C Sessie 8

Sessi e 8 MEER VERMOGEN MET MEDEDOGEN COMPASSIE EN (ZELF)HELEND VERMOGEN Compassietraining kan van grote invloed zijn op ons zelfhelend vermogen. Gezondheid en genezing worden, oppervlakkig beschouwd, wel gelijk gesteld aan reductie van klachten en symptomen, verwijdering van een ziek orgaan, herstel van een gebroken been, of het uitschakelen van schadelijke bacteriën of beïnvloeden van chemische processen met medicijnen. We kunnen langs psychologische weg klachten verminderen door het beïnvloeden van onze gedachten en gedragingen en door anders om te gaan met emoties en onze relaties met anderen. Ondanks dat kunnen we ons van binnen toch niet ‘heel’ voelen. Ook wanneer we oppervlakkig gezien gezond zijn en aangepast door het leven gaan, kunnen we op dieper niveau juist verknipt en in onze heelheid gebroken zijn, omdat we grote delen van onszelf negeren of afweren, of steeds maar bezig zijn vormen van zelfverbetering na te streven die buiten ons bereik liggen. Op dieper niveau, dat van onze algemene menselijkheid, krijgen gezondheid en heelheid een andere betekenis dan in de taal van artsen en psychologen. Ook wanneer volgens hen geen genezing of herstel mogelijk is, kunnen we toch heelheid ervaren. Waar cure van het primaire lijden niet mogelijk blijkt, kan juist care verlichting geven, in ieder geval van veel secundair lijden, dat voortkomt uit ongezonde manieren waarop we met het primaire lijden omgaan. Wanneer we de relatie tot onze primaire pijn herstellen, er niet meer voor vluchten of er tegen vechten, maar met liefdevolle aandacht de verbinding herstellen worden we weer heel in de diepere betekenis.

Zowel accepteren wat we niet kunnen veranderen als verantwoordelijkheid nemen voor wat we wel kunnen veranderen, kan ons helpen ons leven in een waardevolle richting voort te zetten. Te midden van de beperkingen kunnen we ons verbinden met alle mogelijkheden die we in ons hebben en kunnen we onze nieuwe brein functies trainen om voor ons te werken.

Mindfulness beoefening en compassietraining helen ons op de diepere niveaus van ons mens-zijn. Je zou kunnen zeggen: mindfulness opent de ogen en compassie het hart voor het lijden zoals dat nu eenmaal aanwezig is.

142

Rebalance Academy

Sessi e 8 Elke individuele vorm van lijden is bijzonder en uniek, maar als algemeen menselijk gegeven is lijden een gedeelde ervaring die niemand bespaard blijft. Mindfulness en compassie zijn universele eigenschappen en hoe meer ze tot bloei komen, hoe meer onze houding ten opzichte van ons lijden en dat van anderen zich in mildheid kan openen. In plaats van ons lijden buiten te sluiten, te bekritiseren of te manipuleren, kunnen we het liefdevol omarmen, zoals een moeder haar kind omarmt wanneer dat pijn heeft. Zo dragen we met de beoefening van mindfulness en compassie actief bij aan ons (zelf)helend vermogen. We vitaliseren daarmee telkens weer de verbinding met onszelf, anderen en de wereld als geheel, en verdiepen onze gevoeligheid voor het geven en ontvangen van de juiste zorg.

AANDACHT VOOR PIJN Vidyamala Burch ontwikkelde in Engeland een op mindfulness gebaseerde methode voor mensen met chronische pijn. Zij is zelf al vele jaren ervaringsdeskundige na ernstige trauma’s aan haar rug, waardoor ze uiteindelijk in een rolstoel terecht kwam. Zij beschrijft in haar boek ‘Aandacht voor pijn’ (2010) hoe zij zich, terwijl het oppervlakkig gezien ‘slechter’ ging met meer pijn en beperkingen in haar functioneren, toch ‘beter’ ging voelen met meer kwaliteit van leven: ‘Ik heb een diepe ommekeer ervaren waarin mijn leven in zijn heel zijn, inclusief de pijn, een verbindingspunt is geworden met anderen. Toen ik vocht met mijn pijn en ervoor wegliep, was ik voortdurend met mezelf bezig, en daardoor werd er een muur van afzondering opgeworpen. Er was geen stilte en dus geen innerlijke ruimte waardoor ik over de borstwering van mijn zelf kon turen en een glimp kon opvangen van een radicaal ander perspectief op het leven, Toen dat eindelijk wel gebeurde, was het alsof ik 180 graden omdraaide: in plaats van weg te bewegen van het leven op zoek naar een ‘beter’ bestaan keerde ik er nu naar terug. Ik had me gevoeld als een eenzaam mens in de wildernis, maar nu is het beeld vol kleur, afwisseling en andere mensen. Ik noem deze verandering ‘beter worden tot het mens-zijn’ en voor mij is het het diepste herstel van allemaal. Het heeft mij geholpen mijn plaats in te nemen tussen de mensen net zoals ik nu ben: met gebreken, maar in leven, net als iedereen.

143

Rebalance Academy

Sessi e 8 Het is zo’n opluchting dat ik het idee kan laten varen dat ik perfect moet zijn, en elk moment te kunnen kiezen als een kans voor empathie en verbondenheid waarin mijn pijn en vreugde, mijn vermogen om te beminnen en te worden bemind, in anderen worden weerspiegeld. Heel zijn is allesomvattend. Als zelfs maar het kleinste deeltje van jou wordt uitgesloten is heel zijn zelf gebroken. Als je je pijn en moeilijkheden uit je leven sluit door er weerstand tegen te bieden of ze te verdrijven naar de kou van het niet-bewustzijn, kun je niet heel zijn: je kunt niet in de diepste zin van het woord beter worden of gelukkig zijn. Maar als je het leven binnenlaat zonder weerstand of vastklampen, kun je gezond en heel zijn, ongeacht met welk soort letsel of ziekteproces je leeft.’

Hopelijk is deze cursus van waarde voor je geweest en zullen de hulpmiddelen die aangeboden zijn je op je verdere pad bijstaan en kun je die op je eigen manier verder ontwikkelen, aangepast aan jouw situatie. Misschien vind je het jammer dat dit de laatste sessie was, misschien vond je het ook genoeg zo. Net als na de mindfulness cursus zeggen we ook hier: de laatste sessie was niet deze, maar is de rest van je leven.

Het is aan jou om de aandacht- en compassie-beoefening verder te integreren in je dagelijks bestaan, met of zonder ondersteuning van anderen. Hoe dan ook, nu begint de rest van je leven.

Leef nu, een ander moment om te leven is er niet. Mag je telkens weer thuis komen, in dit moment. Mogen mindfulness en compassie je trouwe metgezellen zijn, waar je ook gaat.

144

Rebalance Academy

Sessi e 8 AANBEVOLEN LITERATUUR Voor wie verder willen lezen worden de volgende boeken aanbevolen, deze zijn als bronnen voor deze training zijn gebruikt Erik den brink en Frits Koster: Compassievol leven Boom 2012 In dit boek worden de vele praktische oefeningen uit deze cursus beschreven en is theoretische achtergrond informatie te vinden over compassie. De oefeningen in de compassie training die je gevolgd hebt bij Rebalance zijn geïnspireerd op de modules die door Frits en Erik zijn ontwikkelt.

Erik den brink en Frits Koster: De vier levensvrienden melinda 2013 Dit luisterboek laat je kennismaken met de vier gemoedstoestanden vriendelijkheid, compassie, (mede)vreugde en gelijkmoedigheid. Geleide meditatieoefeningen om deze gemoedstoestanden tot ontwikkeling te brengen.

Tara Brach: Radical Acceptance, Bantam 2004.

Persoonlijk boek van een psychotherapeut/ meditatielerares met waardevolle oefeningen, waarbij een vriendelijke, liefdevolle houding wordt gecultiveerd, die innerlijke angst en schaamte doet helen.

Vidyamala Burch: Aandacht voor pijn, Altamira-Becht 2010.

Vanuit eigen ervaring geschreven boek over een door haar ontwikkelde methode om het met mildheid en mindfulness om te gaan met (chronische) pijn.

Christina Feldman: Compassion, Rodmell Press 2005.

Luisteren naar de schreeuw van de wereld. Geschreven door een ervaren meditatielerares.

145

Rebalance Academy

Sessi e 8 Christopher Germer: The Mindful Path to Self-Compassion, Guilford Publications 2009.

Hoe onszelf met mildheid en mededogen te bevrijden van destructieve gedachten en emoties. Geschreven door een psychotherapeut die veel werkt met mindfulness en zelfcompassie.

Paul Gilbert: The Compassionate Mind, Constable and Robinson 2010.

Een breed opgezet boek over de kracht van mededogen met zowel wetenschappelijke theorieën als veel praktijkoefeningen. Geschreven door een Britse professor in de klinische psychologie die zijn Compassion Focused Therapy ook toepast bij ernstiger vormen van psychiatrische problematiek waarbij schaamte en zelfkritiek een centrale rol speelt.

Rick Hanson,:with Richard Mendius, Boeddha’s brein, Ten Have, 2012.

Een toegankelijk boek voor wie meer uitleg zoekt over de werking van ons brein en de neurowetenschappelijke argumenten voor meditatie, liefdevolle vriendelijkheid en compassiebeoefening.

Kristin Neff: Zelfcompassie, De Bezige Bij, 2011. Een toegankelijk, wetenschappelijk onderbouwd en tegelijk persoonlijk boek van de Amerikaanse psycholoog, die veel onderzoek deed naar zelfcompassie. Geeft veel begrijpelijke uitleg en praktische oefeningen.

Sharon Salzberg: Liefdevolle vriendelijkheid, Asoka, 2009.

Ons leven lang hunkeren we ernaar onszelf lief te hebben en met anderen een intens gevoel van verbondenheid te ervaren. Angst voor intimiteit - zowel met anderen als met onszelf - veroorzaakt gevoelens van pijn en verlangen. Deze gevoelens kunnen echter ook aanleiding zijn tot een zoektocht naar vrijheid, en ons de bereidheid geven een spiritueel pad te bewandelen. Geschreven door een ervaren meditatielerares.

146

Rebalance Academy

Sessi e 8

147

Rebalance Academy

Sessi e 8

148

Rebalance Academy

Opd rac ht sess i e 8

OEFENSUGGESTIES VOOR DE REST VAN JE LEVEN

FORMELE OEFENING: 1. Als je er de waarde van inziet en als je merkt dat het je steunt in je leven schroom dan niet te blijven oefenen, met of zonder gebruik van de begeleiding.

Kies een moment dat je open staat voor het oefenen.

2. Lees zo nu een dan nog eens een sessie uit het boek. Zo houd je de cursus levendig

INFORMELE OEFENING: 1. Beoefen regelmatig de ademruimte met compassie , op een zelfgekozen moment, terwijl je de compassie-modus belichaamt.

2. Beoefen de ademruimte compassie – coping zo vaak je wilt wanneer je onaangename gevoelens bespeurt of stress ondervindt.

3. Hoe kun je voor jezelf zorgen na de training? Hoe geef je wat je geleerd hebt vorm in je dagelijks leven.

Dit werkboek is tot stand gekomen door gebruik te maken van het cursusboek compassietraining gemaakt door Erik den Brink en Frits Koster.

Bron en copyright: Erik van den Brink en Frits Koster, Centrum integrale Psychiatrie, 2012

149 149

Rebalance Rebalance Academy Academy