Vooraf

Deze thesis is onderdeel van de studio Architectuurdetails door tijd en ruimte. Het eerste deel, Spouwmuren uit metselwerk in Vlaanderen van 1945 tot heden, gaat na in welke ruimere context de huidige standaarddetails tot stand zijn gekomen en brengt de stelselmatige aanpassingen van de detailtekeningen vanaf de Tweede Wereldoorlog in kaart (Bex et al., 2022).

Per prestatie-eis (thermische isolatie, koudebruggen, luchtdichtheid, waterdichtheid, akoestiek, brandveiligheid) geeft een tijdlijn de drijfveren die sinds 1945 een directe of indirecte invloed hadden op de evolutie van de technische detailleringen weer. Deze worden aangevuld met standaarddetails voor spouwmuurconstructies die representatief zijn voor verschillende tijdsperiodes (jaren ’70, jaren ’90, hedendaags BEN, hedendaags passief). Nadien verenigen de uit elkaar getrokken prestatie-eisen zich weer in een vergelijking van historische met hedendaagse bouwdetails. Tot slot vat een laatste tijdlijn de belangrijkste bevindingen samen.

De evolutie van details verloopt traag en de complexiteit stijgt stelselmatig. Bijkomende vereisten worden tegemoet getreden met zo min mogelijk aanpassingen aan de gangbare detaillering, omdat de bouwsector vasthoudt aan de traditionele praktijk. Uit de analyse bleek dat energiebesparing en de daaraan gekoppelde prestatie-eisen de grootste impact op de details hebben gehad. Na de oliecrisissen in de jaren ’70 werd er namelijk steeds meer geïsoleerd. Dit gaf aanleiding tot het elimineren van koudebruggen. Later kwam daar het besef van het belang van een goede luchtdichtheid bij. Het resultaat hiervan is een continue thermische en luchtdichte buitenschil. De waterdichtheidsprincipes kenden slechts in beperkte mate aanpassingen. De geringe wijzigingen aan waterkeringen in de details kwamen bovendien voort uit de nieuwe isolatievoorschriften. Brandveilig-

heid en akoestiek oefenden de minste invloed uit op de detaillering van woningen. Momenteel is het vooral de duurzaamheidsproblematiek die de bouwsector dwingt tot veranderingen.

Het loont de moeite om eerst het voorgaand onderzoek door te nemen, alvorens verder te gaan met deel 2a Evolutie van spouwmuurdetails in de Vlaamse architectuurpraktijk. Indien de lezer echter voldoende vertrouwd is met de theoretische basisconcepten van bouwknopen en kennis heeft van de evolutie van prestatie-eisen en technische detailleringen, is het niet noodzakelijk deel 1 te lezen om deel 2 van de thesis te begrijpen.