ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ

ΠΑΤΡΑ / Μάιος 2018

Ν.Ε.Ο. Πατρών – Αθηνών 28, Πάτρα 26441 www.dytikiellada.gr

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

07 08

11

15

21 24

26 28

Χαιρετισμοί Χαιρετισμός Περιφερειάρχη Χαιρετισμός Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παρουσίαση της δράσης: «Τα έργα της Αειφορίας»

Παρουσίαση ερωτηματολογίου Η Καταγραφή των απόψεων των εκπαιδευτικών

Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Παρουσίαση της Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Οι «17 στόχοι για την Αειφόρο Ανάπτυξη»

Συσχέτιση με Συγχρηματοδοτούμενα Εργα Περιφερειας Δυτικης Ελλαδας

33

Εικαστικές δημιουργίες των εκπαιδευτικών

Τα έργα των μαθητών

45

Εικαστικές δημιουργίες των μαθητών/τριών

Συντελεστές

81

Συντελεστές Δράσης

6

Φίλες και φίλοι, Η δίχρονη προσπάθεια της εκπαιδευτικής και μαθητικής κοινότητας, σε συνεργασία με την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, ολοκληρώνεται. Το παρόν λεύκωμα είναι το επιστέγασμα μιας πρωτοπόρας διαδικασίας. Οι εκπαιδευτικοί, μετά από ένα βιωματικό εργαστήριο απέκτησαν την απαραίτητη τεχνογνωσία, για να προσφέρουν στους μαθητές μας μια μοναδική εμπειρία. Μια εμπειρία ζωής, καθώς γνωρίζοντας τα έργα του ΕΣΠΑ τα συνέδεσαν με την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την αειφόρο ανάπτυξη. Αντιλήφθηκαν πόσο σημαντικό παράγοντα αποτελούν τα τεχνικά έργα στην αειφορία. Η ισορροπία περιβάλλοντος-οικονομίας - κοινωνίας είναι, άλλωστε, το ζητούμενο της παγκόσμιας κοινότητας, με τελικό στόχο την εξάλειψη της φτώχειας, της πείνας, των ανισοτήτων. Οι εικαστικές δημιουργίες μαθητών και καθηγητών είναι η τρανή επιβεβαίωση πως όταν υπάρχει αγαστή συνεργασία φορέων και εκπαιδευτικής κοινότητας δημιουργούνται νέοι ορίζοντες ανάπτυξης. Ως Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας σχεδιάζουμε, προγραμματίζουμε, διεκδικούμε και υλοποιούμε έργα και δράσεις ενίσχυσης της αειφόρου βιώσιμης ανάπτυξης. Και θα συνεχίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση, θέλοντας να διαμορφώσουμε μια διαφορετική κουλτούρα οικονομικής προσέγγισης με την ενεργό συμμετοχή και συνεργασία ολόκληρης της κοινωνίας.

Απόστολος Κατσιφάρας

Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας

Η ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων θεωρείται από τα πιο ουσιαστικά στοιχεία για την συνολική ανάπτυξη μιας χώρας και είναι απαραίτητο να σχεδιάζεται σύμφωνα με τις ανάγκες που έχουν κατατεθεί από όλες τις δυνάμεις της τοπικής κοινωνίας, επιστημονικές, κοινωνικές και αυτοδιοικητικές. Για να υπάρχει όμως τοπική ανάπτυξη χρειάζεται να υπάρχουν σταθεροί πυλώνες που θα στηρίξουν την όλη προσπάθεια. Τέτοιοι πυλώνες μπορούν να θεωρηθούν κατ’ αρχάς τα τεχνικά έργα που πραγματοποιούνται και τα οποία συμβάλλουν στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη, δηλαδή στην επίτευξη της αειφορίας. Παράλληλα, τα έργα αυτά θα πρέπει να πληρούν κάποιες βασικές προδιαγραφές αναφορικά με την καθημερινότητα, όπως η χρήση του δημόσιου χώρου, η διαχείριση του νερού, η μείωση της ρύπανσης, η ανασυγκρότηση του φυσικού περιβάλλοντος, η ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων ή με ζητήματα αισθητικής, πολιτισμού και υγείας. Στήριγμα και οδηγός όλων όσων προαναφέρθηκαν είναι ο ενεργός πολίτης, ο οποίος μέσα από την εκπαίδευση έχει ευαισθητοποιηθεί αναφορικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα που δημιουργούνται από την εκτέλεση των τεχνικών έργων, αλλά και με άλλους τομείς που επηρεάζουν τις τοπικές κοινωνίες, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οικονομία, η διασφάλιση της ποιότητας ζωής και η συλλογική ευθύνη.

Το έργο της γνώσης και της διαμόρφωσης συμπεριφορών προσανατολισμένων από την φύση στην κοινωνία το καλύπτει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ή η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στοχεύει στην ενημέρωση, στην ευαισθητοποίηση, στην αλλαγή στάσεων και αξιών και τέλος στην ανάπτυξη τέτοιων δεξιοτήτων που να οδηγούν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Η Εκπαιδευτική Κοινότητα, επομένως, είναι απαραίτητο να συνεργάζεται με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε, από κοινού, να θέσουν τις βάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας, οριοθετώντας το ρόλο των υλοποιούμενων αναπτυξιακών έργων στην περιοχή. Είναι, άλλωστε, η Εκπαιδευτική Κοινότητα αυτή η οποία θα προετοιμάσει μέσω των διαφόρων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και θα διαμορφώσει τους ενεργούς πολίτες που με τη σειρά τους θα αγωνιστούν για την εφαρμογή των βασικών αρχών της Αειφόρου Ανάπτυξης. Θεωρούμε πως το παρόν Λεύκωμα με τίτλο «Τα έργα της Αειφορίας» θα συμβάλλει στη διασύνδεση της τοπικής αειφορικής ανάπτυξης με την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Κωνσταντίνος Γιαννόπουλος

Περιφερειακός Διευθυντής Π/θμιας &

Δ/θμιας Εκπ/σης Δυτ. Ελλάδας

10

Τα έργα της Αειφορίας

Το παρόν Λεύκωμα με τίτλο: «Τα έργα της Αειφορίας» είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας των Τμημάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των Δ/νσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας και της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Στις σελίδες του συνοψίζεται και δημοσιοποιείται η ομώνυμη δράση που υλοποιήθηκε την σχολική περίοδο 2016-2018 και είχε σαν στόχο την διασύνδεση της τοπικής αειφορικής ανάπτυξης –μέσω των έργων ΕΣΠΑ- με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Η τοπική ανάπτυξη είναι μια πολυδιάστατη έννοια, αλλά ταυτόχρονα και μια σχεδιασμένη και εκφρασμένη πολιτική κατεύθυνση και στρατηγική, η οποία ανάλογα τις επιλογές που γίνονται σε επίπεδο εθνικό ή αυτοδιοικητικό καθορίζουν και την εξέλιξη των τοπικών κοινωνιών. Τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών είναι πρωτεύουσας σημασίας και θεωρείται ο βασικός μοχλός για την συνολικότερη ανάπτυξη μιας χώρας, γιατί έχει σχεδιαστεί με βάση τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, όπως αυτές έχουν εκφραστεί μέσα από όλες τις επιστημονικές, κοινωνικές και αυτοδιοικιτικές δυνάμεις της. Κρίσιμος θεωρείται ο ρόλος των τεχνικών έργων στην αειφόρο ανάπτυξη μιας περιοχής. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η επίδραση των έργων στην αειφόρο ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών εμφανίζεται με δυο όψεις: Η μια είναι η συμβολή τους στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική πρόοδο των τοπικών κοινωνιών, δηλαδή στην επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης και η άλλη είναι η πιθανή επίδραση των έργων στην υποβάθμιση ή την αναβάθμιση του ευρύτερου φυσικού περιβάλλοντος που τα περιβάλλει. Για το λόγο αυτό κρίθηκε σκόπιμη η ενασχόλησή μας με τα έργα ΕΣΠΑ που υλοποιούνται στην περιοχή μας. Προσφέρουν μια προοπτική, ένα εργαλείο για δράση, ίσως και ένα όραμα. Θέτοντας ως στόχο την αειφορική ανάπτυξη της περιοχής μέσα από τα έργα ΕΣΠΑ, αφενός διαπραγματευτήκαμε το περίγραμμα μιας ουτοπίας, αφετέρου όμως ήμασταν υποχρεωμένοι να διαπραγματευτούμε ζητήματα που άπτονται της υλικότερης μορφής της καθημερινότητας: ζητήματα οικειοποίησης και χρήσης του δημόσιου χώρου, διαχείρισης του νερού, βελτίωσης των κυκλοφοριακών συνθηκών, εξέλιξης της τεχνολογίας, μείωσης της ρύπανσης, ανασυγκρότησης της φύσης, ορθής διαχείρισης των φυσικών πόρων και ακόμα ζητήματα αισθητικής, πολιτισμού, υγείας και κοινωνικής δικαιοσύνης που ακούγονται λιγότερο καθημερινά αλλά που είναι διεκδικήσιμα σε καθημερινή βάση. Μέσω των έργων ΕΣΠΑ που οδηγούν στην Αειφόρο Ανάπτυξη της περιοχής μας, διευρύναμε το γνωστικό αντικείμενο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης πέραν της μελέτης και επίλυσης περιβαλλοντικών προβλημάτων και σε πεδία κοινωνικά και οικονομικά, όπως είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία, η ισότητα φύλων, η πολυπολιτισμικότητα, η οικονομία της αγοράς, η κοινωνική ανεκτικότητα, η διασφάλιση της υγείας και της ποιότητας ζωής, η αντιμετώπιση της φτώχειας και η συλλογική ευθύνη.

13

Αξιοποιώντας τη γνώση γύρω από τα έργα ΕΣΠΑ σε όλες της τις μορφές για την βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση / Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση συμπεριφορών προσανατολισμένων στην αειφορία μετατοπίζοντας το επίκεντρο της από τη φύση στην κοινωνία, στοχεύοντας στην ενημέρωση, στην ευαισθητοποίηση, στην αλλαγή αξιών, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στην διαμόρφωση κατάλληλων συμπεριφορών για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Σχεδιάστηκε λοιπόν και υλοποιήθηκε η δράση «ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ» η οποία περιελάμβανε ως βασικές δραστηριότητες: 1. Την καταγραφή των απόψεων των εκπαιδευτικών μέσω Ερωτηματολογίου, προκειμένου να διερευνηθούν σε αρχικό επίπεδο οι απόψεις τους σχετικά με την αειφόρο –βιώσιμη ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και του ρόλου που μπορούν διαδραματίσουν τα υλοποιούμενα αναπτυξιακά έργα στην περιοχή τους, μέσω της εκπαίδευσης.

14

2. Την Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη. Υλοποιήθηκε σεμινάριο εκπαιδευτικών με θέμα «Η βιώσιμη Ανάπτυξη της περιοχής μας». Την επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών ανέλαβαν οι Ιωάννα Παπαϊωάννου & Σακοβέλη Πηνελόπη (Υπεύθυνες περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/σεων Δευτεροβάθμιας & Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας) και οι Σταυρούλα Αδαμοπούλου & Πουλιάση Ελένη (από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας) 3. Την ανάδειξη της εικαστικής δημιουργίας των Εκπαιδευτικών. Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με ένα «Εικαστικό εργαστήριο» που συντόνισαν οι εικαστικοί εκπαιδευτικοί Στεφανίδη Χρύσα, Βανταράκη Χρυσάνθη και Αηδονίδης Ηλίας. Οι εκπαιδευτικοί, σε ομάδες, εμπνεύστηκαν από τα αναπτυξιακά έργα ΕΣΠΑ της περιοχής μας, τα συνέδεσαν με τους «17 στόχους για την Αειφόρο Ανάπτυξη» και δημιούργησαν τις εικαστικές δημιουργίες που παρουσιάζονται στο Λεύκωμα.

4. Την ανάδειξη της εικαστικής μαθητικής δημιουργίας μεταξύ των μαθητών/τριών που συμμετείχαν σε Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τη σχολική χρονιά 2017-2018 και των οποίων οι Υπεύθυνοι Εκπαιδευτικοί ανταποκρίθηκαν στη σχετική πρόσκληση. Οι μαθητές/ τριες, ομαδικά ή ατομικά, ζωγράφισαν ένα έργο στο οποίο με ματιά πρωτότυπη, περίεργη, σοβαρή και κριτική, αναδεικνύουν το θέμα με το οποίο ασχολήθηκαν και τη σχέση του με την Αειφόρο Ανάπτυξη. Οι εικαστικές τους δημιουργίες παρουσιάζονται στο Λεύκωμα. Η στενή και γόνιμη συνεργασία που αναπτύχθηκε αποτελεί την επιβεβαίωση ότι η Εκπαιδευτική κοινότητα μαζί με την Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορούν να ανοίξουν νέους, πρωτοπόρους ορίζοντες για το περιβάλλον, την εκπαίδευση της νέας γενιάς αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες.

Καταγραφή των απόψεων των εκπαιδευτικών

Καταγραφή των απόψεων των εκπαιδευτικών

Το ερωτηματολόγιο με τίτλο «ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ» στάλθηκε σε εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (Αχαΐας, Ηλείας και Αιτωλοακαρνανίας) στις 13/02/2017 και έως τις 28/04/2017 απάντησαν 572 εκπαιδευτικοί (190 άνδρες και 382 γυναίκες). Παρουσιάζεται η κατανομή ανά φύλο, ηλικία και τόπο εργασίας.

33% 33%

γυναίκες

67%

16% 34% 16%

Εικόνα 2: Ηλικίες ερωτηθέντων εκπαιδευτικών

έως 35 ετών

έως 35 ετών 36 - 50 ετών

34%

50% 50%

36 - 50 ετών άνω των 50 ετών άνω των 50 ετών

Εικόνα 3: Εκπαιδευτικοί από τις Περιφερειακές Ενότητες

21%

Αχαΐα

21%

23%

άνδρες

άνδρες γυναίκες

67%

23%

Εικόνα 1: Ερωτηθέντες εκπαιδευτικοί (φύλο)

50% 50%

Αχαΐα Ηλεία Ηλεία Αιτωλοακαρνανία Αιτωλοακαρνανία

Στη συνέχεια έχουν επιλεγεί και παρουσιάζονται μερικές από τις πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις των εκπαιδευτικών που δόθηκαν ως απαντήσεις σε σχετικά ερωτήματα. Οι εκπαιδευτικοί σε ποσοστό 43,5% θεωρούν ότι ο όρος «Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη-ΕΑΑ» εμφανίζεται σε επίσημα κείμενα στην Ελλάδα το 2005. Όντως η Δεκαετία 2005-2014 καθορίστηκε ως Δεκαετία για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) και η Ελλάδα ανταποκρίθηκε ενσωματώνοντας από την ακαδημαϊκή χρονιά 2005- 2006 την ΕΑΑ στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και των προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων. Ποιο σημαντική διάσταση της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη είναι για αυτούς, σε ποσοστό 67,8% η προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος 67,8% προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος 61,4% διατήρηση φυσικών πόρων 37,2% ανθρώπινα δικαιώματα 28% ανάπτυξη τοπικών κοινωνιών 24,7% καταπολέμηση της φτώχειας 22,2% δικαιοσύνη και ειρήνη 0,2% όλα τα παραπάνω Η Αειφόρος Ανάπτυξη (ΑΑ) είναι το είδος της ανάπτυξης η οποία υπόσχεται να επαναφέρει την ισορροπία στο παγκόσμιο σύστημα Περιβάλλον – Οικονομία – Κοινωνία συνυπολογίζοντας και τα τρία και επιδιώκοντας μακροπρόθεσμη βελτίωση και διατήρηση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Στις απαντήσεις των εκπαιδευτικών αναφαίνεται κυρίαρχος προσανατολισμός αυτός της περιβαλλοντικής διάστασης προφανώς επειδή η έννοια του περιβάλλοντος κυριαρχεί στις αντιλήψεις και προτιμήσεις των εκπαιδευτικών. Όμως δεν αποτελεί και την αποκλειστική διάσταση. Σε αρκετά υψηλά ποσοστά παρουσιάζονται και οι άλλες δύο διαστάσεις της αειφόρου ανάπτυξης. Το 90% των εκπαιδευτικών θεωρεί πολύ και πάρα πολύ σημαντική την ενασχόληση των μαθητών/τριών με αναπτυξιακά θέματα της περιοχής τους. Η συντριπτική πλειοψηφία τους (98,1%) δηλώνει ότι θα ήταν ενδιαφέρον για τους/τις μαθητές/τριες να υλοποιηθεί (σε μαθητές/τριες Ε’-ΣΤ’ Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου) πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σχετικό με την Αειφόρο Ανάπτυξη της περιοχής τους. Εικόνα 4: Είναι ενδιαφέρον για τους/τις μαθητές/τριες ένα πρόγραμμα σχετικό με την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής τους;

17

Εικόνα 5: Πόσο σημαντική είναι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα Αειφόρου Ανάπτυξης

1% 1%

1% 1%

πάρα πολύ

10%

%

πάρα πολύ

10%

29%

59%

πολύ 59%

πολύ

μέτρια

μέτρια

λίγο

λίγο

καθόλου καθόλου Εικόνα 6: Τρόποι με τους οποίους τα τεχνικά αναπτυξιακά έργα υποστηρίζουν την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής

Αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής Συμβάλλουν στην κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών Προστατεύουν και αναδεικνύουν το φυσικό περιβάλλον

18

Υποστηρίζουν την ανάπτυξη δικτύων μεταφορών και επικοινωνίας Εξασφαλίζουν ισότητα πρόσβασης στις υποδομές και τη γνώση Αναδεικνύουν τη βιομηχανική κληρονομιά 0%

10%

20%

30%

40%

50%

Εικόνα 7: Γνωρίζετε αν υλοποιούνται έργα στην περιοχή σας;

43% 57%

57%

43%

ΟΧΙ

ΟΧΙ

ΝΑΙ

ΝΑΙ

60%

70%

Εξίσου σημαντική (87,7%) θεωρούν και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη θεματική ενότητα «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Αειφόρος Ανάπτυξη». (Εικόνα 5) Όσο αφορά τους τρόπους με τους οποίους τα τεχνικά έργα υποστηρίζουν την αειφόρο ανάπτυξη μιας περιοχής αναφέρουν ότι: (Εικόνα 6) Πολλοί εκπαιδευτικοί (43,2%) δεν γνωρίζουν αν υλοποιούνται τεχνικά έργα στην περιοχή τους και οι περισσότεροι (60,1%) δεν γνωρίζουν από που χρηματοδοτούνται τα έργα που οι ίδιοι αναφέρουν (Εικόνα 7, 8)

Εικόνα 8: Από που χρηματοδοτούνται τα έργα

70 % 60 % 50 % 40 %

19

30 % 20 % 10 % 0 %

ΕΘΝΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

ΑΛΛΟ

Η πληροφόρηση που έχουν για τα έργα προέρχεται από: 1%

10%

26%

5%

26%

5% 11%

24%

18%

18%

ΕΣΠΑ

Εικόνα 9: Πηγές πληροφόρησης

10%

ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ

24%

έντυπος & ηλεκτρονικός τύπος πινακίδες των έργων έντυπος & ηλεκτρονικός τύπος πινακίδες των έργων μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσα κοινωνικής δικτύωσης τηλεόραση τηλεόραση ραδιόφωνο ραδιόφωνο εκδηλώσεις - ημερίδες άλλο εκδηλώσεις - ημερίδες δεν έχω πληροφόρηση άλλο δεν έχω πληροφόρηση

Σχετικά με τα τεχνικά αναπτυξιακά έργα που υλοποιούνται ανά Περιφερειακή Ενότητα δηλώνουν ότι γνωρίζουν την υλοποίηση των: Στην Περιφερειακή Ενότητα Αχαΐας Πιο γνωστά έργα είναι τα έργα υποδομής του νέου Λιμένα Πατρών (24,5%), η αποκατάσταση του παλαιού Ναού Αγίου Ανδρέα Πατρών (20%) και η Υποστήριξη υπηρεσιών Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας του Πανεπιστημίου Πατρών (15,2%) Στην Περιφερειακή Ενότητα Ηλείας Πιο γνωστά έργα είναι τα έργα Βελτίωσης οδού Κυλλήνη - Εθνική οδός Πατρών – Πύργου (34,4%), η Εκτέλεση συμπληρωματικών έργων στο Λιμένα Κατάκολου (18%) και τα Αντιπλημμυρικά έργα και οριοθέτηση του ποταμού Αλφειού (16,6%) Στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτ/νίας Πιο γνωστό έργο είναι τα έργα Παραϊόνια Οδός: Οδικές συνδέσεις σήραγγας Αγίου Ηλία (24,8%), η Είσοδος Μεσολογγίου -οδός Αγίου Αθανάσιου- (24,8%), το Μουσείο Αρχαιολογικού χώρου του Θέρμου και η Ολοκλήρωση Γενικού Νοσοκομείου Αγρινίου (15,5%)

20

Τα έργα που κυρίως προτείνουν να υλοποιηθούν και δηλώνουν ότι θα βοηθούσαν την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής τους είναι: Έργα ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων / Δημιουργία πάρκων και ποδηλατοδρόμων / Κατασκευή σχολείων / Προστασία δασικών περιοχών / Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων. Επίσης γίνονται αναφορές και σε αντιπλημμυρικά έργα, δημιουργία αιολικών & φωτοβολταϊκών πάρκων, οικολογικά ξενοδοχεία και αξιοποίηση πολιτιστικών μνημείων. Η παραπάνω έρευνα είχε σκοπό να διαδραματίσει «πιλοτικό» ρόλο, τόσο για τη διερεύνηση των απόψεων των Εκπαιδευτικών για τα αναπτυξιακά έργα και το ρόλο τους στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη και αντίστροφα, όσο και για τον προσανατολισμό των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και τον μετασχηματισμό τους σε Προγράμματα Εκπαίδευσης για την Αειφορία. Πιστεύουμε ότι μια πρώτη καταγραφή κάποιων βασικών τάσεων έγινε δυνατή και με βάση αυτή σχεδιάστηκαν οι επόμενες δραστηριότητες που αφορούσαν την Επιμόρφωση και την Εικαστική Έκφραση των Εκπαιδευτικών αλλά και την Εικαστική Έκφραση των μαθητών/τριών που συμμετείχαν στα Προγράμματα περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Βέβαιο είναι ότι διαφαίνεται η ανάγκη και άλλων τέτοιων δράσεων που θα επιτρέψουν την πληρέστερη κατανόηση, από μαθητές/τριες και Εκπαιδευτικούς, της «Αειφόρου Ανάπτυξης» - «Ανάπτυξης των Τοπικών Κοινωνιών» και της σχέσης τους με την Εκπαίδευση.

Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών 21

Παρουσίαση

της Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών

Συνδιοργανώθηκε στις 7 & 9 Μαΐου 2018 διήμερο επιμορφωτικό σεμινάριο εκπαιδευτικών στο 64ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας, με θέμα: «Η Αειφόρος Ανάπτυξη της περιοχής μας» που απευθυνόταν στους εκπαιδευτικούς και των 3 Περιφερειακών Ενοτήτων. Το σεμινάριο περιλάμβανε 3 βασικές εισηγήσεις : «Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» εισηγήτριες: Παπαϊωάννου Ιωάννα - Σακοβέλη Πηνελόπη (Υπεύθυνες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/σεων Δευτεροβάθμιας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας) ΟΙ «17 στόχοι για την Αειφόρο Ανάπτυξη του Ο.Η.Ε εισηγήτριες: Παπαϊωάννου Ιωάννα-Σακοβέλη Πηνελόπη (Υπεύθυνες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/σεων Δευτεροβάθμιας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας) «Τα αναπτυξιακά έργα ΕΣΠΑ της περιοχής μας» εισηγήτριες: Αδαμοπούλου Σταυρούλα – Πουλιάση Ελένη (Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας) Το σεμινάριο είχε κυρίως βιωματικό χαρακτήρα με τεχνικές ανάπτυξης δυναμικής της ομάδας, συμμετοχικές τεχνικές για την διερεύνηση της προ υπάρχουσας γνώσης και εμπειρίας σχετικά με τις έννοιες που παρουσιάστηκαν, τεχνικές ιεράρχησης και ταξινόμησης των 17 στόχων για την Αειφόρο Ανάπτυξη και δομημένη συζήτηση για τους στόχους της Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με ένα «Εικαστικό εργαστήριο» που συντόνισαν οι εικαστικοί εκπαιδευτικοί Στεφανίδη Χρύσα, Βανταράκη Χρυσάνθη και Αηδονίδης Ηλίας. Οι εκπαιδευτικοί, σε ομάδες, εμπνεύστηκαν από τα αναπτυξιακά έργα ΕΣΠΑ της περιοχής μας, τα συνέδεσαν με τους «17 στόχους για την Αειφόρο Ανάπτυξη» και δημιούργησαν τις εικαστικές δημιουργίες που παρουσιάζονται στο Λεύκωμα.

23

Από την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Το περιβάλλον και η προστασία του είναι θέματα τα οποία κυριαρχούν στην επικαιρότητα της σύγχρονης εποχής. Είναι γεγονός, άλλωστε, ότι η παγκόσμια συγκυρία είναι εξαιρετικά δυσμενής για το περιβάλλον και ο άνθρωπος φέρει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τη σημερινή κρίσιμη κατάστασή του. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε) με ζωή μεγαλύτερη των σαράντα ετών αποτελεί ανταπόκριση της εκπαίδευσης στο γενικότερο ενδιαφέρον για το περιβάλλον και τη συνειδητοποίηση των αποτελεσμάτων των επεμβάσεων του ανθρώπου στο περιβάλλον.

24

Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην Ελλάδα αποτελεί τμήμα των προγραμμάτων των σχολείων από το 1991 και είναι «η εκπαιδευτική διαδικασία/δραστηριότητα η οποία οδηγεί στην αναγνώριση αξιών, στην ανάπτυξη, καλλιέργεια ικανοτήτων και στάσεων που είναι απαραίτητες για την κατανόηση της συσχέτισης του ανθρώπου με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Συνεπάγεται άσκηση των μαθητών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στη διαμόρφωση κώδικα αξιών και συμπεριφορών γύρω από τα προβλήματα που αφορούν την ποιότητα του περιβάλλοντος σε ατομικό πρώτα και στη συνέχεια σε ομαδικό/κοινωνικό επίπεδο». Το 1987 εμφανίζεται η έννοια της αειφόρου ή βιώσιμης ανάπτυξης (sustainable development) στην έκθεση που συνέταξε και δημοσίευσε η Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment and Development) (WCED), με τίτλο «Το κοινό μας μέλλον», γνωστή ως έκθεση Brutland. « Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». Η στροφή προς την αειφορία είναι μια σύγχρονη λύση η οποία προκρίνεται σε διεθνές πολιτικό επίπεδο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Η αειφορία προβάλλει ως μια έννοια γενικότερη αυτής του περιβάλλοντος, γιατί ενσωματώνει ταυτόχρονα το περιβάλλον, την κοινωνία, την οικονομία και την πολιτική. Επιπλέον συνοψίζει σε μια λέξη όλες τις προσδοκίες και τα οράματα, αλλά και τη δυσβάσταχτη πορεία προς δομικές αλλαγές της κοινωνίας με στόχο την οικολογική βιωσιμότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Η αειφόρος ανάπτυξη έχει ορισμένα γνωρίσματα που τη διαφοροποιούν σε σχέση με τις άλλες μορφές ανάπτυξης, όπως το κλασικό μοντέλο ανάπτυξης ή το μοντέλο της απεριόριστης ανάπτυξης. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η άμεση σύνδεσή της με το περιβάλλον, η αναφορά της στην ανάγκη κάλυψης των μελλοντικών αναγκών, η αναφορά στη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής, η αναφορά της στην ισότητα των ευκαιριών, η αναφορά της στη δράση με αυξημένη περίσκεψη και τέλος η ανάγκη σφαιρικής εξέτασης των δράσεων και ενεργειών που επηρεάζουν το περιβάλλον. Στο επίκεντρο συζητήσεων και αντιπαραθέσεων, τέθηκε ο ρόλος της εκπαίδευσης ως ο κύριος μοχλός για την οικοδόμηση γνώσεων, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων, τη διαμόρφωση θετικών στάσεων και συμπεριφορών προς το Περιβάλλον, καθώς και την καλλιέργεια πανανθρώπινων αξιών, ως το μέσο το οποίο θα οδηγήσει στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών, ικανών να κτίσουν ένα καλύτερο μέλλον. Η Οικονομική Επιτροπή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE), στη συνάντηση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Παιδείας στις 17-18 Μαρτίου 2005, υιοθέτησε το κείμενο «Στρατηγική της UNECE για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη». Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) δίνει λύσεις και εισηγείται τρόπους με τους οποίους μπορούν οι πολίτες να αποκτήσουν τα εφόδια που χρειάζονται για να διαμορφώσουν το αειφόρο μέλλον που θα τους διασφαλίζει υψηλή ποιότητα ζωής. Η δεκαετία 2005-2014 καθορίστηκε ως δεκαετία για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) και η Ελλάδα ανταποκρίθηκε ενσωματώνοντας από την σχολική χρονιά 20052006 την ΕΑΑ στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και των προγραμμάτων Σχολικών Δραστηριοτήτων. Έτσι με βάση το σύγχρονο προσανατολισμό της «Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης» σε «Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη» στα προγράμματα που υλοποιούνται στα σχολεία δίνεται έμφαση στην αλληλεξάρτηση φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και στην αναζήτηση – διατύπωση προτάσεων διαχείρισης του περιβάλλοντος, με στόχο την αειφορική ανάπτυξη σε τοπικό – εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

25

Μειώνουμε την ανισότητα εντός και μεταξύ των χωρών

10

Οικοδομούμε ανθεκτικές υποδομές, προάγουμε τη χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμη βιομηχανοποίηση και ενθαρρύνουμε την καινοτομία

9

Προάγουμε τη διαρκή, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη και την πλήρη απασχόληση και αξιοπρεπή εργασία για όλους

8

Διασφαλίζουμε την πρόσβαση σε προσιτή, αξιόπιστη, βιώσιμη και σύγχρονη ενέργεια για όλους

7

Διασφαλίζουμε τη διαθεσιμότητα και τη βιώσιμη διαχείριση του νερού και των εγκαταστάσεων/συστημάτων υγιεινής για όλους

6

Επιτυγχάνουμε την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση όλων των γυναικών και κοριτσιών

5

Διασφαλίζουμε την χωρίς αποκλεισμούς, ισότιμη και ποιοτική εκπαίδευση και προάγουμε τις ευκαιρίες δια βίου μάθησης για όλους

4

Διασφαλίζουμε μία ζωή με υγεία και προάγουμε την ευημερία για όλους, σε όλες τις ηλικίες

3

Δίνουμε τέλος στην πείνα, πετυχαίνουμε την επισιτιστική ασφάλεια, βελτιώνουμε τη διατροφή και προάγουμε τη βιώσιμη αγροτική παραγωγή

2

Δίνουμε τέλος σε όλες τις μορφές της φτώχειας, παντού

1

Οι 17 στόχοι της Αειφόρου Ανάπτυξης Το Σεπτέμβριο του 2015, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη έλαβε μία απόφαση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία ιστορική συμφωνία που θα επηρεάσει τη ζωή εκατομμύριων ανθρώπων. Πρόκειται για την υιοθέτηση 17 Στόχων, γνωστοί ως «17 Στόχοι Αειφόρου Ανάπτυξης», οι οποίοι εκφράζουν τις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις, σε μια προσπάθεια να ανταποκριθούν αποτελεσματικά όλες οι χώρες στα παγκόσμια προβλήματα.

Οι 17 στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης (SDGs) είναι ένα νέο, καθολικό σύνολο σκοπών, στόχων και δεικτών που τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ αναμένεται να χρησιμοποιήσουν για να πλαισιώσουν τις ατζέντες και τις πολιτικές τους για τα επόμενα 15 χρόνια. Σε αυτή την παγκόσμια συμφωνία, περισσότεροι από 150 ηγέτες που εκπροσωπούν σχεδόν το σύνολο της ανθρωπότητας, δεσμεύτηκαν να μεταμορφώσουν τον κόσμο μας σε έναν κόσμο χωρίς φτώχεια, πείνα και ανισότητες.

Ενισχύουμε τα μέσα εφαρμογής και αναζωογονούμε την Παγκόσμια Σύμπραξη για την Αειφόρο Ανάπτυξη

17

Προάγουμε ειρηνικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη, παρέχουμε πρόσβαση στη δικαιοσύνη για όλους και οικοδομούμε αποτελεσματικούς, υπεύθυνους και χωρίς αποκλεισμούς θεσμούς σε όλα τα επίπεδα

16

Προστατεύουμε, αποκαθιστούμε και προωθούμε τη βιώσιμη χρήση των χερσαίων οικοσυστημάτων, διαχειριζόμαστε βιώσιμα τα δάση, καταπολεμούμε την απερήμωση, και σταματάμε και αναστρέφουμε την υποβάθμιση του εδάφους και την απώλεια της βιοποικιλότητας

15

Διατηρούμε και χρησιμοποιούμε με βιώσιμο τρόπο τους ωκεανούς, τις θάλασσες και τους θαλάσσιους πόρους προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης

14

Αναλαμβάνουμε άμεση δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της

13

Διασφαλίζουμε πρότυπα βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής

12

Δημιουργούμε πόλεις και ανθρώπινους οικισμούς χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλείς, ανθεκτικούς και βιώσιμους

11 Έναν κόσμο με αξιοπρεπή εργασία και καλή εκπαίδευση, έναν κόσμο ειρηνικό χωρίς την απειλή της κλιματικής αλλαγής, έναν κόσμο που μέσα από τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, θα μεριμνά για τις ανάγκες όχι μόνο της σημερινής γενιάς αλλά και των μελλοντικών γενεών.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην επίτευξη των 17 στόχων είναι πολύ σημαντικός. Πρέπει να παρουσιάσει και να ενημερώσει τη νέα γενιά πάνω στους 17 Παγκόσμιους Στόχους που θα αλλάξουν τον Κόσμο και να αναπτύξει διαδικασίες τροποποίησης της στάσης των μαθητών απέναντι στα μεγάλα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου και δημιουργίας Ενεργών Πολιτών

27

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΕΡΓΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΕΣΠΑ)

28

Το ΕΣΠΑ είναι ένα αναπτυξιακό, χρηματοδοτικό εργαλείο που εξυπηρετεί και λειτουργεί με βάση τις αρχές της βιώσιμης και αειφόρας ανάπτυξης. Η αειφορία απαιτεί μεγαλύτερη συμμετοχή στις ευθύνες και στις αποφάσεις και ευρύτερη πρόσβαση των πολιτών στις πηγές πληροφοριών. Προκειμένου να δούμε το βαθμό γνώσης αυτής, στον κλάδο των εκπαιδευτικών, ο οποίος είναι ίσως ο πιο σημαντικός στην διάδοση πληροφοριών και γνώσεων, αποφασίστηκε και σχεδιάστηκε η δράση της έρευνας πεδίου μέσω του ερωτηματολογίου για την καταγραφή απόψεων των εκπαιδευτικών. Με την ολοκλήρωση της έρευνας πεδίου που έγινε, η οποία υλοποιήθηκε με τη συνεργασία της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος και των Υπευθύνων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των Δ/νσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας, έγινε αντιληπτό ότι ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών δεν γνωρίζει το εύρος των έργων ΕΣΠΑ και το βαθμό που η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων χρηματοδοτεί έργα στην περιοχή μας. Ως συνέπεια αυτής της ελλιπούς γνώσης και λόγω του ότι οι εκπαιδευτικοί είναι πολλαπλασιαστές γνώσης και πληροφοριών για τις νέες γενιές, σχεδιάστηκε και προγραμματίστηκε η διεξαγωγή βιωματικού εκπαιδευτικού εργαστηρίου. Στο εκπαιδευτικό αυτό εργαστήριο των εκπαιδευτικών, παρουσιάστηκε μικρό δείγμα έργων ΕΣΠΑ, η επιλογή των οποίων πραγματοποιήθηκε με γνώμονα το κοινωνικό τους αποτύπωμα και την ορατή και άμεσή συσχέτισή τους με την αειφορία. Οι δράσεις που επιλέχθηκαν αφορούν και τους τρεις νομούς της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και ενώ αρχικά είχαν συνδεθεί με έναν ή το πολύ δύο στόχους αειφορίας, οι εκπαιδευτικοί συσχέτισαν τα καλλιτεχνικά τους έργα με επιπλέον στόχους. Η παρουσίαση επιλέχθηκε να είναι λιγότερο τεχνοκρατική με στόχο το παραγόμενο αποτέλεσμα και την χρήση τους στους πολίτες. Κάθε έργο ΕΣΠΑ και γενικότερα κάθε συγχρηματοδοτούμενο έργο αναφέρεται στην αειφόρα ανάπτυξη καλύπτοντας πολλούς στόχους της αειοφορίας παράλληλα και μακροπρόθεσμα. Παρακάτω παρατίθεται η παρουσίαση που έγινε στο βιωματικό εργαστήριο. Οι φωτογραφίες των έργων μας έχουν σταλεί από τους φορείς που υλοποιούν και λειτουργούν τα έργα.

ΚΑΛΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΥΗΜΕΡΙΑ

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΣΠΑ 2007- 2013 & 2014-2020 έχουν υλοποιηθεί και υλοποιούνται 20 δράσεις για την βελτίωση και αναβάθμιση των υποδομών υγείας.

Η βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης ήταν πάντα μέσα στους στρατηγικούς στόχους όλων των προηγούμενων και της τρέχουσας Προγραμματικής Περιόδου των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων καθώς και στις βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η δράση : «Αναβάθμιση κεντρικού κτιρίου Γενικού Νοσοκομείου Πατρών ‘Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ’ καθώς και η Προμήθεια – Εγκατάσταση ιατρικού ξενοδοχειακού και λοιπού εξοπλισμού», αφορά την αναβάθμιση του πολυώροφου τμήματος του Κεντρικού Κτιρίου του Γενικού Νοσοκομείου Πατρών «O Άγιος Ανδρέας» το οποίο αποτελείται από ένα υπόγειο, ισόγειο και επτά ορόφους, και στην Προμήθεια – Εγκατάσταση Ιατρικού και Ξενοδοχειακού Εξοπλισμού, μετά την στατική του αποκατάσταση που έγινε λόγω των βλαβών που υπέστη το κτίριο από το σεισμό της 8ης Ιουνίου του 2008.

Έργο: Αναβάθμιση κεντρικού κτιρίου Γενικού Νοσοκομείου Πατρών «Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ» και προμήθεια – εγκατάσταση ιατρικού ξενοδοχειακού και λοιπού εξοπλισμού.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΣΠΑ 2007- 2013 & 2014-2020 Κατά την περίοδο 2007-2013 υλοποιήθηκαν 37 κτιριακές υποδομές α’ βάθμιας, β’ βάθμιας και γ’ βάθμιας εκπαίδευσης. Κατά την περίοδο 2014-2020 ήδη έχουν ενταχθεί και υλοποιούνται 11 έργα α’ βάθμιας και β’ θμιας εκπαίδευσης.

29

ΈργA: Δημοτικό Σχολείο Λεπενούς (Αιτ/νία) 1ο Λύκειο Πύργου (Ηλεία) Λύκειο Δεμενίκων (Αχαΐα)

30

ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ

ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί 3 δομές προς όφελος των γυναικών για την καταπολέμηση της βίας, με την λειτουργία κέντρων συμβουλευτικής υποστήριξης γυναικών θυμάτων βίας σε περιφερειακό επίπεδο. Οι δομές αυτές λειτουργούν σε Πάτρα – Πύργο – Αγρίνιο

Κάποιες από τις βασικές κατευθύνσεις πάνω στις οποίες έχουν καταρτιστεί τα ευρωπαϊκά επιχειρησιακά προγράμματα είναι η βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, της βιώσιμης αστικοποίησης, της ορθής διαχείριση των ανθρώπινων οικισμών για όλες τις χώρες καθώς και η βελτίωση της ασφάλειας των αστικών μεταφορών και η προσπάθεια για την προστασία και τη διαφύλαξη της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς.

Η λειτουργία των δομών αυτών έχει ως στόχο την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας κατά των γυναικών και συγκεκριμένα την υποστήριξη των γυναικών που υποφέρουν ή απειλούνται από αυτήν. Μία γυναίκα που υφίσταται οποιασδήποτε μορφής έμφυλη βία, σε όποια περιοχή και αν ζει, θα μπορεί να αναζητήσει την αρωγή στο Συμβουλευτικό Κέντρο. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα και το απόρρητο που είναι καίριος παράγοντας για την εξυπηρέτηση των ωφελούμενων γυναικών .

Έργο: Λειτουργία δομών και υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης προς όφελος των γυναικών για την καταπολέμηση της βίας - Λειτουργία κέντρων συμβουλευτικής υποστήριξης γυναικών θυμάτων βίας σε περιφερειακό επίπεδο.

Έχει υλοποιηθεί και υλοποιείται ένας μεγάλος αριθμός δράσεων σε αστικά κέντρα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας (αναπλάσεις, υδρεύσεις, αποχετεύσεις, πολιτιστικά μνημεία κ.λ.π.) σε διάφορους τομείς που εξυπηρετούν τον στόχο 11.

ΈργA: Κατασκευή Μικρής Περιμετρικής Πατρών Ανάδειξη Ρωμαϊκού Υδραγωγείου Πατρών Ανάδειξη φρουρίου Ρίου Πατρών

ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΦΤΩΧΕΙΑ / ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΠΕΙΝΑ Δομές αγαθών: κοινωνικά παντοπωλεία, παροχή συσσιτίου και κοινωνικά φαρμακεία σε 8 πόλεις. Εξυπηρετούν τη διανομή σε σταθερή και τακτική βάση τροφίμων, ειδών παντοπωλείου, ειδών ατομικής υγιεινής, ειδών ένδυσης και υπόδησης, βιβλίων, παιχνιδιών, cd κλπ, σε τουλάχιστον 100 ωφελούμενα άτομα και οικογένειες που τα έχουν ανάγκη με σκοπό την ψυχοκοινωνική τους στήριξη και την άμβλυνση των συνεπειών της φτώχειας. Έργο: Δομές βασικών αγαθών: κοινωνικά παντοπωλεία / παροχή συσσιτίου / κοινωνικά φαρμακεία

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ / ΠΑΡΑΓΩΓΗ

ΖΩΗ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

Η κατασκευή των Χώρων Υγειονομικής Ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και όλων των υποστηρικτικών έργων για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων σχεδιάζεται σύμφωνα με τον εγκεκριμένο Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) με στόχο την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των αποβλήτων, σύμφωνα με τα διεθνώς συμφωνηθέντα πλαίσια, για τη μείωση των αποβλήτων στον αέρα, το νερό και το έδαφος, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι δυσμενείς επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.

Η διαχείριση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης, αποτελεί υποχρέωση της Χώρας, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2006/7/ΕΚ

Έργo: Κατασκευή χώρου υγειονομικής ταφής Υπολειμμάτων Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας.

Έργο: Δράσεις για την εφαρμογή της Οδηγίας 2006/7/ΕΚ για τα ύδατα κολύμβησης στην περίοδο 2016-2022 το οποίο περιλαμβάνει: 1/ Την παρακολούθηση της ποιότητας των νερών κολύμβησης στις ακτές της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου κάθε έτους. 2/ Τη δημιουργία μητρώου ταυτοτήτων των υδάτων κολύμβησης της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, 3/ Την ενημέρωση του κοινού, σε εύκολα προσιτό χώρο κοντά σε κάθε τοποθεσία υδάτων κολύμβησης. Όλες οι σχετικές πληροφορίες αναρτώνται στον ιστότοπο: www. bathingwaterprofiles.gr της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων του Υπουργείου, Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

31

ΈργΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

34

Μπάντιος Δημήτριος (ΠΕ70) 2ο Δημοτικό Σχολείο Παραλίας Πατρών

Μανωλοπούλου Κωνσταντίνα (ΠΕ02) 20ο Γυμνάσιο Πάτρας

35

Παπανικολάου Μαρία (ΠΕ03) Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο & Λύκειο Πάτρας

Σαββανή Αγγελική (ΠΕ16) 15ο Γυμνάσιο Πάτρας

Ανάδειξη φρουρίου Ρίου Πατρών

36

Βλάχος Ιωάννης (ΠΕ04.05) 13ο Γυμνάσιο Πάτρας

Κωνσταντινίδου Μαριάνθη – Δήμητρα (ΠΕ70) 9ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

37

Λιβάνου Σοφία (ΠΕ36) 4ο ΕΠΑΛ Πάτρας / 2ο Ε.Κ

Μαλαγκωνιάρη Σοφία (ΠΕ86) 33ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

υποστήριξη γυναικών θυμάτων βίας

38

Δημοπούλου Άντζελα (ΠΕ08) Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. Αχαΐας

•

Κολανγγέλου Ρόζα (ΠΕ16) Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. Αχαΐας

39

Κολλιοπούλου Γεωργία (ΠΕ02) Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. Αχαΐας

Σταυρόπουλος Βασίλης (ΠΕ12.05) 1ο Γυμνάσιο Ναυπάκτου

Ανάδειξη Ρωμαϊκού Υδραγωγείου Πατρών

40

Καρκαβέλια Χρύσα (ΠΕ60) 1/θέσιο Νηπ/γείο Λυγιάς

Κολοκυθά Παρασκευή (ΠΕ70) 33ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

41

Καρατζά Αμαλία (ΠΕ16) Μουσικό Σχολείο Πάτρας

Ελευθεριάδου Ευσέβεια (ΠΕ70) 60ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

Κοσμίδη Γεωργία (ΠΕ70) 60ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

εφαρμογή της Οδηγίας 2006/7/ΕΚ για τα ύδατα κολύμβησης

24 05 18 ΠΕΜΠΤΗ

MAΪOY

Π ΑΤ ΡΑ

44

Έργα Μαθητών

46

10ο Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

«Λύνω την εξίσωση επιλέγω ανακύκλωση» Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Πυλαρινού Γεωργία (ΠΕ70) Μυλωνοπούλου Ελένη (ΠΕ70) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Δ Τάξης Αγγέλη Δήμητρα Βάνη Βασιλική Γιάνναρη Βασιλική Γιάνναρος Μιχαήλ Δασκαλάκης Ανδρέας Θεοδωρακοπούλου Κωνσταντίνα Ιατρού Αργυρώ Κουφολιάς Ευστάθιος Λιαρομμάτη Ελένη Μενύχτας Δημήτριος Μορτζάκη Ελένη Μπογράκου Ειρήνη – Νεφέλη Παπαναγιωτάκης Θεόδωρος Παπαναστασόπουλος Παναγιώτης-Ευστάθιος Πλούμπη Χρυσούλα Σαρτώρος Νικόλαος Σπυροπούλου Καρολίνα-Σωτηρία Σταθοπούλου Ιωάννα-Μαρία Τάρα Έλενα Τελεμές Νικόλαος Τριανταφύλλου Άρτεμις Τριτάρης Σωκράτης Φειζουλάι Λεντιόν

47

«Ανακυκλώνω γιατί νοιάζομαι»

Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Κολοκυθά Παρασκευή (ΠΕ70) Μαλαγκωνιάρη Σοφία (ΠΕ86)

48

Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Δ2 Τάξης Αλεξανδράτος Αλέξανδρος Ασημακόπουλος Γεώργιος Γιαννακοπούλου Νικολίνα Γούναρη Δανάη Θωμάς Φίλιππος Καραγκιαούρης Κωνσταντίνος Καριωτέλλη Μαρία - Ραφαέλα Κατσάκος Πέτρος Κατσάκου Άννα Κουτσοφωτεινού Κυριακή - Ευφραιμία Κυπριανός Διονύσης Κωνσταντινοπούλου Βασιλική Λιβάνη Μαρία Μητρόπουλος Σπυρίδων Μουσάς Αθανάσιος Παναγιωτακοπούλου Κωνσταντίνα Πλακοκέφαλος Αριστομένης Στρεμμένος Χαρίλαος Φουρφουρή Αρετή Φωτόπουλος Κωνσταντίνος Φωτόπουλος Παναγιώτης

33o Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

49

«Τον πλανήτη θα χαρείς αν ενέργεια εξοικονομείς»

Συντονίστρια Εκπαιδευτικός: Νικολετοπούλου Ανδρομάχη (ΠΕ70)

50

Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες ΣΤ2 Τάξης Αθανασοπούλου Αγγελική Ζαρναβέλη Δάφνη Κάτσαρης Χρήστος Κωτσόπουλος Νεκτάριος Μπέτσου Μαρίνα Μπιλιανός Θεόδωρος Νικολετάτος Αναστάσιος Νικολετοπούλου Μαρία Ελένη Νικολετοπούλου Παναγιώτα Παπαπέτρου Μελίνα Παπασωτηρίου Γεώργιος Πουρνατζή Σοφία Σιδέρη Ανδριάνα Σταθόπουλος Γρηγόριος Ταμίας Νικόλαος Τσάκου Ελένη Τσαπικούνη Αθανασία Τσέλος Μάξιμος Χρόνης Παναγιώτης

46o Δημοτικό Σχολείο Πάτρας

51

52

71ο Νηπιαγωγείο Πάτρας

«Ανακύκλωσε και εσύ… μπορείς -Ζήτημα ΑρχήςΖήτημα ζωής!»

Συντονίστρια Εκπαιδευτικός: Κωνσταντινοπούλου Αναστασία (ΠΕ60) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Aγαπητός Άγγελος Ιωάννου Μάρκος – Νικόλαος Τσαχλή Αθανασία Παπαδημητρίου Ελένη Βήτου Νεφέλη Πετροπούλου Σπυριδούλα Πετροπούλου Νικόλ Γρίβα Ελένη Χριστόπουλος Θεοφάνης Μυλωνάς Ανδρέας Σκούτα Μαρία Πλέσσας Αργύρης Γεωργόπουλος Γεώργιος Βέρρα Κωνσταντίνα Σαλάγας Θεόδωρος

53

54

Δημοτικό σχολείο Άνω Αλισσού

«Νερό»

Συντονιστής Εκπαιδευτικός: Τόκας Δημήτριος (ΠΕ70) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Ε Τάξης Αλεξόπουλος Αλέξιος Κάββουρας Φώτιος Καραβότας Θεόκριτος Λαθούρος Σπυρίδων Λουκάι Ορέστης Μαστρογιάννης Κωνσταντίνος Μπρούζου Αθανασία Μπρούζου Γεωργία Νικολακόπουλος Παναγιώτης Ντεμίρης Μάριος - Χρήστος Παναγιωτοπούλου Ιωάννα Πεμάι Σόνια Πόλη Μελίνα Σαλίχι Κλαρίσα Τσίπας Αθανάσιος Τσούμαρη Αθανασία

55

56

Νηπιαγωγείο Λυγιάς

«Λάδι, υγρό χρυσάφι, παιδί της ελιάς»

57

Συντονίστρια Εκπαιδευτικός: Καρκαβέλια Χρυσή (ΠΕ60) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Θεοδωροπούλου Κωνσταντίνα Φλίγκος Μιχάλης Ντίμπρα Φαμπιάνα Ντίμπρα Αλμπιάν Τσαμαδός Γεώργιος Νίκα Μαριάννα Τσέλα Άλμπερτ Τσόμπο – Γιαννέλη Κατερίνα

58

Γυμνάσιο Δεμενίκων

«Με του ανέμου τις πνοές… στου μύθου το κουβάρι» Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Σακελλαροπούλου Ανθή (ΠΕ88.02) Στεργιάκη Μαρία (ΠΕ02) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Αθανασοπούλου Αντωνία Αποστολοπούλου Μαρία _ Δήμητρα Βελαώρα Βασιλική Γαλάνης Νικόλαος Γεωργοπούλου – Καρόκη Μαγδαληνή Γιαννάκη Ελεάνα Ζυγούρα Μαρίνα Καλογεροπούλου Σταυρούλα Καφεντζή Δήμητρα Κορκόντζηλα Χριστίνα Κοσμόπουλος Θεοφάνης Κοσμοπούλου Σοφία Κουρλέση Ευανθία - Μαρία Κωστόπουλος Νικόλαος Λώλου Χριστίνα Μάντζαρη Νίκη Μενύχτας Αθανάσιος Μπίτση Δανάη Μώκος Αθανάσιος Παντελή Αγγελική Παπακωνσταντοπούλου Ελευθερία Παπανδρέου Σπυριδούλα Παπαστεφανάτου Μαριλένα Ρόδη Γκόλφω Σπανδώνη Άννα Τερζής Κωνσταντίνος Τριαντοπούλου Μαρία Τσατσούρη Ελευθερία

59

60

Γυμνάσιο Καστριτσίου

«Tο μέλλον του πλανήτη στο πιάτο μας» Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Παπαδέλη Μαρία (ΠΕ05) Παπαδοπούλου Ελένη (ΠΕ02) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Αποστολοπούλου Ελίζα Καμπύλη Φαίδρα Γερμανός Κων/νος Γεωργόπουλος Νικόλαος Αθανασόπουλος Αθανάσιος Βερύκιος Άγγελος Κοροντζή Ειρήνη Αθανασόπουλος Γεώργιος Κονταξή Παναγιώτα Κατσιδήμα Ευγενία Καρκούλιας Γεώργιος Ρομπόρας Αθανάσιος Μίλερ Τζέιμι Τσιβγούλη Δήμητρα Παπαδέλη Θεοδώρα Σπυράτου Λυδία Τσάκας Αλέξανδρος Παπαζαχαρίου Στέλιος Χρυσανθοπούλου Δήμητρα Μανουσοπούλου Αικατερίνη Κουφοπαύλου Δανάη Μπινιέρη Ιωάννα Κυρλιγκίτσης Πέτρος Πανίδου Ιφιγένεια

61

«Σώστε το περιβάλλον»

Συντονίστρια Εκπαιδευτικός: Βλαχάκη Χριστίνα (ΠΕ08)

62

Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Ε Τάξης Αθανασόπουλος Βασίλειος Αναγνόπουλος Νικόλαος Καββαδία Γεωργία Κούκουνα Μαρία Κουτσιάς Γεώργιος Κωστή κΚωνσταντίνα Λομβαρδέας Κωνσταντίνος Μαλλίδη Ασημίνα Μαλούση Ζωή Μελίστας Γεώργιος Μιχοσταύρου Νικολέτα Μπαλκούρα Δέσποινα Ντάλλας Άγγελος Ντζουμάνη Ευθυμία - Νεφέλη Παπούλιας Γεώργιος Πουρνάρα Φωτεινή Σχίζα Φωτεινή Τζώρος Νικόλαος

5ο Δημοτικό Σχολείο Ναυπάκτου

63

64

5ο Δημοτικό Σχολείο Ναυπάκτου

«Σώστε το περιβάλλον»

Συντονίστρια Εκπαιδευτικός: Βλαχάκη Χριστίνα (ΠΕ08) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες ΣΤ Τάξης Βέλλιου Ελεονόρα Βλαχογιάννης Άγγελος Ευσταθίου Άγγελος Κομπούρας Νεκτάριος Κοριαλά Μαρία - Δανάη Κωνσταντακόπουλος Ανδρέας Μελίστα Μαριάννα Μπάκο Εβίτα Μπαλωμένος Άγγελος Ντοράι Αλμπάνο Παπαθανασίου Αθανάσιος Παπαθανασίου Γεωργία Παρασκευά Αικατερίνη Ρίζος Ευθύμιος Σχίζας Χρήστος Σωτηρόπουλος Σωτήρης Τσέλιου Ίριδα Τσουκαλάς Μιχάλης

65

66

2o Δημοτικό Σχολείο Παραλίας Πατρών

«Δράσεις για ένα αειφόρο σχολείο»

Συντονιστής Εκπαιδευτικός: Μπάντιος Δημήτριος (ΠΕ70) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες ΣΤ Τάξης Αργυράτος Δημήτριος Βαρδάκη Φρόσω Θεοδωρίδης Λευτέρης Θεοδωρόπουλος Μαρίνος Καραγκούνη Γεωργία Κατσιαφλιάκας Χάρης Κλήμη Λάουρα Κοκκίνης Διονύσης Κολλάρης Χρήστος Κούκιου Πανωραία Κρίθη Αναστασία Κωνσταντακόπουλος Γιάννης Κωνσταντακοπούλου Μαριλένα Κωνσταντακόπουλος Παναγιώτης Μεσολογγίτης Μαρίνος Μπαρδάκης Ελισσαίος Ντόντης Παναγιώτης Παπαλεξάτος Χρήστος Ράθωσης Κωνσταντίνος Σολωμού Σεμίνα Στόκου Λυδία Τζωρτζάτος Κωνσταντίνος

67

«Κλιματική αλλαγή ή προσωπική αλλαγή;»

Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Παπανικολάου Μαρία (ΠΕ03) Διδάχου Βασιλική (18.03) Ρεντζή Μαρία (ΠΕ06)

68

Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Ασημακόπουλος Βασίλειος Ασημάκης Παναγιώτης Γαλάνης Γεώργιος Γιαννοπούλου Κωνσταντίνα - Παναγιώτα Δεμερτζίδη Κωνσταντίνα Νικολέτα Καραβίδα Λουκία Ορφανίδη Ελπίδα Οχτάρα Χριστίνα Παντελή Πανωραία Ρίστο Σταύρος Σταυρόπουλος Διονύσης Στεργιουλας Αστέριος Τσάμης Αθανάσιος Παπαδόπουλος Γεώργιος

Ενιαίο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο & Λύκειο Πάτρας

69

«Μαγειρεύοντας ένα καλύτερο πλανήτη»

Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Δημητρούκα Θεοδώρα (ΠΕ16) Λακουμέντα Σπυριδούλα (ΠΕ04.04)

70

Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Λεκατσά Δανάη Οικονόμου Νικόλας Νταλαπέρα Ελένη Κεχαγιάς Γεώργιος Ταμπακάς Χρήστος Γαλιώτη Δανάη Ανδρικοπούλου Πηνελόπη Ανδρουλάκη Ναταλία Ζολώτα Χριστίνα Κλεπετσάνη Ισμήνη Μαραγκού Νίκη Νικολοπούλου Κωνσταντίνα Ηλία Ναταλία Μαντέλης Δημήτρης Καραχάλιος Τάσος Ψήνα Μένια Σώκου-Διαμαντοπούλου Χρυσάνθη Τυροσβούτη Μαριάντα Τσίρος Φώτης Σοϊλεμεζίδη Χριστίνα Ρόδη- Ροδοπούλου Ελπίδα Χριστοδούλου Νικόλαος Πολυχρονοπούλου Μαριάννα

Γυμνάσιο Καστριτσίου

71

72

4ο Γυμνάσιο Πάτρας

«Περιβάλλον σε κρίση. Ζωή … υπό διωγμόν»

Συντονίστριες Εκπαιδευτικοί: Κανακίδη Μαρία (ΠΕ04.05) Κολιώνη Ελένη (ΠΕ02) με τη βοήθεια του Παππά Χρήστου (ΠΕ08) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Αναγνωστοπούλου Μαρία Αντύπας Σωτήριος Αντωνοπούλου Ευαγγελία Αρβανίτης Αναστάσιος Αργύτης Μιχαήλ Γκέκα Αλκέτα Διαμαντοπούλου Διονυσία Ζήση Βασιλική Ηλιοπούλου Κατερίνα Κωνσταντινοπούλου Ιωάννα Λέσι Οργκίτο Λίπι Σωκράτης Μαραγκάκου Σεβαστή Μιχαήλ Αλέσαντρο Μιχαηλίδης Αθανάσιος Μπαλαούρα Λευκή Νουρκάι Ρέι Σκιώτη Αρετή Σκόνδρα Ζέτα Σουρλίγκας Παναγιώτης Τζαβάρα Γεωργία

73

«Μάγεμα η φύση κι όνειρο σε ομορφιά και χάρη»

Συντονιστές/τριες Εκπαιδευτικοί: Μπρακατσέλος Πολύβιος ( ΠΕ11) Σμπόρα Ελένη (ΠΕ06) Δελλημάρης Ιωάννης (ΠΕ04.02)

74

Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Παπαδημητρίου Βασίλειος Κωνσταντόπουλος Μάριος Αθανασόπουλος Διονύσιος Παπασημακόπουλος Κων/νος Ρουχωτάς Διονύσιος Ιλιε Δανιήλ Κοτανίδης Αλέξιος Ρουχωτάς Αντώνιος Παπανάγος Διονύσιος Μπουρουιάνα Χρήστος Μπακόπουλος Παναγιώτης Αυγερόπουλος Παναγιώτης Λαλόπουλος Ραφαήλ Βασιλείου Γεώργιος Μάριος Παναγάκης Παναγιώτης Αρβανίτης Παναγιώτης Ανδρουτσόπουλος Θεόδωρος Γεωργόπουλος Κων/νος Γιαννόπουλος Ηλίας

Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο Πάτρας

75

76

Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης & Κατάρτισης Αχαΐας

«Προσβασιμότητα; Περιμένετε στο ακουστικό σας»

Συντονιστές/τριες Εκπαιδευτικοί: Κολανγγέλου Ρόζα (ΠΕ16) Κολλιοπούλου Γεωργία (ΠΕ02) Παναγιωτάτος Σταύρος (ΠΕ28) Ιδιαίτερα πολύτιμη και τους ευχαριστούμε γι’αυτό, η βοήθεια των εκπαιδευτικών των Καλλιτεχνικών του σχολείου μας Βασίλα Μαγδαληνής (ΠΕ08) Δημοπούλου Άντζελας (ΠΕ08) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Ασημάκης Χρήστος Βασιλάρη Πηνελόπη Δήμας Κωνσταντίνος Λεχουρίτης Κωνσταντίνος Μπαλόπουλος Ιωάννης Μπάρλος Κωνσταντίνος Πεσματζόγλου Ζώης Ρουμελιώτη Αμαλία Σίδερης Χρήστος

77

78

15ο Γυμνάσιο Πάτρας

«Τρελλοί και απίθανοι ήχοι γύρω μας» Συντονιστές/τριες Εκπαιδευτικοί: Σαββανή Αγγελική (ΠΕ16.01) Αθανασοπούλου Ανθή (ΠΕ07) Δουρόπουλος Αριστείδης (Πε03) Συμμετέχοντες/ουσες μαθητές/τριες Γκολφινόπουλος Γιώργος Αγγελόπουλος Θανάσης Βουτυράς Δημήτρης Γκολφινοπούλου Μαρίνα Βασιλόπουλος Αντώνης Καρούτας Φώτης Γεωργανάκη Ελευθερία Ζησιμοπούλου Νικολέτα Θεοδωρέλλη Φωτεινή Μερλίγκα Ευανθία Ντιβία Γκάι Κανελλοπούλου Παναγιώτα Βασιλά Αγγελίνα Μόσλευ Ηλιάνα Λιάτσου Γεωργία Παπαστεργιοπούλου Ελένη Κεφαλά Διονυσία Μουλτσιά Φανή Παπαδοπούλου Αγγελική Χολέβα Καλλιόπη Μπαράκου Παναγιώτα Μπαγιώργου Παναγιώτα Αγριδιώτη Σπυριδούλα Στριμμένου Μαρία Πρέμπτου Μαρία Παλουμπίώτη Βικεντία Πετούση Μαρία-Ειρήνη Παπασπυροπούλου Μυρτώ Περδίκη Εβελίνα

79

80

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Έκδοση: ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Συγγραφική ομάδα Παπαϊωάννου Ιωάννα (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας)

Σακοβέλη Πηνελόπη (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας)

Αδαμοπούλου Σταυρούλα (Υπεύθυνη Πληροφόρησης και Επικοινωνίας Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας)

Πουλιάση Ελένη (Προϊσταμένη Μονάδας Οργάνωσης Υποστήριξης Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας)

Συλλογή Υλικού - Επιμέλεια Έκδοσης Σταθοπούλου Άλκηστις (Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας)

Παπαϊωάννου Ιωάννα (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας)

Σακοβέλη Πηνελόπη (Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας)

Αδαμοπούλου Σταυρούλα (Υπεύθυνη Πληροφόρησης και Επικοινωνίας Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας)

Πουλιάση Ελένη (Προϊσταμένη Μονάδας Οργάνωσης Υποστήριξης Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας)

Σχεδιασμός και παραγωγή εντύπων Μανωλοπούλου Μαρία, yellooffice

Ευχαριστούμε Τις κ.κ Ευγενία Ηλιοπούλου και Τέτα Τερζή, Υπεύθυνες Σχολικών Δραστηριοτήτων των Δ/νσεων Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ηλείας, και τους κ.κ Θεόδωρο Τσιλίκα & Ρένο Χριστοδουλίδη, Υπεύθυνους Σχολικών Δραστηριοτήτων των Δ/νσεων Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας που συνεργάστηκαν και προώθησαν τη δράση στα σχολεία της αρμοδιότητάς τους. Τους /τις Εικαστικούς Εκπαιδευτικούς κ.κ. Βανταράκη Χρυσάνθη , Στεφανίδη Χρύσα και Αηδονίδη Ηλία που συντόνισαν το Εικαστικό Εργαστήριο των Εκπαιδευτικών

81

ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

82

ISBN 978-618-83783-0-8

ΠΑΤΡΑ / Μάιος 2018

www.dytikiellada.gr