Wstęp

Życie online jest innego rodzaju życiem teatru. Jest pewnego rodzaju protezą. Czy jest gorsze, nie wiem. Czy bioniczna ręka plastikowa jest gorsza od prawdziwej? No w jakimś sensie tak, ale z drugiej strony nie można jej tak łatwo połamać. Pod pewnymi względami jest gorsza, pod pewnymi lepsza. No nie jest żywa na pewno (M1).

Nadrzędnym założeniem prezentowanego raportu jest to, że doświadczenia teatralnego nie da się w pełni przenieść do przestrzeni online. Wiemy, że dla znacznej części praktyków i widzów teatralnych forma online’owa kłóci się z istotą teatru, której sedna upatrują w bezpośrednim spotkaniu w tym samym czasie i miejscu, synchroniczności relacji, żywym kontakcie widza i twórcy. Nie chcemy polemizować z tym przeświadczeniem, które zresztą wszystkie podzielamy, lecz pokazać, jak teatry i ich publiczność adaptują się do tej absolutnie nietypowej sytuacji, w której praktyka korzystania z Internetu do pracy, nauki, rozrywki, ale też utrzymywania relacji stała się powszechna jak nigdy dotąd. Te głębokie zmiany nie ominęły teatrów. Gdy realizowałyśmy badanie, część teatrów pozostawała zamknięta, część grała dla znacząco ograniczonej widowni ze świadomością, że kolejne obostrzenia wkrótce uniemożliwią nawet taką aktywność. Rzeczywistość pandemiczna i zamknięcie teatrów sprawiły, że teatr w sieci, teatr na ekranie komputera stał się faktem. Naszym celem była pogłębiona analiza zjawiska obecności teatrów w przestrzeni online w trakcie pandemii – „stop-klatka” – przyjrzenie się temu, jakie praktyki towarzyszyły doświadczeniu tworzenia i odbierania teatru w sieci. Interesowało nas odkrycie opinii i postaw zarówno

1 W cytatach z wypowiedzi przedstawicieli teatrów kody odnoszą się do typu teatru: L – lalkowy, D – dramatyczny, A – alternatywny, M – muzyczny, następnie pojawia się liczba porządkowa oznaczająca, który to teatr danego typu.

odrzucających i podważających sensowność działań teatrów w Internecie, jak i tych, które w tym doświadczeniu dostrzegają potencjał rozwoju nowej jakości teatru i praktyk związanych z uczestnictwem w życiu teatralnym. Szukałyśmy odpowiedzi na pytania, co online daje teatrowi i jak to znaczące doświadczenie go zmienia, a także, co na ten temat sądzi widownia teatru online.