TRANSPORTING MEMORIES

Ιορδάνης Στυλίδης

μεταφορά αναμνήσεων περιβαλλοντική εγκατάσταση • συμμετοχικό εγχείρημα

για τις διηγήσεις, τα όρια, τους τόπους ψηφιακή αναθεωρημένη έκδοση

παράρτημα της έντυπης έκδοσης

για τους τρόπους δημιουργικής σύνταξης νοήματος

ISBN 978-618-83884-8-2

Το τεύχος σχεδιάστηκε για να παρουσιαστεί στο ψηφιακό συνεχές ώστε να υπάρχει επαρκής άμεση πρόσβαση από τους/τις επισκέπτες/τριες των ιδεών και των κριτικών αποτιμήσεών τους. Δειγμάτων σημασίας που μπορούν να ρυθμίσουν το χώρο, τον χρόνο και τις σχέσεις των ανθρώπων. Παρόλαυτα, επειδή η Αγγελική Αυγητίδου δεν επιθυμούσε την έκδοσή του σε αυτή την μορφή παρουσιάζονται μόνο τα κείμενά μου και οι συμμετοχές των ανθρώπων που συνεισέφεραν τις διηγήσεις τους.

Το βιβλίο, η έντυπη έκδοσή του, υπάρχει σε βιβλιοπωλεία.

Ιορδάνης Στυλίδης

μεταφορά αναμνήσεων

περιβαλλοντική εγκατάσταση • συμμετοχικό εγχείρημα ψηφιακή αναθεωρημένη έκδοση

παράρτημα της έντυπης έκδοσης

για τους τρόπους δημιουργικής σύνταξης νοήματος

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

IORDANIS STYLIDIS

Web Addresses www.iordanisstylidis.gr (choose video to connect) https://www.facebook.com/iordanis.stylidis http://issuu.com/stylidis https://www.youtube.com/channel/UCvcUViB6qQh8mXgy80YCryw http://iordanisstylidis.tumblr.com/ http://www.arch.uth.gr/DDW2014/ http://www.arch.uth.gr/PAW2015/ http://6-days-in-eutopia.blogspot.gr/ istylidis@arch.uth.gr

about

Ο Ιορδάνης Στυλίδης γεννήθηκε στον νομό Πέλλας, την πόλη Έδεσσα, στην διοικητική επικράτεια της χώρας Ελλάδα, στον νότο της Βαλκανικής χερσονήσου. Ακολουθώντας τις συνήθειες της παιγνιώδους συλλογικής αγροτικής ζωής σε χωριό της κεντρικής Μακεδονίας κατά την μετεμφυλιακή περίοδο, τρέχοντας και αναζητώντας νοήματα στα κοντικά δάση και τις εύφορες καλλιέργειες, ρύθμισε καλά την πρώϊμη παιδική και εφηβική στοχαστική διάθεσή του. Οι γεύσεις και η συγκομιδή των φρούτων, το καλοκαίρι, οδήγησαν στην εννόηση της απόλαυσης. Το σύρσιμο, η θέα και η επίθεση του φιδιού, οδήγησαν στην εννόηση του φόβου και άσκησαν την θέλησή του στην αναζήτηση, η δύναμη του νερού που γκρεμίζεται από ψηλά στον καταρράκτη, οδήγησαν στον απαιτητικό στοχασμό για το εγγύς τοπίο του τόπου του. Μαθήτευε και μαθητεύει ακόμη στις πειθαρχίες της διεκδίκησης και διαπραγμέτευσης γνωσιακού περιεχομένου. Κατα την διάρκεια των πρώϊμων σπουδών του έτυχε να επιδιώξει, ακολουθώντας, υιοθετώντας, συμβατικές τεχνικές σχεδιαστικών μεθόδων, τα δυνατά αναδυόμενα νοήματα των γραμμών που η δυναμική σύνθεσή τους ορίζει σχήματα και μορφές. Σχεδίαζε ασταμάτητα και αναλογιζόταν για τους τρόπους των ανθρώπων που ήδη ερευνούν και εκθέτουν δημόσια τα αποτελέσματά τους χρησιμοποιώντας συστήματα μολυβένιας ιχνηλασίας ή ορίζοντας, περιορίζοντας, σημασίες σε μελανένιες μοναδικότητες. Εντέλει, στην ηλικία των 55 ετών σταμάτησε εντελώς να σχεδιάζει και υιοθέτησε το κείμενο ως στρατηγικό όπλο έκφρασης. Πειθαρχία που ήδη απέδωσε πολλαπλές υβριδικές αλληλοδιασταυρούμενες, πολλαπλού σκοπού εκδόσεις δοκιμίων στο ψηφιακό συνεχές, στις αποθήκες ISSUU, SCRIBD, VIMEO, UTUBE). Εκεί, στο ψηφιακό συνεχές, στην ιστοσελίδα του, παρουσίασε τις δύο πρώτες ψηφιακές εκθέσεις σκέψης και ιδεών, κρίσης και κριτικής αναμόρφωσης, μετατροπής ύφους, για τα εκφραστικά είδη ‘‘ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ’’ και ‘‘ΝΕΚΡΗ ΦΥΣΗ’’ (2014-2015). Επιταχύνοντας, εμπλουτίζοντας, την ειδική θεωρητική-παραδειγματική θεματική τους όπως αρμόζει και διερευνάται-εγκαθίσταται στην σύγχρονη σκέψη διαμέσου των αναλυτικών δημοσίων διαλόγων και συζητήσεων με σκοπό την προσέγγιση, την κριτική και την αναθεώρησή περασμένων εκφραστικών τυπικών. Που ήδη έχουν απωλέσει κάθε δυνατότητα ερμηνείας, εντοπισμού και δημόσιας έκδοσης στοιχείων για τη μεριστή ιδέα του πραγματικού. Στα τελευταία 35 χρόνια παρουσίασε 20 ατομικές εκθέσεις και πολλές συνεργασίες με διανοούμενους και διανοούμενες εργάτες-συνθέτες της οπτικής επικοινωνίας και της εννοιολογικής-πολιτικής δράσης. Έχει γράψει περισσότερα από 10 βιβλία, με επίκαιρα τα ‘‘ΕΝΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ’’, ‘‘ΑΜΕΤΡΗΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ’’, ‘‘ΕΚΔΟΤΗΡΙΟ ΣΗΜΑΣΙΑΣ’’, που ήδη εκδόθηκαν από το πανεπιστήμιο όπου υπηρετεί ως δημόσιος λειτουργός. Πολλαπλά δοκίμια κριτικής δημοσίων γεγονότων, ημερολόγια ταξιδιών και αναφορές των εργαστηρίων τεκμηρίωσης και σχεδιασμού που διευθύνει. Η δημόσια πολιτική δράση του εκδηλώνεται στις συμμετοχές του τόσο σε συναντήσεις διευθέτησης και ορισμού των ζητηματων της νέας ομάδας σκέψεων για την ΑποΑνάπτυξη αλλά και την Οικολογία (Ενέργεια, Περιβαλλοντική δικαιοσύνη, κλίμα, κάθετες καλλιέργειες) Η διάγνωση και η εξήγηση, η ενδελεχής ανάλυση και οι επιτόπιες διερευνήσεις εύφορου κοινωνικού πολιτιστικού νοήματος για το αστικό και αγροτικό περιβάλλον, την πολυπολιτισμικότητα και την τακτική συνύπαρξη συλλογικών ομάδων σε ένα συνεχώς αναδιατασσόμενο υπόβαθρο φυσικού-τεχνικού μεριστού πολιτισμού όπου παράγονται νέες ισχυρές ή ασθενείς ταυτότητες ζωής και, επιπροσθέτως οι μέθοδοι ανίχνευσης του οικονομικού-πολιτικού πυρήνα της σύγχρονης αστικότητας, είναι τα εργαλεία και οι μέθοδοι διατήρησης της ισχυρής σχέσης του με τον στοχασμό για την δυνατή κατανόηση των φαινομένων. Ζει σε πόλεις της διοικητικής επικράτειας της χώρας Ελλάδα. Ταξιδεύει συνεχώς.

4

5

ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ ΝΕΚΡΗ ΦΥΣΗ

ΕΚΔΟΤΗΡΙΟ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΜΕΤΡΗΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

about

about living and acting, specifically (localy) and in general (globaly) Born in Edessa, the prefecture of Pella at the well known Hellenic administrative territory of the Balkan peninsula and the European Union. Following a playful collective living in a post civil war northern village and the nearby forests result to the formation of its essential stochastic features in his premature years. The peach tree fruits drive him in understanding pleasure, the snake twist drive him in comprehend fear and excercise search, the waterfal power drive him in a demanding envisagement of the near landscape. He learn to learn. Spent most of his schooldays exploring, somehow, through custom visual experience collections, the meaning of lines forming fingures and forms. Continuously designing and wondering about the ways people explore and expose reality through pencil traces and ink singularities. Eventually, at the age of 55 he stop designing shifting dramatically to writing. A discipline he is still contacting publicly through multiple editions of hybrid multi-purpose cross reference essays, books and multimedia video exhibitions in the digital continuum (ISSUU, SCRIBD, VIMEO, UTUBE, webpage).

Iordanis Stylidis have curate and launch two video art exhibitions “Topiographia“ and “Still Life” (2014-2015) critically contemplating about the content of these two unique art genres.

Accelerating and enriching their thematic theory field tightly connected to the contemporary analytical debade on how to approach, criticize and revive past expressional patterns. Indicating the social interpretation of reality.

In the past 35 years he present more than 20 exhibitions either solo or collaborating with local visual and concept activists and participate (in his early youth) to Biennale and Triennale international events. The visual and ideology elements of these exhibitions is the primary content of this collection. He wrote twelve books, multiple essays, papers and consept educational manuals. His last two books, Issuing meaning and Countless details (both in greek language) are issued exclusively to internet platforms.

The clarification, in depth analysis and the in situ research of the fundamental bedrocks of social-cultural meaning, including the urban and natural landscape, the multi-cultural urban expressions and the co-existence of social collective entities into a constantly changing environment redifining and producing new robust regional identities and, nevertheless, the detect methodologies of the very core of the contemporary urban life, are the tools and the practices used to activate and upload meditation aiming to a profound understanding of these phenomena.

He is living in cities of the Hellenic territory and elsewhere.

Constantly traveling.

6

7

Topiographia Still life

Issuing Meaning Countless Details Urban Square

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

συμμετέχοντες - συμμετέχουσες ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΙΔΟΥ • ΒΑΣΙΛΛΗΣ ΒΑΣΙΛΛΗ • ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΚΩΣΤΗΣ ΔΡΥΓΙΑΝΑΚΗΣ • ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΑΝΕΛΟΠΟΥΛΛΟΥ • ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΚΑΡΟΥΤΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΑΝΗ • ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΑΖΟΥ • ΙΡΙΣ ΛΥΚΟΥΡΓΙΩΤΗ • ΣΟΥΛΤΑΝΑ ΜΠΑΜΠΟΥΡΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ • ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΤΣΑΣΗΣ • ΚΛΕΛΙΑ ΧΑΛΑ • ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΧΕΛΙΔΟΝΑΚΗ ΔΑΝΑΗ ΧΟΝΔΡΟΥ • ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΟΝΔΡΟΣ • ΕΙΡΗΝΗ ΩΡΑΙΟΠΟΥΛΟΥ DAVIDE DURJAVA

And the rest is his(her)story… Στα μέσα του Οκτώβρη (2008), η Legabiente, οικολογική οργάνωση στην Ιταλία και ο εταίρος του προγράμματος Taste4Arts στην χώρα μας, Σταύρος Υφαντής, διευθυντής του Φεστιβάλ της Γης, απευθύνουν πρόσκληση για συμμετοχή με πρόσφατο ή νέο έργο. Ένα εικαστικό εγχείρημα, το MedArt project που θα πραγματοποιηθεί στο Enaoli (περιοχή Grosetto της περιφέρειας Tuscany στην κεντρική Ιταλία), σε υπαίθριο χώρο, παρακείμενο του οικολογικού πάρκου της Maremma και των εγκαταστάσεών της. H αρχική ενημέρωσή, με ένα σύντομο κείμενο και εικόνες από την περιοχή δεν φαινόταν να προυποθέτει κανένα ειδικό ή γενικό ιδεολογικό περιορισμό. Η πρώτη συζήτηση με τον κ. Υφαντή ήταν περιεκτική και ακριβής: η θεματική συμπερίληψη των τεσσάρων στοιχείων της φύσης και η ελεύθερη επιλογή των υλικών και του εκφραστικού τρόπου φανέρωσε πως η αισθητική προσέγγιση στην οικολογία ήταν μόνο η αφορμή για την κατασκευή έργων land art που θα προκαλούσαν -έτσι και έγινετην δημιουργική ανταλλαγή σκέψεων μεταξύ των Ιταλών, των Γάλλων και των Ελλήνων προσκεκλημένων διανοουμένων. Κάλεσα την κ. Αγγελική Αυγητίδου να συμμετάσχει. Η ενημέρωσή της προκάλεσε ένα χείμαρρο συζητήσεων και δυνατών ιδεών. Οι λιγοστές φωτογραφίες από την περιοχή και το σημαντικό, διάσημο αγροτικό τοπίο, προκάλεσαν την φαντασία μας. Καταλήξαμε, εν τέλει, να περιορίσουμε τις προοπτικές των πιθανών έργων-εγκαταστάσεων θέτοντας ένα μοναδικό τεχνικό-κατασκευαστικό κριτήριο: το έργο να τοποθετηθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η πενθήμερη παραμονή μας θα ήταν αρκετή τόσο για την εγκατάστασή του όσο και την απόλαυση της συνάντησης με τους/τις υπολοίπους δημιουργούς αλλά και την διερεύνηση του τόπου και των τοπίων του.

κατασκευή θυλάκων ΝΙΚΗ ΑΥΓΗΤΙΔΟΥ

εγκατάσταση έργου φωτογραφίες TONY SPIZZIRRI ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΥΓΗΤΙΔΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΓΟΡΟΣ ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ ΣΟΦΙΑ ΤΣΕΡΚΕΖΗ ΣΟΥΛΤΑΝΑ ΜΠΑΜΠΟΥΡΑ

επιμέλεια κειμένου ελληνικά

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΑΝΗ ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΟΝΔΡΟΣ αγγλικά

ΜΑΡΘΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ιταλικά

ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΥΔΑ

8

Legabiente MedArt Taste4Arts Enaoli Land Art Earth Festival

9

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

πρόσκληση

πρόκληση, πρόσκληση Η πρόσκληση της δημιουργίας, της σύνθεσης του θεωρητικού οδηγού κειμένου και της παραγωγής, ενός έργου-πρότασης στο ιδεώδες φυσικό περιβάλλον της περιοχής Tuscany της χώρας Italy προκάλεσε το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό. Η παράδοση θεωρίας και έργων από την εκφραστική περιοχή των ιδεολογικών επιχειρήσεων της land art, ήδη από τη δεκαετία του ‘70, έχει εκδόσει δημόσια πλήθος αποτελεσμάτων σε σχέση με την σχέση έργου και τοπίου όπως ρυθμίστηκαν από επιτυχημένες επιλογές κλίμακας, φυσικών υλικών ή επιτελέσεων με κυρίαρχο μέτρο σχέσης (κρίσης) το ανθρώπινο σώμα. Η περιβαλλοντική προσαρμογήισορροπία-αρμονία του έργου φαίνεται πως χρειάζεται και είναι μια αυτονόητη συνεπής επιλογή πολιτικής. Είναι όμως η οικολογική προσέγγιση-ισορροπία, όπως την εννοούμε και πρόκειται να την προτείνουμε, ορισμένη και βεβαία υποχρέωση παρακολούθησης και επιλογής ολοκληρωμένου προγράμματος δράσης από τους εκδότες της πρόσκλησης; Το ενδιαφέρον μας εντοπίστηκε αρχικά στην υπόθεση της μεταφοράς, που αντιλαμβανόμαστε ως κάτι περισσότερο από μια πρακτική διαδικασία. Την μεταφορά στοχαστικού υλικού από έναν τόπο σε έναν άλλο. Την σύνδεση, γιαυτό, δυο τόπων, σημείων χώρου και χρόνου, και την εξέταση, την κριτική, ισχυριζόμαστε, του αποτελέσματος όπως αναδυθεί, προκύψει, ως σύνθεση των κοινών εμπειριών συλλογικής ζωής και δράσης στα τοπία τους. Αυτή η δυνατή σύνδεση που πρόκειται να αποδειχτεί (θα αποδειχτεί ;) και να ορίσει ή να περιορίσει το αποτέλεσμα, την προσδοκία μας, φαίνεται σημαντική ως μέτρο συνέργειας μαζί με την πρακτική-δράση της μεταφοράς και της μετάβασης, ολοκληρώνοντας το νοηματικό υπόβαθρο της πρότασης μας. Η φύση, πεδίο εμπειριών και στοχασμού, γεννήτρια φαντασιώσεων και προϊδεασμών που βασανίζουν υπερβολικά τις ζωές μας, εξαιτίας της υποταγής στην αστικότητα (καθημερινή ζωή και ιδεολογία) πρόκειται να οριστεί ως πεδίο αναμονής και ολοκλήρωσης του έργου. Ωστε, εντέλει, να αναρωτηθούμε, να οδηγηθούμε στην κριτική εξέταση για τη ιδιαίτερη ιδεολογική παρεμβολή-τροφοδότηση της καθημερινότητάς μας, στο παρόν αλλά και στο ίδιον παρελθόν : για τις αναμνήσεις, ως παράδειγμα, των παιδικών χρόνων στην εξοχή, την ύπαιθρο, στα αυτοδύναμα και αυτόνομα χωριά συλλογικών σχέσεων των προγόνων όπου εξελισσόταν, τα καλοκαίρια, για την ανέμελη περιπετειώδη ζωή, για τις εκδρομές της σχόλης (τα ‘‘Σαββατοκύριακα’’) σε οικείους τόπους της μνήμης ή ανοίκειους τόπους προσωρινής, επαρκούς και βεβαίας ζωής σε φυσικούς θύλακες ήσυχης γαλήνιας διαβίωσης. Τι προέκυψε, εντέλει, από αυτές τις εμπειρίες; τι συνέβη και γιατί αποτυπώθηκε στη συνείδησή μας; Πώς αποτυπώθηκε; Ως βίαιος αποχωρισμός ή ως δείγμα του αγνώστου. Οι ιστορίες που θα συλλεχτούν θα αποτελέσουν το υλικό του έργου. Η μεταφορά τους, η σύνδεση των δύο τόπων, η εγκατάσταση και το ακόλουθο δημόσιο παράδειγμα της δημοσιοποίησης τους θα ενισχύσουν την σημασία τους. Αυτή η αναμενόμενη συλλογή αφηγήσεων πρόκειται να διαμορφώσειυποστηρίξει το εικαστικό σώμα του έργου. Δυνατή, εξαιτίας της απάντησης (ενός και πολλών χειρόγραφων ή ψηφιακών σημειωμάτων) στην επιστολή, την παραίνεση, που θα απευθύνουμε. Ώστε, θεωρούμε και περιμένουμε, να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο συμμετοχικό έργο, το περιεχόμενο του οποίου δεν οδηγήθηκε και δεν μπορεί να προβλεφθεί έως το πέρας της τακτικής και στρατηγικής περιόδου εκδίπλωσής του.

10

11

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

12

13

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

14

15

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

το μανιφέστο

το μανιφέστο H ιδεολογική υπόθεση του εγχειρήματος βασίζεται στις στοχαστικές-πολιτικές επιλογές που καθορίζουν ακριβώς τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε, ρυθμίζουμε, πλέον τις πρακτικές της δημόσιας έκθεσης σκέψης, ιδεών και πρακτικών. Βασίζεται στην επιθυμία να ολοκληρώσουμε σωστά όσα θεωρούμε πως ενεργοποίησαν και συντηρούν την οδηγό επιθυμία να πραγματοποιήσουμε τον σκοπό μας και, πολύ περισσότερο, να ελέγξουμε πως μπορούμε να αποτιμήσουμε το αποτέλεσμα αυτού και κάθε επομένου προγράμματος. Σημαντικού πολιτικού στοιχείου επιρροής και ιδεολογικής σύγκλισης σχέσεων ή εφαλτήριο δίκαιου κριτικού έλεγχου. Δείγμα της διανοητικής εξύψωσης του/ της παρατηρητή/τριας ή του/της απαιτητικού/ής επισκέπτη της εγκατάστασης.

Kάθε φορά, εντέλει, που ένα τέτοιο έργο-πρόγραμμα ολοκληρώνεται και διατίθεται (η δημιουργία, ή έκθεση, η επίσκεψη, η περιήγηση, η ανάγνωση και ο κριτικός έλεγχος της εγκατάστασης) τότε το πλήρες, τακτοποιημένο, ιδεολογικό υπόβαθρό του, ενεργοποιεί πολεμικά τη συνείδηση οδηγώντας την προσωπική διαπραγμάτευση του κόσμου.

Tο έργο (πρόγραμμα-συνθήκη-εγκατάσταση) είναι η διαχείριση του αποτελέσματος της επιστολής (στοχαστική διαπίστωση-ερώτημα) που συντάξαμε και στείλαμε σε 30 παραλήπτες/τριες. H επιστολή λειτούργησε ως απρόσμενη, παράδοξη, ξαφνική ερώτηση που αφήνεται, σημείωμα και τραύμα, σε ένα τοίχο και, έτσι, σκορπίζεται και ορίζει τις διαθέσεις των παρατηρητών. Ύστερα (…μέρες μετά) συλλέγονται χωρίς καμμιά ιδιαίτερη, ιδεολογικής τάξης συνέπεια, οι απαντήσεις. Oι απαντήσεις τυπώθηκαν με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να εκτεθούν δημόσια οι πολύτιμες περιγραφές λεπτομερειών της ζωής των ανθρώπων που ποτέ πριν, -πως θα ήταν δυνατόν;- δεν χρειάστηκε να εκδοθούν, δεν αναζητήθηκε η παραμικρή σημασία τους. Oι απαντήσεις τυπώθηκαν σε υφασμάτινες επιφάνειες και μεταφέρθηκαν μακριά ώστε να τοποθετηθούν, σήματα σημασίας και τρόπαια αλήθειας, στην περιοχή που υποδείχτηκε. Αναμένοντας. Τον άνθρωπο, την άνθρωπο, που -ποτέ δεν θα αποδειχτεί- πλησίασαν, διάβασαν και σκέφτηκαν πως θα ήθελαν, με τη σειρά τους και εξ’αιτίας αυτής της πράξης, να συναντήσουν τους συγγραφείς και να περάσουν αρκετές ώρες μαζί τους …ώστε να συμφωνήσουν, …να διαθέσουν τους εαυτούς τους, να δείξουν ένα δικό τους σημείο χώρου, χρόνου και σχέσεων, στον τόπο τους, να αφηγηθούν τη δική τους ιστορία.

Tο αίτημα που παρουσιάστηκε ήταν η αναφορά, η περιγραφή μιας σχέσης σημασίας που από τότε, στο ίδιο τότε της ζωής τους, προκάλεσε ένα ισχυρό δεσμό ανάμνησης με ό,τι, με εκείνο που, ορίζουν σαν φύση, με ό,τι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνεται ή αποκλείεται από τη σχέση τους με τη φύση. Nα γράψουν με ένα τρόπο ευθύ, σαν να αφηγούνται αυτή τη μικρή ιστορία στον/στην σύντροφο που, μαζί τους, πέρασαν ένα δροσερό απόγευμα στην ησυχία μια παραλίας, στην κατάφυτη πλευρά ενός λόφου ή στο δωμάτιο ενός διαμερίσματος που η πόρτα του είναι ανοιχτή προς το δρόμο.

16

17

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

το μανιφέστο

Oι αφηγήσεις, τα κείμενα που συγκρατούσαν τις σημασίες τους, αναρτήθηκαν σε ξύλινους πασσάλους, δείκτες και όρια, περίφραξη, στην εξοχή όπου περάσαμε εκείνο το διάστημα της ζωής μας. Παράξενοι καρποί μιας νησίδας της Ουτοπίας που πλέει στον ωκεανό των ιδεολογικών εκδοχών κάθε εικαστικής χειρονομίας. Mπορούν πλέον να προφυλάξουν από τον καιρό τον/την επισκέπτη όταν περιοριστεί στην επικράτειά τους, μπορούν να πληρώσουν την αναζήτησή του, μπορεί να ρηγματώσουν τις βεβαιότητές του, μπορεί να τον/την αναγκάσουν να αφηγηθεί, εκεί, μόνος του, μόνη, την έκτακτη εμπειρία του/της. Μπορεί, πολύ αργότερα, σε ένα τόπο πολύ μακρύτερα από το σημείο που φύτρωσαν ξαφνικά να διεγείρουν την επιθυμία του/της ώστε να προσπαθήσει να γράψει στο έδαφος, ένα σημείωμα ανταπόκρισης. Ώστε η ιστορία του/της, οι ιστορίες που θα δοθούν σε μικρά τσαλακωμένα χαρτιά να τραβηχτούν από τον άνεμο, να παρασυρθούν επάνω από ορεινά μονοπάτια, στα μεγάλα κενά σημασίας των πολιτειών του νότου ή, ακόμα, να περάσουν πάνω απο τις απέραντες θάλασσες. Aν συνεχίσουν έτσι, αυτός και αυτή, ιδεώδεις επισκέπτες της εγκατάστασης, μπορεί να γεμίσουν μια ολόκληρη περιοχή του κόσμου με τον τρόπο και τις διακυμάνσεις της ζωής που έζησαν. Aυτή η ιδανική δημόσια αλλά ταυτόχρονα κρυφή, εύφορη νοήματος, πράξη, η εκτόνωση των περιορισμών μιας ζωής που διαφέρει περιφερόμενη, εκδιπλούμενη, πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη, είναι η επιθυμία των μεταφορέων των αναμνήσεων.

Oι αφηγήσεις αυτές παραχωρήθηκαν και έδωσαν το δικαίωμα στους τροπαιοφόρους μεταφορείς τους να συμπληρώσουν, να πληρώσουν, ένα κομμάτι του χρόνου τους. Nα διεκδικήσουν μια θέση στον χώρο των ανθρώπων που εκδηλώνουν, που προσφέρουν, εύκολα τις ουσιαστικές σκέψεις τους προς τους άλλους, που θεωρούν πως ο έλεγχος των πράξεων και του εαυτού τους, το παιχνίδι της γέννησης, της αντιπαράθεσης και της κριτικής αποδοχής σκέψεων και συμπεριφορών είναι ο μοναδικός δείκτης, δείγμα και απόδειξη, των απολαυστικών περασμάτων, των συμπερασμάτων, για τη ζωή.

Oι υφασμάτινες επιφάνειες με τις τυπωμένες ιστορίες στερεώθηκαν σε ξύλινους πασσάλους μπηγμένους στο έδαφος. Γερά, για να αντιστέκονται στον άνεμο, με δύο υφασμάτινους μικρούς σάκους γεμάτους χώμα. Eτσι, ακόμα και με αυτόν τον τρόπο, εξ αιτίας αυτής της μικρής κατασκευαστικής λεπτομέρειας, εμπλουτίζεται, εκτείνεται η υπόθεση της χειρονομίας. Το ζωτικό και απεριόριστο στοιχείο σύστασης αυτής της πρόσκλησης, της συλλογής, της επίσκεψης, του κόπου να συγκεντρωθούν αποστάγματα από τη ζωή των ανθρώπων και να αφεθούν να ρυθμίσουν τις ζωές όσων, εκεί μακρύτερα, θελήσουν να γίνει κάτι τέτοιο, είναι το πολιτικό συστατικό κάθε χειρονομίας, κάθε τρόπου, κάθε δημόσιας θέσης, δείκτη προς μια τακτική αλήθεια για τη ζωή… θριαμβευτικού παραδείγματος της ζωής. Ο Iορδάνης Στυλίδης και η Aγγελική Aυγητίδου εργάστηκαν, υπερασπίστηκαν τις σκέψεις τους, ενώνωντας μια πράξη και το περιεχόμενό της σε μοναδική είδηση σημασίας.

18

19

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

η επιστολή

21 Ιανουαρίου 2008 Στα μέσα του Mαρτίου ο Iορδάνης Στυλίδης και η Aγγελική Aυγητίδου θα ταξιδέψουν στην περιοχή της Tοσκάνης, στην Ιταλία, για να εγκαταστήσουν ένα συμμετοχικό έργο σε ένα ελαιώνα κοντά στη θάλασσα. Eίτε παραμείνει ως αίνιγμα είτε αποκαλυφθεί αμέσως ως ένας χαιρετισμός είκοσι ανθρώπων που κατοικούν στην Ελλάδα, το έργο θα χαθεί γρήγορα εξ αιτίας του καιρού. Έτσι λοιπόν…. Διηγηθείτε ένα συμβάν, μια προσωπική σας εμπειρία, μια ανάμνηση από τη σχέση σας με τη φύση. Αυτό που θα στείλετε (μέχρι 200 λέξεις…) πρόκειται να αποτελέσει μέρος του έργου που θα δημιουργηθεί. Όλες οι ιστορίες θα ζήσουν ένα διάστημα χρόνου πάνω σε ένα δένδρο, θα διαβαστούν και θα χαθούν όταν το χιόνι, η βροχή και ο άνεμος διαλύσουν την επιφάνεια όπου βρίσκονται τυπωμένες σκορπίζοντας το περιεχόμενο (της διήγησης) πάνω στον τόπο που την υποδέχτηκε. Όταν οι δύο ταξιδιώτες και μεταφορείς των διηγήσεων επιστρέψουν πίσω θα ταιριάξουν όλες τις ιστορίες και τις εικόνες της εγκατάστασης σε ένα μικρό τεύχος που θα αποσταλεί σε όλους όσους θέλουν να είναι κάτοικοι του πλανήτη, επιμελείς παρατηρητές και παρατηρήτριες, αισθαντικοί και ευαίσθητοι όταν απευθύνονται σε όσους έχουν δίπλα τους ή απέναντί τους, ταξιδιώτες των μακρινών περιοχών ή των κενών του νου και του γενέθλιου τόπου τους... εκείνους που μεγεθύνουν τις ελάχιστες χειρονομίες και πάνω τους χτίζουν ένα σύμπαν. Οι αφηγήσεις σας… άτακτες, ασύντακτες, προσεγμένες, απρόσιτες θα πρέπει να αποσταλούν...

τα σημειώματα

τα σημειώματα

20

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΙΔΟΥ ΒΑΣΙΛΛΗΣ ΒΑΣΙΛΛΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΚΩΣΤΗΣ ΔΡΥΓΙΑΝΑΚΗΣ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΑΝΕΛΟΠΟΥΛΛΟΥ ΙΣΑΒΕΛΛΑ ΚΑΡΟΥΤΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΤΣΙΑΝΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΑΖΟΥ ΙΡΙΣ ΛΥΚΟΥΡΓΙΩΤΗ ΣΟΥΛΤΑΝΑ ΜΠΑΜΠΟΥΡΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΤΣΑΣΗΣ ΚΛΕΛΙΑ ΧΑΛΑ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΧΕΛΙΔΟΝΑΚΗ ΔΑΝΑΗ ΧΟΝΔΡΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΟΝΔΡΟΣ ΕΙΡΗΝΗ ΩΡΑΙΟΠΟΥΛΟΥ DAVIDE DURJAVA

21

Κάποτε η μητέρα μου ζούσε δίπλα στη θάλασσα, ξανθιά, ευτυχισμένη, δυνατή και παχουλή σαν μια καλή παχουλή μαμά που τη νοιάζουν μόνο οι κόρες της. Έγινε σαν τη θάλασσα, μπλε/χωρίς σύνορα, παρόλα αυτά ζούσε στα όρια της μητρότητας. Νοιώθω πολύ λυπημένη/ δυστυχισμένη από τότε που μας άφησε/την αφήσαμε. Πιστεύω ότι ζει μέσα στη θάλασσα, κάτω στη γη, την αγαπώ. Γερνάω χωρίς αυτήν, την άφησα για να γίνω … Τώρα της φωνάζω…Προσεύχομαι…

Ιφιγένεια Βαμβακίδου

Όταν ήμουν δεκαπέντε με δεκαέξη χρονών είχα μανία να καταστρέφω και να σπάζω πράγματα. Στο βουνό πάνω από το χωριό μου ήταν ένα μέρος με βράχους κι εκεί παίζαμε. Μια μέρα μου καρφώθηκε να ξεκολλήσω έναν από αυτούς, έναν πολύ μεγάλο που είχε κάνει μια ρωγμή με το έδαφος. Δυο-τρία παιδιά ακόμη με βοήθησαν και κάποια στιγμή ο βράχος ξεκόλλησε. Άρχισε τότε να κατρακυλά το βουνό και να κατευθύνεται προς το χωριό. Καθώς κατηφόριζε μικρά κομμάτια πέτρας εκσφενδονίζονταν προς όλες τις κατευθύνσεις. Πλησιάζοντας στο χωριό ο βράχος άρχισε να κάνει γκελ και συνέχισε να κατηφορίζει ώσπου χάθηκε από τα μάτια μας. Θα είχε πέσει στο χωριό. Κρύος ιδρώτας μας έλουσε. Πού πήγε και σε ποιανού το σπίτι είχε πέσει; Σίγουρα τώρα δεν μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω. Ξεκινήσαμε να περπατάμε μες στο βουνό. Πόσο όμως να λείψουμε; Αρχίσαμε να πεινάμε να διψάμε. Κάποια στιγμή αποφασίζουμε να γυρίσουμε πίσω. Δειλά, δειλά πλησιάζουμε κι αφουγκραζόμαστε. Ούτε φασαρία, ούτε αλαλαγμοί. Κοιτάμε τα σπίτια, όλα εντάξει. Ανακούφιση. Αλλά που πήγε ο βράχος, εξαφανίστηκε; Ψάχνουμε, ψάχνουμε και τι βρίσκουμε; Σε ένα πλάτωμα, πάνω από το χωριό, σε ένα τελευταίο του γκελ, ο βράχος έχει καρφωθεί αναποδογυρισμένος στο έδαφος, μια στροφή πριν την πρώτη στέγη.

Βασίλλης Βασίλλη

22

23

Κάποτε, σε μια παραλία στο βουνό των Κενταύρων παραθέριζαν άνθρωποι. Τότε λοιπόν, ο ήρωας μας, αφού είχε λιαστεί και κολυμπήσει σαν άνθρωπος μαζί με την παρέα του, ξεκίνησe για το δάσος. Ο ήλιος είχε κρυφτεί πίσω από το βουνό και η πυκνή βλάστηση με τα ψηλά δέντρα προσέφερε δροσιά και ξύλα για τη νυχτερινή πυρά. Η μαγεία συνεπήρε το φίλο μας, που ξεμάκρυνε από την ομάδα και χάθηκε στο όργιο της φύσης, των αισθήσεων και του μυαλού του. Σκαρφάλωσε, ίδρωσε, μάτωσε, καταλήφθηκε από τη δύναμη της Δημιουργίας και προσέφερε τους χυμούς του σε πλήρη έκσταση. Ευθύς αμέσως έτρεξε στη γλυκιά και αναζωογονητική αγκαλιά της θάλασσας. Το βράδυ, στην πυρά μετά το δείπνο, χαλαρός και γεμάτος, περίμενε τα αηδόνια να ξεκινήσουν το μελωδικό νανούρισμα που θα τον συνόδευε στο ταξίδι του στον έναστρο ουρανό. Ανάμεσα στα άστρα, που δεν φαίνονται πλέον από τον ηλεκτροφωτισμό, μακριά από τα αυτοκίνητα και τους παραδόπιστους κένταυρους βρίσκεται σήμερα το βουνό μαζί με το σπέρμα του ήρωα μας.

Γιώργος Δημητριάδης

Χθες συνάντηση με τις Αβάρισσες επιτέλους σπίτι μας με κάποια ησυχία. Στη λαϊκή, όπου πουλούσαν φρούτα και κηπευτικά –έτσι γνωριστήκαμε– η συζήτηση ήταν σχεδόν αδύνατη. Κατά σειρά ηλικίας ήταν η Χαμπσάτ , 50 ετών, η Αϊσάτ, 40, ανηψιά της και η Ελβίρα, 17, κόρη της Αϊσάτ. Η εμφάνιση τους ήταν εντυπωσιακή εξαρχής λόγω μεγέθους – επίσης η Αϊσάτ και η κόρη της έχουν ιδιαίτερα σκούρο δέρμα και χαρακτηριστικά που θυμίζουν τουρκικά φύλα, αν και οι Άβαροι δεν είναι τουρκογενής λαός. Το ότι ανήκαν σ’ έναν άλλο κόσμο ήταν εμφανές σε αναρίθμητες λεπτομέρειες του ντυσίματος τους. Ντροπαλές παρά το εντυπωσιακό τους παράστημα, μας περιεργάζονταν όπως τις περιεργαζόμασταν κι εμείς, βέβαια, ρωτώντας δειλά δειλά για το σπίτι μας, για την Ελλάδα, για κάποια τραγούδια και τα σχετικά. Οι Άβαροι, εν κατακλείδι, περίπου 800.000 ψυχές, ζουν στον ανατολικό Καύκασο, στο Νταγκεστάν, και εξακολουθούν να ασχολούται με την κτηνοτροφία διασκορπισμένοι εκτός των αστικών κέντρων. Σ’ αυτό τον σχετικώς ολιγάριθμο πληθυσμό απαντώνται 33 διαφορετικές διάλεκτοι, και συχνά η επικοινωνία από χωριό σε χωριό είναι δύσκολη. Οι Σοβιετικοί φαίνεται πως συστηματοποίησαν τη διδασκαλία της γλώσσας –οι κοπέλες έκαναν λόγο για μια λόγια εκδοχή της– και επίσης αντικατέστησαν το παλαιότερο αραβικό αλφάβητο με ένα επαυξημένο κυριλλικό. Εν πάση περιπτώσει, η αβαρική γλώσσα εδιδάσκετο στα σχολεία της περιοχής, παράλληλα με τη ρωσική, ήδη στη δεκαετία του ’60 – ίσως και νωρίτερα. Η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης βέβαια είναι συζητήσιμη: μέχρι και σήμερα, το ποσοστό των Αβάρων που μιλά καλά ρωσικά δεν είναι πάνω από 60%. Στις δυο μεγάλες, η γλωσσική ετερότητα ήταν χτυπητή, με έντονη την λαρυγγική προφορά.

Κωστής Δρυγιανάκης

24

25

Εκεί φτάνει κανείς ανεβαίνοντας, μέσα από ένα μικρό μονοπάτι, αφήνοντας τον δρόμο που οδηγεί από τον Βόλο στα Χάνια. Η φαντασία ξετυλίγει την ζωή που πέρασε από εδώ, … ο βήχας, οι λεκέδες του αίματος, τα φάρμακα, το καυτό νερό πάνω στα λευκά σεντόνια, που προσπαθούσε να διώξει την αρρώστια, τα βιβλία με νούμερα και κωδικούς, που ήθελαν να κρατήσουν κρυφή την ταυτότητα των νοσούντων, ο θάνατος που συχνά πλησίαζε σε αυτό το απόκρυφο σημείο του βουνού… Ανάμεσα από τα δέντρα ο ήλιος πέφτει στα λιακωτά, ζεσταίνει τον παγωμένο αέρα που γίνεται ζωτικός. Η φύση διατρυπά τους τοίχους. Είναι αισθητή η παρουσία του νερού. Παντού ακούγεται το νερό. Δεν φαίνεται πουθενά, μόνο ακούγεται η κίνησή του. Τα δέντρα δημιουργούν ένα διπλό κόκκινο πέπλο, πάνω τους και πάνω στη γη. Διώχνουν τα φύλλα τους, για να τα βρουν ξανά σε μια άλλη εποχή. Βλέποντας γύρω σου υπάρχει ένα δάσος από κόκκινο χρώμα, που οδηγεί σε άλλα χρώματα. Το λευκό που θα έρθει να παγώσει τα πράγματα και το πράσινο που θα έρθει να τα δροσίσει. Όσο προχωράει η μέρα το τοπίο θολώνει ώσπου περικυκλώνεται από την ομίχλη. Η θολή της ιδιότητα το κυριεύει. Έρχεται για να δώσει μια άλλη διάσταση στα πράγματα, εξωπραγματική σχεδόν μεταφυσική. Η ομίχλη κινείται. Εισχωρεί από τα σπασμένα τζάμια. Δυσκολεύει την αναπνοή. Καθώς απομακρύνεται κανείς στο μονοπάτι, το κτήριο στέκεται μόνο του ανάμεσα σε δύο χρόνους. Αυτόν που το δημιούργησε και το κατοίκησε και αυτόν που βρίσκεται σήμερα. Kαθώς οι εποχές περνούν από πάνω του, το νερό μπαίνει από τα κεραμίδια του, διαβρώνει τους τοίχους του, η ομίχλη διεισδύει στο εσωτερικό του, διατρυπά την επιδερμίδα του, και τελικά το εξαφανίζει. Σαν να βυθιζόμαστε σε ένα παραμύθι. Σε έναν τόπο που δεν υπάρχει. Που έχει δημιουργηθεί μέσα από την μαγεία του βουνού. Την επόμενη μέρα έπεσε χιόνι.

Καλλιόπη Κανελοπούλου

Πέρασα από το βούρκο και νόμισα ότι ήμουν σε ρυάκι. Άκουγα κελαηδήματα πουλιών. Χάρηκα. Γύρισα τα μάτια μου και κοίταξα. Είδα τεράστιους μισοβαμμένους όγκους μπετό, παλιούς, να αναδύουν μια εικόνα σαπίλας. Πλαστικά μπουκάλια να γεμίζουν από τα λασπόνερα. Έκλεισα τα μάτια. Άκουγα, μόνο άκουγα. Νερό να τρέχει, τιτιβίσματα. Άλλη η εικόνα του μυαλού μου και άλλη αυτή μπροστά από τα κλειστά μου βλέφαρα. Σε αυτή τη σχεδόν ονειρική, ληθαργική κατάσταση έζησα μικρές στιγμές ευτυχίας. Φύση; Ποια φύση; Μικρά κακοποιημένα υποκατάστατα που μόνο αν συνδεθούν με τις δικές μας Εδέμ μπορούν να λειτουργήσουν. Δόσεις μίζερες, υπενθυμίσεις ενός μακρινού πολύχρωμου πρασίνου…

Ισαβέλλα Καρούτη

26

27

Όταν ήμασταν νέοι αγαπούσαμε τον αθλητισμό και περνούσαμε ώρες προπονούμενοι με ζήλο. Συμμετείχαμε σε αγώνες και ήταν χαρά μας να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη νίκη. Η νίκη εντούτοις δεν ερχόταν συχνά. Πώς θα ήταν άλλωστε δυνατόν; Οι συναθλητές μας δεν δίσταζαν να παραβιάζουν τους κανόνες χρησιμοποιώντας κάθε είδους χημικά παρασκευάσματα. Γίναμε μάρτυρες ενός συνεχούς βιασμού της φύσης. Βέβαια, συνειδητοποιήσαμε γρήγορα ότι δεν είχε τόσο νόημα η αντιμετώπιση των αντιπάλων, όσο η υπερήφανη υπεράσπιση του φυσικού απέναντι στο κατασκευασμένο. Τα χρόνια πέρασαν και ήρθε η ώρα που η επιστήμη και η τεχνολογία θα βοηθήσουν τη φύση να επιταχύνει, και εμείς θα πάρουμε εκδίκηση από τους εραστές των αναβολικών. Το παιδί μας μεγαλώνει ενισχυμένο με γονίδια από τσίτα, και σε μερικά χρόνια θα καλύπτει την απόσταση των εκατό μέτρων σε πέντε δευτερόλεπτα. Κάνετε υπομονή. Λίγα χρόνια μένουν μόνο.

Αλεξάνδρα Κατσιάνη

Τριάντα χρόνια μετά ... Καθισμένη πάλι εδώ στον καταπράσινο λόφο, τον αγαπημένο, το λόφο των παιδικών μου αναμνήσεων. Απέναντι μου η σιδηροδρομική γραμμή με τα μισογκρεμισμένα κτίρια, τις παράγκες, όπου τα παιδιά των εργατών, «ξαμολημένα» μέσα στα χωράφια, μεγάλωναν αμέριμνα, δίπλα στο μεγάλο ποτάμι . Το ποτάμι που χωρίζει το χωριό που γεννήθηκα, την πατρίδα μου, από την πατρίδα άλλων ανθρώπων . Ο αντίλαλος από τις παιδικές φωνές των μικρών φίλων της απέναντι όχθης αντηχεί ακόμη στα αυτιά μου. Σα να ήταν χθες . Ζωντανές οι εικόνες . Πρώτα το βουητό και ύστερα ζώα, άνθρωποι, εχθροί, φίλοι, φωνές και κλάματα παιδιών, όλα ανάκατα . Όλοι την ίδια μοίρα . Το μεγάλο ποτάμι, θυμωμένο ,σκέπασε με τα ορμητικά νερά του τα πάντα. Μέρες μετά όταν το «πολύχρωμο τόξο» ξεπρόβαλε από την απέναντι όχθη, ο Θανάσης, ο φίλος μου, βρήκε στην όχθη του ποταμού μια ξύλινη βαρκούλα που πάνω της ήταν σκαλισμένα δύο ονόματα και μία καρδιά Νουριέ + Ερσίν. Την άλλη μέρα έκοψε ένα κλαδί σουουτιάς και άρχισε να σκαλίζει τη δική μας βάρκα.

Δήμητρα Λάζου

28

29

CES PETITS RIENS 23. Όταν κολυμπάει μπορεί να κινείται κατά ΧΨΖ.

14. Έδειχνε το φωτεινό στρογγυλό σχήμα δείχνοντας την πανσέληνο, αλλά ήταν η λάμπα της ΔΕΗ.

25. Έψαχνε στη σπηλιά ένα μαγιάτικο και το σώμα του φράκαρε. Σκέφτηκε πως ίσως παρέμενε στο ίδιο σημείο ενώ του τελείωνε ο αέρας. Με τη σκέψη αυτή γλίστρησε προς τα έξω. Έχει μάτια ψαριού.

6. Κοιμηθήκαμε στο αυτοκίνητο και πάνω στις ξέρες, ήρθαν για εξακρίβωση στοιχείων διότι απαγορεύονταν οι φωτογραφίες. Νομίζω βουτήξανε και μία μηχανή.

8. Η ΜΟΜΑ έφτιαχνε ακόμη τους δρόμους. Καλαμιές [μια ιστορία].

15. Je t’aime, moi non plus.

14. Μωρή, τ’ αβγό σου.

7. Είμαστε οι πράκτορες 000, 001, 002, 003 και ρίχναμε μούντζες στους ωραίους από ντροπή.

Ιρις Λυκουριώτη

Ως παιδί μεταναστών στη Γερμανία τη δεκαετία του ‘60, βίωσα κάτι εντελώς διαφορετικό από όσα μέχρι τότε είχα νοιώσει και είχα γνωρίσει. Βρέθηκα σ’ ένα περιβάλλον κλειστό, με έντονα τα στοιχεία της απομόνωσης που διαρκώς μου δημιουργούσαν την ανάγκη να βιώσω κάτι από τα περασμένα. Τον καιρό που ελεύθερη μπορούσα να τριγυρνάω και να παίζω στους δρόμους, τις αυλές και τα χωράφια του μικρού χωριού που ζούσα στην Ελλάδα. Εκεί, λοιπόν, στον ξένο τόπο οι συνθήκες ήταν αντίξοες και οι απαιτήσεις της ζωής δύσκολες. Βίωνα μεγάλη έλλειψη χρόνου εξαιτίας του πρωινού και απογευματινού σχολείου. Για να βρεθώ εκεί που τόσο πολύ αγαπούσα, στη φύση. Στη φύση βρισκόμουν σχεδόν κάθε Σαββατοκύριακο, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες μαζί με την οικογένεια ή τους φίλους. Είναι αξέχαστοι οι περίπατοι μέσα στ’ ατελείωτα ομοιόμορφα στοιχισμένα γερμανικά δάση και τα καταπράσινα λιβάδια. Να περνώ μέσα από τα τρεχούμενα νερά, να τσαγκρουνάω στα αγριοκλώναρα, να γεύομαι αγριοβατόμουρα, να παρατηρώ τα ελεύθερα ελάφια και τους σκίουρους στις λογιών-λογιών αναρριχήσεις τους. Όταν το χιόνι άσπριζε τα πάντα, καταναλώναμε ατελείωτες ώρες κατεβαίνοντας τις χιονισμένες πλαγιές με τα έλκηθρα μας. Ένα άλλο, ακόμη, γεγονός που μου προξενούσε μεγάλη χαρά και ευχαρίστηση, ήταν οι στιγμές των περιπάτων συντροφιά με τη Φρίντα, για να συλλέξουμε μήλα από τα κτήματα της, με τα μηλόδεντρα. Κατευθυνόμασταν προς τα εκεί σέρνοντας τα ξύλινα καροτσάκια τ’ απογεύματα. Τα συγκεντρώναμε για να φτιάξουμε το μούστο, που φυλασσόταν σε τεράστια δρύινα βαρέλια, στο κελάρι του σπιτιού. Ο μούστος αυτός προοριζόταν για να συνοδέψει κυρίως τα μεσημεριανά γεύματα. Τα μήλα, συγχρόνως, γινόταν το έναυσμα, για να μοσχοβολήσει το σπίτι από τη μυρωδιά του υπέροχου apfel-strudel. Όλη αυτή η επαφή με τη φύση με γέμιζε χαρά και με απελευθέρωνε από τα δεσμά των υποχρεώσεων που είχα εκεί. Μου πρόσφερε ένα έντονο συναίσθημα ελευθερίας αλλά και συνάμα εκτόνωσης. Η ψυχική ευφορία ήταν ευδιάκριτη, συνοδευμένη από ψυχαγωγία και ξεκούραση. Ήταν μια όαση μέσα στη μουντή, ομιχλώδη και συννεφιασμένη καθημερινότητα της ξένης χώρας.

Σουλτάνα Μπαμπούρα

30 31

Όταν ήμασταν μικροί κάποια στιγμή ανακαλύψαμε το κάπνισμα. Μαζεύαμε λεφτά ρεφενέ και αγοράζαμε ένα πακέτο. Ο περιπτεράς δεν υποψιαζόταν τίποτα γιατί οι μεγάλοι μας έστελναν συνέχεια ν’ αγοράσουμε τσιγάρα. Πηγαίναμε στο δάσος και καπνίζαμε. Στο τέλος κρύβαμε το πακέτο στην κουφάλα ενός δέντρου, εκεί και το ξαναβρίσκαμε. Έλα όμως που πολλές φορές το ξαναβρίσκαμε λειψό. Άναβε τότε η συζήτηση: Ποιος ήρθε και με ποια παρέα, δώσανε κι αυτοί τον οβολό τους ή μας πιάσανε κορόιδο; Δημήτρης Πνευματικός

Το 1984 δούλευα στην ανασκαφή, στον Αρχαιολογικό χώρο του Δίον, έξω από τη Βέροια. Κάποιο Σάββατο του Αυγούστου κάναμε με τα παιδιά της ανασκαφής μια εκπαιδευτική εκδρομή στα Πιέρια Όρη, σε ένα Ρωμαϊκό λατομείο, στη θέση «σεντούκια». Αφού ξεναγηθήκαμε, θαυμάζοντας μισολαξευμένα μέλη που προορίζονταν για αρχαία κτίρια, κατηφορίσαμε ,επιστρέφοντας. Ξέμεινα λίγο πίσω ενώ ο ήλιος έδυε μέχρι που δεν άκουγα πιά ούτε τις φωνές των άλλων. Τότε και για ένα διάστημα που δεν πρέπει να ήταν πάνω από λίγα δευτερόλεπτα έζησα την αίσθηση της απόλυτης μοναξιάς. Βίωσα ένα συναίσθημα βεβαιότητας ότι δεν υπήρχαν άλλοι άνθρωποι στη Γη. Μια τρομαχτική αίσθηση θλίψης και φόβου με κυρίευσε και άρχισα να τρέχω προς μια εσοχή ενός βράχου που είχαμε προηγουμένως συναντήσει, ζητώντας ασφάλεια και προστασία. Ευτυχώς, όπως είπα, κράτησε λίγα δευτερόλεπτα αλλά ήταν, πραγματικά, αρκετά. Διονύσης Τσάσης

32 33

Βαδίζω Βαδίζω κάτω από τα δέντρα. Οι πάπιες μαζεύονται και περιμένουν να τις ταΐσω. Κάνω αυτή τη διαδρομή 10 Κυριακές τώρα. Δε θυμάμαι όμως, πού ακριβώς φαρδαίνει το ποτάμι. Σκύλοι περνάνε με τα αφεντικά τους και με χαιρετάνε. Αδυνατώ να σηκώσω το βλέμμα μου μακριά. Ανησυχώ για το πού ακριβώς πατάω. Ελέγχω αν η λάσπη είναι ξερή κι αν αυτές οι πέτρες είναι σταθερές. Αμφιβάλλω για το αν πρέπει να στρίψω από δω κι αν αυτά στη βάση αυτού του κορμού είναι πράγματι μανιτάρια ή όχι. Κάθομαι σε ένα παγκάκι… Μπροστά μου η θάλασσα. Ο ήλιος με χτυπάει κατάφατσα. Ξεφλουδίζω τον ώμο μου και βουτάω. Πατάω, δεν πατάω. Κολυμπάω πιο βαθιά και στροβιλίζομαι. Βγάζω το μαγιό μου και το δένω γύρω από τον αστράγαλό μου. Βουτάω πάλι και μαζεύω το κέλυφος ενός αχινού. Με παίρνει ο ύπνος μπρούμυτα πάνω στην άμμο. Στο δάσος του Heidegger είμαι σε εγρήγορση. Η μόνη μου εξοικείωση με τη φύση είναι η θάλασσα. Κλέλια Χαλά

Ήταν ένα πρωί το οποίο ξεκινούσε κάπου ανοιχτά από τη Σκόπελο με πορεία για το λιμάνι του Βόλου. Δεν θυμάμαι πως ήταν ακριβώς ο καιρός γιατί δεν είχα καν συνέλθει από το βραδινό μεθύσι. Ότι είχα ξυπνήσει αλλά χουζούρευα ακόμη και μιλούσα με τον συγκάτοικο του κρεβατιού μου. Τον γνώρισα την πρώτη μέρα του αγώνα ως καπετάνιο του σκάφους. Είχαμε αφήσει την Σκιάθο δεξιά μας και ήμασταν περίπου κοντά στα Μάρμαρα. Δεν καταλάβαινα αν το κεφάλι μου κουνούσε τόσο πολύ ή το σκάφος χτυπιόταν στη θάλασσα. Κάπου εδώ ο καπετάνιος μου λύνει την απορία. Σηκώνεται και μου λέει «πρέπει να πάω έξω, να βοηθήσω». Είχαμε ακούσει για κακοκαιρία αλλά λέγαμε θα την προλάβουμε αφού φύγαμε χαράματα. Όμως όχι, μας πρόλαβε εκείνη και αναγκαστήκαμε όλοι να βγούμε έξω. Το σκάφος πλάναρε πάνω στα κύματα και με κάθε χτύπημα πιτσιλιζόμουν όλο και περισσότερο από το αλμυρό νερό. Σε όσο άσχημη κατάσταση και να ήμουν η αίσθηση αυτή μου άρεσε πολύ. Εκείνο που σκεφτόμουν ήταν το φιλί. Το φιλί που μου έδωσε ο καπετάνιος λίγο πριν βγει. Ένα πολύ περίεργο φιλί. Μισό στην άκρη των χειλιών και μισό στο πρόσωπο. Περνώντας τα μάρμαρα και το νησί (Τρίκερι) ο καιρός κόπασε. Όλα ηρεμούν. Αλλά μέσα μου έχει μείνει... Η φουρτούνα της θάλασσας είχε περάσει στο μυαλό και στην καρδιά μου. Ήμουν ερωτευμένη, απλά δεν το ήξερα ακόμη... Χρυσούλα Χελιδονάκη

34 35

Για τη θεσσαλονικιά φοιτήτρια αρχαιολογίας Δανάη είμαι σίγουρη ότι η ιστορία που θα σας διηγηθώ σας είναι λίγο-πολύ γνωστή. Το μάτι σας όλο και σε κάποιο σχετικό δημοσίευμα θα έπεσε, από τα πολλά που κατέκλυσαν τον τύπο, όταν ήρθε στο φως η περίεργη περίπτωσή της. Στα δικά μου βέβαια λεγόμενα μπορείτε να δώσετε μεγαλύτερη βάση. Ξέρω τα πάντα από πρώτο χέρι, καθώς η Δανάη είναι επιστήθια φίλη της γειτόνισσας της θείας μιας γνωστής μου. Η Δανάη λοιπόν, κάποιο πρωινό ξύπνησε αλαφιασμένη και κάθιδρη από έναν φριχτό εφιάλτη. Έκανε να ψηλαφίσει βιαστικά την κοιλιά της για να σιγουρευτεί πως όλα ήταν ένα ψέμα. Με κομμένη την ανάσα και τα χέρια να πάλλονται στους ρυθμούς της καρδιάς της έμεινε ν’ αγγίζει τα πρησμένα της σπλάχνα. Η Δανάη όμως, αν και διακατεχόταν εύκολα από πανικό, ήταν συνάμα και μια κυκλοθυμική ορθολογίστρια. Έτσι, έριξε το φταίξιμο στο χθεσινό της φαγοπότι λέγοντας από μέσα της «Τι τα θες; Αφού γουρούνιασες και χθες στο φαγητό!», και αποφάσισε να μείνει στο σπίτι μέχρι να της περάσει η βαρυστομαχιά. Τις μέρες, ωστόσο, που πέρασαν καμιά βελτίωση δεν παρατηρήθηκε. Αντιθέτως μάλιστα η κοιλιά και το στομάχι της πρήστηκαν και το φούσκωμα προχωρούσε απειλητικά προς τα πάνω. Μετά από τρεις μέρες η Δανάη αντιμετώπισε σοβαρό αναπνευστικό πρόβλημα, καθώς τα πλευρά της είχαν τουμπανιάσει και της ήταν πλέον αδύνατο να ρουφήξει αέρα στους πνεύμονες. Οι γιατροί στο νοσοκομείο την πρόλαβαν στο παραπέντε. Ο υπεύθυνος παθολόγος διέγνωσε το πρώτο στην Ελλάδα κρούσμα «Αναδυόμενου Γουρουνιού» ή επιστημονικά «Porcus Exitus». Προκαλείται από υπέρμετρη κατανάλωση χοιρινού και είναι εξίσου επίπονη για τον ξενιστή και το παράσιτο. Το παμφάγο θηλαστικό αρχίζει να αναπτύσσεται ύπουλα στην περιοχή της κοιλιάς και, καθώς ολοκληρώνεται η ανάπτυξή του, ωθείται προς τα πάνω, για να αναδυθεί τελικά με μεγαλειώδη τρόπο διαμέσου του φάρυγγα. Ο ίδιος γιατρός πάντως συμβουλεύει όλους τους ενήλικες να εκτίθενται όσο το δυνατόν περισσότερο στον ιό, ώστε να βοηθήσουν με τον τρόπο αυτό στη βελτίωση της κτηνοτροφίας της χώρας. Δανάη Χονδρού

Αγαπητέ μου φίλε, βαρέθηκα αυτές τις διακρίσεις, πολιτισμός και φύση, φύση και πολιτισμός, φτάνει πια. Αυτά είναι αλληλένδετα. Εξημερώνει ο άνθρωπος τα φυτά, εξημερώνει τα ζώα, και ταυτόχρονα εξημερώνεται. Το καταλαβαίνεις αυτό; Το έχουν πει πολλές φορές, διάφοροι, με διαφορετική ορολογία. Το λένε και σταματούν εκεί. Κανονικά θα έπρεπε να προχωρήσουν και στο αντίθετο του, όπως εξημερώνεις και εξημερώνεσαι, έτσι εξαγριώνεις και εξαγριώνεσαι. Άσε λοιπόν τις διακρίσεις μεταξύ πολιτισμού και φύσης. Καθόλου απολίτιστος δεν είμαι που σκότωσα μερικές γάτες. Άλλωστε, γιατί δεν σκότωσα ποτέ έναν σκύλο ή κάποιο πουλί; Είναι τυχαίο αυτό; Ούτε μύγα σκότωσα. Ούτε μυρμήγκι. Μόνο κανένα κουνούπι πότε-πότε τα καλοκαίρια, όταν μας τσιμπούν και μάς τρελαίνουν στη φαγούρα. Μας εξαγριώνουν τα κουνούπια, μας εξαγριώνουν και κάποιες γάτες, όπως η Κανέλα, η πρώτη που σκότωσα. Όσο την περιποιούμουν τόσο αυτή καιροφυλακτούσε για να με γρατσουνίσει. Η προσωποποίηση της αγνωμοσύνης. Σκέφτηκα ότι ήταν του χαρακτήρα της, αλλά και η Γαλανή τα ίδια έκανε. Και η Τίγρη. Και ο Μήτσος. Η Μικρή. Ο Λούκουλος... Από εκεί και πέρα δεν ξανάβαλα γάτα στο σπίτι μου, και φροντίζω να μην περνάνε ούτε από τον κήπο μου. Σταμάτα, λοιπόν, αυτές τις διακρίσεις πολιτισμού και φύσης. Θανάσης Χονδρός

36 37

Πήραμε το τραμ από τον κεντρικό δρόμο του Όσλο και μετά από λίγο βρεθήκαμε στο βουνό μέσα στο δάσος. Η αλλαγή από το αστικό τοπίο στο δάσος έγινε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα που πήρε ώρα να χαλαρώσω. Χαθήκαμε. Ξεχαστήκαμε. Κάποια στιγμή το δάσος «τελείωσε».Πάνω που είχαμε κουραστεί και ελαφρώς αγχωθεί για το πού βρισκόμαστε. Είμαστε σε μια χιονοδρομική πίστα. Από κει το τοπίο γύρω έμοιαζε με καρτ-ποστάλ του ’60, επιχρωματισμένη, με δέντρα σε τέλειο σχήμα και ουρανό μπλε- τυρκουάζ. Προσανατολιστήκαμε. Ξαπλώσαμε κάτω από τα ακίνητα lifts και αποκοιμηθήκαμε ζαλισμένοι από τον ήλιο. Ήταν μέσα Αυγούστου. Ήταν παράδοξο. Ειρήνη Ωραιοπούλου

38 39

It’s 1.15 am august 18th, a message arrived to my mobile phone: “HAPPY BIRTHDAY!!! How are u? Tomorrow I thought to…”

It’s from my brother; he is planning to go in mountain with me, in the place that every time I read or heard it produces a smile in my face, especially when I was child. Without hesitation I replay positively to the message. It’s from seven months that my grandpa is dead and today is the right day for remember him in the best way.

The road is different now, new and more houses, new and busies streets; I remembered more green during the trip when I was child!

That’s made me sad for a while. But turning a corner, a small street, “the crazy little street”! We use to call like this. I still keep in mind like was yesterday.

Grandpa, grandma, me and my brother in the van: Grandpa: “Ready?”

We always wait that funny moment when the street is like a rollercoaster.

My brother and me: “ Yeahhh!!! Wheeeee!!! Faster granpa! Faster!!! “ I never wanted that moment finish.

From here to the arrived point, where we used to leave the car, it’s the same; it’s like a very fast jump in the past. We are here, no signs, no cars, just this beautiful mountain in front of me, this pure nature and that smell, that typical smell that always remember you something of your past. For today that smell was San Gottardo, a small isolate village, only reachable on foot. No light, no water in houses, no heating, seems like to be in another world. A beautiful world. The paradise.

From the end of the street to the first house it’s forty-five minutes and you have to walk in a very small path with all your stuff, sometimes happens that you’ve got to do it more than one time if you have many things with you. Not many choices. And here we are. The first house is our. We call it “the yellow house”, the only one with that color in the village; maybe it was an old restaurant in the past, I really don’t know about this. It is so small now, the big wood door, the rock stairs inside, the rooms, the beds and the balconies, I feel like in a dolls house. Of course now I am one meter longer from the last time

I took a look in here. I look around, everything is like my brother and me left 20 years ago from that of many before summers we used to come with our grandparents.

Nothing is changed; the cableway, those funny airplanes, the bell tower and many other toys that we used to build with wood are still there in the living room; I can still hear the noise of the saw that my grandpa used down in the cellar cutting woods or outside on that flat stone that usually people used for the roof here in mountain.

I look in the wall, here is the old house made hat stand, up on it two small Alpine hats.

Grandma: “Davide, Diego!!! Put your hats on, there is too much sun outside!!!

My brother and me used to go around the village with our 3 friends, which we always met there for the summer period, playing games in the nature; I still remember the pain of the nettle in my hand and the numerous bees’ sting. And yes, that sound of little bells, it meant that we were very close to the goats; then the hens and the cock, the cats, the dogs, the birds and that amazing eagle that I saw just one time.

Today a lot of smells came along to me, that smell of grass, that smell of dampness, that smell of wild animals and the smell of that wood that I see everywhere in the cellar right now. I close the door behind all those memories and me. I am ready to leave this piece of nature.

Everything will be in my mind, forever! I put my hat and I am ready to start a new sunny day.

Davide Durjava

40 41

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

πέντε βήματα κάτω από τους ουρανούς της Τοσκάνης Καθώς ανιχνεύουμε πρότυπα των πολιτισμών, ώστε να κατανοήσουμε σωστά τον ρυθμό και τους τρόπους που αποκαλύπτουν την ουσία τους, χρειάζεται να ακολουθήσουμε τις εκφράσεις πλήθους λεπτομερειών. Oι λεπτομέρειες ορίζουν τις ανυψώσεις και τα ρήγματα του συστήματος σχέσεων όπου διακινείται ή υποχωρεί κάθε υπόθεση χώρου και χρόνου. Εκεί, στο ειδικό πεδίο τους, στην ιδιαίτερη περιοχή της εξέλιξή τους, επαληθεύονται γεγονότα, συνήθειες, προτάσεις, ζητήματα συνάρθρωσης με τα γειτονικά πεδία συγγενών λεπτομερειών. Οι λεπτομέρειες, οι σχέσεις τους, οι αποστάσεις τους, τα κενά σημασίας μεταξύ τους, καλύπτουν το γενικό πεδίο συμβάντων του προτύπου. Αν, φυσικά, μπορούμε να το απεικονίσουμε ως επιφάνεια κυματισμών και ηρεμίας.

Oι λεπτομέρειες είναι κάθε οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, επιλέγεται ελεύθερα να συμβεί και συμβαίνει ανεξάρτητα από τις υποθέσεις του/της παρατηρητή/τριας. Η επιλογή ενός περίπατου στην εξοχή, το απόγευμα, μετά από τη βία της ημέρας, το σήκωμα του χεριού, του καρπού και του δείκτη, ελεύθερα, προς ένα σημείο του ορίζοντα, το επιφώνημα και η αστραπιαία ρύθμιση των νεύρων για την απόδοση του, η επιθυμία μιας συνάντησης, που πραγματοποιείται ή δεν πραγματοποιείται, το σχέδιο μιας πορείας δύο ημερών στην ύπαιθρο, η παραμονή στο κατώφλι μιας εξώπορτας έως ότου σταματήσει η βροχή χωρίς πρόθεση να περιπλανηθούμε στον υδάτινο κόσμο που ορίζεται, χωρίς πρόθεση να υποχωρήσουμε στο οικείο, ζεστό εσωτερικό, που ασφαλώς θα περιορίσει την χαρά μας. Η δύναμη που καθοδηγεί την νοημοσύνη του ανθρώπου να υλοποιήσει μια ιδέα, να χαράξει ένα ίχνος στο δέρμα, να ακουμπήσει μία γραφίδα στο άδειο λευκό χαρτί, να πλησιάσει το στόμα σε ένα μαχαίρι ή να κρατήσει σφιχτά το χέρι πάνω στο μέτωπο….

Oι λεπτομέρειες είναι οργανωμένες σε ιεραρχημένες κορυφές σημαντικότητας, στα ύψη των σημασιών τους, πέρα από τις ήπιες εντάσεις τους. Oρισμένες από τις λεπτομέρειες φαίνονται υπό μια και πολλές γωνίες θέασης, σημαντικότερες από άλλες, παρά τον προφανή σύνδεσμο όλων στο σχηματισμό και την λειτουργία του προτύπου. Δεν είναι, φυσικά, σημαντικότερες, παρά την ισχύ τους.

Oρισμένες λεπτομέρειες σχέσεων και συμπεριφορών είναι αυτόνομες, διαρκούν και σβήνουν χωρίς να επηρεάσουν σημαντικά τις γειτονιές τους. Oταν ενεργοποιηθούν, από μία και πολλές γειτονικές δυνατότητες διέγερσης κινούνται αυτόνομα, συνθέτουν και ρυθμίζουν την διάρκεια του χρονικού της δυνατότητάς τους. Εξαπολύουν τη δραστική ενέργειά τους μέσα στον έκτακτο θύλακα χρόνου τους, γεννώντας σειρές σκέψεων, ασταθών, ισχυρών, οδηγών σκέψεων που μπορούν, αν συμβεί, να διαμορφώσουν, να ολοκληρώσουν, να σταθεροποιήσουν ένα τυπικό συμπεριφοράς.

42

43

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

Oρισμένες λεπτομέρειες είναι αναγκαίες, επηρεάζουν σημαντικά πριν χαθεί η ισχύς τους, μόνο ένα τύπο σύνδεσης σχέσεων. Με τα υπόλοιπα ή κυρίαρχα, στη στιγμή τους, φυσικά φαινόμενα και την ειρηνική ή άστατη πλεύση των ανθρώπων εντός τους. Oταν ακουστεί ένας δυνατός ήχος στον ουρανό ποτέ δεν κοιτάζουμε κάτω… μαζεύουμε στιγμιαία το σώμα και ύστερα εξαπολύουμε ψηλά το βλέμμα προς το μόνο δυνατό σημείο. Βλέποντας ακριβώς, θαυμάζοντας, αναφωνόντας, ονομάζοντας. Συνήθως, όταν το ένα και μοναδικό άτομο στο σύμπαν, αυτό το θηριώδες αινιγματικό έργο και πρότυπο που είμαστε, ερώτηση και απαύγασμα απαντήσεων, επιλέξει να εργαστεί όσο χρειάζεται για να απλωθούν στο τέλος μπροστά του τα σχέδια, τα νεογέννητα συστήματα σχέσεων του ενδιαφέροντός του, που, να! τώρα μόλις! έφερε στον φαινόμενο κόσμο, ο σωρός κειμένων, φράσεων, προτάσεων, σε σελίδες γραμμένες αργά με μολύβι ή ο σωρός από ήχους σε μια παράξενη πρωτόφαντη τάξη. Συνήθως, τότε, οι επόμενες σειρές δράσεων και προθέσεων είναι δυνατές. Δώρα δυνατότητας, εκτάσεις ποικιλίας σχέσεων. Σειρές από λεπτομέρειες… αλγόριθμοι εξελίξεων που πρόκειται, ίσως, οπωσδήποτε, αμέσως, αργότερα, να αναπτυχθούν και να προκαλέσουν άλλο ένα παράδειγμα αποτελέσματος και μετά ένα άλλο…και μετά ένα άλλο.

H ζωή φαίνεται πως εξελίσσεται σύμφωνα με την άναρχη, την άστατη οικονομία των αλγορίθμων που υφαίνουν και συγκρατούν τα πρότυπα πολλών και αυτού του συγκεκριμένου πολιτισμού. Εως εδώ στο εδώ του, έως εκεί στο εκεί του που ελκύει και ελκύεται, συνεργάζεται και ισορροπεί, μένει και εγκαταλείπεται. Kερδίζουμε χρόνο εξέλιξης, συντονισμού μεταξύ μας, στο εσωτερικό ενός και πολλών προτύπων πολιτισμού επειδή συμπληρώνουμε και εκτείνουμε, εγκαταλείπουμε και αναδομούμε, σε συνεχείς επαναληπτικούς κύκλους σχέσεων σκέψεων για αυτούς τους κύκλους, ελέγχοντας συνεχώς τα περιθώρια των αποκλίσεων, των ευφυών παρακάμψεων από τροχιές που έχουμε ήδη τυποποιήσει ώστε να εκδηλώνονται όταν αυτό ή εκείνο το δείγμα εξωτερικής πληροφορίας διαπεράσει το σώμα, απλωθεί και ενεργοποιήσει το τυχαίο και απαραίτητο ταυτόχρονα δίκτυο νευρώνων. Έτσι λοιπόν, σε κάθε εδώ όπου ενεργούμε, διαθέτοντας την ενθουσιώδη ματιά μας προς εκείνο το εκεί του σκοπού που ήδη προϋποθέτουμε την έλευσή του ή την τυχαία απόκλιση και απώλειά του, αναγνωρίζουμε, είμαστε βέβαιοι, βέβαιες, για την ύπαρξη ενός πλήθους δυνατών τροχιών που τείνουν εκεί ή ξοδεύονται άσκοπα καθυστερώντας κάποιο οποιοδήποτε τέλος.

44

45

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

Έτσι εκπαιδευόμαστε, ρυθμίζουμε και ρυθμιζόμαστε. Mόνοι μας, συνεργαζόμενοι ως μόνοι και μόνες, σχηματίζουμε και σταθεροποιούμε τις τελετές των πλεύσεων στον φαινόμενο κόσμο, προστατευμένοι από τις κανονικότητες, …απροστάτευτοι, απροστάτευτες, ζυγίζοντας στιγμιαία μια οποιαδήποτε και αυτήν εδώ την πιθανότητα και του επερχομένου αποτελέσματός της με εκείνο της παρέκκλισής της.

Tι θα συνέβαινε, δηλαδή, αν δεν επαληθευόταν η βεβαιότητα της αναμενόμενης εξέλιξης μιας τροχιάς… αν δηλαδή αντί να επιστρέψουμε πίσω στον ζεστό και προστατευμένο χώρο μιας κατοικίας όταν ξεκινήσει η βροχή, μόνοι, μόνες, αφήσουμε πίσω σιγάσιγά τα ρούχα μας, αποβάλλουμε την ανησυχία, δεχτούμε το κρύο και τη βροχή στο σώμα, νοιώσουμε το έκτακτο μήνυμα της απέραντης επιφάνειας του δέρματος καθώς προσπαθεί να συγκρατήσει την απώλεια της θερμότητας από το εσωτερικό του σώματος και αντιπαρατεθούμε. Πειραματιστούμε. Με το περιεχόμενο και τις εμπειρίες που αναβλύζουν από τα φαινόμενα του δρόμου, του δάσους, της λάσπης, της υγρασίας, του νερού, της επιστροφής, της πιθανότητας, των σωρών από βρεγμένα φύλλα. Την στιγμή που ο τύπος τροχιάς που ακολουθούσαμε καταρρέει και, τότε, μαθαίνουμε και κωδικοποιούμε το ίχνος μιας έκτακτης απόφασης, μιας νέας υποχρέωσης.

Mπορούμε να ζήσουμε ήσυχα, ασφαλείς, για ένα διάστημα, είτε συνδεδεμένοι με αυστηρά και ήπια τυπικά ζωής, διανοητικά εξαρτημένοι/ες από τους ισχυρούς δέσμους σημασίας, ...την καθημερινή εργασία σε ένα δωμάτιο, την περιπλάνηση στο απαράλακτο για χρόνια δίκτυο δρόμων, τα επιφωνήματα, την έκπληξη, όταν περάσουμε μπροστά από μια προθήκη και γυρίσουμε δεξιά στη επομένη γωνία, το άπλωμα του χεριού, το άπλωμα του χεριού, το άπλωμα του χεριού… Είτε, μπορούμε να ζήσουμε, ανιχνεύοντας, υπομένοντας την δυσκολία των στοχαστικών κυματισμών ανάμεσα σε σημεία και συνδέσμους που ποτέ άλλοτε δεν είχαν προκαλέσει, διεγείρει την διάθεσή μας έτσι… ώστε να τολμήσουμε να εγκαταλείψουμε την συνήθεια μιας τροχιάς και να ακολουθήσουμε το ίχνος μιας άλλης, να φωνάξουμε ανήσυχοι και να τιναχτούμε πίσω στην τροχιά που σχεδόν εγκαταλείψαμε… να σηκώσουμε τολμηρά το σώμα έως εκεί που περιορίζεται η λειτουργία του σκελετού και να κοιτάξουμε με τρομώδη ένταση το βάθος του παλλόμενου αέρα στην ησυχία ενός δειλινού. Η τέχνη της ενατένισης, η τέχνη της κατανόησης και της μανίας των συλλογών, η τέχνη των διαρκών μεταβάσεων, η τέχνη της πλεύσης στις χορδές των πιθανοτήτων… των πορειών που φαίνονται να εκδηλώνονται με ένα τρόπο και αμέσως ύστερα να χάνονται, να τέμνονται, να περιελίσσονται, να σταματάνε όταν η δύναμή τους μεγιστοποιηθεί, να εκρήγνυνται στην ηρεμία μιας στεγνής και καθαρής επιφάνειας, να σέρνονται όταν όλα

46

47

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

δείχνουν πως η ζωή σε αυτό το μικρό τμήμα χρόνου εκδηλώνεται και εκλύει τους χυμούς της. H τέχνη -η σκέψη και η δημόσια έκθεση της σκέψης- σταμάτησε πια να παράγει, να χρειάζεται, να υποκύπτει στα αντικείμενα… τέλος πάντων.. η τέχνη δεν είναι πια αυτό που γνωρίζαμε. Τέχνη είναι η άσκηση στον ενδελεχή εντοπισμό του πληθυσμού των εκδηλώσεων ενός προστατευμένου από την λεπτότατη ατμόσφαιρά του οργανικού φλοιού και του τρόπου που συσχετίζεται με το περιβάλλον του.

Tο ταξίδι στην περιοχή του GROSSETTO, στην διοικητική περιφέρεια της χώρας Iταλία, ξεκίνησε με μια ήρεμη και σύντομη πτήση προς τη Δύση. H επιφάνεια του πλανήτη, η πλεύση πάνω από τα σύννεφα, οι φίλοι, μια λεπτή σειρά ήχων και οι σωτήριες συνοδές λεπτομέρειες… οι κινήσεις των χεριών, οι σύντομες φράσεις χωρίς ανταπόκριση, οι τριάντα υφασμάτινες θήκες, τα δύο μικρά δέματα δεμένα με λεπτό σπάγκο, η μοναδική και ήδη μοιρασμένη υπόθεση του ταξιδιού, η συμφωνία μιας ανίχνευσης στο χώρο και το χρόνο. Οι δεκαπέντε σύντομες ιστορίες από τη ζωή των ανθρώπων, ειλικρινείς ή αμφιλεγόμενες ως προς το νόημά τους …ως προς τους αποστολείς τους. Το δεκαπέντε αινίγματα, οι δεκαπέντε απρόσμενες απαντήσεις για την σύνθεση του κόσμου μας.

Kάθε μεταφορά ορίζεται από το βάρος της, το όσο πολύ, υλικό και σκέψη, στηρίζουμε στο σώμα, στο νου. Έχουμε ήδη αποφασίσει το βάρος του κόπου της διαδρομής που μπορούμε να αντέξουμε, το τι θα κάνουμε αν το διάστημα χώρου και ο χρόνος του χώρου είναι μεγαλύτερα από όσο υποθέσαμε. Αν, δηλαδή, μας ζητηθεί κάτι έκτακτο και, έτσι, υποχρεωθούμε στις σκέψεις μας, αν ο τόπος και οι λεπτομέρειες του εδάφους του που πρόκειται να διασχίσουμε δεν είναι στεγνός και ήπιος, ταιριάζει δηλαδή, με την γεωγραφία της περιοχής, της εποχής, από όπου προερχόμαστε και, εξαιτίας της διαφοράς η βεβαιότητα περιοριστεί, οδηγηθούμε σε απρόσμενη μετεώρηση σημασίας, χάσουμε τη δύναμή μας. Βουλιάξουμε, δηλαδή, άφωνοι και βαρείς, στο πεδίο και τα αρχεία των ήδη γνωστών και κοινότοπων παλαιότερων πορειών. Διασχίσαμε, πλέοντας στην ατμόσφαιρα, την γεωγραφία της Αδριατικής θάλασσας και τον κορμό της χώρας Ιταλία, σχολιάζοντας την αναπάντεχη βαρύτητα μιας σειράς από πρότυπους δυνατούς αλγόριθμους. Σχεδιάσαμε, προετοιμάσαμε, μια σειρά από τακτικές, μια σειρά από διάλογους, ορίσαμε τις τακτικές προθέσεις σε ένα κείμενο αναφοράς που επιπροσθέτως συμμαζέψαμε έκτακτες απαντήσεις. Ότι έχουμε μαζί μας στην πτήση αλλά και στην πορεία, αργότερα, θα προστατεύσει την θέση και τον σκοπό μας, ώστε να καταφέρουμε να ανταπεξέλθουμε στη στιγμή που εκείνη η ξαφνική ερώτηση, κρυμμένη στο τακτικό τυπικό ξεδίπλωμα του καλωσορίσματος,

παρουσιαστεί είτε με τη μορφή λέξεων, είτε με τη μορφή τοπίου, ήχου ή συστάδας δένδρων, λουσμένων στο βαθύ γαλάζιο του δειλινού ουρανού, στη μυρωδιά του χορταριού και των δένδρων, στις φωνές μιας μεγάλης ομάδας παιδιών που εκπαιδεύονται στα λίθινα μονοπάτια του μεσαιωνικού χωριού. Χτίσει τη σημασία της, ορθωθεί και σημειώσει το ικανό περιεχόμενό της, το ανθεκτικό περιεχόμενό της, στο καίριο χτύπημα του ολόλαμπρου ουρανού στην ακτή, στο βάδισμα ανάμεσα σε πλήθος χωρίς τη σήμανση κάποιου ιδιαίτερου ήχου, στην παράδοξη επιλογή μιας τυχαίας διαδρομής προς το λόφο και το ερείπιο που χάνεται σιγά σιγά στη σκόνη.

Aυτοί οι πληθυσμοί των λεπτομερειών που ορίζουν και περιορίζουν ακριβώς τις απαντήσεις και τις ερωτήσεις, περιέχονται ανάμεσα σε στιγμές χρόνου και σε διαστήματα χώρου που έχουμε μάθει να θεωρούμε σημαντικά, …σημεία μιας ιδιότυπης αυστηρής χαρτογράφησης που ορίζει και συντηρεί την ιδέα του εαυτού. O εαυτός σταθεροποιεί τη σύμβασή του πάνω σε αυτά τα κομμάτια εμπειρίας …κομμάτια από μια συνεχή, ασυνεχή, έκτακτη, άτακτη, γραμμή ζωής, δράσης. Συλλέγουμε τμήματα χρόνου και θραύσματα εμπειριών. Αφήνουμε πολλά να χαθούν. Έχουμε ήδη επιτύχει μια ταχύτητα που, όμως, θολώνει και συντρίβει τις ενδιάμεσες πολύτιμες λεπτομέρειες. Πετώντας πάνω από την Αδριατική θάλασσα σχολιάσαμε μέσα στις σχέσεις μιας άτακτης συζήτησης λεπτομέρειες από τα σημειώματα που μεταφέραμε. Τη λεπτομέρεια για την τροφή και τα κοιλώματα του σώματος, τη λεπτομέρεια για την τυχαία εκδήλωση μιας πλημμύρας, για τη πρόσκαιρη και διαρκή μοναξιά που απλώνεται στους τόπους και στα ονόματα που είναι δύσκολο να κατανοηθούν. Για την υποχρέωση της γνωριμίας με έναν και μία άνθρωπο που διέσχισε επίσης ένα μεγάλο τμήμα γεωγραφίας για να βρεθεί κοντά μας. Για τις άδολες τελετές της νεότητας που βρίσκονται πια κομματιασμένες στη μνήμη. Τη σημασία του ταιριάσματος δυνατών λεπτομερειών με το ρίγος και τη ζεστασιά του σώματος …την έξοδο από την κανονικότητα της κοινής ζωής …το παιχνίδι με το θάνατο και την καταστροφή …το σώμα που ξαφνικά αποδέχεται και κοινωνεί στη φύση του. Απαγγείλαμε όλα τα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων τους, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τοπίων μέσα στα οποία ζούν, τη μοναδική φράση που, νομίσαμε, πως ταίριαξε και απέδωσε ένα μοναδικό πλήρες νόημα. Αγγίξαμε το έδαφος της Τοσκάνης χαρούμενοι.

O σκοπός του ταξιδιού μας ήταν η μεταφορά και η εγκατάσταση αυτών των μαρτυριών, η τοποθέτηση των σύντομων διηγήσεων σε ένα σημείο όπου, μετά, θα απλωθεί η σιωπή των κατάφωτων μεσημεριών, θα μετρηθεί το ενδιαφέρον από τα διστακτικά βήματα

48

49

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

των επισκεπτών, θα γιορταστεί το πέρασμα ενός σμήνους πουλιών, ο βαρύς ήχος του αεροσκάφους, η χαμένη φωνή μου, η ανάμνηση της δικής σου χειρονομίας… η μία ώρα ενός περίπατου μέσα στην ψηλή χλόη, τα βαθιά χαντάκια και το τράβηγμα της ματιάς προς τον ορίζοντα των χαμηλών λόφων. Σε μια στιγμή, με εκείνο τον ιδεώδη τρόπο, παρόντες, παρούσες, κατανοήσαμε πως η πειθαρχία των προτεραιοτήτων καταλύθηκε.

Aν υπήρχαν, αν είχαμε ετοιμάσει, ανθεκτικούς αρμούς και ασφάλιστρα, εξανεμίστηκαν, αν υπήρχαν δεσμοί μνήμης και τυπικά συλλογών και αρχείων ξεριζώθηκαν από τη θέση τους στο σώμα, έσβησε κάθε αμυντική μέθοδος συσχετισμού με το περιβάλλον όλον.

Mε μιας ‘‘...οι άπειρες λεπτομέρειες ανάμεσα σε ότι τακτοποιούσαμε ως σημείο ενδιαφέροντος, ως σημαντικό εύρημα για τη ζωή αναδύθηκαν ήσυχα και κατανοήθηκαν ως εκείνες οι μυθικές πληρότητες που περιμέναμε… ‘‘ Η πρώτη φορά που αντιμετωπίζουμε τον ψυχρό αέρα του δειλινού, όταν περπατήσουμε λίγα μέτρα σε μια λιθόστρωτη αυλή, όταν απορήσουμε για το νόημα μιας λαξευτής επιγραφής σε ένα λίθινο ψηλό τοίχο, όταν τα δύο μικρά φώτα ανάψουν σε μια αίθουσα, όταν ταίριαξε σωστά μια χειρονομία, όταν είδαμε ένα πρόσωπο, όταν απευθύναμε μια σύντομη πρόταση, όταν το τελευταίο φως έσβησε πίσω από ένα χαμηλό λόφο της Tοσκάνης, όταν ο τόπος όπου βρεθήκαμε φάνηκε πως περιμένει το πέρασμά μας, όταν διασχίσαμε τον χωμάτινο δρόμο με τα ψηλά κυπαρίσσια, όταν υποσχεθήκαμε κάτι, όταν σιωπήσαμε… όταν αγγίξαμε το χέρι που ήδη λερώθηκε από τον τρύγο, όταν γελάσαμε ή υποσχεθήκαμε, όταν δηλώσαμε την επιθυμία που πρόκειται να ικανοποιήσουμε την επόμενη ημέρα. Όταν, φίλη μου, φίλε μου, σε δω να κοιτάζεις μακρύτερα ή να φοβάσαι λιγότερο, όταν με ρωτήσεις με τι θα πληρώσουμε τη ζωή μας, όταν απλώσουμε τις επιφάνειες με τις τυπωμένες ιστορίες στον καιρό και τη ζέστη του ελαιώνα… και, τότε, το ύφασμα ανεμίσει σαν να πρόκειται να σηκωθούν αυτές οι ιστορίες και να χαθούν στον αέρα του φιλόξενου τόπου… όταν χτυπήσει το τηλέφωνο και εκείνη η νεαρή κοπέλα ρωτήσει που βρίσκομαι και ιδίως …όταν της απαντήσω πως η ιστορία της ήδη διαβάζεται από ένα γονατιστό άνθρωπο. Ιορδάνης Στυλίδης, Θεσσαλονίκη, 22 04 08, αναθεώρηση 06-08 11 2020

50

51

μεταφορά αναμνήσεων Ιορδάνης Στυλίδης, Αγγελική Αυγητίδου

ISBN 978-618-83884-8-2