door veganist te worden, is mijn creativiteit serieus aangescherpt.

Bovendien leer je veel bij: zo kan je het nat van kikkererwten opkloppen tot eiwit.”

MOGEN WE DAARUIT AFLEIDEN DAT JE AANVANKELIJK VEGANISTISCH WERD OMWILLE VAN HET DIERENLEED, EN NIET VANUIT KLIMATOLOGISCH STANDPUNT? “Dat klopt. Op dat moment wist ik bijvoorbeeld niet dat 18% van de broeikasgassen het gevolg is van de veeteelt. Ter vergelijking: transport is goed voor 13%! Of dat je 9 liter water nodig hebt voor een halve kilo vlees. Van zo’n cijfers wordt een mens toch even stil…”

LIGT DE OPLOSSING DAN IN EEN PLANTAARDIGE TOEKOMST? OF HOE ZIE JIJ DAT? “Gezien het hoge bevolkingsaantal wereldwijd, is het niet zozeer de vraag of wij stappen gaan nemen om het vleesgebruik te beperken, maar wanneer. Politici kunnen hun oogkleppen niet langer ophouden en zullen maatregelen moeten treffen. Ik

besef maar al te goed dat niet iedereen veganist kan of wilt worden, maar als iedereen één dag per week vegetarisch zou eten, dan heeft dat al een enorme impact, zowel op het milieu als op het dierenleed.

Media schenken nu al veel meer aandacht aan deze topics en ik denk dat dat alleen maar zal toenemen. Je merkt ook dat steeds meer bedrijven daarop inspelen en een actieve rol opnemen in het hele verhaal. Ik vind het trouwens top dat het Jessa Ziekenhuis n.a.v. het symposium de ‘Happy Veggiedays’ in het personeelsrestaurant organiseerde. Vele collega’s vonden het een geweldig initiatief en de gerechten waren heel lekker! Dus bij deze nogmaals een dikke pluim voor de creativiteit van onze collega’s van de keuken. Ivan Schoofs, de leidinggevende van de voedingsadministratie op campus VJ, vertelde me trouwens dat hij de vegetarische donderdagen in het ziekenhuis wilt voortzetten. Als dat geen goed nieuws is!”

IN WELKE MATE SPEELT HET GEZONDHEIDSASPECT MEE VOOR JOU? “Sommigen beweren dat veganisme gezonder is dan matig vlees eten, maar dat is wetenschappelijk niet bewezen. Wat wel bewezen is, is dat de Belgen veel te veel vlees en dierlijke producten eten dan goed is voor hun gezondheid. Toch ben ik zoals ik eerder vertelde veganistisch omwille van het klimaat, de dieren en de natuur, en niet omwille van gezondheidsredenen.

Als je iets voor het klimaat wilt doen dat veel meer effect heeft dan het gebruiken van spaarlampen of douchespaarknoppen, om maar iets te noemen, dan is vegetariër of beter nog veganist worden een goede

69

optie. Maar dat is moeilijker dan een spaarlampje indraaien want het vraagt een gedragsverandering. Wat ik bijvoorbeeld nooit zal doen, is patiënten proberen te overhalen om vegetariër of veganist te worden; dat zou ethisch ook niet correct zijn. Als patiënten er echter vragen over hebben of op zoek zijn naar goede tips, begeleiding of recepten, dan help ik hen wel graag verder.

Maar ik ga hen dat niet zomaar aanraden, dat gaat net een brug te ver.”

HEB JE TIPS VOOR WIE OOK GRAAG VEGETARIËR OF VEGANIST WILT WORDEN? Wie twijfelt om de stap te zetten, kan beginnen met één vegetarische of veganistische dag per week in te lassen. Wist je dat er in België elke dag 600.000 dieren geslacht worden? En als we doorgaan aan dit tempo, zijn er geen vissen meer tegen 2048. Die ene dag per week maakt dus degelijk een verschil. Mensen eten wel dieren, maar eigenlijk zijn dieren niet gemaakt om gegeten te worden. Zo weten ook weinige mensen dat een varken dat geslacht wordt qua verstand op hetzelfde niveau zit als een driejarige kleuter. En een varken is even sociaal als een hond. Maar zoiets lees je natuurlijk niet op de verpakking... Ik geef nu het varken als voorbeeld, maar voor elk dier is er zo’n realiteit die velen onder ons niet kennen. Dus wie twijfelt, begin eens met één wekelijkse vegetarische dag in te lassen. Voor inspiratie raad ik de websites van onder andere Eva en heerlijk plantaardig aan. Er zijn ook ontzettend veel goede blogs en Facebookgroepen met recepten.

Wie nieuwsgierig is of vragen heeft, mag mij altijd contacteren.”

CULINAIR Een collega deelt één van zijn of haar favoriete recepten.

TOSTONES

T

OSTONES, EEN GEBAKKEN BANANENKOEKJE, IS EEN TYPISCH CUBAANS GERECHT DAT ALS VOOR- OF BIJGERECHT GESERVEERD WORDT. IN CUBA COMBINEERT MEN HET VAAK MET KIP, MAAR HET PAST OOK PERFECT BIJ VARKENSVLEES EN VIS. EN VOLGENS COLLEGA ELKE LAMBRIX VAN DE SOCIALE DIENST GAAN TOSTONES OOK GOED SAMEN MET EEN MOJITO. BUEN APETITO!

Ingrediënten - 2 groene bakbananen (te koop in de Afrikaanse winkels en Toko’s) - maïs- of olijfolie - zout

Bereidingswijze - Pel de bananen en snijd ze in stukken van 3 cm.

- Doe flink wat olie in een braadpan (een laagje van ongeveer 2 cm).

- Verhit de olie en bak de bananenstukken aan beide kanten op een middelmatig vuur.

- Haal de gekleurde stukken banaan na circa 4 minuten uit de pan en laat ze uitlekken. Dep eventueel met wat keukenpapier.

- Plet de stukken gebakken banaan voorzichtig met de achterkant van een grote lepel tot een koekje van 1 cm hoog. Let erop dat de koekjes niet te plat worden.

- Leg de bananenkoekjes een half uurtje in een kom water met een flinke snuf zout. Zorg ervoor dat ze volledig onder water staan.

- Haal dan de bananenkoekjes uit het water en dep ze droog met keukenpapier.

70

- Verhit de olie opnieuw, deze keer goed heet en bak de koekjes goudgeel.

- Bestrooi de bananenkoekjes naar eigen smaak met grof zout.

Elke Lambrix van de sociale dienst besloot op zoek te gaan naar de roots van haar Cubaanse vriend José en in haar eentje (“hablo un poco Espagnol”) vertrok ze afgelopen november naar Havana. “Het werd een onvergetelijke reis; met zijn warme bevolking, muziek en salsa, de unieke en soms onbegrijpelijke en bizarre cultuur. Mammie Berta verwende mij elke dag met haar overheerlijke gerechten en vooral met haar gebakken bananenkoekjes of tostones! Een recept dat ik graag met jullie deel.”

UPDATE Personeelsweetjes.

HUWELIJKEN

GEBOORTEN

22-08-14

PATRICK PHILIPS en HADASSA WASSINK

13-03-15

Rogelio Pérez Diez en KRISTEL NEYENS

MPD

Virga Jesse

08-08-15

IVES DURWAEL en Nathalie Bronckaers

magazijn

Ekkelgarden

12-09-15

Filip De Meyst en GREET VANSPAUWEN

materniteit

Virga Jesse

19-09-15

Martijn Wevers en JULIE BOLLEN

hartcentrum

Virga Jesse

09-10-15

MAARTEN PROVO en Anneleen Mombaerts

spoedgevallen

Virga Jesse

16-10-15

Gert Vandermaesen en ANNICK STROOBANTS

mobiele equipe

St.-Ursula

17-10-15

Tom Dirix en ILONA BALLEGEER orthopedie

Salvator

30-10-15

Gert Janssen en MYRIAM LESECQUE

hemodialyse

Virga Jesse

20-11-15

Frikko Molog en EVI ANTHONISSEN

labo

Virga Jesse

05-06-15

NORA ELISE YUKI ALICE YUSUF EMIR ARTHUR ELLA-LOUISE JEFF FENNA AIDA AMÉLIE LAURIS MARIE SEPP GABRIËL TIJN

15-06-15 15-08-15 25-08-15 07-09-15 21-09-15 29-09-15 22-10-13 01-10-15 01-10-15 07-10-15 26-10-15 29-10-15 31-10-15 02-11-15 04-11-15

INGE KWANTEN

mobiele equipe

Virga Jesse

ILSE SAUWENS

labo

Virga Jesse

ERIKA VANDEVOORDT

reva 3

St.-Ursula

INE LEMMENS

oncologie

Virga Jesse

GÜLSÜM ARSLAN

labo klinische biologie algemeen Virga Jesse

LORE VERLACKT

PAAZ

KAROLIEN QUINTIENS

chirurgische intensieve zorgen

Virga Jesse

INGE KWANTEN

mobiele equipe

Virga Jesse

LIEN WINTMOLDERS

intensieve zorgen Salvator labo klinische biologie algemeen Virga Jesse

NAHIMA REGUIB

11-11-15 17-11-15 18-11-15 24-11-15 24-11-15 04-12-15 10-12-15

BABETTE OLIVIA NEA EMILY LOWIE LISE-MARIE JULIETTE ANDREAS

Virga Jesse

NATHALIE CARDINAELS

oncologie-borstcentrum

Virga Jesse

ARNE JANSSEN

hartcentrum

Virga Jesse

SANNE NEVEN

centr. voor molec. diagnostiek

Salvator

ELS VERSTRAELEN

apotheek

Virga Jesse

KSENIA PERKHUROVA

pneumologie

Virga Jesse

TAMARA WILMANS

MIC

Virga Jesse

en ANN KELCHTERMANS 06-11-15

JOYCE BOLLEN

Sp-psychogeriatrie

Virga Jesse

neurologie, endocrinologie

Virga Jesse

INGRID STEEGMANS

radiotherapie LOC

Virga Jesse

VICKY HAIVERLAIN

neurologie

Virga Jesse

LANA GIELEN

neonatale zorgen

Virga Jesse

ELLEN CASTRO

psychogeriatrie

Salvator

ELS APPELTANS

oncologie steriele kamers

Virga Jesse

LIES BOOGAERTS

radiologie

Virga Jesse

STIJN BROECKX

CCU-hartbewaking

Virga Jesse

en EVELIEN PEETERS

spoedgevallen

Virga Jesse

operatiekwartier

Virga Jesse

01-01-16

ANAIKA LIEN LIAM

01-10-15

HILDE PEETERS

01-10-15

MIA JANSSENS

autodialyse

Virga Jesse

05-11-15

DIANE ECTOR

operatiekwartier ambulanten

Salvator St.-Ursula

12-12-15 25-12-15

PENSIOEN

geriatrie 4 (SA) en cardiologie (VJ)

LINDSEY BOMAL KAREN WAUBEN

diabetes conventie

Virga Jesse

SEYED MOHSEN MOHAMMADI

voedingsdienst

Virga Jesse

liaison geriatrie

Virga Jesse

11-11-15

GILBERTE MEVISSEN

reva 2

02-11-15

LILIANE ILIAENS

reva 1

St.-Ursula

01-12-15

MARITA VANAKEN

MKG

Virga Jesse

01-12-15

MIET VANSPAUWEN

neurologie

Virga Jesse

01-12-15

FRIDA PEETERS

geriatrie

Salvator

01-12-15

MARIE-CLAIRE COENEN

sterilisatie Ekkelgarden

31-12-15

ELVIRE (SONJA) KEUNEN

reva 2

St.-Ursula

01-01-16

NICOLE CLAESEN

P&O

Virga Jesse Salvator

14-01-16

MARIE-ELISE JEURIS

operatiekwartier verblijvenden

16-01-16

FRANCINE JEURISSEN

sterilisatie Ekkelgarden

01-03-16

CARLA GABRIËL

onthaal/hostessen

71

Virga Jesse

SAFETY FIRST Preventieflash.

VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD

INFORMATIE OVER GEVAARLIJKE PRODUCTEN VIND JE TERUG OP: JessaNet/Ondersteunende Diensten/Preventie en Bescherming/ Veiligheidsinformatiebladen

Wat bij MORSEN?

Hoe VERWIJDEREN? FYSISCHE en CHEMISCHE kenmerken

GEVAARLIJKE eigenschappen?

GEVAARLIJKE

PRODUCTEN

Maatregelen als EERSTE HULP

Hoe HANTEREN en OPSLAAN? Geschikte BLUSMIDDELEN?

Welke BESCHERMINGSMIDDELEN dragen?

72