"As mulleres obxecto e suxeto da arte" de Guillermina Domínguez Touriño

AS MULLERES, OBXECTO E SUXEITO DA ARTE Guillermina Domínguez Data de publicació publicación: 24/07/2009

CONSELLO DA CULTURA GALEGA Comisió Comisión de Igualdade Pazo de Raxoi, Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia) Galicia) Tel: Tel: +34 981 957 202/ Fax: +34 981 957 205 / xenero@consellodacultura.org xenero@consellodacultura.org

AS MULLERES, OBXECTO E SUXEITO DA ARTE Data de publicación: 24/07/2009

Guillermina Domínguez

ANTIGÜIDADE

“Fausto.- ¿Quen é isa?

Mefistófeles.- Mírala ben. É Lilith.

Fausto.- ¿Quen?

Mefistófeles.- A primeira muller de Adán. Gárdate da súa fermosa cabeleira, a única gala que luce. Cando con ela atrapa a un rapaz non o deixa doadamente.”

(Goethe: “Fausto) século XV

Irmáns Limbourg. O Paraíso Terreal ,detalle. Miniatura do manuscrito iluminado, Século XV. Les tres riches heures du Duc de Berry. Condé, Chantilly

Baixorrelevo de Pandora, creada por Zeus,como castigo dos homes.

Da caixa que está abrindo, saían as dores e as calamidades, segundo Hesíodo.

Representación escultórica de Eva , “La tentación de Eva”.Capitel da portada da Catedral de Autun. sempre aparece, tentadora, responsable dos males do mundo.

Kenyon Cox,Lilith,c.1892

Se ben na imaxe do Libro de Horas do Duque de Berry, a muller con cola de serpe é unha das moitas representacións do diablo (foto 1), na obra de Cox, cuxa protagonista es Lilith, o artista ofrécenos unha dobre exéxeses do personaxe: así, na parte superior, Lilith aparece como unha Eva seductora e seducida pola serpe, o seu corpo é totalmente humano; sen embargo na parte inferior, Cox, (séc.XIX) recorda a parte infernal de Lilith e represéntaa na súa forma metade humana, metade réptil; este réptil de símbolos polivalentes, principio feminino e do mal inherente a todo o terreal, ía a ser un dos emblemas máis recorrentes da iconografía da muller perversa, tanto na literatura como nas artes visuais.

Venus de Willendorf.

Museo de Historia Natural.

Viena.

25000-19000 aC.

Venus Grimaldi, Musée des Antiquités St. Germain, Laye 25000-19000 a C.

O rostro e as extremidades presentan un tratamento moi superficial, atribuíble á escasa importancia que tiñan dentro da representación.

AFRODITA CNIDIA OU DE CNIDO A FRINÉ DE PRAXÍTELES: Revela a naturaleza da deusa do amor que Praxíteles mostra sen veos. Senos desenvolvidos, amplas cadeiras, pernas torneadas e finamente articulados os nocellos. Todo, nela, anuncia o Amor.

“(…) de tódolos seres que senten e coñecen, nós as mulleres somos as mais desventuradas, porque necesitamos comprar primeiro un esposo, a forza de grandes riquezas e darlle o señorío do nosos corpo; (...)

Se conxenia con nós e é a maior dita, e sofre sen repugnancia o xugo, é envexable a vida; se non, vale máis morrer (...) Verdade é que din que pasamos a vida no noso fogar, libres de perigos, e que eles pelexan coa lanza; pero pensan mal, que mais quixera eu que embrazar tres veces o escudo, mais que parir unha soa.”

EURÍPIDES: Medea

Coré, elemento dun grupo. Arte grega arcaica. Samos 570 a.C.

Mulleres fiando.Lastra pintada.

Fresco procedente da necrópoles de Laghetto,tumba 10, de caixa, feminina. 2º 17 do século IV a.X.C. Trátase dunha escena de xineceo: a defunta está representada mentres entrégase ó labor do fiado, actividade netamente feminina, axudada por unha doncela que lle tende un canastro.Neste período xorde un tipo de iconografía da que a muller é a protagonista, en canto que é señora e gardiana do oikos, a casa, e de tódolos seus valores, imaxe de virtude e austeridade

No Xineceo (ca.460). Píxide de figuras roxas. Londres. British Museum

Na Fonte (ca. 460). Píxide de figuras roxas.

Londres, British Museum.

Fiando LĂĄ (ca.490).

Copa de figuras roxas.

Antikenmuseum. BerlĂ­n

O Tecido (ca.540) Lecito de figuras negras. Nueva York. MOMA (Metropolitan Museum of Art)

Cortesana atรกndose a sandalia. Detalle dunha รกnfora antiga de figuras roxas, arte grega arcaica. 520 a.X.

Anuncio publicitario na Rúa de Mármore, sinalando a “Casa do Amor” Efeso. Turquía.

EVA

A « muller adúltera »- EVA. Porta das Praterías. Cat. De Santiago de Compostela.

Século XII

AVE

Nôtre Dame de Vauclair, escultura de madeira. Século XII

Ilustraciรณn do Beato del Apocalipses de Xirona. 975. Ende

IDADE MEDIA

Autorretrato da monxa Guda . 2ª metade do século XII. Frankfurt. Stadt-und Universitätsbibliothek, ms.lat.13601, f. 2r.

Homilia super Evangilia

Guda, peccatrix mulier, scripsit et pinxit hunc librum ( Guda, muller pecadora, escribiu e pintou este libro)

A Escritora Claricia (ca.1200). Salterio, Q, inicial do salmo 51. Baltimore, Walters Gallery

Cristina de Pisán Cristina refutando o docto discurso dos varóns. “Le Livre des femmes nobles et renommées. Bibliothèque Nationale de París.

“O espacio da escritura”: Cristina de Pizán en su estude.

Le Livre de la Cité des Dames, British Library de Londres.

RENACEMENTO E BARROCO

Muller pintando ó fresco.

Século XV. Giovanni Boccaccio

Muller que pinta ó fresco.Século XV. Giovanni Boccaccio.

Le livre des cleres et nobles femmes.

París.Bibliothéque Nationale,ms.fr.599.f.53 v

Pintora con axudante home.

Século XV. Giovanni Boccaccio.

Pintora con axudante home.Século XV. Giovanni Boccaccio.

Le livre des cleres et nobles femmes.

París.Bibliothéque Nationale,ms.fr.1240.f 86

Muller que esculpe. Século XV. Giovanni Boccaccio.

Le livre des cleres et nobles femmes.

París.Bibliothéque Nationale.

Miniatura del Scivias (Coñece as Sendas do Señor). “…E de pronto comprendín o sentido dos libros, dos salterios, dos evanxeos e doutros volumes católicos aínda sen coñecer a explicación de cada unha das palabras do texto, nin a división das sílabas, nin os casos nin los tempos Parte Primeira. Hildegarda de Bingen. 1141.

Século XII

Sofonisba Anguissola

“NiĂąo mordido por un cangrexo, 1559

Autorretrato, 1561

Sofonisba Anguissola. “Bernardino Campi retratando a Sofonisba Anguissola”, finais da década de 1550

Elisabetta Sirani Retrato de Anna María Ranuzzi, como, La Caridad, 1665

Lavinia Fontana.”Consagración de la Virgen”, 1559

Elisabetta Sirani.�Porcia ferindose no muslo, 1664

Artemisia Gentileschi “Autorretrato como Alegoría da Pintura,década de 1630.Represéntase como muller artista, non coma unha dama, senón no mesmo acto de pintar.artista e alegoría fundidas, Gentileschi outorgase os atributos da personificación da Pintura.

Artemisia Gentileschi.�Susana e os vellos, 1610

Tintoretto Susana e os vellos, 1555-1556.

Artemisia Gentileschi.”Judit decapitando a Holofernes” 1618

Caravaggio. “Judith cortandolle a cabeza a Holofernes” 1571-1610

Catherine Read,Lady Anne Lee bordando, 1764.

FranÇoise Duparc,Muller facendo calceta,finais do século XVIII.

Adélaide Labille-Guïard, “Retrato de Madame Mitoire e os seus fillos, 1783.

Elisabeth Louise Vigée-Lebrun Retrato de María Antonieta cos seus fillos 1787

Retrato da artista coa súa filla.

1789

SÉCULO XIX

Gustave Courbet. “O estudio do pintor”. 1854-1855. París . Museo d’Orsay

“Alumnas na National Gallery”IllustratedLondon News, 21 de Novembro de 1885.

Alice Barber Stephens, “ A clase de nu feminino para señoritas”,1879.

Rosa Bonheur. “A feira de cabalos”, 1855.

Mary Cassatt (Pittsburgh, 1844- Mesnil-Théribus Oise, 1926).

“Jeune Femme lisant dans un Jardin” (1880). (Rapaza lendo nun xardín)

Eva Gonzales 1849-1883

“La Jeune Elève.

(1871-1872). A alumna)

Berthe Morisot 1841- 1895

“Portrait de Berthe Morisot et de sa Fille. (1885).Retrato de Berthe Morisot e maila súa filla

E. Gonzáles “Un palco no teatro dos italianos” de 1874

Mary Cassatt .“Muller vestida de negro na ópera”. 1879

Museum of Fine Arts, Boston, the Charles Henry Hayden Fund.

Marie Bracquemond, “Les trois Grâces”1880.

Marie de Chemille, Maine-et Loire.

Berthe Morisot. “Figura de muller” (Antes do teatro) .1875-1876. Galerie Schroder und leisewitz.

Bremen.Fot. Cortesía de Galerie Beauveau.

Bherthe Morisot. “Au Bal”,1875 (No baile). Musée Marmottan, París. Fot.: Routhier/ Studio Lourmel

CAMILLE CLAUDEL. 1864-1943

Camille Claudel, coa pintora Gita Theuriet, e traballando no seu grupo Sakountala (L’abandon), xunto á súa amiga inglesa, a fotógrafa Jessie Lipscomb.

Camille Claudel.”L’Abandone ou Sakountala”,1888.

Auguste Rodin. “ El Beso”

Pasando lista despois dun combate, Crimea”1874 Elizabeth Thompson.

“A institutriz” 1864 de R. Solomon

Anna Lea Merritt “ A guerra” no ano 1883. Descríbeo ela mesma: Cinco mulleres e un rapaz agardan o regreso dos guerreiros ataviadas á antiga”. Así expresa o seu respecto pola antigüidade clásica e tamén, amosa o lado feminino da guerra: a ansiedade, os tremores e a longa espera, opostas á glorificación da guerra que facía a Thompson (lady Butler). Apoiaba a ideoloxía das esferas separadas opoñendo pureza e pasividade ós homes de acción desfilando na rúa,afirmaba o punto de vista dominante da feminidade, aportando unha crítica ás fazañas masculinas.

Lilly Martin Spencer,”As dúas nos murcharemos”.1869

Tapa de Cesto de costura cunha consigna abolicionista, 1830-1850.

“Ferrocarril Subteráneo”, 1870-1890

“Os Dereitos da Muller”, cobertor, década de 1850

PACHTWORK, alusivo, ó abolicionismo e ás primeiras reaccións do“feminismo”. Harriet Powers 1889

Inés Flórez.”Un Retrato”, 1896

Margarita Arosa,”La Baigneuse”, 1887. (A Bañista)

Elena Brockmann, “La Chochara”, 1887

Antonia de Bañuelos, “O espertar dun neno”.1890

Mrs. Herbert Duckworth

FotografĂ­a en Bromuro de prata.

Xulia Margaret Cameron. 1867

Condesa de Castiglione Mayer y Pierson. 1850-1860

Revistas de Moda

SÉCULO XX

Edvard Munch, 1863-1944. “O Val da vida”, 1899-1900.

Sonia Delaunay, 1885-1979 “Tiven tres vidas: unha para Robert, outra para o meu fillo e os meus netos e outra máis curta para mín. Non me arrepinto de non terme preocupado máis de mín mesma. Non tiven tempo.”

Sonia Delaunay, 1932

Natalia Goncharova. 1881-1962

Natalia Goncharova diante do seu biombo para “Les Espagnoles”. París 1920

Hannah Höch. 1889- 1978. Collage, 1919 “Cortei có coitelo da cociña na última época cultural da barriga cerveceira de Weimar, Alemaña 1919”

Me gustaría borrar os límites fixados que aos humanos, seguros de nos mesmos,nos gusta debuxar arredor de calquera cousa que poidamos conseguir.”

Georgia O’Keeffe: 1887-1986 Red Mesa, 1917

“A maior parte da xente das cidades vai correndo dun lado para outro,non ten tempo para mirar unha flor. Quero que a vexan tanto si a desexan coma si non.”

1977

1918

Meret Oppenheim, 1913- 1985

“A liberdade non é algo que te dan senón algo que tes que conseguir”

Judy Chicago. 1939- Vive e traballa en Nuevo México.”The Dinner Party”

“Creo firmemente que si a arte fala claramente de algo que é relevante na vida das persoas pode cambiar o modo en que perciben a realidade”.

Yoko Ono. 1933- Vive e traballa en N. York “Cut Piece” 1965

“A Arte é unha ferramenta de procesamento orientado.Coa axuda desta ferramenta podes entender mellor a complexidade da vida .”

Laurie Anderson. 1947- Vive e traballa en N.York “O meu traballo sempre trata da comunicación”

1977

1994

Barbara Kruger. 1945- Vive e traballa en N. York “Non necesitamos outro heroe” “Facer arte é obxectivar a túa experiencia do mundo, transformar o fluxo de momentos en algo visual, textual ou musical.

A arte crea unha especie de comentario.”

Mona Hatoum. 1952- vive e traballa en Londres “Untitled” (Wheelchair) 1988

“Unha obra de arte se experimenta primeiro físicamente. Os significados, as connotacións e as asociacións veñen despois da experiencia física inicial.”

Shirin Neshat: 1957

“Vexo a miña obra como un “excursus” no tema do feminismo e do Islam contemporáneo, un debate que observa co microscopio algúns mitos e realidades e que chega á conclusión de que todo é moito máis complexo do que moitos tiñamos pensado.”

Shirin Neshat

Shirin Neshat

Tamara de Lempicka

“Autorretrato” París 1925

Tamara de Lempicka. “Adán y Eva”.

París, 1932

Frida Kahlo na cama en Coyoacán, 1952.

Fotografía de Bernice Kolko

Frida Kahlo. 1907-1954

Frida Kahlo”As dúas Fridas”,1939

Frida Kahlo. 1907-1954 “Diego y yo”, 1949

As Guerrilla Girls. 1

¿“Teñen que espirse as mulleres para entrar no Metropolitan?.Menos do 5% das artistas da sección de Arte Moderno son mulleres; aínda que os nus femininos sexan o 85% .

“Como unha cuadrilla de vingadoras enmascaradas, loitan, no mundo da arte, contra o Sexismo e o Racismo, con feitos,humor, ironĂ­a e peles falsas.

Guerrilla, 2

“Desequilibrio hormonal, Deficiencia de Melanina”.

Cartel-resposta , tódolos varóns brancos e ningunha muller. Guerrilla, 3

¿3 Mulleres brancas, 1 muller negra e ningún home de cor entre 71 artistas?

“Querida Margit: Cremos que deberiades intentar reconsiderar a idea de excluír ás mulleres e artistas de cor. Guerrilla Girls, cré que deberiades cambiar o título da exposición:” Os obxectos de Desexo: O estilo de vida Moderno” por “Os obxectos de Desexo do MOMA seguen sendo os varóns brancos”

1997.Guerrilla, 4

Acción das Guerrilla Girls en París no 2003.

“Querido coleccionista de arte, Tenos chamado a atención que a túa colección, como a maioría, non conteña arte feita por mulleres. Sabemos que se sentirá fatal por iso e que rectificará a situación de inmediato.”

Con todo o noso amor.Guerrilla Girls.

Guerrilla,5

As Bases do Futuro en Feminino