Gr 6-Sosiale Wetenskappe-Handleiding Geografie 2

Í2&È-A-SOS-SG02GÎ

2

0

0

6

-

A

-

S

O

S

-

S

G

0

2

SOSIALE WETENSKAPPE HANDLEIDING: GEOGRAFIE Graad 6

A member of the FUTURELEARN group

Sosiale Wetenskappe Handleiding: Geografie

2006-A-SOS-SG02

Í4&È-A-SOS-SG02IÎ

Graad 6

Aangepas vir KABV

E van Emmenes

G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Inhoudsopgawe

Leselemente................................................................................................................................................. 5 Voorwoord..................................................................................................................................................... 6 Inleiding......................................................................................................................................................... 6 Jaarplan.......................................................................................................................................................... 7 Eenheid 1: Kaartvaardighede................................................................................................................. 9 Les 1: Halfronde op ’n aardbol................................................................................................................................10

Aktiwiteit 1................................................................................................................................................................ 12

Les 2: Breedte- en lengtegrade op ’n aardbol................................................................................................... 12 Aktiwiteit 2................................................................................................................................................................ 14

Les 3: Hoe om lande en stede met breedte- en lengtegraad te vind.......................................................14

Aktiwiteit 3................................................................................................................................................................ 16

Eenheid 2: Skale........................................................................................................................................17 Les 4: Wat is ’n skaal?..................................................................................................................................................18

Les 5: Verskillende soorte skale.............................................................................................................................19 Les 6: Hoe om reguitlynafstande tussen stede te meet................................................................................19 Aktiwiteit 4................................................................................................................................................................20

Eenheid 3: Atlasse, globale statistieke en huidige gebeurtenisse............................................21 Les 7: Hoe werk ’n atlas?........................................................................................................................................... 22

Aktiwiteit 5................................................................................................................................................................ 23

Les 8: Suid-Afrika se provinsies in ’n atlas......................................................................................................... 25 Les 9: Die wêreld se belangrikste kenmerke.................................................................................................... 26

Aktiwiteit 6................................................................................................................................................................ 27 Hersieningsoefening..............................................................................................................................................28

Eenheid 4: Waarom mense handel dryf............................................................................................31 Les 10: Handel as ruil van goedere.......................................................................................................................32 Les 11: Uitvoere en invoere tussen Suid-Afrika en die wêreld................................................................. 33

Les 12: Waarmee mense handel dryf – goedere en vaardighede............................................................. 35

© Impaq

3

Handleiding

Eenheid 5: Hulpbronne en hul waarde..............................................................................................37

Les 13: Die waarde van grondstowwe en vervaardigde goedere............................................................. 37 Les 14: Gevallestudie: Waar sjokolade vandaan kom...................................................................................39

Aktiwiteit 7.................................................................................................................................................................41

Eenheid 6: Regverdige handel..............................................................................................................42

Les 15: Regverdige en onregverdige handel..................................................................................................... 42 Hersieningsoefening..............................................................................................................................................44

Eenheid 7: Klimaat regoor die wêreld...............................................................................................45 Les 16: Die aarde se klimate.................................................................................................................................... 46 Eenheid 8: Tropiese reënwoude......................................................................................................... 50

Les 17: Tropiese reënwoude se ligging op aarde............................................................................................ 51 Eenheid 9: Woestyne...............................................................................................................................56

Les 18: Woestyne se ligging op aarde ................................................................................................................. 57 Eenheid 10: Naaldwoude.......................................................................................................................61

Les 19: Naaldwoude se ligging op aarde ...........................................................................................................62

Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 65

Eenheid 11: Suid-Afrika se provinsies en mense...........................................................................66

Les 20: Bevolkingsverspreiding en -digtheid................................................................................................... 67 Aktiwiteit 8................................................................................................................................................................ 69

Aktiwiteit 9................................................................................................................................................................ 72

Eenheid 12: Waarom mense op spesifieke plekke woon............................................................73 Les 21: Redes vir nedersettings se liggings.......................................................................................................74

Eenheid 13: Mense regoor die wêreld...............................................................................................77

Les 22: Bevolkingsverspreiding regoor die wêreld.......................................................................................78

Woordelys....................................................................................................................................................81 Bibliografie.................................................................................................................................................84 4

© Impaq

G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Leselemente

Leerdoelwitte Wat die leerder aan die einde van die les moet

weet. Geneem uit KABV.

Belangrike terminologie

Wenke

Nuwe terminologie om die

Enige inligting anders as

begrip van die vak as deel van die les uit te brei.

die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.

Aktiwiteit Definieer Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.

Vrae wat voltooi moet word

ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

Vir die nuuskieriges Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei

die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig

word om te verken. Vir die begaafde leerder:

Kerninhoud

Studeer/Hersiening

Beklemtoon die kern

Tyd wat spandeer

van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n

spesifieke afdeling van die les; moet verstaan word.

© Impaq

word om die inhoud te

bestudeer in die afsluiting van die eenheid en ter

voorbereiding vir die toets of eksamen.

uitgebreide oefeninge.

Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes*

(LSOB): Verduidelik die

noodsaaklikheid om die

basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal.

*LSEN in algemene taalgebruik.

5

Handleiding

Voorwoord

Aanbevole boek Dit is belangrik om ’n atlas te koop en naslaanwerk te doen.

Inleiding

Wat is Geografie?

Geografie is die studie van die menslike en fisiese omgewing. Geografie help ons om die komplekse wêreld te verstaan. Ons ondersoek die volgende vertakkings van geografie: fisiese geografie en menslike geografie.

Met fisiese geografie ondersoek ons natuurlike prosesse en eienskappe, insluitend die atmosfeer, landvorms en ekosisteme.

Menslike geografie ondersoek die aktiwiteite en die impak van mense op die aarde.

Ná elke les volg ’n aktiwiteit om seker te maak dat alle konsepte wat in die gids aangeraak

word deeglik verstaan en toegepas kan word. Alle aktiwiteite in die gids moet hersien en weer geoefen word vir die toetse en eksamens.

Onthou om die aktiwiteit se nommer neer te skryf wanneer jy die aktiwiteite doen.

6

© Impaq

G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Jaarplan

Hou die volgende in gedagte wanneer jy jou jaar beplan:

●● ●● ●●

Wees realisties en buigsaam

Hou jou ander vakroosters in gedagte

Laat genoeg tyd om vir toetse en eksamens te studeer

Kwartaal

Eenheid en les

Datum begin

Datum voltooi

Eenheid 1: Kaartvaardighede Les 1: Halfronde op ’n aardbol

Les 2: Breedte- en lengtegrade op ’n aardbol Les 3: Hoe om lande en stede met breedte- en lengtegraad te vind Eenheid 2: Skale

1

Les 4: Wat is ’n skaal?

Les 5: Verskillende soorte skale Les 6: Hoe om reguitlynafstande tussen stede te meet

Eenheid 3: Atlasse, globale statistieke en huidige gebeurtenisse

Les 7: Hoe werk ’n atlas?

Les 8: Suid-Afrika se provinsies in ’n atlas

Les 9: Die wêreld se belangrikste kenmerke Hersieningsoefening

Eenheid 4: Waarom mense handel dryf

2

Les 10: Handel as ruil van goedere Les 11: Uitvoere en invoere tussen Suid-Afrika en die wêreld Les 12: Waarmee mense handel dryf – Goedere en vaardighede Eenheid 5: Hulpbronne en hul waarde

Les 13: Die waarde van grondstowwe en vervaardigde goedere Les 14: Gevallestudie: Waar sjokolade vandaan kom Eenheid 6: Regverdige handel

Les 15: Regverdige en onregverdige handel Hersieningsoefening

© Impaq

7

Handleiding Eenheid 7: Klimaat regoor die wêreld Les 16: Die aarde se klimate

Eenheid 8: Eenheid 8: Tropiese reënwoude

3

Les 17: Tropiese reënwoude se ligging op aarde Eenheid 9: Woestyne

Les 18: Woestyne se ligging op aarde Eenheid 10: Naaldwoude

Les 19: Naaldwoude se ligging op aarde Hersieningsoefening

Eenheid 11: Suid-Afrika se provinsies en mense

4

Les 20: Bevolkingsverspreiding en -digtheid

Eenheid 12: Waarom mense op spesifieke plekke woon

Les 21: Redes vir nedersettings se liggings Eenheid 13: Mense regoor die wêreld

Les 22: Bevolkingsverspreiding regoor die wêreld

8

© Impaq

Eenheid 1 Kaartvaardighede

Leerdoelwitte Ná jy hierdie eenheid voltooi het, moet jy die volgende kan doen: ●●

’n Verskeidenheid bronne verstaan en daarmee werk – insluitend kaarte, data

●●

Identifiseer en onttrek inligting uit tekste, atlasse en ander bronne, insluitend

●● ●● ●●

en foto’s.

Gebruik en teken kaarte.

visuele bronne soos foto’s.

Werk met data en statistieke in die vorm van grafieke, tabelle en diagramme.

Gaan inligting na deur verskillende bronne te gebruik.

Inleiding Geografie leer ons van die wêreld waarin ons leef. Hierdie kwartaal gaan ons na verskillende

kaarte kyk en van lande regoor die wêreld leer. Jy gaan ook meer leer oor hoe om plekke te vind.

Hou ’n atlas byderhand indien moontlik.

Belangrike terminologie Ewenaar

Greenwich-meridiaan

Breedtegraad

© Impaq

Lengtegraad Ligging

9

Handleiding Wenke Maak seker jy ken al die nuwe woorde by elke les en dat jy die inhoudelike aspek van die les kan toepas. Ná elke les is daar ’n aktiwiteit wat vrae oor die belangrikste aspekte van daardie les

vra. Die aktiwiteite is goeie voorbereiding vir kwartaaltoetse en eksamens.

Les 1 Halfronde op ’n aardbol

Definieer Ewenaar: ’n denkbeeldige lyn wat die aarde in twee gelyke dele verdeel (noord en suid)

Greenwich-meridiaan: ’n denkbeeldige lyn op ’n kaart of aardbol wat vanaf die Noordpool tot by die Suidpool strek en die aardbol in twee gelyke dele verdeel (oos en wes)

Kerninhoud Die aarde kan beskryf word as ’n sfeer, daarom praat ons van die aardbol. Die ewenaar is ’n denkbeeldige lyn wat die aardbol in twee gelyke dele verdeel.

Ons praat van die Noordelike Halfrond en die Suidelike Halfrond. In die Noordelike Halfrond kry ons die Noordpool en in die Suidelike Halfrond kry ons die Suidpool.

Die Greenwich-meridiaan is ’n lyn wat vanaf die Noordpool tot by die Suidpool strek en die

aarde weer in twee gelyke dele verdeel. Die twee halfronde noem ons die Oostelike Halfrond en die Westelike Halfrond.

10

© Impaq

G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

Figuur 1.1: Die Aarde is in vier halfronde verdeel.

Vir die nuuskieriges Kyk die YouTube-video oor hoe om jou eie papier-mâché-aardbol te maak. Sodra jou aardbol

klaar is, moet jy lyne daarop trek om die ewenaar en Greenwich-meridiaan aan te dui. Dui

ook die vier kwarte aan waarin die halfronde aangetref word. Jy kan ook ’n ballon gebruik as jy nie die benodigde materiale het om ’n papier-mâché-aardbol te maak nie. Hou jou aardbol vir die volgende les. bit.ly/2G5SdvA

© Impaq

11

Handleiding Aktiwiteit 1 Hier is ’n skematiese voorstelling van die aarde. Vul die halfronde asook die belangrikste breedte- en lengtelyn in.

Les 2 Breedte- en lengtegrade op ’n aardbol

(6 × 1) = [6]

Definieer Breedtegraad: lyne wat oor die breedte van die aarde loop, van oos na wes en/of wes na oos

Lengtegraad: lyne wat oor die lengte van die aarde loop, van noord na suid en/of suid na

noord

Ligging: die plek of posisie van ’n sekere land of streek in terme van breedtegraad- en lengtegraadlyne

Die aarde is ’n sfeer. As ons die aarde op ’n stuk papier wil voorstel, sal dit wees soos om ’n bal te probeer plat druk, wat baie moeilik is.

Daarom is daar lyne op ’n aardbol getrek en so ook op ’n kaart. Hierdie lyne loop ewewydig. (Dit beteken ewe ver van mekaar af.) Ons onderskei tussen twee soorte lyne:

12

© Impaq

1

G06 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Breedtelyne: Die lyne loop dwarsoor die aardbol soos die ewenaar. Die ewenaar is die

belangrikste breedtelyn op die aardbol by 0°. Die plek of posisie wat hulle aandui, word

breedtegrade genoem en dit word in grade noord of suid van die ewenaar gemeet.

Lengtelyne: Die lyne word van die Noordpool tot by die Suidpool getrek, soos die Greenwich-

meridiaan. Die Greenwich-meridiaan is die belangrikste lengtelyn by 0°. Die plek of posisie

Australië

Halfrond

Suidelike

Halfrond

Halfrond

Oostelike

Halfrond

Westelike

Afrika Suid–Amerika

Noord–Amerika

Europa

Asië

meridiaan gemeet.

Noordelike

wat hulle aandui, word lengtegrade genoem en dit word in grade oos of wes van die Greenwich-

Figuur 1.2: ’n Wêreldkaart wat breedte- en lengtegrade aandui

© Impaq

13

Handleiding

Vir die nuuskieriges Gebruik jou ballon van die vorige les en trek nou breedte- en lengtelyne daarop.

Onthou, die belangrikste breedtelyn is die ewenaar en die belangrikste lengtelyn is die Greenwich-meridiaan. Hierdie lyne is reeds op jou ballon.

Ligging van Suid-Afrika Elke plek op aarde is tegelyk in twee halfronde geleë, hetsy noord of suid en dan ook in die Oostelike of Westelike Halfrond.

Suid-Afrika is in die Suidelike Halfrond geleë, want dit is suid van die ewenaar, asook in die

Oostelike Halfrond omdat Suid-Afrika oos van die Greenwich-meridiaan is.

Aktiwiteit 2 Bestudeer die kaart op die vorige bladsy en beantwoord die vrae.

1.

In watter twee halfronde is Suid-Afrika geleë?

(2)

4.

In watter twee halfronde is Suid-Amerika geleë?

(2)

2.

3.

In watter twee halfronde is Australië geleë?

In watter twee halfronde is Noord-Amerika geleë?

(2) (2)

[8]

Les 3 Hoe om lande en stede met breedte- en lengtegraad te vind Ons kan op ’n kaart kyk hoe ver ’n plek noord of suid van die ewenaar is deur na die breedtegrade te kyk. Dit word gewoonlik aan die kante van ’n kaart gemerk. Bo die 0° is dit die Noordelike

Halfrond en onder die 0° is dit die Suidelike Halfrond.

14

© Impaq