MagUZA 125 - april 2022

MA G U Z A

Afgiftekantoor Gent X, Maguza 125, Tijdschrift – kwartaalblad, april – mei – juni 2022, v.u. Marc Peeters, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem

ZORGMAGAZINE VAN HET UZA

APRIL 2022 #125

Kleine bloedvaten afsluiten tegen artrose

‘Ik wandel al weer 15 kilometer’ Patrick (70)

www.maguza.be UZAnieuws UniversitairZiekenhuisAntwerpen uza_stories

Dossier RADIOLOGIE

ADVERTENTIE

Sleeplife® is exclusieve dealer van

VAN 22/04 T.E.M. 07/05

Stel zelf je droombed samen, helemaal zoals jij het wil.

10% korting op Ergosleep®-matrassen

Tot € 1.000 voordeel op Ergosleep®-bedcombinaties

Sleeplife® Merksem Bredabaan 972 T. 03 647 15 45

Sleeplife® Wilrijk Boomsesteenweg 560 T. 03 828 98 29

ma-za: 10u-18u / woensdag en zondag gesloten

sleeplife.be

Laat GRATIS je SLAAP-DNA® meten en ontdek jouw perfecte slaapoplossing

11:27 UUR

WELKOM

DIENST LONGZIEKTEN

‘De gouden raad van Tante Kaat:

laat bij apneu je hart controleren!’

ELMA DALHUIJSEN (74), BETER BEKEND ALS TANTE KAAT

Onderweg naar?

‘Negen jaar geleden hebben ze apneu vastgesteld bij mij. Sindsdien kom ik elk jaar op controle op de dienst longziekten.’

Op zoek naar meer gouden raad?

Ervaringsdeskundige Elma praat samen met prof. Verbraecken over slaapapneu.

Hoe gaat het?

‘Mijn hart is weer helemaal in topconditie – voor zover dat kan bij een 74-jarige (lacht). Vroeger voelde ik niet de drang om iets aan mijn apneu te doen. Mijn man Kees zeurde wel eens over mijn gesnurk, maar voor de rest had ik geen last van slaperigheid of zo. Tot ik op een dag las dat apneu slecht is voor je hart.

Toen viel mijn kwartje. Via mijn huisarts ben ik in de slaapkliniek terechtgekomen, waar ze me binnenste­buiten hebben gekeerd.

Mijn hartspier was al aan het verdikken. Na vier jaar slapen met een apneumasker was het probleem gelukkig opgelost.

Mijn long­inhoud wordt wel nog elk jaar gecontroleerd. Sexy is het niet, maar ik draag het masker nu elke nacht – zelfs als ik uit logeren ga.’

MAGUZA 03

IN DIT NUMMER

VOORAAN

06

06 Focus

FOCUS

5 jaar UZA foundation

5 jaar UZA foundation: 10,5 miljoen

‘Een hechte community met een warm hart voor wetenschap en zorg’

euro voor onderzoek en 6861 keer dankjewel!

12 Interview CEO Marc Peeters over ons ziekenhuis en de zorg van de toekomst

ZORG 16 REBOA-techniek sluit de aorta flexibel af ‘Nieuwe technologie spaart tijd bij ernstige bloedingen’

32 Warme palliatieve en terminale zorg ‘Er bestaan geen trucjes. Het vertrouwen komt stillekes’

GEZOND

30

’Er gaat iets verkeerd

30 Feit of fabel: prikkelbare darm

bij de informatie-

Wat zijn de uitlokkende factoren?

uitwisseling in de

En wat kan je eraan doen?

19 Dossier Radiologie 36 Techno-logisch Dragerschapstest: screening op ernstige aangeboren aandoeningen

38 Team UZA Het Forensisch DNA-lab, de speurneuzen van het UZA

EN VERDER …

13/35 Kort

04

40

#UZA

40

Agenda

Prikkelbare darm

brein-darm-as’

16

REBOA-techniek in traumazorg en gynaecologie

‘ We winnen tijd bij levensbedreigende bloedingen’

28

ONDERZOEK & INNOVATIE

38

Neveneffecten van obesitas zijn omkeerbaar bij kinderen

TEAM UZA ‘ Bij een DNA-match is de kans op toeval kleiner dan 1 op de wereldbevolking’

Alle artikels zijn te vinden op

MAGUZA.BE

Schrijf je vandaag nog in op onze e-nieuwsbrief.

Ga naar www.maguza.be/­ abonnement

32

Palliatieve en terminale zorg ‘Geen laatste reis is gelijk’

Dossier

20

Kunstmatige intelligentie als extra paar ogen

23

5 × hoe maken radiologen het verschil?

24

Patrick (70):

RADIOLOGIE

26

Interventieradiologie: ­behandelen met behulp van beeld

‘Al na een week kon ik vlotter stappen’

MAGUZA 05

FOCUS

5 jaar UZA foundation

‘Een boost voor innovatie dicht bij de patiënt’

Draag jij ook je steentje bij?

Bekijk wat je kan doen of blijf op de hoogte over UZA foundation. www.uzafoundation.be www.facebook.com/ uzafoundation

6

V.r.n.l.: UZA foundation coördinator Ann Verbeeck, Emma Staut en Axelle Staes. Niet op deze foto: Sofie Loos.

Vijf jaar geleden bracht UZA foundation voor het eerst schenkers samen rond het UZA. Vandaag verenigt de stichting een paar duizend enthousiastelingen, en zamelde ze zowat 10,5 miljoen euro in. ‘Van kleine storting tot een sponsoractie of nalatenschap: ons team zoekt voor iedereen de beste oplossing uit’, zegt UZA foundation coördinator Ann Verbeeck. ‘Elke bijdrage gaat rechtstreeks naar onderzoek ten voordele van patiënten.’

U

ZA foundation werd in 2017 opgericht als stichting van openbaar nut die het wetenschappelijk onderzoek in het UZA wil stimuleren. ‘De toenmalige top van het ziekenhuis wilde een alternatief financierings­ kanaal om grens­verleggend onderzoek ten voordele van de patiënt in het UZA te versterken’, vertelt UZA foundation coördinator Ann Verbeeck. ‘Vandaag bestaat ons team uit vier medewerkers, die samen ongeveer twee miljoen euro per jaar aan UZA onderzoekers overmaken.’

Het juiste onderzoek Om te beslissen welke onderzoeksprojecten een duwtje in de rug krijgen, volgt UZA foundation van dichtbij welke studies er in het ziekenhuis op til zijn. ‘We hebben een nauw contact met de verschillende artsen en onderzoekers.

Zo blijven we voortdurend op de hoogte van wat er bij de diensten speelt en welk onderzoek het verschil kan maken voor de patiënt’, zegt Ann. UZA foundation krijgt ook advies van een wetenschappelijke raad. ‘Die formuleert aanbevelingen, waarna de leden van onze raad van bestuur eventuele knopen doorhakken.’

Intensieve begeleiding en nazorg Het kleine team van UZA foundation staat bekend om zijn

nuchtere, hands-on aanpak.

Ann: ‘We beschikken alle vier over de nodige expertise om alle types schenkers te ondersteunen en te ontzorgen. Aan grotere schenkingen gaat vaak een lang voorbereidingsproces vooraf.

We praten met veel mensen en zoeken voor iedereen de beste oplossing uit, onder meer door de juiste projecten met de juiste schenkers te matchen. Soms

‘Soms moet je elkaar heel goed leren kennen voor de puzzel in elkaar valt.’

moet je elkaar goed leren kennen voor de puzzel in elkaar valt. Ook voor kleinere ambassadeurs die een actie opzetten, voorzien we de nodige hulp op het vlak van marketing of organisatie. En we hechten veel belang aan een correcte afhandeling, meestal met een dankmoment, en fijne netwerkevenementen.’

Directe samenwerking Een correcte afhandeling betekent ook dat inkomende centen rechtstreeks en in alle transparantie bij de geselecteerde onderzoeksprojecten belanden.

‘We registreren alle giften in een softwaresysteem, zowel de

contactinfo van de donateur als de financiële gegevens en het ondersteunde project’, zegt Ann. ‘Die eenvoud en directheid zijn twee van onze sterktes als kleine organisatie. We staan zelfs zo dicht bij zowel de schenkers als de onderzoekers, dat we die twee geregeld in levende lijve samenbrengen om bijvoorbeeld over de vooruitgang in het onderzoek te praten.’

Klaar voor de notaris Welke plannen heeft UZA foundation tot slot voor de volgende vijf jaar? Ann: ‘We gaan door op ons elan. Vernieuwend onderzoek ten voordele van de patiënt staat centraal in ons universitair ziekenhuis en hopelijk ebt de solidariteit die met COVID-19 gepaard ging niet meteen weg. Onze teller van ingezamelde fondsen vertrekt namelijk elk jaar weer van nul euro. De voorbije jaren zetten we al mooie stappen op het vlak van digitale crowdfunding. Ook onze evenementen zoals de mountainbikewedstrijd op het domein Wolvenbos in Kapellen gaan we verder uitbouwen. Rondom UZA foundation groeit een echte community van mensen met een warm hart voor wetenschap en zorg. Voorts willen we bekender worden bij mensen die hun nalatenschap plannen. Zij denken vaak alleen aan de grotere goede doelen. Terwijl wij ook alles in huis hebben om een nalatenschap voor te bereiden.’

MAGUZA 07

De nieuwe wereldrecordhouders 4 × 100 meter vrije slag bij de 30- tot 39-jarigen.

01

ZO VERANDER JE LEVENS de ambassadeur en de arts-onderzoeker

‘Een welkom duwtje in de rug’ Vier ex-topzwemsters, onder wie drie UZA-collega’s, haalden in december 2021 alles uit de kast voor een wereldrecordpoging 4 × 100 meter vrije slag bij de 30- tot 39-jarigen. Met hun actie zamelden ze fondsen in voor onderzoek naar de haalbaarheid van een dendritisch celvaccin tegen een zeldzame vorm van agressieve hersenkanker bij kinderen.

helden.uzafoundation.be/ hersenkanker-bij-kinderen

08

FOCUS

Kim Caluwaerts

Dr. Toon Van Genechten

celmanipulatie­technoloog in het UZA en zwemster

Kinderoncoloog en onderzoeker in het UZA

Mijn zussen en ik zwemmen in dezelfde club als Kimberly Buys, tweevoudig deelneemster aan de Olympische Spelen en UZA-collega bij de Biobank. Samen kregen we het gekke idee om voor een goed doel het wereldrecord voor dertigers aan te vallen. Via mijn directe collega’s van het Centrum voor Celtherapie en Regeneratieve Geneeskunde (CCRG) en UZA foundation wisten we dat er onderzoek is gestart naar immuuntherapie ter verbetering van behandeling voor agressieve hersenkanker bij kinderen. Een bijzonder doel en dus zetten we alles in gang. De collega’s van UZA foundation hielpen met de fondsenwerving, wij focusten op het sportieve.

Mijn jongste zus moest afhaken door haar job maar gelukkig sprong leeftijdsgenoot Wendy uit de zwemclub in. De sportieve uitdaging was zwaar: we moesten allemaal dicht bij onze toptijden van weleer komen. De laatste weken trainden we zelfs dagelijks. De steun van zo veel mensen geeft je dan een welkom duwtje in de rug.

We verbeterden het record en haalden 7000 euro op, meer dan we durfden te dromen! Ik werk in het CCRG van het UZA, dat onder meer de vaccins voor het onderzoek maakt. Het is toch geweldig dat dit soort nieuwe vaccins uiteindelijk door mijn handen gaat?

Ik werk nauw samen met het studieteam van het CCRG, maar ik ken de UZA-collega’s van het zwemteam niet persoonlijk. Het is een hele eer dat zij samen voor dit onderzoek zo’n origineel en ambitieus plan opvatten. Het toont de gedrevenheid van de mensen die in het UZA werken.

Dat ze zo’n mooie som verzamelden bewijst dat veel mensen in ons project geloven. We richten ons op kinderen met een zeldzame maar zeer agressieve hersentumor. Er zijn slechts een handvol gevallen per jaar in België, en ze hebben met de bestaande behandelmogelijkheden maar een kleine kans op genezing.

We onderzoeken of een dendritisch celvaccin net als bij volwassenen het immuunsysteem van de kinderen kan versterken.

We nemen witte bloedcellen van een patiënt en geven ze in het lab een boodschap mee.

Die boodschappers, de dendritische cellen, gaan terug naar de patiënt. Daar geven ze de boodschap door aan witte bloedcellen, die zo de kankercellen kunnen leren herkennen en vernietigen. Dat gepersonaliseerde vaccin­productieproces is complex labowerk.

Het is fantastisch dat we dat in het UZA kunnen, want het vereist ook de nodige toelatingen. In de huidige studie gaan we bij tien ­patiënten na of de aanpak haalbaar is in combinatie met de standaardbehandeling, en tegelijk hopen we een kwaliteitsvolle verlenging van hun leven te zien.

Jef Lauwers voerde twaalf uur lang burpees uit.

02

ZO VERANDER JE LEVENS de ambassadeur en de arts-onderzoeker

‘ Een bron van hoop voor patiënten’ Jef Lauwers organiseerde in november 2021 een burpee­ marathon waarbij hij twaalf uur lang burpees uitvoerde. Dat is een uitdagende fitnessoefening waarbij je telkens de grond raakt en weer overeind springt. Met de actie eerde hij zijn broer Stef en alle anderen die aan acute myeloïde leukemie (AML) overleden. Jef leefde voor zijn prestatie maandenlang als een topsporter en zamelde 14.000 euro in voor onderzoek naar een nieuwe AML-piltherapie.

UZA foundation acties.uzafoundation.be Weten­schappelijke studie pubmed.ncbi.nlm.nih. gov/32992732

Jef Lauwers

Prof. dr. Sébastien Anguille

bachelor lichamelijke opvoeding Fit & Gezond, burpeespecialist en broer van Stef

diensthoofd hematologie en onderzoeker in het UZA en aan de UAntwerpen

In 2017 overleed mijn toen 19-jarige broer Stef aan AML. Een week na zijn diagnose ging hij in coma en een dag later was hij er niet meer. Onze ouders richtten in die periode het fonds Superstef op met UZA foundation. Ze zamelden op verschillende manieren centen in voor onderzoek naar nieuwe therapieën tegen AML. Ik had tijd nodig om de gebeurtenissen een plaats te geven, maar nu voelde ik dat ik een bijdrage wilde leveren.

Fitness is mijn passie en de burpee is een oefening die verwijst naar het vallen en opstaan waarmee AML-patiënten geconfronteerd worden. Als voorbereiding op de marathon leefde ik acht maanden als een topsporter: opstaan, eten, trainen, eten, trainen, eten, slapen. Het was een intense periode, een afronding van mijn rouwproces waarbij ik veel solidariteit voelde.

Ik ben tevreden dat ik mijn steentje kon bijdragen aan onderzoek dat toekomstige AML-patiënten betere kansen biedt.

Jef bracht met zijn burpee-marathon een ongelooflijk bedrag bijeen.

De middelen gaan naar ons onderzoek over het behandelen van AML met pil- in plaats van chemotherapie. De pillen ontnemen voedingsstoffen aan leukemiecellen waardoor die afsterven zonder dat de patiënt in het ziekenhuis verblijft met forse bijwerkingen. We achterhalen nu wie voor die targeted therapy in aanmerking komt en wie minder of niet. Onze eerste resultaten publiceerden we onlangs al in een weten­schappelijke studie.

AML is met ongeveer twee diagnoses per dag een ziekte die niet zo vaak voorkomt in België. Dat vertaalt zich ook in klassieke onderzoeksbudgetten. Daarom is het fijn dat we via UZA foundation een extra impuls krijgen, zowel financieel als qua zichtbaarheid. Toen Jefs broer ziek werd, behandelden we AML in grote lijnen nog zoals tien jaar daarvoor. Sindsdien is er een extreme evolutie aan de gang.

Na de marathon heb ik uitgebreid met Jef gepraat, zowel over het onderzoek als over persoonlijke zaken. Ik zei hem onder meer hoe geweldig het is dat hij zijn verdriet en woede in iets positiefs heeft omgezet. Een project zoals dat van Jef is echt een bron van hoop en inspiratie voor patiënten en hun omgeving.

MAGUZA 09

Karlien Van Den Bosschelle en haar partner tijdens de Port of Antwerp Night Marathon.

03

ZO VERANDER JE LEVENS de ambassadeur en de arts-onderzoeker

‘ Vele kleintjes maken groot’ Apotheekassistent Karlien Van Den Bosschelle en haar partner houden van een sportieve uitdaging. In september liepen ze de Port of Antwerp Night Marathon ten voordele van onderzoek naar een nieuwe celtherapie tegen multiple sclerose (MS).

‘We kunnen elk bedrag, groot of klein, goed gebruiken in de strijd tegen de ziekte met duizend gezichten’, zegt onderzoekster Barbara Willekens van het UZA.

www.uza.be/MS

10

FOCUS

Karlien Van Den Bosschelle

Dr. Barbara Willekens

apotheekassistent en ­­marathonloopster

neurologe en onderzoekster in het UZA en aan de UAntwerpen

Sinds kort woon en werk ik in Nederland, maar ik koester mooie herinneringen aan mijn tijd in het UZA. Hoewel mijn vriend en ik tot vijf jaar geleden niet zo sportief waren, zijn we begeesterd door hardlopen. In de periode dat we uitkeken naar een nieuw sportdoel, hoorde ik via UZA foundation over de Port of Antwerp Night Marathon. Het was onze eerste marathon, maar we zagen het meteen zitten om daarvoor te trainen en ons te laten sponsoren.

We slaagden erin om in enkele weken tijd meer dan vijfhonderd euro in te zamelen voor onderzoek naar een behandeling voor MS. Dat is geen bedrag om van achterover te vallen, maar vele kleintjes maken groot. Ik ben al onze sponsors dankbaar en ik denk met veel warmte terug aan de samenhorigheid die ik tijdens de wedstrijd voelde. Onderzoekster Barbara Willekens van het UZA heeft ons nog persoonlijk bedankt. Weet je, het is niet omdat er ook grotere acties lopen dat je moet aarzelen om een kleine actie in gang te zetten.

Vandaag bestaan er veel MS-behandelingen die het immuunsysteem onderdrukken en daardoor het ziekteverloop vertragen. Ons team werkt aan een celtherapie die het bij MS-patiënten ontregelde immuunsysteem net herstelt. In samenwerking met collega prof. dr. Nathalie Cools van de UAntwerpen onderzoeken we hoe we het immuunsysteem afleren om myeline aan te vallen.

Bovendien starten we binnenkort met een studie die de effecten van het diabetesmedicijn metformine bij progressieve MS onderzoekt. Het UZA en de UAntwerpen zijn daarmee voortrekker in de ontwikkeling van nieuwe behandelingen en toepassingsmogelijkheden van bestaande medicijnen.’

Het door Karlien ingezamelde bedrag hebben we ingezet bij de afronding van onze fase 1-klinische studie. Inmiddels zijn we daarover een publicatie aan het afwerken en bereiden we een fase 2-studie voor waarin we de doeltreffendheid en bijwerkingen bij een groter aantal patiënten opvolgen. Omdat we echt een gepersonaliseerd vaccin maken, is het onderzoek arbeids- en kapitaalintensief. Ik ben dan ook superblij telkens als iemand een kleine of grote actie op poten zet! Voor MS-onderzoek is er altijd geld tekort.

5×

dit vergeten we nooit!

1. De Jan Vertonghen Foundation. In juni 2019 openden we de vernieuwde kinderspeeltuin op het dakterras van het Koningin Mathilde Moeder- en kindcentrum. Rode Duivel Jan Vertonghen kwam persoonlijk de speeltuin met interactieve voetbalwand inwijden die in verschillende revalidatie- en bewegingsprogramma’s voor kinderen wordt ­ingezet.

2. Het COVID-19 steunfonds. Toen de pandemie in maart 2020 ook ons land overspoelde kregen we veel steun. Het bleef niet bij handgeklap: een ongekend groot aantal schenkers stortte een bijdrage in ons COVID-19 fonds. Dat leverde 517.864 euro op, een bedrag dat gebruikt werd voor verschillende projecten die patiënten in de moeilijke periode ondersteunden. Zo konden we het ­UZA@ Home platform uitrollen voor thuisbegeleiding van (post) COVID-19 patiënten.

3. Mountainbiken op het domein Wolvenbos. Na twee edities groeide onze mountainbikewedstrijd al uit tot vaste waarde bij fietsliefhebbers uit de wijde regio. Met dank aan alle betrokkenen, van de gemeente Kapellen die het evenement praktisch en logistiek ondersteunt tot de mountainbikeclub van Kapellen die de rit organiseert.

Noteer alvast 10 september in je agenda en kom mee fietsen!

6861 keer dankjewel!

5 jaar UZA foundation in cijfers

3 types schenkers vele kleintjes maken groot

1 € 7.131.460 uit grote schenkingen fonds op naam en partners vanaf 5000 euro: 328 keer gemiddeld € 21.742

2 € 1.997.061 in nalatenschap legaten bij testament: 7 keer gemiddeld € 285.294

3

€ 1.277.763 uit kleine schenkingen Fundraisingacties en individuele stortingen: 6526 keer gemiddeld € 196

www.uza.be/wolvenbos2022 4. Digitale helden tegen kanker. Om het onderzoek naar immuuntherapie voor de behandeling van kanker te steunen, lanceerden we in 2021 een digitale campagne Helden zorgen voor helden. Via crowdfunding schonken 1529 schenkers samen een bedrag van 104.387 euro. Dat gaat rechtstreeks naar de ontwikkeling van nieuwe behandelingen om patiënten te helpen.

5. Een nalatenschap uit het hart. Een schenking via testament is de ultieme erkenning van vertrouwen en engagement. Het is moeilijk om er één schenker uit te nemen, maar een dame die we nooit vergeten, is een Turkse moeder van acht kinderen. Eén van haar zonen verloor ze na nierfalen. Zoveel jaar later schonk ze ons 1/8 van haar vermogen voor de goede zorgen die haar zoon in het UZA kreeg.

Mooi toch?

Ook een actie opzetten?

UZA foundation helpt je graag! Van bedrijfsactie over verjaardagsfeest tot sportieve uitdaging: ontdek alle mogelijkheden op kominactie.uzafoundation.be – T 03 821 41 97.

MAGUZA

INTERVIEW

12

‘De toekomst is digitaal, patiënt­gericht en op transparante samenwerking gestoeld’ Prof. dr. Marc Peeters

Op 1 december 2021 ruilde prof. dr. Marc Peeters zijn functie als diensthoofd oncologie in het UZA in voor een mandaat als CEO van het UZA. Hoe kijkt hij naar de uitdagingen in de zorg en naar ons ziekenhuis van morgen?

Welke innovaties zullen volgens hem de medische praktijk van de toekomst bepalen?

Het UZA kreeg een nieuw management. Wat betekent dat voor onze patiënten en medewerkers?

Marc Peeters: ‘Een ziekenhuis verandert niet van de ene dag op de andere doordat wie dan ook wordt aangesteld. Ik bouw graag voort op de sterke pijlers die dit ziekenhuis heeft. Mijn voorganger heeft zeer waardevol werk verricht. Maar we hebben met de nieuwe beleidsploeg wel een nieuwe visie ontwikkeld waar we stap voor stap naartoe willen. Het UZA wil een krachtige motor zijn in de evolutie naar een Antwerp Health Harbour, één groot-Antwerpse innovatieve gezondheidshub waarin alle zorgactoren in de regio nauwer samenwerken.’

Hoe past een universitair ziekenhuis in dat brede Antwerpse zorglandschap?

Marc Peeters: ‘Als universitair ziekenhuis combineren we een topklinische en klantvriendelijke patiëntenzorg met opleiding en wetenschappelijk onderzoek. De gespecialiseerde kennis en innovatiekracht die voortkomt uit de tandem UZA/UAntwerpen blijft een van onze sterktes. Die wetenschappelijke verankering gaan we verder verstevigen. Tegelijk willen we

de patiënt in alle aspecten van de zorg nog sterker centraal stellen. Hoe zet je innovatie maximaal in om je patiënt, binnen en buiten de ziekenhuismuren, nog kwalitatievere zorg te bieden? Op dat vlak willen we een voortrekker zijn en ook in het UZA verbeteringen realiseren.’

De zorg heeft een zware COVID-19-periode in de benen. Moet het ziekenhuis daar nog van bekomen of stimuleert dat net tot verandering?

Marc Peeters: ‘Na mijn aanstelling heb ik een rondgang door het ziekenhuis gemaakt. Je ziet wel dat COVID-19 en de invoering van het elektronisch patiëntendossier veel van

‘De innovatiekracht die voortkomt uit de tandem UZA/UAntwerpen blijft een van onze sterktes.’ onze mensen heeft gevergd. Daar blijven we zeker oog voor hebben. Maar ik voelde heel veel ambitie. Je merkt dat een aantal diensten op grenzen botsen, onder meer op het vlak van personeel en infrastructuur. We gaan creatief onderzoeken hoe we daar toch het nodige kunnen doen. Dat kan gaan over meer of ander personeel inzetten, ruimtes anders gebruiken of processen anders organiseren. We willen expliciet ook onderzoeken hoe we nieuwe infrastructuur kunnen realiseren.

Vanuit die ambities kijken we ook naar externe partners. Ik MAGUZA 13

‘De zorg staat nog maar aan het begin van een digitale omwenteling.’

denk zowel aan mogelijkheden met de non-profit als met de profit – inclusief onze relatie met spin-offs.’

U ziet groeikansen door nauwer samen te werken?

Marc Peeters: ‘Zeker. We hebben een goede band met onze partners binnen het Helix-netwerk van Antwerpse ziekenhuizen. Ik wil bekijken hoe we samen op de beste manier hoogkwalitatieve zorg blijven garanderen voor onze patiëntenpopulatie en wat daarbij onze rol als gespecialiseerd centrum precies is. De tijd dat het UZA alle zorg moest aanbieden lijkt voorbij. Een groot deel van onze meerwaarde komt uit topexpertise voor complexe en zeldzame ziektebeelden. Ik zie zeker ruimte voor groei in segmenten van gespecialiseerde zorg waarin andere partners minder interesse hebben.

Bepaalde zorg blijft wel noodzakelijk als basisaanbod en voor opleidingen. Maar ik geloof dat we in alle transparantie afspraken kunnen maken waar iedereen beter van wordt.’

Welke vernieuwingen in de zorg zullen de komende jaren bepalen?

Marc Peeters: ‘De geneeskunde verandert razendsnel en ik geloof dat de zorg nog maar aan het begin van een digitale omwenteling staat. Veel zal afhangen van hoe we straks met innovatie omgaan en hoe we technologie ter beschikking stellen van de arts en de patiënt. In sommige gevallen zullen we misschien zelfs de rol van de arts of zorgverlener moeten hertekenen. Dat vraagt een totaal nieuwe mindset. We zullen ook nieuwe medewerkers met uiteenlopende profielen op het raakvlak van geneeskunde en ICT moeten vinden. Denk aan data-analisten en andere deskundigen die de berg beschikbare data voor zorgtoepassingen kunnen ontsluiten.’

14

INTERVIEW

Zal die omwenteling ook voor de patiënt veel veranderen?

Marc Peeters: ‘Alles wat we doen is voor onze patiënten: zij staan centraal in de geïntegreerde totaalzorg die we nastreven. Daarbij bied je de patiënt op een zo klantvriendelijk mogelijke manier zeer brede zorg aan. Experten uit verschillende disciplines leggen hun kennis samen en als patiënt krijg je meteen ook een brede ondersteuning door psychologen, ergotherapeuten, logopedisten, thuisverpleegkundigen enzovoort. De patiënt en de eerstelijnszorgverleners nauwer betrekken bij de ziekenhuiszorg blijft een uitdaging, waarvoor nieuwe technologie misschien ook wel kansen biedt.’

Hoe kijkt u naar het kostenplaatje van veel innovatieve technieken?

Marc Peeters: ‘De betaalbaarheid van ons zorgsysteem is een kwestie van keuzes maken. We moeten zeker kijken naar de efficiëntie van technologieën en vooral knopen durven door te hakken. Als robotchirurgie bijvoorbeeld betere resultaten oplevert, kan de overheid vastleggen dat die de standaard wordt.

Ons zorglandschap is vaak hertekend door nog iets nieuws bij te maken. Zoals de Vlaming graag allerhande schuurtjes en koterijen bijbouwt. Maar als we helemaal van nul beginnen en een slim plan uittekenen, is er nog heel veel mogelijk.’

Tot slot: mist u het contact met patiënten niet?

Marc Peeters: ‘Goh, ik heb mijn klinisch werk altijd graag gedaan. Maar het valt niet te combineren met een functie als CEO. Ik heb een heel bewuste, positieve keuze gemaakt en ik voel geen spijt. Ik sta er ook niet alleen voor: we hebben onder meer een strategische adviesgroep van artsen en verpleegkundigen samengesteld. Die zorgt ervoor dat we bij het uitzetten van de lijnen de in het ziekenhuis aanwezige expertise maximaal benutten. Ik voel bij heel veel collega’s met wie ik nauw samenwerk alvast een enorme wil om dit verhaal in de juiste richting te duwen.’

In een notendop

het cv van Marc Peeters • afgestudeerd aan de KULeuven als specialist maag- en darmziekten • gedoctoreerd over de ziekte van Crohn en colitis • staflid op de dienst digestieve oncologie van het UZ Leuven • dienst digestieve oncologie van het UZ Gent mee opgericht en uitgebouwd • sinds 2010 hoofd oncologie in het UZA in combinatie met onderzoek en onderwijs aan de UAntwerpen • medeoprichter van het Multidisciplinair Oncologisch Centrum Antwerpen (MOCA) • sinds december 2021 CEO van het UZA

KORT

Het UZA groeit als referentie­ centrum voor zeldzame ziekten Sinds 1 januari maakt het UZA deel uit van 15 Europese referentienetwerken (ERN’s) over zeldzame ziekten. Dat zijn er 8 extra bovenop de 7 netwerken waarvan het referentiecentrum van het UZA en de UAntwerpen al sinds 2017 lid was.

Door expertise en kennis over zeldzame ziekten te delen met zorgverleners uit heel Europa, krijgen patiënten sneller de juiste diagnose en het beste behandelingstraject. Ieder jaar ontdekken ongeveer 800.000 Belgen dat ze aan een zeldzame ziekte lijden.

www.uza.be/ zeldzame-ziekten

Herbevestigde erkenning als supraregionaal traumacentrum In februari ontving het UZA opnieuw een prestigieuze erkenning als supraregionaal trauma­centrum voor volwassenen en kinderen. We voldoen met andere woorden aan de strengste internationale standaarden om de zwaarst gekwetste slachtoffers na ongevallen op te vangen en te behandelen. Het UZA centraliseert en deelt expertise met zorgpartners uit de brede regio, zet in op opleiding, en stuurt een innoverend zorgprogramma van opname tot re-integratie aan.

In 2021 ving het UZA meer dan 220 trauma­ patiënten op, waarvan 150 zeer ernstig gekwetste slachtoffers na ongevallen. Na de eerste zorgen ter plaatse worden patiënten met complexe en zeer ernstige letsels zoals bekkenbreuken, amputatie- of orgaanletsels, in de regel naar ons supraregionaal trauma­ centrum gebracht.

We vangen slachtoffers van seksueel geweld op in een warme omgeving. Alle zorg en ook de aangifte bij de ­politie vinden onder één dak plaats.

In november opende het UZA een gespecialiseerd Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) in het zorghotel Drie Eiken in Edegem.

‘Iedereen die slachtoffer is geweest van seksueel geweld kan er 24 op 7 terecht. We bieden alle hulp en ondersteuning onder één dak. We kunnen forensische staalnames doen, psychologische hulp bieden en indien gewenst komt de politie hier langs voor een verhoor. We proberen slachtoffers weer controle te geven over de situatie. Daarom zit het ZSG in een warme omgeving’, zegt dokter Ilse Kint, medisch coördinator van het nieuwe ZSG, bij de opening.

Lees ook: REBOA-techniek in traumazorg p. 16-17.

www.uza.be/zorgcentrum-na-seksueel-geweld-antwerpen

17 ×

Geneesmiddelenallergie veiliger en beter onderzocht De dienst immunologie – allergologie van het UZA heeft een nieuw platform opgericht om geneesmiddelenallergie voortaan veiliger te diagnosticeren. Het platform biedt verschillende labotests aan, die veiliger zijn dan de klassieke tests. Die laatste stellen patiënten doorgaans wel nog aan een minimale

dosis potentieel gevaarlijke stoffen bloot. Verschillende tests werden de voorbije jaren door de dienst zelf ontwikkeld, in nauwe samenwerking met de UAntwerpen en het Jan Palfijn Ziekenhuis Gent.

www.uza.be/allergologie

Top Employer!

Het UZA ziet haar medewerkers graag. Daardoor behaalde het ziekenhuis in 2022 al voor de 17de keer op rij een Top Employer-accreditatie.

Wil je ook deel uitmaken van een warme organisatie waar collega’s elkaar dragen? Bezoek dan snel onze nieuwe jobsite: www.uzajobs.be.

KIJKTIP

NKO-arts An Boudewyns in Topdokters Sinds maart kan je in de tv-reeks Topdokters op Play4 wekelijks meevolgen hoe UZA-collega prof. dr. An Boudewyns kinderen behandelt met problemen aan neus, keel en oor. Dat is een klein gebied in het menselijk lichaam, waarin een

brede waaier van aandoeningen samenkomen.

Van gehoorverlies, tot slaapapneu bij kinderen met het downsyndroom, of stridor (piepende ademhaling door vernauwde bovenste lucht­ wegen) bij zuigelingen.

www.goplay.be – www.uza.be/neus-keel-oorziekten-nko-bij-kinderen MAGUZA 15

Dr. Philip Verdonck, urgentiearts en coördinator van het traumacentrum

Dr. Krishan Yogeswaran, thorax- en vaatchirurg

Dr. Christine De Bruyn, gynaecologe

REBOA-techniek in traumazorg en gynaecologie

Samen tijd winnen bij levensbedreigende bloedingen Trauma’s zoals bekkenbreuken en sommige gynaecologische aandoeningen kunnen levensbedreigende bloedingen veroorzaken. De nieuwe REBOA-techniek helpt om ze snel onder controle te brengen. In het UZA werken sinds najaar 2019 verschillende disciplines nauw samen om de techniek toe te passen.

R Dienst vaatheelkunde T 03 821 37 85 Traumacentrum T 03 821 46 07 Dienst gynaecologie T 03 821 33 50 16

EBOA staat voor Resuscitative Endovascular Balloon Occlusion of the Aorta.

Het is een techniek om de aorta flexibel af te sluiten, volledig of gedeeltelijk, naargelang het bloedverlies van de patiënt. Dat gebeurt ­minimaal-invasief, zonder de borstkas van de patiënt open te maken. Een ballon wordt in de aorta geschoven en stopt of vermindert de bloedtoevoer naar buik en bekken. Boven de ballon blijft de bloeddruk intussen op peil, zodat hart, hersenen en andere vitale organen genoeg zuurstof krijgen.

Technologische innovaties Hoe zit de techniek in elkaar?

Onder echografische geleiding

wordt de liesslagader aangeprikt.

Daarin wordt via een inbrenghuls een flexibele katheter geschoven, tot in de aorta. Aan het uiteinde zit een ballon. Afhankelijk van de locatie van de bloeding in de romp wordt de ballon hoger of lager in de aorta gemanoeuvreerd. De ballon wordt gevuld met vloeistof en reguleert zo de bloedtoevoer naar het bekken. Dat geeft chirurgen, radiologen en anesthesisten de tijd om de bloedingen onder controle te brengen en de patiënt te stabiliseren. Na 20 tot 25 minuten wordt de ballon leeggemaakt en weer verwijderd, samen met de katheter en de inbrenghuls.

‘De techniek zelf is al langer bekend’, zegt dr. Krishan Yogeswaran (dienst thorax- en

vaatheelkunde). ‘In de vaatchirurgie gebruiken we zo’n ballonkatheter bijvoorbeeld bij een gescheurde aorta. Dankzij technologische innovaties kunnen we de toegangsweg voor de katheter in de lies veel kleiner houden en smallere inbrenghulzen gebruiken, wat het risico op complicaties verkleint. We hoeven de katheter ook niet meer onder radioscopische controle tot in de aorta te brengen. Dat is minder tijdrovend en verlaagt de drempel om de REBOA ook op de dienst spoedgevallen in te zetten.

We gebruiken wel nog echografische geleiding om het bloedvat te lokaliseren en de ballonkatheter veilig in te brengen.’

Ook in de gynaecologie Het UZA is sinds 2018 internationaal erkend als supraregionaal traumacentrum. Urgentiearts dr. Philip Verdonck, coördinator van het traumacentrum: ‘De klok rond, 7 dagen per week staan we klaar om optimale traumazorg te bieden. Patiënten met een ernstig trauma worden vaak naar ons traumacentrum doorverwezen – denk maar aan patiënten met complexe bekkenbreuken

‘De techniek vergt klinisch inzicht, en een goede afstemming en communicatie binnen het team.’ of bloedingen in de buik. Vaak zijn ze door massaal bloedverlies in shock geraakt. De REBOA helpt ons om zulke patiënten snel stabiel te krijgen. Het is wel een uitdaging om de techniek te leren toepassen in urgente situaties.

Daarom is het een voordeel dat we ook ervaring kunnen opdoen tijdens niet-urgente, geplande ingrepen in de gynaecologie.’

De REBOA wordt namelijk ook ingezet bij bevallingen waarbij de placenta in de spierlaag van de baarmoeder is gegroeid, de zogenoemde placenta accreta.

‘Als zo’n vastgegroeide placenta na de bevalling loskomt, leidt dat tot acuut en levensbedreigend bloedverlies’, zegt dr. Christine De Bruyn (dienst gynaecologie-verloskunde). ‘Vroeger werd die zeer zeldzame aandoening vaak pas na de bevalling vastgesteld. Nu

worden hoogrisicopatiënten met echografie opgespoord en voor verdere diagnostiek en behandeling doorverwezen naar een tertiair centrum zoals het UZA.’ De bevalling gebeurt met keizersnede. Meteen daarna wordt samen met de placenta ook de baarmoeder verwijderd. ‘Ernstig bloedverlies werd vroeger behandeld met transfusie en tijdelijk bedwongen door een klem op de aorta te zetten. Dat was invasief en bovendien was het effect op de bloeddruk veel minder goed te beheersen. Nu brengen we nog voor de keizersnede met de REBOA preventief een ballon in. Als zich massale bloedingen voordoen, kan die de aorta flexibel afsluiten, naargelang het bloedverlies. Zo winnen we ook meer tijd voor de chirurgie: we kunnen de baarmoeder zorgvuldig isoleren en verwijderen, wat het risico op letsels aan de blaas en de ureter verkleint.’ Voor de ingreep werken diverse zorgverleners multidisciplinair samen: naast gynaecologen, neonatologen, urologen en anesthesisten worden – specifiek voor de REBOA – ook urgentieartsen en vaatchirurgen betrokken.’

‘De REBOA wordt ook ingezet bij ­bevallingen waarbij de placenta in de spierlaag van de baar­ moeder is gegroeid.’

Uitrol in het UZA ‘Door de REBOA in te zetten tijdens geplande ingrepen, raken we er beter vertrouwd mee’, zegt Verdonck. ‘Dat helpt ons om de zorg voor kritieke traumapatiënten aan te pakken. Er komt immers wel wat ervaring bij kijken: hoe positioneer je de ballon correct?

Hoe vul je de ballon om de bloedtoevoer optimaal te reguleren?

Dat vergt klinisch inzicht, goede afstemming en communicatie.

De REBOA-expertise staat niet op zichzelf: zowel in de dienst spoedgevallen als in de dienst gynaecologie past de REBOA in een geoptimaliseerde zorgketen en een goed geolied team.’

Sinds najaar 2019 werd de REBOA in het UZA al een negental keren toegepast, zowel in de dienst spoedgevallen als in de dienst

gynaecologie. De innovatieve techniek wordt nog niet terugbetaald.

Dankzij het UZA innovatiefonds, dat wordt gefinancierd doordat artsen een deel van hun erelonensupplement afstaan, hoeft de patiënt geen extra kosten te betalen.

Yogeswaran: ‘We willen de REBOA nu breder uitrollen en spoedartsen en vaatchirurgen opleiden zodat we de ingreep permanent kunnen aanbieden. De techniek zelf is niet zo complex, maar je moet wel leren in welke situaties hij een meerwaarde biedt. Sommige patiënten krijg je ook op andere manieren stabiel, bijvoorbeeld enkel door massaal bloedproducten toe te dienen. In zulke gevallen hoef je geen extra risico te nemen. Als je de katheter niet vlot in de slagader kunt schuiven, gebruik je hem beter niet, en ook patiënten met zware hart- en bloedvatzieken of met ernstige verkalkingen komen er niet voor aanmerking. Maar in veel gevallen kopen we er kostbare tijd mee.’

Lees ook: UZA krijgt nieuwe goedkeuring als supraregionaal traumacentrum p. 15.

MAGUZA 17

ADVERTENTIE

Alles is relatief, behalve je nachtrust.

Alles is relatief, behalve je nachtrust.

Voor Equilli is nachtrust een wetenschap. We maken onze modulaire matrassen op jouw maat en steunen daarbij op stevig universiteitsonderzoek. Want beter slapen begint bij je matras.

Maar hoe weet je dat je de juiste keuze maakt? De eerste indruk in de toonzaal zegt weinig over je slaapcomfort op lange termijn. Onze Sleep Scan meet je slaaphouding, waarna we een matras op jouw maat ontwerpen. Helemaal uniek, net als jij!

Wil je na verloop van tijd toch iets aanpassen? Dankzij het modulaire ontwerp van Equilli kunnen we je matras snel perfectioneren. Ook na je aankoop blijven we je dus ondersteunen.

Lees meer op www.equilli.be

Ontdek Equilli bij onze verdeler

Cornelis Bedding Rumst

18

Mechelsesteenweg 8 2840 Rumst T 015 32 08 55 ma-za: 10u-18u zo: 14u-18u do gesloten

Wommelgem

Herentalsebaan 417A 2160 Wommelgem T 03 259 09 08 di-za: 10u-18u zo: 14u-18u ma gesloten

Belsele

Lokersebaan 52 9111 Belsele T 03 772 65 57 ma-za: 10u-18u zo: 13u-18u di gesloten

Dendermonde

Mechelsesteenweg 138 9200 Dendermonde T 052 21 45 51 di-za: 10u-18u zo: 14u-18u ma gesloten

MAGU Z A

Dossier RADIOLOGIE

ZORGMAGAZINE VAN HET UZA

April 2022 #125

Omwenteling in medische beeldvorming Kunstmatige intelligentie luidt een nieuw tijdperk in voor radiologen.

Met scherpere beelden, een objectievere diagnosestelling en ‘slimmere’ beeldvorming, die op termijn sommige routinetaken van de arts kan overnemen.

Intussen voeren interventieradiologen behandelingen uit voor een steeds bredere waaier aan complexe problemen.

Ze doen dat zonder te snijden, waardoor patiënten aanzienlijk sneller genezen.

Patrick Van Reempts

www.maguza.be UZAnieuws UniversitairZiekenhuisAntwerpen uza_stories

‘Al na een week begon de behandeling vruchten af te werpen.’

19

Dossier

Prof. dr. Annemiek Snoeckx, diensthoofd radiologie

Prof. dr. Pieter Van Dyck, radioloog

Dr. Krik Heusdens, orthopedist

Dr. Thomas Jardinet, interventieradioloog

Dr. Maarten Niekel, interventieradioloog

Prof. dr. Maurits Voormolen, interventieradioloog

Dienst radiologie T 03 821 48 48 Dienst orthopedie T 03 821 32 47 Dienst interventieradiologie T 03 821 38 03 20

DOSSIER RADIOLOGIE

Kunstmatige intelligentie

‘ Extra paar ogen voor de radioloog’ Zullen computers op termijn de radioloog vervangen? Prof. dr. Annemiek Snoeckx, diensthoofd radiologie, en prof. dr. Pieter Van Dyck, kliniekhoofd musculoskeletale radiologie, zijn ervan overtuigd dat het niet zo’n vaart zal lopen. ‘Maar kunstmatige intelligentie heeft wel een enorm groeipotentieel. Nu al worden hersen- en longscans in het UZA automatisch gecontroleerd op respectievelijk bloedingen en longembolieën.’

Minder ruis De dienst zet AI-algoritmes ook in om de beeldkwaliteit te verbeteren. Annemiek Snoeckx: ‘Sinds kort hebben we een algoritme dat de ruis op CT-scans wegneemt.

Daardoor kunnen we een lagere dosis straling gebruiken, zonder dat de beeldkwaliteit eronder lijdt.’ Ook in de MRI-afdeling

‘AI-algoritmes filteren afwijkingen in het beeld door beweging of de aanwezigheid van een prothese grotendeels weg.’ betekenen de nieuwe technieken een grote meerwaarde. ‘In onze nieuwe toestellen selecteren zelflerende algoritmes automatisch de beste beeldinstellingen.

Zo krijgen we een betere beeldkwaliteit of kunnen we eenzelfde onderzoek in een kortere tijdspanne uitvoeren’, legt Pieter Van Dyck uit. Ook onvolkomenheden in het beeld door beweging of de aanwezigheid van een prothese

worden met AI-algoritmes tot een minimum beperkt.

Een radiologisch verslag zal in de toekomst almaar vaker uit cijfers bestaan, voorspelt het diensthoofd radiologie. ‘Nu meten we ook al zaken op beeld, maar daarnaast beschrijven we vooral wat we zien. Dat is subjectief. Met de huidige kwantitatieve analysetechnieken gaan we naar een cijfermatige benadering.’ Vooral de 3D-MRI leent zich daar uitstekend toe, legt Pieter Van Dyck uit. ‘Met behulp van een AI-algoritme kunnen we de data van het beeld heel snel in cijfers uitdrukken. Zo kan je ook allerlei biologische kenmerken numeriek weergeven.’ Zo’n cijfermatig rapport biedt heel wat voordelen: het maakt een objectieve diagnose en opvolging mogelijk, waardoor artsen behandelingen beter zullen kunnen afstemmen op hun patiënt.

Dat je beelden gemakkelijker met elkaar kan vergelijken, opent ook mogelijkheden voor onderzoek.

Scherpere beoordeling Op termijn zullen radiologen AI-algoritmes wellicht ook

MAGUZA

A

rtificiële intelligentie (AI) is een hot topic, niet in het minst ­binnen de radiologie. ‘Dat onze discipline op dat vlak het ­voortouw neemt, is niet zo vreemd: radiologische beelden worden sowieso al digitaal ­verwerkt’, zegt Annemiek Snoeckx. De dienst radiologie van het UZA maakt al verschillende jaren gebruik van AI-­toepassingen. ‘Op bepaalde beelden laten we routinematig een AI-algoritme lopen. Dat maakt dat elke hersenscan automatisch wordt ­gecontroleerd op bloedingen, en dat ook bloedklonters in de longen en breuken in de ­halswervelkolom automatisch worden opgespoord’, legt de radiologe uit. Als de analyse iets afwijkends oplevert, krijgen de bevoegde ­radiologen ­ogenblikkelijk een pop-up op hun scherm. Ze weten dan dat ze dat onderzoek voorrang ­moeten geven, waardoor er soms ­waardevolle tijd wordt gewonnen.’

21 21

Dossier

‘Over een kleine tien jaar vertrouwen we routineonderzoeken ­wellicht aan AI-toepassingen toe en focussen we zelf op complexere zaken.’

Radiologie in het UZA

22

gebruiken om kankerbehandelingen nauwkeuriger op te volgen, een toepassing die nu nog grotendeels in de onderzoeksfase zit.

‘Zeker bij nieuwere behandelingen als immuuntherapie is het effect op de tumor vaak moeilijk te zien op een scan. Mogelijk halen AI-algoritmes die subtiele veranderingen er in de toekomst wel uit’, licht Annemiek Snoeckx toe.

Al die toepassingen zijn nog maar het prille begin, verwacht ze. ‘Over een kleine tien jaar zullen we ons wellicht nog nauwelijks moeten bezighouden met routine-onderzoeken: algoritmes zullen dan voor ons het onderscheid maken tussen normale en afwijkende beelden, zodat wij meer kunnen focussen op de complexe zaken. Ook zullen we meer data met elkaar kunnen integreren.’ Zo zou het volgens haar heel interessant zijn om het elektronisch patiëntendossier (EPD), dat een schat aan data bevat, aan de beeldvorming te koppelen. ‘Dan zouden de betrokken algoritmes rekening kunnen houden met onderliggende aandoeningen, resultaten van bloedanalyses, de

medische voorgeschiedenis …

Dat zou tot een betere beoordeling van de beelden leiden.’ Maar er is vooral nog veel werk aan de winkel, beklemtoont Annemiek Snoeckx: ‘Al die mogelijkheden in de praktijk implementeren wordt een grote uitdaging voor de toekomst.’

Brede context Zullen computers en algoritmes ooit de huidige radioloog vervangen? Dat zien de twee niet

gebeuren. Annemiek Snoeckx: ‘Ik denk dat we AI eerder als een extra paar ogen moeten bekijken, dat ons helpt om meer uit een onderzoek te halen. Een radioloog zal altijd een bredere context zien.’ Ook haar collega nuanceert: ‘De vraag is niet of de radioloog dan wel het AI-algoritme de beste diagnose stelt. De combinatie van beide geeft het beste resultaat, beter dan de radioloog of het algoritme afzonderlijk. Een en een is drie.’

Nagelnieuw MRI-park Patiënten kunnen vanaf dit voorjaar terecht in een volledig ­vernieuwd MRI-park, dat drie toestellen met de allernieuwste ­technologie huisvest. ‘Zo kunnen we een hogere beeldkwaliteit, maar ook kortere onderzoekstijden garanderen. De toestellen maken gebruik van nieuwe AI-technieken, waaronder een algoritme dat helpt om patiënten nog beter in de ideale positie te leggen’, zegt prof. dr. Annemiek Snoeckx.

De onderzoeksruimte kreeg een rustgevend interieur, de wachtkamer werd huislijk ingericht en ook de balie kreeg een grondige opfrisbeurt. Zo wordt een bezoek aan de MRI-afdeling net iets aangenamer.

?

Wie? De dienst radiologie telt zo’n veertig artsen, onder wie elf assistenten in opleiding. De radiologen hebben elk hun eigen specialisme, bijvoorbeeld neurologische ziekten, aandoeningen van spieren en gewrichten en ziekten van longen en buikholte.

Wat? Medische beeldvorming speelt een cruciale rol bij diagnosestelling en het opvolgen van behandelingen. De dienst voert ook ingrepen uit en adviseert artsen over welke beeldvormingstechniek de voorkeur verdient voor hun patiënt.

Hoeveel? Zowat de helft van alle UZA-patiënten belandt vroeg of laat op de dienst radiologie.

Dagelijks voert de dienst zo’n 500 onderzoeken uit.

Radiologen werken letterlijk en figuurlijk in het donker: hun activiteiten blijven vaak onzichtbaar. Toch spelen ze een cruciale rol in de diagnosestelling van heel wat patiënten. Vijf vragen aan UZA-radioloog dr. Eline De Smet over wat een radioloog precies doet en hoe een universitaire dienst het verschil maakt.

1

2

Waar houdt de dienst radiologie zich voornamelijk mee bezig?

‘Onze hoofdactiviteit is het beoordelen van röntgenfoto’s, het maken van echografieën en het interpreteren van CT- en MRI-scans. Maar daar houdt het niet op. Zo voeren interventioneel radiologen veel ingrepen uit (zie p. 26) en plaatsen we ook drains, bijvoorbeeld om een groot abces leeg te maken. Ook puncties nemen, onder meer om uit te sluiten of een gezwel kwaadaardig is, behoort tot ons takenpakket. Wij hebben elk ons deelgebied, bijvoorbeeld neurologische aandoeningen of het bewegingsstelsel, en we houden ons uitsluitend daarmee bezig.’

Hoe belangrijk is multidisciplinaire samenwerking daarbij?

‘Heel belangrijk, want geneeskunde is dermate complex geworden dat geen enkele arts het hele plaatje kan overschouwen. Om een voorbeeld te geven: als we op een scan veel vocht zien rondom een recent geplaatste heupprothese, kan dat bloed zijn, maar ook wijzen op abcesvorming. De chirurg die de prothese heeft geplaatst, kan ons dan vertellen of er een bloeding was tijdens de operatie, maar ook of de patiënt eventueel andere tekenen van een ontsteking vertoont. Samenwerking is dus cruciaal. Wekelijks hebben wij een twintigtal multidisciplinaire overlegmomenten. En ook tussendoor is er heel vaak contact met andere diensten.

DOSSIER RADIOLOGIE

over radiologie aan dr. Eline De Smet, staflid radiologie en prof. dr. Annemiek Snoeckx

3 4 5

Hoe maken jullie op het vlak van beeldvorming het verschil?

‘Wij beschikken over de meest geavanceerde MRI- en CT-toestellen, maar het verschil schuilt ook in de manier waarop je een onderzoek doet. Zo zijn er honderden manieren om een MRI-onderzoek uit te voeren: naargelang het orgaan of de vraag van de verwijzende arts kiezen wij voor het meest geschikte protocol.

Wij besteden daar tijd en onderzoek aan, want als de zorg verandert, moeten wij mee evolueren. Zo maken we uiterst gedetailleerde beeldvorming mogelijk, waarbij je zelfs een onooglijk scheurtje in een gewrichtsband van twee millimeter kan zien.’

Welke rol spelen jullie bij screening?

‘Onze dienst is nauw betrokken bij het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. In het Vlaamse screeningsprogramma wordt elke mammografie bekeken door twee radiologen.

Bij twijfel volgt er een derde lezing: wij zijn een van de screeningscentra waar dat gebeurt.

Onze borstradiologen interpreteren wekelijks zo’n vijfhonderd mammografieën. Zij zien in een oogwenk of een letsel verdacht is of niet.

Ook werken we heel actief mee aan projecten om in de toekomst longkanker vroegtijdig op te sporen.’

Welke inspanningen doen jullie zoal om de stralingsbelasting te verlagen?

‘We gebruiken technologie die de stralingsdosis opvolgt en tot het absolute minimum beperkt. Onze stralingsfysicus ontwikkelt voortdurend protocollen om met zo min mogelijk straling een goede beeldkwaliteit te leveren. Artificiële intelligentie (AI) helpt daarbij: met behulp van een AI-algoritme optimaliseren we de kwaliteit van onze CT-scans, zodat we ook bij een lagere stralingsdosis goede beelden hebben (zie ook p. 20).’

MAGUZA

5

vragen

23 23

Dossier

Patrick Van Reempts onderging een embolisatie van de knie

‘ Ik wandel weer 15 kilometer’ Door artrose in zijn knie lukte wandelen lange tijd maar moeilijk, maar vandaag droomt Patrick Van Reempts (70) opnieuw van de bergen.

Met dank aan een nieuwe behandeling bij de interventieradioloog die hij als een van de eerste patiënten in het UZA onderging.

T

oen prof. em. Patrick Van Reempts vijf jaar geleden de fakkel doorgaf als diensthoofd intensieve zorg neonatologie in het UZA, lonkte een actief pensioen. Maar door artrose in zijn knie moest hij vaker stilzitten dan hem lief was. ‘Een probleem dat vermoedelijk ook te maken heeft met eerdere rugoperaties’, legt hij uit. ‘Daardoor verzwakten

24

de spieren in mijn rechterbeen en belast ik mijn knie sterker, wat artrose bevordert. De afgelopen jaren werd het probleem geleidelijk erger. Kinesitherapie en ontstekingsremmende medicatie hielpen, maar niet voldoende.’ Op de duur kon de actieve zeventiger maar een paar kilometer meer fietsen of wandelen. Een zware straf voor iemand die in het verleden zijn hand niet omdraaide voor

bergbeklimmen en gletsjertochten, en die nog altijd veel en graag erop uit trekt.

‘Voor een knieprothese kom ik nog niet in aanmerking’, vervolgt hij. ‘Daarvoor is mijn artrose niet ernstig genoeg. Bovendien schrikt die ingreep mij af: bij 10 tot 20 procent van de patiënten geeft hij geen goed resultaat, en ook de revalidatie is naar verluidt behoorlijk zwaar. Maar er moest iets gebeuren: ik voel me nog veel te jong om in de zetel te blijven zitten.’

Geen echte operatie Zijn orthopedist dr. Krik Heusdens stelde embolisatie voor, een interventionele techniek (zie ook p. 26) waarbij kleine bloedvaatjes van de knie worden dichtgemaakt.

Die methode wordt al langer toegepast om onder meer kanker te behandelen, maar de dienst radiologie zet de techniek sinds kort ook in tegen chronische kniepijn.

Het grote voordeel is dat er geen echte operatie aan te pas komt: de interventieradioloog brengt via een klein sneetje in de lies een katheter in, een dun buisje, dat hij

DOSSIER RADIOLOGIE

Prof. em. Patrick Van Reempts, voormalig diensthoofd intensieve zorg neonatologie in het UZA, maakt na een embolisatie van de knie weer lange wandeltochten langs de Atlantische kust in Portugal en de Opaalkust in Frankrijk.

‘Tijdens de procedure werd ik het opvoeren van de katheter gewaar, maar last of pijn ondervond ik niet.’ vertelt Patrick Van Reempts. ‘Wel heb ik me vooraf uitgebreid geïnformeerd. Op zo’n moment komt de arts in mij naar boven, vrees ik (lacht). Ik deed veel opzoekwerk en ging ook te rade bij een aantal artsen, onder wie de neurochirurg die mijn rug heeft geopereerd.’

De gepensioneerde arts was vooral beducht dat de ingreep een impact zou hebben op zijn andere gezondheidsproblemen.

‘Aan mijn rugoperaties heb ik een gedeeltelijke verlamming van mijn been en voet overgehouden, waardoor ik aan mijn voet een brace draag. Ik was bang dat de embolisatie die kwaal nog zou verergeren. Maar daarin werd ik gelukkig gerustgesteld.’

‘Al na een week verbetering’ Interventieradioloog dr. Thomas Jardinet voerde de ingreep uit.

Patrick Van Reempts: ‘Door mijn ervaring op neonatologie weet ik dat het niet vanzelfsprekend is om zo’n katheter naar de juiste plek te leiden. Maar het verliep allemaal vlot. Tijdens de procedure werd ik het opvoeren van de katheter gewaar, maar last of pijn ondervond ik niet. Nog diezelfde dag mocht ik weer naar huis.’ Al na een week begon de behandeling haar vruchten af te werpen. De pijn verminderde en hij kon opnieuw vlotter stappen. In de weken erna verbeterde dat nog verder.

Vandaag is Patrick Van Reempts blij dat hij de ingreep onderging. Hij maakt opnieuw wandelingen van soms wel 15 kilometer – een enkele keer

meer – en haalde ook zijn elektrische fiets weer van stal. Al blijft hij voorzichtig. ‘Laatst was ik gaan wandelen in de Ardennen en ben ik gestruikeld, waarbij ik m’n knie verdraaide. Dan ben ik meteen een paar dagen out.

Ik moet dus goed uitkijken waar ik mijn voeten neerzet. Tijdens lange wandelingen pauzeer ik geregeld en ik blijf ook trouw mijn kine-oefeningen doen. Dat alles onder de waakzame controle van dr. Heusdens’, zegt hij. Ook van de pijn- en ontstekingsremmers is hij nog niet helemaal verlost.

Al ligt dat ook een beetje aan zijn eigen sportieve ambities. ‘We hebben intussen afgesproken dat ik die medicatie stilaan moet afbouwen en dat ik mijn wandelplannen daarop zal afstemmen.’

Als het enigszins kan, wil hij straks weer naar de Pyreneeën of Portugal, waar hij met zijn vrouw in het verleden prachtige tochten maakte. ‘Op onze leeftijd moet je geen gekke dingen meer doen, maar een stevige staptocht moet kunnen. Ik wil heel graag weer de bergen in. Of toch minstens de heuvels’, lacht hij.

‘Al na een week begon de behandeling vruchten af te werpen.

De pijn verminderde en ik kon opnieuw vlotter stappen.’

MAGUZA

opschuift tot aan de knie. Via die weg spuit hij kleine bolletjes in de betrokken bloedvaatjes.

Het gaat om een erg vernieuwende therapie die het UZA voorlopig enkel in studieverband uitvoert. ‘Op dat moment had nog maar een handvol patiënten in het UZA de ingreep ondergaan, maar dat was voor mij geen bezwaar’,

25 25

DOSSIER RADIOLOGIE

Dossier

Interventieradiologie: behandelen met behulp van beeld

Minimaal litteken, maximaal resultaat Opereren zonder snijden: dat is interventieradiologie in een notendop. De interventieradiologen van het UZA introduceren geregeld nieuwe, soms baanbrekende ingrepen. Zo behandelen ze sinds kort ook bloedklonters in de longen, waarmee ze patiënten een lang verblijf op intensieve zorg besparen.

I

MAGUZA

nterventieradiologie zit in de lift. De voordelen zijn dan ook onmiskenbaar: patiënten kunnen snel na de behandeling naar huis, herstellen vlot en houden maar een minuscuul litteken aan de ingreep over.

‘Dat komt doordat we maar een klein sneetje maken, doorgaans in de lies. Meestal voeren we via die weg een katheter, een dun buisje, op onder begeleiding van röntgenstraling’, legt dr. Thomas Jardinet van interventieradiologie uit. Met zes interventieradiologen zet het UZA sterk in op deze specialiteit.

26 26

Bloedklonters wegzuigen Het team introduceert geregeld nieuwe technieken die de levenskwaliteit van de patiënten verhogen of hen een zware ingreep besparen. ‘Sinds kort behandelen we ook longembolieën, bloedklonters in de longen dus’, zegt interventieradioloog dr. Maarten Niekel. ‘Met behulp van een dikke katheter kunnen we zelfs relatief grote bloedklonters wegzuigen. Het alternatief voor die ingreep is een zware behandeling met bloedverdunners.

Die houdt altijd een risico op een bloeding in en betekent ook een

lang verblijf op intensieve zorg voor de patiënt. Terwijl met deze nieuwe ingreep patiënten zich na afloop al meteen een stuk beter voelen.’ De techniek, die de dienst radiologie als eerste in de Benelux toepaste, werd geïntroduceerd in nauwe samenwerking met andere disciplines van het recent opgerichte Pulmonary Embolism Respons Team van het UZA. Verwacht wordt dat de behandeling een hoge vlucht zal nemen.

Chronische kniepijn Een andere veelbelovende techniek is de behandeling van kniepijn via embolisatie, het dichtmaken van bloedvaten (zie ook p. 24-25). ‘Het gaat om een relatief nieuwe toepassing van een bestaande techniek’, zegt Jardinet, die de ingreep op doorverwijzing van orthopedist dr. Krik Heusdens uitvoert.

‘Vandaag biedt hij ook een oplossing voor sommige patiënten die blijvende kniepijn hebben door artrose of na de plaatsing van een knieprothese. Die pijn ontstaat vermoedelijk doordat abnormale bloedvaatjes in die zone in contact staan met kleine zenuwen in de buurt. We sluiten

de bloedvaatjes af door er kleine partikels in te spuiten. Na afloop hebben patiënten veel minder pijn en zijn ze een stuk mobieler. Tot nog toe voerden we de behandeling alleen in studieverband uit, maar de voorlopige resultaten zijn heel bemoedigend.’

Stent tegen aneurysma Interventieradiologie speelt ook een grote rol binnen de behandeling van hersenaneurysma’s: dat zijn uitstulpingen van een bloedvat, die een verhoogd risico op een hersenbloeding geven.

‘Sommige daarvan behandelen we vandaag met een speciale stent, de flow diverter’, zegt interventieradioloog prof. dr.

Maurits Voormolen. ‘Dat doen we bij aneurysma’s met een brede basis, die voordien niet of slechts met een groot risico op complicaties te behandelen waren. De flow diverter is een stent met heel fijne mazen die nauwelijks bloed doorlaat. We plaatsen die over de hals van het aneurysma.

Aanvankelijk moesten patiënten na de ingreep sterke bloedverdunners nemen vanwege de kans op trombose, wat dan weer een risico op bloedingen gaf. Maar met het nieuwste type, dat met een speciale laag is bekleed, is het risico op trombose veel kleiner.’

De dienst behandelt jaarlijks een tiental patiënten met de nieuwe techniek. ‘Geen grote aantallen, maar die patiënten zijn goed geholpen, terwijl ze vroeger nauwelijks opties hadden’, besluit Voormolen.

ADVERTENTIE

15 02 15u02 Het moment dat medisch beeldvormer Loni, haar patiënt correct positioneert en geruststelt voor haar CT-scan.

Of het nu is als medisch beeldvormer, verpleegkundige, arts of patiënt. In het UZA delen we allemaal momenten die ertoe doen.

Elke dag. We hebben een unieke band met elkaar, met mensen, met het leven.

Wat wordt jouw UZA-moment?

Ontdek onze vacatures op www.uzajobs.be.

MAGUZA 27

ONDERZOEK & INNOVATIE

Dr. Annelies Van Eyck, dienst kindergeneeskunde, en laboratorium experimentele geneeskunde en pediatrie UAntwerpen

Nieuwe aanpak obese kinderen met slaapapneu Kinderen met obesitas hebben meer kans op hart- en vaataandoeningen als ze volwassen zijn. Gewichtsverlies beperkt dat risico. Maar het effect is kleiner bij kinderen die naast obesitas ook hardnekkig slaapapneu hebben. Die groep heeft daarom

Prof. dr. Stijn Verhulst, diensthoofd kindergeneeskunde

aanvullende behandelingen nodig.

D

at hebben onderzoekers van het UZA en de UAntwerpen aangetoond. Ze gingen na welke invloed gewichtsverlies heeft op het zogenaamde endotheel van kinderen met obesitas en slaapapneu.

Cardiovasculaire risico’s ‘Het endotheel is de binnenbekleding van de bloedvaten’, zegt hoofdonderzoeker dr. Annelies Van Eyck (dienst kindergeneeskunde UZA en laboratorium experimentele geneeskunde en pediatrie,

Dienst kindergeneeskunde T 03 821 32 51 28

UAntwerpen). ‘Het regelt onder meer de elasticiteit van bloedvaten. Als je bijvoorbeeld begint te rennen, zorgt het endotheel ervoor dat er meer bloed naar de spieren in je benen gaat. We weten dat obesitas ontstekingen veroorzaakt die het functioneren van endotheel verstoren. Als dat lang aanhoudt, kan dat op latere leeftijd aderverkalking en hart- en vaataandoeningen veroorzaken.’

Ook obstructief slaapapneu – waarbij het kind tijdens het slapen korte ademstops en abrupte

zuurstofdalingen heeft – kan leiden tot ontstekingen in het endotheel, met gelijkaardige risico’s op cardiovasculaire aandoeningen.

De onderzoekers wilden nagaan of gewichtsverlies de verstoorde werking van het endotheel kan herstellen. Ze volgden kinderen en jongeren met obesitas tussen 8 en 18 jaar die in het Zeepreventorium in De Haan deelnamen aan een 12 maanden durend programma om gewicht te verliezen. De werking van het endotheel werd gemeten aan het begin van het traject, aan het eind en 6 maanden na afloop.

Aan het begin werd met een slaapscreening ook nagegaan of de kinderen – naast obesitas – ook obstructief slaapapneu hadden.

Kinderen bij wie dat zo was, kregen na afloop van het traject een nieuwe slaapscreening, om na te gaan of hun slaapapneu aanhield.

Effecten zijn omkeerbaar Wat waren de conclusies? ‘We zagen dat gewichtsverlies de endotheelfunctie herstelt, zegt Van Eyck. ‘Die verbetering hield ook 6 maanden na afloop van het programma aan. We merkten wel verschillen op bij de kinderen die ook aan het eind van het traject nog slaapapneu hadden: ook bij hen had gewichtsverlies de endotheelfunctie verbeterd, maar duidelijk minder goed dan bij de kinderen zonder hardnekkig slaapapneu.’

Met die inzichten moeten we in de klinische praktijk aan de

slag, zegt prof. dr. Stijn Verhulst (diensthoofd kindergeneeskunde), die de studie coördineerde. ‘Obesitas is bij steeds meer kinderen een chronische aandoening – de coronacrisis heeft het aantal kinderen met overgewicht nog doen toenemen.

We weten dat de eerste tekenen van latere cardiovasculaire complicaties al ontstaan op

‘Obesitas is bij steeds meer kinderen een chronische aandoening en de coronacrisis versterkte die evolutie.’

kinderleeftijd. Dan zijn ze nog omkeerbaar. Daarom is het erg belangrijk om werk te maken van diagnostiek en behandeling. Bij jonge kinderen – 5 à 10 jaar – hoef je niet altijd in te zetten op dieet en gewichtsreductie. Zij moeten nog fors groeien, zodat het vaak al volstaat dat hun gewicht op peil blijft. Als je hen al vroeg een gezonde levensstijl aanleert, met gezonde voeding, genoeg beweging, voldoende slaap, kan je vermijden dat ze zwaarder worden en kan je de groei het grote werk laten doen. Bij oudere kinderen heeft gewichtsverlies dan weer wel aantoonbare effecten.’

Helpt melatonine?

Obstructief slaapapneu komt bij 2 tot 3 procent van de kinderen voor, maar bij kinderen met obesitas is dat 30 tot 50 procent.

Verhulst: ‘Het effect van het gewichtsverlies was minder groot bij kinderen met obesitas die tegelijk ook een hardnekkig obstructief slaapapneu hadden.

Bij kinderen met overgewicht heeft slaapapneu dus negatieve gevolgen op het cardiovasculaire systeem, zowel op korte als op lange termijn. We willen nu uitzoeken hoe dat precies komt en wat we eraan kunnen doen. Misschien kunnen aanvullende behandelingen – met geneesmiddelen of voedingssupplementen – ontstekingen in het endotheel helpen voorkomen?’

De onderzoekers willen graag nagaan of dat lukt met melatonine. Melatonine is een lichaamseigen product dat geen neveneffecten heeft, tenzij je het in zeer hoge dosissen zou gebruiken. Verhulst: ‘Bij volwassenen is aangetoond dat melatonine beschermt tegen ontstekingen.

Het wordt ook gebruikt als middel om gemakkelijker en beter te slapen. We weten dat slecht slapen obesitas kan veroorzaken of verergeren. Daarom zoeken we momenteel financiering om het effect van melatonine op de endotheelfunctie van kinderen met obesitas en slaapapneu te ­onderzoeken.’

‘We zoeken nu financiering om het effect van melatonine op de endotheelfunctie van kinderen met obesitas en slaapapneu te onderzoeken.’

MAGUZA 29

Prikkelbare darm Prof. dr. Heiko De Schepper, gastro-enteroloog

Facts en fake news Is het nu een fysieke of een psychische aandoening? Zitten allergieën er voor niets tussen? Over het prikkelbaredarmsyndroom bestaat nog veel onduidelijkheid. Vier veelvoorkomende vragen getoetst aan de laatste wetenschappelijke inzichten.

Dienst gastro-enterologie T 03 821 33 23 30

H

eb je vaak last van buikpijn, een opgeblazen buik en een onregelmatig stoelgangspatroon – diarree, constipatie of een combinatie van die twee?

Dan lijd je misschien, net als tien procent van de mensen, aan het prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

‘PDS is een functionele ziekte. Als patiënt heb je een aantal kenmerkende klachten, maar je arts vindt geen fysieke afwijkingen’, zegt maagdarmspecialist prof. dr.

Heiko De Schepper. ‘Bloed, stoelgang, endoscopie, … alle resultaten zijn normaal. Toch wegen de symptomen vaak zwaar door.’

Is stress een oorzaak?

‘Omdat er geen aantoonbare fysieke oorzaak is, denken veel mensen dat PDS een ingebeelde ziekte is. Maar zo simpel is het niet. Bij PDS gaat er iets verkeerd bij het uitwisselen van de informatie tussen de hersenen en de darmen – de brein-darm-as.

Je darmen werken constant: ze verteren voedsel, nemen voedingsstoffen op enzovoort.

Normaal merk je daar niets van, maar bij PDS sijpelt die info overmatig door naar je hersenen.’

‘Waarom dat zo is, weten we niet. Wel hebben we enkele uitlokkende factoren ontdekt. Zo komt PDS vaak voor na een zware maagdarminfectie. Via krampen en diarree maken de darmen duidelijk dat er iets mis is. Bij PDS blijft die prikkel duren, ook als de darmen al genezen zijn. Het probleem ontstaat dus niet in je hoofd, maar in je darmen.’

‘Anderzijds kunnen ook traumatische levensgebeurtenissen of heel zware stress PDS uitlokken.

Bovendien doet stress de klachten opflakkeren. Je hoofd zit er dus wel voor iets tussen, maar het verklaart niet alles.’

Is er geen behandeling?

‘Een behandeling die voor élke patiënt werkt, bestaat inderdaad nog niet. Wel hebben we de laatste jaren veel aanknopingspunten gevonden om de patiënten te helpen. Bij sommigen vertrekken we vanuit de darm. Er zijn geneesmiddelen die inwerken op de spierspanning van de darm, die de darmwand verstevigen of die de geleiding van de (pijn)prikkel van het maag-darmkanaal naar de hersenen verlagen.’

‘Bij andere patiënten focussen we op het mentale. Zij zijn meer gebaat bij psychotherapie. Als dokter moet je samen met de pa­ tiënt op zoek gaan naar de beste behandeling. Vaak zal het om een combinatie van therapieën gaan.’

Antwoord: jawel, meerdere.

Kan je PDS voorkomen?

‘Sommige oorzaken van PDS kan je niet vermijden, denk maar aan buikgriep of een traumatische gebeurtenis.’

‘Wat je wel kunt doen, is het risico verminderen door je microbioom – de bacteriën die in je darm leven – zo gezond mogelijk te houden: voldoende vezels eten, niet overdrijven met rauwkost en fruit, voldoende (plat) water drinken, koffie en alcohol vermijden, naar het toilet gaan als je de aandrang voelt, voldoende bewegen, … Die leefregels helpen ook om klachten te verzachten.’

Is PDS het gevolg van een voedselallergie?

‘Veel mensen denken dat PDS wordt uitgelokt door een voedselallergie. Maar bij een allergie reageert je lichaam met bijvoorbeeld krampen, jeuk of tranende ogen op één bepaald stofje. Bij PDS spreken we van intoleranties: bepaalde voedingsproducten – zuivel of granen bijvoorbeeld – verteren niet zo goed en geven klachten.’

‘Toch is het geen goed idee om die producten te vermijden en op eigen houtje een dieet te volgen, want dan kan je tekorten oplopen.

Bij PDS komt het er sowieso op aan je goed te informeren. Hou je wel aan wetenschappelijk getoetste feiten. Op het internet doen de wildste theorieën de ronde.’

Antwoord: neen.

Antwoord: gedeeltelijk.

Antwoord: gedeeltelijk.

Meer info over PDS vind je in ‘Prikkelbare darmen’ (Pelckmans), het nieuwste boek van Heiko De Schepper, en op de webiste ibsbelgium.org.

MAGUZA 31

Warme palliatieve en terminale zorg Martine Wauters, verpleegkundige palliatief support team

Iny Leirs, verpleegkundige afdeling oncologie

Geen laatste reis is gelijk ‘Palliatieve zorg is op stap gaan met kwetsbare mensen. Voetje voor voetje bouw je een band op met patiënten die je bij de aller-

10 tot 40% korting

intiemste momenten met hun omgeving ondersteunt.’

Drie UZA-verpleegkundigen over hoe ze patiënten die niet meer kunnen genezen tijdens hun laatste Kristien Slabbaert, hoofdverpleegkundige afdeling oncologie

Dienst patiëntenbegeleiding UZA T 03 821 37 00 www.uza.be/opnameen-verblijf/begeleidinghulp-en-steun/ palliatieve-zorg 32

levensfase begeleiden.

S

tel: je arts vertelt dat je niet meer kunt genezen. Dan duizelt het zwaar in je hoofd en hoor je misschien nog net de woorden palliatieve of terminale zorg. Maar wat betekenen die termen precies? ‘Onder palliatieve zorg verstaan we alle zorg, van pijnbestrijding tot praktische of mentale ondersteuning, voor patiënten die ongeneeslijk ziek zijn’, legt verpleegkundige Martine Wauters van het palliatief support team (PST) uit. ‘Patiënten kunnen maanden of zelfs jaren palliatieve zorg krijgen.

Specifiek voor de verwachte laatste drie maanden van een patiënt gebruiken we de term terminale zorg. De term comfortzorg hoor je ook soms en die benadrukt dat we het leven niet verlengen, maar pijn en ongemakken verminderen. Meestal is dat tijdens de allerlaatste levensfase. Al bakenen we dat in de praktijk niet zo scherp af.’

Netwerk van specialisten Zoals in de meeste ziekenhuizen kunnen in het UZA alle zorg­ verleners palliatieve zorg bieden op de afdeling waar een patiënt in behandeling is. Als oncologische of cardiologische patiënt

‘Sommigen vinden het comfortabeler om hun ziekte in een vakje te stoppen en zo normaal mogelijk verder te leven.’

Slippers, sandalen,

specifieke problemen op te lossen. ‘Ons vaste team bestaat uit een gespecialiseerde verpleegkundige en drie artsen’, zegt Martine.

‘Daarrond zit een zeer breed netwerk van ondersteuners, zoals psychologen, diëtisten, kinesisten, levensbeschouwelijke begeleiders, culturele bemiddelaars en sociaal werkers.’

Als verpleegkundige op de afdeling oncologie begeleidt Iny Leirs dagelijks palliatieve patiënten.

‘Wie op een afdeling werkt, heeft het voordeel om héél dicht bij de patiënten te staan’, vertelt Iny. ‘De basis van palliatieve zorg ligt voor mij net in de vertrouwensrelatie die je opbouwt met je patiënt.

Elke dag ga je samen op stap met een kwetsbare mens. Je diept je band verder uit en daar bestaan geen bijzondere vragen of trucjes voor. Dat komt stillekes. Dankzij eerlijke en open communicatie aan het bed van mensen. Zo ontdek

pantoffels, sneakers, professionele klompen, steunzolen, ... bijvoorbeeld heb je doorgaans al een vertrouwensband met de verpleegkundigen op je afdeling en zij blijven je met bijkomende aandacht verzorgen. Daarnaast staat er in het ziekenhuis een palliatief support team (PST) paraat om patiënten en zorgverleners te ondersteunen en

Online shop en verkooppunt van modieuze orthopedische schoenen

BIRKENSTOCK, VIONIC, BOTA van maat 24 t/m 50

Ring 35, 2200 Noorderwijk (Herentals) | 014 15 19 77

je voetje voor voetje samen met je patiënten wat ze willen en hoe je hen bij die allerintiemste momenten met hun omgeving kunt ondersteunen.’

Kleine visjes en grote vissen Geen patiënt en ook geen levenseinde is gelijk, vindt Iny. ‘Als verpleegkundige steek je voortdurend je voelsprieten uit. Zeker ‘s nachts gooi je vaak kleine visjes op om een grote vis op te hengelen. Als patiënten voelen dat het wat rustiger is op de afdeling, praten ze makkelijker. Iemand laat zich bijvoorbeeld ontvallen dat zijn vrouw het moeilijk heeft en als je daarop inpikt, legt hij voor je het weet zijn hart volledig open. Of toen een patiënt onlangs aangaf dat hij zich wat benauwd voelde, voerde ik even later een gesprek over een onderliggende angst. Achteraf heeft die man daar medicatie voor gekregen en toen ging het een hele tijd weer

beter met hem.’

Een van de aandachtspunten in het UZA is dat we naar een veel vroegere opstart van de palliatieve zorgen willen evolueren. Kristien Slabbaert, hoofdverpleegkundige op de afdeling oncologie: ‘Als een van onze thoraxoncologen een ongeneeslijke diagnose stelt, nodigen we bijvoorbeeld de patiënt binnen de acht weken uit voor een palliatief luisteruur. Dat staat los van de behandeling. Het is de bedoeling om informatie mee te geven en bepaalde zaken bespreekbaar te maken vooraleer patiënten in een vergevorderd stadium zitten. We praten zowel met patiënten als met hun omgeving over thema’s als wat is levenskwaliteit, welke praktische zaken wil je nog regelen, wat bepaalt of je agressieve therapieën nog wil trotseren dan wel kiest voor comfortzorg, …’

Patiënt aan het stuur In de maatschappij praten we vandaag veel opener dan vroeger over omgaan met je levenseinde. Toch zijn er geregeld patiënten of naasten die de ernst van de situatie ontkennen. In dat soort situaties komt meestal het Palliatief Support Team (PST) langs op de afdeling.

‘Soms zeg ik dat ik van het pijnen symptoomcontroleteam ben.

Dat begint met dezelfde letters en

het creëert een opening om over dezelfde thema’s te praten’, glimlacht Martine. ‘Nu, palliatieve zorg blijft altijd afhankelijk van wat de patiënt wil. Sommigen weten heel goed in welke situatie ze zich bevinden. Maar het voelt voor hen comfortabeler om hun ziekte in een vakje te stoppen en zo normaal als mogelijk verder te leven. Dat zullen we altijd respecteren.’

Tijdens de verwachte laatste drie maanden van hun leven kunnen patiënten ook op een palliatieve eenheid verblijven. Iny: ‘Wie kan, kiest er meestal voor om de laatste maanden in de eigen woning door te brengen. Maar sommigen zijn er zo slecht aan toe dat dat niet lukt. Veel hangt ook af van de draagkracht van de mantelzorgers rondom hen.

Patiënten kunnen zowel op onze afdeling verblijven als op een palliatieve eenheid in de regio. Hoe dan ook omringen we hen met een zeer huiselijke, warme sfeer. We doen er alles aan om patiënten nog mooie laatste weken te laten beleven met hun naasten. Sinds kort zijn we ook een waakkast aan het samenstellen met allerlei nuttige informatie, praktische tips zoals aromatherapie en relevante kinderboekjes of gedichten die patiënten en hun omgeving kunnen ondersteunen.’

‘Je diept je band verder uit en daar bestaan geen bijzondere vragen of trucjes voor. Dat komt stillekes.’

MAGUZA 33

ADVERTENTIE

10 tot 40% korting

Slippers, sandalen, pantoffels, sneakers, professionele klompen, steunzolen, ...

Online shop en verkooppunt van modieuze orthopedische schoenen

BIRKENSTOCK, VIONIC, BOTA van maat 24 t/m 50

Ring 35, 2200 Noorderwijk (Herentals) | 014 15 19 77

KORT

1 2 3 4

1

Het Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen (COS) is verhuisd. Het multidisciplinaire COS-team, dat gedrags- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen tot 6 jaar onderzoekt en advies aan ouders geeft, heeft sinds kort een nieuw adres: Prins Boudewijnlaan 43 in ­Edegem (2650) T 03 436 83 00.

2

Naar een betere opsporing en behandeling van neuro-endocriene tumoren.

Een onderzoeksteam met UZA staflid oncologie Timon Vandamme toonde onlangs aan dat neuro-endocriene tumoren

ontdekt en opgevolgd kunnen worden via genetisch materiaal in het bloed. Tot hiertoe wordt dat soort tumoren dikwijls te laat ontdekt, waardoor behandeling allesbehalve vanzelfsprekend is.

Het UZA deelt sinds 2017 expertise rond neuro-endocriene tumoren binnen het regionale samenwerkingsverband NETwerk. Dat ontving onlangs voor het 5de jaar op rij een erkenning als center of excellence van de European Neuroendocrine Tumor Society (ENETS). Door de samenwerking kunnen patiënten rekenen op een snellere diagnose, gespecialiseerde doorverwijzing en zorg dichtbij huis.

3

4

Terugblik op een rijke carrière in de hematologie. Na een UZA carrière van 28 jaar als diensthoofd hematologie, is prof. dr. Zwi Berneman sinds februari met emeritaat. Prof. dr. Sébastien Anguille neemt de fakkel van hem over. In een boeiende afscheidsvideo blikten ze samen terug op het pionierswerk dat prof. dr. Berneman in zijn vakgebied verrichtte.

Prof. dr. Berneman blijft wel als consulent actief voor het UZA.

Bekijk de afscheidsvideo hier www.youtube.com/ watch?v=TdkPtqrGo0Y

IJzersupplementen tegen spierafbraak bij kanker­ patiënten. Ijzertekort is een groot maar weinig gekend probleem bij kankerpatienten.

Nieuw onderzoek door een team van internationale wetenschappers, waaronder prof. dr. Hans Prenen van het UZA, stelt dat intraveneuze ijzersupplementen de door kanker veroorzaakte spierafbraak en spierfunctie mogelijk herstellen.

De stelling is gebaseerd op uitgebreid onderzoek bij muizen en ook bij een kleine groep patiënten. www.embopress.org/doi/10.15252/ embr.202153746 MAGUZA 35

TECHNOLOGISCH

Dragerschapstest Prof. dr. Bettina Blaumeiser, klinisch geneticus en gynaecologe

‘ Wij informeren, de ouders beslissen’ Koppels met een kinderwens kunnen tegenwoordig voor hun zwangerschap laten testen of ze drager zijn van een ernstige aangeboren ziekte. ‘Zo kunnen toekomstige ouders een bewuste keuze maken’, zegt prof. dr. Bettina Blaumeiser, kliniekhoofd medische genetica.

A

ls het maar gezond is.

Toekomstige ouders willen voor alles een gezond kind op de wereld zetten. Sinds een tweetal jaar bieden de genetische centra in België genetische dragerschapsscreening aan, bedoeld om na te gaan of koppels een verhoogd risico hebben op een kindje met een ernstige aangeboren ziekte.

‘Maar het gaat om veel meer dan zomaar een test uitvoeren’, zegt prof. dr. Bettina Blaumeiser. ‘We bieden een bredere genetische counseling aan. Eerst is er een intakegesprek, waarbij we mogelijke erfelijke belasting nagaan. Bij vermoedens zoeken we in eerste instantie verder in die richting.’

Dienst genetica T 03 275 97 74 36

Meer dan duizend afwijkingen Wijst niets op familiale belasting, dan komen de koppels in aanmerking voor een preconceptie-­ dragerschapstest. ‘Het gaat om de BeGECS-test (Belgian Genetic Expanded Carrier Screening), een DNA-test waarmee 1.200 genen

worden nagekeken op mutaties.

Zo sporen we meer dan duizend ziekten op, waaronder mucoviscidose en de neuromusculaire ziekte SMA. De test gaat meer bepaald op zoek naar recessieve aandoeningen: dat betekent dat beide ouders drager moeten zijn van de genafwijking om de ziekte te kunnen doorgeven. Het risico op een ziek kind bedraagt dan een op vier.’

Geen absolute garantie Informatie en begeleiding staan voorop. Wat bijvoorbeeld bij

slecht nieuws? ‘Dat bespreken we vooraf met de koppels’, zegt genetisch counselor Hannah Muylle. ‘Ook leggen we aan de koppels uit wat ze niet van de test kunnen verwachten.’ Blaumeiser: ‘Elk paar heeft 3 procent kans op een kind met een ernstige aangeboren afwijking. Ook na een negatief resultaat is dat nog altijd 1 procent. Want de test spoort niet alle ziekten op en er kan altijd een nieuwe mutatie bij de foetus ontstaan. Belangrijk om weten is ook dat het onderzoek geen chromosoomafwijkingen als het

‘Aandoeningen die goed te behandelen zijn of die pas op veel latere leeftijd optreden, hebben we er uitgelaten.’

Downsyndroom detecteert: een NIPT blijft dus even zinvol.’

Voor de BeGECS-test volstaat een bloedafname. De gebruikte techniek is ‘massief parallel sequeneren’: dat betekent dat voor elk van de onderzochte genen de DNA-sequentie wordt gecontroleerd op mutaties. De analyse duurt zo’n drie maanden.

Daarna volgt een resultatenbespreking. Blaumeiser: ‘We geven in de eerste plaats informatie over de ziekten waarvan beide wensouders drager zijn, omdat ze alleen die als koppel kunnen doorgeven.’

Mogelijke opties Als een paar een verhoogd risico heeft, stopt het uiteraard niet daar. Samen bekijken ze dan wat hun opties zijn. Muylle: ‘Koppels kunnen bijvoorbeeld voor PGT (preïmplantatie genetische test) kiezen: ze stappen dan in een IVF-traject, waarbij alleen de gezonde embryo’s worden teruggeplaatst. Andere mogelijkheden zijn bijvoorbeeld een vruchtwaterpunctie of vlokkentest tijdens de zwangerschap. Wij begeleiden hen verder in hun traject of verwijzen hen door naar de juiste hulp.’

Klassengeneeskunde?

De test wordt voorlopig niet terugbetaald, ondanks een aanbeveling in die zin van de Hoge Gezondheidsraad in 2017. ‘Met een kostprijs van 1.400 euro kan je je dan de vraag stellen of we niet aan klassengeneeskunde doen.

Over die vraag is grondig gedebatteerd binnen de Centra Medische Genetica. Maar we vonden dat we een antwoord moesten bieden op de bestaande commerciële tests. Die zijn vaak ontwikkeld voor de Amerikaanse bevolking, waardoor ze niet op maat zijn van onze populatie. Sommige stofwisselingsziekten die bij ons relatief vaak voorkomen, sporen ze bijvoorbeeld niet op.’

Ook werd zorgvuldig afgewogen wat de tests precies willen opsporen. Blaumeiser: ‘Aandoeningen die goed te behandelen zijn of die pas op veel latere leeftijd

optreden, hebben we er uitgelaten. En ook toevallige bevindingen wilden we zoveel mogelijk vermijden. Want wat heb je eraan als je op een genmutatie stoot waarvan je de betekenis nog niet goed kent?’

De dragerschapstest is een aanvulling op de hielprik, die pasgeboren baby’s op twaalf ernstige aangeboren ziekten screent. ‘Maar met deze test bestrijk je veel meer aandoeningen én informeer je koppels nog voor de zwangerschap, zodat je veel leed kunt voorkomen. Dat soort preventie zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden’, aldus Blaumeiser. Ze beklemtoont nog dat ze met de screening niet aan eugenetica willen doen. ‘We geven alleen maar informatie waarmee de wensouders een bewuste keuze kunnen maken.’

Dragerschapstest: wat en hoe?

Wat? De preconceptie-dragerschapstest is een DNA-test die nagaat of koppels een verhoogde kans hebben op een kind met een ernstige ongeneeslijke aandoening.

Voor wie? Voor gezonde koppels, maar ook koppels bij wie er erfelijke ziekten voorkomen in de familie of die een verhoogd risico hebben omdat ze bloedverwanten zijn.

Kost? De test kost 1.400 euro en wordt niet terugbetaald.

Info? Meer info via medische.genetica@uza.be, afspraken enkel telefonisch: T 03 275 97 74.

MAGUZA 37

TEAM UZA

Els Jehaes, hoofd Forensisch DNA-laboratorium ‘In het Forensisch DNA-lab gaan we, net zoals in series als CSI, op zoek naar DNA-sporen op overtuigingsstukken uit strafzaken.

Daarnaast voeren we verwantschaps­ onderzoek uit en zijn we nauw betrokken bij het Zorgcentrum na Seksueel Geweld dat in november opende in het UZA.’

01

02

01

Om te beginnen worden de overtuigingsstukken – een pistool of broek, maar evengoed een sigarettenpeuk, schroevendraaier of blikje – administratief verwerkt door onze secretaresse. Daarna begint het sporenonderzoek. We zijn daarbij altijd goed ingepakt, zodat we de stukken niet conta­ mineren met ons eigen DNA.’

38

03

02

‘De drie deskundigen in ons team, waaronder ikzelf, geven opdrachten aan een van de drie laboranten. Contactsporen zoeken op een mes bijvoorbeeld, of sperma in een slipje. We gebruiken ook sneltesten om te zien of een vlek bloed of ketchup is, speeksel of sperma.

Bij zedenfeiten belichten we alle kleren met een speciale lamp die spermavlekken doet oplichten.’

03

‘Een klein stukje van het spoor gaat in een proefbuis. Daar voegen we chemische stoffen aan toe om het DNA te isoleren.

Aan de hand van de PCR-techniek vermenig­vuldigen we het DNA. Zo kunnen we beter de stukjes vinden die uniek zijn voor een persoon: de short tandem repeats (STR’s), plekken waar het DNA “stottert” of waar het zichzelf herhaalt.’

05

04

04

‘We analyseren 16 stukjes DNA. Die vergelijken we met de stalen van het slachtoffer of de verdachte. Bij een match is de kans op toeval kleiner dan 1 op de wereldbevolking. DNA heeft geen bewijskracht in België, maar speelt wel een belangrijke rol. Als het DNA van een verdachte op het moordwapen zit, zal die toch een goede uitleg moeten hebben.’

06

05

‘Ons lab, dat deel maakt uitmaakt van het Centrum voor Gerechtelijke Geneeskunde, werkt nauw samen met de wetsartsen. Zij voeren autopsies uit en brengen de overtuigingsstukken, wissers van de hals bij een wurging bijvoorbeeld, naar hier. Zo proberen we het verhaal vanuit het oogpunt van de slachtoffers te vertellen, ook als ze al overleden zijn.’

06

‘Naast DNA-analyse doen we verwantschapsonderzoek. Meestal gaat het om vaderschapstesten.

We nemen wat wangslijmvlies af bij de betrokken personen en vergelijken het DNA. Ooit hebben we een zaak onderzocht van een man die kinderen had bij twee vrouwen. Ze wisten niets van elkaars bestaan af tot hij plots overleed.

Ja, in ons lab zien we het leven in al zijn facetten passeren.’

MAGUZA 39

#UZA UZAnieuws Universitair Ziekenhuis­ Antwerpen uza_stories UZA

Podcast over leven met leukemie In januari lanceerde het fonds SuperNils een podcastreeks over omgaan met leukemie. Je ontdekt er verhalen van mensen die dagelijks met de ziekte worden geconfronteerd of die leukemie aan den lijve ondervonden.

Beluister de reeks ‘Leukemie, SuperNils Boostfactory’ via Apple Podcasts of Spotify en kom meer te weten over leukemie, wat het doet met patiënten en hoe ze ermee omgaan.

www.supernils.be

UZA Agenda 12 mei, 19 tot 21 uur

Infoavond Seksualiteit bij en na kanker Tijdens deze infoavond brengen we het thema sek­ sualiteit en intimiteit bij kanker onder de aandacht. De infosessie richt zich specifiek tot mannelijke patiënten.

Info en inschrijven Deelname is gratis.

Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteiten/patienten Locatie: UZA, VIP-ruimte

40

16 mei, 19 tot 21 uur

Infoavond Hypospadias Ontdek alles over de behandeling en de gevolgen van hypospadias, een aangeboren afwijking waarbij de plasbuis uitmondt aan de onderkant van de eikel, halverwege de penis of in de balzak.

Info en inschrijven Deelname is gratis.

Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteiten/patienten Locatie: UZA, Auditorium Kinsbergen, route 12

16 mei, 18.15 tot 20.30 uur

Infoavond Vermoeidheid bij en na kanker Kom meer te weten over omgaan met vermoeidheid tijdens of na een kankerbehandeling. Deze sessie is uitsluitend bedoeld voor patiënten, ook de partner is van harte welkom.

Info en inschrijven Deelname is gratis.

Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteiten/patienten Locatie: UZA, VIP-ruimte

ADVERTENTIE

Onderzoek naar vroege detectie van Parkinson bekroond Dr. Femke Dijkstra (UZA) won de Delsys Prize van de ­Amerikaanse De Luca Foundation met haar onderzoek naar vroege tekenen van de ziekte van Parkinson tijdens de slaap.

De ontdekking van deze biomerkers, kan van grote waarde zijn om patiënten eerder te diagnosticeren met de ziekte van Parkinson en hen in de toekomst ook sneller te behandelen.

Lees meer over het onderzoek via https://bit.ly/3rxDAc5

Warme zorg. Altijd dichtbij.

Onze verzorgenden helpen jou met persoonsverzorging en huishoudelijke ondersteuning bij ziekte, beperking, ouderdom of in moeilijke omstandigheden, ook ’s nachts.

21 mei, 8.30 tot 13.00 uur

Symposium De man en zijn prostaat

Ben je net bevallen, thuis of in het ziekenhuis?

Dan ondersteunen we jou en je gezin met gespecialiseerde kraamzorg.

In onze kleinschalige dagopvang en gastopvang kan je terecht voor een babbel, dagbesteding en begeleiding.

Onze karweidienst en ons advies bij aanpassingen voor je woning helpen je comfortabel en langer thuis te blijven wonen.

De dienst urologie van het UZA nodigt alle huisartsen uit voor een leerrijke voormiddag over prostaatproblemen en -behandelingen.

Info en inschrijven Deelname is gratis.

Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteiten/huisartsen Locatie: UZA, Auditorium Kinsbergen, route 12

SamenFerm.be/thuiszorg Bel gratis 0800 112 05

ERTENTIE TENTIE ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

Warme Warme Warme zorg zorg zorg altijd altijd altijd dichtbij dichtbij dichtbij PRAKTISCH

Nuttige telefoonnummers • algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00 • onthaal en opname: T 03 821 31 01 • patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levens-beschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal) • ombudsdienst: T 03 821 31 60 • inlichtingen facturen: T 03 821 31 28 • school in het UZA: T 03 821 58 86

Het Het Het UZA UZA UZA zoekt zoekt zoekt vrijwilligers vrijwilligers vrijwilligers Het HetUZA UZA Het zoekt zoekt UZA vrijwilligers vrijwilligers zoekt vrijwilligers met meteen eenmet warm warm een hart hart warm enenhart en een eenluisterend luisterend een luisterend oor oorvoor voor oor patiënten. patiënten. voor patiënten.

Leg Legjejegraag graag Leg je graag nieuwe nieuwecontacten nieuwe contacten contacten enenheb hebjeen jetijd tijd heb om om jejetijd jeininom tetezetten je zetten in te zetten voor voordedemedemens? voor medemens? de medemens?

Wil Wiljejehelpen helpen Wil jemet helpen mettransport transport met transport van van van patiënten patiënten patiënten ininrolstoel rolstoel inof rolstoel ofbedlegerige bedlegerige of bedlegerige patiënten patiënten patiënten van vanenen van en naar naaronderzoeken/behandelingen? onderzoeken/behandelingen? naar onderzoeken/behandelingen?

Wil Wiljejedeze deze Wilpatiënten je patiënten deze patiënten tijdens tijdenshet tijdens hetvervoer vervoer het bijstaan vervoer bijstaanbijstaan met meteen eenmet babbel babbel eenen babbel enondersteuning? ondersteuning? en ondersteuning?

EnEnkan kanjeEn je kan je jejeminimum minimum je minimum 44tot tot8 8u4 uper per totweek 8week u per vrij vrij week maken maken vrijinmaken in in dedevoormiddag voormiddag de voormiddag (van (van9-13u)?

9-13u)? (van 9-13u)?

Stel Steljejedan dan Stelkandidaat kandidaat je dan kandidaat als alsvrijwilliger vrijwilliger als vrijwilliger bijbijhet hetUZA! bij UZA! het UZA! Neem Neemcontact contact Neem op contact opmet metvrijwilligerscoördinator op vrijwilligerscoördinator met vrijwilligerscoördinator Nora NoraLens, Lens, Nora tel. tel.

Lens, 0303821 821 tel.40 40 0311821 11 40 11 ofofnora.lens@uza.be. nora.lens@uza.be. of nora.lens@uza.be.

UZA UZA/ /Drie UZA DrieEikenstraat /Eikenstraat Drie Eikenstraat 655 655/ /2650 655 2650/Edegem Edegem 2650 Edegem Tel Tel03 03821 Tel 82130 03 3000 821 00/30 /Fax Fax 0003 03 / Fax 829 82903 05 05829 20 20 05 20 www.uza.be www.uza.be www.uza.be

Herstellen in zorghotel Drie Eiken Na een operatie kan je verder aansterken in zorghotel Drie Eiken, een comfortabel verblijf met professionele zorgvoorziening. Ook familie en vrienden kunnen er terecht voor overnachting vlakbij het UZA. Meer info en reservaties: www.drie-eiken.com, T 03 821 12 11 Winkelgalerij In de inkomhal vind je: • de bistro, in de week open van 8u30 tot 20u30; in het weekend en op feestdagen van 12u tot 20u • de broodjesbar, in de week open van 8u30 tot 15u • een winkel Shop&Go Delhaize met een ruim aanbod verse voeding, drank, lectuur, geschenkartikelen, bloemen …

Open op weekdagen van 8u30 tot 20u; in het weekend en op feestdagen van 12u tot 18u • het Leonidas Café, open van maandag tot en met vrijdag van 7 tot 18u30; in het weekend en op feestdagen gesloten • een bankautomaat Meer info: www.uza.be Landelijke Landelijke Landelijke Thuiszorg Thuiszorg Thuiszorg isiser er isvoor voor er voor jou! jou! jou!

gezinszorg gezinszorg gezinszorg ❙ ❙kraamzorg kraamzorg ❙ kraamzorg ❙ ❙poetshulp poetshulp ❙ poetshulp woningaanpassing woningaanpassing woningaanpassing ❙ ❙nachtzorg nachtzorg ❙ nachtzorg COLOFON MAGUZA · driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen · jaargang 33,

groengroengroenen enklusjesdienst klusjesdienst en ❙ ❙dagopvang dagopvang ❙ dagopvang april 2022 · Redactieadres: UZA,klusjesdienst afdeling Communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem,

communicatie@uza.be · Verantwoordelijke uitgever: Marc Peeters · Hoofdredacteur: Evita Bonné · Redactieraad: Mathias Allegaert, Sevilay Altintas, Bettina Blaumeiser, Evita Bonné, Caitlin Stabel, Magali Dierckx, Nathalie Cools, Annick Deckers, Margot Hagendorens, Ivan Huyghe, Philippe Jorens, Eva Lion, Lotte Marnef, Hans Prenen, Ingrid Roosen, Kaat Siebens, Elke Smits, Dominique Trouet, Paul Van Aken, Ann Van De Velde, Miranda Van De Wiele, Jan Van Meerbeeck, Stijn Verhulst, Joris Verlooy, Barbara Willekens · thuiszorg@ons.be thuiszorg@ons.be thuiszorg@ons.be ­Redactie & realisatie: Jansen & Janssen C­ reative ­Content, www.jaja.be · Fotografie: Frank Toussaint, Claire Vanwww.landelijkethuiszorg.be Heeswijk, Play4 · Illustratie: p. 28 Klaas Verplancke · ­Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest · www.landelijkethuiszorg.be www.landelijkethuiszorg.be Reclame­regie: Media S­ urplus, www.media-surplus.be · De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZA. Maguza wordt gedrukt op FSC-­papier, afkomstig van duurzaam beheerde bossen.

bel belGRATIS bel GRATIS GRATIS 0800 0800 0800 112 112112 05 05 05

ABONNEMENT Wens je een gratis abonnement op Maguza, wil je een adres­wijziging door­geven of wil je het magazine niet langer ontvangen? Bel 03 821 32 96 of stuur je naam en adres naar UZA, afdeling communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem, of surf naar www.maguza.be/abonnement. Je kan hier ook inschrijven op de gratis digitale nieuwsbrief van Maguza.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

PUZZEL & WIN!

1 2 3

4

4

1

5

5

Horizontaal

6

6

7

7 8 9

8

3

10 11 12

9

13 14 15

2

16

10

1

2

3

1

2

3

1

V

L

Y M

2

O E

3

O G

L

4

I

R

E

14

M Y

R

I

N

16

E

X

P

L

A C N

E

A

L

V

L

A

R

I

E

L

S

E

T

T

M A L

G A

15

A

O G

O N

E

15

L

I

H A

14

R M A

K

W

13

12

E

E

A

12

11

R

F

L

10

P O S O

O C H

S

8

P O D

P

7

C

7

Y

T

6

11

6

A

E

10

13

L

C O

I

P

E

L

L

A G

R

A

T

V O

V

E

N U

R

K

U R

A

9

H

T O M A S

E

8

A M

R O E

P

9

7

S

H

9

6

A

5

8

5

A M A

4

T

5

4

S S

S

T

E

M O E N

E

D

O N

L

E L

I

E

A

K

T

E

I

R

A

T

T I

16

R O

O E R

A

T

T

A D H U

I

S

E

E K

N

A

E

N G

R

D

L

A N

I N

T

E

R M E

L

P

U

D

I

D

I

G

B

E

N

E

E

B

U

R

G

B

I

S

P

U

P

Verticaal

E R

S I

10

1. kwetsuur – jeukend bobbeltje als gevolg van netelroos 2. luistertoestel – land in Afrika – en omstreken 3. liefkozing – steenmonument – ankerplaats 4. vermindering – Oudiers alfabet – overdreven 5. Europees – muzieknoot – gemeenschappelijk administratiekantoor – cursus 6. gauw – hormoon uit de bijnierschors 7. voordat – ruit (Lat.) – bergplaats – na dato 8. rijksgrens – mening – ankertouw – sec 9. de borst geven – nieuw – deining (Fr.) 10. weefselinstelling waar lichaamsmateriaal wordt bewaard voor transplantaties – brand 11. wiel – Vlaams – toxic shock syndrome – loofboom – titanium 12. verdwijn! – bakje – onpaar 13. kustvogel – bovenkledingstuk – tijding 14. tamelijk – teken 15. dooier – welke persoon – papegaaiensoort 16. Rode Kruis – uitbraak van influenza

Doe mee en win!

Heb je het letterwoord ontdekt?

Mail het dan voor 20 mei 2022 met je naam en adres naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – ­Afdeling communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 ­Edegem en maak kans op een van de vijf boekenbonnen van Standaard boekhandel.

Oplossing Maguza 124 BYPASS De winnaars zijn: Marleen Geentjens (Schilde) Willy De Borger (Bornem) Kevin Bauwens (Torhout) Matisse Janssens (Bouwel) Rene Van Gysel (Leest)

1. medisch beroep 2. deel van een wiel – bouwspeelgoed – wilde haver – ego 3. tekstbewerker – Almachtige – bekrompen 4. bolgewas – lichaamsdeel – op grote afstand – café 5. seizoen – deel van de hand 6. eerstkomende – cosinus – indien – mohammedaanse mansnaam 7. kloosterlinge – predikante – The Human League 8. otoliet – woonpark 9. tweewielige disselwagen – Trade Union – dwanggedachte 10. beroep – verbrandingsresten – legervoertuig 11. meisjesnaam – computer van Apple – grafvaas – uitroep van schrik 12. Leger des Heils – hevige buikkrampen – nonverbal learning disabilities 13. voordeel – gebalk – zoon van Noach – Oriënt-Express 14. terrein – glansloos – oude lengtemaat 15. watering – soort broeikas – Romanum Imperium 16. spierspanning – onwillekeurige bewegingen

MAGUZA 43

‘ Dankzij de juiste diagnose heeft Leo geen taalachterstand’

DAG UZA!

Leo (2), het zoontje van Marnik en Dorien, is een van de patiëntjes bij wie de dienst neus-keel-oorziekten (NKO) een erfelijke gehoorstoornis ontdekte. Prof. dr.

An B ­ oudewyns werkt op de dienst nauw samen met het centrum medische genetica en staat wereldwijd aan de top als het gaat om ­erfelijke slechthorendheid.*

LEO (2) DORIEN MARNIK

L

eo reageerde als baby heel normaal op geluiden’, vertellen Dorien en Marnik. ‘Toen de allereerste gehoortest van Kind & Gezin negatief uitviel, maakten we ons niet te veel zorgen. Op vijf weken is het gehoor nog volop in ontwikkeling.’

Hoorapparaat ‘Helaas wezen ook latere testen op een probleem, en we werden doorverwezen naar de dienst NKO van het UZA. Via elektroden op zijn hoofdje kon de audiologe de reactie van Leo’s hersenen op geluid meten. Hij hoort niets onder de 40 à 50 decibel, zo bleek.’

‘Een normaal gesprek kan Leo volgen, maar hij hoort nauwelijks het onderscheid tussen zachte klanken als f en s – iets wat hem parten zou kunnen spelen bij zijn taalontwikkeling. Hij zal dus voor de rest van zijn leven hoorapparaatjes moeten dragen. Dat was toch even slikken.’

Erfelijke ziekte ‘Het UZA ging ze op zoek naar de oorzaak van het gehoorverlies. Genetische tests wezen uit dat we beide drager zijn van een gen met deletie, wat betekent dat er een stukje chromosoom ontbreekt.’

‘Ergens waren we opgelucht. We hadden onszelf al afgevraagd: hadden we het vliegtuig wel mogen nemen tijdens de zwangerschap? Was ik besmet geraakt met het CMV-virus? Prof. Boudewyns ontkrachtte al die bezorgdheden. We waren ook heel blij dat Leo’s gehoor normaal gezien niet zal achteruitgaan.’

* Sinds 1 januari 2022 behoren de dienst NKO en de dienst ­medische ­genetica van het UZA tot het Europees referentie­ netwerk (ERN) CRANIO voor ­erfelijke niet-syndromale slechthorendheid. Meer info op www.uza.be/behandeling/ zeldzame-craniofaciale-en-nko-afwijkingen-ern-cranio

Dankbaar ‘We zijn in elk geval heel dankbaar dat we in België wonen en in het UZA terechtkonden, waar de nodige expertise aanwezig is. Zonder de juiste diagnose had Leo mogelijk een taalachterstand opgelopen, iets wat je niet in een-twee-drie inhaalt.’

‘Intussen leerden we ook al andere ouders van kinderen kennen met een gelijkaardige diagnose en hebben we al veel positieve verhalen gehoord. We kijken de toekomst nu hoopvol tegemoet.’

Lees ook: NKO-arts An Boudewyns in Topdokters op p.15.