Gr 4-Lewensvaardighede-Fasiliteerdersgids

Í5$È-A-LFS-FG01eÎ 2

1

0

4

-

A

-

L

F

S

-

F

G

0

1

LEWENSVAARDIGHEDE FASILITEERDERSGIDS

Graad 4

Lewensvaardighede Fasiliteerdersgids

2104-A-LFS-FG01

Í5$È-A-LFS-FG01eÎ

Graad 4

Aangepas vir KABV

LM van der Walt

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE .................................................................................................................. 5 VOORWOORD .................................................................................................................... 6 ROOSTER EN TYDSBESTUUR ......................................................................................... 8 ASSESSERINGSVEREISTES ............................................................................................ 9 JAARPLAN ....................................................................................................................... 12 EENHEID 1: Persoonlike en sosiale welsyn .................................................................. 14 Les 1: Persoonlike sterkpunte (6 uur) ................................................................... 15 AKTIWITEIT 1 ......................................................................................... 15 AKTIWITEIT 2 ......................................................................................... 16 Les 2: Respek vir eie en ander se liggame (4½ uur) ............................................. 16 AKTIWITEIT 3 ......................................................................................... 16 AKTIWITEIT 4 ......................................................................................... 16 Les 3: Konflikhantering (3 uur) .............................................................................. 17 AKTIWITEIT 5 ......................................................................................... 17 AKTIWITEIT 6 ......................................................................................... 17 AKTIWITEIT 7 ......................................................................................... 17 EENHEID 2: Uitvoerende kunste .................................................................................... 18 Les 4: Opwarming en spel (15 minute per les, 2½ uur per kwartaal) .................... 19 AKTIWITEIT 8 ......................................................................................... 19 AKTIWITEIT 9 ......................................................................................... 19 AKTIWITEIT 10 ....................................................................................... 19 AKTIWITEIT 11 ....................................................................................... 19 AKTIWITEIT 12 ....................................................................................... 19 Les 5: Improviseer en skep (3 uur per kwartaal) ................................................... 20 AKTIWITEIT 13 ....................................................................................... 20 AKTIWITEIT 14 ....................................................................................... 20 Les 6: Lees, interpreteer en opvoer (3½ uur per kwartaal) ................................... 20 AKTIWITEIT 15 ....................................................................................... 20 AKTIWITEIT 16 ....................................................................................... 20 Les 7: Waardeer en nadenke (1 uur per kwartaal) ................................................ 20 AKTIWITEIT 17 ....................................................................................... 20 EENHEID 3: Visuele kunste............................................................................................. 21 Les 8: Visuele geletterdheid (1 uur) ...................................................................... 22 AKTIWITEIT 18 ....................................................................................... 22 Les 9: Skep in 2D (2 uur) ...................................................................................... 23 AKTIWITEIT 19 ....................................................................................... 23 Les 10: Ontwerp in 3D (2 uur) ............................................................................... 23

1

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

EENHEID 4: Liggaamlike opvoeding .............................................................................. 24 Les 11: Veiligheidsmaatreëls tydens aktiwiteite (1 uur per kwartaal) .................... 25 AKTIWITEIT 20 ....................................................................................... 25 Les 12: Uitvoer van bewegings – lokomotories, elevasie, rotasie en balans (4 uur per kwartaal) .................................................................................. 25 AKTIWITEIT 21 ....................................................................................... 25 AKTIWITEIT 22 ....................................................................................... 25 Les 13: Deelname aan lokomotoriese, elevasie-, rotasie- en balanseeraktiwiteite (5 uur per kwartaal) .................................................................................. 25 EENHEID 5: Persoonlike en sosiale welsyn .................................................................. 26 Les 14: Emosies (4½ uur) ..................................................................................... 27 AKTIWITEIT 23 ....................................................................................... 27 AKTIWITEIT 24 ....................................................................................... 27 Les 15: Persoonlike ervaring van groepwerk (3 uur) ............................................. 27 AKTIWITEIT 25 ....................................................................................... 27 Les 16: Afknouery en boelie (3 uur) ...................................................................... 28 AKTIWITEIT 26 ....................................................................................... 28 AKTIWITEIT 27 ....................................................................................... 28 Les 17: Kinderregte en verantwoordelikhede (3 uur) ............................................ 28 AKTIWITEIT 28 ....................................................................................... 28 AKTIWITEIT 29 ....................................................................................... 28 EENHEID 6: Uitvoerende kunste .................................................................................... 29 Les 18: Opwarming en spel (15 minute per les, 2½ uur per kwartaal) .................. 30 Les 19: Improviseer en skep (3 uur per kwartaal) ................................................. 30 AKTIWITEIT 30 ....................................................................................... 30 AKTIWITEIT 31 ....................................................................................... 30 Les 20: Lees, interpreteer en opvoer (3½ uur per kwartaal) ................................. 30 AKTIWITEIT 32 ....................................................................................... 30 AKTIWITEIT 33 ....................................................................................... 30 Les 21: Waardeer en nadenke (1 uur per kwartaal) .............................................. 31 AKTIWITEIT 34 ....................................................................................... 31 AKTIWITEIT 35 ....................................................................................... 31 EENHEID 7: Visuele kunste............................................................................................. 32 Les 22: Visuele geletterdheid (1 uur) .................................................................... 33 AKTIWITEIT 36 ....................................................................................... 33 Les 23: Ontwerp in 2D (2 uur) ............................................................................... 33 AKTIWITEIT 37 ....................................................................................... 33 Les 24: Skep in 3D (2 uur) .................................................................................... 33

2

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

EENHEID 8: Liggaamlike opvoeding .............................................................................. 34 Les 25: Veiligheidskwessies in sport (1 uur per kwartaal) ..................................... 34 AKTIWITEIT 38 ....................................................................................... 34 Les 26: Aangepaste aanvalspeletjies (6 uur per kwartaal) .................................... 34 AKTIWITEIT 39 ....................................................................................... 34 EENHEID 9: Persoonlike en sosiale welsyn .................................................................. 35 Les 27: Kultuurdiversiteit en morele lesse (4½ uur) .............................................. 36 AKTIWITEIT 40 ....................................................................................... 36 Les 28: Meerderheidsgelowe in Suid-Afrika (6 uur) .............................................. 36 AKTIWITEIT 41 ....................................................................................... 36 Les 29: Waterveiligheid (3 uur) ............................................................................. 36 AKTIWITEIT 42 ....................................................................................... 36 EENHEID 10: Uitvoerende kunste .................................................................................. 37 Les 30: Opwarming en spel (15 minute per les, 2½ uur per kwartaal) .................. 38 Les 31: Improviseer en skep (3 uur per kwartaal) ................................................. 38 Les 32: Lees, interpreteer en opvoer (3½ uur per kwartaal) ................................. 38 AKTIWITEIT 43 ....................................................................................... 38 AKTIWITEIT 44 ....................................................................................... 39 AKTIWITEIT 45 ....................................................................................... 39 Les 33: Waardeer en nadenke (1 uur per kwartaal) .............................................. 39 AKTIWITEIT 46 ....................................................................................... 39 EENHEID 11: Visuele kunste........................................................................................... 40 Les 34: Visuele geletterdheid (1 uur) .................................................................... 40 AKTIWITEIT 47 ....................................................................................... 41 AKTIWITEIT 48 ....................................................................................... 41 Les 35: Skep in 2D (2 uur) .................................................................................... 41 AKTIWITEIT 49 ....................................................................................... 41 AKTIWITEIT 50 ....................................................................................... 41 Les 36: Skep in 3D (2 uur) .................................................................................... 42 AKTIWITEIT 51 ....................................................................................... 42 EENHEID 12: Liggaamlike opvoeding ............................................................................ 43 Les 37: Veiligheidsmaatreëls (3 uur per kwartaal) ................................................ 43 AKTIWITEIT 53 ........................................................................................ 43 Les 38: Uitvoer van ritmiese bewegings wat fokus op verbetering van die postuur (5 uur per kwartaal) ..................................................................... 44 AKTIWITEIT 54 ....................................................................................... 44 AKTIWITEIT 55 ....................................................................................... 44 Les 39: Deelname aan ritmiese bewegings (3 uur) ............................................... 44 AKTIWITEIT 56 ....................................................................................... 44 AKTIWITEIT 57 ....................................................................................... 45

3

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

EENHEID 13: Persoonlike en sosiale welsyn ................................................................ 46 Les 40: Verkeersreëls vir padgebruikers (1½ uur) ................................................ 47 AKTIWITEIT 58 ....................................................................................... 47 Les 41: Persoonlike en huishoudelike higiëne (3 uur) ........................................... 48 AKTIWITEIT 59 ....................................................................................... 48 Les 42: Omgewingsbewaring en persoonlike gesondheid (4½ uur) ...................... 49 AKTIWITEIT 60 ....................................................................................... 49 Les 43: MIV/vigsopvoeding (3 uur)........................................................................ 49 AKTIWITEIT 61 ....................................................................................... 49 EENHEID 14: Uitvoerende kunste .................................................................................. 50 Les 44: Opwarming en spel (15 minute per les, 2½ uur per kwartaal) .................. 51 AKTIWITEIT 62 tot 65 ............................................................................. 51 Les 45: Improviseer en skep (3 uur per kwartaal) ................................................. 51 AKTIWITEIT 66 ....................................................................................... 51 AKTIWITEIT 67 ....................................................................................... 51 Les 46: Lees, interpreteer en opvoer (3½ uur per kwartaal) ................................. 51 AKTIWITEIT 68 ....................................................................................... 51 Les 47: Waardeer en nadenke (1 uur per kwartaal) .............................................. 51 EENHEID 15: Visuele kunste........................................................................................... 52 Les 48: Visuele geletterdheid (1 uur) .................................................................... 52 AKTIWITEIT 69 ....................................................................................... 52 Les 49: Skep in 2D (2 uur) .................................................................................... 53 AKTIWITEIT 70 ....................................................................................... 53 Les 50: Skep in 3D (2 uur) .................................................................................... 53 EENHEID 16: Liggaamlike opvoeding ............................................................................ 54 Les 51: Veiligheidsmaatreëls tydens swem- en atletiekaktiwiteite (2 uur) ............. 55 AKTIWITEIT 71 ....................................................................................... 55 Les 52: Uitvoer van en deelname aan swemaktiwiteite (4 uur) ............................. 55 AKTIWITEIT 72 tot 75 ............................................................................. 55 Les 53: Uitvoer van en deelname aan atletiekaktiwiteite (4 uur) ........................... 55 AKTIWITEIT 76 ....................................................................................... 55

4

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

LESELEMENTE LEERDOELWITTE Wat die leerder aan die einde van die les moet weet.

Geneem uit die KABV.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE Nuwe terminologie om die begrip van die vak as deel van die les uit te brei.

AKTIWITEIT Vrae wat voltooi moet word ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

5

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

VOORWOORD Welkom by graad 4!

Die vak Lewensvaardighede dra daartoe by om elke leerder as geheel te ontwikkel. Dit vorm die middelpunt van die holistiese ontwikkeling van die leerder. Leerders word toegerus om hulle volle potensiaal te bereik op ’n fisiese, intellektuele, persoonlike, emosionele en sosiale vlak. Die leerders word toegerus met kennis en vaardighede om hulle te help om as volronde mens in die samelewing te funksioneer. Die vak moedig leerders aan om lewensvaardighede te ontwikkel wat hulle sal toerus om op ’n doeltreffende wyse die aanslae van die samelewing te hanteer. Die leerders word ook aangemoedig om ’n aktiewe en verantwoordelike rol in die samelewing te kan speel.

Lewensvaardighede as vak bestaan uit drie afdelings: • Persoonlike en Sosiale Welsyn (PSW) • Liggaamlike Opvoeding (LO) • Skeppende Kunste (SK) – Uitvoerende Kunste en Visuele Kunste Die handleiding is só saamgestel dat die drie afdelings inmekaar vloei. Die LO-aktiwiteite is nie agter in die handleiding geplaas nie, maar ingesluit in elke kwartaal se werk. Jy kan wel die lesinhoud aanpas volgens jou goeddunke, maar jy moet seker maak dat al die werk tydens die kwartaal gedek word.

Die handleiding is in oorleg met die KABV-vereistes opgestel. Persoonlike en Sosiale Welsyn leer leerders hoe om op te tree in die verhouding tot hulself en die omgewing en gemeenskap. Dit gee aan leerders die lewensvaardighede om ingeligte besluite te neem, ten opsigte van die alledaagse lewe. Dit sluit ook besluite oor persoonlike leefstyl, gesondheid en sosiale welsyn in.

Dit sal leerders help om moeilike situasies te kan hanteer. Dit fokus veral op die volgende drie onderwerpe: 1.

Ontwikkeling van die self 2.

Gesondheids- en omgewingsverantwoordelikheid 3.

Sosiale verantwoordelikheid Liggaamlike Opvoeding fokus weer op die fisiese ontwikkeling van die leerders. Die leerders leer van gesonde eet- en oefengewoontes, sodat hulle ingeligte besluite oor hul fiksheid en gesondheid kan neem.

Die laaste deel is Skeppende Kunste. Dit word verdeel in Uitvoerende Kunste en Visuele Kunste.

6

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Visuele Kunste fokus op die volgende drie aspekte: 1.

Visuele geletterdheid 2.

Ontwerpe in 2D 3.

Ontwerpe in 3D Uitvoerende Kunste stel die leerders bloot aan dans, drama en musiek. Dit help die leerders om hulle kreatiwiteit te ontwikkel en uit te brei. Die vier onderwerpe van Uitvoerende Kunste is: • Opwarming en spel – voorbereiding van die liggaam en stem, en die gebruik van speletjies om die vaardighede aan te leer.

• Improviseer en skep – gebruik spontane kunsvaardighede om leer te demonstreer.

• Lees, interpretasie en opvoering – leer die taal van die kunsvorm, interpretasie en opvoering van die kunsproduksies.

• Waardering en nadenke – demonstreer begrip en waardering van eie en ander se kunsproduksies.

Die vak Lewensvaardighede het die volgende spesifieke doelstellings, naamlik om: • Leerders te lei om hulle volle fisiese, intellektuele, persoonlike, emosionele en sosiale potensiaal te bereik.

• Leerders te onderrig om hul grondwetlike regte en verantwoordelikhede te beoefen en om die regte van ander te respekteer.

• Leerders te lei om ingeligte en verantwoordelike besluite te neem oor hul gesondheid en omgewing.

• Kreatiewe, ekspressiewe en innoverende individue te ontwikkel.

• Vaardighede soos bewustheid van self, probleemoplossing, interpersoonlike verhoudinge, leierskap, besluitneming en effektiewe kommunikasie te ontwikkel.

• Leerders aan ervarings en die basiese vaardighede van dans, drama, musiek en visuele kunste, asook kunsgeletterdheid en waardering bloot te stel.

• Leerders toe te laat om die gesondheidsvoordele van oefening te geniet en om sosiale vaardighede wat met deelname aan liggaamlike opvoeding gepaard gaan, te ontwikkel.

7

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

ROOSTER EN TYDSBESTUUR Vier uur per week word aan Lewensvaardighede toegeken in die NKV. Die inhoud word oor 40 weke versprei om te verseker dat die kurrikulum gedek word.

GEWIG PER STUDIEVELD Studieveld Persoonlike en Sosiale Welsyn Liggaamlike Opvoeding Skeppende Kunste Totaal Weke

Tydstoekenning per week

Totale ure per jaar

1½ uur

60 uur

1 uur 1½ uur 4 uur

40 uur 60 uur 160 uur 40

8

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

ASSESSERINGSVEREISTES Assessering behoort sowel informeel asook formeel te wees. Leerders moet gereelde terugvoering ontvang om die leerervaring te verbeter.

1.

Informele of daaglikse assessering Die doel van die assessering vir leer is om deurlopend inligting oor leerders se prestasie in te samel wat gebruik word om leer te bevorder. Dit behels die daaglikse monitering van leerders se vordering. Dit word gedoen deur waarneming, bespreking, praktiese demonstrasies en informele klaskamer interaksies.

Die aktiwiteite wat in die lesse geplaas is, is ʼn wyse van informele assessering. Dit hoef nie nagesien te word nie, en tel nie enige punte nie. Dit is net belangrik om leerders se antwoorde met hulle te bespreek. Dit help die leerders om ʼn beter begrip en insig in die lestema te kweek.

2.

Formele assessering Formele assesseringstake sluit in toetse, take, projekte, eksamen en praktiese demonstrasies of opvoerings. Alle formele assesseringstake word in die portefeuljeboek uiteengesit en die memorandums vir hierdie assessering kan in die portefeuljememorandumboek gevind word. a.

Assessering in Persoonlike en Sosiale Welsyn (PSW) Daar word van die leerders verwag om vier assesseringstake te voltooi. Dit vorm 30% van die totale punt vir die jaar.

Taak 1 Toets

b.

Taak 2 Werksopdrag/ gevallestudie

Taak 3

Taak 4

Projek

Jaareindeksamen

Assessering in Liggaamlike Opvoeding Die Liggaamlike Opvoedingstaak (LOT) word geduurnde al vier die kwartale gedoen. Daar word verwag van die leerders om elke week aan die liggaamlike aktiwiteite deel te neem. Leerderdeelname en uitvoer van bewegings in die LOT word geassesseer deur middel van klaswaarneming en aan die einde van die kwartaal sal daarvan verslag gedoen word.

9

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Kwartaal 1, 3 en 4 word geassesseer op grond van die tabel hieronder: Assesseringsinstrument vir LOT VLAK BEPERK TOEREIKEND Kriterium 1: 0% = 0 punte 21 – 25% = Gereeldheid 1 – 5% = 5 punte van 1 punt 26 – 30% = deelname 6 – 10% = 6 punte (20 punte) 2 punte 31 – 35% = 11 – 15% = 7 punte 3 punte 36 – 40% = 16 – 20% = 8 punte 4 punte 41 – 45% = 9 punte 46 – 50% = 10 punte Kriterium 2: Benodig Benodig Uitkoms aansienlike aandag en van die aandag. Lei afronding, veral uitvoer van glad nie tot die in bewegings bewegings gewenste wat nie tot die (10 punte) uitkoms nie. gewenste (0 – 2 punte) uitkoms lei nie.

(3 – 5 punte)

BEKWAAM 51 – 55% = 11 punte 56 – 60% = 12 punte 61 – 65% = 13 punte 66 – 70% = 14 punte 71 – 75% = 15 punte

UITSTEKEND 76 – 80% = 16 punte 81 – 85% = 17 punte 86 – 90% = 18 punte 91 – 95% = 19 punte 96 – 100% = 20 punte

Doeltreffend, effektief en gepas.

Bewegings lei meestal tot gewenste uitkoms.

(6 – 8 punte)

Uitsonderlike vaardigheidsvlakke.

Bewegings lei altyd tot die gewenste uitkoms.

(9 – 10 punte)

Kwartaal 2 word geassesseer op die assesseringstabel soos gegee in hierdie fasiliteerdersgids by die spesifieke les. Dit assesseer spesifieke doelwitte wat die leerder moet bereik. Die LOT-take tel ook 30% van die totale punt per kwartaal. c.

Assessering in Skeppende Kunste Die belangrikste doel van Skeppende kunste is dat leerders ten volle betrokke moet wees by die leerervaring om kreatiwiteit, uitdrukking, kommunikasie op verskillende maniere en die genot van die kunste te ontwikkel.

Skeppende Kunste-jaarplan: KWARTAAL 1: SKT (Visuele of Uitvoerende Kunste) KWARTAAL 2: SKT (Uitvoerende of Visuele Kunste) NB: Teen die middel van die jaar moet beide bane geassesseer wees.

KWARTAAL 3: SKT (Visuele of Uitvoerende Kunste) KWARTAAL 4: SKT (Uitvoerende of Visuele Kunste) NB: Teen die einde van die jaar moet beide bane vir die tweede keer geassesseer wees om vordering aan te dui.

10

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Kodes en persentasie vir rekordhouding en rapportering Prestasiekode 7 6 5 4 3 2 1

Beskrywing van vaardigheid Uitmuntende prestasie Verdienstelike prestasie Beduidende prestasie Voldoende prestasie Matige prestasie Basiese prestasie Ontoereikende prestasie

11

Persentasie 80 – 100 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 0 – 29

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

JAARPLAN EENHEID

1

2

3

4

5

6

7

8

LES KWARTAAL 1 Les 1: Persoonlike sterkpunte Les 2: Respek vir eie en ander se liggame Les 3: Konflikhantering Formele assessering Les 4: Opwarming en spel Les 5: Improviseer en skep Les 6: Lees, interpreteer en opvoer Les 7: Waardeer en nadenke Les 8: Visuele geletterdheid Les 9: Skep in 2D Les 10: Ontwerp in 3D Formele assessering Les 11: Veiligheidsmaatreëls tydens aktiwiteite Les 12: Uitvoer van bewegings – lokomotories, elevasie, rotasie en balans Les 13: Deelname aan lokomotoriese, elevasie-, rotasie- en balanseeraktiwiteite KWARTAAL 2 Les 14: Emosies Les 15: Persoonlike ervaring van groepwerk Les 16: Afknouery en boelie Les 17: Kinderregte en verantwoordelikhede Les 18: Opwarming en spel Les 19: Improviseer en skep Les 20: Lees, interpreteer en opvoer Les 21: Waardeer en nadenke Formele assessering Les 22: Visuele geletterdheid Les 23: Ontwerp in 2D Les 24: Skep in 3D Formele assessering Les 25: Veiligheidskwessies in sport Les 26: Aangepaste aanvalspeletjies Formele assessering

12

DATUM BEGIN

DATUM VOLTOOI

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

9

10

11

12

13

14

15

16

KWARTAAL 3 Les 27: Kultuurdiversiteit en morele lesse Les 28: Meerderheidsgelowe in Suid-Afrika Les 29: Waterveiligheid Formele assessering Les 30: Opwarming en spel Les 31: Improviseer en skep Les 32: Lees, interpreteer en opvoer Les 33: Waardeer en nadenke Les 34: Visuele geletterdheid Les 35: Skep in 2D Les 36: Skep in 3D Formele assessering Les 37: Veiligheidsmaatreëls Les 38: Uitvoer van ritmiese bewegings wat fokus op verbetering van die postuur Les 39: Deelname aan ritmiese bewegings Formele assessering KWARTAAL 4 Les 40: Verkeersreëls vir padgebruikers Les 41: Persoonlike en huishoudelike higiëne Les 42: Omgewingsbewaring en persoonlike gesondheid Les 43: MIV/vigsopvoeding Formele assessering Les 44: Opwarming en spel Les 45: Improviseer en skep Les 46: Lees, interpreteer en opvoer Les 47: Waardeer en nadenke Les 48: Visuele geletterdheid Les 49: Skep in 2D Les 50: Skep in 3D Formele assessering Les 51: Veiligheidsmaatreëls tydens swemen atletiekaktiwiteite Les 52: Uitvoer van en deelname aan swemaktiwiteite Les 53: Uitvoer van en deelname aan atletiekaktiwiteite Formele assessering

13

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

1

Eenheid

KWARTAAL 1

EENHEID 1: Persoonlike en sosiale welsyn LEERDOELWITTE Nadat die leerders hierdie eenheid voltooi het, moet hulle die volgende kan doen: • Hul eie persoonlike sterkpunte kan identifiseer, ondersoek en waardeer.

• Suksesvolle en minder suksesvolle ervarings kan identifiseer.

• Minder suksesvolle ervarings in positiewe leerervarings omskep.

• Respek toon vir hul eie, sowel as ander persone se liggame.

• Gepaste strategieë kan toepas om konfliksituasies te vermy en te hanteer.

INLEIDING ’n Persoon se selfbeeld is baie belangrik omdat dit bepaal hoe jy oor jouself voel. Dit is ook belangrik in jou optrede teenoor ander mense. Jou selfbeeld bepaal ook of jy suksesvol sal wees in dit wat jy aanpak. Die terugvoering wat jy van ander persone kry, kan positief of negatief wees. Dit is belangrik om dié terugvoer op die regte wyse te kan hanteer. Jy moet ook weet hoe om terugvoer te gee aan ander persone op die korrekte wyse. Dit is dus belangrik vir die leerder om die nodige leiding te ontvang.

Emosies is baie belangrik in die fase van die leerder se lewe. Die leerders se emosies is baie sensitief en soms voel hulle deurmekaar. Dit is daarom belangrik om te weet hoe om emosies korrek te bestuur en uit te druk. Dit is belangrik om in die moeilike tye te kan staatmaak op vriende.

Laastens gaan ons kyk na verhoudings met ander persone. Die leerder moet kan leer onderskei tussen slegte en goeie verhoudings. Die ondervindinge kan die leerder later in die lewe help as hulle belangrike besluite met betrekking tot verhoudings moet neem.

Persoonlike sterkpunte • Identifiseer eie en ander se sterkpunte.

• Gebruik sterkpunte op ’n positiewe wyse.

• Lees oor rolmodelle of suksesvolle persone.

14

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Eenheid

1

Respek vir eie en ander se liggame • Hoe om eie liggaam te versorg en respekteer.

• Hoe om ander se liggame te respekteer.

• Lees oor die versorging en respek vir die liggaam.

Konflikhantering • Konfliksituasies tuis en by die skool.

• Redes vir konflik.

• Konflikhantering.

• Lees oor veilige omgewings en hoe om konfliksituasies te vermy.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE • • • • •

Sterkpunte: Positiewe eienskappe van ’n persoon wat hy/sy kan gebruik om sukses te behaal, bv. pligsgetrouheid, lojaliteit.

Swakpunte: Eienskappe van ’n persoon wat hy/sy graag wil verander, bv. ’n vinnige humeur of ongeduld.

Rolmodelle: ’n Persoon wat vir jou op ’n positiewe wyse as inspirasie dien.

Respek: Wanneer iemand of iets vir jou belangrik is en jy dit met sorgsaamheid en versigtigheid hanteer.

Konflik: Wanneer twee partye nie oor ’n onderwerp saamstem nie.

Les 1: Persoonlike sterkpunte (6 uur) Aanbevole hulpmiddels: handleiding, tydskrifprente, boeke oor rolmodelle en suksesvolle mense met selfvertroue, en koerantberigte. Jy kan ook enige ander hulpmiddels gebruik om leerder se kennis van die onderwerp te verbreed.

AKTIWITEIT 1 1.

Die aktiwiteit help die leerder om sy/haar eie sterk- en swakpunte te identifiseer en te bepaal wat die aspekte is wat hy/sy wil verbeter. Die volgende is slegs ’n voorbeeld van antwoorde. Die leerder se eie insig is belangrik. Die aktiwiteit tel nie vir assessering nie.

Dinge waarvan jy hou om te doen Ek hou van sport en oefen.

Dinge waarvan Dinge wat jy jy nie hou om goed kan doen te doen nie Ek hou nie van Ek maak maklik skoolwerk nie. vriende.

15

Dinge wat jy wil verbeter Ek wil graag harder leer en beter punte behaal.

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

2.

3.

Eenheid

1

Laat die leerder ’n soortgelyke tabel opstel vir ’n maat of enige ander persoon.

Evalueer en vergelyk die tabelle. Bespreek dit met die leerder. Lê klem op die feit dat mense se sterk- en swakpunte verskil.

AKTIWITEIT 2 Die leerder kan enige gepaste antwoord gee. Voorbeeld van moontlike antwoord: Erica gaan vra juffrou of sy met die dekor kan help. Juffrou stem dadelik in, want sy weet dat Erica baie kreatief is. Erica is baie gelukkig daaroor en voel dat sy nou haar sterkpunte kan gebruik om iets positiefs by te dra.

Les 2: Respek vir eie en ander se liggame (4½ uur) Aanbevole hulpmiddels: handleiding, boeke oor versorging en respek vir liggaam en koerantberigte AKTIWITEIT 3 Leerder gebruik onderstaande uiteensetting om ’n eie eetplan uit te werk. Die oefening is net vir pret en tel nie vir assessering nie.

Vette, olies en lekkers = 1 porsie per dag Vleis, vis, eiers en neute = 2 porsies Melk, jogurt, kaas = 2 porsies Groente en vrugte = 5 tot 7 porsies Brood, graan, rys en pasta = 4 tot 6 porsies Voorbeeld van ’n eetplan: Ontbyt 1 bakkie ontbytpap melk 1 appel

Middagete 2 snye volgraanbrood met botter ham kaas 1 piesang

Aandete 1 hoenderborsie pasta broccoli wortels

AKTIWITEIT 4 Die aktiwiteit tel nie vir assessering nie. Dit toets die leerder se begrip van respek vir eie en ander se liggame.

Bestudeer elke foto/prentjie saam met die leerder, en bespreek hoe die leerder daaroor voel. Vra die leerder vrae soos: 1.

Hoekom laat dit jou so voel?

2.

Wat sal jy doen as jy so voel?

3.

Laat die leerder dan ’n lys maak van tipes aanrakings wat hom/haar ongemaklik sal laat voel, soos bv. ’n Persoon wat aan my vat waar hy/sy nie mag vat nie.

16

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Eenheid

1

Les 3: Konflikhantering (3 uur) Aanbevole hulpmiddels: handleiding, boeke en berigte oor konflikhantering AKTIWITEIT 5 Lees die twee gevallestudies saam met die leerder. Bespreek die volgende met die leerder: 1.

Hoe het elke persoon die konflik hanteer?

2.

Wie het dit positief hanteer?

3.

Wie het dit negatief hanteer?

4.

Wie dink jy het op die mees gepaste wyse opgetree?

5.

Hoekom dink die leerder dat dié persoon (soos aangedui in vraag 4) die situasie die beste hanteer het?

Gee aan die leerder die geleentheid om sy/haar opinie vrylik te kan gee. Gee slegs leiding aan die leerder.

AKTIWITEIT 6 Ná bestudering van die positiewe en negatiewe wyses waarop konflik hanteer kan word, bespreek die volgende met die leerder: 1.

Hoe hanteer jy konflik?

2.

Dink jy dis die korrekte manier?

3.

Hoekom sê jy so?

AKTIWITEIT 7 Soek enige artikels, berigte of boeke oor konflikhantering. Lees dit saam met die leerder en bespreek die inhoud daarvan. Gee leiding aan die leerder. As daar geen bronne beskikbaar is nie, kan jy ’n persoonlike konfliksituasie met die leerder bespreek. Die doel van die aktiwiteit is om die leerder ’n wyer kennis te gee van konflik en die hantering daarvan.

17

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

2

Eenheid

EENHEID 2: Uitvoerende kunste LEERDOELWITTE Nadat die leerders die eenheid voltooi het, moet hulle die volgende kan doen: • Te kan opwarm deur bewegings op die ritme van musiek te doen.

• Kreatiewe speletjies kan ontwikkel en speel.

• Die basiese note kan lees en interpreteer.

• Ritmiese patrone met bewegingsaktiwiteite kombineer.

• Die verskillende slaginstrumente kan identifiseer.

INLEIDING In die Uitvoerende Kunste gebruik ons ons liggame, musiekinstrumente en stemme op verskillende wyses om stories te vertel en lekker te speel! Ons gaan in die eenheid lekker sing en dans en speel.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE • • • • • • • • • •

Ritme: ’n Herhalende patroon van ritme of beweging.

Ritmiese patrone: ’n Opeenvolging van herhalende note.

Poliritme: Twee of meer ritmes in dieselfde musiekstuk.

Notasie: Die manier waarop ons musiek skryf.

Rekwisiete: Voorwerpe wat gebruik word in ’n opvoering.

Repetisie: Die inoefening van ’n opvoering.

Opvoering: Die aanbieding van ’n vertoning.

Snaarinstrumente: Die klanke van die instrumente kom van vibrerende snare, soos bv. die viool.

Blaasinstrumente: Die klank van die instrumente word voortgebring deur daarin te blaas, bv. ’n fluit.

Perkussie- of slaginstrumente: Die instrumente se klank word voorgebring deur daarop te slaan, bv. dromme.

18

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Eenheid

2

Les 4: Opwarming en spel (15 minute per les, 2½ uur per kwartaal) Aanbevole hulpmiddels: oop ruimte, enige musiekinstrumente of musiek, plakkate van musieknote, handleiding en enige rekwisiete soos blikkies met klippies in, stoele, balle, ens. Ek beveel aan dat jy die CD 60 Beste Kinderliedjies aankoop.

AKTIWITEIT 8 Die aktiwiteite vorm deel van die opwarmingsroetine. Jy tree as die leier op en gee die instruksies aan die leerder/s. Speel vir die leerder/s liedjies waarop hulle die aktiwiteite kan doen. Die aktiwiteit leer die leerder om na die musiek te luister, en om liggaamsbeweging saam te voeg met musiek. Jy kies enige van die volgende aktiwiteite: loop, hardloop, touspring en enige spronge. Laat die leerder die gekose aktiwiteit uitvoer. Laat die leerder nou, tydens tydens die uitvoer van die aktiwiteit, sy/haar hande klap elke keer as hul voete die grond raak. Fokus die leerder se aandag op die ritme wat gevorm word.

AKTIWITEIT 9 Benoemingspeletjie: Die deelnemers roep hul name een vir een uit en klap op die ritme van elkeen se naam. Herhaal dit met ’n aantal name. Fokus die leerder se aandag op die ritme van die name.

AKTIWITEIT 10 Konsentrasie- en luisterspeletjie: Speel musiek en laat leerder/s huppel op die maat van die musiek. Die leerders moet tot stilstand kom sodra jy jou hande klap.

AKTIWITEIT 11 Gebruik enige rekwisiete (hulpmiddels), soos ’n besem, stoel, hoed, balle ens. Laat die leerder dan bewegings uitvoer met die gekose rekwisiete op die maat van musiek. Dit kan bv. wees soos om ’n vloer te vee met die besem op die maat van die musiek.

AKTIWITEIT 12 Die leerder neurie ’n liedjie. Die leerder mag slegs sy/haar stem gebruik, maar sy/haar mond moet toe wees. Dit warm die stem op.

19

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Eenheid

2

Les 5: Improviseer en skep (3 uur per kwartaal) AKTIWITEIT 13 Dié aktiwiteit gebruik ritme om die leerder bloot te stel aan ritmiese patrone. Laat die leerder/s hul hande klap en voete stamp op ’n ritmiese patroon. Gebruik die volgende ritmiese patrone en wissel dit af: 1-2-3-4 1-2-3-4 1-2-3-4 1-2-3 1-2-3 1-2-3 1-2 1-2 1-2 Die leerder kan ook enige slaginstrument gebruik, soos bv. ’n trom of ’n blikkie vol klippies wat geskud word op die ritme.

AKTIWITEIT 14 1.

Speel ’n vrolike liedjie vir die leerder.

2.

Die leerder kan op die maat van die liedjie spring of huppel of draai of rol of galop of spring.

3.

Doen die aktiwiteit nou weer, maar sing ook saam!

Les 6: Lees, interpreteer en opvoer (3½ uur per kwartaal) AKTIWITEIT 15 Klap die musiekstuk se ritme uit saam met die leerder. Help die leerder om sy/haar eie liedjie/ritme te skep.

AKTIWITEIT 16 Laat die leerder sy/haar eie liedjie opvoer deur gebruik te maak van enige instrumente, asook die gebruik van rekwisiete.

Les 7: Waardeer en nadenke (1 uur per kwartaal) AKTIWITEIT 17 Speel vir die leerder musiek waarin verskillende musiekinstrumente bespeel word.

Help die leerder om die verskillende instrumente te identifiseer, soos bv. drom, kitaar, fluit. Laat die leerder ook neerskryf tot watter instrumentfamilie elkeen behoort, bv. die fluit is ’n blaasinstrument.

20

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

3

Eenheid

EENHEID 3: Visuele kunste LEERDOELWITTE Nadat die leerders die eenheid voltooi het, moet hulle die volgende kan doen: • ’n Basiese kennis hê van die kunselemente.

• ’n Verskeidenheid media en tegnieke kan gebruik in kunswerke.

• Kunselemente kan toepas in die omskepping van pottebakkersklei in ’n driedimensionele kunswerk.

INLEIDING Visuele Kunste leer die leerder om al die kunselemente te gebruik om kunswerke te skep.

Ons gaan in dié eenheid eers hersiening doen van al die kunselemente. Dit sal die leerder help om sy/haar geheue te verfris. Die leerder gaan ook leer wat die verskil tussen 2D- en 3D-kuns is.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE Die kunselemente: • Lyn: ’n Lyn het altyd ’n beginpunt en beweeg in ’n bepaalde rigting waar dit eindig.

• Vorm: Vorm word geskep wanneer een lyn ’n ander lyn ontmoet.

• Toonkleur: Helderheid of dofheid van ’n kleur.

• Tekstuur: Hoe ’n voorwerp voel as jy daaraan vat. Ons kry tasbare en visuele tekstuur.

• Kleur: Bestaan uit primêre, sekondêre en tersiêre kleure.

21

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Eenheid

3

Les 8: Visuele geletterdheid (1 uur) Aanbevole hulpmiddels: handleiding en prente of foto’s van vriende en familie en ander kunsprente AKTIWITEIT 18 Die leerder kan enige kunselement gebruik om ’n patroon te skep. Die kunselemente is: • Lyn • Vorm • Toonkleur • Tekstuur • Kleur Bv. patroon geskep deur lyne te gebruik:

Figuur 1

22

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

Eenheid

3

Les 9: Skep in 2D (2 uur) Aanbevole hulpmiddels: 2B- of 3B-potlode of houtskool of gekleurde ink of oliepastelle of temperaverf AKTIWITEIT 19 Leerder kan enige media gebruik. Gebruik lyne, skadu’s en tekstuur om ’n prentjie te teken van ’n persoon in beweging. Fokus op die tegnieke gebruik om die beweging van die figuur aan te dui. Die volgende is ’n voorbeeld:

Figuur 2

Les 10: Ontwerp in 3D (2 uur) Aanbevole hulpmiddels: pottebakkersklei en toerusting om klei te bewerk

23

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

4

Eenheid

EENHEID 4: Liggaamlike opvoeding LEERDOELWITTE Nadat die leerders die eenheid voltooi het, moet hulle die volgende kan doen: • Deelneem aan aktiwiteite wat verskillende maniere van beweging bevat, soos draai, spring en klim.

• Bewegings uitvoer in aktiwiteite wat verskillende maniere bevorder om te beweeg, soos draai, spring en klim.

INLEIDING Liggaamlike Opvoeding gaan daaroor om die liggaam te beweeg en aktief te wees. Oefening is baie belangrik en hou die liggaam fiks en gesond. Dit is belangrik om te alle tye seker te maak dat aktiwiteite in ’n veilige omgewing beoefen word. Die eenheid leer ons van verskillende maniere van beweging. Ons noem die verskillende maniere van beweging lokomotoriese-, rotasie-, elevasie- en balansbewegings.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE • • • •

Lokomotories: Beweging van jou hele liggaam bv. spring, stap, galop en hardloop.

Rotasie: Wanneer jy jou lyf draai of swaai, bv. om in die rondte te draai of om jou arms of bene in groot sirkels te swaai.

Elevasie: Wanneer jy dele van jou liggaam gebruik om jou hele liggaam op te lig, bv. opstote of optrekke.

Balans: Wanneer jy jou liggaam in ’n stabiele posisie probeer hou terwyl jy bv. op een been staan.

24

© Optimi

Fasiliteerdersgids G04 ~ Lewensvaardighede

4

Eenheid

Les 11: Veiligheidsmaatreëls tydens aktiwiteite (1 uur per kwartaal) Aanbevole hulpmiddels: handleiding, boeke met sport en speletjies AKTIWITEIT 20 Leerder gebruik die kennis wat hy/sy opgedoen het aangaande opwarmings- en strekoefeninge en werk hul eie opwarmingsprogram uit. Maak seker dat die leerder opwarmingsoefeninge insluit wat die hele liggaam opwarm.

Les 12: Uitvoer van bewegings – lokomotories, elevasie, rotasie en balans (4 uur per kwartaal) AKTIWITEIT 21 A – lokomotories B – elevasie C – balans D – rotasie AKTIWITEIT 22 1.

Leerder gee vyf spronge in die lug so hoog soos hy/sy kan.

2.

Beweeg nou vorentoe deur 10 hasie-hoppe te gee.

3.

Beweeg nou na jou regterkant deur vyf hoppe te gee.

4.

Staan nou op een been en probeer dit vir 30 tellings hou.

5.

Draai nou drie keer in die rondte en gaan sit plat op die grond as jy klaar is!

6.

Help leerder om nog bewegings uit te werk.

Les 13: Deelname aan lokomotoriese, elevasie-, rotasie- en balanseeraktiwiteite (5 uur per kwartaal) Verwys na die portefeuljeboek vir hierdie assessering.

25

© Optimi